bangla grammar final pdf

152
 1 ৩৫ তম  এ  র    অর  বল ভষ সহত  ভষ অশ  সদয়  ল   ইসল  

Upload: kaosar-alam-rocky

Post on 07-Jul-2018

413 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 1/152
  
  
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 2/152
  : 
:   -  ++   + =  
             ,  
[ ( - ); ]  ,           ,  
:   -  ,  ,    ,    /  - 
. (Phonology)
. (Syntax)
. (Semantics)
     -
 (Lexicography),  ,  
:  :            
   :     phoneme   
 phoneme Phonology 
:   ,  
:        ,        
:      morpheme      
morpheme Morphology 
:             
 
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 3/152
3
 :      
(Phonology)
( ) 
      / ( ) 
   (Morphology)
( ) 
( ) 
    - (    -  ,     , ) 
 (    ) 
,   , , ,   
   (Syntax)
( ) 
( ) 
   (  
)  
,, , , ,    (    , ) 
,  -    (Semantics)
( ) 
       ; , ,  
. :   :
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 4/152
   [ :] 
“ ” -
  , ..  
? , ..  ? , ,....  Consumer Goods -  ?  ,       …. 
 ‘ ’          ?  ,  ,  ,   
        ?  - ,  - ,  - ,  -  
 ‘ ’     ? ,    … 
            ? ,,, 
                  ?  ,  , ..
 ‘ ’      ?  ,  ..         ?  ,  ,  ,   
        ?  ,  ,  : ,   
 ‘ ’        ?  + ,  +  ..
 ‘   ’      ? ,  ..  ..
            ?  ,   
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 5/152
5
    ,   -  –           ;  ,        ,
           ( ,  )          : –   :  -         
 –  : :  
  :            
 - :  
: () 
 , () 
:   –   :
: [ ‘ ’ ]
:  –  
:  
:  [  ]
:  - 
:  
:  [ ]
: - 
:  
:  
:  
:  
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 6/152
: /  
: - 
:  
: /  
: - 
:     
:     
:  - 
:  
:  
:  - 
:  
:  
:  - 
:  
:  
: - 
:  
:  ,” ” 
:  - 
:  
: / 
:  - 
:  
:  
: - 
:  
:  
: - 
:  
:  
/ :  - 
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 7/152
7
()  ,  ? () ,  
 , ‘  ’ ‘ ’    ’  ’ ‘ ’   ‘ ’ ‘  ’ - ‘ ’  ,  
:    -   
 -  ‘ ’ : -  
-:  :  
: /  
:  –    
 - 
*:   :  
*:     
:  
*:  
:  
*:  
:  
* :     
: /    
* :  
: /  
*:  
: /  
*:  
:  
:  , ‘ ’   -
  , (‘ ’- )  , ,   ‘’  -,,      ‘’ ‘ ’  - 
+= , + = 
*:  
:  ,   
:  
: /  
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 8/152
8
: ++= ‘ ’   ‘ ’ ‘ ’
‘  ’ ‘ ’    ‘ ‘ -
(++), (++) 
*:  ? : /  ,  ?
:  
*:  
: /  
- : :  
:  
: += ‘’ ‘ ’ ‘ ’   ‘  ’ ‘ ’
  -
 +=  ,
 +=  ,
 += , +=  
 –   ‘ ’  
:  
:  
: ( ) 
 - 
( ),
( )  
:  
: / 
: =  , = 
‘ ’   ‘’ ‘’ ‘’ ‘’  
:  
:  
: ‘ ’  ‘ ’ ‘ ’  - 
* :  
: /  
: + +  
:  
:  
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 9/152
9
: ‘ ’  , , , , ,    ‘ ’  ,  , , , , ,   ‘ ’ ‘  ’  -   ,  ,  
‘  ’  
:   :  
: = , = ()  ,    (    ) 
 - 
:  
- : 
:   :  
: ‘ ’ (+)    ,() (   , ),  , , ,    ‘’  - 
+= ,  += ,  += , += ,  += , += 
:  
: /   : ‘ ’  ( superlative) ‘ ’  - 
*  
* (  –    
* /  ( ) 
:  
:  
: ‘ ’ ‘ ’    ? *  - *  
 - 
*:  
:  
*:  
:  
:  ,  
: :  
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 10/152
:   :   
:      :     
:  ,  
:   :  
-:  :    :  
:  
:   : /  
:      :   :     ,  
:  
:  
:  ,()  
: : /  
:   :  :   :  
:   :  
:   :  
:   : [ ‘ ’ ‘ ’ ]  :   :   :   :   :   :  
:   :  
:   :   :   : ‘ ’  
:  :  
:   :   ‘ ’  -  , , ,  ,  , … …… 
:   :  
:  
:  :  :  
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 11/152
:        :       
: - ,    , , ‘ ’  –   += , += ,    +   =      , += , += , += 
:     :       
:   : / 
:    :  
:   :  
-  
:  
:  ? : ‘ ’  ?
:  
:  
:  
:  
:  
:  
:  
:  
:  
:   
:  
:  
:  
:  
:  
:  
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 12/152
:  
:  
:     
:    /     
:  
:  
:  
:  
:  
:  
:  
:  
:  
:    
:  
: /  
:   :  
:  
:  
:  
:  
:   :  
:  
:  
:  
: /  
:  
:  
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 13/152
: ‘ ’  
:  
:  
:  ,  
:     ,  
:  
:  
:  
:  
:  
:  
:  
: (    )  
:  
:  
:   :  
:  
:   
:  
:  
:   :  
:  
:  
:     
:     
:   ?
:  ?
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 14/152
:  
:  
:  
:  ? :  ?
:  
:  
:  
:  
:     
:     
:    
:  
:  
:  
:   :  
:  
:   
:  
:   :  
:  
:  
:  
:  
:  
:  
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 15/152
:     
:     
:     
:  ,  
:  ,  
:  ,  
:  ,  
:  
:  
:     
:  
:  
:  
:  
:    
:   :  
:  
:  
:  
:  
:   :  
:  
:  
:  
: /  
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 16/152
16
   :                 -:        [ ]     -:  -  - [ ]     -:  [, ] 
   -:  [ , ] 
 -:   -      ..                                                   ..                                       -      -   -        :  ,  ,  ,  , ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,   
..  -             :  ,  , , ,  ,  , , ,  ,  ,  ,  ,  ,  
..                           ()      :  ,  ,  ,  ,  ,     ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,               
       
 -    ,  ,  ,     
..             -    ,  ,  ,               -          
                       ,  ,  ,  ,    (  ),  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  - ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,    ,  , ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,   
  —          -     :  ,  ,  ,  ,   
             -         :  ,  ,   
         -         -         :    ?    ?    ?      ?    ?      !         ?      ?            !    !           -             :     ?      ?                   
     -    -     :  ,  ,   
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 17/152
17
..     ,           ,                   ,       -         -      ,  ,  ,  ,  ,       
..       ,             ,  -                ,  ,  ,           -                  :  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,              -           ,   :  ,  ,                        -        .   
..  ,  ,   
     ,  ,  -       -              -                ,  -                          :    (= ),  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,    ,  ,  ,  ,  , ,                      ,            :    ,  ,  ,                   :  ,  ,  ,    ,  ,  ,                              ,         ,                
..  -    ‘ ’, ‘ ’, ‘ ’      ,  ‘ ’-            ;  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,   (   ),   (   ),       -             ,                             -                   :  ,  ,  ,   
..              s           sh, -sion, -ssion, -tion                     
..  ,                   -       :  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,         -        ‘ ’, ‘ ’, ‘ ’, ‘ ’  ,        z-   ,                    :  ,  , ,  ,  ,    ,  ,                -          ,  ,  ,              
.. ,   
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 18/152
18
     -                                             ,  ,  ,  ,  ,                                    -          -     :  ,  ,  ,  ,  ,   (   ),  ,  ,   
                -       :   (end),  ,  ,                        -       :   (and), ,  ,  ,  ,  ,                     -     -   : , , ,
            ..  
   -      -                                       ,         -       :  ,  ,  ,  ,  ,  ,   ( ),   -             
  -                                           -                      :  ,  ,  ,  ,  ,   (   ),  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,   
.. ,  
                      -  . 
             ,  ,  ,                                     ()      : , , , , ,                                  :  ,
 ,  ,        -                   
..                       ,  -                   : ,  , ,   
..        ()      :  ,  ,  ,  ,  ,  ,   
                :  ,     
..                -         :  ,  ,  ,  ,  ,   
..                                                                                      :  ,  ,  ,                    :
 ,  ,  ,  ,   
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 19/152
19
..  -    -           :  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,   
               -           :  ,   
   
   
  ,
   
.. -   -           :   (= ),  ,   (= ),  ,  ,    ,   ( ),   (= ) 
   ..  -                                               
   ,  , , ,  ,  ,   —        -                       
..          ,            :  , ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  , ,   ,    ,  ,  ,             ,         (-)           - ,  -  ,  - ,  - ,  - , - ,  - ,  - - - , - - 
..                    :    ,    ,    ,     ,    ,                                          :    ,    ,    ,  -   ,  -                   :   
..  ,  ,  ,                            :    ,    ,    ,      ,       
                    :  ,  ,   
                      -             :  -    ,  -   ,  -    
..                                       ,                                   ,                                  -                                   -                     -                        -                               -               -  
    ,                                   ,     
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 20/152
20
              (    )              ,                                                                                .  -          -                              ,                  :  ,  ,         ,                   :  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,   
:  
   :    ‘/  ’    , -  , ‘/ ’     
 ,       ‘/  ’  
     ‘/  ’  
 - :  . - ( ,  ,  ,  ,  )     ‘ ’  
 -  ,  ,  ,  ,   
. ,  ,  -  ‘ ’
  -
  ,       (++ +), (+++ +),  ,  ,  ,  ,  ,(++ ) 
. ,  ,  -  ...* ‘ ’ ‘ ’  
[* = = , = , =  ,  ,  , , =  ,  ] 
 -      (++  ( - )+ ()+  ) 
  (+++ ()+  ) 
  (++  (  -
)+()+ )   (++++  ()+  ) 
  (+  (+( - )+()+()+  ) 
  (+  ()+( -)+( -)+()+ +) 
   (++ ()+()+( - )+()+ ) 
.  - [ ]       
    
                
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 21/152
21
        
           
. ( )     , ‘ ’  , ‘ ’   -   ( ), (   ),  , , , ,  
. ( )  -    ‘ ’, ‘ ’ ,  ,  ,  ,  ,  -     ‘ ’  -  ,  ,  ,   
 - ‘’ : 
. /  , - ‘ ’, ‘ ’  
,  ,  ,  ,  , , , , , ,  ,  -   
 -  (+++ + ++),      (+++++ +),
     (+++++ +++),   (+++++ +) 
.  -  -  
,     -  -  ,  
 -  > (   , ++ -  - )
 -   ,  ,  , ,  ,  ,   
.  -  -  ,    (++ ++), (+++ +),
 -      ,      ,      ,      ,      ,      ,   
.  -  -  ,  ,  ,  ,   
.   :       
         
      ,   
.    ‘ ’
 -  ,  ,  ,  ,   
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 22/152
22
.    ‘’ ‘ ’  
 - ,    ,       
:   -:                                                                                     /                                                                                                                                                                                                               /                                        
                                                                                                                             /                                
               /                                                                                                                                                                                    
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 23/152
23
             
           
 -:  ,  ,  , ,  , ,  ,
,  ,  ,  ,  ,  ,  , ,   ,  , ,  ,  ,  ,  , ,  ,  ,  ,  , ,  ,
 ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,    ,  ,  ,  ,     ,
 , / ,  ,      ,  ,     ,  ,  ,  ,   
 ,  ,  ,  ,     ,  ,  ,     ,  ,   
 , ,   
 ,  ,  ,  ,  ,     ,  , ,  ,     ,  ,
 ,  ,   ,     ,  ,    ,  ,     ,    ,     ,     ,    ,       ,  , / , /      ,
 ,  ,  ,  ,     ,  ,  ,     , ,      ,
 ,    (),  ,  ,  ,  ,      ,  ,  ,  ,   
 ,      ,  ,  ,  ,  ,  ,  , , ,  , ,  ,  ,  ,   ,  ,  ,  , ,  ,  ,  ,  , ,  ,   
          - : :  - Oxygen ,  -Hydrogen ,  -File ,  -Training ,  - Manager,  -Radio ,  -General Manager ,  -Secretary ,  - Graduate ,  - Post graduate,  -Final ,  -Periodical ,  -Equation  
     - :  
A  Academic  /    Author   /   
Allotment    Appendix    Admit card    Agenda  -   Affidavit   /    Ad-hoc   /   
Adult education    Air-conditioned    Acting /    Adviser    Academic year   Aid    Address of welcome Air-mail  -  
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 24/152
  
Account    Admission ,    Autonomous    Assembly  ,    Acknowledgement    Acting editor    Administrator    Abbreviation    Article    Auditor    Articles   /    Assembly house    Agreement   /   /    Accessories   

Boyscout    Banker Bearer    Bail    Biography  ,    Book-post    Bio-data      Ballot-paper    Basic  ,    Bidder    Basic pay    Break of study  - ,    Background Brand  ,    Bureau    Bidding   
C
Capital   ,    Cable    Cabinet    Chancellor   Caption  ,    Cartoon    Campus   /    Code  ,    Consumer goods     Copyright    Carbon di-oxide    Calender     Constitution    Care-taker    Catalogue  , Coldstorage    Conduct Civil war      Calendar    Cordon    Copy    Conference   
D
Diplomat    Deed of gift    Deputation    Dialect    Diagnosis   /    Data    Defence    Deed    Donation  ,    Diplomacy    Demonstrator    Dowry    Donor    Deputy  -   Dynamic  ,    Deputy Secretary  -  
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 25/152
25
E
Editor    Equation    Editorial    Embargo  ,    Edition    Expert    Enquiry  ,    Excuse   
Exchange    Ex-officio   
F
File    Fiction    Faculty    Fundamental   /   /    Forecast    Follow-up   
G
    Godown
   
Galaxy    Green-room    Geology    Gunny    Green house    Gazette   
H
Hostile  ,    Home Ministry    Hand bill    Hood  ,    Hostage    Hypocrisy  ,    Headline    Hand-book   
I
Interview    Irrigation    Internal    Immigrant    Index  ,    Idiom    Interim    Interpreter   
J
K
Key-word  -   Key note  ,   
L
Leap-year   Legend    Literature    Limited  ,    Lien   /    Lock-up   
M
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 26/152
26
Manuscript     Method    Mayor  ,    Memorandum    Manifesto     Mercury    Millennium    Medical College   
N Nationality    Nationalisation   /    National Assembly    Notice Board    Note    Nursery   /   
O
Obedient  ,    Occupation     /   /    Option     Optional    Office-bearer    Out-post   
P
Passport /   Parliament    Public /    Publication    Public works   Pollution    Principle / /    Principal /    Para    Payee    Pay-bill  - /  -   Philanthropist   
Q
R
Rank    Registration    Republic    Regiment    Routine   /    Ratio    Relation  
S
Salary    Secondary   
Sir   /   /    Sabotage    Scale   /   /    Secretary   
T
Termination    Theory   /   /    Telecommunication   
U
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 27/152
27
Union   /  ;    Urbanization   
Up-to-date   
V
 
Venue    Vehicle   /    Viva-voce    Vacation   /   
W
Worship    White paper    Walk-out   /   
X
Zoo    Zone  ;   /   
:  :     ( )    - ‘’   –     + =       ‘  ’   ‘ ‘ ‘’  ,’ ’-   ‘ '() ()  –    
#    : ** + , ,  =    (  –   , ,) 
** (  )+/ =   (  –  , , ) 
**  + , , =    (  –   , , ) 
**       ,  
 ,  ,   ,  ,  , ,     
#    **  , , ,         
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 28/152
28
 -   , ,, ,  , , ,  , , ,,,  
**  ,  
**  ,  ,  
** , , ,  
# **      ,  
**  –   ,  ,,  , , ,    ,  ,,  
** +  , =    ** +  , ,   =    ** ,  
#:      **  –   , , ,   –    
**  , , -  
#:    –    –   ,  –   ,  –   ,  –   ,  -  ,  –   , *  –    
#  :  
**  –   ,  ,  –    
# : ‘ ’  
**  –   ,  ,  ,  ,  ,  
* * ‘ ’  ‘ ’  –   ()  –   () 
# :  
**  –   ,  ,  ,  ,  
**  ,  ,  ,  –    
#: **      ‘()//// ‘ ’    –   + = (),
+ = () 
+ = (),
+ = (),
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 29/152
+ =(),
+ = (),
+ = () 
** ‘ /     ’ –   ()/// ‘ ’    –  
   ,    ,    , , , -   **  ,  –    
# :      ,       
**  –   ,  ,  ,  ,  ,  , ,     
**  , , + =  ,  , () 
**  + , = , () 
**  , ,   
# :       
**  –   ,     
..    =    =  
# :  
**  –   ,  
# :  ,  ,   ()     
**  –   ,  ,  , ,  , , , , ,  
# : **  +  , ,  ,  ,     , =  
,  ,  ,  ,  ,    ,  
**       
**  –   ,     ,  , ,  ,  
# :  ,  , ,  
#  :  ,  ,  
**  –   ,  , ,  ,  , →  
# :            
**  –   ,   ,    ,  ,  ,  
# :  
**  –   , ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  
#   :  ,    ,  , , ,  
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 30/152
30
# :  ,  ,  
**  –   , , , ,  ,  ,  , ,  
**  –  ,  , ,  , , ,   
# :  ,  ,    –   ,  ,  ,  , ‘ ’  

*   ,  ,  ,  ,     ,  ,  ,  ,  ,     ,
,        , ,  ,  ,  ,  ,   
   
   
     ,  ,  ,  ,  ,  ,    *   ,  ,  ,  ,  , , ,  , , ,  , ,
   ,  ,  ,    ,        ,  ,  ,  ,      ,  ,  ,  ,  ,     ,  ,        ,  ,  ,  ,  ,  ,        ,  ,  ,  ,   
    ,  ,  ,  ,  ,  ,        ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,    *   ,  ,  ,  ,  , , ,  ,       ,  ,  ,        ,  ,  ,    *   ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,
  ,  ,  ,    ,  ,      *   ,  ,  ,  ,  ,   ,    , ,  ,  ,  , ,  ,  ,
 , -  *   ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,    ,    ,  ,   
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 31/152
31
    ,  ,  ,  ,   ,  , ,  ,  ,  ,        ,  ,  ,  ,        ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,    ,    *   ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,        ,  ,  ,          ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,        ,  ,  ,  , ,  ,  ,  ,    *   ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,    *   , ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,        ,  ,  ,  ,   ,  ,      ,    , *   ,    ,  ,  ,  ,  ,    ,  ,  ,  ,        ,    ,  ,   
    ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,        ,  ,  ,  ,  ,  , ,  ,    *   ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,    ,  ,  ,
 ,        ,  ,  ,  ,  ,  , ,
   ,  ,  , ,  ,  ,       ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,        ,  , 
*  
 ,   ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  , ,  ,  ,  ,  ,  ,      *   ,  ,  ,  ,  , , , ,  ,  ,  ,
, ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,    *   ,  ,  ,  ,    *   ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,    *   , ,  ,  ,   
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 32/152
Part-1: 
                 
                                      
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 33/152
                 
                 
                 
     ,              
              
                     
                 
              
            ,   
                 
                 
                  
               
                               ,   
               
         /        
                 
                
                 
                   
                                     
             ,             
         /        
                       
              
                       
                 
                 
                      
                     
                   
                 
   ,             /  
               
               
                 
                 
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 34/152
                 
                   
                
                   
                 
   /              
                 
                 
                
         ,         
                 
                   
                 
                           ,         
              
                 /  
                   
                
                 
                 
                                  
              ,   
                 
                
               ,  
                
            ,
  
                                       
                 
                      
                    
                  
                  
                  
                                   
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 35/152
                 
                   
                 
               
                 
                 
                   
                 
                 
      ,         
                 
                 
                 
                          /              
              
                 
                 
               ,
                    
Part -
2:  
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 36/152
36
                                                                
                                                                                      ,                        
                       
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 37/152
37
                                                             
                                                                      ,                      ,         
                                        
                                                                         
         /                                                                              ,                   
                                                                                                             
                      
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 38/152
38
                                                        
                                                                                                    
                                                       
                  
          
                             
   :              -  ,  ,  ,  ,  
 -   
  :      
    ,  ,
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 39/152
39
  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,      
:       ,  ,  -  ,  ,  ,  ,      
 :  ,    :  
 :   
   :  ,    ‘ ’-  , ‘ ’ ( + =) ‘ ’  ‘ ’ ‘ ’- (& )  , /  ,        
:    - 
          
                      *    *       
   
                   -
                   -
                   -
           - -
             -  
      - -  
 
 
    ,        
*     ,  - 
+ = , + = + = ,      
   ; :    ,          , ‘ ’ ‘ ’  ,   ‘ ’- ( )  
    ,    ‘ ’ ‘ ’- ‘ ’-    ( )  -  - ( w ),  - (  x ),  - ( y ),  - ( ~ ), - (   ), - ( † ), - ( ˆ ), -
( ), -  ) ‘ ’  
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 40/152
40
‘ ’- ‘ ’ ( ª )  - 
 - ( ¨ ),  - (  ),  - (  ^ ),  

:           ,  ,  -  
         - ,   
:   
:   
           
:        ,     ,  ,     ,  ,  ,  -   ,  ,  ,  -     
:      ,
    ,     ,  ,  ,  ,  ,  -   ,  ,  ,  -   
:  ,  ,  ,  -   ,        ,  ,  -   ,  -    
() :   ‘ ’-   ‘’       ‘’    , ‘’  
 -  : ‘ ’  ,    ‘ ’ ‘ ’-  
 -  : ‘ ’ ‘ ’       ‘ ’ ‘ ’    ‘ ’ ‘ ’, ‘ ’ ‘ ’-  
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 41/152
41
 -  : ‘ ’    ’ ’     
: , ,  ,  ,  -   ,       
    
: ,,   -           
( )  - 
/ ( ) 
           
          
                 
 -    ( ) 
  
             
)  

  
   
 -  ( ) 
    
                       
  
 -    ( ) 
  
                    
  -
   
      
 ,  
:  ,  ,  ,  -     ‘ ’  ,     ,     
    :  
+ =    + =    + =    + =    + =    + =    + =   
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 42/152
42
+ =    + =   + =    + =    + =    + =   + =    + =    + =   + =    + =   + =    + =    + =    + =   + =    + =    + =    + =    + =    + =   + =    ++ =    + =    + =    + =    + =    + =   + =    ++ =    + =   + =    + =    + =    + =    + =    ++ =    + =   
+ =    ++ =    + =   
   : .   :     , ‘   ’ ‘  ’ ‘    ’
 -    ,    ,     
.  ,   :     , ‘ ’ (++++) ‘ ’ ‘ ’-   ‘ ’  -   ,    ,  ,    ,    ,    ,    ,  ,    ,    ,    ,    ,    ,      ,
.   :     , ‘ ’- ‘ ’    ‘ ’  -   , ,     
.   : ‘  ’ ‘ ’    ‘  ’ ‘ ’   , ‘ (++) ‘  ’ ‘ ’ (++)  -   ,    ,    ,    ,    ,     
.   :        , +  (   )  -  +    
.   :     , ‘ ’ (+++) (‘  ’-   ‘’ ‘  ’ ) ‘ ’  - 
. :  ,     ,    ,    ,      . :  ,  ,      ,      . :  ,  ,     
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 43/152
43
. :     -   ,  ,      . :    ,      ,       ,      ,    
.   :     , ‘ ’ (+++++)- ‘ ’ ‘ ’ (++++)  - 
. :   ,  ,   (‘’ )  ,      
. :  ,    ,   . :     ,    ,    ,    ,       (  - ) 
.   :     ,    ,    ,    ,     
. : (  ,    )     , ‘ ’ (++++)- ‘ ’, ‘ ’-    ‘ ’   - 
. :     ,    ,    ,    ,     
. :  , +   , +   , +       . :   ’    , (  )   (   ), (  ) (   ) 
.   : ’  ,    ,     
.   :    ,  
    ,    ,     
.       :        ,    ,    ,     
.   :     ,    ,    ,
.   :  ,   (‘ ’ ),
   
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 44/152
44
.   :  ,    ,     ,     , ‘ ’ (+++++) (+ -    ‘  ’ ) ‘ ’    ‘  ’ ‘ ’- + - ‘  ’   ‘  ’- ‘ ’
‘ ’ ‘ ’- ‘  ’ ‘ ’ ‘ ’  ,        ,        ,        ,          
.  -   : ( ) ‘ ’ ‘ - ’  -  ,  ,    ,    ,      
.  -   : ( )      ‘ ’ ‘ - ’  -  , ‘ ’ (+++++)- ‘ ’ ‘  ’ ‘ ’   ‘ ’  ,    ,    ,    ,    ,     
.  -  - :  ,       ‘ ’ ‘ ’  -   -  , ‘+ ’, ‘ ’      ‘ ’ ‘ ’  ,
 ,  ,   
         ,          
 ,  
:      :
.    , .     , .  , .  
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 45/152

       ,             
          
: .    , .   .  
.                 ,           :  ,  ,  ,  , ,  ,  ,  ,  ,  ,  , , ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  
      
    ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,     ,  ,  
    ,  ,  ,  ,  , ,  ,  ,  ,   
    ,  ,    , ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  
    ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  
 ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,   
   .  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,   
    ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  
    ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  
    ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  
    ,  ,  ,  ,  ,    ,  ,     ,  ,  ,  ,  
    ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,   
 ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  è,  ,  ,  ,  ,  
   , , ,  , ,  ,  ,  ,  ,  ,  
    ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  
       ,    ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,    
    ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  
    ,  ,  ,  , ,  ,  ,  ,  
    ,  ,  ,  
    ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,    
    ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  
.         ,             
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 46/152
46
       -     :  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  , ,  

    ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  , ,
 ,  ,  ,  ,  ,  
   ,   
    ,  
      ,  ,    ,  ,  
    ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  
    ,  ,  ,  
    ,  ,  ,  
    ,  
      ,  ,   
    ,  ,  ,  
    ,  ,  ,  ,  
    ,  ,  ,  
   
 ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,   ,  ,  ,  ,   
    ,  , ,  
    ,  ,  ,  ,    ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,    
    ,  ,  ,  ,  ,  
    ,  ,  ,  ,  ,  ,  
    ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  
    ,  ,  , ,     ,  , .  ,  
    - ,  ,  ,  ,  
.   : 
    ,  ,  ,  ,  
    ,  ,  ,  
    ,  ,  ,  
    - ,  - - ,  - ,  -  
    ,   ,  ,  ,  ,  
    ,  ,  
8/18/2019 Bangla Grammar Final PDF
http://slidepdf.com/reader/full/bangla-grammar-final-pdf 47/152
47
    ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,  ,   
    ,  , ,  ,  ,   
    - ,  - ,  - ,  - ,  -  
    - ,  - ,  -  
    ,  ,  - ,  -  
    ,  ,  ,  
    ,  ,  ,  
    ,  
    ,  ,  
    ,  ,  ,  
  
   ( )     ,       :&n