bartosz szczepański strona internetowa jako element komunikacji wizualnej

STRONA INTERNETOWA JAKO ELEMENT KOMUNIKACJI WIZUALNEJ W PROMOCJI PRODUKTU REGIONU TURYSTYCZNEGO

Bartosz Marek SzczepańskiPoznań. 2009


Strona Internetowa jako element komunikacji wizualnej

w promocji produktu regionu turystycznego.

Bartosz Marek Szczepański

Poznań. 2009

Promotor: prof. UAM dr hab. Zygmunt Młynarczyk


1. Wstęp 3

1.1 Przedmiot badań 4

1.2 Cel badań 5

2. Literatura i źródła 6

2.1 Przegląd literatury 6

2.2 Źródła 9

2.2.1 Źródła pierwotne 9

2.2.2 Źródła wtórne 11

2.2.3 Przegląd stron internetowych 12

3. Metodyka Badań 13

3.1 Metody jakościowe 14

3.2 Metody ilościowe 23

4. Aparat Pojęciowy 29

5. Komunikacja Wizualna regionu turystycznego za pomocą Strony Internetowej 46

5.1 Strona Internetowa na tle działań promocyjnych 47

5.2 Strona Internetowa jako element Komunikacji wizualnej 54

5.3 Logotyp 58

5.3.1 Podejście historyczne do znaku 58

5.3.2 Logotyp regionu turystycznego 60

5.3.3 Funkcje Logotypu 62

5.3.4 Współczesny Logotyp 70

5.3.5 Typologia Logotypu 7l

5.4 Typografia 79

5.5 Strony Internetowe. Ich ergonomia 84

6. Wnioski końcowe 118

7. Bibliografia 122

7.1 Spis stron internetowych 128

7.2 Spis rycin 131

7.3 Spis tabel. 134

8. Załączniki 135


1. Wstęp

Komuinkacja Wizualna jest sposobem komunikowania, specyficznym

językiem, czyli zbiorem kodów przekazujących różnorodne treści. Odbywa się za

pośrednictwem zmysłu wzroku i może stać się udziałem wszystkiego co istnieje w

przestrzeni; co może być spostrzeżone i jest widoczne. Język ten, jak każdy inny, ma

pewne reguły, ograniczenia i zasady oraz określa swoich odbiorców jako grupę

ludzi, którzy zarówno go rozumieją i mogą go używać. Według H. P. Fairchilda

„komunikowanie, czyli akt użycia kodów to proces tworzenia wspólnych pojęć, opinii, wierzeń

zazwyczaj za pomocą języka, chociaż również znaków wizualnych, gestów, sugestii." (za H.

P. Fairchild 1944 w: W. Dudek, 1985).

Sposobem przekazywania języka Komunikacji Wizualnej jest obraz, symbol,

znak, układ poszczególnych elementów; tj. znaki sztuczne (konwencjonalne). Są to

znaki nieskomplikowane, łatwe do użycia za pośrednictwem różnorodnych mediów,

co czyni Komunikację Wizualna częścią komunikacji masowej, młodej dziedziny

komunikacji opierającej się na przesyłaniu przekazów za pośrednictwem

materialnych przekaźników, takich jak prasa, radio i telewizja, przy użyciu

skomplikowanych technik. „Odbiorcą w procesie takiej komunikacji jest każdy, kto

wyraża chęć w nim uczestnictwa, oddziaływanie nadawcy na odbiorcę jest

niewspółmiernie silniejsze niż w kierunku przeciwnym” (W. Dudek, 1985).

Przekazywanie informacji obrazem, symbolem, znakiem eliminuje

konieczność translacji na różne języki co jest miarą uniwersalności Komunikacji

Wizualnej i stanowi o jej coraz większej popularności we współczesnym świecie.

Obecnie nie można skutecznie przekazywać informacji, czy praktycznej,

ostrzegawczej czy reklamowej bez przetłumaczenia jej na język komunikatów

wizualnych. Kouminkacja Wizualna zdaje się sięgać szczytowych faz rozwoju,

proponując coraz to ciekawsze i oryginalniejsze rozwiazania dotarcia do odbiorców.


Jej poziom oraz możliwosci w pełni wykorzystują najmodniejsze marki odzieżowe,

komunikacyjne czy żywieniowe. Marka turystyczna natomiast na płaszczyźnie

marketingu, jest taką samą marką jak każda inna marka występująca na rynku (za W.

Olins, 2002 w: A. Oleksiuk , 2007), tak więc odpowiednie powinny dla niej być te

same metody promocji, czyli przekazywania informacji o ofercie.

Najnowszymi współcześnie metodami przekazywania informacji o ofercie jest

Kouminkacja Wizualna oraz rozwijająca się na jej podstawie Całościowa

Identyfikacja (M. Nikodemska-Wołowik , T. II P. Górski, M. Wołowik, 2002).

Język ten, tj. Kouminkacji Wizualnej składa się z kilku elementów różnej wagi.

Przedsiębiorstwa rynkowe, organizacje non profit a nawet organizatorzy wydarzeń

kulturalnych dawno już opanowali zasady Komunikacji Wizualnej i sposoby użycia

poszczególnych jej elementów, kładąc szczególny nacisk na te, dla osiągnięcia

oczekiwanych celów, najskuteczniejsze.

Te właśnie, wyżej wyszczególnione właściwości, tj., uniwersalność, możliwość

bezpośredniego dotarcia do wielu odbiorców i prostota użycia zainteresowały autora

pracy. Skłoniły do analizy, jak na tle Komunikacji Wizualnej w promocji marek

prezentuje się Komuinkacja Wizualna w promocji regionu turystycznego i na jakich

elementach bazuje oraz czy można w ogóle takie elementy wyodrębnić. Obserwacja

własna wsparta analizą procesu dokonywania zakupu oraz zachowań

konsumentów, przeprowadzoną przez grupę NPD w 2001 roku wykazuje, że

najważniejszym narzędziem w podejmowaniu decyzji zakupu jest Internet i

wyszukiwarka internetowa. We wspomnianych badaniach ustalono, że

prawdopodobieństwo zakupu produktu przez klienta, który znalazł informacje w

Internecie jest 5 razy większe niż w przypadku konsumenta sugerującego się

bannerem reklamowym

(S. Thurow, 2005). Właśnie sposób przekazu informacji za pomocą Strony

Internetowej zbadano pod kątem zastosowania w promocji regionów


1.1 Przedmiot Badań

W pracy przeanalizowano w jaki sposób regiony turystyczne posługują się

zbiorem kodów wizualnych w środowisku Internetu oraz zaproponowano

traktowanie Strony Internetowej jako najważniejszego narzędzia w promocji

regionu.

Za podmiot badań w pracy obrano region turystyczny, rozumiany

kompleksowo jako marka. Przedmiotem badań są natomiast wszelkie plastyczne

właściwości Strony Internetowej tego produktu.

1.2 Cel badań.

Hipoteza 1: Strona Internetowa jest najważniejszym elementem promocji

regionu turystycznego i rządzi się specyficznymi, charakterystycznymi tylko dla

promocji turystyki prawami.

Hipoteza pomocnicza: Region turystyczny jest marką i do jego promocji

odnoszą się te same elementy języka komunikacji wizualnej co do marek innych

produktów rynkowych.

Dla udowodnienia powyższej tezy wytyczono dwa cele badawcze i odnoszące się do

nich cztery zadania szczegółowe:

Cel A. Zbadanie komunikacji wizualnej na tle najpopularniejszych metod

promocji regionów turystycznych

Zadanie Szczegółowe a.

Pomiar świadomości i oczekiwań odnośnie komunikacji wizualnej obecnych i potencjalnych

turystów.


Dla realizacji zadania wykonano: badania sondażowe: pt. „Badanie wiedzy o

Komunikacji Wizualnej” oraz badanie pt. „Badanie postrzegania różnych

sposobów promocji”.

Cel B. Wskazanie swoistych własności języka wizualnego Strony

Internetowej regionu turystycznego oraz wyszczególnienie charakterystycznych i

najważniejszych elementów tych stron.

Zadanie Szczegółowe b.

Zbadanie zjawiska przypisywania emocji znakowi marki

Dla realizacji zadania wykonano badanie sondażowe pt. „Emocje zwiazane z

marką” oraz badanie ilościowe pt. „Wyliczenie współczynnika popularności Stron

Internetowych”.

Zadanie Szczegółowe c.

Ustalenie schematów organizacyjnych stron promujących regiony turystyczne oraz

dokonanie ich waloryzacji.

Dla realizacji zadania wykonano: badanie ilościowe pt. „Analiza układu Stron

Internetowych poświęconych turystyce regionów” , badanie ilościowe

pt. „Udział grafiki na Stronie Internetowej poświęconej turystyce” oraz badanie

sondażowe pt. „Ranking układów Stron Internetowych poświeconych turystyce

regionów”, jak również oparto się o źródła wtórne uzyskane przez zespół badaczy

Instytutu Poyntera, Centrum Dziennikarstwa i Nowych Mediów Estlow oraz

Eyetools Inc z 2003 roku pt. „Eyetracking III”.

Zadanie Szczegółowe d.

Analiza zawartości Stron Internetowych poświeconych regionom oraz oszacowanie istotności

poszczególnych elementów w przekazywaniu ich treści.

Dla realizacji zadania wykonano: badanie sondażowe pt. „Waga poszczególnych

elementów Strony Internetowej poświeconej turystyce regionów” oraz posłużono


się wynikami badań przeprowadzonych przez zespół badaczy Instytutu Poyntera,

Centrum Dziennikarstwa i Nowych Mediów Estlow oraz Eyetools Inc z 2003 roku pt

„Eyetracking III”

2. Przegląd literatury i źródła

2.1 Przegląd literatury

W Polsce badań Internetu, w których Strona Internetowa jest przedmiotem,

się nie przeprowadza, strona internetowa występuje w badaniach raczej jako

narzędzie do uzyskania pewnych celów (A. Dytman-Stasieńko, J. Stasieński, 2008),

tym bardziej nie tłumaczy się amerykańskich publikacji. Z racji rzadkiego

poruszania tematu w pracy korzystano w równym stopniu z dostępnej literatury

oraz artykułów i publikacji elektronicznych jak i angielskojęzycznych stron

pilotażowych badań.

A. Literatura metodyczna:

Na wszystkich etapach pracy pomocna była publikacja: Jak pisać prace

licencjackie i magisterskie z geografii, F. Plita (2007), z której czerpano wiedzę o

metodyce tworzenia pracy magisterskiej.

W przygotowaniu do badań ankietowych korzystano z książki małżeństwa D.

Nachmias, Ch. Frankfort-Nachmias (2001), oraz tomu pierwszego i drugiego pracy

zbiorowej pod redakcją Z. Gostkowskiego i J. Lutyńskiego (1966 i 1968).

W zagadnieniach statystycznych pomocna była publikacja A. Łomnickiego,

Wprowadzenie do statystyki dla przyrodników.

B. Literatura przedmiotowa:

http://150.254.35.111/webpac-1.2-buamPL/wgbroker.exe?2009090918062800784624+1+search+-redir+4-0+open+WA+Frankfort-Nachmias,+Chava.


Kwestia Komunikacji Wizualnej jest wraz z poszerzaniem się gamy mediów

tematem bardzo popularnym. Jednakże prace jakie są publikowane, szczególnie w

języku angielskim, są barwnymi albumami z reprodukcjami, zbiorami pomysłów

i ciekawych rozwiązań dla projektantów lub rankingami; co jest typowe dla

publikacji tego typu wszelkie definicje rozmywają się pod hasłem

wielopłaszczyznowości zagadnienia. Mimo niewielkiej wartości poznawczej mają

wielką wartość poglądową. Do książek, które zainspirowały do obrania tego

właśnie tematu pracy magisterskiej należy album Web design by Context, wyd.

The Pepin Press (2007). Drugą taką pozycją była książka A. Frutigera (2003)

poruszajaca temat istotności znaków w kulturze człowieka oraz komunikacji

symbolicznej oraz studia nad czytelnością druku B. Zachrissona (1970)1 z której

zaczerpnięto wstępną wiedzę o czytelności typografii.

Na Zachodzie świadomość wagi Komunikacji Wizualnej jest dużo wyższa niż w

Polsce, obserwuje się jej powolne przenikanie. Restrykcyjne dla Komunikacji

Wizualnej lata PRL’u spowodowały, że Polska droga ku niej właściwie nie

istnieje; polski wkład w komunikowanie obrazem polega tylko na wdrażaniu

sprawdzonych już zasad. Polskie publikacje zatem muszą najpierw wyjaśnić

zagadnienie, zanim je przedstawią. Pomocą w opracowaniu aparatu pojęciowego

były wszelkiego rodzaju słowniki, jak np. Komunikacja Wizualna. J. Sarzyńskiej-

Putowskiej z której to pozycji pochodzi większa część definicji powiązanych z

komunikacją wizualną. Cenna dla autora jest książka: Nie tylko Logotyp

M. Nikodemska-Wołowik , T. II P. Górski, M. Wołowik, (2002), która jako

pierwsza dostarczyła wiedzy o wadze Komunikacji Wizualnej w tworzeniu

wizerunku firmy. Z tej pozycji zaczerpnięto wiedzę o Całościowej Identyfikacji.

Uboższą syntezą powyższych dwóch ksiażek jest książka Anny Kmity:

Identyfikacja firmy – system komunikatów wizualnych, trakująca o tematach

dosyć oczywistych, niemniej w początkowej fazie pisania pomocna w

1 Z pracy czerpano wiedzę wyłącznie o typografii w technikach drukarskich.


definiowaniu komunikowania znakiem, Całościowej Identyfikacji; jak i

dostarczyła wielu definicji pojęć trudnych, bo nazbyt oczywistych, do

zdefiniowania.

Wielu pomysłów i analizy bieżącego stanu komunikacji wizualnej w

promocji produktu regionu dostarczyły czasopisma branżowe tj. 2+3D

wydawnictwa Fundacja Rzecz Piękna.

Zagadnienie Komunikacji Wizualnej w promocji regionu turystycznego jest

znane, mimo, że nie jest tak powszechne jak w przypadku innych produktów.

Sposoby współczesnej promocji regionu poruszają pozycje: Marketing w

turystyce, Ch. Holloway’a i Ch.Robinson’a (2000). Komunikację wizualną w

przemyśle turystycznym analizuje praca zbiorowego autorstwa: J. Kaczmarek, A.

Stasiak, B. Włodarczyk (2005).

Jednak najwięcej do pracy wniosła ciekawa i współczesna publikacja: Marketing

usług turystycznych, A. Oleksiuka. Pozycja ukazuje najbardziej aktualne

podejście do promocji usług turystycznych, traktuje region turystyczny jako

markę, i zauważa odpowiedniość najnowszych sposobów promocji dla regionu

turystycznego oraz proponuje zastosowanie w jej promocji wszelkich znanych

sposobów, łącznie z marketingiem bezpośrednim. Cenne są jego analizy produktu

turystycznego jako produktu- usługi Autor doskonale jest świadom wagi procesu

kreowania oferty. Bardzo ważnym dla niego elementem w kreowaniu oferty jest

marka turystyczna i informacja o niej czyli Komunikacja Wizualna. Za minus

książki należy poczytać brak wzmianek o Całościowej Identyfikacji, najnowszym

wynalazku Komunikacji Wizualnej, jest w niej tylko mowa o identyfikacji

wizualnej i wizerunku. Daje to obraz pewnego zapóźnienia turystyki względem

innych dziedzin gospodarki w posługiwaniu się Komunikacją Wizualną. Ważne

dla pracy były publikacje D. Ogilvy’ego, który pierwszy wykreował pojęcie marki

regionu i Walliego Olinsa wprowadzającego pojecie submarki i marki parasola (za

W. Olins, 2005 w: S. Szczęsny S., 2005). Przy zagadnieniu promocji regionów

wspierano się na dodatku do magazynu Press: Promocja miast i regionów, maj


2009 i magazynu Visual Communication wydawnictwa European Media Group

S.A.

Podczas zbierania źródeł i literatury nie natrafiono na zaklysyfikowanie

Strony Internetowej jako elementu Komunikacji Wizualnej. Strona Internetowa

jest raczej traktowana jako element, który Komunikacja Wizualna dzieki swoim

narzędziom przekształca (A. Hyland, 2006 w A. Twemlow, 2006) czy pomaga

wyklarować i podkreślić pewną ideę (A. Ashton, 2006 w A. Twemlow, 2006).

C. Literatura problemowa.

Nie znana jest pozycja, która zajmuje się odrębnością i specyfiką stron

internetowych poświeconych turystyce regionów, która skupia się na Stronie

Internetowej jako głównym i najważniejszym elemencie promocji regionu

turystycznego oraz nie znane są opracowania schematów strukturalnych strony

regionu turystycznego czy analizy wagi poszczególnych elementów w tworzeniu

tej strony. W przeprowadzanych do tej pory badaniach Internetu skupiano się na

Analizie Zawartości, czyli treści przekazów i informacji zawartych na stronach;

Badaniu Struktury, koncentrującym się na powiązanych ze sobą elementach

językowych, wizualnych i dźwiękowych; oraz Badaniach Użytkowych,

analizujacych funkcjonalność i skuteczność serwisów w realizacji założonych

celów i adekwatność serwisu do zewnętrznych działań danej firmy (A. Dytman-

Stasieńko, J. Stasieński, 2008).

Najnowszym prądem w badaniach Internetu jest propozycja analizy

sieciosfery. „Analiza sieciosfery stanowi startegię analityczną uwzględniającą

zwiazki między producentami i użytkownikami materiałów zamieszczonych w

sieci WWW, które są wzmacniane i zapośredniczane dzięki elementom

strukturalnym, komponentom i narzędziom umieszczanym na stronach i

serwisach” (S. M. Schneider, K. A. Foot, 2004). W pracy badano właśnie sieciosferę

regionów turystycznych, ograniczając się jednak do badań dziedziny Komunikacji

Wizualnej, nie analizując technicznego zagadnienia strony oraz połaczeń

hipertekstowych (linków). Badano to co M. Karciarz (2008) nazywa interfejsem,


czyli „sposób prezentacji informacji przez komputer oraz interakcji z

użytkownikiem”.

2.2 Źródła

Wyróżnia się dwa główne rodzaje źródeł: źródła pierwotne i źródła wtórne.

Analiza źródeł wtórnych to poszukiwanie informacji, które już istnieją. Często

polega ona na analizie danych zgromadzonych przez inne podmioty. Źródła

pierwotne to dane uzyskane w badaniach własnych, analiza źródeł wtórnych to

właściwe projektowanie zadań badawczych i przeszukiwanie wyników

samodzielnie przeprowadzonych badań (T.Puchalski, 1977; www.tns-global, a).

2.2.1 Źródła pierwotne

W pracy korzystano głównie ze źródeł pierwotnych uzyskanych w

badaniach jakościowych, sondażowych jak i autorskich badaniach ilościowych:

Badania sondażowe:

• „Badanie wiedzy o Komunikacji Wizualnej”

• „Badanie postrzegania różnych sposobów promocji”.

• Badanie pt. „Emocje zwiazane z marką”

• Badanie pt. „Ranking układów Stron Internetowych poświeconych

turystyce regionów”

• Badanie pt. „Waga poszczególnych elementów Strony Internetowej

poświeconej turystyce regionów”

Badania ilościowe:

• Badanie pt. „Wyliczenie współczynnika popularności Stron

Internetowych”


• Badanie pt. „Analiza układu Stron Internetowych poświeconych


• Badanie pt. „Udział grafiki na Stronie Internetowej poświeconej

turystyce” oraz badanie opinii

2.2.2 Źródła wtórne

W pracy wykorzystano źródła wtórne, uzyskane w badaniach jakościowych

przeprowadzonych przez zespół badaczy Instytutu Poyntera, Centrum

Dziennikarstwa i Nowych Mediów Estlow oraz Eyetools Inc., wykonane w 2003

roku pod nazwą Eyetracking III. Badania za pomocą specjalnego oprogramowania

i laserowego narzędzia do badania ruchu sakadowego oka uszeregowały miejsca

na Stronie Internetowej pod kątem ich ważności dla czytelnika.

Badania Eyetracking III

Pod koniec roku 2003 zespół badaczy z Instytutu Poyntera, Centrum

Dziennikarstwa i Nowych Mediów Estlow oraz Eyetools Inc. (S. Outing, L. Ruel,

2004), przeprowadził na 46 użytkownikach Internetu badania analizujące, w które

miejsca kieruje się ich wzrok podczas przegladania Strony Internetowej. Analizie

poddano 100 najpopularniejszych stron informacyjnych w Stanach Zjednoczonych

Ameryki Północnej i część z Europy. Respondenci swobodnie przeglądali strony,

swobonie również mogli po nich się przemieszczać. Ruchy ich gałki ocznej badało

specjalne urządzenie laserowe. Uzyskano w ten sposób mapy dróg po których

afiksowały ich oczy podczas przegladania Strony Internetowej; określono w jaki

sposób czytelnik Internetu czyta recenzje, jaki wpływ na przykucie jego uwagi ma

wielkość tekstu, wielkość obrazków i rozmieszczenie nawigacji oraz jakie

http://www.poynter.org/profile/profile.asp?user=1648

http://www.lauraruel.com/


elementy przykuwają jego uwagę. Wyniki opracowano w postaci tzw. map ciepła

(Heat Maps), gdzie barwy ciepłe odpowiadały największej koncentracji spojrzeń

czytelniów, a chłodne najmniejszej.

Ten sam zespół badaczy (S. Outing, L. Ruel, 2004), zainteresował się różnicą

pomiędzy stroną kompaktową a stroną średnią, w ich nomenklaturze

„rozszerzoną” (extended), badając częstotliwość kliknięć na przestrzeń nawigacji

różnych układów strony. W tym badaniu użyto również specjalnych narzędzi i

oprogramowania dostarczonego przez firmę Eyetools Inc. Badania

przeprowadzono również na próbie 46 osób.

2.2.3 Przegląd stron internetowych.

W opracowaniu badań szeroko korzystano ze źródeł pomocy internetowej

Adobe do programów Photoshop CS3 i FlashCS3 i CS4:

http://www.adobe.com/go/lr_Photoshop_community_en

http://www.adobe.com/go/lr_Flash_community_en

Wiedzę o popularnych stronach internetowych czerpano z portalu

www.internetstandard.pl zajmującego się badaniami Internetu jako kanału

sprzedaży. W opracowaniu zagadnienia układu i schematu czytania strony

posłużono się internetowymi opracowaniami badań opartymi na technologii Eye

Track (S. Outing, L. Ruel, 2004 ), badajacymi sposób czytania strony internetowej

przez internautę. Pomocna w opracowaniu schematu strony i zrozumieniu

tendencji w ich projektowaniu w powiązaniu z technologią wyszukiwania była

strona pilotażowa S. Thurow (www.searchenginesbook.com) zajmująca się

pozycjonowniem.

Wykorzystano również informacje z innych stron internetowych traktujacych o

pozycjonowaniu: min.






www.positiontech.com, www.searchenginewatch.com/searchday, www.traffick.com.

Przy analizie typografi jako elementu składniowego strony czerpano wiedzę ze

strony J. Sychuta (www.webdesign.art.pl) poświeconej zagadnieniu układu i

czytelności tekstu w sieci. W zagadnieniu śledzenia wzrokiem zawartości strony

internetowej oparto się o badania opublikowane przez Journal of Usability

Studies w postaci elektronicznych artykułów na stronie: www.upassoc.org; przy

czym ważniejsze dla pracy były opracowania badań Eyetracking III. Szczególnie

ważne były ostatnie badania z 2003, opublikowane w Internecie pod koniec 2004

roku, które potwierdziły wnioski uzyskane w badaniach pt. „Udział grafiki na

Stronie Internetowej poświeconej turystyce” i „Analizie układu Stron

Internetowych poświeconych turystyce regionów”.

W opracowaniu zagadnienia marki regionu turystycznego bardzo przydatne

był materiały elektroniczne z konferencji, jak i elektroniczne książki dostępne na

portalu Instytutu Marki Polskiej: www.imp.gov.pl. Informacje o brandingu

czerpano ze strony firmy Young&Rubican analizującej marketing w Internecie:

www.12manage.com i prowadzącej ranking marek: Brand Asset Valuator oraz

portal www.visualcommunication.pl, będący pierwszym polskim portalem o

branży Komunikacji Wizualnej.

Skorzystano również ze stron (portali społęcznościowych):

www.facebook.com, www.couchsurfing.org i hospitalityclub.org oraz www.peb.pl

by umieścić posty zachecajace do wziecia udziału w badaniach.

3. Metodyka badań

Metody badawcze to zasady postępowania przy ustalaniu faktów, ich

klasyfikacji i uogólniania, jak i przy uzasadnieniu twierdzeń, tj. weryfikacji

hipotez i budowy teorii (Z. Chojnicki, 2001). W. Krajewski (1982) dzieli metody


weryfikacji na jakościowe i ilościowe. Metody ilościowe opieraja się najczęściej

na prawach fizyki i matematyki.

Badania jakościowe są zwykle prowadzone na niewielką skalę i stosowane

do testowania hipotez. W badaniach jakościowych stosuje się często tzw. techniki

projekcyjne, które umożliwiają zadawanie pytań w sposób pośredni, zachęcając

badane osoby do przeniesienia (projektowania) swoich ukrytych lub

nieuświadomionych motywów, przekonań, postaw i uczuć związanych z badanym

przedmiotem (www.tns-global b).

Możemy wyróżnić cztery podstawowe metody zbierania danych

jakościowych: techniki obserwacyjne, badania sondażowe, wtórną analizę danych

oraz badania jakościowe (badnia terenowe) (…).

Podstawową zaletą obserwacji jest jej bezpośredniość. Pozwala badaczom na

studiowanie zachowań w tarkcie ich trwania. Podczas gdy inne metody zbierania

danych mogą wprowadzić element sztucznosci do sytuacji badania, to pominięcie

interakcji pomiędzy badającym i badanym sprawia, że dane zbierane za pomocą

obserwacji opisują obserwowane zjawisko tak, jak przebiega ono w naturalnych

warunkach (…). Metody pośrednie, sondażowe stosuje się gdy badane zjawisko

nie jest bezpośrednio obserwowalne i wymaga od badanego odwołania się do jego

doświadczeń czy pamięci. Trzy najczęstsze metody zbierania danych

sondażowych to ankieta pocztowa, wywiad bezpiośredni i wywiad telefoniczny

(…). Wtórna analiza danych odwołuje się do wyników uzyskanych na podstawie

analizy danych zebranych przez innych (np. ze spisów ludności) czyli ze źródeł

wtórnych. Stwarza ona możliwość replikacji. Wyniki badań cieszą się większym

zaufaniem, jeżeli powtórzyły się w wielu badaniach. Najwiekszym problemem

wtórnej analizy danych jest to, że często jedynie w przyblizeniu odpowiadają one

danym jakie badacz chciałby wykorzystać w procesie testowania hipotez (…).

Badania jakościowe określa się jako „badania zachowania ludzi w naturalnych

warunkach ich codziennego życia. Badania terenowe to podstawowa strategia

zbierania danych zwiazanych z metodologią jakościową. Metodą zbierania


danych, najbardziej powiazaną ze współczesnymi badaniami terenowymi jest

obserwacja uczestnicząca, w której badacz staje się członkwiem grupy, którą chce

badać (Ch. Frankford-Nachmias, D. Nachmias, 2001).

Badania ilosciowe służą obliczeniu absolutnej wielkosći danego zjawiska

lub ustaleniu praw zależnosći funkcyjnej w oparciu o miary porównywalne (W.

Krajewski, 1982).

Metody ilościowe opierają się na wartosciach wyrażonych liczbowo

(J. Warszyńska, A. Jackowski, 1978) Metody ilościowe służą przede wszystkim

mierzeniu. W niewielkim stopniu generują nową wiedzę (W. Siwiński, 2006).

3.1 Metody jakościowe

Metoda obserwacji.

Obserwacja może przyjmować wiele postaci. Może ona polegać na prostym

obserwowaniu codziennych doświadczeń, a także może posługiwać się

skomplikowaną aparaturą jak lustro weneckie czy kamera. Badacze stosują

metody obserwacyjne w badaniach obserwacyjnych po to, aby uzyskać dane, które

staną się podstawą sformułowania hipotez badawczych. Mogą je również

wykorzystywać w zbieraniu danych pomocniczych przy interpretowaniu

wyników otrzymanych za pomoca innych metod lub jako podstawową metodę

zbierania danych w badaniach opisowych (…).

Wyróżniamy obserwację kontrolowaną i nie kontrolowaną. Obserwację

kontrolowaną charakteryzują jasne i wyraźne decyzje dotyczące tego co, gdzie i

kiedy ma być obserwowane. Dla obserwacji nie kontrolowanej natomiast

chrakterystyczna jest znacznie mniejsza systematycznosć i większa płynność. W

wypadku obserwacji nie kontrolowanej, w przeciwieństwie do kontrolowanej,


rzadko wyznaczane są punkty czasowe (Ch. Frankford-Nachmias, D. Nachmias,

2001).

Z metody obserwacji nie kontrolowanej korzystano na etapie przygotowania

badań, tj. przeprowadzania ankiet na grupie pilotażowej jak i w doborze stron

internetowych do analizy badawczej.

Metody sondażowe

Kwestionariusz jest podstawowym narzędziem wykorzystywanym w

badaniach sondażowych. Ankieta jest metodą zbierania danych opartą o

kwestionariusz i bez pośrednictwa ankietera (Ch. Frankford-Nachmias, D.

Nachmias, 2001). T. Puchalski (1977) w znaczeniu kwestionariusz używał słowo

formularz.

Metody sondażowe bywają też nazywane ankietowymi (Z. Gostowski, 1966, J.

Lutyński 1968) lub ankietowo- sondażowymi (J.Warszyńska, A. Jackowski, 1978).

J. Lutyński ankietę z kwestionariuszem nazywa techniką konkretną należącą do

technik wyższego rzędu, tj. technik ankietowych.

Ankieta to grupa technik standaryzowanych, w którym badacz otrzymuje

materiały w procesie wzajemnego komunikowania się z innymi osobami

odpowiadajacymi pisemnie na jego pytania. W ramach tej grupy można wydzielić

rozmaite rodzaje technik ankietowych, min.: ankieta pocztowa, ankieta prasowa,

kwestionariusz ankiety dołaczony do towarów konsumpcyjnych, ankieta radiowa,

rozdawana, ankieta telefoniczna, ankieta audytoryjna, ankieta indywidualna pod

nadzorem (J. Lutyński w Z.Gostkowski, 1968).

W pracy spośród metod sondażowych stosowano tylko i wyłącznie metody

oparte o kwestionariusz wypełniany bez ingerencji prowadzącego (ankieta nie

kontrolowana), choć czasem przy jego obecności (ankieta audytoryjna lub

indywidualna pod nadzorem; tj. nadzór nad uczestnictwem w ankiecie miał


charakter wyłącznie instytucjonalny, ograniczający się do udzielenia ustnych

wyjaśnień).

W badaniach sondażowych przebadano przypadkowo dobraną próbę

257osób, spośród nich 46 osób to byli studenci Wydziału Nauk Geograficznych i

Geologicznych przebadanych w salach dydaktycznych Uniwerystetu Adama

Mickiewicza, pozostali byli przypadkowymi internautami (149, część była gośćmi

hostelu „Cinnamon”, którzy skorzystali z ogólnodostępnego komputera w

przestrzeni współnej) lub gośćmi hostelu (62). W wypadku odpowiedzi gości

hostelu kontrolowano by każda osoba wzięła udział tylko w jednych badaniach,

natomiast internautów - zachęcanych do wzięcia udziału w badaniu na portalach

społecznościowych jak Couchsurfing, Facebook, Hospitalityclub oraz Peb - takiej

kontroli nie miano.

Badanie sondażowe pt. „Badanie wiedzy o Komunikacji Wizualnej”

W badaniu, które przeprowadzono w kwietniu i maju 2009 roku

przebadano przypakowo dobraną próbę ludzi n=31. Byli to ludzie młodzi lub w

średnim wieku ( Tab.1). Respondentami byli goście hostelu „Cinnamon” na ulicy

Gwarnej 10 w Poznaniu, których udział w badaniu polegał na wypełnieniu

kwestionariusza (Zał. 1) pod nadzorem jak i w niektórych przypadkach bez

nadzoru z odesłaniem kwestionariusza drogą pocztową.

Przedział wieku

Liczba

respondentów

0-20 2

21-30 11

31-50 12

(+)51 6


Tab. 1 Struktura wieku respondentów w „Badaniu wiedzy o Komunikacji Wizualnej”.

Źródło: opracowanie własne na podstawie badania opinii pt. „Badanie wiedzy o Komunikacji Wizualnej”

Badanie sondażowe pt. „Badanie postrzegania różnych sposobów promocji”.

W badaniu, które przeprowadzono w kwietniu i maju 2009 roku,

przebadano przypakowo dobraną próbę ludzi n=31. Respondentami byli głównie

goście hostelu „Cinnamon” na ulicy Gwarnej 10 w Poznaniu. Byli to ludzie młodzi

lub w średnim wieku, (Tab.2). których udział w badaniu polegał na wypełnieniu

kwestionariusza (Zał. 2) pod nadzorem jak i w niektórych przypadkach bez

nadzoru z odesłaniem kwestionariusza drogą pocztową.

Przedział wieku Liczba

respondentów

0 -20 1

21-30 18

31-50 11

(+) 50 1

Tab. 2 Struktura wieku respondentów w „Badaniu postrzegania różnych sposobów promocji”.

Źródło: opracowanie własne na podstawie badania opinii pt. „Badanie postrzegania różnych sposobów promocji”.

Badanie sondażowe., pt. „Emocje związane z marką”

Badanie oparto na kwestionariuszu, o którego wypełnienie poproszono

respondentów zaraz po obejrzeniu na monitorze komputera prezentacji. Badanie

przeprowadzono za pomoca Internetu. Wzięła w nim przypadkowo dobrana próba

z populacji internautów n=51 (Tab. 3), ludzi przeważnie młodych, w wieku od 21

do 30 i wykształceniu średnim lub wyższym (Ryc. 1).

Przedział wiekou Liczba

respondentów

0-20 3

21-30 36

31-50 10

(+)50 2


Tab. 3 Struktura wieku respondentów w „Badaniu emocji związanych z marką”.

Źródło: opracowanie własne na podstawie badania opinii pt. „Emocje związane z marką”

Ryc.1 Struktura wykształcenia respondentów

Źródło: opracowanie własne na podstawie badania opinii pt. „Emocje związane z marką”

Przed przystąpieniem do głównego badania przygotowano badanie

pilotażowe przeprowadzone na grupie npróbne=14, studentów UAM, w salach

dydaktycznych podczas zajęć. Osoby badane w badaniu próbnym obejrzały 11

logotypów, po czym poproszono ich o przypisanie im emocji. Kwestionariusz

pozwalał wybrać spośród 30 przymiotników określajacych emocje jak i uzupełnić

własnymi skojarzeniami. Do wyboru respondenci mieli takie przymiotniki jak:

odrębna, zyskująca na popularności, modna, innowacyjna, niepowtarzalna,

oryginalna, rozwijająca się, na czasie, rzetelna, zabawna, stylowa, zmysłowa,

godna zaufania, urzekająca, wydajna, śmiała, wyróżniająca się, przodująca,

dynamiczna, autentyczna, niezależna, ze splendorem, inteligentna, energiczna,

społeczna, socjalnie odpowiedzialna, z tupetem, z wyższej klasy, prestiżowa,

młodzieżowa. Uzyskane w pilotażu wyniki skłoniły do modyfikacji badania, tak

by mogło ono skutecznie wykonać postawione przed nim zadanie.

W badaniu głównym, przypadkowo dobranej grupie n=51 zaprezentowano

10 logotypów. Cztery z nich były logotypami marek regionów, pozostałe to marki

268

17

0

Struktura wykształcenia respondentów w badaniu „Emocji związanych z marką”

student

średnie

wyższe

podstawowe


z innych dziedzin, tj. Lipton, Persil, Śląskie, Reserved, Poznań, Wawel, McDonalds,

PAH, Zakopane, Gdynia. Z racji tego, iż ważne było porównanie marek

turystycznych z markami innych dziedzin zastosowano tą właśnie grupę

logotypów. Wybranie czterech tylko marek turystycznych jest zasadne z racji

rzadszego ich występowania na rynku, w stosunku do marek innych produktów.

Tym samym również zmiejszono skłonność respondentów do idealizowania

opinii i uzyskano szerokie możliowości analizy marek regionów turystycznych na

tle marek żywnościowych, detergentów, odzieżowych i instytucji pozarządowych.

Postąpiono w taki sposób również dlatego by móc porównać różnice w emocjach

jakie wywołują te znaki marek i dzięki temu skonfrontować Komunikację

Wizualną innych dziedzin z Komunikacją Wizualną regionów turystycznych. Nie

sposób wskazać markę, która wzorcowo posługuje się Komunikacją Wizualną i w

wynikach badania uzyskać można było jedynie wyszczególnienie różnic oraz

podobieństw. Nie była możliwa waloryzacja zastosowanej Komunikacji

Wizualnej.

Respondenci należący do grupy głównej zapytani zostali o wypisanie

emocji, odczuć i konotacji myślowych jakie wywołuje w nich obejrzana marka. Do

wyboru mieli 23 przymiotniki i stany emocjonalne, podzielone na pięć kategorii,

tj. Moda w tym: modna, na czasie, przestarzała, zwyczajna; Klasa w tym: ze

splendorem, elitarna, stylowa, młodzieżowa, niszowa, codzienna; Dynamika:

dynamiczna, energiczna, rozwijająca się, o ugruntowanej pozycji, zanikająca;

Obecność na rynku: przodująca, oryginalna, zauważalna, jedna z wielu; Emocje:

zaufanie, sympatia , niechęć , sprzeciw , nie znam i inne.

Badanie sondażowe pt.„Ranking układów Stron Internetowych poświeconych


Badanie oparto na kwestionariuszu odpowiedzi, o którego wypełnienie

poproszono respondentów zaraz po obejrzeniu na monitorze komputera


prezentacji. Badanie główne przeprowadzono za pomoca Internetu, i wzięła w nim

udział przypadkowo dobrana, próba z populacji n=64 (Tab. 4 i Ryc. 2).

Wiek Liczba respondentów

0-20 11

21-30 45

31-50 8

(+)51 0

Tab. 4 Wiek respondentów w „Rankingu układów stron”.

Źródło: opracowanie własne na podstawie badania opinii pt.„Ranking układów Stron Internetowych poświeconych turystyce regionów”

Ryc. 2 Struktura wykształcenia respondentów

Źródło: opracowanie własne na podstawie badań opinii: „Badanie postrzegania różnych sposobów promocji", „Badanie wiedzy o Komunikacji Wizualnej” i „Rankingu układów Stron Internetowych poświeconych turystyce regionów"

Przed przystąpieniem do głównego badania przygotowano badanie

pilotażowe na grupie npróbne=20, studentów UAM, przeprowadzone podczas zajęć w

salach dydaktycznych. Prezentacja składała się z nieaktywnych obrazów

zmodyfikowanej strony internetowej, w taki sposób, że uzyskano pięć układów

(Zał. 3) stron, mianowicie:

45

27

43

12

Struktura wykształcenia respondentów w respondentów w „Badaniu postrzegania różnych

sposobów promocji", „Badaniu wiedzy o Komunikacji Wizualnej” i „Rankingu układów Stron Internetowych poświeconych turystyce

regionów"

student

średnie

wyższe

podstawowe


Strona 1- strona kompaktowa;

Strona 2- strona średnia;

Strona 3- strona duża z recenzjami i fotografiami;

Strona 4- strona średnia z ramkami;

Strona 5- strona duża z recenzjami bez fotografii.

Strony te promują istniejący region Norweski- Fjordkysten, wybrany losowo do

tego zadania spośród stron poddanych badaniu pt. „Analiza układu Stron

Internetowych poświeconych turystyce regionów”. Na wszystkich pięciu stronach

prezentowana jest taka sama treść, bądź z konieczności dostosowania układu

tematycznie podobna. Treść jest w języku norweskim. Strony zaprezentowano

jako strony główne (main, home page) i pozbawione funkcji. Respondenci mogli

swobodnie przeglądać je na ekranie komputera z góry na dół, sami wybierali

kolejność i ilość powtórzeń. Po zakończeniu przeglądania respondentom polecono

uszeregować obejrzanych pięć stron, poczynając od tej, która najbardziej im się

podobała i najbardziej zachęciłą do odwiedzenia danego regionu, na najmniej

zachecającej kończąc.

Badanie sondażowe pt. „Waga poszczególnych elementów Strony Internetowej

poświeconej turystyce regionów”

Badanie (zał. 5) oparto na kwestionariuszu, o którego wypełnienie poproszono

respondentów zaraz po obejrzeniu na monitorze komputera prezentacji.

Przeprowadzono badania w dwóch seriach, serii a i serii b, przeprowadzonych za

pomoca Internetu, wykonanych przez przypadkowo dobraną próbkę osób, na = 25 i

nb = 21. Do opracowania metody prezentacji i doboru stron posłużyły: analiza

układu Stron Internetowych poświeconych turystyce regionów, analiza udziału

grafiki na Stronie Internetowej poświeconej turystyce oraz badania Eyetracking

III z roku 2003. W tych badaniach wydzielono najważniejsze elementy jakie


zawiera strona internetowa poświecona promocji regionu turystycznego. Badanie

składało się z dwóch prezentacji skomponowanych ze stron rzeczywistych i

zmodyfikowanych. W sumie 23 planszy, o ograniczonej czytelności, tj. rozmyciu

obejmującym promień dwóch pikseli, dobranych w procesie obserwacji nie

kontrolowanej- przeglądania Internetu, dbając by były stronami kompaktowymi.

Wynik badań przeanalizowano dopiero po uzyskaniu opinii z obydwu prób i

zestawieniu ich ze sobą.

Do analizy badawczej wydzielono następujące elementy:

Element Mapy; czyli bezpośrednie dojście do elementu geograficznego

odniesienia, w formie interaktywnej lub graficznej, z poziomu strony głównej.

Taki element posiadało 17 stron z badania pt. „Analiza układu Stron

Internetowych poświeconych turystyce regionów”, co stanowi 28,4%

przeanalizowanych stron www. Rozbieżność umiejscowienia tego elementu jest

raczej niewielka, częściej występuje po prawej stronie, przy krawędzi, bliżej

dolnej części pierwszego ekranu. Element nie jest charakterystyczny dla

konkretnego schematu rozplanowania Strony Internetowej, pośród stron, które

cechował ten element było tyle samo stron średnich co stron dużych, tj. na 27,8

procent stron kompaktowych i dużych posiadało ten właśnie element. Najczęściej

występował na stronach średnich, tj. 44,5 procent stron z mapą to strony średnie.

Element stylu i rodzaju Grafiki; czyli charakter zamieszczonej na stronie

głównej grafiki, rodzaj zdjęć oraz barwa skórki strony (co w całości nazywane jest

layoutem). Element wydzielono na podstawie obserwacji stron www z badania pt.

„Analiza układu Stron Internetowych poświeconych turystyce regionów”. Spośród

przeanalizowanych stron każda była barwna i każda wyposażona była w zdjęcia

oraz powierzchnie i element barwne podwyższające jej estetykę. Wśród

dobranych do badania stron dominują takie ze zdjęciami a niewiele jest na nich

grafiki CGI (Computer Generated Imagery), czyli grafiki wektorowej.

Element Logotypu; czyli znak marki, umieszczony w dobrze widocznym

miejscu na stronie głównej. Element wydzielono na podstawie obserwacji stron


www z badania: „Analiza układu Stron Internetowych poświeconych turystyce

regionów”, która wykazała, że każda strona posiadała elementem identyfikujacy i

dywersyfikujacy w postaci logotypu lub podobnego elementu w tej samej funkcji.

Element Słów Kluczowych i haseł promocyjnych; czyli krótkich

„wpadających w ucho”, „chwytliwych” fraz i pojedyńczych słów, funkcjonujących

jako hasła aktualnej kampanii reklamowej czy synonim wizerunku ukształtowany

na przestrzenii lat, np. „Gran Canaria- Wyspa Szczęśliwa” czy „Sankt Petersburg-

Wenecja Północy” Element słów kluczowych wydzielono w trakcie badania pt.

„Analiza układu Stron Internetowych poświęconych turystyce regionów” jak

i innych obserwacji prowadzonych podczas swobodnego przegladania internetu.

Większość z analizowanych pięćdziesięciu stron zaopatrzona była w pogrubione

hasło promocyjne czy zdanie- recenzję umieszczone w głównym miejscu strony,

na początku tekstu na stronie lub na przestrzeni zdjęcia głównego.

Zasada przygotowania prezentacji

W celu zbadania ważności elementu mapy w rozumieniu treści strony www

przygotowano modyfikację czterech stron internetowych: dwuch poświęconych

promocji regionów, Visitdenmark (Zał. 4) i Visitnorway w parach ze stronami

poświeconymi odrębnej tematyce, odpowiednio: Jaerhagen i Isic. Zmodyfikowano je

w taki sposób, że powstała czwórka par,

www.visitdenmark.com z mapą i bez mapy,

www.visitnorway.com z mapą i bez mapy,

oraz www.isic.pl z mapą i bez mapy i

www.jaerhagen.no z mapą i bez mapy.

Do badania wpływu stylu i rodzaju grafiki wykorzystano stronę

Hardangerfjord w parze ze stroną Tridimage , tworząc dwie modyfikacje strony (Zał. 4),

www.tridimage.com ze zdjęciami ze strony www.hardangerfjord.com

i stroną www.hardangerfjord.com ze zdjęciami www.tridimage.com.


Do badania wpływu rozpoznawalności logotypu wykorzystano strony (Zał. 4)

Goturkey i Snickers, tworząc cztery strony z pozamienianymi logotypami;

www.goturkey.com z logotypem „snickersa”, i stronę www.goturkey.com z

natywnym logotypem, www.snickers.com.tr z logotypem „goturkey” i z

natywnym logotypem.

Wykorzystano również stronę www.arcelormittal.com/poland i www.spain.info ,

zamieniając je logotypami.

Słowa klucze (Zał. 4) przebadano na przykładach strony www.birth.com , w

wypadku której utworzono stronę zupełnie nie wyglądającą na stronę turystyczną,

aczkolwiek zaopatrzoną w tekst promocyjny Bejrutu; oraz stronę www.lithuania.lt

zmieniając hasło „Why Lithuania?”, na „Why Shipyard Prezentacje przygotowane są

w taki sposób, że z wymienionych powyżej rodzajów modyfikacji stron brane są po

dwa, bądź tam gdzie mamy do czynienia z jedną parą, po jednej. Do utworzenia

prezentacji obrano zasadę wyboru naprzemiennego z powstałych par np. stronę:

www.visitnorway.com z mapą i stronę www.isic.pl i www.goturkey.com z logiem

snickers i stronę : www.snickers.com.tr z logiem ze strony www.goturkey.com.

By maksymalnie skupić uwagę na określonym elemencie przy

modyfikowaniu stron dbano by badając np. wagę mapy nie rozpraszać respondenta

widocznym logotypem i tym samym sugerowac odpowiedzi tym czy innym

elementem, w tym celu obrócono ten element (logotyp lub słowo kluczowe).

Po prezentacji każdej strony respondent wypełniał formularz odpowiadając

czy dana strona poświecona jest tematyce turystycznej czy innej.

3.2 Badania ilościowe

Badanie pt. „Wyliczenie współczynnika popularności Stron Internetowych”.


W pracy obrano swoisty sposób poglądowej oceny popularności marki, który

pozwala obiektywnie przyrównać marki turystyczne między sobą jak i przyrównać

je do marek z pozostałych dziedzin. Założono, że każde postrzeżenie marki

wywołuje pewne emocje, są to emocje samoczynne, od niechęci po obojętność

kończąc na sympatii. Popularność jest pozytywnym odczuciem. By ją określić oparto

się na autorskim współczynniku WPi, jest to iloczyn pierwiastków czwartej potęgi

przybliżonej liczby powiązanych haseł uzyskanych za pomoc wyszukiwarki

Internetowej Google, Katalogu MSN i Yahoo, Wirtualna Polska oraz Youtube. Tak

jak w przypadku marek produktów, popularniejsza jest większa firma, tak w

turystyce najpopularniejsi są najwięksi. Aby jednak móc stopień popularności w

pewien sposób porównać, podzielono te liczby przez liczbę mieszkańców

miejsca/regionu, a w przypadku marek produktów przez liczbę pracowników, tj.

liczbę osób, które z założenia powinny znać markę.

By zoptymalizować wyniki pomnożono liczbę haseł wyszukanych z serwisu MSN

Search, który jest katalogiem- główną część wyników wyszukiwania czerpie z bazy

danych LookSmart, a drugorzędna (uzupełniająca ) pochodzi z wyszukiwarki

Inktomi; wyniki wyszukiwania z katalogów Yahoo i Wirtualna Polska oraz serwisu

Youtube posługującego się narzędziem wyszukiwania tematów i katalogiem (Tab.

5).

Współczynnik popularności marki wyliczony na dzień 29.06.2009

Marka

Liczba haseł

powiązanych

Google.com

Liczba haseł

powiązanych

Yahoo.com

Liczba haseł

powiązanych

MSN.com(bin

g beta)

Liczba haseł

powiązanych

Wp.pl

Liczba haseł

powiązanych

Youtube.com

Liczba

mieszkań

ców/prac

owników WPi

New York 842000000 4100000000 475000000 3400000 720000 8000000 12,1

Cannes 54200000 212000000 26200000 340000 31300 68200 19,4

Zakopane 9000000 25900000 2100000 5000000 5590 27600 17,1

Unilever 6460000 22700000 2200000 290000 2050 179000 10,7

Egypt 166000000 576000000 91800000 720000 107000 83000000 4

Szczecin 26700000 60800000 2550000 10000000 19000 674000 9,4

Śląskie 24000000 42800000 1870000 8400000 5920 4650000 5,4

Poznań 47500000 87100000 2540000 15000000 40200 557000 10,8


Tab.5 Liczba haseł powiązanych i wyliczony na tej podstawie WPi. W celu optymalizacji przemnożono iloczyny wyszukanych haseł powiązanych przez liczbę mieszkańców, nie biorąc pod uwagę liczby turystów, bo to właśnie siła marki turystycznej ma na nich oddziaływać. Tak samo jak nie wzięto pod uwagę liczby nabywców produktów marek korporacji Unilever. Dzielnik ten jest decydujący i diametralnie zmienia stosunki wartości współczynnika. W ostatecznym rozrachunku wychodzi, że marka Nowego Yorku wcale nie jest tak silna, z racji największej liczby mieszkańców spośród zestawionych marek. 8 milionów mieszkańców, którzy naturalnie powinni utożsamiać się i solidaryzować z marką jest liczbą, która zmniejsza współczynnik do wartości niższej niż wyniki Zakopanego i Cannes. Podobnie Śląskie i Szczecin w liczbie skojarzonych haseł w poszczególnych katalogach i wyszukiwarkach plasują się bardzo podobnie, dopiero po uwzględnieniu liczby mieszkańców Poznań dystansuje Śląskie prawie o połowę wartości. Współczynnik ma charakter poglądowy a najbardziej godnym uwagi składnikiem jest liczba haseł powiązanych znalezionych za pomocą wyszukiwarki Google, jako najbardziej obiektywnej z wyszczególnionych metod wyszukiwania.

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Google, MSN Search, Yahoo, Wirtualna Polska, Youtube

„Wyszukiwarka Internetowa Google jest narzędziem wykorzystującym

specjalne programy-robots do przeszukiwania zawartości witryn. Różni się od

katalogów tym, że katalog jest bazą danych zawierającą witryny, które zostały

umieszczone przez redaktorów. Pajączki wyszukiwarek Internetowych przeszukują

strony WWW, budując listę słów i wyrażeń znalezionych na każdej z nich.

Wyszukiwarki przechowują spis (lub bazę) słów i wyrażeń znalezionych na każdej

stronie internetowej WWW, którą były w stanie przeszukać. Moduł wyszukiwarki,

który umieszcza strony WWW w bazie danych nazywa się modułem indeksującym.

Użytkownicy wyszukiwarek mogą następnie przeszukiwać utworzone spisy pod

kątem danych słów i wyrażeń kluczowych. Wyszukiwarki starają się dopasować

wprowadzone przez użytkownika jako zapytanie informacje do stron, które mogą je

zawierać. Ten moduł wyszukiwarki nosi nazwę procesora zapytań. Zwykle

punktami startowymi dla procesu wyszukiwania są listy oblężonych serwerów

głównych dostawców Internetu, takich jak American Online, i najczęściej

odwiedzanych witryn typu Yahoo!, Open Directory, Look Smart oraz innych

głównych katalogów. Robots przeszukują te popularne serwery , spisują słowa ze

wszystkich stron tworzących witryny i przechodzą po każdym znalezionym na nich

łączu. Różne są wartości łączy. Łącze do częściej odwiedzanych witryn skutkuje w

wyższej pozycji strony w wyszukiwarce. Wyszukiwarka bada również jak często

użytkownicy klikają łącza do danej witryny. Katalogi natomiast tworzone są przez

redaktorów. Gdy witryna zgłaszana jest do katalogu, redaktor ocenia ją i podejmuje


decyzję o jej umieszczeniu w katalogu. Redaktorzy mogą również szukać stron na

własną rękę. Ponieważ większość katalogów nie jest zbyt dużych rozmiarów, ich

zawartość wzbogacana jest w wyniki dostarczane przez kooperujące wyszukiwarki.

Zwykle w katalogach ich zawartość odróżniana jest od wyników uzupełniających

poprzez zaznaczanie zrecenzowanych jako Reviewed Web Sites, a znalezionych jako

Web Sites Matched”. Ranking w katalogach opiera się na przypisanej kategorii w

katalogu, tytule witryny i opisie witryny. Redaktorzy opierają się na oryginalności

treści i adekwatności do kategorii docelowej jak również bezpieczeństwu

użytkowników Internetu” (S.Thurow, 2005) .

WPi=

Badanie pt. „Analiza układu Stron Internetowych poświeconych turystyce

regionów”

Analizie strukturalnej poddano 50 stron internetowych poświeconych

turystyce (Zał. 5). Były to strony w układzie łacińskim, przeważnie oficjalne portale

propagujące turystykę w danym kraju, bądź regionie turystycznym zaczerpnięte ze

stron ministerstw swoistych ds. turystyki (www.polska.travel.pl;

www.goturkey.com, itp.), największa część adresów pochodziła z folderów

reklamowych uzyskanych podczas poznańskich targów turystycznych: Toursalon

2008 (www.visitnorway.com ; www.visitmolde.com ; www.visitdenmark.com ,

itp.), jeden adres pochodził z albumu: Web design index by content. 03.

(www.terrabaltica.lv), pozostałe pochodzą z obserwacji Internetu w procesie

przeglądania stron za pomocą wyszukiwarki. W tak dobranej próbie pojawiły się w

niej najróżniejsze schematy kompozycyjne i rozwiązania nawigacyjne na które każdy

internauta natrafia podczas „surfowania” po internecie.

Analizując schemat strukturalny stron internetowych podzielono ich elementy

na trzy główne grupy. Grafikę, tekst i elementy nawigacji. Przyporządkowano


każdemu z tych elementów odpowiedni kolor.

Grafice czerwony, nawigacji zielony (jasny seledyn) oraz szary tekstowi (Ryc. 3).

Przyporządkowania dokonano możliwie obiektywnie. Trudności wynikają z faktu

zacierania się różnic pomiędzy elementami. Tekst pojawia się na zdjęciach, zdjęcia są

odnośnikami nawigacji, itp.

Starano się jak najbardziej zobietywizować metodę, za tekst przyjęto jeden lub

dwa kroje czcionek równej wielkości na długości wiersza, umieszczone na tle

jednolitym lub do jednolitego zbliżonym i objętości minimum dwóch wierszy.

Za garfikę uznawano fotografie, bannery, mapy i niekiedy linki do serwisów

obsługujacych rezerwacje czy inne. Kryterium był tu znikomy udział tekstu,

znikomy udział tekstu o niezmiennej wielkości na długości wiersza oraz znikomy

udział jednobarwnego kroju czcionki. Reklamy również zaliczono do grupy grafiki z

tej racji, że projektujący stronę dokładnie przewidział dla nich miejsce i ich położenie

nie jest przypadkowe. Również w tej kategorii znalazły się mapy; jak i okna

meteorologiczne. Nie we wszystkich portalach były to elementy funkcyjne, czasem

tylko informacyjne.

Najwiecej problemów pojawiło się podczas interpretacji elementu nawigacji.

Niejednokrotnie nawigacja wzbogacona była o elementy garficzne i dynamiczne,

utrudniające jednoznaczną klasyfikację. O ile tylko wsytępowała w najbardziej

typowych dla siebie miejscach, tj. górnym pasku i lewym rogu była klasyfikowana

Ryc. Przedstawia analizę strukturalną strony internetowej.

Ryc. 3 Sposób odwzorowania poszczególnych elementów strony w badaniu analizującym schemat Stron Internetowych poświęconych turystyce

Źródło: opracowanie własne na podstawie: www.enpaysdelaloire.com


jako nawigacja. W badaniach nie uwzględniono dolnego- technicznego paska

nawigacji. Przez wielu internautów często jest ignorowany, mimo, że na wszystkich

stronach obecny, informujący o dostawcach strony bądź grafiki, czy też kryjący

standardowe funkcje dodatkowej nawigacji. Uwzględnienie tego elementu mogłoby

wypaczyć wyniki badań (Ryc. 4).

Ryc. 4 Pasek nawigacji dolnej strony internetowej

Źródło: www.visitportugal.com

Po standaryzacji szerokości, przyjmując za miarę szerokość okna przeglądarki

internetowej bez interfejsu, nałożono na siebie warstwy o przezroczystości 98

procent, w taki sposób, że uzyskano addytywnie trzy obrazy, każdy

charakteryzujący odrębny element, tj. nakładanie się nawigacji, grafiki i tekstu.

Gdyby na każdej stronie pojawiał się ten sam element w tym samym miejscu,

wówczas osiągnąłby on przezroczystość 0%, czyli całkowicie nieprzezroczysty.

Następnie dla dokonania obrazowego porównania przedstawiono je w stopniach

szarości, gdzie czarny odpowiada najwyższej skali zagęszczenia a biały

niewystępowaniu. Badanie zostało wykonane w oparciu o pomysł autorski przy

pomocy programu graficznego Adobe Photoshop CS3 Extended. Wykorzystano

funkcje Layer Options>Opacity oraz funkcję Curves Control.

Badanie pt. „Udział grafiki na Stronie Internetowej poświeconej turystyce”

Schemat badania

Do analizy wykorzystano pierwsze ekrany stron, czyli obrazy powstające po

odjęciu okna przeglądarki, tj. o szerokości 1200x650 pikseli; co odpowiada w

przybliżeniu stosunkowi monitora notebooka, tj. proporcji 16 : 9. Z tak

przygotowanych obrazów stron utworzono średni kolor powstający ze zmieszania

wszystkich barw na tej powierzchni strony. W dalszej kolejności określono poziom


jasności tych kolorów, zapisanych w trójkanałowym systemie zapisu kolorów Lab,

dodatkowo sprowadzonym do skali szarości.

Model ten, model kolorów CIE L*a*b* (Lab), oparty jest na postrzeganiu

kolorów przez oko ludzkie. Wartości liczbowe w modelu Lab opisują wszystkie

kolory dostrzegane przez człowieka o normalnych zdolnościach widzenia. Model

Lab definiuje to, jak kolor wygląda, a nie to, ile barwników potrzeba, aby uzyskać

kolor na urządzeniu (np. monitorze, drukarce biurkowej, w aparacie cyfrowym),

dlatego też uznaje się go za model koloru niezależny od urządzenia. Systemy

zarządzania kolorami używają modelu Lab jako systemu odniesienia, aby właściwie

przetwarzać kolory z jednej przestrzeni kolorów na inną. Tryb kolorów Lab posiada

komponent określony jako jasność (L), którego wartości należą do przedziału od 0 do

100. W Próbniku kolorów Adobe i palecie Kolor, komponent a (oś zielono-czerwona)

i komponent b (oś niebiesko-żółta) mogą przyjmować wartości z przedziału od +127

do –128 (www.adobe.com).

Dlatego sprowadzono obrazy do skali szarości, zmieszano kanały (czyli

zastąpiono kanał niebiesko-żółty i zielono-czerwony czarnym) i w taki sposób

uzyskano rzeczywistą jasność obrazów pierwszych ekranów strony, porównywalną,

określaną tylko przez komponent L, lightness (jasność). Uprzednio dokonano

uśrednienia koloru narzędziem Blur >Avarage. Funkcja ta (Uśrednij) określa średni

kolor obrazu lub zaznaczenia; następnie obiekt był wypełniany tym kolorem. Efekt

tego narzędzia jest taki sam jak uzysakny na szybkoobrotowym kole barw. Im kolor

był ciemniejszy, L bliższe 100, tym więcej barw występowało na stronie, tym samy

było mniej przestrzeni białych. Badanie wykonano bazując na pomyśle autorskim,

przy pomocy programu Adobe Photoshop CS3 Extended. Wykorzystano funkcje

Filter>Blur, zarządzanie kanałami Image>Adjustments>Channel Mixer oraz zmianę

modelu kolorów Image>Mode.


4. Aparat pojęciowy

• Baner (banner)

„Reklama jakiejś firmy umieszczana w postaci paska na stronie internetowej,

także reklama umieszczana np. na budynkach lub między nimi” (M. Bańko red.,

2003 ).

• Billboard (bilbord)

„Plakat reklamowy dużych rozmiarów na specjalnych tablicach przy drogach

i ulicach” (M. Bańko red, 2003 ).

• Blurb

To krótka nota reklamowa, np. na okładce książki; pojęcie utkane przez G.

Burgess'a (The American Heritage Dictionary of the English Language, 2000).

Współcześnie używane w okeśleniu do recenzji artykułu na stronie; krótkiej

kilku-wierszowej notki streszczajacej lub zachęcajacej do przeczytania artykułu,

czasem wzbogacone w miniaturowy obrazek (thumbnail).

• Branding

Według J. Altkorna (1994) polega na działaniach zmierzających do

przyswojenia określonej nazwy czy symboli jaki i „(…) tworzeniu pozytywnego

obrazu produktu i firmy, mających zapewnić przewagę rynkową„ ( J. Altkorn w: A.

Szwichtenberg, W. Deluga, 2000 ).

Branding dotyczy przede wszystkim zaangażowania i przynależności; jest

zewnętrznym i widocznym wyrazem osobistych postaw. Marki umożliwiają

samookreślenie, są bowiem rodzajem skrótu skojarzeniowo- informacyjnego, który

jest natomiast zrozumiały dla świata zewnętrznego. Diesel, Adidas i W Hotels to


jeden styl życia, Hermes, Ralph Laurent i Ritz to inny. Można je mieszać i łączyć w

celu zmiany, podkreślenia czy poprawienia sposobu postrzegania samego siebie.

„(…) mechanizm brandingu został skonstruowany dla współczesnych technik

i przez nie określony. Dominującą cechą niektórych marek, nawet tych największych,

jest funkcja jaka spełniają. Visa, co niezwykłe dla współczesnych marek to przede

wszystkim funkcja, nie zaś symbolika.” (M. Boruc, 2005)

• Całościowa Identyfikacja; Identyfikacja Korporacyjna ( Corporate Identity )

„Powstała gdy działania z dziedziny identyfikacji wizualnej zaczęto postrzegać

jako zbyt wąskie. Jest to komunikacja wielotorowa, zapewnia w przemyślany i

zaprogramowany sposób kontrolę nad wszystkimi sygnałami, które firma wysyła w

świat. Jest to wieloplanowa koncepcja strategiczna, gdzie oprócz wizualizacji

znaczenia nabiera integracja wszystkich punktów styczności firmy z otoczeniem. Siłę

wizerunku stanowi korporacja i wokół jej atrybutów budowany jest cały przekaz,

odbywający się wszystkimi innymi kanałami i kanałami wizualnymi (min.

zachowanie personelu serwisowego, akcje charytatywne, przekaz reklamowy,

gadżety i gifty, imprezy okolicznościowe wyrażają jednorodny styl firmy)”

(M. Nikodemska-Wołowik , T. II P. Górski, M. Wołowik, 2002) .

Autorzy ci dzielą ostatnią fazę wyróżnienia w biznesie na Identyfikację Korporacyjną

i Całościową Identyfikację. W rozumieniu ich pracy współczesna faza wyróżnienia w

biznesie to faza Identyfikacji Korporacyjnej, związana z powstaniem Internetu i

powszechną globalizacją, czyli rozszerzeniem możliwości kontaktu korporacji z

otoczeniem.

W języku angielskim nie funkcjonuje takie wyróżnienie(tj. na Identyfikację

Korporacyjną i Całościową identyfikację i wydaje się zbędne traktowanie tej fazy

jako dwóch odrębnych elementów). Tak więc w pracy użyciu będzie Całościowa

Identyfikacja, jako tłumaczenie angielskiego Corporate Identity, CI, w obydwu

znaczeniach.


Koncepcja Całościowej Identyfikacji zakłada zintegrowane myślenie o

korporacji, jej związkach kapitałowych oraz poszczególnych markach towarowych.

Przedsiębiorcy zaczynają wyróżniać trzy główne grupy adresatów swoich działań;

inwestorzy, którzy myślą w kategoriach korporacji i głównie jej finansów,

pracownicy, którzy skupiają się na sferze organizacyjnej, natomiast dla klientów

najważniejsza jest natura jej oferty, marka.

Koncepcja Całościowej Identyfikacji skupia się na dwóch zasadniczych funkcjach:

integracyjnej polegającej na jednoczeniu wokół firmy jej pracowników, związanej z

pojęciem kultury firmowej oraz wewnętrznej organizacji; i dyferencyjnej będącej

mechanizmem wyróżniającym przedsiębiorstwo z otoczenia, związanej z pojęciem

wizerunku firmy (…).

CI obejmuje swym zasięgiem nie tylko firmy i instytucje , ale również

imprezy sportowe, wydarzenia kulturalne i naukowe oraz działalność charytatywną.

Umożliwia zaprezentowanie firmy i jej produktów w unikatowy sposób pozwalając

jednocześnie uporządkować składowe elementy wizerunku. Układa w logiczną i

spójną całość ogół symboli i zachowań stworzonych przez przedsiębiorców w celu

jednoznacznego rozpoznania i wyróżnienia na rynku. Powstaje system CI, z kolei

proces jego tworzenia to program CI (obejmuje etapy: audytu, strategii,

projektowania, organizacji, komunikacji, wdrożenia i produkcji) (M. Nikodemska-

Wołowik , T. II P. Górski, M. Wołowik., 2002 ).

System CI opiera się na podsystemie wizualnym (bazującym na założeniu, że

wyróżnik graficzny jest lepiej akceptowany, zauważany i zapamiętywany niż słowo

pisane), zachowań (obejmuje ogół relacji jakie tworzą pracownicy w kontaktach

wewnętrznych i zewnętrznych, tj. swoista kultura organizacji) i komunikacji

(wszystkie działania zmierzające do przekazania odbiorcy czytelnej informacji na

temat wartości firmy, zdarzeń, osób i rzeczy celowej z punktu widzenia

funkcjonowania przedsiębiorstwa) (M. Nikodemska-Wołowik , T. II P. Górski, M.

Wołowik., 2002 ).

• Elementy bazowe


W pracy rozumiane jako spójne zasady stosowania znaku, koloru i liternictwa.

• Emblemat

„Sztywno skonwencjonalizowane przedstawienie, symbolizujące jakieś

pojęcie, idee, cechę lub czynność itp., (emblemat zwycięstwa-wawrzyn, emblemat

władzy- berło). Stosowany był i jest jako samodzielny element służący identyfikacji,

bądź też uzupełnia treść bardziej złożonego wyobrażenia; bywa także motywem

dekoracyjnym. Emblematy znane były od starożytności, popularność zdobyły w

sztuce renesansu (były wówczas opracowane w specjalnych księgach-wzornikach),

w baroku przeważały emblematy wiary, (krzyż, serce) w klasycyzmie- emblematy

wojenne; w dzisiejszych czasach spotykamy także emblematy wyrażające idee

polityczne i społeczne” (J. Sarzyńska- Putowska, 2006).

• Grafika Użytkowa

„Gałąź projektowani graficznego, służąca określonym celom użytkowym,

związanym głównie z wydawnictwami, opakowaniami, reklamą itp. Obejmuje

ilustracje, eklibris, liternictwo, plakat, wszelkie druki akcydensowe. W dużej mierze

łączy się z projektowaniem typograficznym” (J. Sarzyńska- Putowska, 2006).

• Informacja

„Spostrzeżenia, które wnoszą jakiś zasób wiedzy do świadomości odbiorcy”

(A. Kmita, 2006).

• Kod

„To zbiór umownych znaków, który z założenia powinien być zrozumiały dla

odbiorcy. Jeśli komunikat jest zbudowany za pomocą kodu, który możemy

poprawnie zdekodować, wtedy nazywa sie go komunikatem znaczącym. jeśli

odbiorca nie zna prawidłowego sposobu odszyfrowania znaczenia, kominikat

pozostaje nieznaczącym, w wybranych wypadkach szyfrowanie jest celowe,

pokrywa się z targetowaniem ” i wówczas determinantem zrozumienia jest kontekst.

(A. Kmita., 2006 )


• Kouminkacja Wizualna

„Świadomie podjęte działania, zmierzające do nawiązania kontaktu z drugim

człowiekiem celem przekazania wiadomości. Działania te polegają na specyficznym

zachowaniu (mimika, gest itp.) lub użyciu istniejących lub specjalnie wytworzonych

obiektów pośredniczących w kontakcie. Zachowaniom tym i obiektom nadaje się

funkcje komunikatu. Wszystkie zastosowane przez nadawcę środki zmierzają do

jednoznacznego przekazu określonych treści. Treści te to informacje sformułowane w

celu przekazania ich konkretnemu odbiorcy. Przyjmują one postać komunikatu.

Może nim być plakat, opakowanie, książka i temu podobne. Sam komunikat złożony

jest ze znaków. Cechą podstawową komunikatów są właściwości umożliwiające

postrzeganie wzrokowe. O pełnym akcie komunikacyjnym możemy mówić w

przypadku nawiązani kontaktu pomiędzy nadawcą komunikatu i jego odbiorcą. Ma

wówczas miejsce nie tylko faza nadawania ale i faza odbioru. W takiej sytuacji

następuje odtworzeni wiadomości i spełnienie komunikacji (kodu), akceptowana

przez obie strony tego procesu. Od owej konwencji zależy, czy dojdzie do

jednoznacznej interpretacji komunikatu” (J. Sarzyńska- Putowska, 2006).

„(…) informuje i perswaduje”. Niezwykle istotny jest dla niej precyzyjny

przekaz i stanowi rolę tzw. klaryfikatora komunikatu, powtarza, ponawia pewną

treść gdzie indziej uprzednio zawartą, dlatego też „(…) okrawa formę z ornamentów

i poboczności i starannie precyzuje dobierane środki do realizacji celu” (M. Juda ,

2002).

W pracy Komunikacja Wizualna jest traktowana jako nazwa subdziedziny

grafiki użytkowej, która obejmuje wszelkie sposoby wizualnego istnienia w

przestrzeni, promocji i informowania, bazujące na elemencie wizualnym, a w

szczególności powiązane z typografią i znakiem (rozumienie szerokie).

Czasem też rozumiana jest jako ogół właściwości, zdolności estetycznych

produktu i sposób w jaki jest on prezentowany (rozumienie wąskie)- dla


rozróżnienia synonimiczne dla niej w pracy będą elementy języka wizualnego i

komunikowanie wizualne. Dla rozróżnienia pisana jest z małej litery.

• Komunikat

„Wiadomość oficjalna; informacja podana do wiadomości publicznej”

(W. Kopaliński, 1983).

• Komunikat wizualny

„Komunikat przekazywany i odbierany za pomocą zmysłu wzroku” (J.

Sarzyńska- Putowska, 2006).

Cechy komunikatów wizualnych:

o redundancja, zachodzi gdy treść ilustarcji pokrywa sie z informacjami

przekazywanymi słownie

o uzupełnianie, zachodzi gdy obraz przekazuje nowe treści, których brak

w materiale słownym, stanowiąc rozwinięcie informacji werbalnej.

o odmiennosć, zachodzi gdy przekazywany komunikat wrebalny jest

inny niż słowny

(A. Kmita, 2006).

Trzeba zauważyć, że komunikat wizualny jest jednocześnie kanałem

komunikacyjnym (nośnikiem) i nadaną informacją, czyli są to dwie trzecie łańcuch

komunikacyjnego. Informacja i sposób jej podania ( kontekst ).

• Komunikowanie

„Dla semiologów jest procesem tworzenia i wymiany znaków, dla socjologów-

tworzenie kultury i rozwój stosunków społecznych, dla psychologów –kształtowanie

świadomości i rozwoju psychicznego jednostki. Wszyscy jednak są zgodni, że

komunikowanie to fundamentalny proces społeczny” (W. Dudek, 1986).

W. Schram uważa komunikowanie za narzędzie, które czyni możliwą

egzystencję społeczeństw i przez swoją naturę głównie wyróżnia ludzkość od innych

istot żywych (za W. Schram w: W. Dudek, 1985).


Jeden z pierwszych badaczy komunikowania Ch. Cooley na początku XX w

określił ten proces jako mechanizm, poprzez funkcjonowanie którego ludzkie

stosunki istnieją i rozwijają się; są to wszystkie symbole umysłu wraz ze środkami

przekazywania ich w przestrzeni, zachowania ich w czasie. (W. Dudek, 1986)

Komunikowanie składa się z trzech elementów: nadania, kanału i odbioru.

Jakkolwiek większość autorów używa komunikacji i komunikowania jako

synonimów, w pracy zauważone jest niewielkie odcieniowo różnienie się obydwu

rzeczowników. Komunikowanie jest procesem bardziej obiektywnym, narzuconym i

ogranicza się do jednego kierunku przekazu. Nadania określonej treści, przekazu

kanałem i odbioru, czyli interpretacji. Komunikacja jest procesem zwrotnym i

wielokrotnym.

Dla pracy źródłem zainteresowania jest komunikowanie marketingowe, które

jest procesem symbolicznym, społecznym, opiera się na indywidualnej interpretacji i

przebiega w określonej konsytuacji (M. Juda, 2002).

Czyli pojęcie to obejmuje kontekst i sytuację w jakiej zachodzi komunikowanie.

• Kontekst

„To ogromna liczba informacji, nagromadzona i automatycznie

wykorzystywana do rozumienia znaczeń, które zachodzą w procesie

komunikowania. kontekst i znaczenie pierwotne to naturalne zsumowanie

doznawanej rzeczywistości, oparte na praktycznym doświadczeniu.

Kontekst niski zachodzi, gdy wszystkie elementy informacji są zawarte w

komunikacie i znane są odbiorcy, gdy niczego nie trzeba dopowiadać. W znaczeniu

wtórnym możemy mówić o kontekście wysokim, umownym, który możemy

odczytać odwołując się do pojmowania rozumowego i znajomości kultury, historii”

(A. Kmita., 2006).

• Logotyp

„Logotypy są znakami identyfikacji zaprojektowanymi tak, aby je można

łatwo rozpoznać. Są używane przez instytucje z całego świata- od


międzynarodowych korporacji po organizacje charytatywne, od partii politycznych

po grupy społeczne i szkoły. Logo mogą tez identyfikować pojedyncze produkty lub

usługi. Korporacyjne logo pomagają organizacjom się wyróżniać. Dzieje się tak

poprzez odzwierciedlającą działalność przedsiębiorstwa wizualizację wartości lub

atrybutów, najlepiej reprezentujących daną instytucję. Logo nie muszą nic

symbolizować, ale nie oznacza to, że nie mogą. Ich głównym zadaniem jest

informowanie, przekaz. Logo muszą współgrać z różnymi środowiskami i

aplikacjami związanymi z marką, a wszędzie muszą się czuć jak u siebie w domu.

Logo jest najważniejszym elementem Całościowej Identyfikacji i od niego wszystko

się zaczyna”

(M. Evamy, 2008).

„Nazwa, symbol lub znak firmowy zaprojektowany dla łatwego i

bezbłędnego rozpoznania, przeważnie umieszczony na jednej czcionce drukarskiej”

(The American Heritage Dictionary of the English Language, 2000)

„Logo specjalny element graficzny identyfikujący firmę lub organizację I

pojawiający się na wszystkich jej produktach i drukowanych materiałach, itd.”

(Collins Essential English Dictionary, 2006).

Warto zauważyć, że autorzy: M. Nikodemska-Wołowik , T. II P. Górski, M.

Wołowik, (2002) proponują nazwę „logotyp” jako jedyną poprawną, natomiast

Podręczny Słownik Języka Polskiego, PWN 1995 wyróżnia jedynie hasło „logo”. W

języku angielskim i amerykańskim preferuje się abrewiaturę logo. Mimo, że w pracy

wolano używać nazwę dłuższą (bardziej polską, bo podlegającą deklinacji), zdawano

sobie sprawę, że w języku potocznym nazwa krótsza jest częstsza. W pracy traktuje

się je jako równoznaczne.

W pracy Logotyp znaczy nazwę indywidualną, pojęcie ogólne, abstrachujące

od konkretnych przykładów. Pisany z małęj litery znaczy nazwę generalną.

http://www.thefreedictionary.com/_/misc/HarperCollinsProducts.aspx?English


• Marka

„Znak fabryczny, firmowy, umieszczany na wyrobach danej fabryki, danej firmy,

określający producenta tych wyrobów, wskazujący ich jakość, chroniący je przed

naśladownictwem lub podrabianiem” (J. Sarzyńska- Putowska, 2006).

„To złożony symbol , nieuchwytna suma cech produktu, jego nazwa,

opakowanie i jego historia, reputacja i sposób, w jaki jest reklamowany” (D. Ogilvy,

2008).

„Kombinacja produktu fizycznego, nazwy marki, opakowania, reklam oraz

towarzyszących im działań z zakresu dystrybucji i ceny, kombinację, która

odróżniając ofertę danego marketera od ofert konkurencyjnych, dostarcza

konsumentowi wyróżniających korzyści funkcjonalnych i/lub symbolicznych, dzięki

czemu tworzy lojalne grono nabywców i umożliwia tym samym osiągniecie

wiodącej pozycji na rynku” (J. Krall., 2001).

Powyższa definicja, obszerna, zawierająca w sobie wyjaśnienie całego

marketing-mix, zaprzecza, że wystarczy tylko nazwa, i obarcza markę

wartościującym rysem, zauważając, że gdyby budowanie marki sprowadzić do

„wymyślenia nazwy marki i towarzyszącego jej znaku graficznego(…) praktycznie

każdy produkt mógłby być dziś marką: Trabant, Radoskór, Sarepska” (Jeran A.,

2006). Definicja słusznie zaznacza emocjonalny, waloryzujący element marki i

sprawia możliwym samoczynne powstanie marki, jako efekt zaniedbania zarówno

promocji jak i niewykreowania odpowiedniego wizerunku.

Wąskie pojęcie marki, „zaproponowane przez American Marketing

Assotiation, zgodnie z którym marka jest to nazwa, symbol wzór lub ich kombinacja,

stosowana celem identyfikacji dóbr lub usług sprzedawcy lub ich grupy i

wyróżnieniem ich spośród konkurencji jest łatwiejsze do zaakceptowania” (Jeran A.,

2006). Definicja musi być uniwersalna, konkretna i krótka. Trzeba podkreślić, że

marka jest elementem powiązanym z produktem aczkolwiek możliwe jest handlowe

operowanie marką z pominięciem produktu

(przykład Bugatti- sprzedaż praw do nazwy samochodów, bez jakichkolwiek dóbr


materialnych). Marka to element dodany produktu, określany zarówno przez

sprzedawcę jak i odbiorcę; tj. proponowany przez producenta, wybierany i określany

przez odbiorcę. Obszerność elementu dodanego zależy od systemu CI

przedsiębiorstwa i uświadomienia odbiorcy. Marka powstaje w powiązaniu z

produktem, ale jej siłę mierzymy samodzielnością istnienia.

Krąg semantyczny hasła marka obejmuje ogromną liczbę terminów min.:

Godło, herb, totem, stempel, pieczęć, emblemat, insygnium

Znak, oznaczenie, symbol, oznaka, atrybut

Znak fabryczny, znak firmowy, logo, próbka, metka, szyld, identyfikator

Logogram, piktogram, ideogram

Jakość, firma, gatunek, renoma, klasa

Opinia, uznanie, sława, prestiż, szacunek, podziw, splendor

Poważanie, respekt, estyma, autorytet, chluba, duma, świeckość

Genealogia, korzeni, pochodzenie, proweniencja (A. Grynkiewicz, 1997 ).

Krąg semantyczny pojęcia produkt jest dużo uboższy: dzieło, wytwór, rezultat

twórczości artystycznej, działalności społecznej, pracy umysłu, wytwór przemysłu

powstający w wyniku przyjętej koncepcji technologicznej, substancja otrzymana w

wyniku reakcji chemicznej, (M. Szymczak, 1995).

Powyższe ukazuje doskonale, że marka zależy głownie od usługi (jakość,

renoma, poważanie, respekt), produkt od technologii wytwarzania. (Skoro zaś

turystyka jest usługą, tak uzasadnione jest mówienie o marce regionu turystycznego.

Region turystyczny jako generator usługi wytwarza markę, do tej marki

ustosunkowuje się turysta, czasem nawet nieświadomie, ustosunkowanie powstaje

samoczynnie, na pierwszy tylko kontakt z regionem).

Marka towarowa- znak dowolnej klasy, identyfikujący konkretny produkt,

znak ochronny. (J. Sarzyńska- Putowska, 2006)

Submarka w rozumieniu pracy to marka o terytorialnie mniejszym zasięgu,

korzystająca z podporządkowania marce-parasolu


• Marketing

Przez Ph. Kotlera (1994) jest definiowany jako proces społeczny i zarządczy,

dzięki któremu konkretne osoby i grupy otrzymują to, czego potrzebują i pragną

osiągnąć poprzez tworzenie, oferowanie i wymianę posiadających wartości

produktów.

• Obszar recepcji turystycznej

Jest to każdy fragment przestrzeni pełniący funkcję recepcyjną ( przyjmującą )

ze względu na zlokalizowane tam obiekty i urządzenia turystyczne. Pojęcie może

być odniesione do pojedynczego obiektu, ośrodka wypoczynkowego, miejscowości

turystycznej, jej fragmentu lub jej grupy, regionu turystycznego, a także całego kraju

(W. Kurek, 2007).

Podkreślić należy, że obszar recepcji turystycznej to luźne pojęcie i obejmuje

przestrzeń jeszcze do końca nie ukonstytuowaną. Jest najniższym poziomem

klasyfikacji obszaru atrakcyjnego turystycznie.

• Produkt

„Wszystko to, co można zaoferować nabywcom do konsumpcji, użytkowania

lub dalszego przerobu. Oprócz rzeczy fizycznych do produktów zalicza się

wszelkiego rodzaju usługi, czynności, osoby, miejsca, pomysły (projekty)

technologiczne, organizacje oraz idee” (H. Mruk, I. Rutkowski, 1999).

„Produkt jest wszystkim, co może znaleźć się na rynku, uzyskać uwagę,

zostać nabyte, użyte lub skonsumowane, zaspokajając czyjąś potrzebę lub

pragnienie” (Ph. Kotler, 1994)

„Produkt turystyczny to wszystkie dobra i usługi tworzone i kupowane w

związku z wyjazdem poza miejsce stałego zamieszkania i to zarówno przed

rozpoczęciem podróży, w trakcie podróży i w czasie pobytu poza swoją rodzinną

miejscowością”

(G. Gołembski, 1998).


„Produkt turystyczny to dostępny na rynku pakiet materialnych i

niematerialnych składników umożliwiających realizację celu wyjazdu

turystycznego” (A. Nowakowska, 2002).

„Z punktu widzenia potencjalnego klienta rozważającego dowolną formę

podróży, produkt turystyczny może być zdefiniowany jako pakiet składników

materialnych i niematerialnych, opartych na możliwościach spędzania czasu w

miejscu docelowym.

Pakiet jest postrzegany przez turystę jako przeżycie dostępne za określoną cenę” (V.

T. C. Middleton, 1996).

S. Medlik (1995) dzieli produkt turystyczny na produkt turystyczny sensu

stricto(wszystko to, co turyści kupują oddzielnie (np. transport lub zakwaterowanie)

lub w formie pewnego zestawu –pakietu usług i produkt turystyczny sensu largo

czyli kompozycję tego, co turyści robią, oraz walorów urządzeń i usług, z których w

tym celu korzystają. Z punktu widzenia turysty produkt turystyczny obejmuje całość

przeżytego doświadczenia od chwili opuszczenia domu do chwili powrotu

„Produkt turystyczny-obszar jest szczególnie zdeterminowanym

geograficznie produktem, złożonym z wybranych elementów potencjału

turystycznego (lub istniejących produktów prostych) danego obszaru, połączonych

nadrzędną ideą, decydującą o jego oryginalności, odrębności i atrakcyjności

rynkowej” (J. Kaczmarek, A. Stasiak.,B. Włodarczyk., 2005)

Produkt turystyczny w pracy definiowany jest jako region, pewien obszar

oferujący pewną charakterystyczną propozycję spędzania wolnego czasu, czy też

atrakcję. Swoisty i naturalnie odrębny od innych, jednolity terytorialnie, promowany

jako całość. Produktem regionu turystycznego jest on sam, czyli usługa jaką za

pośrednictwem różnych podmiotów wytwarza dla turystów.

• Projektowanie Graficzne

„Projektowanie graficzne- po pierwsze to studium znaku i żmudnej drogi

prowadzącej do jego ostatecznego kształtu (…) Dobry znak, nawet jeśli jest znakiem

towarowym, dystansuje się od rozgwaru nieudanych nazw i produktów,


przykuwając naszą uwagę daje nam do myślenia. Po drugie, znak nie powstaje

przecież po to, aby otoczyła go pełna podziwu cisza muzealnych salonów, lecz po to,

aby spełnił się pośród zgiełku codziennego zabiegania. Po trzecie projektowanie to

dążenie do mądrego współuczestnictwa w przestrzeni. Udana forma

architektoniczna napełnia nas pewnością, ze nic innego w tym miejscu powstać nie

mogło, bowiem oznaką dobrej formy przestrzennej jest to, iż pozostaje ona w

serdecznej więzi z miejscem, które jej się powierza” (T. Sławek, 1998).

Z definicji T. Sławka wynika, ze jest to proces, który prowadzi do

wykreowania bazy, na której będzie moża oprzeć dalsze działania projektowe. Jest to

subiektywny proces autorski, mający na celu przekazanie pewnych subiektywnych

treści, emocji i wartości. U podstawy tego procesu leży targeting. komunikat

wygenerowany w tym procesie, w przeciwieństwie do komunikatu

wygenerowanego w procesie Komunikacji Wizualnej, nie musi być obiektywny i

zrozumiały dla każdego. Ma utożsamiać pewne treści ukryte i tylko w tym

przypadku ujawnia się jego dążenie do obiektywizacji. Komunikaty wygenerowane

w tym procesie zaistniawszy w środowisku publicznym nie muszą przestrzegać

reguł: czytelności, bezpieczeństwa jednoznaczności. Proces ten zaczyna się od

powstania hasła reklamowego, i znak graficzny wygenerowany w tym procesie jest

właśnie inkarnacją tego hasła, podczas gdy Kouminkacja Wizualna w sensie

dziedziny projektowej zajmuje się przekazywaniem komunikatów informacyjnych,

ostrzegawczych, lokalizacyjnych, zakazujących.

Dla przykładu, rozpatrując plastykę regionu turystycznego, Komuinkacja

Wizualna zajmuje się informowaniem gdzie znajdują się atrakcje turystyczne, jak

dojść do szlaku oraz zawiaduje całą prezentacją regionu czy to na targach

turystycznych, czy w Internecie czy też na folderze i przewodniku. Projektowanie

graficzne przygotowuje znaki identyfikacji poszczególnych regionów (tj. logotypy),

czy też poszczególnych atrakcji, bądź baz noclegowych i gastronomicznych. Tak jak

nieodpowiednio przygotowany znak identyfikacji zrazi i zmyli klientów, tak

nieodpowiedni komunikat lokacyjny nie pozwoli odnaleźć przez klientów


odpowiedniego miejsca. Nic wielkiego się nie stanie, ale jakby chodziło o wyjście

ewakuacyjne to problem by zaistniał.

Komunikacja Wizualna częściej przywołuje pojęcia, a projektowanie graficzne

znaki, czy symbole (M. Juda, 2002 ). Projektowanie graficzne jest narzędziem i

koniecznością w komunikacji wizualnej. Obydwa pojęcia mają elementy wspólne, a

należą do dziedziny grafiki użytkowej (Ryc. 5).

Ryc. 5 Struktura dziedziny grafika użytkowa.

Źródło: opracowanie własne

• Promocja

„Działania zmierzające do zwiększenia popularności czegoś lub kogoś;

lansowanie, protegowanie, upowszechnianie czegoś” (J. Sarzyńska- Putowska, 2006).

• Region turystyczny

„Jest to obszar pełniący funkcje turystyczną dzięki pewnej jednorodności cech

środowiska przyrodniczego i społeczno-kulturowego oraz wewnętrznym

powiązaniom usługowym. Cechuje się wysokimi walorami turystycznymi i

odpowiednim zagospodarowaniem turystycznym w celu obsługi ruchu

turystycznego” (W. Kurek, 2007).

T. Lijewski, B. Mikułowski i J. Wyrzykowski (1985) definiują region

turystyczny jako „ (…) większy obszar o jednakowym typie środowiska


geograficznego ( np. Wybrzeże, Pojezierze Mazurskie )”. Wyodrębnione w ich

obrębie mniejsze jednostki nazywa się w odróżnieniu rejonami geograficznymi.

Według S. Liszewskiego (2003) region turystyczny to taka część ogólnej

przestrzeni geograficznej, na której koncentruje się ruch turystyczny (sensu largo).

W pracy produkt turystyczny wykazujący tendencję do regionalizacji, i przez

odrębność regionalną się wyróżniający, wzbogacony o elementy dodane jest

rozumiany jako marka regionu turystycznego. Wielokrotnie pojawiają się

personifikacje w stylu „zdolność regionów turystycznych”, „plastyczny aspekt

regionów”, itp. Ta personifikacja jest uproszczeniem celowym. Zachodzi w

rozumieniu regionu turystycznego jako marki miejsca (za W. Olins, 2005 w S.

Szczęsny, 2005). Oczywiste jest, że za pojęciem marki regionu turystycznego stoi

rzesza urzędników, członków organizacji turystycznych, lokalnych przedsiębiorców,

mieszkańców, pracownicy agencji reklamowej a także i turyści. Wyliczanie tych

wszystkich osób byłoby tak bezcelowe i sztuczne jak mówienie zamiast prostego

„Coca-Cola zdecydowała..itp.: „Prezydent korporacji Coca-Coli”, czy „Menedżer

Wizerunku Snickersa”

• Segmentacja rynku

„To podział rynku na względnie jednorodne grupy konsumentów (segmenty

rynku, rynki cząstkowe), które z uwagi na podobieństwo cech ujawniają podobny

popyt”

(J. Altkorn, 1995).

• Spostrzeżenie

„Wrażenie, które zostanie zweryfikowane i uzupełnione skojarzeniami

pamięciowymi” (A. Kmita, 2006).

• Strona Internetowa

„( strona WWW ) - dokument utworzony w którejś z odmian języka SGML

(HTML, XML), pobierany z dysku lokalnego komputera bądź serwera Internetowego

i interpretowany po stronie użytkownika za pomocą przeglądarki.

http://pl.wikipedia.org/wiki/World_Wide_Web

http://pl.wikipedia.org/wiki/SGML

http://pl.wikipedia.org/wiki/SGML

http://pl.wikipedia.org/wiki/HTML

http://pl.wikipedia.org/wiki/XML

http://pl.wikipedia.org/wiki/Dysk_twardy

http://pl.wikipedia.org/wiki/Serwer_internetowy

http://pl.wikipedia.org/wiki/Serwer_internetowy


(…) Cechą charakterystyczną stron WWW jest hipertekstowość często

multimedialność. Część stron Internetowych może zawierać w sobie elementy

prezentacji stworzonych za pomocą dodatkowych technlogii (np. Flash), część

tworzona jest dynamicznie w momencie wysłania przez przeglądarkę zapytania do

serwera” (www.wikipedia.org, a).

W pracy Strona Internetowa (lub WWW) znaczy nazwę indywidualną, pojęcie

ogólne, abstrachujące od konkretnych przykładów. Pisane z małęj litery znaczy

nazwę generalną.

• Sygnał

„To proces fizyczny, który dzięki możliwosci emanowania energii możliwej

do odebrania zmysłami, może stać sie bodźcem dla układu nerwowego odbiorcy i

następnie wywoływać wrażenie” (A. Kmita, 2006).

• Symbol

„Znak lub obiekt mający sens umowny, pełniący funkcję zastępczą wobec

pewnego przedmiotu, pojęcia, stanu rzeczy itp. Przywodzący ów przedmiot na myśl

lub budzący związane z nim reakcje; symbol często odnosi się do innej, nie ukazanej

bezpośrednio sfery rzeczywistości” (J. Sarzyńska- Putowska, 2006).

• System wizualny

Powtarzalny i jednorodny sposób wykorzystywania wszelkich dostępnych

nośników komunikatów o firmie (począwszy od druków akcydensowych, po

plakaty, plandeki samochodów dostawczych, stroje pracowników, itp.). Jest to

scentralizowany system kontroli wizualnego oblicza firmy. Podstawą tego systemu

są tzw. Design Manuals (księgi systemu wizualnego, skrótowo-manualne),

podręczniki postępowania w najdrobniejszych szczegółach opisujące sposoby

umieszczania, miejsca i kolory grafiki na nośnikach komunikatów.

(M. Nikodemska-Wołowik , T. II P. Górski, M. Wołowik, 2002)


• Środki wizualne

„Zorganizowany sposób przekazywania informacji adresowanych do

odbiorcy ze średnią wartością aparatu wzrokowego” (P. Górski, 2002).

• Tożsamość produktu regionu turystycznego

To osobowość rynkowa „zjawiska” jakim jest region wykreowana przez jego

system Całościowej Identyfikacji. „Przez tożsamość wizualną regionu rozumie się

zarządzanie spójnością takich elementów wizerunku, jak nazwa i logotyp, układ

graficzny, kolorystyka i charakterystyka wszelkich materiałów używanych w

promocji” (A. Oleksiuk , 2007).

A. Oleksiuk wydziela takie pojęcie jak tożsamość wizualna. Istnieć też musi

tożsamość społeczna, zwiazana z Public Relations.

Zakładajac uprzednio, że marka może powstać samoczynnie, poprzez zaniedbanie

czy zaniechanie działań promocyjnych lub niewłaściwe przekazanie informacji,

trzeba wziąć pod uwagę, że tożsamość obejmuje również emocje powstałe

samoczynnie. Tak więc tożsamość to charakter marki, to emocje jakie marka

wywołuje w odbiorcach lub jakie właścicielowi marki zależałoby by wywoływała.

Tożsamość zamierzona może być różna od rzeczywistej.

• Turysta

„To osoba, która podróżuje do innej miejscowości poza swoim stałym

miejscem pobytu na okres nieprzekraczający 12 miesięcy, dla której celem podróży

nie jest podjęcie stałej pracy w odwiedzanej miejscowości i która korzysta z noclegu

przynajmniej przez jedną noc” (GUS).

• Turystyka

„Działalność osób podróżujących i pozostających poza swym codziennym

środowiskiem nie dłużej niż jeden rok w celach wypoczynkowych, służbowych lub

innych”

(Uniated Nations World Tourism Organisation, 1993).


• Typografia

„Niegdyś druk typograficzny, druk wypukły, wypukło-druk, najstarsza

technika druku” (J. Sarzyńska- Putowska, 2006).

„Dział projektowania graficznego, zajmujący się całokształtem zagadnień

związanych z estetyką druków, projektowaniem układu typograficznego różnych

postaci druków, projektowaniem pisma, czytelności układów pisma i samego pisma”

(J. Sarzyńska- Putowska, 2002).

• Typogram

„Wprowadzony przez amerykańskiego projektanta H. Lubalina rodzaj

zwięzłego wizualnego zapisu, rodzaj obrazu stworzonego z elementów

typograficznych” (B. Petrozolin-Skowrońska, red., 1995 )

• Usługa

„To każda czynność zawierająca w sobie element niematerialności, który

polega na oddziaływaniu na klienta lub przedmioty bądź nieruchomości znajdujące

się w jego posiadaniu, a która nie powoduje przeniesienia prawa własności.

Przeniesienie własności może nastąpić, a świadczenie usługi może być lub też nie

ściśle związane z dobrem materialnym” (A. Payne ,1997).

• Usługi turystyczne

„ Usługi przewodnickie, usługi hotelarskie oraz wszystkie inne usługi świadczone

turystom lub odwiedzającym.” Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku o usługach

turystycznych (Dz.U. 1997 nr 133 poz. 884)

• Wiadomość

„Zinterpretowane informacje” (A. Kmita, 2006).

• Wrażenie

„Bodziec, który pobudzi receptory, a następonie układ nerwowy odbiorcy i

posiada swą reprezentację w jego świadomości” (A. Kmita, 2006).


• Znak

„(…)Można prowizorycznie zdefiniować znak jako przedmiot postrzegany

zmysłowo, utworzony lub używany przez pewnego nadawcę po to, by dzięki

pewnym swym własnościom wywoływał w pewnym odbiorcy myśl, wyobrażenie,

pojęcie, sąd lub pewne ich połączenie o przedmiocie innym niż on sam” (M. Wallis ,

1983).

M. Porębski uważa pojęcie znaku pozostawione samo sobie jest niesłychanie

mętne i płynne. W jego opinii każda rzecz może być uważana za znak i żadna rzecz

nie jest sama przez się znakiem. Wszystko zależy od umowy zawartej z góry (J.

Sarzyńska- Putowska, 2006).

• Znak graficzny

Według B. Króla znak ten jest generowany w procesie Komunikacji Wizualnej.

Jest środkiem informacji, który poprzez jednorodną formę wyraźnie określa

zakres/obszar swego działania. Obszarem tym jest zapis rysunkowy operujący

najczęściej symbolem jako formą najbardziej skrótową. Symbolika ta jest tworzona z

najbardziej elementarnych, niemal archetypicznych kształtów jak koło, kwadrat,

krzyż, poprzez ornament, aż do symbolu ilustrującego wprost (J. Sarzyńska-

Putowska, 2006).

Znakiem samym w sobie, o znaczeniu przyporządkowanym w długotrwałym

procesie redukcji graficznej i transformacji fonetycznej jest litera. W historii kultury

długość tradycji ma zaraz po kole czy swastyce (A. Frutiger, 2003). „Transformacja

form litery przydaje jej znaczeń dodatkowych, stanowiła punkt wyjściowy w

transformacji wielu, a szczególnie tych pierwszych, znaków marek. Niejednokrotnie

litera traktowane jest jako gwerk czy też inicjał” (M. Juda, 2002 ).

Martin Krampen klasyfikuje znaki graficzne na dwa rodzaje,

fonogramy(grafem, wyraz, zdanie) mające wiele wspólnego z typografią i

logogramy(ikony /diagramy), którym bliżej do grafiki (J. Sarzyńska- Putowska,

2006).


Pierre Molleroup rozszerza tą klasyfikację wprowadzając dodatkową grupę

pośrednią między grafiką a typografią, mianowicie skrót (Ryc. 6), któremu bliżej jest

do litery, jednak obrazem słowa nie jest. Może być skrótem słowa bądź inicjałem, te

ostatnie zawierają w sobie również akronimy. Z inicjałów właśnie wywodziły się

pierwsze logotypy.

Ryc. 6 Klasyfikacja znaków graficznych według Pierre’a Molleroupa,

Źródło: J. Sarzyńska- Putowska, 2006 . Komunikacja wizualna, potrzebne pojęcia. ASP. Kraków


5. Komunikacja Wizualna regionu turystycznego

za pomocą strony Internetowej

Za prapoczątki Internetu uważa się dokonanie pierwszej transmisji danych w

sieci ARPA w 1969. W 1974 ojciec Internetu, V. Cerf wraz z B. Kohnem publikują

artykuł „A protocole for pocket network intercommunication”, proponujący

stworzenie protokołu TCP, który do dziś jest obowiazującym standardem

architektury Sieci. W artykule tym po raz pierwszy użyte zostaje słowo „internet”. W

1989 T. Berners-Lee przedstawia ideę zarządzania danymi, opartą na wcześniejszych

konceptach hipertekstu. Powstaje język HTML. Data ta wyznacza początek prac nad

usługą World Wide Web. Firma The World rozpoczyna działalność jako pierwszy

komercyjny dostawca Internetu na świecie. W 1991 T. Berners-Lee umieszcza w

Internecie pierwszą w historii stronę WWW. Jest ona fundamentem budowy strony

po dzień dzisiejszy, zawierała elementy typograficzne jak: układ chorągiewkowy

(wyrównanie do lewej), jeden krój pisma, jednolite białe tło i czarny tekst (M.

Karciarz, 2008).

Początki pracy z Internetem opierały się na trybie tekstowego wydawania

poleceń, zaś trudny jezyk komunikacji z maszynami dostępny był głównie

specjalistom. W roku 1993 rozpoczęła się pauperyzacja Internetu. Powstała pierwsz

graficzna przegladarka Internetu, Mosaic (M. Karciarz, 2008). Pozwolio to na rozwój

interfejsu stron i struktur WWW.

Współczesny Internet, poprzez powszechne zastosowanie multimediów i

całkowitej hipertekstowości w pełni zrealizował założenia twórcy T. Berners-Lee i

stał się tym co R. Eisenberg nazwał „infotainment”(zbitka angielskich słów:

information i entertainment oznaczająca połączenie informacji i rozrywki) (za R.

Einsberg, 1980 w: Marek Staniewicz, 2008). T. Berners-Lee wyobrażał sobie Internet

jako sieć globalnej informacji, równouprawnienia w dostepie do wiedzy i swobodnej

wymianie bazującej na hipertekstowym uporządkowaniu danych tj. łączącym


fragmenty z innymi fragmentami powiazanymi podobną treścią. K. Krzysztofek

określa ekspansję internetu „hipertekstową akceleracją – łączeniem wszystkiego z

wszytskim (M. Otrocki, 2008)” a L. Qvourtrup określa pokolenie Internetu

„Społeczeństwem Hipertekstowym”, którego podstawową kategorią odróżniajacą je

od przyszłych i przeszłych jest złożoność (complexity) (za L. Qvourtrup, w: 2003, J.

Ruttenbeck, 2007).

Współczesną fazę rozwoju stron WWW określa się mianem filozofii Web 2.0.

Jej celem jest multimedialność, łączenie mediów (film, animacja, dźwiek, tekst) ale

powiązana z tworzeniem contentu, a więc nowego społeczeństwa opartego na

wielości, złożoności i wymianie. Interfejs współczesnej strony WWW jest

konwergencją mediów (M. Staniewicz, 2008).

Jest multimedialnym, interaktywnym i złożonym narzedziem komunkacyjnym,

edukacyjnym i rozrywkowym.

5.1 Strona Internetowa na tle działań promocyjnych

„(…) Ze względu na to, że oferta usługodawcy jest na ogół w większym

stopniu niematerialna, nabywcy szukają dowodów tzw. elementów usługi, które są

możliwe do oszacowania przed nabyciem usług” (M. Daszkowska, 2005). Tymi

dowodami są opinie innych, popularność, obeznanie, jakość prezentacji i reklama

usług. Tu właśnie jest pole działania dla promocji a poprzez promocję dla

Komunikacji Wizualnej. Im częściej i więcej widzimy tym bardziej znajoma wydaje

nam się marka.

Za najważniejsze elementy dla rozwoju konkurencyjnego produktu uznaje się

trzy koncepcje marketingu: marketing atrakcji, marketing wizerunku i marketing

infrastruktury (za M. Zajaczkowski w: A Oleksiuk., 2007). Marka to marketing

tożsamości. To działania na marce zmieniają tożsamość produktu, rzadko zaś zmiana


produktu jest w stanie zmienić markę . Pamiętać nadto należy, że zmiana produktu

w wypadku regionu turystycznego jest niezwykle trudna.

Tożsamość marki, czyli jej charkter, jej osobowość są wykładnikiem

elementów wizerunku i Public Relations.

Internet natomiast w postrzeganiu T. Tokarza (2008) jest narzędziem

tworzenia nowej tożsamosci zbiorowej. Pod tym pojęciem rozumie on pewien zbiór

wartości (idei, poglądów, norm, wyobrazeń), który podziela pewna grupa osób i

który daje im poczucie identyfikacji i odrębności. Integrujące zdolności nowych

mediów zauważali przed nim D. B. Brown (1996), E. Michaels (1994) J. H. May (1998)

oraz D. M. Kowal (2002) (J. H. May, 1998; D. M. Kowal, 2008).

Użytkownicy witryn internetowych tworzą różnego rodzaju zbiorowści.

Czasem, jak to jest w przypadku dużych portali, jest to po prostu luźny zbiór osób

przebywajacych od czasu do czasu w jednym miejscu i wymieniajacych się

informacjami i opiniami. Innym razem możemy mówić o zdefiniowaniu się pewnej

„grupy”, zbiorowości połączonej pewną więzią i współną postawą (T. Tokarz, 2008).

Z tego wynika, że portal internetowy posiada zdolność organizowania wokół siebie

użytkowników połączonych jakąś myślą, stosunkiem do jakiegoś wydarzenia czy

wspólnym pragnieniem bądź przeżyciem.

Nic więc dziwnego, że stronę internetową coraz częściej wykorzystuje się jako

niezwykle skuteczny element elektronicznego Public Relations i marketingu. Dzięki

multimedialnej specyfice komunikatu cyfrowego pozwala ona odbiorcy na

niespotykane dotąd wykorzystanie elementów interakcji i włączenie się w życie „e-

społeczności”. Z jednej strony proces ten może wpływać na wspomaganie innych,

już istniejacych przekazów medialnych, które funkcjonują poza wirtualną

rzeczywistością. Z drugiej strony zaś stanowić może punkt wyjściowy do

wykreowania nowych komunikatów, które w krótkim czasie mogą się usamodzielnić

i funkcjonować niezależnie od zasobów Internetu (M. Staniewicz, 2008).

Skoro więc marka wywołuje emocje i posiada tożsamość, potrafi organizować

wokół siebie „krąg” odbiorców, posiada takie same właściwości jak Strona


Internetowa. Według T. Piróga w Sieci, tożsamości które się tworzą są przeważnie

kręgami, tj. zbiorowościami, w których wykształcają się zalążki wzorów działań,

jednak członkowie nie mają żadnego interesu ani potrzeby przekształcania kręgu w

grupę (za T. Piróg, 2003 w: T. Tokarz, 2008 ).

Tak więc rodzi się pytanie, czy marka jest tym samym co Strona Internetowa.

Definicja marki daje rozciągnąć się na Stronę Internetową, i faktycznie znane są

pewne marki występujące tylko pod postacią strony internetowej, np. Allegro,

Nasza-Klasa, Onet.pl.

Marki natomiast nie można subsydować stroną internetową, lecz nic nie stoi na

przeszkodzie by ją w nią wzbogacić, a nawet jak twierdzi M. Straniewicz (2008), czy

A. Oleksiuk (2007) koniecznie to uczynić. Skoro strona WWW ma takie zdolności

integracji, doskonale się nadaje do łączenia w „krąg wiernych odwiedzających”

i zaangażowanych turystów, czyli tych najbardziej pożadanych dla regionu.

Na samym początku przeanalizowano kanały jakimi promowane są regiony

turystyczne. W tym celu wykonano badanie ankietowe pt. „Badanie postrzegania

różnych sposobów promocji”. Respondentom zadano pytanie w jakich mediach, jeśli

sobie przypominają, natknęli się na reklamy regionów turystycznych (Tab. 6).

Wyniki wykazały, że respondenci najczęściej pamietają opinie innych ludzi.

Jest to doskonałe narzędzie promocyjne, tzw. marketing szeptany lub pokrewny mu

wirusowy (ten drugi polega na rozprzestrzenianiu plotki czy innej zaprogramowanej

treści). Wielu respondentów pamięta reklamę za pomocą plakatu (45,2%), reklamy

czy artykułu w gazecie (po 38,7%) lub ze strony internetowej (35,5%).


Procent odpowiedzi

z ogółu

Medium za pomocą którego reklamowano region

turystyczny

25,8 Radio

35,5 Telewizja

25,8 Reklama radiowa

45,2 Plakat

38,7 Reklama w gazecie

64,5 Namowa znajomych

29,1 Namowa innych ludzi

38,7 Artykuł w gazecie

35,5 Strona Internetowa

Tab. 6. Odsetek z respondentów, którzy potrafią przypomnieć sobie reklamę regionu turystycznego w poszczególnych mediach.

Źródło: opracowanie własne na podstawie badania sondażowego pt. „Badania wiedzy o Komunikacji Wizualnej”

Zweryfikowano w ten sposób kanały jakimi przekazywana jest informacja o

regionie turystycznym. Najszerzej stosowanym kanałem promocji jest tradycyjne

medium papierowe, tj gazeta. Łącznie reklamę i artykuł w gazecie za źródło swojej

informacji wskazuje 77,4 % respondentów, więcej informacji przekazano tylko

bezpośrednio ( 94,3 % ), czyli poprzez namowę. Frapujący jest niski udział

nowoczesnych mediów masowych w tym procesie, strony internetowe i telewizja

prześcigane są przez wszystkie inne media, nawet Radio (rozpatrywane łącznie) i

plakat.

Celem potwierdzenia tak uzyskanych wyników poproszono w „Badaniu

wiedzy o Komunikacji Wizalnej” respondentów o zdefiniowanie Komunikacji

Wizualnej. Jest ona istotnym współcześnie narzędziem promocji, czyli wiedzę o

Komunikacji Wizualnej można łaczyć z wiedzą o promocji.

Większość respondentów ograniczyła się do prostej enumeracji środków jakimi

komunikat wizualny jest przekazywany ( 29% ). Z pozostałych odpowiedzi

utworzono prostą definicję.


Kouminkacja Wizualna jest: (ok. 30%) to przekaz lub komunikowanie; treści(

ok. 10%), informacji (ok. 10%). Jako środek za pomocą którego się to odbywa

wymieniono: obraz (ok. 20%) , plakat (ok. 18%), billboard (ok. 9%), telewizję (ok.

20%). Cele jakim służy to głównie cele reklamowe (ok. 30%).

Tak utworzona definicja wskazuje, że rzadkość wiązania Komunikacji

Wizualnej z elektronicznymi mediami masowymi nie jest charakterystyczna tylko

dla regionu turystycznego. Odpowiedzi respondentów pozwalają ocenić znajomość

Komunikacji Wizualnej jako powszechną acz powierzchowną. Wynika to raczej z

prostoty rozszyfrowania pojęcia "komunikacja" i elementu "wizualna". Brak

powiązania Internetu z Komunikacją Wizualną i nieznajomość promocji w Internecie

nie znaczy, że w opinii respondentów jest on nieważny (Tab. 7), raczej nieznany bądź

niespotykany.

Czego brakuje twojemu ulubionemu regionowi

turystycznemu?

Tańsze noclegi, zniżki, promocje 4,6%

Infrastruktura transportowa

i turystyczna

87,8%

Promowania, reklamy 6,1%

Zrównoważony rozwój, myślenie

o środowisku

1,5%

Tab. 7 Czego brakuje polskim regionom turystycznym w konkurencji z zagranicznymi.

Źródło: opracowanie własne na podstawie badania sondażowego pt. „Badania postrzegania różnych sposobów promocji”

Z formy pytania nie wynika wniosek o wadze Internetu. Respondenci zapytani

czego barkuje ich ulubionemu regionowi turystycznemu wskazywali na reklamę i

promocję (6%), na brak infrastruktury turystycznej ( 87,8 % ); natomiast poproszeni

o zestawienie polskich regionów z regionami zagranicznymi wskazywali, że brakuje

polskim regionom informacji i oznaczenia (36%) a 8% wskazało na braki w

organizacji. Najbardziej w opinii respondentów polskie regiony odstawały w


zagospodarowaniu i infrastrukturze turystycznej (52% ).

Badanie dało wyraz stereotypowej opinii Polaków czy też polskich turystów ( Tab. 8)

głoszącej, że polskim regionom barkuje informacji i oznaczeń atrakcji.

Czym polskie regiony odstają od regionów zagranicznych? Zagospodarowanie turystyczne 52%

Informacja i oznaczenia 36% Atrakcje zastane 4%

Organizacja 8%

Tab. 8 Jakim elementem polskie regiony turystyczne odstają w konkurencji z regionami· zagranicznymi.

Źródło: opracowanie własne na podstawie badania sondażowego pt. „Badania postrzegania różnych sposobów promocji”

Grupę respondentów, którzy tworzyli definicję Komunikacji Wizualnej

poproszono o wyrażenie opinii, którymi elementami marki sugerują się w

najwiekszym stopniu przy zakupie produktu (Tab. 9).

Element marki Średnia, max 10

Reputacja 8

Cena 7,032258

Moda 4,064516

Wygląd, Opakowania 4,870968

Korzyści dodatkowe 4,903226

Dostępność 6,516129

Reklama 4,580645

Sugestia sprzedawcy/ usługodawcy 4,548387

Atmosfera w sklepie 5,225806

Inne 0,806452

Tab. 9. Waga jaką respondenci przyporządkowali poszczególnym elementom marki podczas dokonywania zakupu w skali 0-10.

Źródło: opracowanie własne na podstawie badania sondażowego pt. „Badanie wiedzy o Komunikacji Wizualnej”.


Respondenci przyznali reklamie 45,8 % wagi przy podejmowaniu decyzji o

zakupie, przy czym dała się zauważyć duża rozbieżność w zależności od płci

(kobiety 53%, mężczyźni 32,7%). Nie jest to tak wiele jakby można się było

spodziewać sądząc po czasie jaki zajmują w naszym życiu reklamy, trzeba jednak

pamiętać, że w odpowiedziach respondentów często bierze górę stan idealny nad

rzeczywistym. Tak wysoka ocena reputacji oraz atmosfery w sklepie jest szansą dla

marketingu wirusowego (szeptanego) (M. Nykowski, 2009) i bezpośredniego.

Powyższe wyniki nie ukazują wcale Strony Internetowej jako najważniejszego

elementu Komunikacji Wizualnej, ani też promocji, nie za wysokie noty otrzymuje

także telewizja. Bardzo popularna jest reklama zewnętrzna, tj. outdoor. Nie świadczy

to o specyfice polskich odbiorców, ale o ciągle niewielkiej popularności tych kanałów

w myśleniu gestorów. Wyniki wykazują, że podejmując decyzję o zakupie,

ankietowani, bardziej zwracają uwagę na reputację, cenę i dostępność, niż na

elementy dodane (reklamowane), takie jak wygląd, korzyści dodatkowe, atmosfera

(Tab. 9). Badani uważają polskie regiony za słabo zagospodarowane turystycznie

(52%) i oznaczone (36%), ale atrakcyjne, 96 % badanych nie uskarża się na brak

atrakcyjności.

Przekazem informacji jest taniej zarządzać, a jeśli nie stać regionu na

inwestycję w infrastrukturę i zwiększenie satysfakcji turystów o połowę, to właśnie

w manipulowaniu elementami wizerunku i PR powinien budowac swoją tożsamość i

tak zyskiwać wzrost zadolowenia turystów o trzecią część (Tab. 9). Właśnie

zwrócenie uwagi na ten fakt tańszego zarządzania tożsamością marki poprzez

wizerunek jest dla pracy programowe.

Do podobnych wniosków dochodzi dyrektor kreatywny agencji reklamowej

Eskadra. Uważa od, że kampanie billboardowi są w promocji miast i regionów

obecnie najpopularniejsze. Ale jeśli samorządy chcą działać skutecznie, to proporcje

w wykorzystaniu mediów powinny zostać odwrócone „(...) W dużych budżetach na

promocję inwestować w emisję spotów telewizyjnych , bo te są jak na razie rzadko w


marketingu terytorialnym wykorzystywane. Warto wydać pieniądze na telewizję, bo

choć jest ona droga, to w stosunkowo krótkim czasie pozwala na pokazanie

największej liczby informacji , łącznie z zaprezentowaniem atmosfery miasta” (M.

Zmyślony, 2009).

Do przekazania treści reklamowych i atmosfery nadaje się jeszcze lepiej niż

telewizja Internet. Najważniejszą właściwością Strony Internetowej jest jej istnienie

poza czasem J. Stasieńko nazywa stronę WWW „sceną symultaniczną” (2008). Strona

istnieje ciągle i nie jest uzależniona od okresowej promocji. Nie trwa minutę czy pół i

nie jest ograniczona terytorialnie do kilku nośników, jak reklama zewnętrzna.

W poniższym rozdziale, analizującym taki element Komunikacji Wizualnej jak

Strona Internetowa, przykłady będą odnoszone do systemów identyfikacji wizualnej

Szczecina i Śląskiego, marek modnych i mocno promowanych w czasie pisania

pracy. Są to marki podobne pod względem liczby powiązanych haseł wyszukanych

podczas przeszukiwania Internetu (Tab. 5). W przypadku Śląskiego korzystano

również ze świetnie przygotowanego podręcznika identyfikacji wizualnej (Design

Manual) dla submarki regionu, Szlaku Zabytków Techniki.

5.2 Strona Internetowa jako element Komunikacji Wizualnej

Zgodnie z rozumowaniem J. Kralla odnośnie marki, Strona Internetowa jest

elementem dodanym regionu, wspomaga tworzenie się marki i branding, jest

dowodem potwierdzajacym tożsamośc regionu turystycznego (J. Krall, 2001), z tego

też powodu ważne jest poznanie zasad funkcjonowania regionów w przestrzenii

stron WWW. Zwłaszcza, że popularność Internetu rośnie w ogromnym tempie. W

1992 do sieci było podłączonych około 1mln komputerów, w 2001 już 110 mln (M.

Karciarz, 2008).

Strony Internetowe to środek przekazu informacji charakterystyczny nie tylko

i wyłącznie turystyce regionów. Internet powstał dla szerszych celów i dla dziedziny


promocji regionów został później zaadoptowany. Strony turystyczne budowane są

przeważnie na tych samych zasadach co inne strony, są jednak pewne szczególne

różnice.

W badaniu „Rankingu układów Stron Internetowych poświeconych turystyce

regionów” wyliczono średnią tygodniową respondentów spędzanego czasu na

surfowaniu po internecie na 17,65 godzin, 29 respondentów spędzało tygodniowo

więcej niż 20 godzin na surfowaniu, natomiast pięciu deklarowało spędzanie więcej

niż 30 godzin. Jedna zaledwie osoba z 84 przebadanych zadeklarowała nie

przeglądanie Internetu. Wśród badanych dominowali ludzie młodzi (Tab. 1), oni też

zawyżali średnią spędzonych tygodniowo godzin w sieci. Średnia dla osób powyżej

30-tego roku życia to 10,6 godziny w tygodniu. Te wyliczenia czasu potwierdzają jak

ważny jest Internet i jak ważny może być za pomocą niego prowadzony marketing,

zwłaszcza, że jest relatywnie tanim środkiem promocji, a koszta poniesione na

inwestycje w stronę internetową rozkładają się na długi okres jej funkcjonowania.

Strony internetowe definuje multimedialność i konwergencja mediów (M.

Staniewicz, 2008) oraz oparcie się o hipertekstowy sposób łaczenia poszczególnych

części w całość (M. Bugajski, 2008). Składają się z obrazków, logotypów, typografii i

kompozycji barw. Tym obiektom nadaje się funkcje komunikatu. Wszystkie

zastosowane przez twórcę strony środki zmierzają do jednoznacznego przekazu

określonych treści. Treści te to informacje sformułowane w celu przekazania ich

konkretnemu odbiorcy. Przyjmują one postać komunikatu a celują by stać się

informacją. Wynika z tego, że komunikat złożony jest z poszczególnych obiektów.

Znaczyłoby to, że Strona Internetowa jest doskonałym narzędziem Komunikacji

Wizualnej, jednak sam fakt zastosowania wszystkich znanych elementów

Komunikacji Wizualnej w jednym miejscu nie świadczy wcale, że mamy do

czynienia z nowym narzędziem. Może bowiem być to efekt zastosowania narzędzia i

przekształcenia starej treści a nie wymyślenia nowego narzędzia. Narzędzie, oprócz

wspólnego z innymi narzędziami przeznaczenia, musi posiadać coś specyficznego,

charakterystycznego tylko dla niego. Nie można również zapominać, że strona


WWW powstała z idei hipertekstowego gromadzenia tekstu i że głównym

skadnikiem strony WWW jest właśnie tekst, o czym świadczą moduły wyszukujące

wyszukiwarek internetowych.

Strona Internetowa Szczecina www.szczecin.eu jest stroną dużą (Ryc. 7A),

wymagającą dwukrotnego przewinięcia całego ekranu by móc ujrzeć jej kompletną

zawartość. Jest to strona barwna i wyposażona w ruchome elementy w języku Action

Script (Flash) i Java Script ( animowane logo ); strona Śląskiego, www.slaskie.pl

(Ryc. 7B) jest natomiast stroną wyglądającą jak Biuletyn Informacji Publicznej, jest

stroną dużą, z recenzjami zaopatrzonymi w zdjęcia, tzw. blurbs. Nie jest wyposażona

w animowane dodatki, nie dominują też na jej przestrzeni zdjęcia. Dużo jest

prostokątnych bannerów po bokach strony. Zdjęcie główne również wydaje się mieć

więcej cech banneru niż zdjęcia.


A.


B.

Ryc. 7 Strona promująca region A: Szczecin, B: Śląskie 1. Logotyp, 2. Zdjęcie główne, 3. Nawigacja, 4. Recenzje (blurbs), 5. Video, 6. Banner; poza tym element typograficzny występujący na całej stronie.

Źródło: opracowanie własne na podstawie www.szczecin.eu i www.slaskie.pl


Na tym prostym przykładzie widać jak różne mogą być strony internetowe

promujące region turystyczny. Nie wydaje się celowe i możliwe porównanie ich

układów z układami stron poświeconych innym tematom. Różnorodność stron jest

nieskończona i dokładnie trzeba by sprecyzować z jakimi stronami chce się je

porównać; dlatego w dalszej część ustalony został najprzyjaźniejszy schemat Strony

Internetowej promującej region turystyczny lecz nie zostanie porównany do „innych

stron” z racji zbytniej obszerności pojęcia i niemożliwości znalezienia wzorcowej

strony.

Ze stron regionu Szczecin i Śląskie wydzielono główne elementy, które są

najbardziej charakterystyczne dla stron internetowych regionów, tj. logotyp, schemat

barwny czy układ strony(w tym zdjęcie główne i nawigacja) oraz typografia (Ryc.

7A, 7B ).

5.3 Logotyp

5.3.1 Podejście historyczne do znaku.

„(…)Wizualny przekaz informacji towarzyszy ludzkości od czasu kiedy nasi

przodkowie zaczęli świadomie wykorzystywać naturalne barwniki w celu

utrwalenia pewnych kształtów. Pragnienie precyzyjnego przedstawienia mowy

doprowadziło do powstania pisma. Aby do tego doszło potrzebny był bardzo długi

proces, stymulowany przez handel, prawo, religię.

W jego efekcie wykształcił się graficzny zapis informacji, który umożliwił rejestrację

pojęć. Pismo przekształciło się ze znaków pamięciowych ( stosy kamieni usypywane

przy drogach, płyty na grobach, itp. ) w rysunki a potem symbole przedmiotów,

piktogramy, których przykłady możemy znaleźć w piśmie chińskim, egipskich

hieroglifach, także w piśmie starożytnych Majów (A. Frutiger, 2003). Z biegiem czasu

piktogramy przyjmowały nowe znaczenia: czynności, zjawisk, pojęć abstrakcyjnych,


przekształcając się w ideogramy. Powstało pismo wyrazowe, potem sylabowe i

wreszcie alfabetyczne” (J. Szklarczyk-Lauer, 2002). Na przestrzeni wieków historia

symbolu przemierzyła drogę od znaczenia szerokiego, reprezentowanego

złożonością znaku po znaczenie ściśle sprecyzowane, reprezentowane znakiem

swoistym (znaki diakrytyczne, akcentujące). Postęp następował równocześnie z

poszerzaniem języka o nowe słowa i sposoby budowania zdań.

Pierwsze symbole graficzne, malowane w jaskiniach, obrazowały boskość,

płodność, inicjację, męskość, waleczność, z tego też ma swoje źródło zjawisko zwane

„odwrotne znaczenie prasłów” wprowadzone przez C. Abela w., 1884 . W

początkach języka słowo wyrażało zjawisko, a od gestu i intonacji zależało jak

wielką. Np. staroegipski ken w pisowni zaopatrzony w determinatyw, obraz silnego

lub wątłego mężczyzny. Podobne ślady znajdujemy w intonacji synonimów

chińskich i łacińskich parach altus (wysoki, głęboki), sacer (świety, bezecny), siccus-

suchy, succus – sok (S. Freud, 1994).

Proces rozwoju graficznego zapisu myśli i pojęć jest procesem cały czas żywym, np.

wprowadzony w latach pięćdziesiątych alfabet koreański ho gul (H.-M. Sohn, 1999)

czy zmiany w wyglądzie pisanego „z”. Co więcej jest to proces nie progresywny ale

wariantywny, nie dąży do wyłonienia najlepszego sposobu, ale adaptuje wszystkie

do tej pory odkryte.

Według Junga symbol jest obok personifikacji sposobem przejawiania się

treści archetypicznych, tj. służy przekazywaniu treści za pomocą przenośni, treści

złożonych i trudnych, które tylko w taki wieloznaczny sposób można przekazać (C.

G. Jung , 1993).

Liczba archetypów jest względnie ograniczona, albowiem odpowiadają one

typowym doświadczeniom fundamentalnym. Całość archetypów oznacza sumę

wszystkich potencjalnych możliwości psychiki ludzkiej. We współczesnym nam

świecie obserwujemy fenomen tworzenia nowych symboli archetypicznych. Nazwa

jest przesadnie poważna, niemniej proces zapisu pewnych emocji, wydarzeń i

zachowań towarzyszących pewnemu zjawisku, w postaci znaku, symbolu, czyli

http://150.254.35.111/webpac-1.2-buamPL/wgbroker.exe?2009091009291507184664+1+search+-redir+3-0+open+WA+Sohn,+Ho-Min.


proces tworzenia znaku marki jest niemal identyczny tworzeniu geometrycznych

utożsamień bogów w jaskiniach troglodytów.

Z tą jednak różnicą, że cechy, które przedstawiają te znaki nie są pierwotne, dostępne

naszej wspólnej nieświadomości, ale są wtórne i proces ich uczenia powstaje jakby

wspak; poczynając od utożsamienia sobie symbolu. Wcale bez przesady można ten

proces nazwać uzurpacją mocy symbolu (A. Kisielewski, 1999).

Człowiek w ciągu tysięcy lat plastycznej działalności wykształcił pewne znaki,

tzw. mocne, czyli bardzo popularne i łatwo czytelne: strzałki, gwiazdki, girlandy,

ósemki, postaci człowieka, po które często mimowolnie sięgamy chociażby

rozmawiając przez telefon i swobodnie, podświadomie kreśląc znaki na kartce

papieru. Są tak silne, że wychodzą spod naszej ręki prawie samoczynnie. Znaczenia

symbolu nie można przecenić, w końcu to pierwsze objawienie największego

wynalazku człowieka, tj. geometrii (A. Frutiger, 2003).

Od symbolicznego zapisu, właśnie, wszystko się zaczyna, symbol mieści w

sobie zaprogramowane wrażenia, jest najprostszą i najszybszą formą odpowiedzi na

założenia projektowe, to on znajduje właściwą interpretację, właściwy układ i kolor

dla pomysłu, to na niego w procesie projektowania graficznego przekuwa się

pomysł. To na nim zasadza się marka i całościowa identyfikacja. Jest on

wyznacznikiem, zapowiedzią i skrótowym zapisem całej kampanii reklamowej.

5.3.2 Logotyp regionu turystycznego

Tworzenie marki rozpoczyna się inwentaryzacją elementów wchodzących w

skład regionu i jeśli na ich bazie można zbudować markę to następnym etapem jest

pomysł. Szczecin wpadł na pomysł przekształcenia się w „Nową Zieloną Wenecją

Północy”. Planuje do 2050 zagospodarować liczne wyspy Śródodrza, kanały i wielkie

rozlewiska na południu i wschodzie. Stąd pomysł przeniesienia centrum miasta na


Śródodrze, przekształcone w nowe serce Szczecina. Zielony, pływający ogród,

Floating Garden (Ryc. 8 i Ryc. 9).

Ryc. 8 Rodzina logo Szczecina. dodatkowe elementy graficzne wchodzące w skład systemu identyfikacji wizualnej.

Źródło: www.szczecin.eu, b

Ryc. 9 Logotyp stworzony dla miasta Szczecina, nazwa Szczecina zapisana w IPA International Phonetic Alphabet

Źródło: www.szczecin.eu

Chce stworzyć nowoczesne miasto, które nie boi się odważnych rozwiązań

architektonicznych. Posiadające potencjał łączenia w sobie dynamiki i kreatywności

metropolii oraz przestrzeń i spokój miejsca przyjaznego ludziom i naturze

(www.szczecin.eu, a).

Zaprojektowane przez agencję BNA logo Szczecina przedstawia

przyszłościową wizję, ekologiczną oazę,: miasto Szczecin otoczone zielenią i wodą.

Towarzyszący symbolowi zapis fonetyczny ma pokazać, że nie istnieją granice, że

Szczecin jest w centrum. Zapisując w tej formie nazwę, miasto pokazuje, że jest

otwarte na wszystkich, by wszyscy mogli przeczytać nazwę, a jednocześnie nie

pozbywa się własnej tożsamości, nie zmienia nazwy. Nawet mimo tego że jest ona

trudna do wymówienia przez obcokrajowców. Mając pomysł potrzebne jest jego

przekazanie odbiorcom. Najlepszym i najważniejszym sposobem w jaki


przekazywany jest pomysł jest znak, symbol. Dlatego też logotyp jest

podstawowym elementem systemu Komunikacji Wizualnej i gdyby się złożyło, że

właścicielom marki zabrakłoby pieniędzy na wdrożenie innych wizualnych

elementów promocji, na logo, z racji ceny i niewielkich rozmiarów, na pewno

znalazłyby się pieniądze. Logo jest punktem wyjścia i skrótowym zapisem

graficznym pomysłu na markę. Jego zaprojektowanie to najważniejszy krok we

wdrażaniu kampanii reklamowej, jemu podporządkowana kolorystycznie jest cała

reszta materiałów promocyjnych.

Istotę logo świetnie oddaje wstęp do podręcznika identyfikacji wizualnej

Szlaku Zabytków Techniki (Ryc.10): „Logo promocyjne jest zestawem kilku form,

układów i elementów, które decydują o charakterystycznym obrazie produktu

turystycznego (…) Stanowi jedno z najważniejszych elementów wizualnej

komunikacji. Jest sygnałem i zarazem oznaczeniem najlepiej oddającym charakter i

styl atrakcji i profil turystów” (wwwturystyka.silesia-region.pl) .

Ryc. 10 Logo Ślaskiego Szlaku zabytków Techniki , Źródło: materiały promocyjne SZT : http://turystyka.silesia-region.pl/szt/pl

http://turystyka.silesia-region.pl/szt/pl


5.3.3 Funkcje Logotypu

Znakowi handlowemu przysługuje funkcja dyferencjacji oraz wytwarzania

emocji i projekcji tych emocji na klienta. Emocje te mają służyć nakłonieniu jego do

kupna danego produktu oraz poczucia dumy i zadowolenia z kupna tego produktu.

„Elementem sprawiającym radość ma być nie tylko konsumpcja, ale wspomnienie

konsumpcji jak i posiadanie, obnoszenie się z produktem”(W. Dudek, 1985). Znaki

handlowe na płaszczyźnie zaangażowania pracowników tworzą więź identyfikacji,

pojawiając się na samochodach, wizytówkach, drukach akcydensowych stanowią

współczesną inkarnacje herbów i barw rodowych feudałów.

Główną rolą logotypu jest zwracanie uwagi, zachęcanie i kojarzenie emocji a

przez stałość, rzetelność i przewidywalność stale wysokiej jakości produktu,

przekształcanie tych emocji w sentymenty i magazynowanie tych sentymentów w

postaci treści uświadomionych.

Największym sukcesem logotypu jest jego wkroczenie w sferę treści

podświadomych, gdy jego odbiorca samoczynnie sięga po znak kreśląc na kartce,

serwetce, czy parafrazując go w jeszcze inny sposób.

Zbadano symbole marek pod kątem emocjonalnego do nich stosunku. Wyniki

ukazują, że ludzie łatwo asocjują emocje z logotypem. W badaniu głównym 51

respondentów udzieliło 1375 (bez odpowiedzi „nie znam”) odpowiedz sugerujących

emocjonalne nastawienie względem marki czyli średnio każdej marce asocjowali 2,7

odpowiedzi. Badanie wykazało większe zaznajomienie respondentów z markami

komercyjnymi Lipton, Persil, Reserved, Mcdonald's, PAH i Wawel – przeważnie po

10 procent i powyżej z ogółu odpowiedzi przypadało danej marce. Najwięcej, ok.

12% marce Mcdonald's i ok. 13% marce Reserved. ( Tab. 10 )

PROCENTOWY UDZIAŁ ASOCJACJI EMOCJI Z OGÓŁU ODPOWIEDZI (BEZ „NIE ZNAM”)

Lipton Persil Śląskie Reserved Poznań Wawel Mcdonald's PAH Zakopane


11,6 8,9 6 13,1 10,4 10,8 12,2 9,3 6,8

Tab.10 Udział asocjacji emocji dla poszczególnych marek w stosunku do całości odpowiedzi.

Źródło: opracowanie własne na podstawie badania opinii pt. „Emocje związane z marką”.

Najwyższy odsetek odpowiedzi spośród marek turystycznych uzyskała marka

„Poznań”, najniższy natomiast „Śląskie”, mimo dopiero co wówczas zakończonej

kampanii promocji „Śląskiego”; co tłumaczy się obszarem badań. Badanie

przeprowadzono w Poznaniu w okresie prezentowania nowego logo . Blisko 20

procent respondentów odpowiedziało, że nie zna marki „Śląskie”, dodatkowo jedna

respondentka w rubryce inne zapytała się „co to jest?” (Tab. 11).

Odsetek odpowiedzi wskazujacych na zaznajomienie z marką

Lipt

on

Pers

il

Śląs

kie

Res

erve

d

Pozn

ań

Waw

el

Mcd

onal

d's

PAH

Zako

pane

.pl

Gdy

nia

100 98,3871 80,39216 100 93,46405 97,38562 99,40828 96,2406 86,24 90,24

Tab. 11 Procent emocji wskazujących na zaznajomienie z marką w stosunku do ogółu odpowiedzi udzielonych dla danej marki.

Źródło: opracowanie własne na podstawie badania opinii pt „Emocje związane z marką”.

.

Badanie wykazało, że logotyp jest istotnym elementem marki i wytwarza

emocje nawet jeśli respondent nie zna marki. W badaniu głównym czterokrotnie

zdarzyło się, że respondent przypisywał marce turystycznej emocje i dodatkowo

zaznaczał, że jej nie zna. Respondenci bardzo też emocjonalnie podchodzili do

aktualnej wówczas kampanii promocyjnej Poznania, odnosząc się w odpowiedziach


w kategorii inne, do wyglądu logotypu (raz w badaniu głównym, 3 razy w próbnym)

oraz do komercyjności marki (3 razy w badaniu głównym).

Badanie potwierdziło założone w pracy twierdzenie (Ryc. 11, Ryc. 12a, 12b i

12c), że marki turystyczne, marki regionu mogą na takich samych zasadach

wytwarzać emocjonalny stosunek nabywcy/turysty co inne marki rynkowe (Tab.10 i

11). Każda z marek, czy to regionu czy produktu dysponuje tożsamością (rodzajem

emocji jakie wywołuje) Każdy wizerunek jest odrębny, odróżniający od pozostałych.

Poprzez odpowiedniość wizualnych elementów dodanych marki potwierdzono

analogię marki regionu turystycznego do innych marek rynkowych i słuszność

reprezentowania ich za pomoca znaku identyfikującego. Każda gama emocji

przypisanych marce jest różna i nie jest przypadkowa. W przypadku każdej marki

więcej niż trzy czwarte skojarzonych emocji było emocjami wybranymi przez co

najmniej dziesiatą osobę, czyli gama przypisanych emocji cechuje się niewielką

zmiennością (Tab. 12).

Procentowy stosunek emocji przypisanych wiecej niż 5 razy w stosunku do ogółu odpowiedzi

Lipt

on

Pers

il

Śląs

kie

Res

erve

d

Pozn

ań

Waw

el

Mcd

onal

d's

PAH

Zako

pane

.pl

Gdy

nia

85,63 80,65 72,55 83,15 71,9 85,62 76,33 71,43 75,23 73,21

Tab.12 Powtarzalność odpowiedzi. Procentowy stosunek emocji przypisanych więcej niż 5 razy w stosunku do ogółu odpowiedzi

Źródło: opracowanie własne na podstawie badania opinii pt. „Emocje związane z marką”.

W badaniu potraktowano zakopane.pl jako oficjalny portal miasta, czym w

rzeczywistości jest, dodanie znacznika adresu internetowego „.pl” wydaje się być

nietrafionym pomysłem. Jest to próba wytworzenia marki portalu, odrębnej od


marki miasta. To działanie sprawdza się w wypadku Onet.pl, ale w przypadku tego

portalu za dużą konkurencją jest silna marka miasta Zakopane, występująca w

świecie rzeczywistym. Zakopane.pl jest rodzajem marki skrytej pod parasolem, ale

za bardzo odcinającej się od „marki-parasola”. Dużo więcej marka kurortu by

zyskała gdyby była promowana wspólnie, bez takich konfudujących podziałów i

indywidualnych zapędów. Zaledwie 17,6% respondentów uznało markę za taką,

która ma ugruntowaną pozycję a aż 29,4% odpowiedziało, że jej nie zna. Natomiast

analiza WPi wskazuje na wyższą popularność Zakopanego niż Poznania, Śląska czy

też nawet Nowego Yorku (Tab. 5). Jest to kolejny dowód na to jak, mimo znanej

nazwy, logotyp może rządzić emocjami i postawami konsumentów do marki. Sygnet

logotypu z elementem „.pl” nie ma żadnego związku z regionem i jest zbędnym

elementem wprowadzającym niezrozumienie.

Badanie wykazało, że marki turystyczne nie są tak znane jak marki odzieżowe czy

żywnościowe, nawet marka Polskiej Akcji Humanitarnej jest lepiej znana od czterech

przeanalizowanych marek miejsc. Gama emocji przypisanych markom regionów jest

też mniejsza (za wyjątkiem „Poznania”) niż innym markom, mniejsza okazuje się być

tylko gama emocji wywołanych przez marke PAH.


Ryc.11. Emocje jakie asocjują marki, wyniki badania pilotażowego pt. „Emocje związane z marką”.

Uwzględniono jedynie odpowiedzi powyżej 10 %.


Ryc. 12a Emocje jakie asocjują marki. Uwzględniono jedynie odpowiedzi powyżej 10 %.

Źródło: opracowanie własne na podstawie badania pt. „Emocje związane marką”


Ryc. 12b Emocje jakie asocjują marki. Uwzględniono jedynie odpowiedzi powyżej 10 %.



Ryc. 12c Emocje jakie asocjują marki. Uwzględniono jedynie odpowiedzi, które uzyskały powtarzalność powyżej 10 %.



5.3.4 Współczesny Logotyp

Logotyp wytworzył się jako elementem składu literniczego; matryca, kilku

oczkowy elementem czcionki, zawierająca skrót wyrazu lub wyrażenia (np.: np., itp.,

itd., zł, sin, cos) stosowana w celu przyśpieszenia ręcznego składania, wprowadził w

1780 H. Johnsson.

We współczesnej formie wykształcił się w XIX wieku z typogramu jako forma

graficzna będąca interpretacją brzmienia nazwy (Encyklopredia PWN, 2005) i

jednoznacznie identyfikująca markę, firmę, agencję, organizację, produkt, usługę,

przedsięwzięcie, imprezę oraz każdy inny rodzaj aktywności gospodarczej lub

społecznej. Greckie logos to słowo, mowa, wypowiedź, wiadomość, opowieść, typos –

uderzenie, odbicie, rodzaj, posąg, forma. Logotyp wiąże się ze znakiem/symbolem

poprzez jego zapis literniczy. Jest tzw. symbolem zapisu literowego, idąc dalej zapis

literowy jest zapisem znaku ergo logotyp to zapis znaku za pomocą elementów

literniczych.

Logotyp popularnie nabrał szerszego znaczenia i jest wszelką graficzną

reprezentacją rzeczywiście istniejącego materialnego podmiotu, a znak natomiast

reprezentuje idee (W. Dudek, 1985).

Taka klasyfikacja nie jest jednoznaczna i ostateczna, logotyp opowiada lepiej

dla klasyfikacji wielu typów znaków niż to się historycznie przyjęło w nazwie ( znak

rodowy, znak firmowy ) ale pojęcie nowsze i dla naszego języka obce.

We współczesnej formie logotypu możemy wydzielić element literniczy-

specjalnie wypracowany styl napisu, element graficzno-symboliczny tzw. sygnet,

czasem hasło reklamowe. Te wszystkie elementy powszechnie nazywane są logo,

nieodmiennym skrótem słowa logotyp ( Ryc. 13).

http://pl.wikipedia.org/wiki/Skr%C3%B3t

http://pl.wikipedia.org/wiki/Marka

http://pl.wikipedia.org/wiki/Firma

http://pl.wikipedia.org/wiki/Agencja

http://pl.wikipedia.org/wiki/Organizacja

http://pl.wikipedia.org/wiki/Produkt

http://pl.wikipedia.org/wiki/Us%C5%82uga

http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Przedsi%C4%99wzi%C4%99cie&action=edit&redlink=1

http://pl.wikipedia.org/wiki/Impreza


Ryc. 13 Elementy składniowe logotypu.

Źródło: www.e-alw.com

5.3.5 Typologia Logotypu

Logotypy są graficznymi przedstawienia marki, firmy, agencji, organizacji, produktu, usługi ale i organizacji społecznej, kampanii społecznej oraz myśli politycznej; nie ma podmiotu rzeczy który nie mógłby występować w przestrzeni medialnej pod postacią znaku (Ryc. 14 i 15).

Ryc. 14 Logotyp Gabrieli Szabo, węgierskiej mistrzyni biegu z przeszkodami Źródło: M. Evamy. Logo. Przewodnik dla projektantów. 2008

Ryc. 15 Logotyp Grace Cathedral, kościół episkopalny, Stany Zjednoczone. Projekt: Templin Brink Design (Creative designer: Joel Templin; Gaby Brink; D: Ty Mattson) 2006. Na obchody swego stulecia w 2007 r., kościół w San Francisco potrzebował “serdecznej” identyfikacji, która oddawałaby jego otwartość i poszukującą naturę.

Źródło: www.gracecathedral.org Spośród szerokiej gamy możliwych kształtów, charakterów logotypów i

kolorów, projektanci najczęściej wybierają znaki „już sprawdzone”, istniejące w

świadomości człowieka; znaki „mocne”, pewne pozostałości archetypicznych treści.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Marka

http://pl.wikipedia.org/wiki/Firma

http://pl.wikipedia.org/wiki/Agencja

http://pl.wikipedia.org/wiki/Organizacja

http://pl.wikipedia.org/wiki/Produkt

http://pl.wikipedia.org/wiki/Us%C5%82uga


Strzałki, krzyże, koła, kwadraty, rzadziej sięga się po całkowicie abstrakcyjne formy.

Z racji tego, że są nam obce, są trudniejsze w zapamiętaniu, nie wywołują uczucia

„obeznania z nimi”. Równocześnie z wizją logotypu musi powstawać plan promocji,

łatwiejszy i prostszy znak łatwiej promować, wydaje się dojrzalszy. Logotyp to

symbol i posługuje się językiem symbolicznym, nie jest to obrazek posługujący się

językiem opisowym.W poszukiwaniu oryginalności projektanci sięgają po szokujące

i sprzeczne z „dotychczas spotykanymi” rozwiązania, ale większość logotypów

używać będzie podobnych schematów strukturalnych, by przekazać podobną treść

jasno i wyraźnie. Oczywiste jest, że poziome linie, płomienie czy litery nie będą tak

częstymi składnikami logotypów turystycznych jak okręgi, promienie, fale, krzywe

imitujące pagórki, elementy przyrody ożywionej czy atrakcję turystyczną.

Stosunkowo rzadkie są logotypy oparte na ramkach prostokątnych czy tarczach.

M. Evamy (2008) podzielił rodzaje logotypów na trzy grupy, ( 1. ) Logotypy i

litery do których zaliczył znaki słowne i inicjały oraz elementy typograficzne. W

Komunikacji Wizualnej regionów turystycznych takie znaki raczej nie występują. W

trakcie obserwacji podczas pisania pracy nie natrafiono na żaden region, który

promowałby się tylko elementem literniczym. Znaki słowne i inicjały wcale nie

występują, elementy typograficzne natomiast można spotkać w formie „nieczystej”,

tzn. wzbogacone w element graficzny, jak „słoneczko” czy „zarys jakiegoś znanego

zabytku”. W żadnym napotkanym logotypie element typograficzny nie był głównym

elementem, a jak występował w towarzystwie skrótowej grafiki, nie wykazywał

wcale precyzji i dokładności charakterystycznych typografii (Ryc. 16) bądź sam był

wzbogacony o elementy symbolizujące region (Ryc. 17 i Ryc. 18) lub pochodzące ze

środowiska regionu (Ryc.19 i Ryc. 20).


Ryc. 16 Logotyp gminy Mielno, Polska

Źródło: www.mielno.pl

Ryc. 17 Logotyp Sardynii, regionu autonomicznego, Włochy. Projekt: Pentagram, Designer: Justus Oehler,2006r.,Nie ma tu słońca morza ani piasku. Znak słowny łączący nowoczesny krój czcionki( wzorowany na Eurostile Heavy Alda Novaresego) z mozaiką kolorów wykorzystywanych do haftowania regionalnych strojów Źródło: www.sardegnaturismo.it

Ryc. 18 Logotyp miasta Wodonga w Wictorii w Australii, Projekt GollingsPidgeon, Nowatorska inicjatywa urbanistyczna, zabudowanej domkami jednorodzinnymi. Geometryczna czcionka obrazuje skojarzenia z biznesem, -samorządnością i społecznością. Źródło: www.wodonga.vic.gov.au

Ryc. 19 Logotyp Gadalaiki. Wieś wypoczynkowa, Łotwa. Projekt Zoom, 2006.

Gadalaiki oznacza po łotewsku „pory roku”

Źródło: M. Evamy. Logo. Przewodnik dla projektantów. 2008


Ryc. 20 Logotyp Lago di Garda. Atrakcja turystyczna. Włochy, projekt: Minale Tattersfield, 2005r., Logo promujące miejsce wypoczynku uchwyciło znaczący politycznie fakt dla włoskiej turystyki- połączenie trzech rywalizujących wcześniej o przychody znad jeziora Garda regionów turystycznych- Trentina, Lombardii i Veneta.


Drugą kategorią w klasyfikacji Michaela Evamy są logotypy bazujace na ( 2 )

Symbolu. Jest to najsilniejsza grupa wśród logotypów regionów turystycznych.

Różni się od logotypów bazujących na typografi przesunięciem ważności w stronę

grafiki, która gra w nich najważniejszą rolę. Logotypy oparte mogą być na

symbolach przedstawiających ( Ryc. 21, 22 ) lub abstrakcyjnych ( Ryc. 23 i 24 ). Te

drugie są znacznie częstsze w turystyce regionów.

Ryc. 21 Logotyp Brand Australia. Kampania turystyczna, Projekt: FutureBrand Melbourne, 2003,



Ryc. 22 Logotyp San Francisco Zoo. Projekt :Pentagram,

Źródło: www.sfzoo.org

Ryc. 23 Logotyp Minnesota Zoo, Stany Zjednoczone, Projekt: Lance Wyman 1979, Źródło: M. Evamy. Logo. Przewodnik dla projektantów, 2008

Ryc. 24 Logo Stafforfdshire, Wielka Brytania. Projekt Dragon Brands, 2006 . Aby promować Staffordshire, centrum brytyjskiej ceramiki, wdzięczne miejsce turystyczne, logo maluje hrabstwo jako „świat możliwości”

Źródło: M. Evamy. Logo. Przewodnik dla projektantów. 2008 Trzecią kategorią według Michaela Evamy są rodziny. Występują one gdy

mamy do czyniania z korporacją składajacą się z wielu działów, np. Orbis (Orbis

Hotele, Orbis Travel, Orbis Transport) czy na poziomie submarek regionów (Ryc. 7).


Zaprojektowanie logotypu jest skutkiem odpowiedzi na założenie projektowe.

Skoro jest skrótowym zapisem myśli przewodniej- idei marki regionu, nie może być

tylko ładnie wyglądającym elementem, ale musi tworzyć, współgrać i

ugruntowywać wizerunek regionu. Sam proces odpowiedzi na te założenia nie jest

wolny od błędów niezrozumienia i konfliktów koncepcji. Często tez projekty

poddawane są pod społeczne dyskusje (Ryc. 25 i 26). W Białymstoku propozycja

Eskadry wzbudziła kontrowersje.

Ryc. 25 Propozycja logo Białegostoku.

Źródło www.gazeta.pl, a

Zaprojektowane przez tą agencję logo zostało w społecznym plebiscycie

odrzucone ponieważ za bardzo wydawało się podobne do byłego logo

amerykańskiej organizacji mniejszości seksualnych. Połowa mieszkańców

opowiedziała się za modyfikacją logo. Agencja pracuje nad nową propozycją, wynik

tych prac również poddany będzie konsultacjom społecznym.

W Poznaniu założeniem było pokazanie miasta jako prężny ośrodek sukcesu

przyciągający młodych i zdolnych; POZnan*: POZ jest powszechnie używanym

skrótem miasta, a gwiazdka ma się kojarzyć z inicjatywami Poznania. Poza tym

logotypem w takiej postaci daje się zapisać za pomocą każdej klawiatury”(Ryc. 26)

(M. Wyszyńska, 2009).


Ryc. 26 Logotyp Poznania,

Źródło: materiały promocyjne miasta

Przeprowadzone w pracy badania weryfikujace „Emocje zwiazane z

marką”dały wyraz kontrowersjom towarzyszącym wprowadzeniu nowego

logotypu., 19,6% respondentów wyraziło swój sprzeciw, a niechęć aż 41,1% . Znaczy

to, że kontekst zaplanowany przez agencję reklamową nie pokrywa się z tym, w

którym odczytują komunikat odbiorcy (Ryc. 12a).

Częste są zmiany założeń marki, odnowienia logo bądź wprowadzenie całkiem

nowego Systemu Całościowej Identyfikacji (Ryc. 27 i 28 oraz 29 i 30), na czym

niestety traci region. Ewentualne straty muszą być wyrównane przez korzyści jakie

wynikają z nowego, atrakcyjnego i lepiej oddającego charakter logo, w przeciwnym

razie zmienianie logotypu nie miało by najmniejszego sensu. Zdać sobie trzeba

sprawę, że zmieniając logo można stracić tych turystów, którzy przyzwyczaili się do

danego znaku i nowego mogą nie poznać lub nie odczytać. Traci się wówczas na

renomie, reputacji która odczytywana jest przez pryzmat historii. Wielkie marki

ograniczają się tylko do zmian powierzchownych, odświerzających logotyp. Znak

Coca Coli jest od ponad 120 lat tym samym znakiem, odręcznym, wykonanym przez

ksiegowego firmy z Atlanty (M. Evamy, 2008).

Ryc. 27 Logotyp dla metropolii „Silesia”, projekt Zofii Przybylskiej z Katowic, zwycięski w plebiscycie gazety

wyborczej.


Źródło: www.gazeta.pl, a

Ryc. 28 Zwycięska Propozycja logo metropolii Śląskiej, projekt: Eskadra nadzwyczaj podobna do logotypu metra londyńskiego.

Źródło: www.gazeta.pl, a

A.

B

Ryc. 29 Logotypy Szczecina. A. logo z 2006 roku, B. logo z 2009 roku,

Źródło: www.jazz.szczecin.pl i www.szczecin.eu

A


B

Ryc. 30 Zmiana logotypu Leszna. A. Stare logo Leszna B. Nowe logo Leszna

Źródło: www.poligrafia.leszno.eu/files/65/logo_uml.jpg i www.leszno.pl

Tak samo postępują inne firmy,o ile tylko to możliwe, odnawiając wizerunek w

nawiazaniu do historii i z zachowaniem ciągłości (Ryc. 31).

A.

B

Ryc. 31. Zmiana logotypu firmy Basf na przestrzeni lat

Źródło: www.basf.pl; www.cache.kotaku.com

Logotyp dzięki swojej skrótowości, logo jest magazynem emocji, najbardziej

rozpoznawalnym elementem komunikacji wizualnej i najłatwiejszym w

zapamiętaniu.

Ustala bazę kolorystyczną dla kampanii promocyjnej i tym samym dla Systemu

Całościowej Identyfikacji, tj. elementów bazowych, których trzymają się wszystkie

pozostałe elementy Komunikacji Wizualnej (Ryc. 32 i 33) . Konsekwentne


stosowanie zasad CI nakazuje stosować wyznaczone przez logo barw przy

tworzeniu systemów wizualnych submarek.

Ryc. 32 Logo województwa śląskiego

Źródło: www.slaskie.pl

5.4 Typografia

W celu uzyskania maksymalnej spójności w przygotowywanych materiałach

promocyjnych, System Identyfikacji Wizualnej marki Szczecin określił główny wzór

typografii oparty o font z rodziny „Myriad Pro” (Ryc. 34). Krój Myriad jest krojem

bezszeryfowym (tzn. poszczególne majuskuły pozbawione są prostopadłych

wypustek), pierwsze fonty (style czcionek) tej rodziny powstały dzięki R.

Slimbachowi i C. Twombly dla Systemu Adobe w 1992 roku. Myriad Pro jest wersją

OpenType przystosowaną do celów komputerowych, dodatkowymi dizajnerami byli

Ch. Slye i F. Brady. Fonty te dostępne są też w Cyrylicy, rozszerzonym łacińskim i

Ryc. 33 Konsekwencja śląskiego Systemu Identyfikacji Wizualnej.

Źródło: www.slaskie.pl


greckim alfabecie . Początkowo dostępne w trzech szerokościach (różnice w

kerningu, czyli odstępach międzyliterowych i pięciu grubościach (Myriad Pro

Regular, Bold, Italic, and Bold Italic oraz dodatkowym italiku, popularnie w Polsce

zwanym „kursywą”). Po raz pierwszy pojawiają się jako czcionka podstawowa w

programie Adobe Reader 7.0 (Ryc. 34). Drugim najpopularniejszym komercyjnym

zastosowaniem jest współczesny marketing firmy Apple (Ryc. 35 i 36)

(en.wikipedia.org ), a od 2008 roku jest w użyciu także przez Szczecin ( Ryc. 37 ).

Ryc. 34 Pismo Myriad

Źródło: en.wikipedia.org

Ryc. 35 Logo iPod'a utworzone za pomocą fontu Myriad Pro Semibold

Źródło: en.wikipedia.org


Ryc. 36 Logo iPhone'a.

Źródło www.apple.com

Rys. 37 Fonty wykorzystywane w systemie Całościowej Identyfikacji, Szczecina. Tekst próbny i alfabet, Źródło: www.szczecin.eu ,c

Krój pisma jest tak starym elementem komunikatu wizualnego jak jest nim

pismo. Nie jest celowe przytaczanie tutaj historii krojów pisma, zaznaczyć jednak

trzeba jak ważne jest odpowiednie dobranie wyglądu czcionki do komunikatu.

Człytelnik nie czyta poszczególnych liter, tylko obrazy słów. „Reguły

mikroczytelności są względnie proste; wypływają one z podstawowego,


doświadczalnie sprawdzonego stwierdzenia, że jednostką czytania, formą

przyswojoną w czasie lektury nie jest litera, ale wyraz lub grupa wyrazów. Częstym

zjawiskiem jest antycypowanie przez oko czytelnika wyrazów, które mogą być

dopiero później dostrzeżone. Oko ogranicza się do szybkiego i powierzchownego

skontrolowania ich istnienia przez proces tzw. feed-backu, czyli sprzężenia

zwrotnego. W takim przypadku (…) czytanie jest odcyfrowywaniem dostrzegalnych

znaków: czytanie jest tworzeniem znaczenia” (F. Richeaud, 1997).

Manipulowanie krojem pisma czasem może poważnie zaburzyć płynność

czytania. W zależności od celów jakie chcemy osiągnąć, może to nieść korzyści lub

poważne kłopoty. Dla każdego języka odpowiedni jest inny krój czcionki, tak samo

różny krój czcionki odpowiedni jest dla różnych mediów. Elementy jakie wpływają

na te różnice to różne znaki diakrytyczne, kerning (odstęp pomiędzy różnymi

literami ), ligatura ( odstęp pomiędzy poszczególnymi literami w parach znaków ).

Dla przykładu rodzina czcionek Garamond najlepiej nadaje się do tekstów pisanych

w języku francuskim. Bodoni w języku włoskim i łacinie, a Baskerville w języku

angielskim (F. Richeaud, 1997).

Nowożytne podejście do typografii to początek wieku, wraz z

konstruktywistami. W Polsce do kręgu modyfikatorów słowa pisanego zalicza się

konstruktywistów Henryka Berlewi, Mieczysława Szczukę, Teresę Żarnower, unistę:

Władysławem Strzemiński. Światowej słąwy rewolucjonistami byli artyści zwiazani

z lewackimi poglądami, suprematyści radzieccy:min. Kazimierzem Malewiczem,

francuz Ferdinand Legerem później szkoła Bauhaus i Nowy Bauhaus. Znak litery

staje się wówczas formą samodzielną, może przebiegać w różnych płaszczyznach i w

różnych kolorach; Od wynalezienia linotypu a później fotoskładu aż po druk

offsetowy znak litery nie jest już tylko towarzyszem obrazu; jest czytany na poziomie

znaczenia jak i uczucia które budzi swoim wyglądem. Typografii towarzyszą dwie

warstwy percepcyjne: graficzna i pojęciowa. Operując uporządkowanym i

zhierarchizowanym systemem znaków typografia ma za zadanie „ graficzną

interpretację drukowanej informacji (…) oraz znalezienie odpowiedniej formy do


przekazu konkretnej treści” (P. Rypson, 1992). Gdy tekst jest znakomicie czytelny i

właściwie odbierany J. Sychut (2002) mówi wówczas o zjawisku typografii ukrytej,

zachodzącej gdy: zarówno warstwa pojęciowa i graficzna tworzą jeden spójny

przekaz.

Rozwój komputerów osobistych i wektorowych edytorów czcionek poszerzył

możliwości nowych kształtów krojów. Jednakże powstał też inny problem.

Rozdzielczość tekstu na monitorze komputera jest zdecydowanie niższa niż na karcie

książki czy czasopisma. Rozdzielczość ekranowa to 72-96 dpi, w porównaniu do

druków drukarek -1200dpi czy druków poligraficznych- 2400dpi. szybkość czytania

z monitora nie przekracza 150 znaków na minutę i człowiek dużo szybciej się męczy,

dlatego też czcionki komputerowe muszą być odpowiednio skomponowane.

Profesjonalnie zaprojektowany tekst drukowany czytamy z szybkością około 460

znaków na minutę (J. Sychut, 2002).

Wyrazem niezrozumienia zasady mówiącej, że fonty dostosowane są do treści

jest powszechnie w Polsce stosowanie czcionki Times New Roman, począwszy od

wszelkich druków po pisma Internetowe, dla których zupełnie nie jest odpowiednia.

Stanley Morison w 1929 roku podjął zadanie odświeżenia pisma codziennego The

Times, opracował wygląd graficzny pisma, który niewiele zmienił się do dnia

dzisiejszego oraz zaprojektował specjalnie dla pisma czcionkę używaną do dziś.

Swoją popularność zapewne zawdzięcza temu, że przez długi czas była standardową

czcionką w edytorze tekstów Word, nawet jeśli projektanci firmy Microsoft

dostosowali ją do środowiska komputerowego frapujące jest jak czcionka z pierwszej

połowy wieku mogła zdominować pisma drugiej połowy, i to jeszcze przekraczając

ograniczenia języka.

W wypadku stron internetowych niezmiernie ważne jest dokładne

opracowanie czcionki. Projektant Strony Internetowej musi pamiętać, że tekst na

ekranie komputera jest mniej czytelny niż tekst pisany, jak i również musi wziąć pod

uwagę, że promocyjny tekst drukowany będzie napisany ta samą czcionką. Musi

wówczas dobrać odpowiedni krój, który również będzie odpowiadał rodzajowi


treści jaką strona chce przekazać na poziomie przekazu informacji jak i charakteru

treści (Ryc. 38). W wypadku regionów turystycznych nie zauważa się odrębnych

sposobów zastosowania typografii czy jakiś dodatkowych reguł niż w przypadku

innych rodzajów produktów. Najczęściej wykorzystują czcionki już powstałe i

bezszeryfowe; spośród 50 przypadkowo dobranych stron internetowych (zał. 3)

dominowały strony z fontami bezszeryfowymi.

Ryc.38 Rodzaj fontów używanych w systemie całościowej identyfikacji Szlaku Zabytków Techniki. Proste, bez szeryfowe, raczej strzeliste fonty kojarzące się z pismem technicznym czy wykorzystywanym w tablicach lekarskich, w minuskułach zimne i nieznacznie gotyckie mają komponować się z charakterem szlaku

Źródło katalog identyfikacji SZT http://turystyka.silesia-region.pl/szt/pl



5.5 Strony Internetowe. Ich ergonomia.

Pragnąc znaleźć charakterystyczny układu Stron Internetowych poświeconych

turystyce regionów przeanalizowano 50 stron Internetowym pod kątem ich układu

(Zał. 3). Przeprowadzono badanie ilościowe pt. „Analiza układu Stron

Internetowych poświeconych turystyce regionów”. Liczną grupę wśród

analizowanych stron turystycznych stanowiły strony niewielkich wysokości,

najczęstsze dla obszarów skandynawskich, szczególnie norweskie strony, proste i

czytelne, prezentujące: podobnym zamysłem, zbliżoną kompozycją i kolorystyką

przynależność do tej samej marki. Strony te uważa się za bardzo funkcjonalne i

czytelne. Zaprojektowane w taki sposób, że całe, bądź prawie w całości mieszczą się

na monitorze komputera, bez konieczności używania paska przesuwania, wielce

ułatwiają korzystanie; barwne i oprawione świetnymi zdjęciami zachęcają do dalszej

eksploracji, tekst w nich został maksymalnie wyeliminowany, ogranicza się do

blurbs (recenzje) i headlines (nagłówki), nawigacja bardzo często jest graficzna.

Podobnie prosty i funkcjonalny układ prezentują strony portugalskie

(www.visitportugal.com , www.rt-serradaestrela.pt , www.douro-tourismo.pt).

Odmienne od nich są strony na których element tekstowy jest dominujący

(www.solanki.pl , www.touregipt.net , www.parisinfo.com ,

www.italiantourism.com , www.visitrussia.com itp.); strony te najczęściej są

bardzo obszerne, i często ich wysokość przekracza trzykrotnie wysokości monitora.

Porównując te strony poprzez nałożonie ich na siebie, uzyskano mapy

występowania poszczególnych elementów na powierzchni interfejsu. Dało to

odpowiedź, które części Strony Internetowej poświęconej turystyce regionu,

projektanci uważaja za najważniejsze albo odpowiednie dla danego elementu.

Wydzielono trzy głowne elementy.


• Elementy grafiki objęły zdjęcia, rysunki i logotypy, jak i typografię

zdradzającą odrębność od kroju fontów tekstowych stylem lub barwą. Do

elementów grafiki zaliczane tez były reklamy jako elementy obce ale o

zaplanowanym rozmieszczeniu i okna rezerwacji hoteli lub środków

transportu podobne wyglądem reklamom.

• Elementy nawigacji objęły nawigację tekstową jak i graficzną oraz okna

(bazujące na formularzu) pozwalające na sprawdzenie dostępności, z racji

ich powiązania z celem strony.

• Element tekstowy objął w przeważającej większości jeden, lub co najwyżej

dwa kroje literowe, wyodrębniający się swoją monotonią.

Największe rozbieżności zaobserwowano w wypadku rozmieszczenia grafiki.

Najwyższy stopień zagęszczenia grafiki to 66 procent (ryc. 39). Znaczy to, że

maksymalnie dwie z trzech stron miały grafikę w tym samym miejscu. Spodziewano

się wyników, które wskażą górny i lewy róg strony jako miejsca szczególnie

uprzywilejowane.

Ważne jest, że maksymalny stopień pokrycia to 66 procent. Wskazuje to, mimo

utartych kanonów przegladania strony od lewego górnego krańca(W. Gogołek, 2005)

na dużą swobodę układów stron turystycznych. Trzeba również zauważyć, że

przestrzeń szarości jest dość znaczna, zważywszy, że 36 procent stron to strony,

których szerokość jest większa od wysokości, tj.mieszczą się w całości na monitorze,

świadczy to, że wypełnienie stron poświeconych turystyce charakteryzuje się dużym

wykorzystaniem elementu grafiki (Ryc. 40).


Ryc. 39 Przestrzenne rozmieszczenie elementów grafiki na stronach poświęconych turystyce. Kolor czarny obrazuje miejsca najczęstszego występowania grafiki, format obrazka odzwierciedla stosunek boków największej ze zbadanych stron internetowych.

Źródło opracowanie własne na podstawie badania ilościowego pt. „Analizy układu Stron Internetowych poświeconych turystyce regionów”


Ryc.40 Rozmieszczenie grafiki na powierzchni odpowiadającej wielkością większości stron internetowych poświeconych turystyce i przebadanych w badaniu. Kolor biały odpowiada największemu zagęszczeniu, czarny- niewystępowaniu elementu grafiki.

Źródło: opracowanie własne na podstawie badania ilościowego pt. „Analizy układu Stron Internetowych poświeconych turystyce regionów”

Elementy nawigacyjne stron internetowych poświęconych turystyce wykazują

dużo mniejsze zróżnicowanie. Jak w wypadku większości innych stron, powtarza się

tu znany schemat dla stron łacińskich; gdzie nawigacja występuje w pasku górnym

nad, bądź zaraz pod zdjęciem głównym/głównym elementem graficznym i

ponowiona jest w pasku po lewej części strony. Zauważa się również dość dużą

powierzchnię tych elementów względem powierzchni strony, ale jest to współczesna

tendencja do eliminacji tekstu (J. Stasieńko, 2008) i rozszerzania interaktywności

interfejsu, co narzuca nawigacji dodatkowe funkcje. Trzeba pamietać, że do

elementów nawigacji w wypadku sieciosfery turystycznej zaliczono również okna

rezerwacji hoteli, co jak w wypadku strony www.mazury.pl mocno zmienia ich

schemat strukturalny. Największy stopień pokrycia to 81 procent, zaznaczony przez


najceimniejszy element obrazka w górnej części (Ryc. 41). Znaczy to, że co czwarta

strona dysponowała elementem nawigacji u góry, średnio też co czwarta strona

miała ponowione bądź dodatkowe elmenty nawigacji po stronie lewej.

Ryc. 41 Rozmieszczenie nawigacji na stronach poświęconych turystyce. Kolor czarny przedstawia 81% zgodności. Biały brak pokrycia. Duży kwadratowy obszar w dolnej części diagramu obrazuje umiejscowienie pola rezerwacji na stronie www.mazury.pl


Analiza rozmieszczenia tekstu na stronach turystycznych ukazała natomiast

największą schematyczność. W tym wypadku ma miejsce najczęstsze pokrywanie się

rozmieszczenia spośród badanych elementów. Wspólne występowanie tekstu

zachodzi w przypadku 83% stron, tj. 41 stron miało wspólne choćby w


najdrobniejszej części rozmieszczenie tekstu (odpowiada mu kolor czarny na

diagramie skali szarości). Charakterystyczne dla czytelników łacińskich jest

przesunięcie zagęszczenia występowania tekstu ku lewej części strony (Ryc. 42).

Ryc. 42 Rozmieszczenie elementu typograficznego na stronach internetowych poświęconych promocji turystycznej regionów. Barwa najciemniejsza odpowiada pokryciu w 83 procentach,


Na podstawie wyników uzyskanych dla poszczególnych elementów i ich

wspólnego nałożenia uzyskano typowy obraz strony turystycznej. Jest to schemat

klasyczny, wywodzący się ze strony T. Berners-Lee, który poza dużym stosunkiem

grafiki w miejscu centralnym nie różni się niczym od stron internetowych innych

dziedzin. W taki sposób wyglądają skórki stron dostępne w darmowych edytorach


stron web. Przez miejsce centralne, rozumie się miejsce główne, najważniejsze lecz

nie środkowe geometrycznie, ponieważ środek łacińskich witryn Internetowych

przesuwa się nieco w lewą stronę monitora. Na poziomie tych trzech kategorii, tj.

grafiki, tekstu i nawigacji nie obserwuje się dużych różnic formalnych (Ryc. 43).

Analziując rozmieszczenie tych trzech elementów możemy wyznaczyć miejsce

strony gdzie jest ich najwiecej, tj. w lewym górnym rogu. Ważnym wyznacznikiem

jest fakt zaistnienie dużej fotografi w centralnym miejscu, nazwanej zdjęciem

Ryc. 43 Rozmieszczenie zbiorcze elementu grafiki, nawigacji i tekstu stron www poświeconych turystyce. Kolor czerwony poglądowo obrazuje miejsca najczęstszego występowanie grafiki na stronach, zieleń odpowiada elementom nawigacji a popiel elementom tekstowym.: Barwne pola obrazują te same skale jasności. Od najciemniejszych do wspólnego mianownika (najciemniejszym obszarom przyznano najmocniejszy kolor, połowa jasności, tj.dla tekstu 41,5 % i dla nawigacji 40,5% w schemacie Lab odpowiada niewystępowaniu barwy) Biel zastąpiono szarością dla lepszej czytelności



głównym. Pojęcie rozumiane jest jako zdjęcie największe i dominujące które z racji

wielkości zostaje spostrzeżone jako pierwsze i zajmuje główną pozycję w schemacie

strony. Cały układ organizacyjny jest podporządkowany temu zdjęciu i wokół niego

się definiuje..

Nadmienić trzeba, że zdjęcia główne bardzo często na stronach poświęconych

promocji turystyki są zmienne w czasie, tzn. są animowane. Ten element je wyróżnia

spośród „innych” (np. ogólnotematycznych i informacyjnych portali) stron,

prezentujących swoje logotypy. Strony internetowe turystyczne reklamują się

zdjęciem, które funkcjonuje w ich przypadku jak logotyp, flaga strony podkreślająca

jej autentyczność. Na tym zdjęciu znajduje się też często hasło promocyjne.

Zupełnie odmienny układ strony występuje w przypadku stron w innych

językach niż zapisywane alfabetem łacińskim, np. strony arabskie, hebrajskie czy

koreańskie (Ryc.44) W przypadku stron semickich centrum strony ma się tak do

łacińskiego jak odbicie lustrzane, tzn. centrum znajduje się po prawej, górnej stronie,

przesunięte lekko ku środkowi.

Ryc. 44 Schemat strukturalny strony www.visitdubai.ae w arabskiej wersji językowej

Źródło: opracowanie własne na podstawie www.visitdubai.ae

Strony w językach semickich, czytane od lewej do prawej wykazują

rozmieszczenie głównych elementów strony po środkowej i ku prawej części

powierzchni monitora. Naturalnie pasek nawigacji znajduje się częściej po prawej


stronie. Wśród przeanalizowanych stron zapisywanych alfabetem łacińskim

nawigacja po prawej stronie wystąpiła tylko na witrynie Møre i Romsdal

(www.visitmr.com) i w połączeniu z panelem górnym w układzie strony

www.choosechicago.com, pozostałe często korzystały z powtórzenia, bądź

umieszczenia mniej ważnych elementów nawigacyjnych po prawej stronie.

Pod koniec roku 2003 zespół badaczy z Instytutu Poyntera, Centrum

Dziennikarstwa i Nowych Mediów Estlow oraz Eyetools Inc. przeprowadziłbadania

użytkowników Internetu, analizujące w które miejsca właściwie kieruje się ich wzrok

podczas przegladania stron internetowych. Badania przeprowadzono na stronach

serwisów informacyjnych. Wykazały one istnienie schematów czytania strony. Te

schematy, to ślady jakie rysuje przesuwające się po stronie oko czytelnika, afiksujac

w kolejnych miejscach (Ryc. 45).

Ryc. 45 Schemat afiksacji oka ludzkiego podczas przeglądania stron serwisów informacyjnych.

Źródło: S.Outing, L. Ruel, Eyetracking III, 2004

„Oczy najczęściej zawieszają sie na górnej lewej części strony, następnie przebiegają

przez chwilę po tej strefie zanim przebiegną z lewej na prawo. Jedynie po pewnym

czasie przeglądania górnej lewej części strony oczy zaczynają dalszą eksplorację w

dół strony. Następnie oczy czytelników posuwają się ruchem „tam i z powrotem” po




reszcie zawartości strony, ze szczególnym uprzywilejowaniem lewej strony” (S.

Outing, L. Rue, 2004 ).

Oczy posuwają się ruchem skokowym. Proces czytania odbywa się w ten

właśnie sposób, człowiek nie widzi poszczególnych liter ale obrazy słów, afiksując

spojrzenie na niektórych „strategicznych” częściach, bez zawieszania go na każdej

literze (F. Richeaud, 1997).

Lewy górny narożnik strony jest punktem startowym, i miejscem

najważniejszym dla Stron Internetowych poświęconych informacjom. Jest to miejsce

występowania logotypów i nagłówków, czyli jest to miejsce kluczowe; miejsce

firmowania strony, determinujące uwagę czytelnika. Znaczenie tego miejsca

związane jest z tradycją czytania z lewej strony do prawej ale badania nie są w stanie

wytłumaczyć czy inklinacja do preferowania tej właśnie strony nie ma głębszych,

archetypicznych korzeni (A. Wojnach, 2008). Pewne jest, że zarówno czytelnik stron

jak i designer posiadają te same predestynacje faworyzowania lewej górnej części

strony (Ryc. 46).

Ryc.46 Podział przestrzeni typowej strony informacyjnej z względu na ważność poszczególnych jej części. Czerwony przedstawia strefy najważniejsze, spostrzegane na samym początku, zielony najmniej ważne, żółty średnio ważne.

Źródło: S. Outing, L.Ruel., Eyetracking III, 2004







Zestawiając te informacje z wynikiem uzyskanym z nałożenia 50 stron

internetowych promujacych region turystyczny (Ryc. 43), dochodzi się do wniosków,

że najważniejszy element strony turystycznej przesuwa się nieco ku środkowi i

dołowi. Ważniejszym elementem niż logotyp w wypadky stron turystycznych jest

zdjecie główne. Z racji tego ,że nie jest tu ważna tak jak w przypadku portali

informacyjnych weryfikacja prawdziwości wiadomości, przez sprawdzenie

logotypu/flagi marki a ważniejsze jest zachęcenie do odwiedzenia; najważniejsze

miejsce zajmuje fotografia, wsparta najczęściej w lewym górnym rogu logotypem

regionu bądź zlogotypizowaną nazwą.

Dalsze poszukiwania zaspołu badawczego Eyetracking wskazują na

możliwości zmiany tych schematów czytania stron. Okazuje się, że czytelnik zwraca

największą uwagę na miejsca najbardziej kontrastujące (Ryc. 47 i 48). Czytelnicy

posługują się regułami czytania Stron Internetowych, jednakże są one

przypuszczalnie wtórne, nabyte w procesie nauki czytania i potwierdzone przez

rutynę przeglądania stron internetowych (A. Wojnach, 2008). Jednakże uwaga nasza

idzie też za zawartością. Lewy górny fragment strony jest niezmiennym punktem

początkowym, gdzie internauta spodziewa się znaleźć pewne informacje, głównie

dotyczące wiarygodności strony, autora. Kolejny jego krok może różnic się w

zależności od rozmieszczenia elementów przyciągających uwagę. Nie jest rozsądne,

by spojrzenie podążało tym samym schematem zawsze gdy mamy do czynienia ze

stroną internetową, nawet gdyby w schematycznych miejscach afiksacji nic by się nie

znajdowało.


Ryc. 47 Schemat czytania standardowej Strony Internetowej. Kolor czerwony i pomarańczowy to miejsca największej koncentracji spojrzeń czytelników. Niebieski i szary to obszary najrzadziej czytane, Na zaprezentowanej stronie najwięcej spojrzeń czytelników kieruje się na logo i pierwszą kolumnę recenzji ( blurbs ).

Źródło: S.Outing, L. Ruel , Eyetracking III, 2004

Ryc. 48 Elementy przyciągające uwagę a reakcja na nie czytelnika. Zmiana ogólnej tendencji widoczna na „mapach ciepła”, czytelnik zaczyna wodzenie wzrokiem w lewym górnym narożniku, jednakże uwagę jego przyciąga recenzja artykuły ze zdjęciem i notatką, tzw. blurb , obok mapy ciepła strony przedstawiono schematyczne ważność poszczególnych części strony Źródło: S.Outing, L. Ruel, Eyetracking III, 2004

Nie zwraca on uwagi na grafikę na stronach informacyjnych, raczej zwraca

uwagę na różnice wielkości tekstu i interpozycję tekstu i zdjęć. Badania odkryły

również, że najważniejsze są pierwsze 2-5 cm nagłówków, czyli parę pierwszych

słów.

Sytuacja ta jest szczególnie prawdopodobna, gdy mamy do czynienia z

nagłówkiem niewiele wyróżniającym się od zawartości strony. Wyniki również

sugerują, że czytelnik czyta maksymalnie pięć nagłówków zanim wejdzie w któryś z






nich. Nie zależy to od ilości dostępnych nagłówków, czytelnik i tak podejmie decyzję

po przeczytaniu zaledwie około pięciu. Wyniki badań Eyetarcking udowodniły, że

czytelnik przebiega recenzje (blurbs) z góry na dół, nie czytając ich w całości,

kończąc zaledwie po paru słowach

(Ryc. 49 i 50).

Ryc.49 Sposób czytania przez czytelnika stron internetowych recenzji (blurbs) na stronie internetowej

Źródło: S.Outing., L. Ruel., Eyetracking III, 2004

Liczba tych recenzji też nie zdaje się mieć większej roli w przykuciu uwagi

czytelnika, ten i tak podejmuje decyzję o przejściu do artykułu po przyswojeniu co

Ryc. 50 .Sposób czytania przez czytelnika blurbs (recenzji)

Źródło: S.Outing., L. Ruel., Eyetracking III, 2004






najwyżej pięciu recenzji.

Wykazano, że większość ludzi koncentruje się na lewej trzeciej części recenzji.

Udowodniono również, że nawigacja górna jest dużo łatwiej percypowana niż

lewostronna lub prawostronna. Poprzez swoją naturalność i powszechność

zauważana jest przez 70 procent czytelników, pierwszy kontakt wzrokowy następuje

szybciej niż w przypadku innych nawigacji, może też dlatego, że znajduje się zaraz

w pobliżu logotypu, który naturalnie spostrzegany jest pierwszy. Dłuższy też jest

czas spoglądania na nawigację górną i częstsze na nią klikanie. Jednakże ludzie nie

spędzają zbyt wiele czasu na przeglądanie panelu nawigacyjnego. Ze średniego

czasu 14,5 sekund spędzonych na oglądaniu strony, 1,2 sekundy spędzali na afiksacji

na elementy nawigacji. Wykazano, że nawigacja tak naprawdę ważna jest dopiero w

przypadku kompaktowych stron. Najczęściej klikane nawigacje należały do małych

stron, niewymagających przewijania w dół, najrzadziej klikana była nawigacja

należąca do tej samej strony, tylko znacznie obszerniejszej w nagłówki i wymagającej

przewijania w dół (miała 17 recenzji, podczas gdy najczęściej klikana miała ich pięć)

(S. Outing, L. Ruel , 2004).

W jednym z badań, w grupę recenzji, wypełniających monotonnym rytmem

strony naukowcy zaingerowali wprowadzając napisane wielkimi literami słowo-

FCUK. Okazało się „eye-grabber” –przyciągaczem spojrzenia, słowem kluczowym.

Po pierwsze z racji odniesienia do wulgaryzmu, po drugie, na amerykańskim rynku

jest to kontrowersyjna marka odzieżowa, po trzecie napisana była kapitalikaami.

Większe zdjęcia mają również większą zdolność przyciągania naszej uwagi niż

niewielkie. z przebadanej grupy ludzi zaledwie 43% zwróciło uwagę na mały

obrazek, podczas gdy ponad 80% skierowało swoje spojrzenia na średnie i wielkie

obrazki. Mierząc czas, mały obrazek był oglądany przez zaledwie 0,6 sekundy,

średni już półtora razy dłużej, a wielki ponad dwie sekundy. Oczywiście ważna jest

zawartość takich obrazów. W badaniach Eyetarcking III wzięto jedynie pod uwagę

zdjęcia z postaciami, i wykazano, że lepiej zauważalne są te, gdzie występują dwie

osoby i więcej, a nie jedna. Ten wynik można odnieść do stron turystycznych, na


czwartej części stron pojawia się postać ludzka (26%, w przypadku zmiennych

głównych zdjęć wzięto pod uwagę te, na których występowały postacie). Postacie

przedstawiają radość, szczęście, beztroskę, i pojawiają się dla uzupełnienia

krajobrazu, by nadać mu jednoznacznego wyrazu. Postać stricte jako taka pojawiła

się jedynie na stronie www.kosice.sk/danok.sap?sekcia=relax, która jest podstroną

portalu informacyjnego o Kosicach i, co typowe dla takich stron promuje włodarza

miasta w drugim co do zauważalności, wielkości i kolei obrazku. Podobnie jest na

stronie www.kołobrzeg.pl , gdzie dwukrotnie eksponowana postać prezydenta

szczęśliwie znika w podstronie www.kolobrzeg.pl/miasto/index.php (Zał.3 i Ryc. 51)

. Jest to naturalna sytuacja w stronach turystycznych wywodzących się ze stron

informacyjnych o mieście i gminie, gdzie oszczędność spowodowała unifikację

skórki strony.

Ryc. 51 Schemat strukturalny strony www.kołobrzeg.pl/miasto/index.php. Kolory odpowiadają: czerwony- grafika, zielony- nawigacja, popielaty- tekst, tło z białego zmieniono na wyraźniejsze szare Źródło: opracowanie własne na podstawie www.kołobrzeg.pl/miasto/index.php


Podczas wyznaczania popularnego schematu Stron Internetowych; dało się

zauważyć specjalne uwarunkowanie stron turystycznych ku dużym, centralnym

obrazom zajmującym dużą część wyświetlaną aktualnie na monitorze, jak i próby

ograniczenia obszerności tekstu na pierwszej, otwierającej stronie. Wśród

przeanalizowanych 50 stron, 18 miało kompaktowy rozmiar (Ryc. 52), z obrazkiem

zajmującym przynajmniej trzecią część ekranu i mieściły się w całości, lub prawie

całe na powierzchni monitora. Trudna do zakwalifikowania strona Słowackiego

Parku Narodowego Wysokie Tatry, wprawdzie kompaktowa, jednak z dominacją

tekstu, lewostronną nawigacją i grafiką: logotypem, po prawej stronie i nie

zajmującym więcej niż dwunastą część strony, nie został zakwalifikowany do tej

grupy.

Ryc. 52 Powierzchniowe rozmieszczenie elementów na stronie kompaktowej. Kolor czerwony odpowiada grafice, popielaty tekstowi, zielony- nawigacji, tło białe poszarzono dla wyższej przejrzystości ryciny


Wśród analizowanych stron często pojawiał się układ z obszernym tekstem

pośrodku, podzielonym na newsy, czy recenzje (blurbs) artykułów, z nawigacją

lewostronną , czasem i górną, oraz dość dużym, aczkolwiek mniejszym niż w

kompaktowym zdjęciem. Ten typ stron wywodzi się z układu stron informacyjnych,

administracyjnych, i jedyną różnicą względem nich jest zastąpienie logotypu przez


duże zdjęcie, bądź jego osłabienie przez konkurencyjny „chwytacz oczu” w posatci

hasła promocyjnego. Strony te nie mieszczą się na monitorze, i konieczne jest

przesuwanie, stosunek ich szerokości do wysokości to 1:1,5, zważywszy, że

przestrzeń efektywnie wykorzystana jest mniejsza, daje to stosunek bliski 1:2. Do tej

grupy zakwalifikowano strony z układem tekstu bez podziału na kolumny, w jednej

linii, gdzie recenzje artykułów (blurbs) były poprzedzone niewielkim zdjęciem

(thumbnail). Ta grupa jest reprezentowana przez 13 stron (Ryc. 53), które nazwano

stronami dużymi.

Do tej grupy nie została zaliczona strona www.kołobrzeg.pl/miasto/index.php,

wyróżniająca się wielkim zdjęciem zaraz pod górnym paskiem nawigacyjnym.


Ryc. 53 Rozkład elementów na stronach internetowych dużych. Kolor czerwony odpowiada rozmieszczeniu grafiki, seledyn nawigacji, szary tekstowi.


W wypadku 8 stron ( Ryc. 54, 55, 56, 57 ) zaobserwowano układ średni, tj. o

stosunku wysokości do szerokości zbliżonym i powyżej 1:1, na których dominował

tekst; niemniej powierzchnie zajęte przez obrazy były dość duże, a recenzje (blurbs)

składały się z miniatury i paru linijek tekstu. Recenzje zajmowały nieregularną

powierzchnię, często ograniczoną ramką , zazwyczaj o układzie dwukolumnowym.

Wówczas obrazy towarzyszące recenzjom były większe, o zmiennej wielkości, a

liczba wątków poruszanych na stronie była mniejsza.


Ryc. 54 Poglądowe rozmieszczenie elementów na stronie średniej. Kolor czerwony odpowiada grafice, zielony nawigacji, popielaty tekstowi.

Źródło: opracowanie własne na podstawie badania pt. „Analiza układu Stron Internetowych poświeconych turystyce regionów”


Ryc. 55 Rozmieszczenie grafiki na powierzchni stron średnich2

Źródło: opracowanie własne na podstawie „Analizy układu Stron Internetowych poświeconych turystyce regionów”

Ryc. 56 Rozmieszczenie nawigacji na powierzchni stron średnich.

Źródło: opracowanie własne na podstawie „Analizy układu Stron Internetowych poświeconych turystyce regionów”

2 Przyjęto przedział 50% pokrycia powierzchni dla 48% wyliczonych w badaniu


Ryc. 57 Rozmieszczenia tekstu na powierzchni stron średnich.


W grupie stron średnich rysuje się dużo większa różnorodność pod względem

rozmieszczenia poszczególnych elementów. Rozbieżność jest dość spora. Rzadkim

rozwiązaniem jest tekst nie rozbity na akapity; meczący i nieatrakcyjny swoja

monotonią. Przykładem jest tu strona www.solanki.pl. W prawdzie na tzw.

pierwszym ekranie dominuje duże zdjęcie, a tekstu jest niewiele, nawigacja dolna i

górna, dynamiczna, dalej natomias dominuje tekst wyjustowany. Podobnym

przykładem jest strona www.kosice.sk/clanok.asp?sekcja=relax, z tym, że tekstu na

niej jest dużo mniej i wyrównany jest do lewej. Nieklasyfikowalnym przykładem jest

strona Stargardu Szczecińskiego. Zasługująca na pochwałę za przejrzystość, spójność

i elegancję w kroju literniczym i logotypie, zaskakuje dwoma dużymi obrazami

umieszczonymi poniżej linii przewijania (pierwszy z nich w połowie).

We wszystkich trzech typach stron daje się zauważyć duży udział grafiki.

Najmniej jest jej na stronach dużych w stosunku do całej ich przestrzenii. Rozpatrując

tylko pierwszy ekran stron dużych nie odstają znacząco od innych typów.


Wykonano badanie „udziału grafiki na Stronie Internetowej poświeconej

turystyce”, które miało potwierdzić duży udział grafiki na stronach dotyczących

turystyki w regionach. Mieszając w sposób substraktywny kolory i obliczając średni

kolor z dwudziestu spośród wybranych uprzednio stron internetowych osiagnięto

jeden kolor uśredniony. Badanie to zostało wykonane za pomocą oprogramowania

komputerowego, ale bazuje na technice obrotowego mieszania obrazków i mogoby

być wykonane również w sposób analogowy.

Dominanta kolorystyczna tak otrzymanych kolorów jest oczywiście szara,

kolor ten powstaje naturalnie na skutek mieszania wszystkich barwników na palecie

malarskiej, czy obrotowym kole barw (Ryc. 58). Do obliczeń średniego

wypadkowego koloru wykorzystano tzw. pierwszy ekran strony, tj. powierzchnię

prostokątną, stanowiącą widoczną część strony, bez przewijania. Ograniczono ją

również, wycinając okno przeglądarki. W taki sposób uzyskano obrazki w stosunku

1: 0,5, tj. 1200 x 600 pikseli.

Ryc. 58 Średnie kolory uzyskane przez substraktywne mieszanie wszystkich kolorów na pierwszym ekranie strony internetowej i ich odpowiedniki w skali szarości Lab( po prawej stronie za czerwoną linią).

Źródło: opracowanie własne na podstawie badania ilościowego pt. „Udziału grafiki na stronie Internetowej poświęconej turystyce”

Niektóre strony mają na tyle silne zabarwienie, że przebarwiają kolor szary.

Poprzez zmieszanie wszystkich dwudziestu uśrednionych kolorów i przekształcenia

ich w skalę szarości otrzymano procentowy udział grafiki, obrazowany stopniem

czerni w tych wycinkach stron internetowych Do porównania użyto modelu


kolorów Lab, przy czym w skali szarości zmienny jest tylko komponent L (lightness).

Dla omawianych stron wynik dał 83 procent, tj. jasność koloru wyniosła 83 procent,

jasność koloru białego to 100, a pełnego czarnego to 0 procent (Ryc. 59). Jednakże

zważywszy różną kolorystykę stron, jak i różną jasność i kolorystykę zdjęć na nich

zamieszczonych, dane te nie dają się obiektywnie porównać. W tym celu utworzono

trzy średnie kolory bazowe. Pierwszy kolor bazowy powstał ze strony zapisanej z

góry do dołu i od lewej do prawej strony czcionką Verdana, rozmiar 10 punktów, w

odstępach pojedynczych wierszy

(Ryc. 60).

Ryc. 59 Uśredniony koloru, przedstawiony w skali szarości Lab(83, 0, 0), uzyskany z 20 stron internetowych poświeconych turystyce.


a.


b.

Lab(87,0,0)

Ryc. 60 Uśredniony kolor w skali szarości (b) ze strony w stosunku boków 1: 0, 5 w całości pokryty tekstem (a) zapisanym czcionką Verdana, rozmiar 10 punktów, w odstępach pojedynczych wierszy.


Z przeliczenia wynika, że strony Internetowe poświęcone turystyce są

ciemniejsze średnio o 3,5 procent od hipotetycznej strony tej samej powierzchni

całkowicie zapisanej tekstem. Potwierdza to wcześniejsze ustalenia, że strony mają

mniej dominujący element tekstowy w swojej strukturze. Dodatkowo trzeba

zauważyć, że strony bardzo często zostawiają przestrzenie wolne, białe bądź w

jasnych kolorach po obydwu stronach, by uniknąć „ucinania zawartości” przez różne

monitory (klasyczny monitor komputera stacjonarnego ma stosunek boków 4:3, a

notebooka 16:9). Ta wolna przestrzeń niejednokrotnie barwna, wpływa znacząco na

odbiór koloru i jasności stron.

Drugim kolorem bazowym do porównania był kolor wygenerowany z

pierwszego ekranu strony Internetowej www.livinginsingapore.org, wyjątkowego

portalu promującego Singapur jako idealne miejsce do życia. Strona znana z

oryginalnych plakatów kampanii reklamowej z 2003 roku cały czas stawia na

wyróżnienie. Jest całkowicie pozbawiona zdjęć

(Ryc. 61).


Te wszystkie własności czynią ją idealną strona do porównania, posiada górną i

lewostronną nawigacje, logotyp i przestrzenie wolne, barwne (jasnoniebieskie). Jej

jasność to 93 procent, znaczy to, że jest jaśniejsza niż przeciętna strona poświęcona

turystyce o 12 procent. Mając na uwadze, że różnicy koloru nie zawdzięczamy

objętości tekstu, potwierdzone jest tym samym większe wykorzystanie grafiki na

stronach turystycznych.

a.

b.

Lab (93,0,0)

Ryc. 61 Pierwszy ekran strony www.livinginsingapore.org (a), i uśredniony kolor z witryny (b).



Do trzeciego koloru porównawczego wykorzystano cztery strony informacyjne,

średni dla nich kolor był jaśniejszy o 7 procent od stron poświęconych obszarom

recepcji turystycznej (Ryc. 62), co również potwierdza wysoką barwność i grafizację

stron turystycznych.

Ryc. 62 Uśredniony kolor serwisów informacyjnych, po lewej kolory powstałe przez zmieszanie pierwszych ekranów stron informacyjnych, bez redukowania kolorów, po prawej odpowiednik średniego koloru z tych czterech stron w skali szarości.


Badania udziału grafiki na stronie Internetowej poświeconej turystyce

potwierdziły wyższy niż w przypadku innych stron udział grafiki. Uzyskano mocne

potwierdzenie wyższości grafiki na stronach Internetowych poświęconych turystyce

nad komponentem tekstowym.

Badania, Eyetarcking III, które wcześniej przytoczono, skoncentrowały również

swoje zainteresowanie na różnicy pomiędzy stronami kompaktowymi, a dużymi.

Badacze zaprojektowali dwie strony, jedną kompaktową, a drugą wymagająca

przewijania (Ryc. 63 i 64) nazwaną w badaniu rozszerzą ( ang. extended , w pracy

określana jako strona średnia ).


Ryc. 63, Strona kompaktowa analizowana w badaniach Eyetracking III.

Źródło: S. Outing, L. Ruel , 2009, Eyetracking III, 2004

Ryc. 64, Strona średnia analizowana w badaniach Eyetracking III


Wyniki badań ujawniły, że nie istnieje istotna różnica pomiędzy stronami w

czasie i sposobie przeglądania początku strony, zwłaszcza, że strona kompaktowa i

strona średnia wyglądają na swoim pierwszym ekranie prawie tak samo (Ryc. 65 i

66). Badania Eyetarcking III największe różnice wykazały w sposobie użycia

nawigacji.






Ryc. 65 Mapa obrazująca częstotliwość skupiania wzroku na poszczególnych częściach strony kompaktowej.


Ryc. 66 Mapa obrazująca miejsca zainteresowania czytelników stron rozszerzonych-średnich. Linia przerywana to· linia „pierwszego monitora”


Czytelnicy stron kompaktowych wykonali 30 procent swoich kliknięć właśnie

na przestrzeń nawigacji, podczas gdy zaledwie 3 procent swoich kliknięć poświęcili

im czytelnicy stron średniach. Wśród stron kompaktowych, małych z mniejszą liczbą






opcji na przestrzeni strony, jest naturalne, ze nawigacja gra rolę w całym interfejsie

bardzo ważną.

Weryfikując odsetek ludzi, którzy, chociaż przez krótki okres czasu widzieli

nawigację, okazuje się, że różnica w stronach jest nieistotna. Dla strony kompaktowej

jest to 80 procent i 87 procent dla stron dużych. W przypadku stron dużych pasek

nawigacji był drugim najczęściej postrzeganym elementem, tuż po nagłówku. Na

stronach kompaktowych cztery elementy były częściej spostrzegane niż pasek

nawigacji, mianowicie: kolumna z ogłoszeniami po prawej stronie, ( the right-

column ads ) temat z pierwszej strony/przewodni ( the page flag/masthead ),

nagłówek wraz z zespołem notatek

( and headline/blurb combos ) (S. Outing, L. Ruel , 2004).

W taki sam sposób jak zmniejszona liczba opcji kierowała czytelnika w

kierunku nawigacji, tak samo też cedowała jego uwagę na ogłoszenia po stronie

prawej. Zwrócić też należy uwagę, że prawie 60 procent uczestników badania,

którym dano do przeglądania strony duże, widzieli jakiekolwiek nagłówki poniżej

pierwszego ekranu (Ryc. 66).

Opierając się o uzyskane w badaniach analizy układu Stron Internetowych

poświeconych turystyce regionów oraz badaniu udział grafiki na Stronie

Internetowej danych, przygotowano badanie opiniujące poszczególne układy Stron

Internetowych poświeconych turystyce regionów. Wyszczególniono 5 głównych

typów stron, tj.: stronę kompaktową, stronę średnią, stronę duża z recenzjami i

fotografiami, stronę średnią z ramkami oraz stronę duża z recenzjami bez fotografii.

W grupie próbnej n=20 osób, której przedstawiono pierwszą wersję prezentacji

(zał.4) najpopularniejszą stroną okazała się strona duża ze zdjęciami przy recenzjach

artykułów. Prawie jednomyślnie respondenci plasowali ja na miejscu pierwszym i

nigdy na ostatnim (Tab. 13).




strona Procent respondentów typujących poszczególne miejsca

miejsce 1 miejsce 2 miejsce 3 miejsce 4 miejsce 5

strona 1 0 5 15 30 50

strona 2 5 40 25 20 10

strona 3 80 5 10 5 0

strona 4 15 35 35 10 5

strona 5 0 15 15 35 35

Tab. 13 Ranking układów stron www

Źródło: opracowanie własne na podstawie próby do badania rankingu poszczególnych układów stron internetowych poświeconych turystyce regionów.

Spodziewano się większego zainteresowania stroną pierwszą, prostej i

schludnej, bazującej na obsłudze nawigacji (W albumie Web design index by

Content. 03 wśród 670 wyróżnionych najlepszych stron nie było żadnej strony dużej).

Niespodziewanie wysokie zainteresowanie wykazano stroną trzecią. Strona

obfitowała w zdjęcia a dostęp do poszczególnych części był ułatwiony przez tzw.

recenzje. W przypadku tej próby ludzi, element zdjęcia okazał się bardzo ważny.

Świadczy o tym też wysokie miejsce strony średniej i średniej z ramkami. Ramki

zwiększają atrakcyjność wizualną strony internetowej i stwarzają wrażenie ładu,

jednak są trudniej czytane przez moduły wyszukujące wyszukiwarek. W badaniu

wyszła na jaw pewna inklinacja czytelników ku stronom małym, jednakże nie była

ona silniejsza od inklinacji ku stronom barwnym i zaopatrzonych w wiele obrazków.

Strona duża bez zdjęć uzyskała nawet wyższe noty niż strona kompaktowa z jednym

dominującym zdjęciem.

Wyniki badania pilotażowego skłoniły do zwiększenia atrakcji wizualnej strony

kompaktowej , jak i średniej bez ramek. Wówczas uzyskano nieco odmienne wyniki

(Ryc.67 i Tab. 14). Strona duża z fotografiami pozostała nadal najpopularniejszą ze

stron, w sumie prawie 80 procent respondentów uszeregowało ja na miejscach 1-3.


Ryc. 67 Ranking układów stron, najczęściej typowane miejsca.

Źródło: opracowanie własne na podstawie badania rankingu poszczególnych układów stron Internetowych poświeconych turystyce regionów.

Wyraźniej zaznacza się skłonność respondentów do wybierania stron

mniejszych; strony średnie przez około 70 procent respondentów zostały wybrane na

jednym z trzech pierwszych miejsc. W wypadku strony kompaktowej wyłania się

duża ambiwalencja opinii

(Tab.14), ok. 47 procent respondentów uszeregowało ja na miejscu pierwszym,

drugim lub trzecim. Jest to wynik niższy niż wynikający z rachunku

prawdopodobieństwa dla próby losowej, tj. 60 procent.

Tab.14 Procentowe przedstawienie opinii respondentów oraz sumy procentowe przyporządkowania miejsc 1-3 i 4-5.

Źródło: opracowanie własne na podstawie badania rankingu poszczególnych układów stron Internetowych poświeconych turystyce regionów

Wyniki potwierdzają jednoznacznie, że strona kompaktowa nie jest aż tak przyjazna

czytelnikom jak strony średnie i duże z obrazkami. Wyniki badania nie do końca są

Procent typujących poszczególne miejsca sumy miejsc

1-3

sumy miejsc

4-5 1 2 3 4 5

strona 1 26,22951 7,8125 12,69841 26,22951 29,41176 46,74042 55,64127

strona 2 16,39344 35,9375 17,46032 16,39344 11,76471 69,79126 28,15815

strona 3 32,78689 25 19,04762 14,7541 5,882353 76,8345 20,63645

strona 4 19,67213 14,0625 42,85714 16,39344 3,921569 76,59177 20,31501

strona 5 4,918033 17,1875 7,936508 26,22951 49,01961 30,04204 75,24912


zbieżne z wynikami zestawienia układów 50 przypadkowo dobranych stron

internetowych promujących region turystyczny. Tendencja w konstrukcji stron

internetowych zmierza ku zmniejszaniu formatów i multiplikowaniu dodatków

dynamicznych czy Java Script czy Flash. Często menu, które jest głównym

elementem stron kompaktowych jest animowane, czego nie można było oddać w

badaniu 1, a bez tych dodatków strony kompaktowe zdają się być ubogie.

Wyróżnione powyżej układy stron internetowych poświęconych turystyce nie

odróżniają się aż w tak wielkim stopniu od stron poświęconych innym tematykom,

układy te pojawiają się dość często. Strona duża z obrazkami wygląda podobnie na

pierwszym ekranie strony jak strona średnia, z tym, że w wypadku strony średniej

ważniejsza jest nawigacja a strona duża gwarantuje łatwy dostęp do wszystkich

funkcji, artykułów i podstron poprzez przesunięcie paska przesuwania w dół. Układ

strony ze stosunkiem szerokości 1:2 i wyższym jest charakterystyczny dla stron

informacyjnych, gazet internetowych, rządowych stron informacyjnych. Układ

kompaktowy ze stosunkiem szerokości 4: 3 i obszernym zdjęciem jest częstym

rozwiązaniem dla najróżniejszych stron. Jego współczesność i funkcjonalność

świetnie odpowiadają stronom skierowanym do młodszych czytelników. „Jest coraz

popularniejszy od kiedy pajączki (robots) wyszukiwarek Internetowych mogą

śledzić łącza i treść umieszczaną w skryptach Flash bądź Java” (S. Thurow, 2005). Na

stronach nieczęste są bannery, natomiast zmienne zdjęcia główne są popularnym

rozwiązaniem.

Różnice schematów kompozycyjnych (layoutów) oraz badanie udziału grafiki

na stronie WWW promującej region turystyczny. wykazały, że schemat strony nie

jest najważniejszym elementem decydującym o zainteresowaniu nią. Obok

oryginalnego i przykuwającego oko przekazu ważna jest jego czytelność i jasność

oraz jasny przekaz treści, co sprawia, ze wiodący układ stron to mimo wszytsko

strona duża o klasycznym układzie recenzji ze zdjeciami po środku i dużą liczbą

zdjęć. Funkcjonalność A. Wojnach (2008) definiuje jako poprawną strukturę

systemów: nawigacyjnego, grafiki tekstu, koloru tła, dzielenie tekstu za pomoca


nagłowków, odsyłacze do atrakcyjnych stron itp. Czytelnik musi wiedzieć bez

zbędnego dociekania na jakiej stronie się znajduje i co ta strona może mu

zaoferować.

Strony promujących region turystyczny z badania pt. „Analizy układu Stron

Internetowych poświeconych turystyce regionów” charakteryzowały się bardzo

dużym udziałem stron kompaktowych, natomiast badanie najlepszego schematu

strony turystycznej nie potwierdziło słuszności tak częstego stosowania stron

kompaktowych. Unaocznia to, że oprócz elementu schematu ważna jest zawartość

strony. Możliwe, że kompaktowa modyfikacja strony użyta w badaniach nie była na

tyle atrakcyjna mulitmedialnie i traciła na tym mimo ciekawego schematu. Dlatego

też w badaniu pt. „Waga poszczególnych elementów Strony Internetowej

poświeconej turystyce regionów” skupiono się na czterech elementach

warunkujących treść strony, tj. mapie, logu, słowom kluczowym i grafice, które w

największym stopniu różnią strony turystyczne od poświeconych innym tematom.

Przebadano opinię respondentów odnośnie istotności tych elemntów na stronie

internetwowej. Skomponowano prezentacje skałdajace się ze stron sztucznie

utworzonych, w których tymi elementami manipulowano (Zał. 5).

Mapa. (Tab.15 i 16) W prezentacji 2a strona pierwsza była stroną celowo

pozbawioną mapy, w prezentacji 2b miała mapę. Druga strona w prezentacji 2b była

pozbawiona mapy, a na stronie drugiej podczas prezentacji 2a miała sztucznie

dopasowaną mapę. Trzecia strona w prezentacji 2a była sztucznie pozbawiona

mapy, w prezentacji 2b naturalnie miała mapę. Strona czwarta w prezentacji 2a miała

mapę, w 2b naturalnie jej nie posiadała.

Strona www.visitnorway.com jest rozpoznawalna jako turystyczna z mapą (94,7%),

czy jak była jej pozbawiona (100%). Strona www.isic.pl najwięcej dylematów

przysporzyła respondentom gdy była pozbawiona mapy, rozkład opinii zbliżony jest

do losowania przypadkowego. Wystarczyło uzupełnić stronę w mapę, a

rozpoznawalność jej jako turystycznej wzrosła ponad dwukrotnie ( 84%). W

przypadku strony www.visitdenmark.com zbliżony odsetek osób typował ją jako


turystyczną (73,6% gdy miała mapę, i 68% gdy była jej pozbawiona). Pozbawienie

mapy tej strony spowodowało wzrost ludzi niepewnych jej treści do trzeciej części,

czyli podwójenie. Ciekawe jest, ze część respondentów mimo mapy oceniła ją jako

nieturystyczną (15,8 %). Stronę lotniska www.jaerhagen.no poprawnie, tj. jako

nieturystyczną oceniało cztery razy więcej niż jako turystyczną. Gdy wyposażono ją

w niewielką mapę w lewej części ekranu nie wzrosło znacznie rozpoznawanie jej

jako turystycznej acz prawie czterokrotnie wzrosła liczba osób niepewnych i nie

mogących się opowiedzieć.

Wyniki analizowanego elementu wskazują, że mapa jest istotnym elementem

ale nie decydującym. Ponownie widoczne jest jak ważna jest treść zdjęć strony. Dwie

ze stron turystycznych oceniane poprawnie były przez 84,1 % respondentów, mimo

modyfikacji. Strony nieturystyczne z mapą były średnio oceniane jako turystyczne

przez 56%, a bez mapy jako turystyczne przez 29,1%. Największe wątpliwości były

wówczas gdy strona nie pasująca treścią do strony turystycznej wyposażona była w

mapę (56%) lub gdy turystyczna strona nie miała takowej oraz gdy ta sama strona na

głównym miejscu miała oprócz jachtów twarz dziecka.

Tab. 15 Typowanie treści stron przez respondentów, grupa B.

Źródło: opracowanie własne na podstawie badania sondażowego pt. „Waga poszczególnych elementów Strony Internetowej poświeconej turystyce regionów”

strona strona 1

strona 2

strona 3

strona 4

strona 5

strona 6

strona 7

strona 8

strona 9

strona 10

strona 11

turystyczna % 94,68 36,82 73,64 21,04 68,38 36,82 63,12 57,86 31,56 10,52 21,04

nieturystyczna % 0 36,82 10,52 63,12 0 47,34 10,52 26,3 26,3 42,08 31,56

trudno ocenić % 5,26 26,3 15,78 15,78 31,56 15,78 26,3 15,78 42,08 47,34 47,34


Tab. 16 Typowanie treści stron przez respondentów, grupa A.

Źródło: opracowanie własne na podstawie badania sondażowego pt. „Waga poszczególnych elementów Strony Internetowej poświeconej turystyce regionów”

Element grafiki. By zbadać ten element przygotowano w prezentacji 2b stronę

www.hardangerfjord.com zapatrzoną w żywą i kolorową grafikę, którą jako

turystyczną rozpoznawało 68,4% osób. Zestawiona ze stroną niezmodyfikowaną

(100% rozpoznań jako turystyczna) może być przykładem jak myląca jest

nieadekwatna grafika. W centralnym miejscu obydwu stron znajduje się napis

Hardanger; nawet jeśli nie znany był respondentom, musiał się kłócić z karaibską

kolorystyka fotografii co trzecigo badanego. Kolejna strona w prezentacji 2a to strona

www.hardangerfjord.com z grafiką ze strony www.tridimage.com (92% oceniło jako

nieturystyczną), a w wypadku prezentacji 2b www.tridimage.com ze zdjęciami ze

strony www.hardangerfjord.com (36,8% turystyczna, 47,3 % nieturystyczna).

Grafika, rodzaj zastosowanych zdjęć jest bardzo ważnym elementem. Stosując

ten sam układ i tą samą treść, ale zmieniając zdjęcia można uzyskać stronę o zupełnie

odmiennej treści (strona 5 i 6 tab. 16).

Logotyp. Do badania wpływu rozpoznawalności logotypu wykorzystano

strony www.goturkey.com i www.snickers.com.tr, tworząc cztery strony z

Strona stro

na 1

stro

na 2

stro

na 3

stro

na 4

stro

na 5

stro

na 6

stro

na 7

stro

na 8

stro

na 9

stro

na 1

0

stro

na 1

1

stro

na 1

2

turystyczna % 100 84 68 28 100 0 100 16 44 0 64 100

nieturystyczna % 0 0 0 16 0 92 0 28 20 88 4 0

trudno powiedzieć % 0 16 32 56 0 8 0 56 36 12 32 0


pozamienianymi logotypami. Wykorzystano również stronę

www.arcelormittal.com/poland i www.spain.info , zamieniając je logotypami. W

prezentacji 2a pokazywano „zwykłą” stronę goturkey bez modyfikacji. Rozpoznano

ją bezbłędnie, gdy natomiast miała zamienione logo na bardzo widoczne snickersa,

26% osób nie umiało określić jej treści a 10,5% uznało, że jest stroną nieturystyczną.

Bardzo mylącą stroną była turecka strona snickersa, nie dość, że posiadająca w swojej

zawartości mapę, to jeszcze logotyp goturkey. Uważana za turystyczną była przez

57,9%, natomiast gdy występowała bez zmian (tj. strona turecka snickersa) 56%

respondentów nie mogło jej ocenić, a za nieturystyczną uznała ją zaledwie trzecia

część respondentów.

Strona 9 to strona światowej korporacji hut stali, stylistyka strony z dziećmi i

komputerem na plaży jest pokrewna stronom turystycznym, gdy strona występuje

bez modyfikacji jest rozpoznawana jako turystyczna przez 44% respondentów, co

ciekawe z logiem Hiszpanii tylko 31,6% uznaje ją za turystyczną, nieznacznie

wzrasta udział odpowiedzi niezdecydowanych. Logo więc jawi się jako ważny

element, ale o wadze mniejszej niż grafika.

Słowo kluczowe. Strona 10 to strona w stylistyce zupełnie odbiegającej od

konwencji turystycznych. Jest to strona graficzna, bez zdjęć, na czarnym tle z dymem

papierosowym. Treść strony zachęca do odwiedzenia Bejrutu, aczkolwiek czas

prezentacji jest tak krótki, że respondenci są w stanie wychwycić co najwyżej

pojedyncze słowa jak np. Beiruth. (ok. 58% respondentów musiało zdołać przeczytać

to słowo, ponieważ dla 10,6% osób jest to strona turystyczna, a dla 47,3% jest o

niejasnej treści.

Strona 11 w prezentacji 2b jest stroną zmodyfikowaną. Ma odwrócone w lustrze logo

i zamiast napisu „why lithuania?” napis „why shipyard?”. 21,1% respondentów

oceniło ją jako turystyczną a 47,3% nie wiedziało jak ją ocenić. 31,6% było

zdecydowanych, ze nie jest to strona turystyczna. Gdy respondenci mogli przeczytać

„why lithuania?” trzy razy częściej typowali stronę jako turystyczną.


Mapa jako element stanowiący o treści stron turystycznych jest istotna, jednak

nie determinująca i nie decydująca o charakterze strony samodzielnie. Strony

turystyczne sztucznie pozbawione mapy były rozpoznawane jako takie (zbiorczo

trzy pierwsze strony prezentacji przez 84,2% osób) z taką samą częstotliwością jak te

same strony pozbawione mapy (zbiorczo trzy pierwsze strony prezentacji przez 84%,

co mieści się w granicy błędu statystycznego). Natomiast strony o odmiennej treści

sztucznie wyposażone w mapę były rozpoznawane dwukrotnie częściej jako

turystyczne (29% bez map, 56% z mapą). Wyraźnie wskazuje to, że strony promujące

obszar turystyczny dysponują jeszcze innym elementem wyróżniającym je niż tylko

mapą. Tym elementem jest grafika i charakter głównego zdjęcia. W przypadku

niezmodyfikowanej strony norweskiego regionu turystycznego Hardanger

rozpoznawalność wyniosła 100%, i była wyższa od 2/3 nawet gdy zmieniono grafikę

na nie pasującą acz kojarząca się z wypoczynkiem. Pozostawiając ten sam układ

strony ale diametralnie zmieniając grafikę nie udało zmylić respondentów ( 96%

rozpoznało taką stronę jako nieturystyczną), natomiast gdy zmieniono układ ale

pozostawiono grafikę o połowę mniej respondentów wytypowało stronę jako

nieturystyczną (47,3%). Tym samym charakter i rodzaj grafiki ukazuje się być

najważniejszym elementem decydującym o treści strony (zmiana zdjęć przy

zachowaniu pozostałych elementów strony skutkuje prawie stuprocentowej zmianie

skojarzeń odnośnie treści ). Tak samo ważna grafika okazała się w wypadku strony

www.goturkey.com, bezbłędnie rozpoznawanej jako turystycznej. Po zamianie

logotypu, nawet na bardzo znany, nadal była częściej rozpoznawana jako

turystyczna niż strona nieturystyczna z logotypem „goturkey”. Gdy wyeliminowano

grafikę „turystyczną” 3,6 razy więcej osób rozpoznało stronę jako turystyczną gdy

była wyposażona w logo turystyczne niż gdy była wyposażona w logo znanej marki

batonów. Również „słowa-klucze” w połączeniu z grafiką kompletnie odbiegającą od

skojarzeń turystycznych niewiele mogły zmienić (0 procent rozpoznań jako

turystyczne gdy respondenci mogli pochwycić słowo „birth”, 10% gdy mogli

pochwycić słowo „beiruth”, a licząc niezdecydowanych to prawie dwukrotnie więcej


osób nie umiało ocenić treści strony). Strona turystyczna, rozpoznawana jako taka

przez 64% ludzi, ze zmienionym słowem kluczowym była rozpoznawana właściwie

trzykrotnie rzadziej (strona 11).

6. Wnioski końcowe.

W badaniach, poziom wiedzy o komunikacji wizualnej potencjalnych

odbiorców usług turystycznych, oceniono jako powszechny lecz powierzchowny.

Wynika to z łatwości rozszyfrowania elementów: komunikacja i wizualna.

Respondenci prawie wcale nie powiązywali Strony Internetowej z

Komunikacją Wizualną, nie potwierdzają tym samym tezy o wysokiej roli stron

internetowych w procesie komunikowania obrazem. W pewnej sprzeczności

pozostają tu wyniki średniego czasu poświeconego w tygodniu na surfowanie po

Internecie. Przepytano 124 przypadkowo dobrane osoby, średnia dla nich wyniosła

17,4 godzin w tygodniu, co, nawet w przypadku osób powyżej 30-go roku życia (15

badanych powyżej 30 - 9,2 h) daje blisko 1,5 godziny dziennie. Nawet jeśli nie

przewyższa to czasu spędzonego na oglądaniu telewizji jest znaczącą liczbą,

zwłaszcza, że do informacji możemy powracać ciągle i możemy je oglądać jak długo

tylko chcemy. Możliwe, że wpływ na nie najwyższą popularność medium Internetu

mają specyficzne warunki w Polsce; gdzie 41% ludności korzystało w 2007 z

Internetu , Według raportu IDC's Marketplace Model and Forecast na 2008 rok

ponad 1.4 miliarda ludzi korzysta regularnie z Internetu, tj. ok. 22% ogółu

mieszkańców świata (www.wyborcza.pl ) Badania "Video Consumer Mapping"

przeprowadzone przez Centrum Dizajnu Mediów Uniwersytetu Stanowego w Ball i

partnerów z firmy Nielsen przeprowadzone w ciągu roku na 350 respondentach

ukazują, że amerykańscy dorośli w wieku 18-24 lat spędzają 210 minut dziennie na


oglądaniu telewizji a w wieku 65 i wyższym już 420 minut (R. Zackon, 2008 i

www.cms.bsu.edu), czyli spędzają przed kineskopem wiecej czasu niż przed

monitorem.

Nie ulega natomiast wątpliwości, że Strona Internetowa przewyższa

wszystkie inne media skupieniem elementów języka wizualnego. Na stronie

znajdujemy: logo, banner, zdjęcia i gamę barw charakterystyczną dla Systemu

Całościowej Identyfikacji regionu, wzornik typograficzny jak i filmy reklamowe. Na

łamach strony Internetowej bezustannie występuje logotyp, skrótowy zapis marki,

pierwszy i podstawowy element Komunikacji Wizualnej; symbol, któremu

konsumenci przypisują emocje. Występują bannery reklamowe, będące

odpowiednikiem reklamy zewnętrznej (tzw. Outdooru); zapamiętywane zdjęcia

oddziaływujące z siłą plakatu oraz wzór liter i kolorów. Strona Internetowa regionu

turystycznego jest bezustanną kampanią promocyjną, spełnia dwie role, integruje

turystów i mieszkańców wokół marki oraz wyróżnia ją od innych.

System Całościowej Identyfikacji, współczesny środek promocji, jest tym

właśnie dla czego przekazania doskonale nadaje się Strona Internetowa. Strona jest

wyznacznikiem wizualnym: zachowań (obejmuje ogół relacji jakie tworzą

pracownicy w kontaktach wewnętrznych i zewnętrznych, tj. swoista kultura

organizacji) i komunikacji (wszystkie działania zmierzające do przekazania odbiorcy

czytelnej informacji na temat wartości firmy, zdarzeń, osób i rzeczy celowej z punktu

widzenia funkcjonowania przedsiębiorstwa). Strona Internetowa jest podręcznikiem

CI. Choćby przez ten fakt należy się stronie Internetowej uwaga Komunikacji

Wizualnej. Nierozstrzygnięte zostaje czy Strorna Internetowa jest elementem

Komunikacji Wizualnej czy podmiotem dla którego uporządkowania wykorzystuje

się Komunikację Wizualną. W pracy wykazano, że strona internetowa ma elementy

wspólne z innymi narzędziami Komunikacji Wizualnej, tj. zdolność przekazu emocji,

identyfikacji i rozróżnienia. Nie dającym się jednak pogodzić jest hipertekstowy

sposób katalogowania informacji i nawigowania po stronach internetowych. Rodzi

się pytanie czy powinno się protokół HTTP uważać za techniczne zaplecze strony,


tak jak w typografii uważa się prasę drukarską czy czcionkę zecerską. Na to pytanie

autor pracy nie potrafi odpowiedzieć. Rozsądniejszym jest podzielenie strony na

mniejsze narzędzia. Sposobem przekazywania Komunikacji Wizualnej są znaki

sztuczne, proste i łatwe do użycia za pomoca innych mediów (W. Dudek, 1985). Tak

więc nie uznając całej książki za narzędzie (mimo, że J. Satrzyńska-Putowska za taki

element książkę uznaje) Komunikacji Wizualnej, a za taki uznając pojedyńczą stronę

książki; tak rozsądnym wydaje się uznać za element Komunikacji Wizualnej nie całą

stronę internetową ale jej element- interfejs. Interfejs strony jest sposobem w jaki

użytkownik komunikuje się z siecią i w jaki sposób sieć komunikuje się z nim (A.

Twemlow, 2006). Interfejs zatem obejmuje technikę przeglądania stron WWW i jest

pojęciem również za szerokim. Strony WWW charakteryzują się układem, czyli

rozwiązniem komopzycyjnym, powielanym na podstronach. Popularnie nazywa się

go skórką strony, oficjalnie: layout. Layout jest układem, schematem strony, i składa

się z samych elementów wizualnych, bez hipertekstowych odniesień. Layout Strony

Internetowej powinno nazwać się elementem Komunikacji Wizualnej.

Kanony komponowania stron internetowych poświęconych promocji

regionów są specyficzne i różne od stron internetowych poświeconych innym

tematom. Mimo to pole manewru designerów jest dość szerokie. Niezmienna jest

jednak konwencja figuratywna, grafika na stronach jest zawsze w formie zdjęć. Nie

dostała się do turystyki modna post-popkulturowa stylistyka. Obfitujące w

wektorowe wzorzyste ilustracje strony nie zdarzają się w turystyce regionów. Jest to

pewnego rodzaju wyznacznik do kogo adresowane są oferty turystyczne. Layout

stron internetowych poświęconych regionom komunikuje kontekstem niskim, czyli

niewymagajacym od odbiorców specjalnej wiedzy. Pokolenie elektronicznych

mediów, dla którego liczy się wyróżnienie i oryginalność, nie jest dobrym klientem;

nawet popularna wśród młodzieży Ibiza nie wyróżnia się w żaden sposób spośród

innych stron w sieci. Układ stron regionów turystycznych charakteryzuje czytelność i

ergonomia w rozmieszczeniu zdjęć. Strony nieczęsto są nowatorskie, raczej

stonowane, uniwersalnością przystosowane do dotarcia do najszerszego segmentu


odbiorców. Zauważyć trzeba również dużą jasność stron turystycznych, która

zawdzięczają pastelowym tłom i sporym prześwitom między wierszami. Strony nie

przytłaczają elementami animowanymi oraz nie obfitują w banery.

W trakcie badań wykazano, że strona promująca region turystyczny

charakteryzuje się specyficznymi zasadami i jest doskonale rozpoznawalna na tle

innych różnych poświeconych innych tematom stron. Strony Internetowe

przygotowane dla promocji regionów turystycznych wykazują szerokie względem

siebie podobieństwa. Najważniejszym elementem stron okazała się być barwna

fotografia w głównym miejscu strony, tj. w lewym górnym rogu, z silną inklinacją ku

środkowi. Fotografia ta nawiązuje treścią do beztroski, wypoczynku, radości, czasem

aktywności fizycznej. Przedstawia walory turystyczne danego obszaru oraz posiada

wysokie walory artystyczne. Udział grafika komputerowego w tworzeniu takiej

strony nie jest tak ważny jak dobrego fotografa. Potwierdza to też niższa

rozpoznawalność logotypu regionu turystycznego niż logo innych marek

rynkowych. Zwłaszcza, że logotyp turystyczny często się jeszcze w Polsce mocno

zmienia na przestrzeni lat. Nie wykazuje jeszcze dbania o ciągłość i nigdy nie jest

nazbyt abstrakcyjny i rozłączny z sygnetem. Nie zawsze też jest tak eksponowany i

czasem zastępowany paskiem wąskiego zdjecia i lekko zgrafizowana nazwą.

Centrum stron łacińskich jest przesunięte ze środka ku lewej części monitora,

większość głównych zdjęć ma ciekawsze elementy i większe kontrasty kompozycji w

tym właśnie rogu. Dominuje nawigacja lewostronna wspomożona nawigacja górną.

Częsta jest mapa i charakterystyczne są niewielkie wysokości strony. Najlepiej

przyswajalnymi składnikami stron internetowych poświeconych turystyce w

regionie są: kolumna nawigacji, najczęściej lewostronna i górna, kolumna z

ogłoszeniami po prawej lub po obydwu stronach, temat z pierwszej

strony/przewodni, zdjęcie główne oraz nagłówek wraz z zespołem recenzji. Częsta

jest mapa. Najlepszym układem Stron Internetowych promujacych region

turystyczny okazał się układ strony dużej, mimo, że respondenci rzadko docieraja do

treści poniżej pierwszego ekranu strony.


Nie uzyskano wyczerpującej odpowiedzi na oczekiwany sposób promocji

regionów turystycznych, odpowiedzi respondentów wskazują, że w ich opinii

brakuje polskim regionom skutecznie stosowanego narzędzia klasycznego

marketingu 4P, nikt z nich nie wspomniał o nowszych rodzajach promocji.

Wykazano, że w promocji marek regionów turystycznych wykorzystywany jest

głównie marketing above the line (ATL ) ( www.wirtualnemedia.pl ) tj. powyżej linii,

czyli prowadzony w mediach tradycyjnych, takich jak: outdoor, czyli reklama

zewnętrzna, kampania telewizyjna, kampania internetowa, w przeciwieństwie do

below the line (BTL) tj. merketingu skierowanego do konkretnego klienta

bezpośrednio, w sposób niekonwencjonalny. Jednak badanie wykazuje potencjalne

możliwości właśnie dla marketingu BTL, wykazująć, że większość respondentów

stawia na opinię innych przy podejmowaniu decyzji, bardziej niż na działania

promocyjne. W wypadku tego pierwszego bardzo istotna jest treść i jasność

przekazu. Kontroluje je System Całościowej Identyfikacji, a najczęstszymi jego

elementami są: reklama zewnętrzna i internetowa. W wypadku marketingu

bezpośredniego ważny jest punkt odniesienia, weryfikacji.

Świetnie w tej roli spisywałaby się strona internetowa, na którą potencjalni turyści

mogliby wejść po wysłuchaniu opinii innych ludzi. W marketingu bezpośrednim

ważna jest Komunikacja Wizualna.

W zakupie usługi turystycznej regionu istotna jest opinia innych ludzi, czyli

marketing szeptany; jest to element zbliżony marketingowi below the line, z taką

różnicą, że marketing szeptany jest wynikiem ubocznym marketingu above the line

na innych, którzy następnie przekazują nam swoje opinie; a nie jest wynikiem

celowych zadań promocyjnych (www.wirtualnemedia.pl).

W zagadnieniu marketingu szeptanego bardzo ważna jest mozliwość komunikacji

poszczególnych opiniotwórców. Jest to kolejna szansa dla Internetu, gdzie na

internetowych forach lub serwisach służacych do rezerwacji miejsc w hotelu ludzie

zamieszczają swoje opinie, tak jak niegdyś w księgach gości.


Badania ukazały istnienie trójki najpopularniejszych regionów turystycznych

w Polsce, tj. Tatr, (22, 6 % respondentów wybrało jako ulubiony region, Mazur-

19,3% i Bałtyku 12,9%). Co oznacza, że w najbliższych latach czeka polskie regiony

zacięta walka o turystów, w trakcie której jedne regiony będą musiały wykazać się

kreatywnością i zaoferować turystom absolutne przeboje, podczas gdy inne już mają

wysokie miejsce w konkurencji zapewnione. Zwłaszcza, że respondenci oceniają

atrakcyjność polskich regionów raczej dobrze ( 25,8proc. ). i średnio ( 22,6% ) niż

bardzo dobrze ( 19,3% ) i rzadko narzekają na wysokie ceny i brak zniżek (4,6%),

uważając, że są trochę od zagranicznych regionów tańsze. Przyszła wzmożona

konkurencja odbywać się będzie na płaszczyźnie brandingu, czyli modelowania

tożsamości marki i kreowania regionów.

Odsetek użytkowników Internetu rośnie i możliwe, że w najbliższym czasie opinię

znajomych zastąpi opinia internautów, użytkowników forów i blogerów. Już dziś

większość portali bazy noclegowej i gastronomicznej ma możliwośc wystawiania

recenzji, a blogi są najlepszym systemem przekazu rzetelnych informacji (np. Salam

Pax, bloger z Bagdadu (M. Klimowicz, 2008) czy serwis Twitter w obliczu reelekcji

Ahmadżineżada).


7. Bibliografia

J. Altkorn, red., 1995, Podstawy marketingu. Instytut Marketingu, Kraków

M. Bańko, red, 2003, Wielki słownik wyrazów obcych PWN ,: Wydaw. Naukowe PWN,

Warszawa.

M. Bugajski, 2008, Strona internetowa jako przedmiot badań językowych, w A. Dytman-

Stasieńko, J. Stasieński, red. 2008, WWW- w sieci metafor, strona internetowa jako

przedmiot badań naukowych. Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej,

Wrocław 2008

G. Beer red. , 2007, Web design index by content vol. 3. The Pepin Press

M. Boruc. , red, 1997, Marka markom, Fundacja Fundusz Współpracy, Warszawa

M. Boruc., w Gąsiorowski Marek, red. 2005, O produktach tradycyjnych i regionalnych :

możliwości a polskie realia : Fundacja Fundusz Współpracy, Warszawa

Z. Chojnicki 1999, Podstawy metodologiczne i teoretyczne geografii, Bogucki

Wydawnictwo Naukowe. Poznań

W. Cwalina, 2001, Generacja Y- ponury mit czy obiecująca rzeczywistość, w: Internet.

Fenomen społeczeństwa informacyjnego, red. T. Zasępa, Edycja Św. Pawła Częstochowa

M. Daszkowska, red. J. Perenc, 2005, Marketing usług : wybrane aspekty ,

Wydawnictwo Naukowe PWN,. Warszawa

W. Dudka, red., 1985, Zarys teorii procesów i środków komunikowania masowego

Uniwersytet Śląski, Katowice

http://150.254.35.111/webpac-1.2-buamPL/wgbroker.exe?2009082913322001092764+1+search+-redir+1-0+open+TA+Podstawy+marketingu+:+praca+zbiorowa+/

http://150.254.35.111/webpac-1.2-buamPL/wgbroker.exe?2009072112580805626444+1+search+-redir+2-13+open+TA+Wielki+s%B3ownik+wyraz%F3w+obcych+PWN+/

http://150.254.35.111/webpac-1.2-buamPL/wgbroker.exe?2009082913423509684532+1+search+-redir+5-0+open+TA+O+produktach+tradycyjnych+i+regionalnych+:+mo%BFliwo%9Cci+a+polskie+realia+:+praca+zbiorowa+/

http://150.254.35.111/webpac-1.2-buamPL/wgbroker.exe?2009082913423509684532+1+search+-redir+5-0+open+TA+O+produktach+tradycyjnych+i+regionalnych+:+mo%BFliwo%9Cci+a+polskie+realia+:+praca+zbiorowa+/

http://150.254.35.111/webpac-1.2-buamPL/wgbroker.exe?20090823230144098412660+1+search+-redir+2-3+open+TA+Marketing+us%B3ug+:+wybrane+aspekty+/


W. Dudka, red., 1986, Teoria i praktyka masowego komunikowania, Katowice :

Uniwersytet Śląski.

M. Evamy, 2008,. Logo. Przewodnik dla projektantów.

Ch. Frankfort-Nachmis, D. Nachmis, 2001, Metody badawcze w naukach społecznych,

Zysk i S-ka, Poznań

S. Freud, 1994, Człowiek imieniem Mojżesz a religia monoteistyczna, Sen - Wydaw.

Kaków, 1994

W. Gogołek, 2005, techniki informacyjne mediów, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR,

Watrszawa

G. Gołembski, 1998, Przedsiębiorstwo turystyczne w gospodarce wolnorynkowej

Akademia Ekonomiczna w Poznaniu, Poznań

Z. Gostowski, red., 1966, Analizy i próby technik badawczych w socjologii, T1,

Wydawnictwo PAN, Wrocław

Z. Gostkowski, J. Lutyński, red. Analizy i próby technik badawczych w socjologii, T1,

Wydawnictwo PAN, Wrocław

P. Górski, w Juda Mieczysław, red., 2002, Znak znaczenie komunikacja,. ASP Katowice

M. Grynkiewicz, Dynamika rozwoju marek, W: M. Boruc, red, Marka markom,

Warszawa 1997

Ch. J. Holloway, Ch. Robinson, 2000, Marketing for tourism. Longman ,

A. Jeran, 2006, Marka jako przedmiot badań socjologicznych : komunikat, produkt, symbol,

Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu,. Praca doktorska

M. Juda, red., 2002 Znak znaczenie komunikacja. ASP Katowice

C. G. Jung, 1993, Archetyp i symbole. Czytelnik, Warszawa

D. Kaznowski, 2004, Raport strategiczny IAB Polska, Internet 2004, Polska, Euopa, Świat,

Organizacja IAB Polska

J. Kaczmarek, A. Stasiak, B. Włodarczyk, 2005, Produkt turystyczny. pomysł,

organizacja, zarządzanie, Polskie wydawnictwo ekonomiczne, Warszawa

M. Karciarz, 2008, Oblicza Sieci. Ewolucja interfejsu stron WWW w A. Dytman-

Stasieńko, J. Stasieński, red. 2008, WWW- w sieci metafor, strona internetowa jako

http://150.254.35.111/webpac-1.2-buamPL/wgbroker.exe?20090823215828004616660+1+search+-redir+4-0,5-1+open+TA+Teoria+i+praktyka+masowego+komunikowania+/

http://150.254.35.111/webpac-1.2-buamPL/wgbroker.exe?20090823215828004616660+1+search+-redir+4-0,5-1+open+TA+Teoria+i+praktyka+masowego+komunikowania+/

http://150.254.35.111/webpac-1.2-buamPL/wgbroker.exe?2009080922161903439820+1+search+-redir+1-5,2-17+open+TA+Przedsi%EAbiorstwo+turystyczne+w+gospodarce+wolnorynkowej+/

http://150.254.35.111/webpac-1.2-buamPL/wgbroker.exe?2009080922161903439820+1+search+-redir+1-5,2-17+open+TA+Przedsi%EAbiorstwo+turystyczne+w+gospodarce+wolnorynkowej+/

http://150.254.35.111/webpac-1.2-buamPL/wgbroker.exe?20090721120034046822784+1+search+-redir+2-0,3-0+open+TA+Marka+jako+przedmiot+bada%F1+socjologicznych+:+komunikat,+produkt,+symbol+/

http://150.254.35.111/webpac-1.2-buamPL/wgbroker.exe?20090721120034046822784+1+search+-redir+2-0,3-0+open+TA+Marka+jako+przedmiot+bada%F1+socjologicznych+:+komunikat,+produkt,+symbol+/


przedmiot badań naukowych. Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej,

Wrocław 2008

A. Kisielewski, 1999, Sztuka i reklama, relacje między sztuką i kulturą, Trans Humana,

Białystok

M. Klimowicz, 2008, Blogi- nowy głos demokracji?w: A. Dytman-Stasieńko, J.

Stasieński, red. 2008, WWW- w sieci metafor, strona internetowa jako przedmiot badań

naukowych. Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław 2008

A. Kmita, 2006, Identyfikacja firmy – system komunikatów wizualnych, Oficyna

Wydawnicza "Humanitas", Sosnowiec

W. Kopaliński, 1983 Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Wiedza

Powszechna, Warszawa

W. Kopaliński, 1978, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Wiedza

Powszechna, Warszawa

Ph. Kotler, 1994 Marketing : analiza, planowanie, wdrażanie i kontrola: Gebethner :

Prentice-Hall International, cop., Warszawa

D. M. Kowal, 2008, Dygitalizacja i globalizacja autochtonicznych głosów: ruch zapatystów

w A. Dytman-Stasieńko, J. Stasieński, red. 2008, WWW- w sieci metafor, strona

internetowa jako przedmiot badań naukowych. Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej

Szkoły Wyższej, Wrocław 2008

J. Krall, 2001, Silna marka, istota i kreowanie. PWE Warszawa

W. Krajewski, 1982, Prawa Nauki. Przegląd zagadnień metodologicznych, Książka i

Wiedza, Warszawa

W. Kurek, red. 2007, Turystyka, Wydawnictwo PWN, Warszawa

T. Lijewski, B. Mikułowski, J. Wyrzykowski, 1985, Geografia turystyki Polski. Państ.

Wydaw. Ekonomiczne, Warszawa

S. Liszewski, 2003 Turyzm, 13/1

A. Łomnicki, 1995 Wprowadzenie do statystyki dla przyrodników, PWN, Warszawa

http://150.254.35.111/webpac-1.2-buamPL/wgbroker.exe?20090721122554053125708+1+search+-redir+2-14,4-5+open+TA+S%B3ownik+wyraz%F3w+obcych+i+zwrot%F3w+obcoj%EAzycznych+/

http://150.254.35.111/webpac-1.2-buamPL/wgbroker.exe?20090721122554053125708+1+search+-redir+2-14,4-5+open+TA+S%B3ownik+wyraz%F3w+obcych+i+zwrot%F3w+obcoj%EAzycznych+/

http://150.254.35.111/webpac-1.2-buamPL/wgbroker.exe?20090521110222092119628+1+search+-redir+2-0+open+TA+Marketing+:+analiza,+planowanie,+wdra%BFanie+i+kontrola+/


J. H. May, 1998, Information Technology for Indigenous People w: C. J. Alexander, L. A.

Paul, red., Digital Democracy: Policy and Politics in the Wierd World, Oxford University

Press, New York.

S.Medlik, 1995 Leksykon podróży, turystyki, hotelarstwa, PWN, Warszawa

V.T.C. Middleton, 1996, Marketing w turystyce, Polska Agencja Promocji Turystyki,

Warszawa

H. Mruk, I. Rutkowski, 1999, Strategia produktu, Państwowe Wydawnictwo

Ekonomiczne, Warszawa

M. Nikodemska-Wołowik M., T. II P. Górski., M. Wołowik, 2004 Nie tylko logotyp.

Wyróżnienie w biznesie, Oficyna Wydawnicza Branta, Gdańsk

A. Nowakowska, red., 2002, Rozwój miast i regionów w procesie integracji europejskiej,

Uniwersytet Łódzki, Łódź.

M.Nykowski, 2009, w Strategia marki, artykuł, Press magazyn ekstra, nr 19 maj

D. Ogilvy, 2008 Wyznania człowieka reklamy ,: Wydawnictwo Studio "Emka",

Warszawa.

Oleksiuk Adam, 2007, Marketing usług turystycznych. Centrum doradztwa i informacji

Difin sp.zoo, Warszawa

M. Otrocki, 2008, Sieć jako medium dekonspiracji (prolegomena do analizy dyskursu

teoriospiskowego) w: A. Dytman-Stasieńko, J. Stasieński, red., 2008, WWW- w sieci

metafor, strona internetowa jako przedmiot badań naukowych. Wydawnictwo Naukowe

Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław 2008

S. Outing, L. Ruel, C. Johnson, G. Edwards, L. Kues, 2004, Eyetracking III :

www.poynterextra.org/eyetrack2004/main.htm

A. Payne, 1997, Marketing usług: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.

B. Petrozolin-Skowrońska, red. Nowa Powszechna Encyklopedia PWN, 1995, PWN,

Warszawa

F. Plit , 2007, Jak pisać prace licencjackie i magisterskie z geografii, UW, Warszawa

T. Puchalski, 1977, Statystyka, wykład podstawowych zagadnień, PWN, Warszawa




J. Rutenbeck, 2007, Bit za bitem; hiperkompleksowość, media cyfrowe i szkolnictwo wyższe

w A. Dytman-Stasieńko, J. Stasieński, red., 2008, WWW- w sieci metafor, strona

internetowa jako przedmiot badań naukowych. Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej

Szkoły Wyższej, Wrocław 2008

F. Richeaud, 1997, Podręcznik typografii i łamania kolumn czyli sztuki drukarskiej, Wyd.

PLJ, Warszawa

P. Rypson, 1992, Książki, strony. Katalog wystawy CSW Zamek Ujazdowski, Warszawa

J. Sarzyńska- Putowska, 2006 . Komunikacja wizualna, potrzebne pojęcia. ASP. Kraków

S. M. Schneider 2004, The Web as an Object of Study w: A. Dytman-Stasieńko, J.

Stasieński, red. 2008, WWW- w sieci metafor, strona internetowa jako przedmiot

badań naukowych. Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław

2008

T. Sławek , autor wstępu w T. Grabowski, A. Starczewski, E. Delekta, 2002,

Projektowanie graficzne, Instytut sztuki. Uniwersytet Śląski w Katowicach, Cieszyn.

H.-M. Sohn, 1999, The Korean Language, Cambridge University Press, Cambridge

M. Staniewicz, 2008, Interakcja i budowanie tożsamości grupowej: rola stron internetowych

we wpomaganiu i kreowaniu przekazów medialnych, w A. Dytman-Stasieńko, J.

Stasieński, red., 2008, WWW- w sieci metafor, strona internetowa jako przedmiot badań

naukowych. Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław 2008

S. Szczęsny, 2005, Tekst przygotowany na podstawie prezentacji dotyczacej

marketingu miejsc przedstawionej podczas „Forum Komunikacji Marketingowej” w

Łodzi, listopad 2005

J. Sychut, w Juda M. red., 2002 Znak znaczenie komunikacja. ASP Katowice

J. Szklarczyk-Lauer., w Juda M., red., 2002, Znak znaczenie komunikacja. ASP Katowice.

A. Szwichtenberg, W. Deluga, red. , 2000, Rola marketing w rozwoju regionów

turystycznych. Politechnika Koszalińska

M. Szymczak, red., 1995, Słownik Języka Polskiego PWN Warszawa

T. Tokarz, 2008, Okna na świat, oblężone twierdze…Obywatelskie witryny polityczne, w:

A. Dytman-Stasieńko, J. Stasieński, red. 2008, WWW- w sieci metafor, strona internetowa

http://150.254.35.111/webpac-1.2-buamPL/wgbroker.exe?2009091009291507184664+1+search+-redir+3-0+open+WA+Sohn,+Ho-Min.


jako przedmiot badań naukowych. Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły

Wyższej, Wrocław 2008

S. Thurow, 2004, Pozycjonowanie w wyszukiwarkach Internetowych. Helion, Gliwice

A. Twemlow, 2006, Czemu służy grafika użytkowa? ABE Dom Wydawniczy, Warszawa

M. Wallis, 1983, Sztuki i znaki-pisma semiotyczne, Państ. Instytut Wydawniczy,

Warszawa.

J. Warszyńska, A. Jackowski, 1978, Podstawy Geografii Turyzmu, PWN Warszawa

A. Wojnach, 2008, Czy telewizja równoległa?Interaktywna strona internetowa itvp .pl w:

A. Dytman-Stasieńko, J. Stasieński, red. 2008, WWW- w sieci metafor, strona internetowa

jako przedmiot badań naukowych. Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły

Wyższej, Wrocław 2008

M. Wyszyńska, 2009, w Wizja dla pokoleń, artykuł, Press magazyn ekstra, nr 19 maj

R. Zackon, 2008: http://www.researchexcellence.com/news/032609_vcm.php

M. Zmyślony, 2009, wywiad w Promocja miast i regionów, Press magazyn ekstra, nr 19

maj 2009


7.1 Spis stron Internetowych w kolejności występowania:

www.tns-global.pl, a:

http://www.tns-global.pl/analiza_zrodel.......................................................7

www.tns-global.pl, b:

http://www.tns-global.pl/technika-badaniajakosciowe..................................7

www.adobe.com: http://www.adobe.com/support/photoshop..................................................19

S. Szczęsny, 2005, Tekst przygotowany na podstawie prezentacji dotyczacej marketingu

miejsc przedstawionej podczas „Forum Komunikacji Marketingowej” w Łodzi, listopad

2005 r.:

http://www.imp.org.pl/images/stories/branding_miejsc/Marketing_miejsc.pdf....26

www.searchenginesbook.com:

http://www.searchenginesbook.com...........................................27

www.poynterextra.org: http://www.poynterextra.org/eyetrack2004/main.htm............27

www.webdesign.art.pl: http://webdesign.art.pl/typografia/index.html.....................21

The American Heritage Dictionary of the English Language, 2000: The American Heritage

Dictionary of the English Language, Czwarta Edycja, 2000, Aktualizowany w 2009, Houghton

Mifflin Company. Dostępny w: http://www.tfd.com..................39, 44

www.wikipedia.org, a:

http://pl.wikipedia.org/wiki/Strona_Internetowa...............................31

Collins Essential English Dictionary, 2006:

http://www.thefreedictionary.com/logo..

http://www.szczecin.eu

http://www.slaskie.pl

http://www.szczecin.eu, a: http://www.szczecin.eu/marka/strategia_marki, 2009

http://www.szczecin.eu, b: http://www.szczecin.eu/marka/system_identyfikacji


http://turystyka.silesia-region.pl/szt/pl/download.html

www.e-alw.com: http://e-alw.com/faq1.html

www.gracecathedral.org: http://www.gracecathedral.org

http://www.tns-global.pl/technika-badaniajakosciowe

http://www.eref-trade.hmco.com/%23_blank

http://www.eref-trade.hmco.com/%23_blank

http://www.thefreedictionary.com/_/misc/HarperCollinsProducts.aspx?English




www.mielno.pl: http://www. mielno.pl

www.sardegna.it: http://www.sardegnaturismo.it

www.wodonga.vic.gov.au: http://www.wodonga.vic.gov.au

www.sfzoo.org: http://www.sfzoo.org

www.gazeta.pl,a:

http://miasta.gazeta.pl/katowice/1,88191,6072545,Metropolia_ma_nowe_logo__Czy_to_zakaz

_wjazdu_.html

www.jazz.szczcin.pl: http://www.jazz.szczecin.pl/pliki/2006/logo_szczecin.jpg

www.poligrafia.leszno.eu: www.poligrafia.leszno.eu/files/65/logo_uml.jpg

www.leszno.pl: http://www.leszno.pl

www.basf.pl: http://www.basf.pl

www.cache.kotaku.com:

http://cache.kotaku.com/assets/resources/2007/04/basf_lh_60_orange.jpg

en.wikipedia.org: http://en.wikipedia.org/wiki/Myriad_(typeface)#Myriad_Pro

www.apple.com: http://www.apple.com

http://www.szczecin.eu ,c : http://www.szczecin.eu/marka/system_identyfikacji

S. Outing, L. Ruel, C. Johnson, G. Edwards, L. Kues, 2004, Eyetracking III :

www.poynterextra.org/eyetrack2004/main.htm

www.livinginsingapore.org: http://www.livingsingapor.org

www//wyborcza.pl: http://wyborcza.pl/1,75248,913726.html

www.wirtualnemedia.pl: :

http://www.wirtualnemedia.pl/slowniczek.htm?i=3&w=Above%20the%20Line

R. Zackon, 2008: http://www.researchexcellence.com/news/032609_vcm.php

www.cms.bsu.edu:

http://cms.bsu.edu/Academics/CentersandInstitutes/CMD/InsightandResearch/Capabilities/

ProjectGallery/VideoConsumerMappingStudy.aspx



http://cms.bsu.edu/Academics/CentersandInstitutes/CMD/InsightandResearch/Capabilities/ProjectGallery/VideoConsumerMappingStudy.aspx

http://cms.bsu.edu/Academics/CentersandInstitutes/CMD/InsightandResearch/Capabilities/ProjectGallery/VideoConsumerMappingStudy.aspx


7.2 Spis rycin

Ryc.1 Struktura wykształcenia respondentów …………………………………………………………………………………………………18

Ryc. 2 Struktura wykształcenia respondentów …………………………………………………………………………………………………20

Ryc. 3 Sposób odwzorowania poszczególnych elementów strony w badaniu analizującym schemat Stron Internetowych poświęconych turystyce ……………………………………………………………………………………………………………………………26

Ryc. 4 Pasek nawigacji dolnej strony internetowej ……………………………………………………………………………………………27

Ryc. 5 Struktura dziedziny grafika użytkowa. …………………………………………………………………………………………………40

Ryc. 6 Klasyfikacja znaków graficznych według Pierre’a Molleroupa, ………………………………………………………………………46

Ryc. 7 Strona promująca region A: Szczecin, B: Śląskie ……………………………………………………………………………………..57

Ryc. 8 Rodzina logo Szczecina. dodatkowe elementy graficzne wchodzące w skład systemu identyfikacji wizualnej. ……………………..60

Ryc. 9 Logotyp stworzony dla miasta Szczecina, nazwa Szczecina zapisana w IPA International Phonetic Alphabet ………………………60

Ryc. 10 Logo Ślaskiego Szlaku zabytków Techniki …………………………………………………………………………………………..62

Ryc.11. Emocje jakie asocjują marki, wyniki badania pilotażowego pt. „Emocje związane z marką”.……………………………………… 66

Ryc. 12a Emocje jakie asocjują marki …………………………………………………………………………………………………………67

Ryc. 12b Emocje jakie asocjują marki …………………………………………………………………………………………………………68

Ryc. 12c Emocje jakie asocjują marki …………………………………………………………………………………………………………69

Ryc. 13 Elementy składniowe logotypu. ………………………………………………………………………………………………………70

Ryc. 14 Logotyp Gabrieli Szabo, węgierskiej mistrzyni biegu z przeszkodami ………………………………………………………………71


Ryc. 15 Logotyp Grace Cathedral, kościół episkopalny ………………………………………………………………………………………71

Ryc. 16 Logotyp gminy Mielno ………………………………………………………………………………………………………………..72

Ryc. 17 Logotyp Sardynii ………………………………………………………………………………………………………………………72

Ryc. 18 Logotyp miasta Wodonga ……………………………………………………………………………………………………………..73

Ryc. 19 Logotyp Gadalaiki. …………………………………………………………………………………………………………………….73

Ryc. 20 Logotyp Lago di Garda ………………………………………………………………………………………………………………..73

Ryc. 21 Logotyp Brand Australia. Kampania turystyczna ……………………………………………………………………………………..74

Ryc. 22 Logotyp San Francisco Zoo …………………………………………………………………………………………………………..74

Ryc. 23 Logotyp Minnesota Zoo ………………………………………………………………………………………………………………74

Ryc. 24 Logo Stafforfdshire, Wielka Brytania. ………………………………………………………………………………………………..75

Ryc. 25 Propozycja logo Białegostoku. ………………………………………………………………………………………………………..75

Ryc. 26 Logotyp Poznania………………………………………………………………………………………………………………………76

Ryc. 27 Logotyp dla metropolii „Silesia” ……………..……………………………………………………………………………………….77

Ryc. 28 Zwycięska Propozycja logo metropolii Śląskiej ………………………………………………………………………………………77

Ryc. 29 Logotypy Szczecina …………………………………………………………………………………………………………………...77

Ryc. 30 Zmiana logotypu Leszna……………………………………………………………………………………………………………….78

Ryc. 31. Zmiana logotypu firmy Basf na przestrzeni lat ……………………………………………………………………………………….78

Ryc. 32 Logo województwa śląskiego …………………………………………………………………………………………………………79

Ryc. 33 Konsekwencja śląskiego Systemu Identyfikacji Wizualnej. ………………………………………………………………………79

Ryc. 34 Pismo Myriad ………………………………………………………………………………………………………………………….80

Ryc. 35 Logo iPod'a utworzone za pomocą fontu Myriad Pro Semibold ……………………………………………………………………...80

Ryc. 36 Logo iPhone'a. …………………………………………………………………………………………………………………………81


Rys. 37 Fonty wykorzystywane w systemie Całościowej Identyfikacji, Szczecina. …………………………………………………………..81

Ryc.38 Rodzaj fontów używanych w systemie całościowej identyfikacji Szlaku Zabytków Techniki ….…………………………………….84

Ryc. 39 Przestrzenne rozmieszczenie elementów grafiki na stronach poświęconych turystyce. ………………………………………………86

Ryc.40 Rozmieszczenie grafiki na powierzchni odpowiadającej wielkością większości stron internetowych poświeconych turystyce i przebadanych w badaniu. …………………………………………………………………………………………………………87

Ryc. 41 Rozmieszczenie nawigacji na stronach poświęconych turystyce. …………………………………………………………………….88

Ryc. 42 Rozmieszczenie elementu typograficznego na stronach internetowych poświęconych promocji turystycznej regionów ……………89

Ryc. 43 Rozmieszczenie zbiorcze elementu grafiki, nawigacji i tekstu stron www poświeconych turystyce …………………………………90

Ryc. 44 Schemat strukturalny strony www.visitdubai.ae w arabskiej wersji językowej ………………………………………………………91

Ryc. 45 Schemat afiksacji oka ludzkiego podczas przeglądania stron serwisów informacyjnych. ……………………………………………92

Ryc.46 Podział przestrzeni typowej strony informacyjnej z względu na ważność poszczególnych jej części. ………………………………..93

Ryc. 47 Schemat czytania standardowej Strony Internetowej …………………………………………………………………………………94

Ryc. 48 Elementy przyciągające uwagę a reakcja na nie czytelnika. ………………………………………………………………………….94

Ryc.49 Sposób czytania przez czytelnika stron internetowych recenzji (blurbs) na stronie internetowej …………………………………………………………………………………………………………………………………………95

Ryc. 50 .Sposób czytania przez czytelnika blurbs (recenzji) …………………………………………………………………………………..96

Ryc. 51 Schemat strukturalny strony www.kołobrzeg.pl/miasto/index.php.……………………………………………………………….......97

Ryc. 52 Powierzchniowe rozmieszczenie elementów na stronie kompaktowej.………………………………………………………………..98

Ryc. 53 Rozkład elementów na stronach internetowych dużych. ……………………………………………………………………………...99

Ryc. 54 Poglądowe rozmieszczenie elementów na stronie średniej. …………………………………………………………………………100

Ryc. 55 Rozmieszczenie grafiki na powierzchni stron średnich ……………………………………………………………………………101

Ryc. 56 Rozmieszczenie nawigacji na powierzchni stron średnich.…………………………………………………………………………. 101

Ryc. 57 Rozmieszczenia tekstu na powierzchni stron średnich.……………………………………………………………………………... 102

Ryc. 58 Średnie kolory uzyskane przez substraktywne mieszanie wszystkich kolorów na pierwszym ekranie strony internetowej.……… 103


Ryc. 59 Uśredniony koloru, przedstawiony w skali szarości Lab.…………………………………………………………………………… 104

Ryc. 60 Uśredniony kolor w skali szarości ze strony w całości pokryty tekstem zapisanym czcionką Verdana. ……………………………105

Ryc. 61 Pierwszy ekran strony www.livinginsingapore.org .…………………………………………………………………………………106

Ryc. 62 Uśredniony kolor serwisów informacyjnych …….…………………………………………………………………………………..107

Ryc. 63, Strona kompaktowa analizowana w badaniach Eyetracking III. ……………………………………………………………………108

Ryc. 64, Strona średnia analizowana w badaniach Eyetracking III. ………………………………………………………………………….108

Ryc. 65 Mapa obrazująca częstotliwość skupiania wzroku na poszczególnych częściach strony kompaktowej. ……………………………109

Ryc. 66 Mapa obrazująca miejsca zainteresowania czytelników stron rozszerzonych-średnich. ……………….……………………………109

Ryc. 67 Ranking układów stron, najczęściej typowane miejsca.……………………………………………………………………………...112


7.3 Spis tabel

Tab. 1 Struktura wieku respondentów w „Badaniu wiedzy o Komunikacji Wizualnej”………………………………………………………………………………………………………………………….16

Tab. 2 Struktura wieku respondentów w „Badaniu postrzegania różnych sposobów promocji”…………………………………………………………………………………………………………………………….17

Tab. 3 Struktura wieku respondentów w „Badaniu emocji związanych z marką”.……………………………………………………………………………………………………………………………..18

Tab. 4 Wiek respondentów w „Rankingu układów stron”.………………………………………………………………………………………………………………………………..19

Tab.5 Liczba haseł powiązanych i wyliczony na tej podstawie WPi.…………………………………………………………………………………………………………………………………. 24

Tab. 6. Odsetek z respondentów, którzy potrafią przypomnieć sobie reklamę regionu turystycznego w poszczególnych mediach……………………………………………………………………………………………………………………………..50

Tab. 7 Czego brakuje polskim regionom turystycznym w konkurencji z zagranicznymi……………………………………………………………………………………………………………………...51

Tab. 8 Jakim elementem polskie regiony turystyczne odstają w konkurencji z regionami· zagranicznymi……………………………………………………………………………………………………………………....52

Tab. 9. Waga jaką respondenci przyporządkowali poszczególnym elementom markom podczas dokonywania zakupu w skali 0-10……………………………………………………………………………………………………………………………..52

Tab.10 Udział asocjacji emocji dla poszczególnych marek w stosunku do całości odpowiedzi.………………………………………………………………………………………………………………………... 63

Tab. 11 Procent emocji wskazujących na zaznajomienie z marką w stosunku do ogółu odpowiedzi udzielonych dla danej marki………………………………………………………………………………………………………………………………….64

Tab.12 Powtarzalność odpowiedzi. Procentowy stosunek emocji przypisanych więcej niż 5 razy w stosunku do ogółu odpowiedzi.………………………………………………………………………………………………………………………..65

Tab. 13 Ranking układów stron www .……………………………………………………………………………………………………………………………………..111

Tab.14 Procentowe przedstawienie opinii respondentów oraz sumy procentowe przyporządkowania miejsc 1-3 i 4-5.…………………………………………………………………………………………………………………………………….112

Tab. 15 Typowanie treści stron przez respondentów, grupa B.……………………………………………………………………………………………………………………………………………….115

Tab. 16 Typowanie treści stron przez respondentów, grupa A.…………………………………………………………………………………………………………………………………….115


8. Załączniki

1. Kwestionariusz badania pt. „Badanie wiedzy o Komunikacji Wizalnej”

2. Kwestionariusz badania „Badanie postrzegania różnych sposobów promocji”.

3. Strony www przebadane w badaniu pt. „Analiza układu Stron Internetowych

poświeconych turystyce regionów”

4. Strony www przygotowane i wykorzystane w badaniu pt.„Ranking układów

Stron Internetowych poświeconych turystyce regionów”

5. strony przygotowane i wykorzystane w badaniu pt. „Waga poszczególnych

elementów Strony Internetowej poświeconej turystyce regionów”


Załącznik 1

Czy znasz i potrafisz przypomnieć sobie reklamę jakiegokolwiek regionu turystycznego? Czy potrafisz sobie przypomnieć jaki to był region?

- reklama telewizyjna, radiowa, plakat, reklama w gazecie

[tak/nie]…………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

- namowa znajomych, innych ludzi, artykuł w gazecie

[tak/nie]………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

- strona Internetowa

[tak/nie]………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Czy twoim zdaniem region atrakcyjny turystycznie może być promowany i sprzedawany jako produkt?

[tak/nie]

Co rozumiesz pod pojęciem komunikacja wizualna?

.[wypisz]

.……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Czym się kierujesz przy podejmowaniu decyzji zakupu jakiegokolwiek produktu?

[wypisz punktowo od 1-10, punkty nie muszą się sumować w dziesięć, za każdym razem respondent ma do wykorzystania 10 punktów]

-reputacja…………………………………………………………………………………………………………………….

- cena…………………………………………………………………………………………………………………………..

- moda………………………………………………………………………………………………………………………….

- wygląd opakowania…………………………………………………………………………………………………..

- korzyści dodatkowe…………………………………………………………………………………………………..

-dostępność………………………………………………………………………………………………………………….

- reklama …………………………………………………………………………………………………………………….

- sugestia sprzedawcy/usługodawcy…………………………………………………………………………..

- atmosfera w sklepie

- inne………………………………………………………………………………………………………………..

5. wiek/wykształcenie.....................................................................................

Płeć [M/K]


Załącznik 2

Twój ulubiony region turystyczny. Czy często do niego powracasz?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Za co go cenisz

.............................................................................................................................................................................................................................................................................................

Czy czegoś mu brakuje?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Jak oceniasz atrakcyjność polskich regionów turystycznych.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

W czym przewyższają regiony turystyczne innych krajów świata.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

W czym odstają od regionów turystycznych innych krajów świata. W jaki sposób można znieść tą różnicę.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

[M/ K]wiek, wykształcenie…………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………


Załącznik 3


Załącznik 4


Załącznik 5


Załącznik 6

Skład zespołu badawczego Eyetrack III


8. Spis rycin i Tabel

Tab.1 liczba haseł powiązanych i wyliczony na tej podstawie WPi s19

Tab. 2. Odsetek z respondentów, którzy potrafią przypomnieć sobie reklamę regionu turystycznego w poszczególnych mediach, s34

Tab. 3 Czego brakuje polskim regionom turystycznym w konkurencji z zagranicznymi. s34

Tab. 4. Średnia waga jaką respondenci przyporządkowali poszczególnym elementom markom podczas dokonywania zakupu w skali 0-10 s35

Tab. 5 udział asocjacji emocji dla poszczególnych marek w stosunku do całości odpowiedzi. s43

Tab. 6 procent emocji wskazujących na zaznajomienie z marką. . s43

Tab. 7 procentowe przedstawienie przyporządkowanych przez respondentów poszczególnym stronom miejsc., 91

Tab. 8 procentowe przedstawienie przyporządkowanych przez respondentów poszczególnym stronom miejsc w badaniu głównym jak i sumy procentowe przyporządkowania miejsc 1-3 i 4-5 s93

Tab. 9 typowanie treści stron przez respondentów, s94

Tab. 10 typowanie treści stron przez respondentów s95

Ryc. 1 Sposób odwzorowania poszczególnych elementów strony w badaniu 4 na przykładzie strony: www.enpaysdelaloire.com s9

Ryc. 2 Struktura dziedziny grafika użytkowa. s26

Ryc. 3 klasyfikacja Pierre’a Molleroupa, s27

Ryc. 4 Strona promująca region A: Szczecin, B: Śląskie 1 s38

Ryc. 5 rodzina logo Szczecina. dodatkowe elementy graficzne wchodzące w skład systemu identyfikacji wizualnej s40

Ryc. 6 oryginalny i ciekawy logotyp stworzony dla miasta szczecina, nazwa Szczecina w IPA International Phonetic Alphabet s40

Ryc. 7 Logo Ślaskiego Szlaku żabytków Techniki s40

Ryc. 8. Emocje jakie asocjują marki, wyniki „Badania 3 próbnego” na próbce n=14 osób. s44

Ryc. 9a Emocje jakie asocjują marki, wyniki badania 3 na próbce n=51 osób. s46

Ryc. 9b Emocje jakie asocjują marki, wyniki badania 3 na próbce n=51 osób. s47

Ryc. 9c Emocje jakie asocjują marki, wyniki badania 3 na próbce N=51 osób. s48

Ryc. 10 Elementy składniowe logotypu. s49

Ryc. 11 Logotyp władz portowych miasta Dover. s54

Ryc. 12 Logotyp ambasady brytyjskiej w Paryżu s54

Ryc. 13 Celebration, logotyp miasteczka zbudowanego przez The Walt Disney Company, planowanego założenia parkowo- rezydencyjnego. s54



Ryc. 14 Logotyp Gabrieli Szabo, węgierskiej mistrzyni biegu z przeszkodami s55

Ryc. 15 Grace Cathedral, kościół episkopalny, Stany s55

Ryc. 16 Brand Australia. Kampania turystyczna, s55

Ryc. 17 San Francisco Zoo. s56

Ryc. 18 Minnesota Zoo, Stany Zjednoczone s56

Ryc. 19 Vancouver Aquarium , Centrum Nauk Morskich, Kanada, s56

Ryc. 20 Brooklyn Botanic Garden. Miejski ogród botaniczny, Stany Zjednoczone. s57

Ryc. 21 Gmina Mielno, Polska s27

Ryc. 22 Sardynia, region autonomiczny, Włochy. Projekt: Pentagram, s57

Ryc. 23 Logotyp miasta Wodonga w Wictorii w Australii s57

Ryc. 24 Gadalaiki. Wieś wypoczynkowa s58

Ryc. 25 Lago di Garda. Atrakcja turystyczna. Włochy 58

Ryc. 26 Atrakcja turystyczna, Wielka Brytania s58

Ryc. 27 Propozycja logo Białegostoku. s59

Ryc. 28 Logotyp Poznania s59

Ryc. 29 Logotyp dla metropolii „Silesia” s60

Ryc. 30 Zwycięska Propozycja logo metropolii śląskiej s60

Ryc. 31 Logo Śląskie s60

Ryc. 32 Logo łódzkie, logo nawiązuje do dorobku łódzkiej awangardy międzywojennej s60

Ryc. 33 Logotypy Szczecina. A. logo z 2006 roku, B. logo z 2009 roku s61

Ryc. 34 Zmiana logotypu Leszna s61

Ryc. 35 Konsekwencja Śląskiego systemu identyfikacji wizualnej s62

Ryc. 36 Pismo Myriad, Źródło: s63

Ryc. 37 Logo iPod'a napisane za pomocą fontu Myriad Pro Semibold, s63

Ryc. 38 Logo iPhone'a. s64

Rys. 39 Fonty wykorzystywane w systemie Całościowej Identyfikacji Szczecina s64

Ryc. 40 Rodzaj fontów używanych w systemie całościowej identyfikacji Szlaku Zabytków Techniki s66

Ryc. 41 Diagram skali szarości przedstawia przestrzenne rozmieszczenie elementów grafiki na stronach poświęconych turystyce s67

Ryc. 42 Pasek nawigacji dolnej strony, s69

Ryc. 43 Negatywowe rozmieszczenie grafiki na powierzchni odpowiadającej wielkością większości stron Internetowych poświeconych turystyce s69

Ryc. 44 .Diagram skali szarości obrazujący powtarzanie się miejsc z nawigacją na stronach s70




poświęconych turystyce. Kolor czarny przedstawia 81% zgodności. Biały brak

Ryc. 45 Rozmieszczenie elementu typograficznego na stronach Internetowych poświęconych promocji turystycznej regionów. Barwa najciemniejsza odpowiada pokryciu w 83 procentach, Źródło: opracowanie własne na podstawie badania 4.1 s71

Ryc. 46 Rozmieszczenie wszystkich trzech badanych elementów strony Internetowej poświeconej turystyce.

s.72

Ryc. 47 Schemat strukturalny strony www.visitdubai.ae w arabskiej wersji językowej. s73

Ryc. 48 Schemat afiksacji oka ludzkiego podczas przeglądania stron serwisów informacyjnych. s73

Ryc. 49 Podział przestrzeni strony informacyjnej z względu na ważność jej poszczególnych części. s74

Ryc. 50 Schemat czytania standardowej strony Internetowej. s75

Ryc. 51 Elementy przyciągające uwagę a reakcja na nie przez czytelnika s76

Ryc. 52 Zmieniony schemat przeglądania strony s77

Ryc. 53 Sposób czytania przez czytelnika stron Internetowych recenzji(blurbs) s78

Ryc. 54 Sposób czytania przez czytelnika stron Internetowych recenzji(blurbs) s78

Ryc. 55 Schemat strukturalny strony www.kołobrzeg.pl/miasto/index.php. s80

Ryc. 56 Powierzchniowe rozmieszczenie elementów na stronie kompaktowej. s80

Ryc. 57 Diagram powstały przez nałożenie schematów strukturalnych trzynastu stron Internetowych poświęconych turystyce i wyszczególnieniu górnej połowy skali gradientu. s81

Ryc. 58 Rozmieszczenie elementu nawigacji na powierzchni stron trzeciego typu s82

Ryc. 59 Poglądowe rozmieszczenie elementów na stronie typu trzeciego, czyli strony średniej s82

Ryc. 60 Rozmieszczenie elementu grafiki na powierzchni stron trzeciego typu s84

Ryc. 61 Rozmieszczenie elementu tekstu na powierzchni stron trzeciego typu s84

Ryc. 62 Średnie kolory uzyskane przez substraktywne mieszanie wszystkich kolorów na pierwszym ekranie strony Internetowej, i ich odpowiedniki w skali szarości Lab

s85

Ryc. 63 Przedstawia skalę szarości z uśrednionego koloru uzyskanego z 20 stron Internetowych poświeconych turystyce

s86

Ryc. 64 Przedstawia uśredniony kolor w skali szarości (b) ze strony w stosunku boków 1: 0,5 w całości pokryty tekstem (a)

s86

Ryc. 65 Pierwszy ekran strony www.livinginsingapore.org(a), i uśredniony kolor z witryny (b) s87

Ryc. 66 Uśredniony kolor serwisów informacyjnych s88

Ryc. 67 Strona kompaktowa użyta w badaniu Eyetrack III s88

Ryc. 68 Strona duża, w badaniach Eyetrack III nazwana rozszerzoną. s89

Ryc. 69 Mapa obrazująca częstotliwość skupiania wzroku na poszczególnych częściach strony. s90

Ryc. 70 Mapa obrazująca miejsca zainteresowania czytelników stron rozszerzonych-„dużych” s91

Ryc. 71 Ranking schematów stron s92

h�p://wytworniawizualna.pl

h�p://painted-desk.com

h�p://wytworniawizualna.com

bartek_szczepanski

/in/szczepansky

/painteddesk

/PaintedDesk

bartosz szczepański strona internetowa jako element komunikacji wizualnej

Documents