best practice ผลงานที่เป็นเลิศ ของกรม ...best pratice...

1

Best Practice ผลงานทเปนเลศ

ของกรมควบคมโรค ประจ าป พ.ศ.2557-2560

Best Pratice ผลงานทเปนเลศของกรมควบคมโรค ประจ าป พ.ศ.2557 – 2560 หนา 2

ค ำน ำ

ส านกงาน ก.พ.ร. ไดจดใหมการมอบรางวลบรการภาครฐแหงชาต (Thailand Public Service Awards : TPSA) ใหแกหนวยงานของรฐทงสวนราชการ จงหวด สถาบนอดมศกษา องคกรปกครองสวนทองถนรฐวสาหกจ และองคการมหาชน เพอเชดชเกยรตและเปนขวญก าลงใจใหแกเจาหนาท และหนวยงานทมความโดดเดนในการพฒนาคณภาพคณภาพการใหบรการ จนสามารถตอบสนองและสรางความพงพอใจใหแกประชาชนผรบบรการ โดยมผลงานจากหนวยงานของรฐทไดรบรางวลกระจายอยทวทกพนทในประเทศไทย

ในป 2560 คณะกรรมการพฒนาระบบราชการ (ก.พ.ร.) ไดก าหนดชอรางวล “รางวลเลศรฐ” (Public Sector Excellence Awards PSEA) ซงเปนรางวลทมอบใหแกหนวยงานของรฐทมความเปนเลศ และการยกยอง และเชดชเกยรตแกหนวยงานภาครฐ ใน 3 สาขา ไดแก สาขาบรการภาครฐ สาขาคณภาพการบรหารจดการภาครฐ และสาขาการบรหารราชการแบบมสวนรวม สงผลใหมการปรบ“รางวลบรการภาครฐแหงชาต” เปน “รางวลเลศรฐสาขาบรการภาครฐ” ทยงคงเจตนารมณในการพฒนาคณภาพการใหบรการประชาชนใหดยงขนเชนเดม

กลมงานพฒนาระบบคณภาพ กลมพฒนาระบบบรหาร จงไดรวบรวมและจดท าคมอ Best Pratice ผลงานทเปนเลศของกรมควบคมโรค ประจ าป พ.ศ.2557 – พ.ศ.2560 และหวงเปนอยางยงวาหนวยงาน ในสงกดกรมควบคมโรค จะน าไปประยกตใชใหสอดคลองกบแนวทางการพฒนาคณภาพการใหบรการประชาชนอยางตอเนอง และสมดงเจตนารมณตามเปาหมายของการพฒนาระบบราชการของหนวยงานทตงไว

กลมพฒนาระบบบรหาร กนยายน 2560


สำรบญ

เรอง หนำ

ค ำน ำ 2 สำรบญ 3 Best Pratice รำงวลคณภำพบรหำรจดกำรภำครฐ ประจ ำป พ.ศ.2557 หมวด 1 ดานการน าองคกรและความรบผดชอบตอสงคม 5 หมวด 2 ดานการวางแผนยทธศาสตรและการสอสารเพอน าไปสการปฏบต 12 Best Pratice รำงวลคณภำพบรหำรจดกำรภำครฐ ประจ ำป พ.ศ.2558 หมวด 3 ดานการมงเนนผรบบรการและผมสวนไดสวนเสย 25 Best Pratice รำงวลคณภำพบรหำรจดกำรภำครฐ ประจ ำป พ.ศ.2559 หมวด 4 ดานการวเคราะหผลการด าเนนงานขององคการและการจดการความร 33 Best Pratice รำงวลคณภำพบรหำรจดกำรภำครฐ ประจ ำป พ.ศ.2560 หมวด 6 ดานกระบวนการคณภาพและนวตกรรม 38 Best Pratice รำงวลบรกำรภำครฐแหงชำต ประจ ำป พ.ศ.2557 46 รางวลประเภทการพฒนาการบรการทเปนเลศ “ระดบดเดน”

ผลงาน โครงการการจดบรการทเปนมตรส าหรบเยาวชน 47

ผลงาน รปแบบการบรณาการการด าเนนงานควบคมวณโรคอยางมสวนรวม 50 โดยใชโปรแกรมบรหารงานคลนกวณโรคในพนท 8 จงหวดภาคเหนอ

รางวลประเภทการพฒนาการบรการทเปนเลศ “ระดบด”

ผลงาน โรคเรอนในเมองหลวง : ศกดศรและคณภาพชวตของผไดรบผลกระทบจากโรคเรอน 53 ทควรไดรบการเยยวยา

ผลงาน พฒนาระบบการตรวจหาปรมาณเชอไวรสเอชไอว เพอขยายโอกาสใหประชาชน 55 ไดรบบรการอยางมคณภาพ เทาเทยมและทนเวลา

Best Pratice รำงวลบรกำรภำครฐแหงชำต ประจ ำป พ.ศ.2558 57 รางวลประเภทการพฒนาการบรการทเปนเลศ “ระดบดเดน”

ผลงาน พทยารกษ:บรการทเขาถงเขาใจสการพฒนาการรกษาโรคตดตอทางเพศสมพนธ 58

รางวลประเภทนวตกรรมการบรการทเปนเลศ “ระดบด”

ผลงาน การพฒนาระบบออกเอกสารรบรองการใหบรการวคซนผานระบบออนไลน 60 แกผเดนทางไปประกอบพธฮจญ

ผลงาน การพฒนาบรการเพอสงเสรมการทราบสถานะผลเลอดเอชไอว “เอดสหยดแน แครเรว” 63

รำงวลควำมเปนเลศดำนกำรบรหำรรำชกำรแบบมสวนรวม ประจ ำป พ.ศ.2558

รางวลประเภทพฒนาการบรหารราชการแบบมสวนรวม “ระดบด” ผลงาน การด าเนนงานปองกนควบคมโรคมาลาเรย อ าเภออมผาง จงหวดตาก 65

Best Pratice รำงวลบรกำรภำครฐแหงชำต ประจ ำป พ.ศ.2559 66 รางวลประเภทนวตกรรมการบรการทเปนเลศ “ระดบดเดน”

ผลงาน อปกรณลดฝน: นวตกรรมการปองกนควบคมโรคปอดฝนหน 67 รางวลประเภทการพฒนาการบรการทเปนเลศ “ระดบดเดน”

ผลงาน AIDS Zero Portal 69


สำรบญ (ตอ) เรอง หนำ

รางวลประเภทบรณาการการบรการทเปนเลศ “ระดบด”

ผลงาน คลนก NCD คณภาพ (โรคเบาหวานและโรคความดนโลหตสง) 70 รางวลประเภทการพฒนาการบรการทเปนเลศ “ระดบด”

ผลงาน การสอบสวนโรคอาหารเปนพษจากเชออหวาตเทยม 72

รางวลประเภทบรณาการการบรการทเปนเลศ “ระดบด”

ผลงาน ตรวจรบ-สกดกนโรคตดตอขามประเทศแบบบรณาการ 74

รางวลประเภทพฒนาคณภาพการบรการอยางตอเนอง

ผลงาน มาลาเรย : การพฒนาศกยภาพบรการแบบบรณาการ 76 ผลงาน นวตกรรมการยนยนผลการตรวจวนจฉยโรคมาลาเรยดวยกลองจลทรรศน 77

(Webcam Microscope) รำงวลควำมเปนเลศดำนกำรบรหำรรำชกำรแบบมสวนรวม ประจ ำป พ.ศ.2559 รางวลประเภทพฒนาการบรหารราชการแบบมสวนรวม “ระดบด”

ผลงาน “ธรรมนญสขภาพชมชน” สมาตรการควบคมการบรโภคเครองดมแอลกอฮอล 79 อ าเภอธาตพนม จงหวดนครพนม

Best Pratice รำงวลบรกำรภำครฐแหงชำต ประจ ำป พ.ศ.2560 รางวลประเภทภาพรวมมาตรฐานการบรการทเปนเลศ “ระดบดเดน”

ผลงาน การพฒนาระบบเฝาระวงโรคไขมาลาเรยโดยใชเทคโนโลยสารสนเทศ 83 รางวลประเภทการพฒนาการบรการทเปนเลศ “ระดบด”

ผลงาน ปองกนการระบาดของไวรสเมอรส (MERS) ดวยการพฒนาภารกจตดตามผสมผสโรค 87 รางวลประเภทพฒนาคณภาพการบรการอยางตอเนอง

ผลงาน โครงการการจดบรการทเปนมตรส าหรบเยาวชน 90 ผลงาน รปแบบการบรณาการการด าเนนงานควบคมวณโรคอยางมสวนรวม โดยใชโปรแกรม 93

บรหารงานคลนกวณโรคในพนท 8 จงหวดภาคเหนอ รำงวลควำมเปนเลศดำนกำรบรหำรรำชกำรแบบมสวนรวม ประจ ำป พ.ศ.2560

รางวลประเภทขยายผลการบรหารราชการแบบมสวนรวม “ระดบด”

ผลงาน สานพลงประชารฐ เพอแกไขปญหาเครองดมแอลกอฮอลอยางยงยน 95


หมวด 1 ดำนกำรน ำองคกรและควำมรบผดชอบตอสงคม

กรมควบคมโรคเปนหนวยงานสงกดกระทรวงสาธารณสขทมความส าคญตอการพฒนาสขภาพของประชาชน มงเนนการเปนผน าดานวชาการและเทคโนโลยการปองกน และควบคมโรคของประเทศและระดบนานาชาต โดยใน ป พ.ศ. 2545 มการออกพระราชบญญตปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. 2545 กรมควบคมโรคตดตอเปลยนชอเปน กรมควบคมโรคอยภายใตกลมภารกจ (Cluster) ดานพฒนาการสาธารณสขมการขยายขอบเขตภารกจจากการปองกนและควบคมเฉพาะกลมโรคตดตอใหครอบคลมการปองกน และควบคมโรคและภยสขภาพ

ในการพฒนาองคการสความส าเรจนน ตองอาศยความพยายามในการก าหนดทศทางไวอยางชดเจน และน าไปสการปฏบตและปรบปรงอยางตอเนองมายาวนานจนเหนผล ซงเครองมอส าคญทผบรหารไดน ามาใชในการบรหารจดการองคการ คอ PMQA โดยก าหนด Rolling Plan ในการพฒนามงสรางวลคณภาพอยางชดเจนและตอเนองดงภาพท 1 พรอมกบการก าหนดเปนยทธศาสตรหนง ในการด าเนนงาน คอ ยทธศาสตรการพฒนาคณภาพระบบบรหารจดการองคกรและบคลากรใหมขดสมรรถนะสงไดมาตรฐานสากลผานการผลกดนงานตามยทธศาสตรโดยอาศยคณะกรรมการคณะท างานชดตางๆ และก าหนดเปาประสงคตวชวดจดท าแผนโครงการถายทอดจากระดบองคการสระดบหนวยงานและระดบบคคลพรอมกบการเชอมโยงการท างานเขากบเครอขายดวยบทบาทผน าทดจากรนสรนมงน าพาองคกรใหบรรลวสยทศน “เปนองคกรชนน าระดบนานาชาตทสงคมเชอถอ และไววางใจเพอปกปองประชาชนจากโรคและภยสขภาพดวยความเปนเลศทางวชาการภายใน ป 2563” และพนธกจทง 5 ดาน จงไดมสรางวฒนธรรมองคการ “เปนเลศทางวชาการท างานเปนทม” และไดทบทวนปรบปรงคานยมรวมกนใหตรงกบความตองการขององคการและหลอมรวมเกดเปน “I SMART” คอ Integrity (การยดมนความถกตองชอบธรรมและจรยธรรม ) Service (ความพรอมในการใหบรการ) Mastery (การท างานอยางมออาชพ) Accountability (การปฏบตงานดวยความซอสตยสจรตโปรงใสและรบผดชอบ) Relationship (การมน าใจใจเปดกวางเปนพเปนนอง) และ Teamwork (การท างานเปนทม) และเพอเปนการรกษาการพฒนาทรพยากรบคคลทมคณภาพใหคงอย และสรางคณภาพชวตในการท างานใหเกดขนภายในองคการ จงไดก าหนดคานยม I SMART เปนสมรรถนะหลกขององคการและพฒนาพฤตกรรมการท างานตามคานยมรวม โดยมอบหมายใหส านกงานเลขานการกรมรบผดชอบและด าเนนโครงการพฒนาหนวยงานตนแบบตามคานยมกรมควบคมโรค ใหทกคนมแนวคดความเชอและพฤตกรรมการท างานในทศทางเดยวกน สงผล ใหเกดภาพลกษณทดตอองคการ ท าใหกรมควบคมโรคเตบโตอยางเปนทนาเชอถอและไววางใจของทงคน ในองคการและประชาชนทงประเทศ

กำรน ำองคกำร กรมควบคมโรคมความโดดเดนในการน าองคการของผบรหาร โดยเฉพาะผบรหารระดบสง ไดแก อธบด

รองอธบด ซงใหความส าคญตอกระบวนการก าหนดทศทางขององคการ คอ วสยทศน พนธกจ เปาประสงคระยะสน และระยะยาว คานยม และเปาหมาย ผลการด าเนนการทคาดหวงจงสามารถเหนในเชงประจกษไดจากแนวนโยบาย ในการปฏบตงานของกรมควบคมโรคมการพฒนามาอยางตอเนองและสอดคลองกบแนวนโยบายในการพฒนาระบบสขภาพของกระทรวงสาธารณสขแตละยคสมยตอมา ในป 2557 ผบรหารไดมอบนโยบาย Model 3ส 5I เชอมโยงกบ การท างาน ดงภาพท 2 โดย “ส ท 1” ไดแก งานส าเรจ “ส ท 2” ไดแก มความสขและ “ส ท 3” ไดแก สรางคนสรางระบบและการทจะบรรลตามเปาหมายไดนนจ าเปนตองอาศยกระบวนการท างานดวยหลก 5I ประกอบดวย

ภำพท 1 Rolling Plan ในกำรพฒนำคณภำพกำรบรหำรจดกำรภาครฐ


1) Information แตละหนวยงานตองมขอมลเพอการสนบสนนการตดสนใจในการด าเนนการปองกนควบคมโรคก าหนดทศทางการด าเนนงานรวมถงการพฒนานโยบายใหชดเจนน าสการปฏบตรวมถงใหมการวจยและพฒนามระบบสนบสนนเพอเขาถงบทบาท Health Authority ในฐานะผก ากบ

2) Innovation กรมฯ ตองมรปแบบวาจะพฒนาไปในทศทางใดผทรงคณวฒของกรมฯ และบคลากร ทกคนรวมกนคดนวตกรรมใหมๆ ดานการปองกนควบคมโรคสามารถน าองคความรไปสประชาชนและชมชน ใหสามารถปองกนโรคไดอยางจรงจง

3) Intervention กรมฯ ตองด าเนนการสนบสนนการท างานใหแกพนทอยางเขมแขงในฐานะผก ากบ คอ รบผดชอบตวชวดทไดจากกระทรวงฯ และพฒนาใหเกดองคความรอนๆ และตดตามประเมนผลทมคณภาพ

4) International standard กรมฯ ตองผลตองคความรและมาตรฐานตางๆ เกยวกบการปองกนควบคมโรคและผลกดนสการปฏบต (Intervention) ทสอดคลองกบมาตรฐานสากล

5) Immediate การท างานทกอยางตองด าเนนการดวยความรวดเรว มประสทธภาพ มการถายทอดนโยบายใหทกหนวยงานไปปฏบตในทกชองทางของการสอสารทนเวลา ทงแบบทางการและไมเปนทางการ เปนการตอกย า ใหบคลากรทกระดบไดรบทราบและถอปฏบต ซง “3ส 5I” ถอเปนแนวนโยบายการปฏบตงานของกรมครอบคลม ทงในเรองการบรรลเปาหมายของงานการมงเนนคนและวธการรอบดานสงผลในการขบเคลอนยทธศาสตรทชดเจน ก าหนดใหมความเชอมโยงกบนโยบาย National Health Authority ป 2557 ของกระทรวงสาธารณสข ซงเปนบทบาทการด าเนนงานรวมกนทงในสวนกลางและสวนภมภาค โดยเฉพาะการท างานรวมกนระหวางส านกงานปองกนควบคมโรคกบเขตบรการสขภาพ โดยกรมควบคมโรค ตองท าหนาทการเปน Authority ระบบปองกนควบคมโรคของประเทศ

ทงนทศทางของกรมควบคมโรคฉบบทใชอยในปจจบนไดพฒนาขน ในป พ.ศ.2554 โดยผบรหารไดมอบหมายแนวทางการพฒนาเรมตนจากกระบวนการรบฟง ความตองการของผรบบรการ ผมสวนไดสวนเสย ขอมลจากนโยบายของรฐบาล ทศทางการพฒนาสขภาพของประเทศ และความเปนพลวตของสภาพแวดลอมตางๆ มาวเคราะห SWOT Analysis ทงสภาพแวดลอมภายในและสภาพแวดลอมภายนอกตลอดจนขอมลจากการทบทวนสถานการณโรคและภยสขภาพปญหาโรคและภยสขภาพในพนทมาประกอบการพจารณา โดยใชกระบวนการมสวนรวมของบคลากรทกระดบ ตงแตผบรหารนกวชาการและบคลากรของกรมฯ โดยรวมกนก าหนดวสยทศนไววา “กรมควบคมโรคเปนองคกรชนน าระดบนานาชาต ทสงคมเชอถอและไววางใจ เพอปกปองประชาชน จากโรคและภยสขภาพดวยความเปนเลศทางวชาการ ภายใน ป 2563” ทกๆปกรมควบคมโรคจะจดการประชมทบทวน ทศทางการด าเนนงานของกรมฯ โดยอธบดกรมควบคมโรค จะแสดงจดยนซงเนนใหเหนวา วสยทศนกรมควบคมโรคมความสอดคลองเหมาะสมกบสถานการณในปจจบนเพอใหการด าเนนงานบรรลวสยทศนและประสบความส าเรจ ผบรหาร ไดมอบนโยบายกบบคลากรของกรมควบคมโรคทกคน ใหม ความรบผดชอบตอหนาท คอมความโปรงใส สามารถตรวจสอบ

ภำพท 2 นโยบำยในกำรก ำหนดทศทำงผบรหำร ประจ ำป พ.ศ.2557

ภำพท 3 ระบวนกำรก ำหนดทศทำงกรมควบคมโรค


การท างานไดในกลมผบรหารตองมพรหมวหาร 4 และการท างานทดตองมตวชวดก ากบเพอใหผลงานนนบรรล ตามวตถประสงคทตงไว ดงภาพท 3

หลงจากทก าหนดทศทางขององคการไดชดเจนแลว ผบรหารยงใหความส าคญตอการสอสารวสยทศน พนธกจ เปาประสงคระยะสนระยะยาว คานยม และเปาหมายผลการด าเนนการขององคการ ไปยงบคลากรและผเกยวของภายนอกองคการ ตลอดจนผรบบรการ และผมสวนไดสวนเสยอยางตอเนอง และเปนการสอสารแบบ 2 ทศทางอยางเปนระบบ ดงภาพท 4 โดยผบรหารไดประกาศเปนนโยบายใหหนวยงานในสงกดของกรมควบคมโรคยดถอเปนแนวทางในการปฏบตงานใหมประสทธภาพทกหนวยงาน และเพอเรงรดผลส าเรจของการปรบเปลยนวฒนธรรมและกระบวนทศนในการปฏบตราชการ ของขาราชการทกระดบในกรมควบคมโรค รวมทงใหบคลากรของกรมฯ มพฤตกรรมการท างานตามคานยมรวมทก าหนด ผบรหารมมาตรการใหบคลากรภายในกรมฯ รบทราบและรบรคานยมของกรมฯ ความหมายและแนวทาง การพฒนาพฤตกรรมตามคานยมผานรปแบบของการสอสารทหลากหลาย เพอเพมการเขาถงสอ พรอมทงพฒนาตอเนอง เกดเปนคมอแนวทางการแสดงออก เชงพฤตกรรมการบรการของส านกงานเลขานการ กรมควบคมโรคและขยายผลใหทกหนวยงานภายใน กรมฯ ใชเปนแนวทาง และในป พ.ศ. 2557 ผบรหาร กรมฯ ใหด าเนนแปลงคานยม I SMART สการปฏบตประกอบไปดวยกระบวนการดงน ทบทวนกระบวนการและรบฟงความคดเหนการบรณาการจดท ารายการพฤตกรรมบงชตามคานยมรวมกบสมรรถนะหลกกรมควบคมโรค จดท าระบบการวดและประเมนพฤตกรรมสอสาร รายการพฤตกรรมบงชและแนวทางการประเมนผานชองทางตางๆ ทงนการแปลงคานยมสการปฏบตดงกลาว ไดก าหนดเปน Strategic Initiative เรยกขานวาการสรางคานยมรวม ค.ร. (ค.ร. Style) ส าหรบการสอสารภายนอกทส าคญผบรหารไดน ากลยทธการสอสารความเสยงเขามาใชในกระบวนการเฝาระวงขอมลขาวสารและตอบโตสอตางๆ มกระบวนการส ารวจความคดเหนของประชาชนกลมเสยงตอโรคตางๆ จดท า Poll เพอส ารวจความเหนและปจจยส าคญเกยวกบโรค ขอมลนจะถกสงไปยงหนวยงานทเกยวของเพอเตรยมแนวทางมาตรการในการแกไขปญหาทจะเกดขนหรอเกดขนแลวสอสารใหกบประชาชนกลมเปาหมายตามชองทางตางๆ ท าใหสามารถแกปญหาไดทนทวงท สวนส าคญทท าใหการท างานดวยบทบาทภารกจกรมควบคมโรคทตองรบมอไดทนตอสถานการณทเกดขนอยางรวดเรว อกประการ คอ การทบทวนกระบวนการน าองคการของกรมฯ ไดด าเนนการอยางเปนระบบและตอเนองเปนประจ าทกป ดงภาพท 5 เพอใหการด าเนนงานของกรมฯ สอดคลองกบความตองการของผรบบรการ ผมสวนไดสวนเสย และผรบบรการในอนาคต ตลอดจนสภาพแวดลอมทปรบเปลยนไปท าใหผบรหารกรมฯ พจารณาในเรองการปรบเปลยนโครงสรางและการปฏบตงานโดยเปลยนแปลงการบรหารแผนงานปองกนควบคมโรคจากเดมซงเกอบทกแผนงานเปนแบบ Vertical Program มาสรปแบบการบรหาร

ภำพท 4 กระบวนกำรถำยทอด/ชองทำงกำรสอสำรทส ำคญ

ภำพท 5 กระบวนกำรตดตำมและประเมนผล


แผนงานฯ แบบใหม คอ Integrated Program และ Co - ordinated Program การเปลยนแปลงขางตนสอดคลองกบการปฏรประบบสขภาพตามนโยบายของกระทรวงสาธารณสข ซงกรมควบคมโรคตองเปนผน าในเรองการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพในระดบประเทศ (National Health Authority) ท าใหผบรหารตองปรบวธการท างานโดยมงเนนการท างานรวมกบเขตบรการสขภาพ เพอบรณาการงานของกรมฯ ทเกยวของลงสพนทความรบผดชอบในเขตฯ และรวมกนแกปญหาของโรคและ ภยสขภาพ ทเปนปญหาส าคญไดอยางมประสทธภาพดงปรากฏเปนผลงาน อาทเชน

• กำรพฒนำ“อ าเภอควบคมโรคเขมแขงแบบยงยน” สรางใหเกดระบบและกลไกการบรหารจดการการเฝาระวงปองกนควบคมโรคและภยสขภาพระดบอ าเภอ ใหมประสทธภาพเกดประสทธผลทนสถานการณโดยพจารณาตามเกณฑคณลกษณะ 5 ประการ ไดแก 1) มคณะกรรมการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ 2) มระบบระบาดวทยาทด (SRRT ต าบล) 3) มการวางแผนการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ 4) มการระดมทนหรอการสนบสนนงบประมาณจากหนวยงาน ทเกยวของทเปนรปธรรม 5) มผลส าเรจของการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพทส าคญหรอทเปนปญหา จนในปจจบน เกดเครอขายรวมกนท างานเพมขนอยางตอเนองทกป

• กำรพฒนำ “ทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว (Surveillance Rapid Response Team: SRRT) ของเครอขายระดบต าบล” สรางใหเกดการเตรยมพรอมและตอบโตโรคและภยสขภาพทมประสทธภาพ โดยเนนการพฒนาศกยภาพบคลากร และขยายเครอขาย SRRT ซงเปนทมงานระดบต าบลทใกลชดประชาชนมากทสดใหสามารถท างานอยางเปนระบบรเรวรายงานเรวและควบคมโรคดวยมาตรการเบองตนไดรวดเรวสงผลใหการตอบโตโรคและภยสขภาพไดอยางทนทวงท หยดการระบาดของโรค ในพนทกอนลกลามและท าใหอตราการปวยและอตราการตายนอยลง

ควำมรบผดชอบตอสงคม อธบดกรมควบคมโรค ไดมอบหมายใหคณะอนกรรมการพฒนาระบบราชการ ท าหนาทตดตามการก ากบดแลตนเองทด

จดท านโยบายการก ากบดแลตนเองทด โดยเฉพาะดานรฐสงคมและสงแวดลอม ตองค านงถงการปองกนผลกระทบทางลบทอาจเกดขนตอสงคมในทกขนตอนของการปองกนควบคมโรค โดยกรมควบคมโรคไดวเคราะหถงปจจยทมผลใหเกดผลกระทบเชงลบจากการด าเนนการตามพนธกจของสวนราชการ หากไมมมาตรการหรอกระบวนการจดการทดอยางเพยงพอ ซงจากการทบทวน การปฏบตงานคณะอนกรรมการพฒนาระบบราชการ จงไดจดท าแนวทางในการด าเนนการโดยหนวยงานทเกยวของวเคราะหและคาดการณโอกาสทอาจจะเกดผลกระทบตอสงคม รวมไปถงผลกระทบตอสงแวดลอม และก าหนดวธการและมาตรการในการจดการผลกระทบทอาจเกดขนทงในสวนของการด าเนนการเชงรก คอ มาตรการในการปองกนไมเกดผลกระทบตางๆ รวมถงการด าเนนการเชงรบ หากเกดผลกระทบนนแลว ไมวาจะเปนภารกจดานการผลตและพฒนาองคความรฯ ซงก าหนดใหเปนไปตามมาตรฐานสากลและมาตรฐานผลตภณฑทางวชาการของกรมควบคมโรค การใหขอมลขาวสารดานโรคและภยสขภาพ โดยวางมาตรการปองกนความเสยงจากความผดพลาดในการเผยแพรประชาสมพนธ ขาวสารและผลจากการใหบรการวคซน เพอการสรางเสรมภมคมกนโรคในประชาชนกลมเปาหมาย ซงอาจเกดอาการขางเคยงหลงไดรบวคซนมมาตรการสอสาร ใหความรกบพอแมผปกครอง ในการปองกนผลขางเคยงทจะเกดขนจากอาการขางเคยงหลงไดรบวคซน

นอกจากน ในสวนของการใหบรการโดยตรงกบผรบบรการกรมฯ ไดก าหนดใหสถาบนบ าราศนราดร ซงใหบรการ กลมผรบบรการสวนหนงเปนผปวยโรคตดตออนตรายและผปวยโรคตดเชอตางๆ เปนผรบผดชอบหลก โดยยดหลกปฏบต ตามกฎหมายมาตรฐานอตสาหกรรมทเกยวของและขอก าหนดของสถาบนฯ ในดานการปฏบตตามมาตรฐานคณภาพและการจดการความเสยงทเกยวของกบผลกระทบทางลบ ไดแก การจดท าคมอแนวทางการปฏบตงานระบบบ าบดน าเสย การจดการคดแยกขยะและตดตามคณภาพตวอยางน าทงทกเดอน และรายงานผล การด าเนนการภาพรวมตอทมบรหารรวมถงการส ารวจความคดเหนเกยวกบผลกระทบสงแวดลอมและสขภาพชมชนโดยรอบสถาบนฯพรอมทงน ามาจดท าแผนพฒนาตอเนองรวมกบชมชนผบรหาร ไดก าหนดนโยบายใหทกหนวยงานด าเนนการจดท ากระบวนการเปาประสงคและเปาหมายในการจดการผลกระทบทางลบ ของกรมควบคมโรคตงแตป พ.ศ. 2553 จนถงปจจบน และมอบใหคณะอนกรรมการพฒนาระบบราชการกรมควบคมโรคทบทวนปรบปรงและสอสารอยางตอเนองทกป ดงตารางท 1


ตำรำงท 1 กระบวนกำร เปำประสงค ตวชวด และเปำหมำยในกำรจดกำรกบผลกระทบทำงลบ ผลกระทบทำงลบทเกดจำกกำร

ด ำเนนงำน เปำประสงคกำรจดกำร

ผลกระทบ กระบวนกำรจดกำรผลกระทบ ตวชวด เปำหมำย

ดานการผลตและพฒนาผลตภณฑวชาการดานการเฝาระวง ปองกน ควบคมโรค และภยสขภาพ

ลดขอผดพลาดในการเผยแพรผลตภณฑทางวชาการของกรมฯ

ก าหนดใหมคณะกรรมการในการคดเลอกและตรวจสอบความถกตองกอนเผยแพร

- รอยละผลตภณฑทางวชาการทผานการตรวจสอบกอนเผยแพร

100%

การใหขอมลขาวสารดานโรคและภยสขภาพการด าเนนงานสอสารเพอปองกนและควบคมโรค และภยพบตทจะเกดขนไมทนสถานการณความเปนจรง สงผลใหประชาชนไมมการปฏบตตวในการดแลสขภาพตนเองทถกตอง ท าใหครอบครวและประเทศชาตเกดความเสยหายทางดานทรพยสนและสขภาพตลอดจนเศรษฐกจและความม นคงของประเทศ และส งผลใหภาพลกษณของกรมฯ ไมด

ลดขอผดพลาดในการใหขอมลซงสงผลกระทบตอตอการเขาใจผดของประชาชนและสงคมเกดความตระหนก

วางระบบการเฝาระวงขอมลจากสารดานโรคและภยพบต วเคราะหความเสยงทอาจจะเกดขน และด าเนนการสอสารตอบโตความเสยงนน ๆ อยางถกตอง และครบถวน ทนเหตการณ โดยแบงรปแบบกระบวนการด าเนนงานออกเปน 3 ระยะ คอ การสอสารในภาวะปกต การสอสารในภาวะวกฤต และการสอสารในระยะฟนฟวกฤต

- จ านวนขาวทเฝาระวง - จ านวนขาวทเฝาระวงของกรมฯ - จ านวนขาวสารทสอสารเตอนภยของกรมฯ

- ไมนอยกวา 50,000 ขาว/ป - ไมนอยกวา 2,000 ขาว/ป - ไมนอยกวา 200 ขาว/ป

การฉดพนสารเคมก าจดยงลายปองกนโรคไขเลอดออก

- ลดผลกระทบของการปนเปอนในสงแวดลอมจากการฉดพนสารเคมฯ - เพอใหประชาชนไดรบความรการฉดพนควบคมยงพาหนะน าโรค

- ด าเนนการประชาสมพนธแจงกอนการฉ ดพนสาร เคม ให ท ว ถ งและครอบคลม - ด า เนนการใหความร เ ร อ งการควบคมยงพาหนะน าโรคดวยวธการฉดพนสารเคมแกประชาชน

- รอยละความพงพอใจของผรบรการฉดพนสารเคมฯ

80%

ผลจากการใหบรการวคซนเพอก า ร ส ร า ง ภ ม ค ม ก น โ ร ค ใ นประชาชนกลมเปาหมาย อาจเกดอาการขางเคยงหลงไดรบวคซน ( Adverse Events Following Immunization หรอ AEFI)

- ลดอาการขางเคยงทสามารถพบไดเพอการตดสนใจรบบรการ - ลดความ เข า ใจผ ดรวมถงลดปญหาการรองเรยนและฟองรองผใหบรการ

การสอสารกอนและหลงใหบรการสรางเสรมภมคมกนโรค

-รอยละของพอแมผปกครองหรอผรบบรการทกรายตองไดรบการสอสารกอนและหลงใหบรการสรางเสรมภมคมกนโรคเกยวกบอาการขางเคยงหลงการไดรบวคซน

100%

การจดการระบบบ าบดน าเสยของสถาบนบ าราศนราดร

ลดผลกระทบของน าเสย ในการจดการการบ าบดน า เส ย ในช มชนรอบสถาบนบ าราศนราดร

จดท าคมอแนวทางการปฏบตงานระบบบ าบดน าเสย การจดการคดแยกขยะ ตดตามคณภาพตวอยางน าทงทกเดอน และรายงานผลการด าเนนการภาพรวมตอทมบรหาร และการส ารวจความคดเหน เก ยวกบผลกระทบสงแวดลอมและสขภาพชมชนโดยรอบสถาบนฯ

-ดชนคณภาพน าอยในเกณฑมาตรฐานควบคมการระบายน าทง

BOD,เกณฑมาตรฐานไมเกน 20 mg/L

จากนโยบายดงกลาวท าใหกรมควบคมโรคมการวเคราะหและจดการผลกระทบทางลบทชดเจนไปถงกลมผไดรบผลกระทบทางออม เชน ชมชนรอบๆ ทลกษณะเปนสถานบรการของกรมฯ และขบเคลอนไปถงหนวยงานทเกยวของภายนอก เชน ผประกอบการทางธรกจทขดแยงกบวตถประสงคในการปองกนควบคมโรคตาง เๆปนตน รวมทงมการก าหนดตวชวดคาเปาหมายไวชดเจนและตดตามผลตามมาตรฐานทก าหนด

ส าหรบในดานการสนบสนนชมชนทส าคญกรมควบคมโรคสามารถด าเนนการไดอยางเปนระบบและมประสทธภาพ จนเกดผลลพธทสรางความพงพอใจใหผรบบรการและผมสวนไดสวนเสยเปนอยางมาก โดยแนวทางการด าเนนการสนบสนนและเสรมสรางความเขมแขงใหแกชมชนทส าคญตอกรมควบคมโรค มดงน


1) ส ารวจและรวบรวมความคดเหนและความตองการของผบรหารและเจาหนาททเกยวของดวยการประชมกลมยอยภายในกรมควบคมโรคเพอสรปความตองการสนบสนน

2) การพจารณาคดเลอกและก าหนดชมชนทส าคญทไดรบผลกระทบจากการด าเนนงานของกรมควบคมโรค โดยในระยะแรกคดเลอกชมชนทอยบรเวณโดยรอบกระทรวงสาธารณสข และตอมาไดขยายแนวคดสชมชนทเกยวของ กบภารกจของกรมฯ ไดแก ชมชนนคมโรคเรอนซงไดปรบแนวคดเปน “การบรณาการนคมโรคเรอนสชมชนปกต” แทน “การถายโอนนคมโรคเรอน” และใชแนวคดแบบการมสวนรวมชองชมชน

3) จดกจกรรมสนบสนนชมชน เชน การจดกจกรรมบรจาคสงของแกชมชนทอยบรเวณโดยรอบกระทรวงสาธารณสข รวมถงยงสนบสนนและเสรมสรางความเขมแขงใหแกชมชน เชน กระเปา 1 ใบ ปนน าใจใหนองไปโรงเรยนปลกปาชายเลน เพอรกษาสภาพแวดลอม และธรรมชาตการบรจาคของผาหมกนหนาวใหประชาชนในถนทรกนดาร เปนตน

4) ประชมทบทวนผลการด าเนนงานและปรบปรงกจกรรมและสงเสรมขยายการมสวนรวมไปสภมภาคมากขน เชน การน าสงของไปบรจาคและผบรหารระดบสงไดใหความรในการปองกนควบคมโรคแกผทไดรบผลกระทบจากอทกภย ในเขตพนทตางๆ ท าใหไมเกดการแพรระบาดของโรคทเกดจากอทกภย เปนตน

ดวยบทบาทผน าและความมงมนในการพฒนาองคการอยางไมหยดยงของผบรหารสงผลเปนทประจกษและยอมรบ ในสายตาของคนในกรมควบคมโรค และคนนอกองคการทงภายในประเทศและตางประเทศ จนไดรบรางวลตางๆ มากมาย อยางตอเนองและในป พ.ศ. 2556 ผลงานเรอง “มาลาเรย : การพฒนาศกยภาพบรการแบบบรณาการ” ของส านกงาน ปองกนควบคมโรคท9 ไดรบรางวลชนะเลศ (1st Place Winner) United Nations Public Service Awards ในประเภท การสงเสรมการมสวนรวมในการตดสนใจเกยวกบนโยบายผานกลไกนวตกรรม ปจจยควำมส ำเรจ

• ผบรหารเปน Role Model ของผน ายคใหมท เปดรบฟงความเหนทาง Social Network และแสดงบทบาท ในการทบทวนผลการปฏบตงานอยางเปนระบบ สามารถก าหนดนโยบายมอบหมายงานและสงการแกไขปญหาไดทนทวงท อกทงยงน าไปสการขบเคลอนในการพฒนาและปรบปรงกระบวนการท างานตาง ๆอยางตอเนอง

• ผบรหารใชกระบวนการมสวนรวมของทกระดบเขามามสวนรวมใหขอมลความคดเหนขอเสนอแนะและ รบฟงความตองการและความคาดหวงของผรบบรการ และผมสวนไดสวนเสย อกทงยงมการทบทวนการด าเนนงาน ทผานมาตงแตอดตและรบฟงความคดเหนของผบรหารระดบสงของกระทรวง ผทรงคณวฒเครอขายการท างานรวมกนทงในและนอกกระทรวงสาธารณสข ตลอดจนขอมลจากผรบบรการและบคลากรมาก าหนดวธการท างานทเนนเชงรกและเรงรดใหเกดประสทธผล

• การน าขอมลทส าคญมาใชในการตดสนใจแกไขปญหาและพฒนาการพยากรณโรคโดยใชขอมล จากแหลงขอมลทนาเชอถอน ามาสงเคราะหเพอท านายเหตการณโรคและภยสขภาพทจะเกดขนในอนาคต

• การมงเนนการสอสารกบบคลากรผรบบรการและผมสวนไดสวนเสยอยางเปนระบบ และตอเนองผานรปแบบและชองทางตางๆ ทเหมาะสมกบแตละกลมเปาหมายสงผลใหเกดการบรณาการการท างานสอดคลองและ ไปในทศทางเดยวกนทกระดบทวทงองคการ โดยเหนไดชดจากผลส ารวจในป พ.ศ. 2557 บคลากรทกระดบรบรและเขาใจทศทางองคการสงถงรอยละ 97.4 ท าใหมนใจวาบคลากรสวนใหญเขาใจนโยบายและแนวทางจนน าไปปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ

• การมงเนนการสรางบรรยากาศการท างานทดสรางวฒนธรรมองคการและคานยมใหบคลากรมสวนรวมกนท างานเปนทม (Shared Goal) ผานกจกรรมตางๆเชนการประกวดหนวยงาน 5ส เพอสรางสภาพแวดลอมการท างาน ใหนาอยการประกวดบคลากรดเดนของกรมควบคมโรค การพฒนาสมรรถนะบคลากรและการพฒนาระบบเทคโนโลยสารสนเทศใหเออตอการท างานและบทบาททปฏรปใหมรวมทงการสรางบรรยากาศใหน า ไปสการเปนองคการ แหงการเรยนรโดยการจดชมชนนกปฏบตการแลกเปลยนเรยนรและถอดบทเรยนการจดท าคลงความรและโครงสรางความรหนวยงานการรวบรวมมาตรฐานงานและการจดสมมนาวชาการปองกนควบคมโรคแหงชาตทกๆ 2 ป โดยมเปาหมายประชาชนปลอดโรคปลอดภย เปนตน


ผบรหารทกระดบของกรมควบคมโรคเปน“ผน ำทมควำมมงมน (Assertive Leaders)” พฒนาองคการใหบรรลตามวสยทศนทก าหนดผาน “กลยทธ 3ส 5I พชตโรค” และกลไกส าคญในการบรหารงานไดแก “ระบบบรหารจดการ เชงยทธศาสตร (ESM)” “ความสามารถในการพยากรณโรค” และ “ทม SRRT เครอขายดงานส าเรจโรคลดลง”

พรอมทงมกระบวนการและกจกรรมในการปลกฝงคานยม I SMART อยางตอเนองตลอดจนใหความส าคญผลกดนกระตนและสรางแรงบนดาลใจใหบคลากรทกระดบเกดการเรยนรและใชความรความสามารถอยางเตมศกยภาพในการสรางสรรคผลงานใหม เๆพอใหเกดการพฒนางานทมประโยชนในการปองกนโรคและภยสขภาพของประชาชนอยางตอเนองจนสามารถสรางภาพลกษณความเชอมนในการท างานซงยนยนไดจากผลงานทงในระดบชาตและระดบนานาชาต


หมวด 2 ดำนกำรวำงแผนยทธศำสตรและกำรสอสำรเพอน ำไปสกำรปฏบต

กรมควบคมโรคเปนหนวยงานสงกดกระทรวงสาธารณสขมพนธกจ 5 ดานไดแก 1) การสงเสรมกระบวนการประสานความรวมมอกบเครอขายภายในและระหวางประเทศในการผลตและพฒนาผเชยวชาญองคความรขอมลขาวสารเครองมอกฎหมายการเฝาระวงปองกนควบคมโรคและภยสขภาพรวมทงบรการเฉพาะดานทไดมาตรฐานสากล 2) สงเสรมสนบสนนถายทอดแลกเปลยนความรใหเครอขายและประชาชน 3) ผลกดนและตดตามการบงคบใชกฎหมายทจ าเปนตอการปกปองประชาชนจากโรคและภยสขภาพ 4) เตรยมความพรอมในการจดการภาวะคกคามและภยสขภาพใหมๆไดทน 5) พฒนาและประเมนศกยภาพระบบกลไกของเครอขายการด าเนนงานเฝาระวงปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

เพอตอบสนองใหบรรลวสยทศน “เปนองคกรชนน าระดบนานาชาตทสงคมเชอถอและไววางใจเพอปกปอง ประชาชนจากโรคและภยสขภาพดวยความเปนเลศทางวชาการภายในป 2563” และดวยความทาทายเชงยทธศาสตรทส าคญในแตละดานประกอบดวย

• ดานพนธกจ ไดแก การจดท าองคความรทมคณภาพมาตรฐานสอดคลองความตองการของผรบบรการและ ผมสวนไดสวนเสย การพฒนาระบบฐานขอมลเตรยมพรอมตอบโตภาวะฉกเฉนดานสาธารณสขการพฒนาระบบการพยากรณโรคและภยสขภาพทมมาตรฐาน การผลกดนและตดตามการบงคบใชกฎหมายและการเนนความเขมแขงของบทบาทเปนผก ากบดแลและการสนบสนนมาตรการทางวชาการ

• ดานปฏบตการ ไดแก การเตรยมความพรอมตอบโตกรณมโรคอบตใหมและภาวะฉกเฉนหรอภยพบตธรรมชาต และการสอสารความเสยง และการประชาสมพนธเพอสรางความเขาใจเพอน าไปสการยอมรบและรวมมอ

• ดานทรพยากรบคคล ไดแก การบรหารจดการใหบคลากรมแนวทางการปฏบตงานตามกรอบ I SMART การพฒนา ใหบคลากรมสมรรถนะสงมความเชยวชาญสามารถทดแทนผเกษยณและการรกษาบคลากรทมศกยภาพสงไวกบองคการ

จากความทาทายการพฒนางานปองกนควบคมโรคของประเทศทกรมควบคมโรค เปนหนวยงานหลกโดยเฉพาะ จากประเดนความเปนพลวตดานโรคและภยสขภาพประกอบกบความคาดหวงของผรบบรการและผมสวนไดสวนเสย ทตองการบรการทดและมคณภาพทงในภาวะปกตและภาวะฉกเฉนสงผลใหกรมควบคมโรคตองปรบตวใหทนตอสถานการณโลกทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรวและไดพฒนาวธการหรอเครองมอทเรยกวายทธศาสตรการพฒนาการควบคมโรคสหวใจ ของวสยทศน “องคกรชนน าระดบนานาชาต” “สงคมเชอถอและไววางใจ” “ดวยความเปนเลศทางวชาการ” โดยผบรหาร ใหความส าคญในการจดท าแผนยทธศาสตรทใชขอมลสารสนเทศในการวเคราะหคาดการณตดตามประเมนผลรวมกบระบบ การสอสารทดและเครอขายการท างานทมประสทธภาพท าใหเกดความรวดเรวในการตดสนใจไดอยางถกตองเหมาะสม จนเปนทมนใจไดวาประเทศไทยสามารถปองกนและควบคมโรคไดอยางมประสทธภาพ กำรจดท ำยทธศำสตร

ในการด าเนนงานใหบรรลวสยทศนและมภาพลกษณเปนทยอมรบไดตามทระบในวสยทศนนนกรมฯ ไดพฒนา การจดท าแผนยทธศาสตร โดยเนนการใชขอมลเชงประจกษทแปลงจากนามธรรมใหเปนรปธรรมสามารถวดได ซงหนวยงาน ทเกยวของรวบรวมปรบปรงขอมลและประสานด าเนนงานอยางตอเนองเพอใหทนตอการเปลยนแปลงโรคและภยสขภาพ ดงตารางท 2 และใชการสอสารทมประสทธภาพเพอสรางการมสวนรวมในการแกปญหาพฒนาเปนทศทางยทธศาสตรจดเนนและกรอบการด าเนนงานทมความเชอมโยงเขากบเปาหมายการลดโรคและภยสขภาพไดอยางเปนระบบ ดงภาพท 6


ภำพท 6 ชดขอมลและสำรสนเทศทเกยวของในกำรจดท ำแผนยทธศำสตร

ตำรำงท 2 ชดขอมลและสำรสนเทศทเกยวของในกำรจดท ำแผนยทธศำสตร ปจจย

ในกำรพจำรณำ วตถประสงค ผรบผดชอบ แหลงขอมล ควำมถ กำรวเครำะห

จดแขง จดออน โอกาส อปสรรค

- ประเมนสถานการณและผลกระทบทมตอองคกรและแนวโนมการเปล ยนแปลงรวมถงทศทางระดบประเทศ และกระทรวง - ประเมนสภาพการแขงขนขององคกรท เก ยวของกบงานปองกนควบคมโรคซงเปน คเทยบภายในและนอกประเทศ

ส านกวชาการ/กองแผนงาน

- นโยบาย กฎหมายและแผนทเกยวของ อาท รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2550/กฎกระทรวงแบงสวนราชการกรม/ค าแถลงนโยบายรฐบาล/นโยบายรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขและปลดกระทรวงสาธารณสข/แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต/แผนพฒนาสขภาพแหงชาต - สถานการณ ปจจยแวดลอมตาง ๆ ทเกยวของกบระบบสขภาพ - สถานการณโรคและภยสขภาพ อาท ขอมลการเฝาระวงโรคและภยสขภาพจากรายงาน 506 - องคกรทเกยวของกบงานปองกนควบคมโรค ซงเปนคเทยบภายในและนอกประเทศไดแก ในประเทศ : กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย, ผประกอบการทางการคา หรอนอกประเทศ : US CDC, ผประกอบการทางการคาหรอธรกจ

- รายป/ทกครง ทมการเปลยนแปลง - รายป - รายป - รายป

- Tred Analysis - Gap Analysis - SWOT -Benchmarking


ปจจย ในกำรพจำรณำ

วตถประสงค ผรบผดชอบ แหลงขอมล ควำมถ กำรวเครำะห

ความตองการ/ความคาดหวงของผรบบรการและผมสวนไดสวนเสย

การเปลยนแปลงของความตองการ/ความคาดหวงของผรบบรการและผมสวนไดสวนเสย

กองแผนงาน - การศกษาความคาดหวงของผใชผลผลตทางวชาการและผมสวนไดสวนเสยของ กรมควบคมโรค - ความพงพอใจของผรบบรการและมสวนไดสวนเสย

- รายป - รายป

- Content Analysis - Triangulation

ความเสยงดานการเงน บคลากร กฎระเบยบขอบงคบ/ยทธศาสตร/IT

ขอมลดานการเงนและความเสยงดานตางๆ

กองแผนงาน/กองคลง/กองการเจาหนาท/ศนยสารสเทศ

- งบประมาณรายจายประจ าปและผลการ ใชจายงบประมาณ - ขอมลบคลากรกรมควบคมโรค - มาตรฐาน/แนวทางการปองกนควบคมโรค - ขอมลความเสยงดานยทธศาสตร - ขอมลความเสยงดาน IT

- รายป - รายป - รายป - รายป - รายป

- Tred Analysis - Financial Analysis - Gap Analysis - Benchmarking

ผลการด าเนนงานตามจดเนน/ยทธศาสตร/ตวชวดทผานมา

ผลการด าเนนงานตามเปาหมายของกรมฯ

กองแผนงาน - ราบงานผลรอบ 6 เดอน - รายงานประจ าปกรมควบคมโรค/หนวยงาน

- 6 เดอน - รายป

- Gap Analysis

แผนยทธศาสตรการพฒนาขาราชการ กรมควบคมโรค (HRD)

ขอมลแนวทาง/หลกเกณฑการพฒนาบคลากรกรมฯ แตละประเภทและระดบ

กองการเจาหนาท/กลมพฒนาองคกรของทกหนวยงาน

- รายงานผลการประเมนสมรรถณะ - รายงานผลการด าเนนงานจดท าแผนพฒนาบคลากร - ส ารวจความพงพอใจทมตอการพฒนาบคลากร

- 6 เดอน - ปละครง - ปละครง

- Gap Analysis - Content Analysis

แผนกลยทธการบรหารทรพยากรบคคล (HRM)

ประเมนสถานภาพระบบการบรหารทรพยากรบคล

กองการเจาหนาท

- รายงานผลการด าเนนงานตามแผนกลยทธการบรหารทรพยากรบคคล - การส ารวจความพงพอใจทมตอระบบบรหารทรพยากรบคคล

- รายป - Content Analysis

โครงการฝกอบรมผเชยวชาญดานระบาดวทยาภาคสนาม (Field Epidemiology Training Program หรอ FETP)

พฒนาศกยภาพของแพทยและนกวชาการสาธารณสขในการเพมประสทธภาพการเฝาระวงการระบาดควบคมโรคตางๆ

ส านกระบาดวทยา

- รายงานผลการด าเนนงานตามโครงการ

- 6 เดอนครง - Need

แผนเสรมสรางความผาสกและความพงพอใจของบคลากร (ความผาสก)

ขอมลปจจยทมผลตอความผาสกความพงพอใจและความผกพนของบคลากรทมตอกรมฯ

กองการเจาหนาท/ส านกจดการความร/กองแผนงาน/ส านกงานเลขานการกรม

- ปจจยทมผลตอความผาสก พงพอใจ และความผกพน - รายงานผลการด าเนนงานตามแผนเสรมสรางความผาสก - การส ารวจความผาสกพงพอใจและความผกพนทมตอองคกร

- ปละครง - ปละครง - ปละครง

- Gap Analysis - Content Analysis


กรมควบคมโรคขบเคลอนการพฒนางานตามทศทางเชงยทธศาสตรไปสการปฏบตและถายทอดสทกหนวยงาน ในสงกดเพอใหบคลากรมความรความเขาใจทศทางการด าเนนงานผานคณะกรรมการบรหารนโยบายและยทธศาสตร กรมควบคมโรค ทมอธบดกรมควบคมโรคเปนประธานและไดวางแนวทางการจดท าแผนยทธศาสตรไวอยางชดเจน ดงภาพท 7 โดยเรมจากการประมวลและทบทวนชดขอมลสถานการณ โรคและภยสขภาพของกรมควบคมโรค จากแหลงทมาของขอมลตางๆทเกยวของกบการปองกนควบคมโรคทกป ภายใตกรอบการวเคราะห SWOT Analysis ซงครอบคลมการวเคราะหสภาพแวดลอมภายนอก PESTEH (Politics/ Economics/ Social/ Technology/ Environment/ Health) และกรอบการวเคราะหสภาพแวดลอมภายใน 7S (Structure/ System/ Strategy/ Skill/ Style/ Staff/ Shared Values) รวมถงขอมลจากความคาดหวงของผรบบรการและผมสวนไดสวนเสย ทงในระดบเขตจงหวด อ าเภอ และพนทดวย หลงจากนนน าขอมลดงกลาวมาวเคราะหใชประโยชนในการก าหนดเปนความทาทายเชงยทธศาสตร นอกจากนมการจดท าจดเนนและ กรอบการด าเนนงานเพอมงผลสมฤทธของการลดโรคระดบประเทศ เปาหมายการใหบรการโดยเฉพาะประเดนกลมเปาหมายใหม ๆเชน โรคอบตใหม เปนตน ดงตารางท 3

ภำพท 7 กระบวนกำรวำงแผนยทธศำสตรกรมควบคมโรค

ทมำ : จดเนนและกรอบกำรด ำเนนงำนเพอมงผลสมฤทธของกำรลดโรคระดบประเทศ 5 ป (2557-2561)


ตำรำงท 3 ควำมสอดคลองของยทธศำสตร เปำประสงค ตวชวด เปำหมำย และกลยทธ

ล ำดบควำมส ำคญ ยทธศำสตร

เปำประสงค

เชงยทธศำสตร

ตวชวดเปำประสงค เชงยทธศำสตร

น ำหนก หนวยวด

คำเปำหมำย กลยทธ

57 58 59 60 61

1 ยทธศำสตรท 1 การพฒนาและรวมมอกบเครอขายภาคภายในและนานาชาต รวมทงสนบสนนพนทด าเนนงานปองกนและควบคมโรคอยางเขมแขงและยงยน (น าหนก=25)

1.1 อ ง ค ก ร ท ก ร ะ ด บสามารถบรหารจดการและขบ เคล อนการเฝาระวง ปองกนควบคมโรค/ภยสขภาพและการบงคบใชกฏหมายเพอลดปญหาทมผลกระทบตอสขภาพประชาชนท าใหทกอ าเภอ ทกจงหวดและประเทศมร ะ บ บ ค ว บ ค ม โ ร ค ทเขมแขงและยงยน

1.1.1 รอยละของจงหวดทผานเกณฑคณภาพเบองตน การบรหารจดการและขบเคลอนการปองกน ควบคมโรค และภยสขภาพทเขมแขงและยงยน

9 รอยละ 60 70 80 90 100 1) เสรมสรางศกยภาพและความเขมแขงของเครอขายทกระดบ เพอการเฝาระวง ปองกน ควบคมโรค และภยสขภาพทไดมาตรฐาน 2) สงเสรม ผลกดนใหเครอขายรวมมอดานเทคนควชาการเพอสนบสนนกลมเปาหมายในการด าเนนการปองกน ควบคมโรค และภยสขภาพอยางตอเนอง

จ านวน 51 58 68 77 77

1.1.2 จ านวนความส าเรจของการพฒนาความรวมมอให เครอขายภายในกระทรวงสาธารณสขมระบบ กลไกในการประสานความรวมอดานเทคน คว ชาการเพ อสน บสน นกลมเปาหมายในการด าเนนการปองกนควบคมโรค และภยสขภาพอยางตอเนอง

8 จ านวน 7 10 13 13 13

รอยละ 54 77 100 100 100

1.1.3 รอยละของดานชองทางเขาออกระหวางประเทศทเปนเปาหมายผานเกณฑการประเมนทก าหนด

8 รอยละ 50 50 50 50 50

2 ยทธศำสตรท 2 การพฒนาเปนศนยกลางนโยบาย มาตรการนวตกรรม ขอมลอางอง และมาตรฐานวชาการเฝาระวงปองกน ควบคมโรคและภยสขภาพของชาตทได

2.1 เปนศนยกลางของนโยบาย มาตรการ นวตกรรม ขอมลอางอง ดานการเฝาระวงปองกน ควบคมโรคและภยสขภาพของชาตทไดมาตรฐานสากล เปนทยอมรบและเชอถอ

2.1.1 สดสวนของผลตภณฑทด าเนนการตามมาตรฐานสากล

10 รอยละ 90 90

90 90 90 1) พฒนากรอบการทบทวนและพฒนานโยบาย มาตรฐาน นวตกรรมมาตรฐานวชาการ ขอมลอางอง การเฝาระวง ปองกน ควบคมโรคและภยสขภาพ 2) พฒนาและยกระดบคณภาพผลตภณฑ ร วมถ ง ผล ตภณฑท า งว ช าการ ให ไดมาตรฐานสากล


ล ำดบ

ควำมส ำคญ ยทธศำสตร

เปำประสงค เชงยทธศำสตร




57 58 59 60 61

มาตรฐานสากล และเปนทยอมรบ (น าหนก=25)

2.1.2 สดสวนของกลมลกคาหรอกลมผ ใชผลตภณฑมความพงพอ ใจ ในผล ตภณฑ ขอ งก รมควบคมโรค

15 รอยละ 80 80 80 80 80 3) พฒนากลไกและศกยภาพการเปนศนยกลางของนโยบายและยทธศาสตรของประเทศในดานการเฝาระวง ปองกน ควบคมโรคและภยสขภาพ 4) พฒนากรมควบคมโรคใหเปนศนยรวมและแหลงอางองขององคความร และผลตภณฑจากกรมควบคมโรคและจากหนวยงานอนทเกยวของทงภายในและภายนอกประเทศ 5) พฒนาคณภาพระบบฐานขอมลวชาการ ของกรมควบคมโรค รวมถงฐานขอมลโรคและพฤตกรรมสขภาพดานปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ และเช อมโยงกบฐานข อม ลหนวยงานอนทงภายในและภายนอกประเทศ

3 ยทธศำสตรท 3 การสอสารสาธารณะและประชาสมพนธอยางท วถ งและได ผลเพอปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ (น าหนก=10)

3.1ระบบสอสารสาธารณะประชาสมพนธและเทคโนโลยสารสนเทศทครอบคลมและมประสทธภาพไดมาตรฐาน เพอการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

3.1.1 ร อ ย ล ะ ข อ งป ร ะชาก รกลมเปาหมาย รบทราบและมความรเรองโรคและภยสขภาพทส าคญของกรมฯ

3 รอยละ 85 - - - - 1) พฒนาระบบขอมลพฤตกรรมการเขาถงสอของประชาชนดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

3.1.2 ร อ ย ล ะ ข อ ง ป ร ะ ช า ก รกลมเปาหมายมพฤตกรรมสขภาพทเหมาะสมตามเกณฑทกรมควบคมโรคก าหนด

2 รอยละ 74 - - - - 2) พฒนาระบบและกลไกการสอสารสาธารณะโดยชองทางตางๆ รวมถงเทคโนโลยสารสนเทศและการวดผลเพอใหประชาชนจดจ า มความร ปรบทศนคต และปรบเปลยนพฤตกรรม เกยวกบการปองกนโรคและภยสขภาพโดยด าเนนการแบบบรณาการกบหนวยงานทเกยวของ

3.1.3 ร อ ย ล ะ ข อ ง เ ค ร อ ข า ยกลมเปาหมายเหนวา ภาพลกษณของกรมฯ อยในเกณฑด

3 รอยละ 85 - - - -

3.1.4 รอยละของหนวยงานมกลไกการบรหารจดการส อสารสาธารณะเกยวกบโรคและภยสขภาพทส าคญของกรมฯ

2 รอยละ 85 - - - - 3) พฒนาระบบและกลไกการประชาสมพนธ เพอใหกรมฯ มภาพลกษณทดในมมมองของเครอขายและประชาชน


ล ำดบ






57 58 59 60 61

4 ยทธศำสตรท 4 การเตรยมความพรอม และด าเนนการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพในสถานการณฉกเฉนและภยพบต อยางรวดเรว ตามความตองการของพนท และไดมาตรฐานสากล (น าหนก - 10)

4.1 มกลไกการจดการเตรยมความพรอมและบรณาการระบบตอบโตภาวะฉกเฉนดานโรคและภยสขภาพทไดมาตรฐานสากล

4.1.1 จ านวนของหนวยงานทมกลไกและขนตอนการบรหารจดการการเตรยมความพรอมและตอบโตภาวะฉกเฉนดานโรคและภยสขภาพแบบบรณาการตามเกณฑทก าหนด

7 จ านวน 25 27 29 31 31 1) พฒนากลไกและขนตอนการบรหารจดการเตรยมความพรอมและการตอบโตภาวะฉกเฉนดานโรคและภยสขภาพแบบบรณาการตามมาตรฐานสากล 2) พฒนาระบบฐานขอมลดานโรคและภยสขภาพทเกดขนในสถานการณฉกเฉนและภยพบต พรอมท งเชอมโยงกบฐานขอมลของหนวยงานทเกยวของ 3) การพฒนาศกยภาพของหนวยงานในกรมฯ และหนวยงาน/เครอขายทเกยวของในการเตรยมความพรอมและตอบโตภาวะฉกเฉนดานโรคและภยสขภาพ

4.1.2 รอยละของสถานการณฉกเฉนและภยพบตซงมปญหาโรคและภยสขภาพทกรมควบคมโรคสามารถตอบโตตามเกณฑทก าหนด

3 รอยละ 85 90 95 100 100

5 ยทธศำสตรท 5 การตดตามและประเมนผลภาพรวมของการเฝาระวง ปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศตามมาตรฐานสากล (น าหนก -10)

5.1 มกลไกการพยากรณโรค การตดตาม

ประเมนผลภาพรวมและการตดตามประเมนผล

การบรหารจดการทรพยากรของการเฝา

ระวงปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของ

ประเทศตามมาตรฐานสากล

5.1.1 จ านวนรายงานพยากรณโรคและภยสขภาพทมคณภาพ

3 เรอง

1) พฒนาศกยภาพ ระบบและกลไกการพยากรณโรค การตดตามประเมนผลภาพรวม และการตดตามประเมนผลการบรหารจดการทรพยากรของการเฝาระวง ปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศตามมาตรฐานสากล

- ระดบประเทศ หรอ สวนกลาง

เรอง 3 4 5 6 7 - ระดบเขต

เรอง 12 12 12 12 12

5.1.2 จ านวนหนวยงานทมการตดตามการด าเนนงานทมคณภาพตามมาตรฐาน

3 หนวย งาน

30 31 32 33 34

5.1.3 จ านวนรายงานการประเมนผลการเฝาระวง ปองกนควบคมโรค ภยสขภาพ และการบรหารจดการทรพยากรเพอลดโรคและภยสขภาพ ตามมาตรฐานทไดรบการยอมรบ

4 เรอง 34 36 37 39 41

6 ยทธศำสตรท 6 การพฒนาคณภาพระบบบรหารจดการองคกรและบคลากรใหมขด

6.1 มระบบบรหารจดการทไดมาตรฐานสากล

6.1.1 ระดบความส าเรจในการด าเนนการบรหารจดการภาครฐของกรมควบคมโรคไดตามเกณฑมาตรฐานสากล

4 ระดบ ขนตอนท 5

- - - - 1) พฒนาและยกระดบระบบบรหารจดการองคกรใหมขดสมรรถนะสงไดมาตรฐานสากล 2) พฒนาระบบการก ากบดแลตนเองทด


ล ำดบ






57 58 59 60 61

สมรรถนะสงไดมาตรฐานสากล

6.1.2 ระดบความส าเรจของหนวยงานในการด าเนนการบรหารจดการภาครฐไดตามเกณฑทกรมควบคมโรคก าหนด


- - - - ตามหลกธรรมาภบาล 3) พฒนา และยกระดบการใหบรการและการบรหารจดการเพอตอบสนองความคาดหวงและความตองการของประชาชน/เครอขาย

6.2 บคลากรมขดสมรรถนะตามเกณฑทก าหนด

6.2.1 รอยละของบคลากรของกรมควบคมโรคมสมรรถนะตามเกณฑทก าหนด

4 รอยละ 80 80 80 - - 1) พฒนาระบบบรหารทรพยากรบคคลทมประสทธภาพ 2) สงเสรมและพฒนาคณธรรม จรยธรรม 3) พฒนาและยกระดบศกยภาพบคลากรตามสมรรถนะและมาตรฐานทก าหนด 6.2.2 ระดบความส าเรจของการ

ด าเนนการใหบคลากรกรมควบคมโรคมสมรรถนะตามเกณฑทก าหนด


- - - -

6.2.3 รอยละของบคลากรของหนวยงานมสมรรถนะตามเกณฑทก าหนด

4 รอยละ 80 80 80 - -


โดยจดเนนและกรอบการด าเนนงานดงกลาวเปนแผนระยะ 5 ป ทส าคญซงน ามาใชเปนกรอบการด าเนนงาน ของทกหนวยงานทเกยวของกบการปองกนควบคมโรคทงหนวยบรการและเครอขายตงแตระดบชาตจงหวด สทองถนและชมชน โดยเนนการจดล าดบความส าคญของปญหา (ระดบจงหวด ระดบเขตและระดบประเทศ) และการมสวนรวมของบคลากรทกระดบในองคการและเครอขายการด าเนนงานปองกนควบคมโรคแผนฯ ดงกลาว ผานการกลนกรองใหขอเสนอแนะและรวมตดสนใจจากผทรงคณวฒซงเปนผเชยวชาญดานการปองกนควบคมโรคระดบประเทศและระดบสากลผ ตรวจราชการกระทรวงสาธารณสขและคณะผ บรหารกรมควบคมโรค ซงจดเนนและกรอบการด าเนนงานน จะสนบสนนการพฒนางานควบคมโรคคกบการพฒนาเครอขาย ทสอดคลองและพรอมรองรบตอบรบททเปลยนแปลงของพนทแนวทางการปฏรปบทบาทกระทรวงสาธารณสข (National Health Authority) 11 ดานและการจดเขตบรการสขภาพทเนนการบรณาการ โดยมอ าเภอเปนจดยทธศาสตรของการควบคมโรคหรออ าเภอควบคมโรคเขมแขงแบบยงยน (District Health System in Disease Control) เปนทพงของประชาชนไดซงตองอาศยยทธศาสตรทง 6 ยทธศาสตรตงแตสรางศกยภาพเครอขายและประชาชนอาศยความรผลตภณฑการบรการของกรมควบคมโรค โดยการพฒนาระบบเฝาระวงโรคใหมใหมความไวกวาเดมผานการใชขอมลขาวสารทมความไวสงคอขาวลอทเปนเหตการณผดปกตทางระบาดวทยาและขาวทไมเปนทางการจากทกแหลงขาวมาจดการอยางเปนระบบและพฒนาขนเปน “ระบบเฝาระวงเหตการณ (Event based surveillance system)” หรอเรยก “ระบบเฝาระวงขาวลอ (Rumor surveillance system)” ท าใหสามารถตอบสนองขาวทเรงดวนไดภายใน 2 ชวโมง นบจากเกดเหตและแจงองคการอนามยโลกภายใน 48 ชวโมง ส าหรบเหตการณทเปนภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขระหวางประเทศ

นอกจากน กรมควบคมโรคไดน าหลกการและแนวคดอ าเภอควบคมโรคเขมแขงแบบยงยนไปใชในการขบเคลอนผานการพฒนานโยบายและยทธศาสตรความรวมมอระหวางประเทศโดยค านงถงเครอขายความรวมมอระหวางประเทศ เชน การพฒนาระบบและกลไกการบรหารจดการในการเฝาระวงปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ ในพนทชายแดนและระหวางประเทศ 3 ชายแดน การด าเนนงานความรวมมอไทย-สหรฐดานสาธารณสข (โรคเอดส วณโรค โรคตดตออบตใหม โรคไมตดตอ และสขภาวะชายแดน) ความรวมมอทางวชาการกบสาธารณรฐประชาชนจน ดานโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมระบาดวทยา เปนตน

การปฏบตงานใหบรรลวสยทศนและเปาประสงคเชงยทธศาสตรได กรมควบคมโรคมองวาบคลากรและเครอขายจะเปนก าลงส าคญทท าใหงานส าเรจตามภารกจได ดงนนจงใหความส าคญกบเรองนและไดมการพฒนาบคลากรใหมศกยภาพและสมรรถนะทพรอมจะเปนพเลยงใหกบเครอขายและประชาชนได ดงจะเหนไดจากผลงานทส าคญ ของกรมควบคมโรคในการตอบโตภาวะฉกเฉนจากการระบาดของโรคไขหวดนกหรอไขหวดใหญ 2009 ทพฒนาถายทอดผานทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรว (Surveillance and rapid response team: SRRT) ลงไปสระดบอ าเภอกวา 946 ทม และต าบลทเปนเครอขายจนถงชมชนจ านวน 9,882 ทม ทวประเทศมการขยายทม SRRT คณภาพเพมขน อยางตอเนองรวมกบประสานสนบสนนการด าเนนงานของพนทและการพฒนาศกยภาพของเครอขายใหสามารถตอบสนองตอการเปลยนแปลงของโรคและภยสขภาพไดทนทวงท กำรถำยทอดกลยทธหลกเพอน ำไปปฏบต

กรมควบคมโรคไดประยกตใชหลกการการบรหารเชงกลยทธมาแปลงนโยบายสการปฏบตและน าเสนอเปนแผนทยทธศาสตรกรมควบคมโรคป 2557-2560 ดงภาพท 8 โดยเชอมโยงองคประกอบส าคญและแปลงวสยทศนเปนนยามและเปาหมาย (Vision analysis) และไดเชอมโยงยทธศาสตรการด าเนนงานกบยทธศาสตรการจดการปญหาโรคจากนโยบาย สการจดท าเปนแผนปฏบตราชการระยะยาวสอดคลองกบแผนระยะกลางและระยะสนซงแผนปฏบตการทแกไขปญหาเฉพาะพนท โดยมผทรงคณวฒเปนทปรกษาใหขอเสนอแนะดานวชาการ และทกหนวยงานท าการรายงานผล จากนนคณะกรรมการกลนกรองแผนปฏบตราชการประจ าปของกรมควบคมโรค และคณะผบรหารของกรมฯ ตดตามผลผานระบบบรหารจดการเชงยทธศาสตรกรมควบคมโรค (Estimates Strategic Management; Estimates SM : ESM) ทพฒนาขนเอง ดงภาพท 9 ซงระบบจะแจงสถานะผลการด าเนนการตางๆ เชน สถานการณอนมตโครงการ และรายงานตวชวด เปนตน


พรอมทงม SMS แจงผลการอนมตในระบบรวมทงสามารถใชงานผานระบบ Smart Phone ทเชอมตออนเตอรเนต ไดทกระบบปฏบตการ

ภำพท 8 แผนทยทธศำสตรกรมควบคมโรคป 2557-2560

ภำพท 9 ระบบบรหำรจดกำรเชงยทธศำสตรกรมควบคมโรค (ESM)

สงส าคญอยางหนงทท าใหเกดการขบเคลอนงานไดส าเรจ คอ การใหทกฝายทเกยวของทงฝายงานหลก ฝายงานสนบสนน และเครอขาย มารวมกนคาดการณและก าหนดเปาหมายการพฒนาเชงระบบการปองกนควบคมโรคและการลดโรค กอใหเกดการบรณาการในการลดปญหาได นอกจากนยงไดมการก าหนดมาตรการทสอดคลองกบบรบทของแตละพนท พรอมกบผลกดนส เครอขายหลกทส าคญในระดบพนทอยางเปนระบบควบคกบการสรางใหเกดการยอมรบและ


เหนความส าคญกบมาตรการทใชและหลงจากน าไปปฏบตแลวยงมตดตามประเมนผลความพงพอใจหรอคณภาพของมาตรการทน าไปใชเพอปรบปรงแกไขมาตการใหมประสทธภาพยงขนตอไป

อกสงหนงทท าใหการปฏบตงานบรรลเปาประสงคเชงยทธศาสตร คอ การใหความส าคญตอเรองการสอสาร ในทกขนตอนการท างานเปนอยางมาก โดยไดมการพฒนาอยางตอเนองทงในสวนของเนอหารปแบบชองทางและพนธมตร ในการสอสารประชาสมพนธทงภายนอกและภายในองคการ ดวยวธการประชมสมมนาอบรม VDO Conference หนงสอราชการแผนพบและสออเลกทรอนกสตางๆ ทง Website, Mail group, Facebook, Line เปนตนโดยผบรหาร จะสอสารถายทอดทศทางการด าเนนงานสรางความเขาใจและการประสานงานรวมกบเครอขายการปองกนโรคของพนท เชน หวหนากลมควบคมโรคและหวหนากลมพฒนายทธศาสตรส านกงานสาธารณสขจงหวดและส านกงานสาธารณสขอ าเภอฝายควบคมโรคขององคกรปกครองสวนทองถน เปนตน รวมถงก าหนดและถายทอดตวชวด ไดแก ตวชวดยทธศาสตรตวชวดตามพระราชบญญตงบประมาณรายจายประจ าปและตวชวดโรคทเปนจดเนนการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ ของประชาชน (10+3 KPI) ดงตารางท 4 และตวชวดค ารบรองการปฏบตราชการและถายทอดไปสระดบบคคลเชอมโยงกบ ผลการประเมนผลการปฏบตงานซงจะมการลงนามการปฏบตราชการเปนลายลกษณอกษรทกปและน าไปสการจดท าแผนงานจดสรรทรพยากรก ากบตดตามประเมนผลการด าเนนงานและการบรหารความเสยงเชงยทธศาสตรใหไดผลตามเปาหมาย

ตำรำงท 4 ตวชวดโรคทเปนจดเนนกำรปองกนควบคมโรคและภยสขภำพของประชำชน ป 2557 10+3 KPI ดำนประสทธผล เปำหมำย 1 รอยละของเดกทมพฒนาการสมวย

1.1 รอยละของเดกอาย 0-2 ป ไดรบวคซน MMR ตามเกณฑ ไมนอยกวารอยละ 85 1.2 รอยละของเดกอาย 0-2 ป ไดรบวคซนทกชนดตามเกณฑ (ยกเวน MMR) อยางนอยรอยละ 95 1.3 รอยละของเดกอาย 3-5 ป ไดรบวคซนทกชนดตามเกณฑ อยางนอยรอยละ 90 2 ความชกของผบรโภคเครองดมแอลกอฮอลในประชากรอาย 15 - 19 ป ณ ป 2557

เพมขนไมเกนรอยละ 1 จากขอมลความชกของผบรโภครายจงหวด ป 2554 ไมเกนรอยละ 13

3 อตราตายจากอบตเหตทางถนน 20 ตอประชากรแสนคน 4 อตราตายจากโรคหลอดเลอดหวใจ 23 ตอประชากรแสนคน 5 อตราปวยดวยโรคหดในเดกอายต ากวา 5 ป ไมเกน 20 ตอแสนประชากร

เดกอายต ากวา 5 ป 6 รอยละของเหตการณระบาดดวยโรคอาหารเปนพษ ลดลงรอยละ 50 จากคาเฉลย

ขอมล 5 ปยอนหลง 7 อตราความส าเรจของการรกษาวณโรค มากกวา/เทากบรอยละ 85 8 อตราปวยโรคตดตอทางเพศสมพนธลดลงจากปทผานมา รอยละ 5 9 อตราการตดเชอในโรคพยาบาลลดลง ไมเกนรอยละ 8 10 รอยละของเกษตรกรทตรวจพบวามความเสยงและไมปลอดภยตอพษสารก าจดศตรพช ไมเกนรอยละ 32 11 ดบความส าเรจของการขบเคลอนการด าเนนงานพฒนาศนยการบรการสขภาพ

นานาชาต (MEDICAL HUB) 5 ขนตอน

12 รอยละของดานชองทางเขาออกระหวางประเทศทเปนเปาหมายานเกณฑการประเมนทก าหนด รอยละ 50 13 รอยละของจงหวดชายแดนทเปนเปาหมายผานเกณฑการประเมนทก าหนด รอยละ 50

นอกจากนกลไกการท างานทส าคญของกรมควบคมโรค คอ การด าเนนงานเปนยทธศาสตรกลมโรคโดยหนวยงานกลางเนนการสรางความเชยวชาญของโรคหนวยงานในสวนภมภาค คอ ส านกงานปองกนควบคมโรคเขตเนนการด าเนนงาน ทตอบสนองความตองการและปญหาโรคในพนทซงทงสวนกลางและสวนภมภาคจะมกลมแผนงานและประเมนผล เปนหวใจหลกในการเชอมประสานการท างานเพอรบนโยบายทศทางในระดบกรมประสานงานกบสวนกลางแปลงเปนแผนปฏบตราชการและก ากบการด าเนนงาน นอกจากนกลมแผนงานและประเมนผลในระดบเขตยงเชอมโยงกบเครอขายในระดบพนท (จงหวดอ าเภอและชมชน) เพอใหมนใจวาการด าเนนงานตอบสนองตอเปาหมายยทธศาสตรของกรม


ส าหรบเครองมอหรอกลไกการตดตามผลการด าเนนงานทส าคญ เชน 1) ระบบบรหารจดการเชงยทธศาสตร (ESM) เปนระบบการจดท าแผนและการตดตามผลการด าเนนงานแบบออนไลน Real time 2) การประชมผบรหารของกรม 3) การนเทศงานการรวมตรวจราชการกบกระทรวงสาธารณสขในการใหสนบสนนดวยวชาการ (Technical Support) และการตดตามก ากบ (Regulator) 4) การส ารวจเพอตดตามสถานการณโรคและประเมนผลงานปองกนควบคมโรคตางๆ เ ปนระยะดวย

ผลจากการด าเนนการปองกนควบคมโรคของกรมควบคมโรคและเครอขายทเกยวของอยางเปนระบบและตอเนอง ดงทกลาวมา สงผลท าใหกรมควบคมโรคประสบความเรจปฏบตหนาทตามพนธกจขององคการไดเปนอยางดดงสะทอนใหเหน ไดจากการบรรลเปาประสงคทส าคญเชงยทธศาสตรในทกมต เชน อตราความครอบคลมของการไดรบวคซนเพอปองกนโรคตางๆมแนวโนมเพมขนตอเนองสงผลใหโรคตดตอทปองกนดวยวคซนมอตราลดลงอยางตอเนองหรอบางโรค เชน โรคโปลโอกไมเคยปรากฎใหเหนมาเปนเวลา 10 ป ทผานมา และอตราปวยโรคตดตอทางเพศสมพนธมแนวโนมลดลงอยางตอเนอง ผมารบบรการ มความพงพอใจสงขนเกนคาเปาหมาย ขอรองเรยนลดลงอยางตอเนอง การลงนามขอตกลงความรวมมอกบเครอขายหรอองคกรระดบชาตหรอระดบนานาชาตมแนวโนมเพมขนอยางตอเนอง เปนตน

อยางไรกตาม จากปญหาสถานการณโลกในปจจบนท าใหประชาชนคนไทยมความเสยงสขภาพเพมขน มแนวโนมเปนเบาหวานความดนโลหตสงและมะเรงเปนตนรวมทงยงมปญหาโรคอบตใหมและโรคทเกดขนในชวงภาวะ ภยพบตตางๆ ซงนบเปนความทาทายทกรมควบคมโรคไดค านงถงและก าหนดเปนมาตรการทแกไขตนเหตพรอมกบ การน าขอมลการเทยบเคยงกบคเทยบทงในและตางประเทศเพอก าหนดเปนแผนงานทส าคญตอไป ปจจยควำมส ำเรจ

• ผบรหารใหความส าคญตอกระบวนการจดท าแผนยทธศาสตรท เนนการใชขอมลเชงประจกษและ สรางการสอสารทมประสทธภาพเพอสรางการมสวนรวมในการแกไขปญหาโดยมคณะกรรมการบรหารนโยบาย และยทธศาสตรกรมควบคมโรคขบเคลอนและผลกดน การพฒนางานดานควบคมโรคตามทศทางเชงยทธศาสตรไปสการปฏบตรวมทงผบรหารไดตดตามความกาวหนาและทบทวนผลการด าเนนงานเปนระยะอยางตอเนองดวยวธการตางๆอยางเปนระบบ

• การบรณาการยทธศาสตรทง 6 ลงสพนท ดงผลสมฤทธ เชน โครงการอ าเภอควบคมโรคเขมแขงแบบยงยน (ภาพท 10) ซงพฒนาตอเนองเขาสระบบสขภาพอ าเภอดานการปองกนควบคมโรค ชวยใหหนวยงานในพนทมระบบและกลไกในการเฝาระวงปองกนและควบคมโรคและภยสขภาพทมประสทธภาพ ตามเกณฑคณลกษณะสามารถปองกนควบคมโรคในพนทไดดขน นอกจากนยงมกลมแผนงานและประเมนผล ทชวยใหเกดการประสานการท างานทงสวนกลางภมภาคลงไปถงในระดบพนท รวมถงการพฒนาใหเกดทม เฝาระวงสอบสวนโรคเคลอนทเรว (Surveillance and rapid response team: SRRT) ในระดบอ าเภอและต าบลไดอยางครอบคลมทวประเทศท าใหสามารถตอบโตภาวะฉกเฉนจากการระบาดของโรคไดอยางมประสทธภาพ

• การพฒนาฐานขอมลทส าคญทงดานภารกจหลกขอมลสนบสนนและขอมลผรบบรการพรอมทงไดพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศ เชน การพฒนาระบบบรหารจดการเชงยทธศาสตร (ESM) และระบบเฝาระวงเหตการณ (Event based surveillance system)” หรอเรยก “ระบบเฝาระวงขาวลอ (Rumor surveillance system)” เปนตน เพอน ามาใชในการคาดการณวเคราะหผลไดอยางแมนย าและน าไปสวางแผนยทธศาสตรการบรหารจดการและ การตดตามผลการด าเนนงานทวทงประเทศ เชน ความสามารถในการวางแผนใหเกด Vaccine Security คอ ท าใหม สตอกและผลตวคซนไดทนท เปนตน

ภำพท 10 หลกกำรแนวคดอ ำเภอควบคมโรคเขมแขงแบบยงยน


• การสอสารและถายทอดแผนยทธศาสตรสการปฏบตโดยเนนการมสวนรวมของผบรหารนกวชาการและบคลากรในทกระดบผานชองทางตางๆ ซงก าหนดตวชวดและเปาหมายตามภารกจในแตละหนวยงานเชอมโยงกบแผนงาน/โครงการและระบบจงใจใหทกคนมงเนนยทธศาสตรและการบรรลเปาหมายทสอดคลองกนตงแต กรม ส านก/กอง และบคคคล และมการลงนามการปฏบตราชการเปนลายลกษณอกษรทกป นอกจากนไดเนน การแลกเปลยนประสบการณแกเครอขายความรวมมอหนสวนทางยทธศาสตรระหวางหวหนากลมควบคมโรค หวหนากลมยทธศาสตร ส านกงานสาธารณสขจงหวดทวประเทศทกป รวมถงการมงเนนการสอสารประชาสมพนธใหแกบคคลภายนอกอยางตอเนองเพอสรางความตระหนกและน าความรไปใชในการด าเนนชวตและจดใหมการมอบรางวลใหแกอ าเภอทมผลการด าเนนงานทโดดเดน เปนพนทตนแบบในการศกษาดงานและปนการสรางแรงจงใจในการด าเนนงานใหส าเรจ

• การบรหารทรพยากรบคคลโดยการจดโครงสรางและระบบงานใหเออตอการปฏบตงานใหคลองตวและวางแผนพฒนาบคลกากรในทกษะทจ าเปน (Core Competency) รวมกบสมรรถนะเฉพาะ (Technical Competency) และสมรรถนะทจ าเปนตามภารกจกรม (Functional Competency) ใหแกบคลากรเพอเตรยมความพรอมในการปฏบตงาน ททาทายใหมประสทธภาพและสามารถเปนพเลยงใหกบเครอขายและประชาชนได

• การมสวนรวมของทกภาคสวนทเกยวของทงในระดบสวนกลางภมภาคและเครอขายทส าคญในการจดท าแผนและก าหนดเปาหมายตวชวดและมมาตรการสอดรบกบบรบทของแตละพนทพรอมกบสรางใหเครอขายยอมรบและเหนความส าคญกบมาตรการรวมถงการพฒนาการท างานเชอมโยงกบเครอขายการปองกนควบคมโรคของพนทใหสอดรบกบทศทางองคการและสามารถระดมทรพยากรและความรวมมอในระดบทองถนอยางมประสทธภาพนอกจากนยงไดค านงถงเครอขายความรวมมอระหวางประเทศเพอรองรบวสยทศนและเตรยมพรอมพฒนาขดความสามารถของบคลากร

จากวสยทศน“เปนองคกรชนน ำระดบนำนำชำตทสงคมเชอถอและไววำงใจเพอปกปองประชำชน จำกโรคและภยสขภำพดวยควำมเปนเลศทำงวชำกำรภำยในป 2563” สการถายทอดออกมาเปนแผนและเปาหมายระยะยาว ระยะปานกลาง และระยะสนไดอยางสอดคลอง ประสานเชอมโยงกนขยายผลบรณาการ สพนทสอสารการท างาน โดยเนนการมสวนรวมควบคกบการพฒนาบคลากรการใชขอมลสารสนเทศไดอยาง มประสทธภาพและการมเครอขายทเขมแขง รวมถงการทบทวนผลสมฤทธและการบรหารจดการเชงยทธศาสตรจนเกดเปนผลลพธอยางเปนรปธรรม


หมวด 3 ดำนกำรมงเนนผรบบรกำรและผมสวนไดสวนเสย

จากวทยาการสมยใหมและเทคโนโลยทมความเจรญกาวหนาอยางรวดเรว สงผลใหวถชวตและพฤตกรรมของคนเปลยนแปลงไป การตดตอสอสารเปนแบบ ไรพรมแดน ในอกมมหนงของดานสขภาพกสงผลใหเกด โรคอบตใหมทมความรนแรงขน และการแพรของเชอโรคเปนไปอยางรวดเรวแคเพยงขามคน ซงสงผลกระทบและ เปนอปสรรคทส าคญตอการพฒนาของประเทศ ดงนน กรมควบคมโรค หนวยงานหลกทมภารกจในการเฝาระวง ปองกน และควบคมโรคและภยสขภาพ ตองมการพฒนาอยางตอเนองและรวดเรวเพอใหมความเทาทนตอความเปลยนแปลงทก าลงเกดขน เพอใหสามารถดกจบโรคและภยสขภาพ น ามาสการเฝาระวง ปองกน และตอบโตยบยงปญหาทก าลงจะเกดขนอยางทนทวงท โดยผลงานทผานมาของกรมควบคมโรคเปนทประจกษในการควบคมโรคและภยสขภาพ เชน การปองกน การระบาดของโรคอโบลา โรคเมอรส และการไดรบรางวลอยางตอเนองในระดบนานาชาต และระดบประเทศดานการพฒนาคณภาพการใหบรการตามภารกจหลกของกรมควบคมโรค กรมควบคมโรค เปนสวนราชการสงกดกระทรวงสาธารณสข มบทบาทหนาทส าคญ ในการเฝาระวง ปองกน ควบคมและประสานงานกบเครอขาย ตลอดจนพฒนาองคความร เกยวกบการควบคมปองกนโรคและภยสขภาพ เพอใหประชาชน มสขภาพดจากความทาทายตางๆ ทเปนอปสรรคทกรมตองการชนะเพอใหบรรลเปาหมายขององคการทก าหนดไว คอ ประชาชนมสขภาวะทดขน ลดเสยง ลดโรค ลดตาย จากโรคและภยสขภาพ สงหนงทกรมควบคมโรคตองใหความส าคญ คอ การเขาถงกลมประชาชนหรอผรบบรการและผมสวนไดสวนเสยทส าคญทเปนเปาหมายในการดแล ท าอยางไรจงจะสรางความเชอมน เชอถอ และไววางใจ ทจะสงตอขอมลเรองโรคและภยสขภาพ ทจะน าไปสการเฝาระวง ปองกน และตอบโตปญหารวมกนระหวางภาคราชการและภาคประชาชน กลายเปนเครอขายทส าคญในการด าเนนงาน เขำใจ เขำถง สกำรพฒนำอยำงยงยน

การปฏบตงานของกรมควบคมโรคใหสามารถน านโยบายไปสการปฏบตไดอยางชดเจน และบรรลเปาหมาย ขององคการ ผบรหารไดก าหนดนโยบายเพอเปนทศทางการด าเนนงานของบคลากร คอ “มแผนงาน พนทเปนฐาน ประชาชนเปนศนยกลางบรณาการในพนท กลาวคอ แผนงานทก าหนดตองใหความส าคญกบผรบบรการผมสวนเสย การท างาน ตองเนนประชาชนเปนศนยกลาง และตองบรณาการการท างานแบบเครอขาย

นอกจากน เพอใหกรมควบคมโรคมความเขาใจ เขาถงประชาชนผรบบรการซงจะน าไปสการพฒนา อยางยงยน กรมใหความส าคญกบการท าความรจกผรบบรการและผมสวนไดสวนเสยทชดเจน และการน าสารสนเทศของผรบบรการผมสวนไดสวนเสยมาใชในการปรบปรงผลการด าเนนงานในดานตางๆ อยางจรงจง ซงการจ าแนกกลมผรบบรการและผมสวนไดสวนเสย กรมควบคมโรคใชเกณฑในการจ าแนกหลายมต (ตารางท 5) เชน การจ าแนกกลมผรบบรการตามกลมโรค ตามกลมวย ตามกลมเสยง ตามพนทบรการ รวมทงไดมการคาดการณผรบบรการทพงมในอนาคต เปน 4 กลม ไดแก กลมแรงงาน นอกระบบ กลมผรบบรการตางดาว กลมเสยงจากเดนทาง และกลมผสงอายซงเปนกลม ทมแนวโนมและมความส าคญเพมสงขนทจะตองดแลเรองโรคและภยสขภาพทก าลงจะเกดขน ทงน เมอทราบกลมเปาหมายทชดเจนแลวกจะน าไปก าหนดชองทางการสอสาร เพอการคนหาสารสนเทศทส าคญ อนจะน าไปสการพฒนาการใหบรการ การปฏบตงาน และ การจดการความสมพนธทเหมาะสมกบแตละกลมเปาหมายตอไป

ตำรำงท 5 กำรจ ำแนกกลมผรบบรกำร เกณฑทใชในกำรจ ำแนก กลมผรบบรกำร

กลมผรบบรการ หมายถง ประชาชนในประเทศไทยทกเพศ ทกวย ทกอาชพ ทกสญชาต/เชอชาต จ าแนกตามกลมโรค ประกอบดวย 5 กลมโรค

1) กลมแผนงานควบคมโรคตดตอ 2) กลมแผนงานควบคมโรคเอดส วณโรค โรคตดตอ ทางเพศสมพนธ และโรคเรอน 3) กลมแผนงานควบคมโรคไมตดตอ การบาดเจบ และปจจยเสยงทส าคญ


เกณฑทใชในกำรจ ำแนก กลมผรบบรกำร 4) กลมแผนงานควบคมโรคจากการประกอบอาชพ และสงแวดลอม

5) กลมแผนงานควบคมโรคและภยสขภาพทเปน ปญหาเฉพาะในพนท จ าแนกตามกลมวย ประกอบดวย 5 กลมวย (เกณฑเดยวกบกระทรวง สาธารณสข)

1) กลมเดกปฐมวย 2) กลมเดกวยเรยน 3) กลมวยรน 4) กลมวยท างาน 5) กลมผสงอายและผพการ (กลมวยทรบผดชอบหลก คอ กลมวยท างาน)

การจ าแนกตามกลมเสยง (ปจจยเสยงในการเกดโรค)

ปจจยเสยง เชน จากเชอโรค จากสารเคม จากการ ท างาน จากยานพาหนะ จากแอลกอฮอล/บหร และ จากพฤตกรรมไมเหมาะสม เปนตน

การจ าแนกตามพนทด าเนนการ พนท เชน บรเวณชายแดน ดานควบคมโรคระหวาง ประเทศ ทาอากาศยาน สถานขนสงผโดยสาร ชมชน หมบาน โรงแรม โรงเรยน ศนยเดกเลก เปนตน

พฒนำสำรสนเทศสกำรพฒนำคณภำพกำรบรกำรอยำงตอเนอง จากการทกรมควบคมโรคเปนหนวยงานภาครฐทด าเนนงาน

ตามภารกจหลกในการ พฒนางานปองกนควบคมโรคของประเทศไทย โดยมงเนนการพฒนาระบบองคความรและมาตรการเพอการเฝาระวงปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ รวมทงสงเสรมใหประชาชนมพฤตกรรมสขภาพทถกตองเหมาะสม จงจ าเปนอยางยงทตองใหความส าคญกบ สารสนเทศทเกยวกบประชาชนซงเปนกลมผรบบรการหลก (ภาพท11) เพอวางแผนงานการ พฒนาคณภาพผลผลตและบรการทสามารถตอบสนองตอความตองการและความคาดหวงของผรบบรการและผมสวนไดสวนเสย

การคนหาสารสนเทศของผรบบรการและผมสวนไดสวนเสย เรมตงแตการไดสารสนเทศในดานการเฝาระวง และตรวจจบโรคและภยสขภาพ (Detect) ซงไดก าหนดแนวทาง ในการเฝาระวงขอมลขาวสาร โดยทมงาน DDC watch ด าเนนการรวบรวม (Collect) ขอมลของผรบบรการและ ผมสวนไดสวนเสยทงในปจจบนและ อนาคตเพอน าไปการใชประโยชนจาก ระบบเผาระวงใน 5 มต ไดแก 1) ทราบปจจยเสยงการเกดโรค 2) ทราบปญหาพฤตกรรมสขภาพ 3) ทราบขนาดของปญหา 4) ตรวจจบ ความผดปกตของการเกดโรค และ 5) ผลผลตจากการเฝาระวงน าไปสการพยากรณโรค การตอบโตภาวะโรค และภยสขภาพไดทนตอเหตการณ

เพอใหไดขอมลสารสนเทศทครอบคลม ครบถวน กรมควบคมโรคไดออกแบบวธการและชองทาง ในการรบฟงเสยงของผรบบรการและผมสวนไดสวนเสยเปน 2 วธการหลก (ภาพท 12) คอ

1) การด าเนนการเชงรก โดยใชวธการส ารวจความคดเหน ความพงพอใจตอการรบรขาวสารองคความรและภาพลกษณของกรมฯ การส ารวจความพงพอใจ ไมพงพอใจในการเขารบบรการจากสถานบรการในสงกด การส ารวจความพงพอใจ ไมพงพอใจตอผลตภณฑวชาการประเภทตางๆ การส ารวจความคดเหนของภาคเครอขายตอแผนงาน/โครงการของกรมฯ รวมถงผลการด าเนนงานตามนโยบายยทธศาสตรและตวชวดการรบฟงความคดเหนเฉพาะกลม (Focus group) การสรางความสมพนธกบผรบบรการและผมสวนไดสวนเสย (Customer Relationship Management) ทงนมการน ารปแบบของสอเทคโนโลยสารสนเทศเขามาใชประโยชนมากขน เชนการส ารวจออนไลนผานเวบไซตของหนวยงานตางๆ ในสงกดกรมฯ การน าสงขอมลผานกลมเครอขาย Line facebook

ภำพท 11 DDC Customer Centric Model


2) การด าเนนการเชงรบ ไดแก การเปดชองทางในการรบฟงความคดเหนทาง โทรศพท 1422 สายดวนกรมควบคมโรค ไปรษณย กลองรบความคดเหน ศนยรบขอรองเรยน และ Social Media (Line Application Facebook E-mail Website)

เพอใหไดขอมลทมประสทธภาพ ถกตอง ทนเวลา กรมควบคมคมโรคใหความส าคญกบการน ารปแบบของ สอเทคโนโลยสารสนเทศสมยใหม (ภาพท 13, 14) มาใชประโยชนมาก ขนเชนการพฒนาโปรแกรมส านกระบาดวทยา โปรแกรมวณโรค โปรแกรมขอมลเอดส เพอใหไดขอมลโรคและภยสขภาพทส าคญ รวมทงการพฒนาสอเทคโนโลย และ

สารสนเทศตาง ๆในการสอสารและเปนชองทางรบขอมลของผรบบรการและผมสวนไดสวนเสย เชน Application กดดรโรค Application พชตยงลาย Application ทนระบาด อกทง การพฒนาโปรแกรมคอมพวเตอรระบบการตรวจสขาภบาลยานพาหนะ (V-SAN) เปนระบบงานทสามารถลดภาระงานไดจรง สะดวกรวดเรวในการตรวจสขาภบาลยานพาหนะ และจดเกบขอมลเปนฐานขอมลไดอยางสมบรณ ทงขอมลรายละเอยดของยานพาหนะและขอมลภาพถายสามารถน าไปใชเปนเครองมอยานพาหนะทเดนทางเขามาในประเทศไทยบรเวณดานพรมแดนไทย-มาเลเซย ของระบบเฝาระวงโรคตดตอ เปนตน โปรแกรมตางๆ ทกรมพฒนาขนเพอเปนชองทางในการรบขอมลจากประชาชนกลมเสยง และใหความรผานระบบ mobile เพอเปนหนงในกลยทธทกรมฯใชในการรบฟงความคดเหนของผรบบรการ และผมสวนไดสวนเสย เขามาเฝาระวงโรค

ภำพท 12 ชองทำงเชงรก – เชงรบ ในกำรคนหำสำรสนเทศของผรบบรกำรและผมสวนไดสวนเสย

ภำพท 13 กำรพฒนำโปรแกรมเพอใหไดขอมลกำรระบำดของโรคทส ำคญ


ภาคประชาชน ท าใหกรมฯ ไดรบขอมลททนการณ และวเคราะหเปนสารสนเทศเสนอผบรหารฯ เพอออกมาตรการ การปองกนควบคมโรคไดทนทวงท

นอกจากขอมลทรบฟงจากผรบบรการแลว กรมฯ ยงไดรบขอมลจากผมสวนไดสวนเสย และเครอขาย

ทเกยวของ เชน สถานการณโรค อตราปวย-ตาย จากฐานขอมลมรณบตร ฐานขอมลจากการส ารวจของส านกงานสถตแหงชาต สถานการณปจจยเสยงจากการส ารวจ สขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกาย (Thai National Health Examination Survey, NHES) ของสถาบนวจยและพฒนาระบบสขภาพชมชน ระบบคลงขอมล ดานการแพทยและสขภาพ (health data center : HDC) เปนตน

จากการรวบรวมสารสนเทศตางๆ ทส าคญน าไปสการพฒนาเปนขอมลส าหรบการเฝาระวงฯ โดยบรณาการขอมล 5 กลมโรค 5 มต ไดแก กลมแผนงานควบคมโรคตดตอ (CD) กลมแผนงานควบคม โรคเอดส วณโรค โรคตดตอทางเพศสมพนธ และโรคเรอน (SALT) กลมแผนงานควบคมโรคไมตดตอ การบาดเจบและปจจยเสยงทส าคญ (NATI) กลม แผนงานควบคมโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม (Env-Occ) และกลมแผนงาน ควบคมโรคและภยสขภาพทเปนปญหาเฉพาะในพนท

ด ำนกำรป องก นและควบค มโรค (Prevent and Control) หลงจากกรมฯ รวบรวม สารสนเทศทไดจากการเฝาระวงตรวจจบโรคและภยสขภาพขางตน น ามาสการวเคราะห (Analyze) โดยทมตระหนกรสถานการณ (Situation Awareness Team : SAT) ซงบรณาการ ผลการวเคราะหจากขอมลแตละหนวยงานภายในกรมฯ โดยส านกระบาดวทยามบทบาทหลก ดานการคนหาขอมลและวเคราะหเรองการตดเชอ การปวย การตาย และเหตผดปกตตลอดจนดแนวโนมของสถานการณโรคตดตออบต ใหมทอาจเกดขน ในประเทศไทย ส านกวชาการท าหนาทรวบรวมวเคราะหปจจยตนเหตพฤตกรรมและผลการด าเนนงานจากแผนงาน โรคตาง ๆ

ดวยวธการทหลากหลายรวมกบหนวยงานในระดบเขตและพนท ไดแก การส ารวจขอมลการสนทนากลมการสมภาษณเชงลก การออกหนวยการนเทศงานในชมชน การตรวจเยยมสถานประกอบการฯ เปนตน น ามาพยากรณโรคหรอคาดการณเหตการณ

ภำพท 14 กำรพฒนำกำรสอสำรททนสมย

ภำพท 15 กำรพยำกรณโรค


ของโรคภย ทอาจเกดกบประชาชน ทงดานความเสยงหรอภาระโรคทจะเกดขนสรปเปนสถานการณโรค รายวน รายสปดาหรายเดอน รายป (ภาพท 15)

จากนนน าผลการพยากรณโรคและภยสขภาพไปสการวางแผน (Plan) โดยเสนอตอคณะผบรหารกรมฯ พจารณาใหความเหนชอบและใหขอเสนอแนะในการวางแผนปรบปรง พฒนาผลผลตและบรการใหสอดคลองและเหมาะสม กบพนธกจขององคการและสามารถตอบสนองความตองการ ความคาดหวงในแตละกลมผรบบรการและผมสวนได สวนเสยไดอยางตรงจดตรงประเดน และประกาศเปนนโยบายระดบกรมใหทราบโดยทวกน ซงทกหนวยงานจะด าเนนการถายทอดสระดบปฏบตและด าเนนการวางมาตรการแนวทาง (Intervention) เพอตอบโต (Respond) โรคและภยสขภาพ และพฒนาปรบปรงผลผลต บรการและกระบวนการท างาน ใหครอบคลมกลมผรบบรการและผมสวนไดสวนเสย ในปจจบนและอนาคต ตวอยางการด าเนนการและความส าเรจ

จากกรณแมงกระพรนกลองซงเปนสตวทะเล ทมพษรายแรงทสดในโลก ท าใหคนเสยชวต ภายใน 2-10 นาท มการส ารวจพบทงฝงอาวไทยและอนดามนในชวง 15 ปทผานมา (พ.ศ.2542-2558) และมรายงานผปวยเขารบการรกษาท โรงพยาบาลอยางตอเนอง มากกวา 900 ราย พบอาการหนกจนถงหมดสต 17 ราย ในจ านวนนเสยชวต 7 ราย ดงนน กรมควบคมโรคจงด าเนนการศกษาและสอบสวนโรค วจย และพฒนา หาความรเพมเตม โดยพบวาหากผปวยไดรบการราดดวยน าสมสายชทนทเมอโดนแมงกระพรนกลองจะลดพษของแมงกระพรนกลอง และผปวยจะมความเสยงทจะสญเสยชวตนอยลง น ามาสการพฒนาระบบการเฝาระวง โดยสรางทมงานหลก และสรางเครอขายเฝาระวงในชมชน อยางเปนระบบ (ดงภาพท 16) เพอชวยเหลอผบาดเจบ ปองกนการเสยชวต โดยเนนจงหวดทเคยพบผเสยชวต หรอเกอบเสยชวต คอ สราษฎรธาน กระบ และตราด ซงเครอขายเฝาระวง ประกอบดวย กลมผประกอบการ โรงพยาบาล หรอทมนกชววทยา ทางทะเล มการใชกลมไลนในการสอสาร วางปายใหความร และเสาน าสมในหลายหาด รวมทงการท าตาขายกนแมงกะพรน ทตราด (เกาะหมาก) และสราษฎรธาน (หาดรน เกาะพะงน) ในปนพบวาประมาณ 50 % ของเคสทมา โรงพยาบาลในอ าเภอ ตางๆ ของจงหวดกระบ (เปนจงหวดตนแบบฝงอนดามนคกบตราดของฝงอาวไทย) ไดรบการราดน าสมสายชตงแตจดเกดเหต เทยบกบการราดน าสมสายช กอนมาโรงพยาบาลสงขนจากเมอ 5-6 ปกอน ซงมเพยง 10 % เทานนทราดน าสมสายช กอนมาโรงพยาบาลท าใหปองกนการเสยชวตได

นอกจากนยงมการเตรยมการรองรบผรบบรการทพงมในอนาคต ไดแก กลมแรงงานนอกระบบ กลมผรบบรการตางดาว (Migrant) กลมเสยงจากเดนทาง (Travel) และกลมผสงอาย โดยการวางเปาหมายการพฒนาระบบควบคมโรค ปรบวธการด าเนนงานและลดความซ าซอนของการด าเนนงานในพนท โดยบรณาการแผนการด าเนนงานในพนทเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษรวมกนระหวางส านกตาง ๆทเกยวของและแบงกรอบการด าเนนงานของกรมฯ ในเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษ เปน 4 ระดบส าคญ คอ 1) ระดบการประสานงานระหวาง ประเทศ 2) ระดบชองทางเขาออกประเทศ 3) ระดบจงหวด 4) คลนกเวชศาสตรการเดนทางและการทองเทยว ซงเปดบรการแหงแรกทสถาบนบ าราศนราดรและขยายผลอก 8 แหง เพอรองรบกลมเปาหมายในทกภมภาค รวมทงมการพฒนาและสรางความเขมแขงของ แผนงานโรค (Revitalizing Disease Control program) ปรบแผนงานโรคทด าเนนการอยเดม 11 แผนงานโรค เปน 17 แผนงานโรค กบ 1 ระบบงานระบาดวทยา มแนวทางพฒนาความเขมแขงของแผนงานโรคอยางชดเจนใหทดเทยมคเทยบ คอ CDC (Centers For Disease Control) และวาง 5 โครงการเชงรกดแลสขภาพประชาชน ไดแก การกวาดลาง โปลโอ การควบคมวณโรคในเมองใหญ การดแลสขภาพแรงงานนอกระบบ การพฒนาคลนกเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยวและการปองกนโรคไมตดตอในชมชนเมองใหญ เปนตน

ภำพท 16 กำรด ำเนนกำรเฝำระวงกำรสญเสยชวตจำกแมงกระพรนกลอง


ผลงำนควำมส ำเรจของกำรพฒนำงำนบรกำรอยำงตอเนอง จากความมงมนของผบรหารและบคลากรของกรม

ควบคมโรค ทมงสการปรบปรง การปฏบตงานและการใหบรการทดขนอยางเปนระบบและตอเนอง โดยมงเนนผรบบรการและ ผมสวนไดสวนเสยเปนส าคญ ท าใหเกด ผลงานเปนทประจกษ และมความส าเรจอยางตอเนอง จนไดรบรางวลตางๆ มากมายทงในระดบประเทศ และ ในระดบนานาชาต (ภาพท 17) เชน

การรวบรวมขอมลสถานการณโรคจากพนทจงหวดภาคเหนอและอสาน 27 จงหวด ท าใหทราบสถานการณโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน าด ท าใหกรมฯ น าเสนอขอมล ใหผบรหารกระทรวงฯ รบทราบและก าหนดเปนนโยบายการท างานเพอถวายเปนพระราชกศล โครงการก าจดปญหา โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน าด

การวางระบบบญชาการเหตการณ (EOC) ท าใหสามารถด าเนนการควบคม ปองกนโรค ไมใหมการระบาดไดเปนอยางด โดยมการวางมาตรการ เชน การเฝาระวงโรคตดตออนตรายทส าคญ รวมถงการปฏบตตวเพอควบคม กกกนกลมเสยงจากการระบาดของโรคอโบลา โรคเมอรส และโรคตดตออนตรายอน ๆท าใหประเทศไทยสามารถควบคมโรคระบาดส าคญไดอยางมประสทธภาพ และท าใหประเทศตางๆ มนใจในระบบการปองกนควบคมโรคของประเทศไทย สรางความมนใจในเวท ระดบนานาชาต จนกระทง นางมาการเรต ชาน ประธานองคการสหประชาชาต ไดประกาศชนชมประเทศไทย และมหนงสอมายงกระทรวงสาธารณสขตอความพรอมในการรบมอการระบาดของประเทศไทย

ผลงาน มาลาเรย : การพฒนาศกยภาพบรการแบบบรณาการ “Community Participation for Effective Malaria Management in The Song Yang Di” ไดรบรางวลชนะเลศ (1 st Place Winner) รางวล United Nations Public Service Awards ขององคการสหประชาชาต เปนรางวลทมอบใหแกหนวยงานทด าเนนการดานการใหบรการสาธารณะดวยความเปนมออาชพ ซงผลงานดงกลาวมความโดดเดนดานการบรหารจดการแบบบรณาการ เพอลดความเจบปวยดวยโรคมาลาเรยในพนทเสยงสง อ าเภอทาสองยาง จงหวดตาก เปนการบรหารจดการเชงรกในชมชนพนทเสยงสงซงอยบรเวณชายแดนและ เปนพนททรกนดาร การคมมาคมยากล าบาก โดยเฉพาะฤดฝนมชาวตางดาวสญชาตพมา และชนเผากะเหรยงมาประกอบอาชพรบจาง และหาของปามาเรขาย การพกคางอาศยจะปะปนอยกบคนไทย ทงทอาศยอยถาวรและไปกลบในแตละวน โดยพกคางคนตามกระทอมในไรสวน กระทอมตามทงนา การคมนาคมสวนใหญใชวธการเดนเทา และรถมอเตอรไซดเพยงสวนนอย ท าใหการเขาถงบรการภาครฐ โดยเฉพาะบรการดานสขภาพคอนขางล าบาก ประชาชนมความยากจน มวฒนธรรมการสอความหมายทางภาษาเปนลกษณะภาษาทองถนตามชาตพนธ ดงนนกรมควบคมโรคจงไดรวมมอกบพหภาคเครอขาย โดยการจดบรการมาลาเรยเชงรกมเครอขายทปฏบตงานรวมกน ไดแก โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ ประจ าต าบล ส านกงานสาธารณสขอ าเภอ โรงพยาบาล ชมชน องคกรปกครอง สวนทองถน หนวยราชการทหาร ต ารวจตระเวนชายแดน รวมถงหนวยงาน ภาคประชาชน และไดขยายแนวคด วธปฏบตเพมขน เพอใหเกดกจกรรมการท างานทเกดประโยชนตอประชาชน มากทสด เชน การประชาสมพนธผานผน าชมชน อาสาสมคร มาลาเรย อาสาสมครสาธารณสข และประชาชน เพอใหทราบก าหนดการเขาไปบรการ ท าใหประชาชนกลมเสยงไดรบการวนจฉยตงแตเรมแรกและรกษาอยางรวดเรว และมการประเมนความตองการ และความพงพอใจของประชาชนอยางตอเนอง

รวมทงยงมผลงานทไดรบรางวลในระดบประเทศอกมากมายทพฒนาขนเพอตอบสนองความตองการ ของประชาชน เพอใหประชาชนไดรบบรการทดขน ลดเสยง ลดโรค ลดตาย เชน ศนย “AIDS Zero Portal” การพฒนาการบรการปองกนควบคมโรคปอด ฝนหน ผลงาน ตรวจจบ – สกดกนโรคตดตอขามประเทศแบบบรณาการ เปนตน

ภำพท 17 รำงวลแหงควำมภำคภมใจ


เครอขำยคอหวใจของควำมส ำเรจทส ำคญ พฒนำสควำมผกพน หนสวนกำรท ำงำน จากภารกจของกรมควบคมโรค ในการเฝาระวง ปองกน และตอบโตโรคและภยสขภาพ การทจะ

ปฏบตงานใหประสบความส าเรจได นอกจากความสามารถทางวชาการแลว เครอขายความรวมมอในการปฏบตงานนบเปนหวใจส าคญของความส าเรจ ทตองมการสอสารและการปฏบตงานรวมกนอยางใกลชดเพอใหเกดความเชอมนและไววางใจ และท าใหสามารถสงตอขอมลขาวสารเรองโรคและภยสขภาพ และน าไปสการเฝาระวง ปองกน และตอบโตกบปญหาโรคและภยสขภาพของประชาชนไดอยางมประสทธภาพ ปจจบนมเครอขาย การท างาน จ านวน 2,084 เครอขาย ประกอบดวยหลายกลม เชน เครอขาย สอมวลชน ท าหนาทในการสอสารขอมลโรคและภยสขภาพเพอใหประชาชนไดตระหนกถงความส าคญ รวมทงดแลตนเองในการปองกนโรคและ ภยสขภาพ เครอขายภาครฐ เอกชน NGO และประชาชน ท าหนาทในการใหและรบขอมลโรคและภยสขภาพ รวมทงด าเนนการ เฝาระวง ปองกน และตอบโตปญหาโรคและภยสขรวมกนกบกรมควบคมโรค เชน เครอขาย ดานควบคมเครองดมแอลกอฮอล เครอขายความรวมมอในการปองกนควบคมโรคตามแนว ชายแดนทงสองประเทศ และประเทศอาเซยน เปนตน

จดเดนในการสรางความสมพนธของกรมควบคมโรคในการสรางความสมพนธ คอ การด าเนนการภายใตแนวคด “ทกหนวยงาน คอ หวใจในการสรางภาพลกษณทดของกรมฯ” ซงจะน าไปสความเชอถอและ ความไววางใจของทกภาคสวน โดยก าหนดเรองการใหบรการทดดวยความตงใจ (Service mind : S) เปนคานยมหนงขององคการ เปนสมรรถนะหลกทบคลากรตองยดถอและน าไปปฏบต ร วมกบคานยมอนๆ ซ งประกอบดวย Integrity การยดมนในความถกตองและจรยธรรม Mastery สงสมความเชยวชาญในงานอาชพ Achievement การมงผลสมฤทธ Relationship การมน าใจ ใจเปดกวาง เปนพเปนนอง Teamwork การท างานเปนทม และเนนการพฒนาศกยภาพของเครอขายทท างานรวมกน รวมเปนคานยม ISMART (ดงภาพท 18)

รวมทงใหความส าคญกบการพฒนาศกยภาพของเครอขายทท างานรวมกน โดยมการน าขอเสนอแนะจากการ ถอดบทเรยนมาพฒนาการท างานรวมกน ทงดานองคความรและสมพนธภาพตาง ๆและมการจดกจกรรมทตอเนองทเหมาะสมกบแตละกลม เชน เครอขายสอสารและสอสารมวลชนลงพนทศกษาดงานและพบปะสงสรรคกนอยางสม าเสมอ ท าใหเกดความรวมมอในการเฝาระวงและสอสารความเสยงไดอยางมประสทธภาพ มการสรางความสมพนธกบหนวยงานระดบนโยบาย มการพฒนาจงหวดชายแดนตามกรอบกฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ. 2548 (IHR 2005) และ GHS (global health security) ตามมาตรการ 12 โดยคดเลอก 5 จงหวดน ารอง เปนตนแบบของการพฒนา มทมาจากส านกโรคตาง ๆของกรม ก ากบตดตาม ประเมนผล พจารณาการมอบรางวลใหแกบคคลและหนวยงานตนแบบ

นอกจากนยงจดกจกรรมสรางความสมพนธอน ๆอก เชน การมอบรางวลเครอขาย ดเดน การเชญชวนเครอขายรวมจดนทรรศการหรอเขารวมประชม/สมมนาทางวชาการตาง ๆการจดท าขอตกลงความรวมมอ เชน MOU “7 เมองใหญ รวมใจ ลดภยทางถนน (City RTI)” เพอรวมกนปองกนการบาดเจบและเสยชวตจากการจราจรของประชาชนทสญจรในเมองใหญ เปนตน

ผลลพธในการสนบสนนและสรางสมพนธภาพทดกบเครอขายตาง ๆ พบวาภาพลกษณทดจากมมมองเครอขายเพมขนทกป และสะทอนไดจากผลงานคณภาพ ทไดรบรางวลบรการภาครฐแหงชาตทเกดจากความรวมมอของเครอขาย เชน ผลงาน “การพฒนาระบบการตรวจ หาปรมาณเชอไวรส HIV เพอขยายโอกาสใหประชาชนไดรบบรการอยางมคณภาพเทาเทยม และทนเวลา” ของส านกงานปองกนควบคมโรคท 4 จงหวดราชบร ผลงาน “โรคเรอนใน เมองหลวง : ศกดศรและคณภาพชวตของผไดรบผลกระทบจากโรคเรอนทควรไดรบการเยยวยา” ของส านกงานปองกนควบคมโรคท 1 กรงเทพฯ รวมทงผลงานท กรมควบคมโรคไดรบรางวล United Nation Public Service Awards 2015 ขององคการสหประชาชาต ผลงาน “Community Particpation for Effective Malaria Management in The Song Yang Di” กสบเนองมาจากการท างานรวมกนกบภาคเครอขาย

ภำพท 18 คำนยม ISMART กรมควบคมโรค


ทเขมแขงเชนเดยวกน ดงนนจงนบเปนความส าเรจของกรมควบคมโรคในการสรางความสมพนธกบเครอขาย จนเปนหนสวนการท างาน และเปนความผกพนรวมกนอยางมนคง ควำมโดดเดนในกำรบรหำรจดกำรของกรมควบคมโรค

1) การมวสยทศนของผบรหาร ทก าหนดทศทางการท างานเพอใหบคลากรปฏบตงานไดอยางมประสทธผล มแผนพฒนาอยางชดเจน ทมงเนนประชาชนเปนศนยกลาง และความมงมนของบคลากรในการพฒนาองคการ อยางตอเนองเพอไปสเปาหมายทส าคญทไดก าหนดไวรวมกน 2) การน าสารสนเทศทส าคญมาใชในการตดสนใจแกไขปญหาทกชวงวงจรชวต เรมตงแตการรวบสารสนเทศ เพอน ามาเฝาระวง ตรวจจบโรคและภยสขภาพ (Detect) น ามาสการวเคราะห พยากรณโรค เพอการปองกนและ ควบคมโรค (Prevent and Control) น า ไปสการตอบโต (Respond) โรคและภยสขภาพอยางทนทวงท โดยเกดผลส าเรจ ทชดเจนในการควบคมโรคอโบลา และโรคเมอรส ไมใหเกดการระบาดในประเทศไทยได

3) การน าสอเทคโนโลยททนสมยมาใชในการสอสาร และการสรางความสมพนธเพอวางแผนงานการพฒนาคณภาพผลผลตและบรการทตอบสนองความตองการและความคาดหวงของผรบบรการทแตกตางกนในแตละกลม อยางเหมาะสม

4) การใชกระบวนการมสวนรวมของทกระดบเขามามสวนรวมในการใหขอมล ความคดเหน ขอเสนอแนะ และรบฟงความตองการและความคาดหวงของผรบบรการและผมสวนไดสวนเสย อกทงยงมการทบทวนการด าเนนงานทผานมาตงแตอดต และรบฟงความคดเหนของผบรหารระดบสงของกระทรวง ผทรงคณวฒ เครอขายการท างานรวมกน ทงในและ นอกกระทรวงสาธารณสข ตลอดจนน าขอมลมาวเคราะห สงเคราะห และก าหนดวธการท างานทเนนเชงรกใหเกดประสทธผล

5) ความสามารถในการสรางเครอขายและการจดการความสมพนธ ท าใหเกดความผกพนและการเปนหนสวน การท างานทเขมแขง ผลกดนงานสความส าเรจท าใหประชาชน ไดรบบรการทมคณภาพ ลดโรค ลดเสยง ลดตาย ในทสด


หมวด 4 ดำนกำรวเครำะหผลกำรด ำเนนงำนขององคกำรและกำรจดกำรควำมร “การด าเนนงานภายใตวสยทศนและการตอบสนองความตองการของผรบบรการ และผมสวนไดสวนเสย สงผลใหกรมควบคมโรค มงเนนพฒนาระบบวเคราะหผลการด าเนนงาน ตงแตการวด วเคราะห และปรบปรงผลการด าเนนงาน โดยเชอมโยงกบตวชวดทสะทอนภารกจหลกของหนวยงาน มการจดการขอมลสารสนเทศเพอสรางฐานขอมลทถกตอง นาเชอถอ และทนตอสถานการณ พรอมใชในการปองกน เฝาระวง และควบคมการระบาดของโรค รวมถง มการใชขอมลเชงเปรยบเทยบและศกษาคเทยบ ทงในและตางประเทศเพอประเมนและพฒนาตนเองสมาตรฐานระดบสากล มการปร ะเมนผลความส าเรจของการด าเนนงาน โดยการวเคราะห ทบทวน และน ามาแลกเปลยนเรยนรเพอสรางองคความรและแนวทางการปฏบตทด น าไปสการปรบปรงองคการ ตลอดจนมการพฒนานวตกรรมตางๆ ทสนบสนนการปฏบตงาน ท าใหการด าเนนงานตงแตระดบบคคลไปจนถงหนวยงานสามารถสะทอนภาพรวมการด าเนนงานของกรม ทสามารถแสดงผลสะทอนปญหา และใหขอเสนอแนะไดอยางสมเหตสมผลและนาเชอถอ”

กรมควบคมโรคเปนสวนราชการในสงกดกระทรวงสาธารณสขทมภารกจหลกในการเฝาระวงปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ ประสานความรวมมอกบเครอขาย และพฒนาองคความรอยางเปนระบบเพอใหประชาชนมสขภาพดตอมาเมอสภาพแวดลอมไดเปลยนแปลงไปความกาวหนาดานการสอสารเทคโนโลย และความคาดหวงของผรบบรการและผมสวนไดสวนเสยทเพมมากขน สงผลใหใหกรมตองปรบตว และพฒนากระบวนการ ด าเนนงานทงดานมาตรฐานการควบคมโรค การปองกน การเฝาระวง การปฏบตการ ในภาวะฉกเฉนทงสวนกลางและสวนภมภาค กฎหมาย องคความรใหมๆ และการสอสาร เชอมโยงขอมลระหวางหนวยงาน เพอยกระดบประสทธภาพดานการควบคมโรค ของประเทศไทย ใหทนตอทงสถานการณโลกและสถานการณโรคทมการพฒนาและเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว กำรก ำหนดกรอบตววดทสะทอนควำมส ำเรจ

การเลอกและก าหนดกรอบการวดผลด าเนนการ ไดด าเนนการภายใตกรอบการพฒนาแหงสหสวรรษ พ.ศ. 2533 - 2558 และมการ สานตอเปาหมายการพฒนาอยางยงยน พ.ศ. 2558 - 2573 เพอใหบรรลเปาหมายการมสขภาวะทดในการด ารงชวต สงเสรมความเปนอย ของทกคนในทกชวงอาย ประกอบกบรฐบาลมแนวคดการปฏรปประเทศ สวสยทศน “ประเทศไทย มนคง มงคง ยงยน” เนนการพฒนาใหเกด ความสมดลเศรษฐกจทเขมแขงดวยโมเดลประเทศไทย 4.0 และแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 เชอมโยง ยทธศาสตรชาต 20 ป และยทธศาสตรด านสาธารณสข 20 ป ก าหนดเปนเป าหมาย

ภำพท 19 แนวทำงยกระดบประสทธภำพและพฒนำสควำมยงยนดำนควบคมโรคของประเทศ 2558 - 2562


“ประชาชน สขภาพด เจาหนาทมความสข ระบบสขภาพยงยน” ส าหรบการก าหนดตววดผลการด าเนนงานจะพจารณาจากการประมวลและทบทวนชดขอมลสถานการณโรคและภยสขภาพ ทงของกรมและจากแหลงตางๆ ในเชงเปรยบเทยบ ผานการ

พจารณาเชอมโยงเปาหมายและตวชวดเชงยทธศาสตรใหมความยดหยน สามารถวดกระบวนการและผลลพธได รวมถง พฒนาการตดตามและประเมนผล จงไดก าหนดออกมาเปนตวชวด ระยะสน ระยะกลาง และระยะยาว โดยมตวชวดทส าคญ ไดแก 1) ตวชวดดานผลผลตและการบรการตามพนธกจ 2) ตวชวดเปาหมายการลดปญหาโรคและภยสขภาพ 5 กลมโรค 3) ตวชวดยทธศาสตรและจดเนนการด าเนนงานตามแผนงาน/โครงการ 4) ตวชวดดานการใหความส าคญและความพงพอใจของผรบบรการและผมสวนไดสวนเสย 5) ตวชวดดานพฒนาองคการ 6) ตวชวดดานงบประมาณ และ 7) ตวชวดดานประสทธผลและประสทธภาพของกระบวนการ (ภาพท 19, 20)

กำรวเครำะห ทบทวน ตดตำม สกำรปรบปรงผลกำรด ำเนนงำน เพอควำมยงยนขององคกำร การวเคราะหและทบทวนผลการด าเนนงานกรมควบคมโรค มการใชขอมลสารสนเทศเพอประเมนแนวโนม

ของผลการด าเนนงาน มการคาดการณผลทจะเกดขน และน าผลมาเปรยบเทยบกบคเปรยบเทยบ มการวเคราะหความสมพนธเชงเหตและผลเพอน ามาสนบสนนการทบทวนผลการด าเนนการ รวมถงชวยใหทราบสาเหตของปญหาและจดล าดบความส าคญของการใชทรพยากร ซงนอกจากการวเคราะหสถานการณโรคและภยสขภาพ แลวยงมการวเคราะหบรบทแวดลอมทเปนปจจยภายนอกทส าคญ ไดแก นโยบายรฐบาล ขอตกลงกบ หนวยงานทเกยวของทงในระดบชาตและนานาชาต มการจดท าฐานขอมลเชงเปรยบเทยบรายปยอนหลง เพอวเคราะหแนวโนมและสถานการณ ซงเปนประโยชนตอการก าหนดทศทางและคาเปาหมายทมงสผลลพธของหนวยงาน โดยจดกลมวเคราะหและทบทวนผลการด าเนนงาน เปน 3 กลม ไดแก 1) กลมวชาการ: ประมวลผลจากฐานขอมลทกมตมาใชประเมนเหตผดปกต ตดตามเฝาระวง ดแนวโนม ปรบปรงแผนงาน และพฒนาฐานขอมล 2) กลมบรการ: ใหบรการรกษา ฟนฟสภาพ สอสารประชาสมพนธใหแกประชาขน 3) กลมบรหาร: สนบสนนการท างานแกหนวยงานภายในกรม

กำรตดตำมผลกำรด ำเนนงำน มการตดตามเปนรายวน รายสปดาห รายเดอน รายไตรมาส และรายป รวมถง มแนวปฏบตเพอใหการก ากบตดตามมมาตรฐาน โดยแบงเปน 3 ระยะ ไดแก ระยะท 1 วางแผนการตดตามกอนการด าเนนงานและจดท าแผนบรหารความเสยง ระยะท 2 ตดตามระหวางการด าเนนงานเพอทราบความกาวหนาและสามารถ แกไขปรบปรงไดในไตรมาสตอไป ระยะท 3 สรป รวบรวมวเคราะหผลการด าเนนงาน สถานการณและจดเนนทส าคญ โดยเฉพาะโครงการทส าคญจะมการตดตามทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ ส าหรบในกระบวนการทส าคญตามสายโซ แหงคณคา จะมการทบทวนตวชวดทส าคญทกป มหนวยงานทรบผดชอบตดตามอยางใกลชด และน าเสนอใหผบรหารทราบรายสปดาห รายเดอน รายไตรมาส ซงหากผลไมเปนไปตามเปาหมาย ผบรหารจะวางมาตรการเพอเรงรดการด าเนนงาน

กำรปรบปรงผลกำรด ำเนนงำน วเคราะหผลจากการทบทวนผลการด าเนนงาน ขอมลเชงเปรยบเทยบและปจจยเสยง โดยใชหลก 3R คอ Review: ทบทวนกระบวนการ ผลงาน และทรพยากร โดยใชหลกงบประมาณฐานศนย Redeploy: ทบทวนโครงการเพอด าเนนการตอ/ชะลอ/ยกเลก/ปรบลดกจกรรมหรองบประมาณ Replace: เสนอโครงการใหม หรอเพมคาเปาหมายและงบประมาณ จากนนน ามาจดล าดบความส าคญในสงทจะตองปรบปรงอยางตอเนองและปรบปรงอยาง กาวกระโดด รวมถงโอกาสในการสรางนวตกรรม โดยจดท าเปนแผนปฏบตราชการประจ าปและแผนปฏบตการทแกไขปญหาเฉพาะพนท การสงเสรม สนบสนนใหหนวยงานในสงกดสมครขอรบรางวลทงจากส านกงาน ก.พ.ร. และหนวยงานอน ๆ เปนประจ าทกป และมการก าหนดเปนตวชวดระดบบคคล เพอกระตนการพฒนาการด าเนนงานใหเปนนสยประจ าตว ซงกระบวนการเหลานเปนกลไกขบเคลอนใหกรมควบคมโรคประสบผลส าเรจอยางตอเนอง

ภำพท 20 กำรก ำหนดกรอบตวชวดกรมควบคมโรค


กำรจดกำรสำรสนเทศและพฒนำเทคโนโลยสำรสนเทศเพอรองรบกำรเปลยนแปลง กรมควบคมโรคมการจดท าแผนแมบทเทคโนโลย

สารสนเทศและการสอสาร เพอเปน แนวทางการพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศใน 4 ดาน คอ 1) การบรหารจดการระบบขอมลสารสนเทศทใชในงานวชาการ งานบรการ งานบรหาร 2) การบรหารจดการสนทรพยสารสนเทศ เชน คอมพวเตอร โปรแกรมส าเรจรป ระบบเครอขายและ การสอสาร 3) การบรหารงาน บคลากรดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศ 4) การบรหารความเสยง การรกษาความมนคง ปลอดภย และเตรยมความพรอมในสถานการณฉกเฉน ดานสารสนเทศ (ภาพท 21, 22, 23)

ในการพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศ มการจดเกบขอมลทไดจากระบบเฝาระวง โดยแสดงใหเหนถงรปแบบการ เกดโรคทชดเจน ทงบคคล เวลา และสถานท มการวเคราะห แปรผล ขอมลสาธารณสขทกระดบและมการปรบปรงอยางตอเนองน าไปสการตดสนใจบนฐานขอมลไดอยางมประสทธภาพทงในดานนโยบาย เชน การพฒนายทธศาสตร การจดท านโยบาย ดานปฏบต เชน จดท ามาตรการ วางแผน เฝาระวง จดท าแผนและโปรแกรมการปองกนควบคมโรคทม การประเมนผลอยางเปนระบบและตอเนอง ดานนวตกรรม เชน การพฒนาระบบวด วเคราะห การพยากรณโรคและ ภยสขภาพน ามาสรปเปนสถานการณโรค รายวน รายสปดาห รายเดอน รายป และจดท าเปน DDC Watch ซงเปนชองทาง ใหขอมลแกประชาชน นอกจากนยงมการพฒนาศนยปฏบตการตอบโตภาวะฉกเฉน (EOC) หอง Network Operation Center (NOC) และ Security Operation Center (SOC) เพอแจงเตอนและตอบสนองแบบ real time ในภาวะฉกเฉนระหวางหนวยงาน สวนกลางและสวนภมภาคตลอด 24 ชวโมง มการพฒนากลมภารกจตระหนกรและทมสอบสวน เคลอนทเรวเพอเฝาระวงเหตการณผดปกต มการพฒนา Application เพอใชตดตามสถานการณใหความรและเปนชองทางรบเรองรองเรยน มการพฒนาระบบบรหาร จดการเชงยทธศาสตร (ESM) ซงเปนระบบแจงสถานะการด าเนนการตางๆ เชน การอนมตโครงการ การรายงานผลตวชวด ซงชวยลดภาระการประมวลผลและรายงานผลของเจาหนาท โดยทบคลากรสามารถตดตามผลการปฏบตงานรายกจกรรม/แผนงาน/โครงการไดเปนรายสปดาห รายเดอน รายไตรมาส และรายป

ภำพท 21 กำรพยำกรณโรคและภยสขภำพ

ภำพท 22 Application ชองทำงกำรรบขอมลจำกประชำชน

ภำพท 23 ระบบบรหำรจดกำรเชงยทธศำสตร (ESM)


กำรแลกเปลยนองคควำมรเพอกำรเรยนรขององคกำร กรมควบคมโรคมกระบวนการจดการความรทมการรวบรวมและถายทอดองคความรทจ าเปนและ

เปนประโยชน ตงแตการส ารวจองคความรทจ าเปน ก าหนดเปาหมายของความร แหลงความร วธรวบรวมและ คดเลอกความร จดท ารปแบบทเหมาะสม สะดวก ตอการจดเกบ เขาถงงาย พรอมน ามาใชงาน โดยใหความส าคญตงแตระดบยทธศาสตร โดยก าหนดให ทกหนวยงานจดท าโครงสรางความรทมการศกษาทบทวน วเคราะหภารกจ นโยบายส าคญ และน ามาก าหนดเปนองคความรทจ าเปนในแตละประเดนยทธศาสตร มการแลกเปลยนเรยนร กบผเชยวชาญทงภายในและภายนอกองคกรเพอใหน าความรมาใชสนบสนนใหบรรลเปาหมายของยทธศาสตร ส าหรบระดบปฏบต มการมอบหมายผรบผดชอบแตละกระบวนการท างานทส าคญใหถายทอดองคความรทงการสรางคณคา ปจจยแหงความส าเรจ การแกไขปญหา อปสรรค ขอจ ากด แนวทางการพฒนา มการจดตง CoP หรอชมชนนกปฏบตในแตละเรอง มการรวบรวม แนวปฏบตทดทงจากภายในและภายนอกหนวยงาน ทงในและตางประเทศ น ามาปรบและสรางเปนคมอแนวทาง

ปฏบตทดขององคการ รวมถงมการจดท าท าเนยบผทรงคณวฒในแตละดานตงแตอดตถงปจจบน น ามา ถอดองคความรและสรปเปนแผนผงความคด/แผนผง กระบวนการ/ขนตอนการปฏบตงาน กอใหเกดการเรยนรน าไปสการน าไปประยกตใชในการท างาน ปรบปรง บรการ และสรางนวตกรรมใหกบกรม นอกจากนมการก าหนดใหหน วยงานจ ดต ง KM Team ท ท าหน าทสนบสนนใหค าปรกษา คดเลอก หวขอความรส าคญเพอก าหนดโจทย ในการน ามาจดการความรหนวยงาน พรอมสรปบทเรยนและพฒนาตอยอดงานประจ าสงานวจย

(Routine to Reserch : R2R) นอกจากนยงมการสนบสนนใหทกหนวยงานทงภายในและภายนอก สงประกวดผลงานวชาการในการประชมวชาการกรม ซงจดเปนประจ าทก 2 ป จนเกดวฒนธรรมแหงการเรยนรของบคลากรในกรม ส าหรบการสอสารและถายทอดความร มการจดกจกรรมสรางบรรยากาศแหงการเรยนร เชน ถนนความร ซงเปนชองทางในการสอสาร เผยแพรความรและขาวสาร ใหบคลากรและประชาชนทมาตดตอราชการ มการเกบและรกษาความรโดยจดเปนตลาดนดความร คลงความรและสนทรพยคลงความรเผยแพรบนเวบไซตของกรม (ภาพท 24, 25) กำรใชขอมลเชงเปรยบเทยบและกำรศกษำคเทยบเพอกำรพฒนำตนเอง

กรมควบคมโรคใชขอมลสารสนเทศเชงเปรยบเทยบเพอปรบปรงกระบวนการท างานทส าคญและเพมขดสมรรถนะหลกดานระบาดวทยา น าไปสการสรางนวตกรรมใหม มการใชแหลงขอมลทงภายในประเทศ ไดแก รายงานการเฝาระวงโรค แตละพนท ผลงานวจยของมหาวทยาลยตางๆ ฐานขอมลจากหนวยงานทเกยวของและหนวยงานเครอขาย เชน ส านกระบาดวทยา กรมอนามย ส านกงานสถตแหงชาต กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย เปนตน และหนวยงานจากภายนอกประเทศ ไดแก องคการอนามยโลก (WHO) ศนยปองกน ควบคมโรคแหงชาตของสหรฐมอเมรกา (US CDC) ศนยความรวมมอระหวางประเทศไทย- สหรฐอเมรกา ดานสาธารณสข (TUC) รายงานขององคการระหวางประเทศ นอกจากนไดมการเทยบระบบ

ภำพท 24 กระบวนกำรจดกำรควำมร

ภำพท 25 แนวทำงกำรจดกำรควำมร


การปองกนควบคมโรคของไทยกบของสหรฐอเมรกา คอ CDC (Centers for Disease Control) เพอใชในการก าหนดกลยทธ ในการแกปญหา รวมถงก าหนดแผนงานโรค ทเขมแขงและมความชดเจนทดเทยมกบคเทยบ จากความโดดเดนในการด าเนนงานดานการควบคมโรคทมการวเคราะห สถานการณและปรบเปลยนตวชวด ทใชในการเฝาระวง เพอใหทนตอสถานการณและตอบสนองไดอยางทนทวงท การจดการระบบฐานขอมลทมคณภาพและมาตรฐาน การเชอมโยงตวชวดทสามารถสะทอนการปฏบตภารก จหลกของหนวยงาน รวมทงการใชขอมลสารสนเทศเชงเปรยบเทยบและศกษาคเทยบเพอปรบปรงผลการด าเนนงาน การพฒนานวตกรรมเพอสนบสนนการปฏบตงาน ตลอดจนการแลกเปลยนเรยนรในหนวยงานเพอสรางองคความรและแนวทางการปฏบตทด น าไปส การปรบปรงองคการ อยางตอเนองและยงยน


หมวด 6 ดำนกระบวนกำรคณภำพและนวตกรรม

กรมควบคมโรคมระบบการปฏบตการทมประสทธผลทเกดจากการออกแบบและการจดการกระบวนการทเนนการมสวนรวมและการสรางเครอขายมการพฒนากระบวนการทส าคญอยางตอเนองใน 3 ดาน ซงเปนพนธกจหลกของ สวนราชการ ไดแก การเฝาระวงการควบคมและการปองกนโรคโดยมการออกแบบกระบวนการและก าหนดมาตรฐานทชดเจนสามารถสอสารและสรางเครอขายตางๆ ทเกยวของทวประเทศเชนเครอขายภาคประชาชน NGO เครอขายสอมวลชน เปนตน เพอใหชมชนตระหนกในการเฝาระวงควบคมและปองกนโรครวมทงมการก ากบดแลควบคมกระบวนการใหเปนไปตามมาตรฐานทก าหนดสงผลใหประชาชนเกดความเชอมนในการควบคมโรคของประเทศ โดยมผลลพธเชงประจกษ เชน การควบคมการระบาดของโรคอโบลา โรคมอรส เปนตน

กรมควบคมโรคเปนสวนราชการในสงกดกระทรวงสาธารณสขทมภารกจในการเฝาระวงปองกนควบคมประสาน ความรวมมอกบเครอขาย ตลอดจนพฒนาองคความรเกยวกบการควบคมปองกนโรคและภยสขภาพ เพอใหประชาชน มสขภาพดภายใตวสยทศน “เปนองคกรชนน ำระดบนำนำชำตทสงคมเชอถอและไววำงใจเพอปกปองประชำชนจำกโรคและภยสขภำพดวยควำมเปนเลศทำงวชำกำรภำยในป 2563” โดยมเปาหมายความส าเรจตามวสยทศนดงน 1) เครอขายเปาหมายมศกยภาพในการเฝาระวงปองกนควบคมโรคและภยสขภาพอยางมประสทธภาพ 2) ประชาชนกลมเปาหมายสามารถปฏบตตวในการปองกน ควบคมโรคตดตอส าคญโรคไมตดตอเรอรงโรคตดตออบตใหมและภยสขภาพทมคณภาพ ตามมาตรฐานสากล 3) ดานชองทางเขาออกประเทศและจงหวดชายแดน มระบบเฝาระวงควบคมโรคตดตอโรคตดตออบตใหมและภยสขภาพไดมาตรฐานตามกฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ.2548 รองรบการเขาสประชาคมอาเซยน 4) ผลงานวจย ดานการปองกน ควบคมโรคและภยสขภาพสามารถน าไปใชในการพฒนางานสาธารณสขและขบเคลอนองคการภายใตคานยม “I SMART” ดงน

Integrity การยดมนในความถกตองและจรยธรรม Service Mind บรการทด Mastery สงสมความเชยวชาญในงานอาชพ Achievement การมงผลสมฤทธ Relationship การมน าใจใจเปดกวางเปนพเปนนอง Teamwork การท างานเปนทม

ปจจบนกรมฯแบงโครงสรางเปน 39 หนวยงานประกอบดวยหนวยงานบรหาร 6 หนวยงาน 2 สถาบน 7 ส านกวชาการ 12 ส านกงานปองกนควบคมโรค (เขต) และมหนวยงานทตงขนเปนการภายในเพอรองรบงานในสถานการณปจจบน 12 หนวยงานมบคลากร รวมทงสน 6,266 คนโดยรอยละ 62.18 ปฏบตงานภารกจหลกและรอยละ 37.82 ปฏบตงานภารกจสนบสนน

ในการทจะบรรลความส าเรจตามเปาหมายของกรมควบคมโรคมความทาทายทส าคญเปนอปสรรค ทจะตองฝาฟนในหลายดาน ไดแก ความทาทายดานพนธกจ 1) องคความรขอมลโรคตดตออบตใหมเพอการเตรยมพรอมตอบโตภาวะฉกเฉนดานสาธารณสข 2) การพยากรณโรคและภยสขภาพในภาวะวกฤต 3) การบงคบใชกฎหมายทเกยวของกบการปองกนควบคมโรค และปญหาสขภาพทส าคญความทาทายดานการปฏบตการ 1) ระบบฐานขอมลโรคและภยสขภาพทตอบสนองการด าเนนการปองกนควบคมโรคไดอยางมประสทธภาพและ 2) การเตรยมความพรอมในการตอบโตภาวะฉกเฉนโรคและภยสขภาพไดอยางทนการณ ความทาทายดาน ความรบผดชอบตอสงคม 1) การยอมรบและเชอถอจากสงคมในการรวมมอในการปองกน ควบคมโรคและ ภยสขภาพและ 2) การสอสารความเสยงและตอบโตภาวะฉกเฉนโรคและภยสขภาพไดอยางมประสทธภาพความทาทายดานบคลากร 1) บคลากรไดรบการสงเสรมความกาวหนาในสายอาชพเพอความเปนเลศทางวชาการ


2) การธ ารงรกษาบคลากรทมความเชยวชาญเฉพาะทางดานเฝาระวง ปองกน ควบคมโรค 3) การเตรยมคนเพอรองรบการปรบเปลยนภารกจและโครงสรางอายและ 4) การดงดดบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข

จากความทาทายดงกลาว สงผลใหกรมควบคมโรคตองปรบตวใหทนตอสภาวะการณทเปลยนแปลง ตองพฒนาระบบการบรหารจดการใหมประสทธภาพในทกดาน โดยเฉพาะระบบการปฏบตการทจะตองสามารถเฝาระวงปองกนควบคมโรคและภยสขภาพเพอใหสงคมเชอถอและไววางใจ และทส าคญทสดเพอปกปองประชาชนจากโรคและภยสขภาพทจะบนทอนการพฒนาของประเทศ กำรก ำหนดกระบวนกำรสรำงคณคำและกระบวนกำรสนบสนน

กรมควบคมโรคไดด าเนนการปรบบทบาทภารกจหนวยงานในสงกดใหสอดคลองกบทศทางของการปฏรประบบสขภาพกระทรวงสาธารณสขในฐานะทกรมฯ เปนหนวยงานหลกในการเฝาระวงปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ จงไดทบทวนกระบวนการท างานของกรมฯ ทตองใชสงมอบผลตภณฑบรการทส าคญ โดยวเคราะห Value Chain ในการประชมผบรหาร ของกรมฯ และบคลากรทเกยวของเพอน ามาก าหนดกระบวนการสรางคณคาและกระบวนการสนบสนนใหไดผลลพธ (Outcome) ของการปฏบตตามพนธกจ คอ ลดเสยงลดโรคลดตายในกลมเปาหมาย (Target group) ไดแก 1) กลมเสยง (ตามสภาวะการเสยงแบบตางๆ ) 2) กลมวย (เดกวยรนวยท างาน) 3) กลมโรค (ทงโรคตดตอและโรคไมตดตอ) และ 4) พนทกลมเปาหมาย (ชมชน หมบาน โรงแรมโรงเรยน สถานประกอบการ ฯลฯ) เพอเปนประโยชนตอการด าเนนการตามความคาดหวงความตองการของผ รบบรการ และผมสวนไดสวนเสย และ การพฒนาคณภาพ ตลอดจนเพมประสทธภาพกระบวนการท างานของกรมฯ โดยสอสารใหบคลากรทกหนวยงานภายในสงกดกรมฯ ถอปฏบตเปนแนวทางเดยวกน (ดงภาพท 26) กำรออกแบบกระบวนกำร พจารณาใหสามารถสงมอบคณคาไดตาม Value Chain ดงน

1. พจารณาวากระบวนการนนสงมอบผลผลตและกระบวนการไปใหใครเปนผรบบรการภายในหรอภายนอกกรมฯ ซงจะจดเปนกระบวนการสนบสนนและกระบวนการสรางคณคา หรอเปนการสงมอบใหกระบวนการถดไป

2. ก าหนดใหชดเจนวาความตองการและความคาดหวงของผรบบรการและผมสวนไดส วนเสยคออะไร เพอจะไดก าหนดผลผลต (Output) ทชดเจนของกระบวนการ

3. ออกแบบกระบวนการเพอใหสามารถผลตและสงมอบบรการทมคณลกษณะตรงตามผลผลต (Output) ทไดก าหนดไวโดยออกแบบใหสอดคลองกบความสามารถและทรพยากรทมอยขององคการ ผลผลตและบรกำรของกรมควบคมโรค จ าแนกไดตามประเภทของกระบวนการหลกดงน (ดงภาพท 27) 1) การสรางเครองมอประกอบดวยผลตภณฑวชาการการบรการเฉพาะดานทไดมาตรฐานรายงานสถานการณโรคและขาวกรองฐานขอมลโรคและภยสขภาพ 2) การเตรยมความพรอมของกระบวนการมระบบการเตรยมความพรอมตอบโตภาวะฉกเฉนทมคณภาพ 3) การสอสารและขบเคลอนท าใหประชาชนมความรทศนคตและพฤตกรรมทเหมาะสม

ภำพท 26 Value Chain กรมควบคมโรค


เพราะมการท างานรวมกบเครอขายตางๆ ไดตามมาตรฐานสงผลใหประชาชนลดเสยงลดโรคลดตายจากภยสขภาพ 4) จากผลผลตกระบวนการสรางคณคาและกระบวนการสนบสนน ผลกดนใหเกดคณภาพในการเฝาระวงปองกนควบคมโรค คณภำพของกำรเฝำระวง ประกอบดวยการ มขอมลถกตองครบถวนทนเวลาและครอบคลมทกพนทความแมนย าของการพยากรณโรคเพอใหสามารถชเปาหมายกอนเกดเหตไดอกทงมการสอสารผานชองทางทเหมาะสมกบกลมเปาหมายและเครอขายทมคณภาพ คณภำพของกำรปองกน ประกอบดวยการ มขอมลทครบถวนถกตองทนเวลามมาตรการเชงรก ทเหมาะสมกบเหตการณสามารถตอบสนองไดอยางรวดเรวพรอมทงมการสอสารความเสยงทครอบคลม โดยทมงานและเครอขายทเพยงพอมศกยภาพในการปองกนและครอบคลมพนททกระดบเพอใหประชาชนกลมเปาหมายมพฤตกรรมสขภาพทเหมาะสม คณภำพของกำรควบคม ประกอบดวยการมบคลากรและทมงานทมความรทกษะความเชยวชาญในการก าหนดคมอมาตรการแนวทางการด าเนนงานทมมาตรฐาน น าไปสการบงคบใชมาตรการและกฎหมายทมประสทธภาพรวมถง มกลไกการตดตามประเมนผล ทมความตอเนองและบรณาการรวมกบพหภาค 5) ทดลองปฏบตตามขนตอนการท างานของกระบวนการทไดออกแบบวาสามารถปฏบตงานได และใหผลลพธตามผลผลตทก าหนดไวหรอไมทงในเชงคณภาพและปรมาณรวมถงพจารณาออกแบบกระบวนการหรอปรบใหเหมาะสม

ตวอยางการออกแบบกระบวนการเฝาระวงปองกนและควบคมโรค เปนดงภาพท 28 ผลจากการออกแบบและการจดการกระบวนการสรางคณคากอใหเกดประสทธผล ในการเฝาระวงปองกนและควบคมโรคในเชงประจกษ ดงจะเหนไดจากผลงานของกรมฯท สามารถควบคม และยบยงการแพรระบาดของโรคอโบลาในป 2557 และ โรคเมอรส ในป 2558 ไดอยางมประสทธภาพ

ตำรำงท 6 ขอก ำหนดทส ำคญตวชวดและจดควบคมในกระบวนกำรสรำงคณคำ คณคำ กระบวนกำร ขอก ำหนดทส ำคญ ตวชวดภำยในกระบวนกำร จดควบคม

กำรปองกนและควบคม

เตรยมพรอมตอบโตภาวะฉกเฉนดานสาธารณสข

เครอข ายท ม คณภาพ/ขอม ล ในการตดสนใจทครบถวนถกตองและทนเวลา/มมาตรการเชงรกทเหมาะสมกบเหตกาณ/การสอสารความเสองทครอบคลม/มทมงานและเครอขายทเพยงพอมศกยภาพในการปองกนและครอบคลมพนททกระดบ/มบคลากรและทมงานทมความร ทกษะ มความเชยวชาญ

จ านวนของหนวยงานทมกลไกและขนตอนการบรหารจ ดก า รก าร เต ร ยมความพร อมและตอบ โต ภ า ว ะฉ ก เ ฉ น ด า น โ ร คแ ละ ภ ยสขภาพแบบบรณการตามเกณฑทก าหนด

- รายงานการวเคราะหความเสยงและแผนปฏบตงานตามผลการวเคราะหความเสยง

ภำพท 28 กำรจดกำรกระบวนกำรเตรยมควำมพรอมตอบโตภำวะฉกเฉนทำงสำธำรณสข DDC-PHEM

ภำพท 27 กำรก ำหนดผลผลตและบรกำร


คณคำ กระบวนกำร ขอก ำหนดทส ำคญ ตวชวดภำยในกระบวนกำร จดควบคม สอสารความเสยงปรบเปลยนพฤตกรรมโรคและภยสขภาพ

มขอมลถกตองครบถวนทนเวลา/ชองท า ง ก า ร ส อ ส า ร ท เ ห ม า ะ ส ม ก บกลมเปาหมาย/เครอขายทมคณภาพ/มมาตรการเชงรกทเหมาะสมกบเหตการณ/การสอสารความเสยงทครอบคลม/มทมงานและเครอขายทเพยงพอมศกยภาพในการปองกนและครอบคลมพนททกระดบ/มบคลากรและทมงานทมความรทกษะมความเช ยวชาญ/มมาตรการแนวทางทมมาตรฐาน/มกลไกการตดตามประเมนผลทมความตอเนอง/มการบรณาการรวมกบเครอขาย พหภาค

จ านวนขาวทสอสารความเสยงตอบโตไดทนเวลา

- แผนปฏบตการการเฝาระวงตอบโตขาวและสอสารความเสยง - ขาวผานการกลนกรองจากคณะท างานเฝาระวงะตอบโตฯ

ถายทอดความรโรคและภยสขภาพ

มขอมลถกตองครบถวนทนเวลา/ชองทางการสอสารทเหมาะสมกบกลมเปาหมาย/เครอขายทมคณภาพ/มทมงานและเครอขายทเพยงพอมศกยภาพในการปองกนและครอบคลมพนทท กระด บ/ประชาชนกล มเป าหมายมพฤตกรรมสขภาพทเหมาะสม/มบคลากรและทมงานทมความรทกษะมความเชยวชาญ/มมาตรการ แนวทางทมาตรฐาน

รอยละของประชาชนกลมเปาหมายรบทราบและมความรเรองโรคและภยสขภาพทส าคญของกรมฯ

- แนวทางมาตรการ เพอถายทอดความรใหประชาชนกลมเปาหมาย

นอกจากกรมควบคมโรคจะพฒนากระบวนการสรางคณคาแลว กยงไดด าเนนการพฒนากระบวนการสนบสนนทส าคญ โดยไดด าเนนการออกแบบกระบวนสนบสนน ซ งพจารณาถงปจจยทส งผลตอความมประสทธภาพของกระบวนการการก าหนดขอก าหนด ทส าคญการออกแบบกระบวนการการก าหนดตวชวด ทส าคญและผลผลตของกระบวนการโดยมตวอยาง การออกแบบกระบวนการสนบสนนและการสอสารกระบวนการไปสการปฏบต (ดงภาพท 29) เพอใหกระบวนทไดรบการออกแบบถกน าไปสการปฏบตและบรรลตามเปาหมายของกระบวนการกรมควบคมโรค

มการควบคมกระบวนการตงแตผสงมอบบคลากรปจจยน าเขาวธการท างานตลอดจนสภาพแวดลอมในการท างานก าหนดคาเปาหมายและตวชวดก ากบการด าเนนการททาทายเพมขนทกปการจดท าเปนมาตรฐานขนตอนการปฏบตหรอคมอการปฏบตงานส าหรบใชเปนแนวทางการปฏบตหรอการฝกอบรมหรอสอนงานใหแกบคลากรระหวางการปฏบตงานผปฏบตงานจะบนทกขอมลสารสนเทศทจ าเปนส าหรบการตดตามควบคมทงเชงรบ (การรายงานผล) และเชงรก (การตรวจสอบ) ประเมนผลกระบวนการตามตวชวดทก าหนดเพอน าไปสการเรยนรการเปรยบเทยบ เพอปรบปรงกระบวนการใหมประสทธภาพและประสทธผลยงขนตอไปซงจะสงผลใหสามารถ ลดคาใชจายหรอการปองกนขอผดพลาดไดอกทางหนงนอกเหนอจากการจดท ามาตรฐานขนตอนการปฏบตงาน

ภำพท 29 ตวอยำงกำรออกแบบกระบวนกำรตรวจสอบภำยใน


นอกจากนไดจดกจกรรมแลกเปลยนเรยนรจดใหมการถายทอดความรความเชยวชาญของแตละบคคลไวในเอกสารสอตางๆทสามารถจบตองได (Explicit knowledge) การสรางระบบพเลยง-นองเลยง (mentor-mentee) รวมทงการน า

เทคโนโลยใหม เๆชนการมระบบ VDO conference เพอใชประชมอบรมสมมนากบสวนกลางและภมภาคในยามปกตและประชมพจารณาสงการ ในภาวะฉกเฉนทเปนทงการเตรยมความพรอมตอบโตเฝาระวงปองกนควบคมโรคและภยสขภาพโดยมตวอยางการสอสารเพอน าไปสการปฏบตอยางมประสทธภาพ ดงภาพท 30

รวมทงพฒนาการรายงานผลงานการตรวจสอบการก ากบตดตามการสรปผลการท างาน 1) จากระบบบรหารจดการเช งยทธศาสตร กรมควบคมโรค (Estimates) ซงเปนระบบในการจดท าแผนและตดตามผลการด าเนนงานโดยใหผรบผดชอบโครงการรายงานผลการด าเนนงานในระบบแบบออนไลน Real Time 2) การก ากบตดตามการด าเนนงานตามแนวทางยทธศาสตรท 2 โดยก ากบตดตามการด าเนนงานทกไตรมาส ในระบบ Estimate SM ของกรม 3) การก ากบตดตามและประเมนผลการด าเนนงานผานการ

ประชมผบรหารของกรมทกเดอน 4) การนเทศงานเพอสนบสนนและบรหารจดการใหหนวยงานสามารถด าเนนงานไดตามเปาหมายทวางไว 5) การตดตามและประเมนผลภาพรวมของการเฝาระวงปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศ ตามมาตรฐานสากลตามยทธศาสตรท 5 เพอเปนแนวทางในการประเมนผลความส าเรจของแผนงานโครงการหรอนวตกรรม ของหนวยงานผลการประเมนจะน าไปตอยอดหรอปรบปรงการด าเนนงานรวมทงเกดการปรบแผนในการด าเนนงาน ใหมประสทธภาพเพมขนตอไป กำรด ำเนนงำนผำนเครอขำยเพอยกระดบกำรด ำเนนกำรของสวนรำชกำร กรมควบคมโรค ขบเคลอนการด าเนนงานผานกลมเครอขายใหเกดผลสมฤทธดวยกลยทธการสรางและพฒนาเครอขายผานการสรางสมพนธภาพทด การตดตอสอสารอยางตอเนองหลายชองทาง ท าใหเครอขายเหนประโยชน ใหความส าคญ และใหความรวมมอในการด าเนนงานพฒนา สนบสนน สรางเสรมสขภาพ เพอปกปองประชาชนจากโรคและภยสขภาพ กรมมวธการคดเลอกเครอขาย โดยเรมจากการทบทวนผลการรายงานขอมลทสะทอนกลบจาก กลมเครอขายทท างานรวมกบกรมฯ และค านงถงสมรรถนะทจ าเปนของเครอขาย ไดแก สมรรถนะในดานการสอสารความเสยง สมรรถนะดานระบาดวทยา โดยคณะกรรมการระดบกรมฯ คอ 1) คณะกรรมการบรหารนโยบายและยทธศาสตรและคณะท างานยทธศาสตรท เกยวของ และ 2) คณะกรรมการพฒนาคณภาพการบรหารจดการภาครฐ ซงประกอบดวยผบรหารผทรงคณวฒและตวแทนจากทกหนวยงานภายในกรมฯ โดยมการประชมกนอยางสม าเสมอตามกรอบการด าเนนงานปกตประจ าป เพอกลนกรองและจดท าขอเสนอแนะเพอการปรบปรงพฒนาเกณฑในการก าหนดจ าแนกเครอขายใหสอดคลองและเหมาะสมกบพนธกจองคการและสถานการณ ทเปลยนแปลงไปในแตละป เพอใหสามารถตอบสนองความตองการและความคาดหวงในแตละกลมไดอยางตรงจดอกทงมการรบฟงเรยนรความตองการและความคาดหวงของเครอขายแตละกลมเพอน าขอมลไปใชในการวางแผนปฏบตงานปรบปรงกระบวนการและการบรการใหมๆ ตวอยางการด าเนนการรวมกบเครอขาย เชน

ภำพท 30 กำรสอสำรเพอน ำไปสกำรปฏบตอยำงมประสทธภำพ


- การพฒนาจงหวดชายแดนตามกรอบกฎอนามยระหวางประเทศ (IHR 2005) พ.ศ. 2548 และ GHS (Global Health Security) ตามมาตรการ 12 เปาหมายของกรมในปพ.ศ. 2557

- เครอขายขอมลทางดานการบาดเจบเพอใหเกดการเฝาระวงการบาดเจบไดอยางมคณภาพ - เครอขาย SRRT อ าเภอหรอทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรวเพอการเฝาระวงสอบสวนและควบคม

การแพรระบาดของโรคทเปนปญหาส าคญของพนท เปนตน ผลลพธการสนบสนนผลกดนใหทกหนวยงานของกรมฯท างานรวมกบเครอขายปรากฏดงผลงานคณภาพ

ทไดรบรางวลบรการภาครฐแหงชาต ไดแก ผลงาน “การพฒนาระบบการตรวจหาปรมาณเชอไวรสเอชไอวเพอขยายโอกาสใหประชาชนไดรบบรการ

อยางมคณภาพเทาเทยมและทนเวลา” ของส านกงานปองกนควบคมโรคท 4 จงหวดราชบร กรมควบคมโรค ในความรวมมอของทกเครอขาย

ผลงาน “โรคเรอนในเมองหลวง : ศกดศรและคณภาพชวตของผไดรบผลกระทบจากโรคเรอนทควรไดรบ การเยยวยา” ของส านกงานปองกนควบคมโรคท 1 กรงเทพฯในความรวมมอของเครอขายในการท างานดานโรคเรอน

ผลงานรางวลชนะเลศ (1st Place Winner) ระดบนานาชาตจาก United Nations Public Service Awards 2014 ในสาขาการสงเสรมการมสวนรวมในการตดสนเกยวกบนโยบายผานกลไกนวตกรรม (Fostering participation in policy-making decisions through innovative mechanisms) ชอผลงานมาลาเรย :การพฒนาศกยภาพบรการแบบบรณาการ “Community Participation for Effective Malaria Management in Tha Song Yang Di” ซงมความโดดเดนดานการบรหารจดการแบบบรณาการรวมกบเครอขายเพอลดความเจบปวยดวยโรคมาลาเรยในพนทเสยงสงอ าเภอทาสองยาง กำรเตรยมพรอมดำนควำมปลอดภยและตอภำวะฉกเฉน

กรมควบคมโรคตระหนกถงการด าเนนภารกจในปจจบนทมโอกาสหยดชะงกอนเนองมาจากเหตภยพบตและสภาวะวกฤตตางๆ ซงจะท าใหเกดผลกระทบตอประชาชนและการด าเนนทส าคญ ไดแก 1) ประชาชนไมไดรบยาและเวชภณฑจากการสนบสนนของกรมควบคมโรคอยางตอเนอง โดยเฉพาะในกลมโรคเรอรง เชน ความดนเบาหวานโรคระบบทางเดนหายใจและ หลอดเลอดรวมทงโรคระบบภมตานทานบกพรอง 2) ผประกอบการไมสามารถสงออกอาหารปลอดภยไดมผลกระทบ ทางเศรษฐกจภาพรวมของประเทศ 3) เกดความเสยงของโรคตอประชาชนในกลมเปาหมายเนองจากแหลงขอมลสารสนเทศ ในระบบการเฝาระวงปองกนควบคมโรคหยดชะงกและมผลกระทบประกอบการตดสนใจของผบรหารตอสถานการณทเผชญอย

ดงนนเพอใหสามารถเฝาระวงปองกนควบคมโรคใหกบประชาชนไดในระดบพนฐานอยางตอเนองภายใตภาวะวกฤตตางๆ ผบรหารระดบสงของกรมฯจงไดรวมกนก าหนดนโยบายการบรหารความตอเนองในการด าเนนงานขององคการ (Business Continuity Management : BCM) ภายใตยทธศาสตรท 4 การเตรยมพรอมและด าเนนการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพในสถานการณฉกเฉนและภยพบตอยางรวดเรวตามความตองการของพนทและไดมาตรฐานสากล โดยก าหนดตวชวดใหทกหนวยงานในสงกดกรมฯ จดท าแผนประคองกจการภายในองคกร (Business Continuity Plan : BCP) และ Incident Management Plans (IMP) โดยอางองมาตรฐาน ISO 22301 : 2012 เพอใหมนใจวาในกรณทมสถานการณฉกเฉนทท าใหการปฏบตงานตามปกตตองหยดชะงกภารกจส าคญจะสามารถด าเนนการไดอยางตอเนองหรอกลบมาด าเนนการในเวลาทเหมาะสม โดยใชทรพยากรคนเงนสงของใหสอดรบกบปญหาความเสยงทอาจเกดขนไดและสามารถประเมนการปฏบตงานเปนไปตามเปาหมายทก าหนดไวและน าไปสการปรบปรงตอไป ดงภาพท 31 โดยมแนวทางในการด าเนนการ ดงน ภำพท 31 กำรเตรยมควำมพรอมควำมปลอดภยและภำวะฉกเฉน


ขนตอนท 1 การสรางองคความร ปพ.ศ.2555 จดท าโครงการพฒนาศกยภาพบคลากรเตรยมพรอมตอบโตภาวะฉกเฉนอบรมหลกสตรการบรหารความตอเนองในการด าเนนงานขององคการเพอจดท าแผนบรหารสถานการณฉกเฉนและแผนประคองกจการเปาหมาย 20 หนวยงาน ป พ.ศ. 2556 ด าเนนโครงการตอเนองโดยขยายกลมเปาหมายเพมขนรวม 27 หนวยงาน และปพ.ศ. 2557 จดอบรมผตรวจประเมนคณภาพภายใน BCM-Lead Auditor : ISO 22301-2012

ขนตอนท 2 การซกซอมและทบทวนปรบปรงแผน ป พ.ศ. 2557 หลงจากมการตรวจตดตามประเมนแผนสถานการณฉกเฉน (IMP) และแผนบรหารความตอเนองขององคกร (BCP) ของหนวยงานกลมเปาหมายแลวหนวยงานด าเนนการซกซอมเพอพฒนาปรบปรงใหมประสทธภาพและใหเกดประสทธผล

ขนตอนท 3 การสรางใหเปนวฒนธรรมขององคการสงเสรมระบบรองรบภาวะวกฤตทยงยนป พ.ศ.2558 เปนตนไป หนวยงานทรบผดชอบในรปแบบคณะท างานตรวจตดตามประเมนภายใน (Internal Audit) ตามระบบทวางแผนไวปรบปรงสอสารสรางความเขาใจและซกซอมใหครอบคลมกระบวนการตามพนธกจและผรบบรการ ผมสวนไดสวนเสยใหเกดประโยชนสงสดตอไป กำรจดกำรนวตกรรม กรมควบคมโรคมนโยบายในการด าเนนงานทเนนกระบวนการท างานของหนวยงานในสงกดดวย 3ส 5I ใหความส าคญกบการสรางและการน านวตกรรม (Innovation) มาใชในการปฏบตงานมการจดการความรอยางตอเนองและทวทงองคการ เพอน าไปสองคการแหงการเรยนรมส านกจดการความร ซงเปนหนวยงานภายในเปนผรบผดชอบหลกในการพฒนากระบวนการจดการความรและนวตกรรมในภาพรวมกรมฯและการบรหารจดการองคความรของส านกงานปองกนควบคมโรคใหเทาเทยมกน (Scaling Up) มการจดท าโครงสรางความรหนวยงาน (Knowledge Structure) เพอรวบรวมองคความรส าคญของหนวยงานและถายทอดใหทกหนวยงาน ในสงกดด าเนนการจดการความรในหนวยงาน โดยมระบบคลงความรจดเกบองคความรส าคญ เพอขบเคลอนงานในเชงยทธศาสตรวางแผนการถายทอดความรความเชยวชาญใหกบคนรนตอไปวางกลไกใหหนวยงานใช KM ในการเรยนรและพฒนาเปนประจ าอยางตอเนองเพอใหบคลากรกรมฯไดรวมสราง รวมเรยนร ตอยอดองคความร ซงกรมฯ ไดมการตอยอดน าองคความรส าคญ ไดแก คมอแนวทางมาตรฐานงานปองกนควบคมโรค ทไดรวบรวม ไวในระบบคลงความรมาทบทวนใหเปนไปตามมาตรฐาน พรอมใชงานและทนสถานการณ เชน คมออาสาสมครสาธารณสข เรองโรคไขเลอดออกแนวทางการใหการปรกษา และการวนจฉยการตดเชอ HIV แบบทราบผล ในวนเดยวแนวทางมาตรฐานการปฏบตงานดานควบคมโรคตดตอระหวางประเทศ (ทาอากาศยาน) เปนตน โดยเผยแพรผานทางเวบไซตของกรมฯ เพอใหนกวชาการและเครอขายงานปองกนควบคมโรคไดใชประโยชน ในการปฏบตงานในพนทไดอยางทวถงโดยมเปาหมายการด าเนนงาน คอ ประชาชนลดเสยงลดโรคลดตาย ในการสนบสนนโอกาสใหเกดการสรางนวตกรรมนอกจากกรมฯ จะสงเสรมและผลกดนดานนโยบายแลวกรมฯยงไดมด าเนนการดงน 1) ก าหนดใหนวตกรรมเปนหนง ในผลตภณฑของกรมควบคมโรคตามยทธศาสตรท 2 และก าหนดใหเปนตวชวดผลการปฏบตราชการของหนวยงาน ในสงกดตวชวดท 2.1.1 (สดสวนของผลตภณฑทด าเนนการตามมาตรฐานสากล) โดยมกระบวนการคดคนนวตกรรมตาม ADDIE Model (ภาพท 32) ซงม 5 ขนตอน ไดแก การศกษาและวเคราะหการออกแบบนวตกรรมการสรางนวตกรรมการน านวตกรรมไปทดลองใชกบกลมเปาหมายและ การประเมนผลทไดจากการทดลอง 2) การสนบสนนดานงบประมาณซงจะไดรบการพจารณาเปนพเศษโดยใหหนวยงานคดและสรางนวตกรรมตางๆ ผานโครงการหรอกจกรรมในแผนปฏบตราชการประจ าป เนนการแกไขปญหาการเฝาระวงปองกนควบคมโรคและภยสขภาพตามนโยบายและปญหาในพนท ซงในการด าเนนงานนนจ าเปนตองอาศยนวตกรรมตางๆ ในการแกไขปญหา 3) ดานวชาการกรมควบคมโรคจะมกรอบหวขอค าถาม

ภำพท 32 กระบวนกำรกำรคดคนนวตกรรมตำม ADDIE Model


งานวจยใหหนวยงานจดท าโครงการวจยเสนอของบประมาณด าเนนการโดยผานระบบการบรหารจดการของส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาตซงกรมฯ ไดรบทนสนบสนนงานวจยตอเนองปละประมาณ 25 ลาน ในการสนบสนนงานวจยของกรมควบคมโรครวมทงทปรกษาในการด าเนนการผทรงคณวฒในหลายสาขา 4) การเสรมสรางบรรยากาศและผลกดนใหเกดวฒนธรรมแหงการเรยนรและการสรางนวตกรรม เชน การจดท าคลงความรการจดชมชนนกปฏบตการแลกเปลยนเรยนร การถอดบทเรยนการจดตลาดนดความร และจดสมมนาวชาการปองกนควบคมโรคแหงชาต ซงจะมการประกวดผลงานเดนในแตละครง

ตวอยางผลงานและนวตกรรมคณภาพทกรมฯใชในการวางแผนยทธศาสตรในการปฏบตงาน ไดแก ผลงานคณภาพ ป พ.ศ.2557 กลองจลทรรศนเครอขาย (Webcam Microscope) นวตกรรมเพมประสทธภาพการวนจฉยโรคมาลาเรย จงหวดแมฮองสอน โดยส านกงานปองกนควบคมโรคท 10 เชยงใหม ซงในป พ.ศ. 2558 ไดน ามาพฒนาขยายผลใหหนวยงาน ในสงกดน าไปใช โดยมจ านวนหนวยงานทใหการบรการในการตรวจเชอมาลาเรยผานระบบออนไลนจาก 1 หนวยงาน ในป พ.ศ. 2555 เปน 34 หนวยงาน ในป พ.ศ. 2557

การพฒนาแนวคดการบรการทเปนมตรในการควบคมโรคเอดสและโรคตดตอทางเพศสมพนธประกอบกบการท าใหเครอขายทงราชการและไมใชราชการรวมมอกนม Self of Belonging เหนประโยชนรวมกน คอประชาชนมความตระหนกในการปองกนตนเองไดอยากชวยเพอนใหรเทาทนโรคทสงคมหวาดกลวและรงเกยจจากผลงาน “โครงการการจดบรการทเปนมตรส าหรบเยาวชน” ของส านกโรคเอดสวณโรคและโรคตดตอทางเพศสมพนธ

การพฒนาระบบสารสนเทศเพอสนบสนนการปองกนและควบคมการระบาดของโรคไขเลอดออกเชงรกโดยความรวมมอระหวางกรมควบคมโรคและ NECTEC ในการใช Tablet ในการเฝาระวงความชกของยงลาย ในพนทปวยซ าซากดวยโปรแกรม DMLS เพอเพมประสทธภาพในการควบคมโรคไขเลอดออกเพอพฒนานวตกรรมในการเฝาระวงปองกนควบคมโรคไขเลอดออก ปจจยหลกแหงควำมส ำเรจ 1) การมวสยทศนของผบรหารมการก าหนดทศทางนโยบายทชดเจนในการท างาน เพอใหบคลากรปฏบตงานไดอยางมประสทธผลสรางบรรยากาศในการท างานสนบสนนใหเกดการเรยนรอยางตอเนอง

2) การสงเสรมใหบคลากรทกระดบพฒนาและปรบปรงกระบวนการจนเกดนวตกรรม 3) การใชกลไกการสอสารทหลากหลายการใชสอสงคมออนไลนท าใหไดรบขอมลขอเสนอแนะ

จากบคลากรผรบบรการผมสวนไดสวนเสยมาปรบปรงกระบวนการท างานของกรมฯไดอยางมประสทธภาพ 4) การพฒนาศกยภาพทกเครอขายทท างานรวมกนโดยมการน าขอเสนอแนะจากการถอดบทเรยนของ

เครอขายมาพฒนาการท างานรวมกน ทงดานความรและสมพนธภาพตางๆ 5) การมระบบตดตามประเมนผลการด าเนนงานทมประสทธภาพโดยการน าระบบเทคโนโลยมาใชในการ

ตดตามผลงานท าใหสามารถทราบปญหาอปสรรคทเกดขนและปรบปรงขนตอนในการปฏบตงานอยางตอเนอง


Best Practices รำงวลบรกำรภำครฐแหงชำต

ประจ ำป พ.ศ.2557


รำงวลประเภทกำรพฒนำกำรบรกำรทเปนเลศ “ระดบดเดน”

ส ำนกโรคเอดส วณโรค และโรคตดตอทำงเพศสมพนธ กรมควบคมโรค

“การด าเนนงานในการพฒนาศนยบรการท เปนมตรส าหรบเยาวชน มการพฒนาการมสวนรวม จากภาคสวนตางๆ ทงจากภาครฐและเอกชน มการประสานงานจดการพฒนาศกยภาพผใหบรการ และผทม สวนเกยวของ และการพฒนาระบบการด าเนนงานอยางบรณาการสอดคลองกบแผนงานของแตละสวนทเกยวของ มหนวยงานหลกในการด าเนนงานตามความเหมาะสม การออกแบบบรการสขภาพทเปนมตรกบเยาวชนไดค านงปจจยพนฐาน เพอใหสามารถบรการสนองความตองการของเยาวชนไดถกตอง เพอใหการด าเนนงานทเกยวของ กบการปองกนโรคเอดสในเยาวชนเปนไปอยางมประสทธภาพ”

ควำมรนแรงของปญหำโรคเอดสในเยำวชน สภาพสงคมและสอสงแวดลอมในปจจบน มปจจยหลายดานทสงผลกระทบทเปนปญหาตอเยาวชนและอปสรรคตอการสรางคณภาพชวตทดของเยาวชนไทย พฤตกรรมทางเพศของเยาวชนกเปนสาเหตหนง จากการเฝาระวงพฤตกรรมทสมพนธกบการตดเชอเอชไอว ป พ.ศ.2554 ของส านกระบาดวทยา กรมควบคมโรค พบวานกเรยนชนมธยมศกษา ปท 2 และ 5 อาชวศกษาชนประกาศนยบตรวชาชพปท 2 พบวา สวนใหญนกเรยนชายและหญงทเคยมเพศสมพนธแลวมแนวโนมเพมขนเรอยๆ อายเฉลยเยาวชนทมเพศสมพนธครงแรก 12 ป จากการเฝาระวงทางระบาดวทยา ผปวยโรคตดตอทางเพศสมพนธตอ 1 แสน ประชากรเพมขนจาก 29 เปอรเซนตใน พ.ศ.2550 เปน 44 เปอรเซนต ใน พ.ศ.2554 และในจ านวนนประมาณ 42 เปอรเซนตเปนวยรน วยรนมอตราการตดเชอเอชไอวมากกวาทกกลมอาย อตราการตงครรภทมอายนอยกวา 20 ปเพมสงขน กรมอนามยไดด าเนนการเกบขอมลจากโรงพยาบาลทงในและนอกสงกดกระทรวงสาธารณสข พบผปวยท าแทง เปนกลมวยรนและเยาวชนกลมอาย 15-19 ป รอยละ 24.3 ซงเปนผลจากการมเพศสมพนธกอนวยอนควร และไมไดมการปองกนถงรอยละ 80 หากเยาวชนเผชญปญหาสขภาพทางเพศ ไมวาจะเปนการตดเชอเอชไอว โรคตดตอ ทางเพศสมพนธ และการตงครรภเมอไมพรอม กจะหาทางแกปญหาดวยตวเอง ปรกษาเพอนและหาขอมลจากอนเทอรเนต เลอกจดการปญหานนเอง เชน หากเกดการตงครรภเมอไมพรอมกเลอกทจะซอ “ยาขบ” หรอใหคนรจกพาไป “ท าแทง” ตามคลนกเถอน (จากขอมลภาคสนามของมลนธเขาถงเอดส) ซงเปนเรองทอนตรายอยางยง การทเยาวชนตองเผชญกบปญหาเหลานน เพราะเขาไมถงขอมลดานสขภาวะทางเพศทถกตองเขาไมถงระบบบรการสขภาพ สวนหนงเพราะสงคมไทยยงไมยอมรบการมเพศสมพนธกอนวยอนควร โดยเฉพาะในเยาวชนหญงซงมกถกตตราจากสงคม กรณปญหาการท าแทง การทอดทงลกหลงคลอด หรอการกระท าทท าใหบตรเสยชวตหลงคลอด จากขอมลภาคสนามของมลนธเอดสพบวา เยาวชนตองการเดนเขาไปรบบรการแลวไมถกมองดวยสายตาต าหน ขณะรบบรการ ไมวาจะเปนบรการปรกษาหรอรกษา จะไมถกตดสนพฤตกรรมทไปกระท ามาวาดหรอไมด ถกหรอผด ตองเปนบรการทไมเสยคาใชจาย เพราะเยาวชนสวนใหญยงไมมรายได ดงนนหลาย ๆ ฝายจงตองชวยกนดแลเยาวชน ใหเขาถงขอมลดานสขภาวะทางเพศทถกตองรวมถงรบรวธการปองกน การปรบเปลยนพฤตกรรม รวมถงการเขาถงระบบบรการทสอดคลองกบความตองการ

โครงกำรกำรจดบรกำรทเปนมตรส ำหรบเยำวชน


พฒนำระบบบรกำรเพอมงสกำรบรกำรตรวจและปองกนโรค ส านกโรคเอดส วณโรค และโรคตดตอทางเพศสมพนธ ซงมบทบาทภารกจหลกในการปองกนควบคมโรคเอดส และโรคตดตอทางเพศสมพนธ ในประชากรทกกลมเปาหมายตางๆ จงไดมแนวคดการพฒนาระบบบรการทเปนมตร ในกลมเยาวชนขน โดยรวมมอกบกลมภาคเครอขายตาง ๆ อาท องคการแพธ สมาคมยวมสลมแหงประเทศไทย มลนธรกษไทย

มลนธพะเยาเพอการพฒนา มลนธดวงประทป และเครอขายภาครฐ ไดแก ส านกอนามยการเจรญพนธ ส านกงานสาธารณสขจงหวด และหนวยบรการสขภาพตางๆ เปนตน รวมจดระบบบรการทสอดคลองกบสถานการณปญหาและความตองการของเยาวชน ซงประกอบดวยกจกรรมตางๆ ไดแก การประเมน ความพรอมของผใหบรการและหนวยบรการในการจดตงศนยบรการทเปนมตร การจดท าแผนยทธศาสตร

การจดตงศนยบรการทเปนมตรของจงหวด เพอใหการด าเนนงานสอดคลองกบบรบทของเยาวชน (ลกคา) และผใหบรการ และการจดท าชดรปแบบการใหบรการประกอบดวยการใหความร การใหค าปรกษา การตรวจหาการตดเชอเอชไอว การตรวจรกษาโรคตดตอทางเพศสมพนธ การบรการฝากครรภ การใหการปรกษากรณตงครรภไมพรอม การปรบทศนคตของผใหบรการการอบรมทกษะ การใหการปรกษาแกแกนน าเยาวชน โดยมการใหบรการทงเชงรบ คอการใหบรการในหนวยสขภาพ ซงสวนใหญตงอยในโรงพยาบาล และเชงรก คอ การพฒนาศกยภาพชมชน และการอบรมแกนน าเยาวชนในชมชน เพอใหการปรกษากบเพอน ๆทพบปญหา และสงเขาสระบบบรการ จากการตดตามผลการด าเนนงานการจดบรการทเปนมตร พบวามการประชาสมพนธเชงรกท าใหเยาวชนเขาถงระบบบรการไดมากขน มการน า social media เชน Facebook และการใช Call Center มาเปนสวนหนงของสอประชาสมพนธ สามารถเขาถงกลมเปาหมายไดงายขนชวยสรางความมนใจใหเยาวชน ลดขนตอนการรบบรการ โดยในระบบเดมเดกวยรนมาโรงพยาบาลตองท าบตรท OPD แตเมอมระบบการจดบรการทเปนมตรมา วยรนกเขาตรงสคลนกบรการทเปนมตรไดทนท มบรการทรวดเรวชวยลดขนตอน สะดวกตอผรบบรการ โดยผรบบรการเขารบบรการในคลนกไดทนท สถานทบรการของคลนกมความมดชดสามารถพดคยไดอยางสะดวกใจ นอกจากน ยงมการใหบรการนอกเวลาราชการหลงเวลาเลกเรยนอกดวย ในการปฏบต งาน ส านกโรคเอดส วณโรค และโรคตดตอทางเพศสมพนธ ไดประสานงานกบส านกงานบรหารโครงการกองทนโลก จดท าขอตกลงการด าเนนงานโครงการการพฒนาระบบบรการทเปนมตรฯ โดยในขอตกลงประกอบดวย ขอมลการบรหารจดการ บนทกขอตกลงประกอบการด าเนนงาน สรปยอโครงการ และภาคผนวก โดยขอตกลงการด าเนนโครงการ เปนการลงนามระหวางส านกบรหารกองทนโลก กรมควบคมโรค ลงนามโดยอธบดกรมควบคมโรค และส านกโรคเอดส วณโรค และโรคตดตอทางเพศสมพนธ นอกจากน ส านกโรคเอดสยงไดจดท าแผนงานกจกรรมการด าเนนงานพรอมประชมชแจงและถายทอดตวชวดและกจกรรมภายใตโครงการพฒนาระบบบรการทเปนมตรฯ ใหกบองคกรเอกชน และส านกงานสาธารณสขจงหวดทรวมด าเนนงาน มการตดตามผลการด าเนนกจกรรม (work plan) และรายงานตวชวดของส านกโรคเอดสฯ ส านกงานสาธารณสขจงหวด และองคกรเอกชนเปนรายไตรมาส ผลทไดท าใหเกดเครอขายของบรการทเปนมตรส าหรบเยาวชน ในพนท 43 จงหวด จ านวน 1,022 แหง โดยแบงออกเปนโรงพยาบาลรฐบาล โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลและสถานอนามย โรงพยาบาลเอกชน คลนก ศนยอนามย รานขายยา ศนยกามโรค และศนยบรการสขภาพ สสจ. และ สสอ. โรงเรยน องคกรเอกชนและกลมผตดเชอเอชไอว นอกจากน ยงมเยาวชนไดรบความรเกยวกบปองกนการตดเชอเอชไอวอกถง 1,149,225 คน


รปแบบกำรใหบรกำร

กำรใหบรกำรทเปนมตรเพอกำรปองกนโรคอยำงยงยน ดวยส านกโรคเอดสมแผนปฏบตการทชดเจน จงท าใหสามารถด าเนนงานตามแผนไดอยางมประสทธภาพ เชน มการจดระบบการรายงานผลการด าเนนงาน การใชจายงบประมาณ การวเคราะหผลการด าเนนงานรายไตรมาส การประสานงานกบเครอขาย ท าใหทราบถงกลวธการด าเนนงานของแตละหนวยงานทรวมด าเนนการ มการจดท าขอมลของเยาวชนทมารบบรการทงเรองการใหความร การเขาถงบรการปรกษา การตรวจหาการตดเชอ เอชไอว การท างานเชงรกในชมชนและสถานศกษาผานกจกรรม สรางจดบรการใหค าปรกษาขนพนฐาน และกระจายถงยางอนามยในชมชน ท าใหเยาวชนสามารถเขาถงศนยบรการรวมกจกรรมตาง ๆ และไดรบความร และกลาเขามาปรกษาขนพนฐาน ในเรองเพศไดมากขน พบวามเยาวชนจ านวนหนง ซงเปนผลจากการด าเนนงานของโครงการ สามารถเขาถงและไดรบขอมลความรดานสขภาพและอนามยเจรญพนธทม ผลตอการปรบตวใหอยในสงคมไดอยางปลอดภยและมสขภาพทด รปแบบบรการทเปนมตรกบเยาวชนเกดขนไดจากความรวมมอของทก ๆ ฝายทเกยวของทตองการ เหนคณภาพของเยาวชนมทกษะชวต ปรบเปลยนพฤตกรรม มอนามยเจรญพนธทดปองกนตนเองไดจากโรคเอดส และโรคตดตอทางเพศสมพนธ บรการดานสขภาพตองมการพฒนาขนไปใหทนตอสภาพปญหาทเกดขนกบเยาวชนทมความหลากหลายทางเพศ สวนส าคญคอตองมความรวมมอจากทกหนวยงานทเกยวของดวยความจรงใจ

เยำวชน 12-24 ป

- OPD Card

OD โรงพยำบำล - ลงทะเบยน

- สบคนประวต รหส MN

Teen Center โรงพยำบำล

- ใหค ำปรกษำ - ประเมนควำมเสยงเบองตน

รบกำรรกษำโรคอนๆ

เครอขำย

แกนน ำสถำนศกษำ

- ใหค ำปรกษำ หรอ

- ประเมนควำมเสยง

เครอขำยรำนขำยยำ



เครอขำยโรงงำน



เครอขำยเอกชน



เครอขำยสถำนอนำมย



- OPD Card - Lock Book

หนวยงำนภำยนอก งำนจตเวช คลนกยำตำนฯ งำนสตนำรเวช

โรงพยำบำลในเครอขำย

Teen Center โรงพยำบำล - VCT -SII

แบบฟอรมสงตอของ รพ. - OPD Card - OPD Card - OPD Card

แบบฟอรมสงตอของ รพ.

- YPF S01

- YPF S02 - Lock Book



ส ำนกงำนปองกนควบคมโรคท 10 จงหวดเชยงใหม กรมควบคมโรค

“การด าเนนงานควบคมวณโรคอยางมสวนรวมโดยใชโปรแกรมบรหารงานคลนกวณโรค ท าใหเกดการใชประโยชนจากฐานขอมลเดยวกนตงแตในระดบโรงพยาบาลซงใกลชดกบภาคประชาชนท าใหสามารถตดตามผปวยและใหการรกษาไดอยางตอเนอง ระดบจงหวด เขตมการสงและรบขอมลอยางมประสทธภาพเพอสามารถน ามาใชประโยชน ในการตดตามประเมนผลและวางแผนเพอการแกไขปญหา และระดบส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตไดน าขอมลไปบรหารจดการ สนบสนนงบประมาณ และเวชภณฑยาในการรกษาวณโรคใหมประสทธภาพมากขน”

ควำมรนแรงของปญหำวณโรคในประเทศไทย

วณโรคเปนโรคทตดตอจากคนหนงไปสอกคนหนง โดยการ ไอ จาม ท าใหผปวยมไข ออนเพลย เหนอยงาย ไมมแรง ไอเรอรง เบออาหาร น าหนกลด หากไมได รบการรกษา จะท าใหผตดเชอเสยชวต รวมทง เกดความเครยด วตกก งวลกลวท จะแพร เช อ ใหผใกลชด และเกดความรสกเปนปมดอย ผปวย วณโรคท างานไมไดเตมท อาจตองหยดงานหรอ ออกจากงานท าใหขาดรายได ตองขาดเรยนสญเสยภาพลกษณทางสงคม และถกรงเกยจจากสงคม องคการอนามยโลกไดประกาศใหวณโรคอยในภาวะฉกเฉนสากล ตองแกไขอยางเรงดวนและจดใหประเทศไทยอยในกลม 22 ประเทศทมปญหาวณโรคสงมาตงแตป พ.ศ. 2543 เปนตนมา โดยจ านวนผปวยรายใหมในกลมประเทศเหลาน คดเปนรอยละ 80 ของผปวยทวโลก ส าหรบประเทศไทย จดใหวณโรคอยใน 10 อนดบโรคทยงเปนโรคตดตอทส าคญ การควบคมและปองกนวณโรคเปนไปดวยความยากล าบาก เนองจากปจจบนมผปวยตดเชอ HIV เพมมากขน ซงท าใหมโอกาสตดเชอวณโรคไดงาย ความส าเรจของการรกษาวณโรคขนอยกบการก ากบการกนยาวณโรคอยางตอเนองตามแผนการรกษา อยางนอย 6 เดอน และการตดตามผปวยในกรณขาดการรกษา ในป 2548 พบวา อตราการขาดยามากกวา 2 เดอน ในพนทส านกงานปองกนควบคมโรค 10 (สคร.10) สงทสด คดเปนรอยละ 8 เนองจากอาการขางเคยงของยารกษา วณโรคทรนแรง ประกอบกบผปวยมสภาพรางกายทออนแอ ท าใหผปวยมอาการคลนไสอาเจยน และเบออาหาร โดยเฉพาะในระยะแรกของการรกษา จงหยดกนยาเอง ดงนน การตดตามผปวยอยางใกลชดสามารถแกไขปญหาไดรวดเรว จะชวยใหผปวยกนยาไดครบตามระยะเวลาของการรกษา ท าใหอตราความส าเรจของการรกษาเพมขน บรณำกำรหนวยงำนและพฒนำโปรแกรม TB-CM เพอมงสกำรบรกำรทเปนเลศ กระบวนการทส าคญในการด าเนนงานเพอปองกนควบคมวณโรคใหมประสทธภาพ จ าเปนจะตองอาศย ความรวมมอจากภาคเครอขาย ตงแตระดบผปฏบต ผก ากบตดตาม และผถายทอดนโยบาย ดวยเหตน สคร.10 จงไดพฒนาการด าเนนงานใหสอดคลองกบบรบทของแตละพนท โดยมวตถประสงคหลกเพอพฒนารปแบบการบรการ ในคลนกวณโรคใหมประสทธภาพ เพอพฒนาความรวมมอของภาคเครอขายในการเฝาระวง ปองกนการแพรกระจาย เชอวณโรคในพนท และเพอพฒนาศกยภาพบคลากรโดยการใชโปรแกรมบรหารงานคลนกวณโรคเปนเครองมอ

รปแบบกำรบรณำกำรกำรด ำเนนงำนควบคมวณโรคอยำงมสวนรวม โดยใชโปรแกรมบรหำรงำนคลนกวณโรคในพนท 8 จงหวดภำคเหนอ


ระบบขอมลในการด าเนนงานวณโรคทผานมาพบปญหาวา โรงพยาบาลท าหนาทบนทกขอมลผปวยวณโรค ลงในสมดทะเบยนผปวยเพยงอยางเดยว ซงขอมลในสมดใชในการก ากบดแลผปวยตลอดระยะเวลาการรกษา และ ใชเปนแหลงขอมลในการจดท ารายงานสงใหหนวยงานทเกยวของ ผท าหนาทบนทกตองมความรความเขาใจตอ ค านยามของการขนทะเบยนรกษาผปวยวณโรค รวมถงการจดท ารายงาน โดยรายงานแตละรายงานนน มความแตกตางกนในเรองของรายละเอยดของผปวยวณโรค และชวงเวลาทแตกตางกนออกไป ไดแก รายงานผปวยวณโรครายใหมและรกษาซ าในชวง 0–3 เดอนทผานมา รายงานผลการรกษาเมอสนสดระยะเขมขนของผปวย วณโรครายใหมและรกษาซ าในชวง 6–9 เดอนทผานมา รายงานผลของการรกษาผปวยวณโรคทขนทะเบยนในชวง 12–15 เดอนทผานมา และรายงานการด าเนนงานผสมผสานงานวณโรคและโรคเอดสในชวง 3–6 เดอนทผานมา โดยการจดท ารายงานทง 4 รายงาน จะตองใชเวลาในการท ารายงานประมาณ 1–2 สปดาห แตหากตองการขอมลยอนหลงกจะตองใชเวลาในการจดท ารายงานเพมขนไปอก ซงท าใหเสยเวลามาก และไมมเวลาเพยงพอเพอไปท ากจกรรมอน ๆ ซงตองด าเนนการ และมความส าคญเชนกน หากเกดการสญหายของสมดทะเบยน หรอการปรบเปลยนบคลากรผรบผดชอบงาน จะสงผล ตอการบนทกขอมลในสมดทคลาดเคลอนไมถกตอง ไมนาเชอถอ ส านกงานปองกนควบคมโรคท 10 จงหวดเชยงใหม โดยโรงพยาบาลสนก าแพง จงไดพฒนาและใชงานโปรแกรมคอมพวเตอรส าเรจรปทสรางขนเอง ใชเปนเครองมอส าหรบจดท ารายงาน โดยมแนวคดในการทจะน ามาพฒนาเพอแกไขปญหาการด าเนนงานในพนท โดยพฒนาโปรแกรมบรหารงานคลนกวณโรค (Tuberculosis Clinic Management: TB-CM) ใหมความสมบรณ และครอบคลมในการใชประโยชน มากยงขน รวมกบการบรณาการ การด าเนนงานวณโรค ทกภาคสวน ในการใชขอมลเพอการวางแผนการด าเนนงานควบคมวณโรคอยางมประสทธภาพ การทโรงพยาบาลมระบบฐานขอมลทมคณภาพและมความนาเชอถอกอใหเกดการประสานความรวมมอกบองคกรปกครองสวนทองถน ในการด าเนนงานปองกนและแกไขปญหาวณโรคในพนทแลว ประชาชนยงไดรบทราบถงสภาพปญหาเปนอยในปจจบน และน าไปสกระบวนการแกไขปญหาโดยการมสวนรวมของประชาชนไดอยางถกตอง และยงยน เพอเปนการเสรมสรางความเขมแขงใหกบชมชนในการปองกนการแพรกระจายวณโรคในพนท ฐานขอมลวณโรครายบคคลจงเปนเครองมอส าคญในการแกไขปญหาวณโรคไดเปนอยางด เพอชวยปองกนใหประชาชนในพนทปลอดภยและหางไกลจากวณโรค จากกระบวนการในการพฒนาโปรแกรมส าเรจรปส าหรบการจดเกบขอมลและประมวลผลการด าเนนงานวณโรค ซงขอมลทไดสามารถน าไปวเคราะหและพฒนาระบบบรการในคลนกวณโรคท าใหการใหบรการผปวยทมารบบรการ ในคลนกวณโรคมความสะดวก รวดเรว และมประสทธภาพมากยงขน รวมถงการวเคราะหสถานการณในการวางแผน และจดท าโครงการในการเฝาระวงปองกนการแพรกระจายเชอวณโรคในพนทไดอยางมประสทธภาพ


กำรควบคมวณโรคอยำงมสวนรวมเพอกำรปองกนอยำงยงยน การด าเนนงานโครงการรปแบบการบรณาการการด าเนนงานควบคมวณโรคอยางมสวนรวม โดยใชโปรแกรมบรหารงานคลนกวณโรคในพนท 8 จงหวดภาคเหนอ สงผลใหการบรการในคลนกวณโรคมประสทธภาพเพมมากขน โดยเจาหนาททผานการอบรมความร และมนใจ ในการใหบรการผปวยวณโรค และสามารถด าเนนงานไดตามมาตรฐานคลนกวณโรคคณภาพ โดยมผปวยเปนศนยกลางของการใหบรการเกดรปแบบการใหบรการ แบบชองทางดวนและการใหบรการแบบ One Stop Service จากการสมประเมนมาตรฐานคลนกบรการวณโรคทมคณภาพ ของ สคร.10 ในปงบประมาณ 2556 มโรงพยาบาลภาครฐ ผานเกณฑคณภาพรอยละ 70 (ภาพรวมของประเทศผานเกณฑรอยละ 56.65) และจากการประเมนความพงพอใจของผปวยวณโรคตอการใหบรการคลนกวณโรค มผลการประเมนอยท รอยละ 91.7 มความพงพอใจตอการใหบรการทรวดเรว นอกจากนยงเกดการใชประโยชนจากฐานขอมลผปวยวณโรครายบคคล ในระดบภาคประชาชน คอ การน าขอมลมาวเคราะหเพอจดท าแผนพฒนาสขภาพประชาชนในพนทระหวาง อสม. และ รพ.สต. เพอขอรบการสนบสนนงบประมาณในการด าเนนงานจากองคกรปกครองสวนทองถนในระดบโรงพยาบาล คอ สามารถน าขอมลมาวเคราะหผลการด าเนนงาน และการใหบรการในคลนกวณโรค รวมถงการก ากบตดตามกรณผปวยขาดการรกษาการยายทอย และการสงตอผปวยไปรบการรกษานอกพนทรบผดชอบ รวมถงการขอรบ

การสนบสนนงบประมาณ ในการด าเนนงานวณโรค และเวชภณฑยาจาก สปสช. ในระดบจงหวด ระดบเขต และส านกวณโรค คอ การส งและรบขอมลอยาง มประสทธภาพ สามารถน ามาใชประโยชนในการตดตามประเมนผล และวางแผนเพอการแกไขปญหาไดรวดเรวขน จากเดมปละ 1 ครง เปนทก 6 เดอน โดยภายในป 2558 จะก าหนดใหมการวางแผนและแกไขปญหาทกเดอน สงผลใหการด าเนนงานควบคมวณโรคมประสทธภาพ เพมมากขน สวนในระดบส านกงานหลกประกนสขภาพ

แหงชาต คอ การน าขอมลไปบรหารจดการ สนบสนนงบประมาณ และเวชภณฑยาในการรกษาวณโรค ใหมประสทธภาพมากขน ชวยลดปญหายาหมดอาย และยาไมเพยงพอตอการใหการรกษาผปวยวณโรคในโรงพยาบาล โดยปจจบน สปสช. ไดใหการสนบสนนการพฒนาโปรแกรมอยางตอเนอง เพอตอบสนองตอการใชประโยชนของหนวยงานภาคเครอขาย


รำงวลประเภทกำรพฒนำกำรบรกำรทเปนเลศ “ระดบด”

ส ำนกงำนปองกนควบคมโรคท 1 กรงเทพฯ กรมควบคมโรค

ประเทศไทยถงแมโรคเรอนจะไมเปนปญหาสาธารณสขตามหลกเกณฑขององคการอนามยโลก ตงแต ใน ป 2537 แลวกตาม แตในปจจบนสภาพแวดลอมตางๆ มการเปลยนแปลงมากมาย ไมวาจะเปนปจจยการยายถนฐาน ทอยของแรงงานตางชาต โดยเฉพาะจากประเทศเพอนบานในการเขามาท างานในจงหวดตางๆ ทวประเทศไทย รวมทงการเปดเสร AEC ท าใหอาจสงผลกระทบตอการแพรกระจายของโรคไดมากขน โดยเฉพาะตามแหลงชมชน หรอแมกระทงสงคมเมองทมความเจรญทางเศรษฐกจ วฒนธรรมอยางกรงเทพมหานคร ใครจะคดวายงมผปวยโรคเรอนปรากฏอย จากการตรวจสอบขอมลในป 2555 มผปวยโรคเรอนในเขตกรงเทพมหานครอยจ านวน 331 ราย เปนผทมความพการตงแตมอาการตามว มอเทาชา (พการเกรด 1) จ านวน 44 ราย จนถงมอเทางอ ขอตดแขง มองไมเหน (พการเกรด 2) จ านวน 49 ราย รวมทงสน 93 ราย

โรคเรอนสามารถรกษาใหหายขาดได หากผปวยเพงเรมเปนและยงไมมความพการ เมอรกษาแลวจะหาย ไมเหลอรองรอยของโรคเรอน แตปญหาส าคญในการด าเนนงานควบคมโรคเรอนนนคอ มมมองของชมชนและสงคม ทมองวาโรคเรอนยงเปนโรคทนารงเกยจไมอยากอยรวมในสงคมดวย ท าใหผทสงสยวาจะเปนโรคเรอนนนไมกลาทจะเปดเผยตว ไมกลาทจะมารบการรกษา บางครงตองยอมเสยคาใชจายจ านวนมากในการไปรกษาในสถานทไกลบาน เพอไมใหเพอนบานร จงท าใหพบวาผปวยโรคเรอนทมารบการรกษาจะมาพรอมกบความพการแลว นอกจากนยงพบปญหาส าหรบผทไดรบผลกระทบเกดความพการจากโรคเรอนในกรงเทพมหานครสวนใหญถกทอดทงใหอยบาน คนเดยว ขาดการเหลยวแลเอาใจใสจากครอบครว ซงอาจเนองมาจากขาดความรทถกตองเรองโรคเรอนและสงคมทตองดนรนหาเลยงชพไมมเวลาทจะมาดแลผปวยโรคเรอนทพการเหลานน ประกอบกบในกรงเทพมหานครไมมสถานท รบการรกษาดแลผปวยโรคเรอนเฉพาะเหมอนกบตามตางจงหวดซงมนคมโรคเรอนทใหการดแลรกษาและฟนฟสมรรถภาพใหสามารถชวยเหลอตวเองได

ส านกงานปองกนควบคมโรคท 1 กรงเทพฯ จงไดรวมกบกองควบคมโรคตดตอและศนยบรการสาธารณสข ส านกอนามย กรงเทพมหานคร ในการด าเนนการควบคมโรคเรอนและสงเสรมดานคณภาพชวตใหกบผปวยโรคเรอน ในกรงเทพฯ โดยมวตถประสงคหลก คอ เพอใหผปวยไดรบการตรวจ วนจฉย รกษาทรวดเรว ลดอตราความพการ จากโรคเรอน และฟนฟสภาพผพการจากโรคเรอนใหสามารถใชชวตรวมกบผอนในสงคมไดอยางมความสข และเพอพฒนาคณภาพ และมาตรฐานการใหบรการผปวยโรคเรอนในพนท กรงเทพมหานคร ทงดานรางกาย จตใจ และสงคม โดยเรมจากการวเคราะหสภาพปญหา การประเมนมาตรฐานการด าเนนงานโรคเรอนศนยบรการสาธารณสข กรงเทพมหานคร ซงพบปญหาและโอกาสในการพฒนา คอ การจดระบบการฟนฟสภาพผพการจากโรคเรอนในชมชน ระบบการสงตอ เพอการรกษาในศนยบรการสาธารณสขกรงเทพมหานคร ซงยงขาดความเชอมโยงขอมลและหนวยรบบรการการสงตอทมประสทธภาพ และการขาดผรบผดชอบดานการใหบรการโรคเรอนโดยเฉพาะ เนองมการปรบเปลยนบคลากร หรอยายงาน ท าใหขาดความตอเนองดานขอมลและการดแลผปวย รวมถงการพฒนาความเชยวชาญในการปฏบตงานโรคเรอน จากสภาพปญหาและโอกาสในการพฒนาดงกลาว จงไดก าหนดกลยทธในการด าเนนการเพอการพฒนาการใหบรการ ผปวยโรคเรอน ดงน

1. การพฒนาการด าเนนงานแบบเชงรก คอ รกเขาถงหนวยบรการ โดยชประเดนปญหาใหศนยบรการสาธารณสขกรงเทพมหานคร ทราบถงปญหาและความส าคญทตองมการด าเนนงานควบคมโรคเรอน และจดการประชมเชงปฏบตการ ใหความรผรบผดชอบงานโรคเรอนทงดานการคนหา คดกรอง การปองกนและฟนฟสภาพความพการ และรกเขาถงประต บานผปวย โดยมการน าการด าเนนงานในรปแบบการฟนฟสมรรถภาพโดยชมชน ลงเยยมผปวยถงบาน โดยทมสาธารณสข

โรคเรอนในเมองหลวง : ศกดศรและคณภำพชวตของผไดรบผลกระทบจำก โรคเรอนทควรไดรบกำรเยยวยำ


ท าใหเกดมนใจไดวา ผพการทกคนสามารถเขาถงบรการสขภาพและการฟนฟสมรรถภาพภายในชมชนของพวกเขาได และยงชวยลดการเดนทางและคาใชจายในการเดนทางมารกษาของผปวยได

2. การด าเนนการแบบมสวนรวม ทงในสวนของผปฏบตงานและในสวนของหนวยงานทเกยวของรวมคด รวมท า รวมพฒนาการใหบรการ มการวางแผนรวมกนระหวางหนวยงานทเกยวของในการวางรปแบบการใหบรการและลงมอปฏบต โดยมส านกงานปองกนควบคมโรคท 1 กรงเทพฯ เปนพเลยง ใหค าปรกษา และตรวจเยยมประเมนระบบ การใหบรการและรวมปรบปรงอยางตอเนอง มการศกษาดงาน ณ สถานบ าบดโรคผวหนงบางเขน เพอน าแนวทาง ไปประยกตใชและปรบปรงการใหบรการของศนยบรการสาธารณสขกรงเทพมหานคร ประสานความรวมมอในการวางระบบการสงตอทมประสทธภาพ โดยประสานกบสถานบ าบดโรคผวหนงวดมกฎกษตยารามและโรงพยาบาลพระประแดง รวมทงสถานบ าบดโรคผวหนงบางเขนของส านกงานปองกนควบคมโรคท 1 กรงเทพฯ เพอเปนศนยรบสงตอผปวยโรคเรอนเพอใหไดรบการรกษา ดแล ปองกนความพการ และฟนฟสภาพผพการจากโรคเรอน โดยในการด าเนนการมการวางระบบการตดตามและประเมนผลเพอน ามาปรบปรงและพฒนาการใหบรการสขภาพผปวยโรคเรอนใหมประสทธภาพมากขน โดยมการนเทศ ตดตาม ประเมนคณภาพมาตรฐานงานเฝาระวง ปองกน ควบคมโรคเรอนของส านกงานปองกนควบคมโรคท 1 กรงเทพฯ ณ ศนยบรการสาธารณสขกรงเทพฯ โดยนเทศศนยบรการสาธารณสขฯ ทมผปวยอาศยอย และตดตามประเมนผลคณภาพระบบการใหบรการสขภาพผปวยโรคเรอน จากการด าเนนการส ารวจคดกรองผพการจากโรคเรอน ในเขตพนทกรงเทพมหานคร (ใชฐานขอมลผปวยโรคเรอนตงแตป 2532 ถงป 2554 พบผปวยโรคเรอนในพนทกรงเทพมหานครทงสน 331ราย (40 ศนยบรการสาธารณสข) โดยจากการลงส ารวจคดกรองฯ ในป 2556 พบผปวย โรคเรอนทเปนคนไทยทอาศยอยจรงในพนทกรงเทพมหานคร จ านวน 115 ราย (22 ศนยบรการสาธารณสข) คดเปน รอยละ 34.64 และในจ านวนทส ารวจคดกรองฯ พบผปวยโรคเรอนทมปญหาทงในสวนรางกาย จตใจ เศรษฐกจ และสงคม จ านวน 10 ราย คดเปนรอยละ 8.69 และในการด าเนนการส ารวจคดกรองครงน ไดลงพนทเยยมบานผปวย โรคเรอนทไดรบการสงเคราะหในชมชนพนทกรงเทพมหานครซงอยในความรบผดชอบของส านกงานปองกนควบคมโรค ท 1 กรงเทพฯ จ านวน 3 ราย รวมทงไดท าการส ารวจความพงพอใจของผไดรบผลกระทบจากโรคเรอนในการลงเยยมและ ใหความชวยเหลอตางๆ พบวามความพงพอใจอยในระดบมากทสด และพบผปวยทเปนตางดาวจ านวน 8 คน

ประโยชนทไดรบจากการด าเนนการในครงน ในดานของผปวยจะพบวาผปวยรายใหมไดรบการตรวจคดกรอง วนจฉยไดอยางถกตอง รวดเรว ท าใหลดผลกระทบดานความพการทอาจเกดขนจากโรคเรอนไดและผปวยทตองไดรบ การดแลพเศษสงตอการรกษาทมประสทธภาพ ลดภาระของผปวยเองทตองเดนทาง/แสวงหาการรกษาตามสถานทตางๆ และชวยลดคาใชจายในการเดนทางได รวมทงไดรบการดแลคณภาพชวตทดและรบรสทธทตวเองจะไดรบในกรณ ของผพการจากโรคเรอน เชน สทธผพการ การรบเบยผพการ การไดรบเงนสงเคราะหโรคเรอนในชมชน เปนตน และกรมควบคมโรค โดยส านกงานปองกนควบคมโรคท 1 กรงเทพฯ ไดเครอขายในการท างานเพมขนในดานโรคเรอน เพอจะดแลผปวยไดอยางครบองครวม เชน หนวยบรการหนวยบรการสาธารณสขกรงเทพฯ ใหบรการดานการดแล ฟนฟสภาพรางกาย งานคมครองสวสดภาพชมชนกรงเทพมหานครดแลเรองสทธผพการ การรบเบยผพการ ผดแลผพการ เปนตน ซงจะเปนหนวยบรการทไดมาตรฐานในดานโรคเรอน และมระบบบรการสขภาพทครอบคลมการสงตอการรกษาและการฟนฟสภาพผปวยโรคเรอนเปนทางเลอกหนงใหกบประชาชนในการเขารบการรกษา นอกจากนยงสงผล ในระดบประเทศ โดยสงผลตอเนองใหเกดความส าเรจในการก าจดโรคเรอนในประเทศไทย และยงชวยลดคาใชจายของรฐ ทจะตองจายเงนสงเคราะหโรคเรอนในชมชนและผทไดรบผลกระทบเกดความพการจากโรคเรอน หากผปวยไดรบการ คดกรอง วนจฉย และรกษาทถกตอง รวดเรว จ านวนผปวยโรคเรอนรายใหมกจะนอยลงหรอหมดไป

ในการด าเนนงานในครงนประสบความส าเรจไดดวยความรวมมอของทกฝาย ในการด าเนนการเชงรก และแบบมสวนรวม โดยมเปาหมาย วตถประสงคเดยวกนในการทจะก าจดโรคเร อนใหลดลงหรอหมดไปและสงเสรมชวยเหลอใหผทไดรบผลกระทบความพการจากโรคเรอนไดรบการดแลเอาใจใสจากครอบครวและสงคม ประกอบกบการมงมนและตงใจในการท างานเพอถวายเปนพระราชกศลของพระบาทสมเดจพระเจาอยซงด ารไวพระองคเปน พระแบบอยางในการท างานเพอผอยากไร พระองคไมทรงรงเกยจ ไมหวงผลตอบแทน



ส ำนกงำนปองกนควบคมโรคท 4 จงหวดรำชบร กรมควบคมโรค

การดแลรกษาผตดเชอเอชไอวและผปวยเอดสตองใชผลการตรวจหาปรมาณเชอเอชไอวในกระแสเลอด (HIV viral load) เปนตวตดตามประสทธภาพการรกษา โดยใชในการตดตามประสทธภาพของยาตานไวรสในการก าจด หรอควบคมปรมาณเชอไวรสในกระแสเลอด รวมทงใชเปนเกณฑในการเฝาระวงการดอยาตานไวรส เนองจากเมอมเชอดอยาเกดขน ประสทธภาพของการรกษาจะลดลงท าใหการรกษาไมไดผลทด จนอาจเกดความลมเหลวในการรกษาได ดงนนการตรวจหาปรมาณเชอเอชไอวในกระแสเลอด (HIV viral load) ส าหรบผทรบยาตานไวรส จะตองท าการตรวจเพอประเมนประสทธภาพการรกษาทก 6 เดอน และหากปรมาณเชอเอชไอวในกระแสเลอด (HIV viral load) มากกวา 2,000 copies/ml จะตองน าไปตรวจหาการดอยาตอ โดยใชเวลาในการตรวจ 3 วน และมคาบรการตรวจเชอเอชไอว ในกระแสเลอด (HIV viral load) 1,700 บาทตอตวอยาง สวนคาบรการตรวจการดอยา 8,000 บาทตอตวอยาง

ตงแตป 2550 ส านกงานปองกนควบคมโรคท 4 จงหวดราชบร (สคร.๔ ราชบร) ใหบรการการตรวจหาปรมาณเชอเอชไอวในกระแสเลอดและการดอยาใหแกผตดเชอเอชไอวและผปวยเอดสของโรงพยาบาลในจงหวดราชบร เพชรบร ประจวบครขนธ นครปฐม สพรรณบร กาญจนบร สมทรสาครและสมทรสงคราม รวมทงสน 50 แหง ซงพบปญหาจากการน าสงตวอยางตรวจวเคราะหมายงหองปฏบตการของ สคร.๔ ราชบรและโรงพยาบาลตางๆ ทใหบรการตรวจในพนทของ สคร.4 ราชบร โดยพบวา โรงพยาบาลมปญหาการน าตวอยางมาสงเองดวยรถยนตของโรงพยาบาล ซงท าใหเกดภาระคาใชจายในการขนสง การจดรถน าสงของโรงพยาบาล การจดหาอปกรณขนสงทสามารถรกษาอณหภมของตวอยาง ตลอดจนเจาหนาทน าสงสงสงตรวจตองมความรในการดแลสงสงตรวจใหมคณภาพ เพอปองกนการการตดเชอหากเกดอบตเหตระหวางการขนสงดวย ดงนนเพอลดปญหาการจดหารถน าสงของโรงพยาบาลและภาระคาใชจายในการขนสง ซงโรงพยาบาลตองวางแผนการนดผปวยมาตรวจในวนเดยวกน ตอ 1 สปดาห ซงหากผปวยมภาระอนไมสามารถมาตามนด หรอมารบบรการในวนทก าหนดจะไมไดรบการเจาะเลอดตองรอในสปดาหตอไป สงผลใหผปวยไดรบการดแลรกษาลาชาออกไป สวนโรงพยาบาลทหางไกลใชเวลาเดนทางนาน ประกอบกบการใชรถโรงพยาบาลแตละครงตองไปสงตวอยาง หลายแหงเพอใหคมคา ท าใหบางครงสงตวอยางไปถงหนวยบรการไมทนเวลาทก าหนด ตองทงตวอยางและเจาะเลอดผปวยมาสงใหม สงผลกระทบตอสภาพกาย จตใจ ทงผปวยและทมงานทดแลรกษา เนองจากผปวยเสยประโยชนในการ รบการรกษา ท าใหตองเจาะเลอดซ าและรอผลการวเคราะหเลอดทนานกวาปรกต ตลอดจนทมงานไมสามารถท าตามแผนการดแลรกษาผปวยไดตามแผนทก าหนดไว ท าใหสนเปลองทงงบประมาณ ทรพยากร แรงงาน และระยะเวลา

จากปญหาเรองการขาดระบบการขนสงตวอยางทมคณภาพ ไดมาตรฐาน และรวดเรวท าใหผปวยเสยโอกาส ในการเขาถงบรการยาตานไวรส ซงจะสงผลกระทบตอคณภาพชวต เศรษฐกจ และสงคมในอนาคต ดงนน เพอเปนการปองกนไมใหเกดปญหาเรองการไดรบการตรวจรกษาลาชา และปญหาการดอยา สคร.๔ ราชบร และทกหนวยงาน ในเครอขายระบบการดแลผปวยใหเขาถงบรการยาตานไวรส จงไดรวมกนวเคราะหและสรางระบบขนสงตวอยาง โดยไดแนวคดมาจากหองปฏบตการเอกชนทมระบบบรการเชงรกใหกบหนวยงานทรบบรการ โดยมการจดอปกรณ บคลากร และรถขนสงมารบตวอยางถงหองปฏบตการโรงพยาบาลทกวน โดยหนวยงานทใชบรการไมตองรบภาระ เรองคาขนสง ผรบบรการสามารถก าหนดระยะเวลาทจะไดรบผลการตรวจได ไมตองกงวลเรองคณภาพการขนสงเนองจากบรษทเอกชนมการอบรมใหความรทถกตองแกพนกงานและรบผดชอบเรองความเสยหาย หากพนกงานปฏบตไมถกตองตามระเบยบปฏบตทแจงแกผรบบรการ

จากแนวคดระบบบรการเชงรกของหองปฏบตการเอกชนดงกลาว สคร.๔ ราชบร ซงเปนหนวยทใหบรการตรวจหาปรมาณเชอเอชไอวในกระแสเลอด เขาใจปญหาและตองการเพมชองทางการใหบรการเพอลดปญหาดงกลาว

พฒนำระบบกำรตรวจหำปรมำณเชอไวรสเอชไอว เพอขยำยโอกำสใหประชำชนไดรบบรกำรอยำงมคณภำพ เทำเทยมและทนเวลำ


และชวยอ านวยความสะดวกแกผใชบรการถงแมไมมงบประมาณทจะจดอปกรณ บคลากร และรถขนสงมารบตวอยาง ถงหองปฏบตการโรงพยาบาลทกวน แตเนองดวยการท างานเปนเครอขายกบบรษทผจ าหนายน ายาตรวจหาปรมาณ เชอเอชไอวในเลอด ดงนนเพอเปนการควบคมคณภาพจงตองมการประเมนการท างานของบรษททจะมาจดการเรอง การขนสง ดงนน สคร.4 ราชบร จดระบบตรวจสอบและตดตามคณภาพการใหบรการของผจางเหมาเพอใหเครอขาย เกดความมนใจในการบรการ โดยใหเครอขายชวยด าเนนโครงการและสงขอมลการบรการเพอน ามาวเคราะหการพฒนาระบบการตรวจหาปรมาณเชอไวรสเอชไอว เพอใหประชาชนเขาถงบรการไดมากขน การไดรบความรวมมอจากทกเครอขาย จนสามารถพฒนาระบบการขนสงไดเปนรปธรรม ทงนเนองจากทกฝายมสวนไดสวนเสยรวมกน โดยทง สคร. 4 ราชบร ส านกงานสาธารณสขจงหวด และโรงพยาบาลตางมเปาหมายและตองการชวยกนท างาน เพอใหผานตวชวดเรองการเขาถงบรการยาตานไวรสของผตดเชอเอชไอวในทกระดบ ในสวนของโรงพยาบาลเอง ตองการพฒนาระบบบรการเพอใหผตดเชอ ไดเขาถงบรการยาตานไวรสไดรวดเรว ทนเวลา ลดคาใชจายในการดแลผปวย ในสวนของบรษทผจ าหนายน ายาตรวจ ทางหองปฏบตการเองตองการเพมชองทางการบรการเพอพฒนาการและสรางเอกลกษณการบรการทแตกตาง เพอใหผรบบรการมทางเลอกในการใชบรการซงถอเปนการพฒนาการท างานอกชองทางหนง ประโยชนทส ำคญทไดรบจำกกำรด ำเนนโครงกำร 1. ผปวยไดรบความสะดวก รวดเรวในการเขาถงบรการยาตานไวรส 2. โรงพยาบาลมความคลองตว ลดภาระในการขนสงตวอยางผปวย 3. หองปฏบตการมความมนใจในคณภาพตวอยางสงตรวจ ลดความเสยหายทเกดจากความผดพลาด 4. ผปวยเขาถงบรการยาตานไวรสมากขน

ภำพท 33 แสดงกำรปฏบตงำนเดม เทยบกบ แผนผงกำรปฏบตงำนใหม


Best Practices

รำงวลบรกำรภำครฐแหงชำต และรำงวลควำมเปนเลศดำนกำรบรหำรรำชกำรแบบมสวนรวม

ประจ ำป พ.ศ.2558



ส ำนกงำนปองกนควบคมโรคท 3 จงหวดชลบร กรมควบคมโรค

พทยำรกษ : บรกำรทเขำถง เขำใจ สกำรพฒนำกำรรกษำโรคตดตอทำงเพศสมพนธ เมองพทยำ เปนกระบวนการบรการตรวจรกษา ควบคม ปองกนโรคตดตอทางเพศสมพนธเชงรกทเขาถงกลมเปาหมาย ทเปนกลมเปราะบางของสงคมทเขาถงบรการไดยาก

เมองพทยา แหลงทองเทยวทมชอเสยงเปนทรจกไปทวทกมมโลก เปนสสนแหงราตรยอดนยมของนกทองเทยวทงชาวไทยและตางประเทศปละไมต ากวา 5 ลานคน ท าใหแหลงบรการถกกอตงและขยายมากขนในระยะเวลาอนรวดเรว จากขอมลจ านวนแหลงบรการทขนทะเบยนตงแต ป 2554 – 2556 พบวามจ านวนแหลงบรการทงสน 681, 905 และ 916 แหง ตามล าดบ และการส ารวจขอมลแหลงบรการทมพนกงานบรการ ในประเทศไทยของกระทรวงสาธารณสข พบวา ตงแต ป 2553 - 2556 เมองพทยามพนกงานบรการในแหลงบรการและประกอบอาชพพเศษในลกษณะแอบแฝง สงเปนล าดบท 2 ของประเทศ รองจากกรงเทพฯ ซงพนกงานกลมดงกลาวเปนประชากรกลมเปราะบางทเขาถงยาก เปนกลมทไมเขาไปรบบรการในสถานบรการสาธารณสข เพราะมความรสกถกรงเกยจ แปลกแยก อบอาย กลวความลบเปดเผย และไมทราบวามคลนกทใหบรการรกษาเฉพาะทางดานโรคตดตอทางเพศสมพนธ ประกอบกบความไมสะดวกของเวลาการเขารบบรการในเวลาราชการ จนเปนปญหาเรอรงยากตอการจดการมายาวนาน ศนยพทยารกษ ส านกงานปองกนควบคมโรคท 3 จงหวดชลบร มองเหนปญหาของผรบบรการดงกลาว จงพฒนาการบรการทงเชงรบและเชงรกในการเขาถงกลมเปาหมาย โดยการรวมมอกบเจาของแหลงบรการเพอเปนเครอขายในการชวยเหลอและดแล ตดตามการรกษา ซงผรบบรการจะมความคนเคย ไววางใจ และมความเชอมน ในการรกษาความลบ จดใหม Mobile VCT SDR (Voluntary Counseling and Testing with Same Day Result : การตรวจเลอดโดยสมครใจ รผลภายในวนเดยว) เพอบรการตรวจคดกรองและรกษาในแหลงบรการตางๆ โดยพฒนาเทคนคการตรวจใหเหลอ 1 วน ท าใหผรบบรการไมตองรอคอยผลนานหรอไมยอมไปรบผล และไดรบการรกษา ทรวดเรวทนการณ รวมถงมการตดตามผรบบรการและผเกยวของอยางเปนระบบ ท าใหสามารถลดการแพรกระจายของโรคตดตอทางเพศสมพนธ และภยสขภาพดานสาธารณสขได จากป 2554 มจ านวนผปวยดวยโรคตดตอ ทางเพศสมพนธจ านวน 978 ราย เหลอจ านวน 672 รายในป 2556 คดเปนอตราการปวยทลดลงจากรอยละ 73.67 เหลอรอยละ 50.20

“พทยำรกษ:บรกำรทเขำถงเขำใจสกำรพฒนำกำรรกษำโรคตดตอทำงเพศสมพนธ”เมองพทยำ”


ภำพท 34 แผนผงกำรปฏบตงำนใหม

เชงรก

ตดตำมผสมผส/ผปวย

ยอมสแกรม และ wet smear

ตรวจหำเชอหนองในและหนองในเทยมดวยวธ PCR

เพำะเลยงเชอหนองใน และทดสอบกำรดอยำ

วนจฉยแผลรมออน ดวยวธกำรยอมส Unna-Pappenheim

สงตอตำมระบบ

ผลบวก HIV

Mobile VCT ตรวจ HIV/Syphilis รผลวนเดยว

ออกเยยมแหลงแพร

ผลบวก Syphilis

พดคยใหค ำแนะน ำ ปรกษำ เพอใหเขำถงบรกำรตรวจรกษำและสนบสนนถงยำงอนำมย/ถงอนำมยสตรและสำรหลอลน

เชงรบ

แจกบตรคว/ท ำบตร/ซกประวตโดยทวไปและคนหำเวชทะเบยน (10 นำท)

ตรวจคดกรองโดยกำรสมภำษณ (5 นำท)

เสยงต ำ

หองปฏบตกำรชนสตร

เสยงสง - เปนพนกงำนรำยใหมทมพฤตกรรมเสยง - มอำกำรผดปกต เชนปวดทองนอย ตกขำว มเลอดออก เปนตน - เปนผสมผสโรค - คนอนมอำกำรผดปกต

ตรวจรำงกำยเพอคนหำควำมผดปกตและเกบสงสงตรวจ (10 นำท)

ชำย : อวยวะเพศชำย/ทอปสสำวะ/ทวำรหนก/ชองคลอดดดแปลง/ชองคอ หญง : ชองคลอด/มดลก/ทอปสสำวะ

ใหสขศกษำระหวำงรอฟงผลตรวจ (10 นำท)

พบแพทย (5 นำท) - สมภำษณประวต - ฟงผลตรวจ (หนองใน/ซฟลส)

พบโรค ไมพบโรค

ใหค ำปรกษำ Pre-test counseling

(15 นำท)

เจำะเลอดตรวจ HIV/ Syphilis (5 นำท) -รผลวนเดยว (รอผล 30 นำท) - ฟงผลตรวจ 1 สปดำห

ใหกำรรกษำและกำรปรกษำ พรอมทงนดตรวจตดตำม

(15 นำท)

รอรบยำ/ถงยำง/เจลหลอลน (7 นำท)

ไมตองกำรตรวจเลอด หรอตรวจเลอดไมเกน 3 เดอน


ฟงผลตรวจเลอดและใหกำรปรกษำ Post-test counseling (30 นำท)

ผลเลอดเปนลบ ผลเลอดเปนบวก HIV ผลเลอดเปนบวก Syphilis


สงตอตำมระบบเพอเขำถงกำร

รกษำ

นดตรวจเลอดซ ำทก 3 เดอน เพอเฝำ

ระวงโรค

ใหกำรรกษำและกำรปรกษำ พรอมทงนดตรวจตดตำม

(15 นำท)

ตรวจยนยน Syphilis ดวย TPHA

ตรวจหำเชอหนองในเทยม (Chlamydia trochomatis)

ดวยวธ EUSA

ตรวจ HIV/Syphilis รผลวนเดยว

ยอมส Clue cells เพอวนจฉย bacterial veginosis

**รวมระยะเวลำกำรตรวจรกษำจนกระทงทรำบผล**

กรณไมเจำะเลอดตรวจ HIV/ Syphilis ใชเวลำประมำณ 1 ชวโมง กรณเจำะเลอดตรวจ HIV/ Syphilis ใชเวลำประมำณ 1.5 ชวโมง

ระหวำงรอเขำหองตรวจ


รำงวลประเภทนวตกรรมกำรบรกำรทเปนเลศ “ระดบด”

ส ำนกงำนปองกนควบคมโรคท 12 สงขลำ กรมควบคมโรค

1. สภำพกำรปฏบตงำนเดม การประกอบพธฮจญ เปนหลกปฏบตทส าคญประการหนงตามบญญตศาสนาอสลาม ซงการประกอบ

พธฮจญจะกระท าในวนท 9 เดอนซลฮจญะหของทกๆ ป ณ เมองมกกะห ประเทศซาอดอาระเบย ในแตละป ชาวไทยมสลมจ านวนกวา 12,000 คน จะเดนทางไปประกอบพธ ซงจะพกอาศยอยรวมกนอยางหนาแนนท าใหเกดการเจบปวยและเสยชวตจากโรคตดตอและไมตดตอ โดยเฉพาะอยางยงโรคตดเชอระบบทางเดนหายใจ โรคไขหวดใหญ ไวรสโคโรนา ไขกาฬหลงแอน ดงนน กอนเดนทางไปผเดนทางทกคนตองไดรบวคซนเพอปองกนโรคไขกาฬหลงแอนและโรคไขหวดใหญกอนเดนทางตามระเบยบการใหบรการวคซนโดยสถาบนวคซน กรมควบคมโรค ผเดนทางไปประกอบพธฮจญตองไดรบวคซนไขหวดใหญและวคซนไขกาฬหลงแอน พรอมทง มเอกสารรบรองการออกเอกสารรบรองการไดรบวคซน (สมดเหลอง) ตามทกรมควบคมโรคก าหนด ซงเอกสารรบรองฯ ใชประกอบในการขอหนงสออนญาตเขาประเทศ

ทผานมา กรมควบคมโรคมอบหนาทในการออกสมดวคซนใหแกหนวยงานบรการ โดยไมเสยคาใชจาย การออกเอกสารรบรองฯ ผใหบรการตองกรอกดวยลายมอเปนภาษาองกฤษ ซงประกอบดวยรายละเอยด จ านวน 19 จด เจาหนาทตองใชระยะในการออกเอกสารรบรองฯ เฉลย 30 นาท ตอราย หากมขอผดพลาดในการออกเอกสาร เชน ขด ลบ ขดฆา จะท าใหเอกสารรบรองนนใชไมได ตองยกเลกและท าลายเอกสารเลมนน สงผลใหเจาหนาทผใหบรการ ตองท าการคดลอกขอมลการไดรบวคซนไปยงเอกสารรบรองเลมใหม ท าใหเกดความลาชาในการใหบรการ รวมทง เกดความสนเปลองของทรพยากรในการใหบรการ อกทงการออกเอกสารรบรองการใหวคซนฯ โดยวธการกรอกดวยลายมอ มปญหาในการตรวจสอบความถกตอง อานยาก เขยนผด ตกหลนการเขยนไมไดมาตรฐาน หรอบางกรณ มผแอบอางอาสาด าเนนการออกสมดรบรบรองโดยเรยกคาตอบแทน และเกดการปลอมแปลงเอกสาร อาจน าไปสปญหาการหลอกลวงฉอโกงผมารบบรการได

อกทง ออกเอกสารรบรองทออกจากหนวยบรการอนๆ ไมมการเกบรวบรวมขอมลรายบคคลสงมายงหนวยงานทเกยวของ เพอจดท าเปนฐานขอมล และไมสามารถน าขอมลมาวเคราะห จดการใหเปนระบบ เพอใชประโยชนได กอใหเกดความผดพลาด และสนเปลองทรพยากรในการใหบรการวคซน เชน กรณ ในกลมผประกอบการ (แซะ) ทตองเดนทางไปประกอบพธฮจญทกป บางรายมาขอรบบรการฉดวคซนใหม เนองจากเอกสารรบรองสญหายขาดขอมลการรบวคซนไมสามารถสบคนขอมลการใหบรการวคซนทผานมาได ท าใหตองฉดวคซนซ า ผใหบรการและผรบบรการตองเสยเวลา และเปนการรบวคซนเกนความจ าเปน ซงตามระเบยบวคซนไขกาฬหลงแอนสามารถปองกนโรคได 3 ป จากขอบกพรองในการออกเอกสารรบรองการใหวคซนดงกลาว เจาหนาทผใหบรการโดยตรง คอ งานดานควบคมโรคระหวางประเทศ ส านกงานปองกนควบคมโรคท 12 สงขลา เจาหนาทในหนวยงานทมสวนเกยวของ เชน ส านกงานสาธารณสข 7 จงหวดพนทภาคใตตอนลาง (จงหวดตรง พทลง สงขลา ยะลา ปตตาน สตล นราธวาส) กรมศาสนา ศนยบรหารจดการดานสขภาพจงหวดชายแดนใต (ศบ.สต.) ไดเลงเหนถงปญหาทเกดขน จงไดน าโปรแกรมการออกเอกสารรบรองการใหบรการวคซนผานระบบออนไลนแกผเดนทางไปประกอบพธฮจญ เพอลดปญหาจากการท างานและสญเสยทรพยากรหลายดานทงดานเวลา วสดอปกรณ บคลากร ความสนเปลองวคซนผมารบบรการ ใชระยะเวลาในการรบบรการนาน รวมถงไมสามารถควบคมคณภาพและมาตรฐานในการออกเอกสารรบรองฯ ดงกลาวได จงไดประชมเพอหาแนวทางแกไขปญหาดงกลาว และหาแนวทางเพอใหผมารบบรการไดรบบรการทสะดวก รวดเรว

กำรพฒนำระบบออกเอกสำรรบรองกำรใหบรกำรวคซน ผำนระบบออนไลนแกผเดนทำงไปประกอบพธฮจญ


มมาตรฐาน เกดความผดพลาดนอยทสด อกทงหนวยงานทเกยวของสามารถจดเกบฐานขอมล เพอน ามาพฒนา และขอรบการสนบสนนวคซนไดตอไป 2. แนวทำงในกำรปรบปรงบรกำร จากขอบกพรองในการออกเอกสารรบรองการใหวคซนดงกลาว ผใหบรการโดยตรงคอบคลากรงานดานควบคมโรคระหวางประเทศ ส านกงานปองกนควบคมโรคท 12 สงขลา ซงอ านาจหนาทโดยตรงในการออกเอกสารรบรองฯ ใหบรการแกผรบบรการในเขต 7 จงหวดภาคใตตอนลางไดเลงเหนถงปญหาทเกดจากการท างานและสญเสยทรพยากรหลายดานทงดานเวลา วสดอปกรณ บคลากร ความสนเปลองวคซน ผมารบบรการใชระยะเวลาในการ รบบรการนาน รวมถงไมสามารถควบคมคณภาพและมาตรฐานในการออกเอกสารรบรองฯ ดงกลาวได จงไดประชมเพอหาแนวทางแกไขปญหาดงกลาว และหาแนวทางเพอใหผมารบบรการไดรบบรการทสะดวก รวดเรว มมาตรฐาน เกดความผดพลาดนอยทสด 3. สภำพกำรปฏบตงำนหลงกำรปรบปรงบรกำร การออกสมดรบรองดวยคอมพวเตอร ผานระบบ Internet เมอประชาชนมารบบรการวคซน เจาหนาท ผบนทกขอมลสามารถออกเอกสารรบรองไดโดยเขาสระบบทางเวปไซตส านกงานปองกนควบคมโรคท 12 จงหวดสงขลา http://dpc12.ddc.moph.go.th หรอ http://203.157.45.179/intervac สามารถเรยกดขอมล โดยใชเลขทบตรประชาชน 13 หลก หากขอมลถกตองสามารถบนทกขอมลการรบบรการวคซนไดทนท เมอบนทกขอมลเสรจแลวสามารถตรวจสอบความถกตองของขอมลไดอกครงกอนสงพมพ ดงแผนผงการปฏบตการดานลางน

ระยะเวลาการใหบรการ ไมสามารถก าหนดระยะเวลาไดแนนอน เนองจากในบางราย ทไมมการน าขอมลรายชอจากกรมศาสนา เขาสฐานขอมลวคซน Intervac เจาหนาทผปฏบตงานตองท าการบนทกขอมลสวนบคคล ทเกยวของเพมเตม แตจากการจดเกบขอมลระยะเวลาการด าเนนการบนทกขอมลของผทมฐานขอมลรายชอจาก กรมศาสนาแลว พบวาสามารถด าเนนงานการไดแลวเสรจภายใน 1-2 นาท ตอราย โดยไมรวมระยะเวลาทรอคอย 4. ประโยชนทไดรบ 1. ผมารบบรการไดรบความสะดวกยงขน สามารถรบเอกสารรบรองไดด าเนนการไดแลวเสรจภายใน 1-2 นาท ตอราย โดยไมรวมระยะเวลาทรอคอย อกทงลดคาใชจายในการเดนทางมาตดตอราชการในกรณทไมสามารถรบสมด ไดภายในวนเดยว

2. ลดการรบวคซนเกนความจ าเปน ในกรณของผประกอบการ (แซะ) ทตองเดนทางไปทกป ซงอาจกอใหเกดผลขางเคยงจากการไดรบวคซน เชน อาการบวมแดง ปวดกลามเนอ

3. ผเดนทางไปประกอบพธ ไดรบวคซนตามขอก าหนด และอตราการไดรบวคซนครอบคลม 100% 4. ปองกนการถกหลอกจากผทแอบอาง กรณมผแอบอางอาสาด าเนนการออกสมดรบรบรองโดยเรยกคาตอบแทน

และลดการปลอมแปลงเอกสาร ประโยชนทส ำนกงำนปองกนควบคมโรคท ๑๒ จงหวดสงขลำ และหนวยงำนทเกยวของไดรบ

1. สามารถลดขอผดพลาดตางๆ ทเกดขนจากการกรอกขอมลดวยลายมอ ลดภาระ และคาใชจายในการสนเปลองวสด อปกรณ และลดจ านวนเอกสารผดพลาดทตองท าลาย

2. การด าเนนการออกเอกสารรบรองดวยคอมพวเตอร ผานระบบ Internet เปนการสนบสนนการด าเนนงาน ของการเดนทางไปประกอบพธฮจญใหมประสทธภาพมากยงขน ลดจ านวนบคลากรทปฏบตงานขอมลสามารถเชอมโยงขอมลวคซนระดบจงหวด/เขต ไดขอมลทไดสามารถน ามาวเคราะหใชประโยชนในการด าเนนงานตอไป

ตรวจสอบโดยใชเลขทบตรประชาชน

บนทกขอมลการใหบรการวคซน

ตรวจสอบความถกตองและสงพมพ

ลงลายมอชอก ากบ และประทบตรา

http://203.157.45.179/intervac


3. มระบบฐานขอมลสารสนเทศ ท าใหสามารถคนหาประวตการไดรบวคซนของผมารบบรการยอนหลงได และน าขอมลดงกลาวไปใชในการวางแผนขอรบสนบสนนวคซนตอไป

4. สรางมาตรฐานในการด าเนนงาน มแนวปฏบตในการใหบรการของเจาหนาทผปฏบตงานเปนมาตรฐานเดยวกน ลดขนตอนการปฏบตงานทไมจ าเปน สามารถปฏบตงานไดรวดเรวขน

5. ลดการปลอมแปลงเอกสาร 5. จดเดนของผลงำน และปจจยควำมส ำเรจ ปจจยและองคประกอบส าคญทน าไปสความส าเรจ คอ การทบทวนกระบวนการท างานใหความส าคญกบปญหาทเกดขน ซงเปรยบเสมอนการสะทอนขอผดพลาดทเกดขนจากการบรการ เมอน าปญหาทเกดขนมาวเคราะห ถงสาเหตของปญหานน จะท าใหสามารถแกไขไดตรงตามความตองการ เปดโอกาสใหผมสวนไดสวนเสยเขามาเสนอแนวทางแกไขปญหา มการแลกเปลยนเรยนรระหวางเครอขายการปฏบตงาน

การรบรปญหาและเหนผลประโยชนรวมกนถอสงส าคญของการสรางเครอขายทท าใหเครอขายเกดความเขมแขง เพราะถาหากเครอขายในการด าเนนงานเหนปญหาและผลประโยชนรวมกนแลว จะใหความรวมมอ ในการพฒนา และรวมกนปรบปรงขนตอนการปฏบตงานใหส าเรจ แตหากเครอขายไมเหนถงประโยชน มมมมองหรอแนวคดทไมเหมอนกนการประสานงานและขอความรวมมอท าไดยาก เพราะแตละคนจะตดอยในกรอบความคด ของตวเอง มองปญหาหรอความตองการไปคนละทศละทาง



สถำบนบ ำรำศนรำดร กรมควบคมโรค

1. สภำพกำรปฏบตงำนเดม จากสถตขอมลการใหบรการปรกษาตรวจเอชไอว ของคลนกใหการปรกษา ปงบประมาณ 2552-2555

มผมารบบรการตรวจเลอด เฉลยปละ 1,036 ราย พบอตราการฟงผลเลอดเฉลยรอยละ 85.47 และมผทมารบการ ตรวจเลอดแลวไมฟงผลยอดสะสม จ านวน 377 ราย ในจ านวนนเปนผทมผลเลอกบวก 179 ราย (รอยละ 47.48) ในชวงเวลานน คลนกใหการปรกษายงคงยดความพรอมของผรบบรการ เนองดวยการตรวจเลอดเอชไอวเปนประเดนออนไหว อกทงการใหบรการรกษายงไมครอบคลมและมคณภาพเหมอนในปจจบน จงตองค านงถงความปลอดภย ความลบของผรบบรการเปนหลก และผลกระทบทางดานสงคมจตใจ จงไมมการแจงผลเลอดทางโทรศพทซงเปนบรการ เชงตงรบเพยงอยางเดยว โดยผรบบรการจะตองกลบมาฟงผลเลอดดวยตนเองเทานน ในกลมผทไมกลบมาฟงผลเลอด มสวนหนงพบเปนผลเลอดบวกและเปนผตดเชอรายใหม และยงไมเคยทราบผลการตดเชอเอชไอวมากอน สงผลให ขาดโอกาสเขาถงการรกษาและการไดรบการปรกษาเพอคลคลายปญหาดานจตสงคม รวมทงการปรบลดพฤตกรรมเสยงไมใหถายทอดเชอสผอนและปองกนการรบเชอเพม นอกจากนในกลมทมสถานะผลเลอดเปนลบกขาดโอกาสไดรบ การปรกษา เพอลดปญหาดานจตสงคม และการปรบเปลยนพฤตกรรมเพอใหคงสถานะผลเลอดลบตอไป 2. แนวทำงในกำรปรบปรงบรกำร

จากการทบทวนขอมลผรบบรการทไมกลบมาฟงผลเลอดของคลนกใหการปรกษาซงใหบรการแบบรอผล 3 วนท าการ เพอแกไขปญหาผรบบรการทเขาสระบบแลวไมมาฟงผลท าใหไมทราบสถานะการตดเชอของตนเอง จากการด าเนนการตดตามทางโทรศพทใหกลบมาฟงผล ผรบบรการจ านวน 377 ราย สามารถโทรตดตามได รอยละ 82.7 ท าใหทราบสาเหตทไมสามารถมาฟงผลเลอดได พบวาผรบบรการไมสะดวกมาฟงผลรอยละ 29.2 และกลบไปรกษาตามสทธรอยละ 18.9 เปนสาเหตหลกทไมมาฟงผลเลอด ในบรบทของโรคทถกตตราอยางรนแรง จากสงคม กลวความลบเปดเผย จงไมตองการเขารกษาใกลบานตามสทธ เนองจากสถาบนบ าราศนราดรเปนองคกร ทมประสบการณ เชยวชาญดานการรกษาโรคเอดส ผรบบรการสวนใหญไมอยในพนทท าใหผรบบรการ มความมนใจคาดหวงในบรการทดจากสถาบน นอกจากสาเหตดงกลาวขางตน ยงพบวาผรบบรการทไมมาฟงผลตรวจเลอดอก รอยละ 37.5 เปนผททราบผลเลอดบวก ตองการเขาสการรกษาระบบของสถาบนผรบบรการทกคนทจะเขาสการรกษาตองมผลเลอดยนยน จากปญหาดงกลาว ท าใหทมผรบผดชอบเกดแรงบนดาลใจคดรเรมการพฒนาบรการเพอสงเสรมการทราบสถานะผลเลอดเอชไอว โดยเสนอรปแบบบรการใหการปรกษาและตรวจวนจฉยการตดเชอเอชไอ ว แบบทราบผลในวนเดยว เพอตอบสนองความตองการของผรบบรการใหมคณภาพและรวดเรว แตยงคงมระบบ การใหบรการแบบเดมในรายทตองการ และพฒนาระบบการตดตามในรายทไมกลบมาฟงผลเลอด 3. สภำพกำรปฏบตงำนหลงกำรปรบปรงบรกำร สถาบนมระบบการใหบรการตรวจเลอดหาเชอเอชไอวทรวดเรวขน ลดระยะเวลาการรอฟงผลจาก 3 วน เปน 1 วน หรอ 2 ชวโมง โดยยดหลกการใหการปรกษาและการตรวจเลอดเอชไอวตามมาตรฐานสากล จากการด าเนนงานการพฒนาบรการเพอสงเสรมการทราบสถานะผลเลอดเอชไอวอยางมระบบ โดยการมสวนรวมของทมผใหบรการผเกยวของและ ผมสวนไดสวนเสย สงผลใหผรบบรการกลบมาฟงผลเลอดผลลพธทผานมามแนวโนมเพมขนตงแตเรมด าเนนการจาก รอยละ 85.47 ในป พ.ศ. 2555 เพมเปนรอยละ 96.40 ในป พ.ศ.2556 และเพมมากขนอกเปนรอยละ 99.88 ในป พ.ศ.2557 นอกจากนยงสอดคลองกบอตราการตรวจเลอดเอชไอวแบบทราบผลภายในวนเดยวทมแนวโนมเพมขนจากรอยละ 34.45 ในป พ.ศ.2556 เปนรอยละ 77.96 ในป พ.ศ.2557

กำรพฒนำบรกำรเพอสงเสรมกำรทรำบสถำนะผลเลอดเอชไอว “เอดสหยดแน แครเรว”


4. ประโยชนทไดรบ การพฒนาบรการเพอสงเสรมการทราบสถานะผลเลอดเอชไอว ท าใหผรบการตรวจเอชไอวทราบสถานะ การตดเชอเพมขน และไดรบบรการใหการปรกษา เพอปรบเปลยนพฤตกรรม มความรความเขาใจเกยวกบโรคและ การดแลสขภาพตนเอง อกทงสามารถปองกนการถายทอดเชอสบคคลอน ในรายทตดเชอเอชไอวมโอกาสไดรบการรกษาแตเนนๆ ลดการเจบปวยดวยโรคตดเชอฉวยโอกาส ลดคาใชจายในการรกษาและการสญเสยรายไดจากการหยดงาน กรณผรบบรการผลเลอดลบเปดโอกาสใหไดรบบรการปรกษาเพอปรบลดพฤตกรรมเสยงใหสามารถดแลตนเองคงสถานะผลลบตลอดไป นอกจากประโยชนทเกดกบผรบบรการแลวดวยสถาบนบ าราศเปนแหลงศกษาดงานและเปนตนแบบ การใหบรการดแลผตดเชอเอชไอวระดบประเทศ จงมโอกาสถายทอดและขยายผลการพฒนาบรการใหแกผมาอบรมและศกษาดงานทงชาวไทยและชาวตางประเทศน าไปปรบใชใหเหมาะสมกบบรบทของตนเอง เพอเปาหมาย Getting to zero ลดผตดเชอรายใหม ลดการเสยชวตจากเอดส และยงท าใหการเขาถงการตรวจเลอดหาเชอเอชไอวเปนเรองทไมยงยากซบซอนกลายเปนเรองธรรมดา ลดการรงเกยจตตรา น าไปสการมงยตปญหาเอดส 5. จดเดนของผลงำน และปจจยควำมส ำเรจ

การพฒนาบรการเพอสงเสรมการทราบสถานะผลเลอดเอชไอว ภายใตมาตรฐานการใหบรการปรกษาและ การตรวจวนจฉยการตดเชอเอชไอวแบบทราบผลในวนเดยว เพอใหผรบบรการตรวจเลอดเอชไอว ทราบสถานะ การตดเชอเพมมากขน และไดรบบรการใหการปรกษา สามารถปรบเปลยนพฤตกรรมเสยงทางเพศ และสามารถท าให ผตดเชอเขาสระบบการรกษา สงส าคญใหผตดเชอมคณภาพชวตทด และยงเปนการสรางเครอขายความรวมมอกน ในการท างานระหวางทมวชาชพผใหบรการ

ปจจยความส าเรจของโครงการ มการน ากลยทธ “ถก เรว ด” มาใชในการด าเนนงานและขบเคลอน กลยทธสเปาหมายเพอใหกลมประชากรเปาหมายทเขาสระบบการบรการดานเอดสของสถาบนไดรบบรการ เพอมงสเปาหมายทเปนศนย อกปจจยหนงทท าใหงานส าเรจ คอ การท างานเปนทมรวมแรงรวมใจระหวางหนวยงานภายในองคกรและภายนอก และมการใชกระบวนการแลกเปลยนเรยนรแทรกในงานเกอบทกขนตอน


รำงวลประเภทพฒนำกำรบรหำรรำชกำรแบบมสวนรวม “ระดบด”

ส ำนกงำนปองกนควบคมโรคท 9 จงหวดพษณโลก กรมควบคมโรค

ส านกงานปองกนควบคมโรคท 9 จงหวดพษณโลก กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสขมวสยทศน ทใหความส าคญกบประชาชน ก าหนดคานยมองคกรในการท างานเปนทมและบรการดวยใจ ก าหนดนโยบาย ยทธศาสตรการท างานทใหความสาคญกบการบรหารราชการแบบมสวนรวม โดยใชรปแบบการมสวนรวมจาก ทกภาคสวนผานกจกรรมการด าเนนงานอ าเภอควบคมโรคเขมแขงแบบยงยน มการระดมทรพยากร (share) เพอพฒนา “ระบบการปองกนควบคมโรคมาลาเรยทยงยน” โดยใหภาคประชาชนเขามามสวนรวมในรปแบบของเครอขาย ทมาจากหลายภาคสวน เนนใหประชาชนและชมชนพงพาตนเอง สามารถรวมกนจดการปญหาโรคและภยสขภาพใหลดลงไดโดยเครอขายมบทบาท ดงน 1) คนหาปญหา และความตองการของชมชน และจดเรยงล าดบความส าคญของปญหารวมกนระหวางประชาชนกบผปฏบตงานในภาคสวนตางๆ 2) การวเคราะหหาสาเหตแหงปญหาและแนวทางตางๆ ทน ามาใชในการแกปญหาและรวมกนออกแบบกระบวนงาน 3) รวมพจารณาแนวทาง วธการทจะใชในการแกปญหาและวางแผนแกไขปญหารวมกนระหวางประชาชนทมโอกาสเสยงตอโรคมาลาเรยและหนวยภาคเครอขายทงในและนอกภาคราชการ โดยน าตวอยางแบบปฏบตทด (Best practice) มาประยกตเปนแนวทางในการด าเนนงาน 4) ด าเนนงานตามแผนเพอแกปญหารวมกน 5) รวมกนตดตามผลการปฏบตงาน กระบวนการเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมกบหนวยงาน ภาคสวนตางๆ ของพนทเปนการแกไขปญหาในระดบพนฐานของประชาชนอยางแทจรงไมเพยงเฉพาะปญหา โรคมาลาเรยทมความเรงดวน แตยงสามารถแกปญหาสขภาพดานอน รวมถงการพฒนาคณภาพชวตของประชาชน ทอยในพนทหางไกลอยางเสมอภาคอยางเปนรปธรรม สอดคลองกบบรบทชวตของประชาชน

ภำพท 35 กำรรณรงครวมกนของประชำชนและภำคเครอขำยสขภำพ

ภำพท 36 แนวทำงกำรปฏบตงำนกำรใหบรกำรเชงรกเพอควบคมโรคมำลำเรย

โครงกำรควบคมและปองกนโรคมำลำเรยดวยกำรบรหำรรำชกำร แบบมสวนรวมในพนท อ ำเภออมผำง จงหวดตำก



และรำงวลควำมเปนเลศดำนกำรบรหำรรำชกำรแบบมสวนรวม ประจ ำป พ.ศ.2559


รำงวลประเภทนวตกรรมกำรบรกำรทเปนเลศ “ระดบดเดน”

ส ำนกงำนปองกนควบคมโรคท 9 จงหวดนครรำชสมำ กรมควบคมโรค

“จากอาชพทสรางรายไดหลกใหแกคนในชมชน ชาวอ าเภอสคว กลบตองประสบปญหาจากการสดหายใจเอาฝนทรายหรอฝนหนเขาไปในรางกาย จนท าใหเกดโรคปอดฝนหน โดยไมทราบสาเหตนานมา จวบจนกรมควบคมโรคเลงเหนปญหา และพฒนานวตกรรมการปองกนควบคมโรคปอดฝนหนขน เพอเปนการลดความเสยงของการเกดโรคดงกลาวแกผประกอบอาชพ และผอาศยในพนทใกลเคยง” อ าเภอสคว จงหวดนครราชสมา เปนแหลงตดหนทรายทส าคญแหงหนงของประเทศ มประชาชนทงในและ นอกพนทเขาไปตดหน และน าออกมาท าผลตภณฑจากหนทรายเพอท าเปนสนคาชมชนหลายชนด ซงสรางรายได ชอเสยง และสรางเศรษฐกจใหชมชนเปนอยางมาก แตการประกอบอาชพดงกลาว กอใหเกดฝนจ านวนมาก ทงในกระบวนการตดหนในบอหน และแกะสลกหนทบาน ประกอบกบฝนทเกดจากกระบวนการเหลาน จะกระจาย ไปทวบรเวณ เนองจากฝนทมขนาดเสนผาศนยกลาง 0.05-5 ไมครอน ซงสามารถเขาไปอยในถงลมปอดได โดยจะถก เมดเลอดขาวในปอดจบกน และมผลท าใหเกดปฏกรยาตอเนอปอด จะกอใหเกดพงผดทเนอปอด หากยงคงหายใจเอาฝนทมซลกอนไดออกไซดเขาไปในปอดอยางตอเนอง และปองกนควบคมอยางไมเหมาะสม ในทสดจะท าใหเนอปอดเสย เปนวงกวาง จนท าใหปอดไมสามารถท างานไดตามปกต ดงนนผประกอบอาชพและผอาศยในบรเวณดงกลาวหรอแมแต บรเวณใกลเคยง มความเสยงตอการเกดโรคปอดฝนหน หรอซลโคสส (Silicosis) จากการหายใจเอาฝนหนซลกาทมอยในหนทรายเขาไปในปอด ท าใหปอดอกเสบและเกดพงผด เปนแลวรกษาไมหาย ในรายทเปนรนแรงสามารถท าใหเสยชวตได โดยโรคปอดฝนหนน มระยะกอโรค 5 - 25 ป ปจจบนส านกงานปองกนควบคมโรคท 9 จงหวดนครราชสมา จงจดท าโครงการพฒนาเทคโนโลยปองกนควบคมโรคปอดฝนหน ในพนทต าบลหนองน าใส อ าเภอสคว จงหวดนครราชสมา โดยจดท าตนแบบอปกรณลดฝนทใชควบคกบเครองตดหน แบบสะพายขน เพอเพมมาตรการปองกนควบคมโรคในผประกอบอาชพ และประชาชนทอยในชมชน โดยใชกระบวนการของ ADDIE Model ทประกอบดวย 5 ขนตอน ดงน 1) A (Analysis) ศกษาวเคราะหสภาพปญหา หามาตรการปองกนควบคมโรคปอดฝนหน 2) D (Design) ออกแบบตนแบบอปกรณลดฝนจากเครองตดหนแบบสะพาย 3) D (Development) พฒนาตนแบบอปกรณลดฝน โดยใชวสดอปกรณทหาไดงาย ราคาถก มน าหนกเบา และใชงานไดตอเนองดวยแบตเตอรภายในตวเครอง 4) I (Implement) ทดลองใชอปกรณ 5) E (Evaluation) ประเมนผลประสทธภาพของอปกรณลดฝนและความพงพอใจของผใชงาน รวมทงประชาชน ทอยในพนทใกลเคยง เพอน าไปปรบปรงและพฒนาตอไป

“อปกรณลดฝน: นวตกรรมกำรปองกนควบคมโรคปอดฝนหน”

ภำพท 37 แสดงจ ำนวนผปวยโรคปอดฝนหน ป 2551-2558


ผลการประเมนประสทธภาพการลดฝน โดยใชเครองเกบตวอยางอากาศชนดตดตวบคคล อปกรณสะสมอนภาค ไซโคลน และเครองชงน าหนก วเคราะหดวยวธชงน าหนกฝน (Gravimetric Method) เปรยบเทยบความเรวลม อณหภม กอน-หลง การใชอปกรณลดฝนในหองทมการควบคมสภาพแวดลอม เพอใหไดผลการประเมนประสทธภาพการลดฝนทถกตองแมนย า พบวา อปกรณลดฝนสามารถลดฝนไดสงสดรอยละ 88.33 (เฉลยรอยละ 85.69) ถอเปนการลดอตราการกระจายของฝนใยหนทเกดจากการตดหน อนจะชวยลดความเสยงตอการเกดโรคและการเสยชวตจากโรคปอดฝนหนได ท าใหไดอปกรณลดฝนทสามารถปรบอตราการไหลของน าได และใชงานตอเนองประมาณ 7 ชวโมงดวยแบตเตอร 6 โวลต และภายหลงจากการปรบปรงอปกรณ สามารถลดตนทนการผลตจากตนแบบราคา 1,500 บาท เหลอเพยง 500 บาท นอกจากนอปกรณนยงสามารถลดปรมาณฝนลงไดอยางมประสทธภาพ (ลดฝนไดมากกวารอยละ 80)

ภำพท 38 กอนและหลงกำรใชอปกรณลดฝน



ศนยอ ำนวยกำรบรหำรจดกำรปญหำเอดสแหงชำต กรมควบคมโรค

“AIDS Zero Portal (AZP) เปนการบรณาการและรวบรวมขอมลดานเอดสเพอใชในการตดตามความกาวหนา และการด าเนนงานดานการยตปญหาเอดส โดยสามารถแสดงขอมลทเกยวของตอทงผบรหาร ผปฏบตงาน และผทม ความสนใจทวไป เพอใชเปนขอมลในการจดประกายใหคนหาค าตอบทชดเจนและท าใหเกดการแกไขปญหาทเปนรปธรรม”

ทผานมา ประเทศไทยมระบบขอมลเอชไอวทมากเพยงพอ แตการเผยแพรแลกเปลยนเพอใหผทเกยวของไดเขาถงและการน าไปใชประโยชนอยางมประสทธภาพนนมนอยมาก โดยประเดนส าคญทตองพจารณา 4 ขอหลก ไดแก (1) ขอมลทเกยวของกบเอชไอวทมอยหลายแหลงขอมลไมเชอมโยงกน (2) ผทเกยวของเขาถงขอมลไดยาก หรอไมสามารถเขาถงขอมลไดโดยสะดวก เพราะโดยทวไปยงตองมการประสานเพอขอขอมลจากเจาของขอมล ซงมเพยงบางสวนขอมลเทานนทสามารถดาวนโหลด ไดจากเวบไซต (3) ขอมลเผยแพรสวนใหญน าเสนอในรปแบบทคนทวไปไมสามารถเขาใจไดงาย จงไมสามารถน าขอมลไปใช ใหเกดประโยชนได และ (4) ประเดนดานคณภาพ ความถกตอง ครบถวน และทนสมยของขอมลยงเปนค าถามอย เนองจาก พบการอางองตวเลขทแตกตางกน นอกจากน บางระบบยงมความครอบคลมของการรายงานไมถงรอยละ 60 ปญหาเหลาน สงผลใหไมมการน าขอมลมาใชประโยชนหรอมนอยกวาทควร และท าใหเปนวงจรยอนกลบไปท าใหไมตระหนกถงความส าคญ ในการจดเกบขอมลหรอไมมการจดการขอมลอยางมคณภาพ เพอการพฒนาระบบฐานขอมลดานโรคเอดสและการน าขอมลไปใชส าหรบการพฒนาในทกระดบ ตงแตระดบนโยบาย ระดบแผนโครงการ จนไปถงภาพรวมระดบจงหวด ศบ.จอ. ไดพฒนาเครองมอ AIDS Zero Portal (AZP) ซงไดเปดตวอยางเปนทางการ เมอวนท 6 มถนายน 2557 และใชงานจนถงปจจบน AZP เปนเครองมอรวบรวมขอมลทเกยวของ กบเอชไอวทส าคญและจ าเปนส าหรบการท างานเกยวกบเอดส รวมทงขอมลตวชวดทสอดคลองกบตวชวดประเทศและ นานาประเทศ โดยไดประมวลผล วเคราะหขอมล จากระบบฐานขอมลเอชไอวทกระบบทมอยในประเทศ และน าเสนอขอมล ในรปแบบทเหมาะสม สามารถแสดงผลภาพรวมระดบประเทศ ระดบจงหวด ระดบเขต และหนวยบรการ ซงสามารถใชเปนขอมลเชงยทธศาสตรและใชประกอบการตดสนใจ การวางแผน และการพฒนาบรการ โดยประกอบดวยระบบขอมลทแสดงสถานการณดานระบาดวทยา ขอมลคาใชจายการท างานดานโรคเอดส ขอมลการด าเนนงานในแตละแผนงาน ดวยเมน และเนอหาทเปนภาษาไทยและภาษาองกฤษ กำรด ำเนนงำนทผำนมำมผลส ำเรจทเกดขนจำกกำรพฒนำบรกำร ดงน • AZP สามารถชวยลดขนตอนและระยะเวลาในการแสวงหา และรวบรวมขอมลไดรวดเรวขนจาก 4-5 เดอน ในการจดท ารายงานเปน 2-3 เดอนเทานน สงผลใหสามารถประหยดงบประมาณลงได 121,500 บาทตอป • มสถตผเขาใชงาน AZP ทงหมดจ านวน 7,170 ราย โดยนบจากป 2557 ถงเดอนพฤษภาคม 2559 • หนวยงานทเกยวของสามารถตดตามตวชวดและผลการด าเนนงานดานการควบคมโรคเอดสไดอยางครบถวนและสะดวกรวดเรวจาก AZP • AZP สามารถชวยประมาณการจ านวนผตดเชอเอชไอวรายใหมได สงผลใหหนวยงานทเกยวของสามารถ ปรบยทธศาสตรและแผนงานโครงการเพอรองรบสงทคาดวาจะเกดขน นอกจากน ทกหนวยงานยงสามารถเหนภาพและ มงไปสเปาหมายเดยวกนไดอยางมประสทธภาพ

• ผบรหารมความพงพอใจตอการเขาใชขอมลในระบบ AZP เนองจากท าใหรเทาทนสถานการณสามารถใชใน การตดตามงานและประเมนผลไดเปนอยางด นอกจานยงเปนประโยชนตอผปฏบตงานและประชาชนทวไปทสนใจขอมลดานเอชไอวอกดวย

“AIDS Zero Portal”


รำงวลประเภทบรณำกำรกำรบรกำรทเปนเลศ “ระดบด”

ส ำนกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค

1. สภำพกำรปฏบตงำนเดม ระบบบรการสขภาพในปจจบนยงใหบรการในลกษณะการตงรบ โดยรอใหผบรการเขามาหาทโรงพยาบาลแลว จงใหการตรวจรกษาการใหค าแนะน าการปฏบตตน และการสนบสนนการจดการตนเองในโรงพยาบาลยงนอย สวนการบรการเชงรก ไดแก การลงพนทเพอใหการสงเสรม ปองกนการเกดโรคยงมอยนอย ขาดระบบการบรหารจดการการดแลประชาชนตลอดทกชวงวยทดซงหากระบบบรการสขภาพยงคงเปนเชนน ประชาชนไทยยงจะประสบปญหาเปนโรคไมตดตอเพมขน สงผลกระทบตอคณภาพชวตของผปวยรวมถงครอบครว ชมชน และการพฒนาเศรษฐกจจากการสญเสยรายได ภาระคาใชจายในการดแลรกษาทยาวนานและเกดปญหาเศรษฐกจของประเทศยงขนไป การพฒนารปแบบเพอเพมคณภาพระบบบรการสขภาพ โดยผานกระบวนการคลนก NCD คณภาพ จงเปนมาตรการส าคญในการลดโรคไมตดตอ 2. แนวทำงในกำรปรบปรงบรกำร จากสภาพปญหาของระบบบรการสาธารณสข ส านกโรคไมตดตอจงไดด าเนนการพฒนารปแบบการบรหารจดการระบบบรการสขภาพโรคไมตดตอตามกรอบแนวคดคลนก NCD คณภาพรวมกบแพทย นกวชาการสาธารณสข ของกรมควบคมโรคและกรมการแพทยโดยประยกตจากกรอบแนวคดรปแบบการดแลผปวยโรคเรอรง (Chronic care Model) ของ Wagner ซงยดผปวยเปนศนยกลางเพมการดแลแบบผสมผสาน มการบรณาการประสานการด าเนนงานรวมกน และเชอมโยงบรการสขภาพจากคลนกสบรการสขภาพชมชน ในการสงเสรม ปองกน ดแลรกษา ฟนฟสภาพและมความตอเนองตลอดชวงอาย ภายใตวงจรการพฒนา PDCA ประกอบกบการตดตามประเมนกระบวนการและผลลพธตามหลกการพฒนาการบรหารจดการภาครฐ (PMQA) ในชอ “คลนก NCD คณภาพ” ถอวาเปนเครองมอหนงของการพฒนาคณภาพกระบวนงานและการบรหารจดการโรคไมตดตอในคลนก/ศนย/เครอขายของการจดการ โรคไมตดตอในสถานบรการ เพอลดชองวางของปญหา ชวยเพมการเขาถงระบบบรการสาธารณสขของประชาชน และชวยลดผลกระทบทจะเกดขนจากโรคไมตดตอไดอยางตรงจด รวมถงเพมประสทธภาพของการด าเนนงานเฝาระวง และปองกน ควบคมโรคไมตดตอ 3. สภำพกำรปฏบตงำนหลงกำรปรบปรงบรกำร โรงพยาบาลตนแบบทน าแนวทางการด าเนนงานตามกรอบคลนก NCD คณภาพไปใช มการปรบวสยทศน เปาประสงคและกลยทธด าเนนการใหเกดการบรณาการ เพอใหเออตอการปองกนและจดการโรคไดดขน โดยยดผปวยเปนศนยกลาง เพมการดแลแบบผสมผสานโดยทมสหวชาชพท าใหเกดการบรณาการการปองกนการจดการโรคไมตดตอเรอรง ประสานการด าเนนการรวมกนในการดแลและความตอเนองของการดแลตลอดชวงอาย กระบวนการจดการและการดแลรกษามคณภาพเพมขน มการเชอมโยงการเขาถงการดแลในระดบบคคลครอบครวและชมชน และยงม การสนบสนนการใชขอมล ขาวสารและทรพยากรรวมกน 4. ประโยชนทไดรบ สถานพยาบาลทราบถงสถานะของตนเองในการด าเนนงานคลนก NCD คณภาพ และน าผลการประเมน ไปพฒนาระบบคณภาพการบรการไดตรงตามจดขาดของสถานบรการ และเสนอแนะเชงนโยบายตอการพฒนา คลนก NCD คณภาพ ผลสมฤทธของการดแลผปวยโรคไมตดตอเรอรง และการด าเนนงานคลนก NCD คณภาพ จะเปนการพฒนาคณภาพบรการดานการจดการทจะชวยเพมคณภาพชวตโดยการลดวถชวตเสยง ลดการเกดโรค ลดการเขาอยในโรงพยาบาล ลดความพการชะลอการด าเนนโรคสภาวะแทรกซอน ลดความรนแรงของภาวะแทรกซอน ลดคาใชจายในการรกษาพยาบาลทยาวนาน ท าใหครอบครว ชมชน สงคมอยเยนเปนสข

คลนก NCD คณภำพ (โรคเบำหวำนและโรคควำมดนโลหตสง)


5. จดเดนของผลงำน และปจจยควำมส ำเรจ การพฒนาระบบบรหารจดการคลนก NCD คณภาพ คอ การท างานเปนทม ภายใตกรอบการพฒนา การบรหารจดการภาครฐ (Public Sector Management Quality, PMQA) การดแลโดยยดผปวยเปนศนยกลาง (Patient-Centered Care) บคคลากรด าเนนการสบคนหาเหตผลหลก ความคาดหวง และความตองการขอมล ทผปวยมาพบแพทยท าความเขาใจกบความเปน “คน” ของผปวย ทงดานอารมณและประเดนปญหาชวต ตลอดจนคนหาวธการดแลความเจบปวยรวมกนระหวางผปวยกบทมสหวชาชพ สงเสรมใหเกดการปองกนโรคและ การสรางเสรมสขภาพ จะท าใหเกดสมพนธภาพอยางตอเนองระหวางผปวยกบทมสหวชาชพ โดยตงอยบนพนฐาน ของความเปนจรงมการประคบประคองดานจตใจใหก าลงใจทเหมาะสม การควบคมโรคและพฤตกรรมการสงเสรม แรงบวกและศกยภาพทจะควบคมพฤตกรรมตนเอง เพอเปาหมายใหผปวยใชชวตไดอยางเปนปกตสข มคณภาพชวต มคณคาตอครอบครวและสงคม

องคประกอบของกำรด ำเนนงำนคลนก NCD คณภำพ

ทศทำงและนโยบำย

ระบบสำรสนเทศ

กำรปรบระบบและกระบวนกำรบรกำร

ระบบสนบสนนกำรจดกำรตนเอง

ระบบสนบสนนกำรตดสนใจ

กำรมสวนรวมของชมชน

ผลลพธ

1.กลมเสยงตอกำรเกดโรคเบำหวำน ควำมดนโลหตสงมพฤตกรรมเสยงลดลง2 ผปวยโรคเบำหวำน ควำมดนโลหตสง ควบคมระดบน ำตำลและควำมดนโลหตไดตำมเกณฑ3. ควำมพงพอใจของผรบบรกำร

ภำพท 39 กรอบแนวคดคลนก NCD คณภำพ



ส ำนกระบำดวทยำ กรมควบคมโรค

1. สภำพกำรปฏบตงำนเดม ดวยส านกระบาดวทยา เปนหนวยงานทรบผดชอบหลกในการสงเสรมและสนบสนนการเฝาระวง ปองกน และควบคมโรคระดบประเทศ ระบบฐานขอมลทส าคญทสามารถใชในการเฝาระวงการระบาดของโรคทส าคญ คอระบบรายงาน 506 ซงจะท าใหทราบแนวโนมของการเกดโรค เปนทอางองเพอน าไปใชตรวจจบการระบาด หรอ การวเคราะหสถานการณของโรคทส าคญในประเทศ อกฐานขอมลหนงทส าคญ คอระบบการรายงานขาวการระบาด ทแตเดมเปนการรายงานสถานการณผดปกตของทกพนท เมอมเหตการณทเขาเกณฑการระบาด หรอพบวาเปนโรค ทไมเคยพบมากอนในพนทนน จะมการรายงานและปรกษามายงส านกระบาดวทยา โดยทส านกระบาดวทยาจะใหการสนบสนนองคความรเพอใหเจาหนาทสามารถน าไปปฏบตเพอแกไขปญหาทเกดขนได แตทงนหากพบวาเหตการณนนมความรนแรง ขยายวงกวาง และตองการบคลากรจากสวนกลางลงไปสนบสนนเพอเปนทมน าในการสอบสวนโรคตอไป เพอการปองกนควบคมโรคททนทวงท ไมใหมการขยายวงกวางจนสงผลกระทบรนแรงตอสขภาพของประชาชน จากเหตการณการระบาดของโรคอาหารเปนพษจากเชออหวาตเทยม (Vibrio parahaemolyticus) ทผานมา มลกษณะการระบาดทผดปกตไป กลาวคอ จากการรวบรวมและวเคราะหขอมลทไดรบรายงานจากทวประเทศ พบวาอาหารเสยงทพบเปนอาหารประเภทขาวมนไก โดยบางเหตการณสามารถตรวจพบเชอ Vibrio parahaemolyticus ในอจจาระผปวย โดยทผปวยไมมประวตการรบประทานอาหารเสยงของเชอนทเปนพวกอาหารทะเลมากอน ผสอบสวนหลกของเหตการณน ในเรมตนจงตองวางแผนการสอบสวนใหครอบคลมตลอดเสนทางอาหาร ตงแตผปวยทมประวตรบประทานอาหารสงสย ผปรงประกอบ รานคาขายวตถดบ รถขนสง และมาตนทางทโรงงานผลต จนสามารถท าให ตรวจพบวาเชอดงกลาวมการปนเปอนอยในระบบโรงงานผลตเลอดไกกอนจรง

ภำพท 40 บรรจภณฑของเลอดไกกอน และฉลำกทมอยไมชดเจน (ไมมวนหมดอำย มแตเลขรหสโรงงำนทผลต)

ภำพท 41 กำรขนสงเลอดไกกอนจำกโรงงำนผลตเพอไปสงตำมรำนคำปลกทวประเทศ

ภำพท 42 กำรจดเกบเลอดไกกอนรอจ ำหนำยในรำนคำปลก

กำรสอบสวนโรคอำหำรเปนพษจำกเชออหวำตเทยม


2. แนวทำงในกำรปรบปรงบรกำร

ผลจากการสอบสวนจนท าใหสามารถระบสาเหตการระบาดได น าไปสการประสานงานกบหนวยงาน ทเกยวของอยางเปนระบบ กลาวคอ ส านกระบาดวทยาไดเปนตวกลางในการแจงเหตการณแกผทเกยวของในระดบผบรหารของสวนกลางไดรบทราบปญหารวมกน จนท าใหเกดการรวมมอกนของหนวยงานทเกยวของทกระดบ โดยรวมกนวางแผนแกปญหาโดย 1. กระทรวงสาธารณสขประกาศมาตรการการเฝาระวงโรคอาหารเปนพษจากเชออหวาตเทยม V. parahaemolyticus 2. กรมปศสตวด าเนนการเฝาระวงในสตว ผลตภณฑเลอดไกกอนและอนๆ 3. ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา รวมพจารณากฎหมายทเกยวของเพอน ามาใชในระบบการควบคมคณภาพการผลตของโรงงาน 4. ศนยวทยาศาสตรการแพทยเพมอตราการตรวจวเคราะหสงสงตรวจทมรายงานสงสยจากขาวมนไก และ มการตรวจยนยนผลถงระดบ DNA ของเชอสาเหตทกตวอยาง 5. หองปฏบตการทางวทยาศาสตรของมหาวทยาลยหลายแหงรวมกนวเคราะหเชอสาเหต โดยเปนการ เพมทกษะและความเชยวชาญใหแกผปฏบตงานดวย 3. สภำพกำรปฏบตงำนหลงกำรปรบปรงบรกำร

จากการประเมนสถานการณและด าเนนการประสานงานกบหนวยงานทเกยวของดงกลาว ท าใหไดรบความรวมมอจากหนวยงานทงของรฐและเอกชนมากมาย ขอมลจากทกสวนมการรายงานถงกนท าใหการรบรสถานการณเปนไปพรอมๆ กน สงผลใหเกดการแกปญหาอยางรวดเรว ดงจะเหนไดจาก

1. มฐานขอมลและผรบผดชอบหลกด าเนนการตดตามสถานการณ วเคราะห และสรปผลใหแกผบรหารทราบอยางตอเนอง

2. มผประสานงานหลกในการจดประชมเพอตดตามความกาวหนาของทกหนวยงานทเกยวของ ท าให ทราบขอมลรวมกนอยางทนการณ

3. ปญหาโรคอาหารเปนพษจากเชออหวาตเทยม เปนประเดนส าคญของการด าเนนงานในปงบประมาณตอมา เพอจดท าโครงการศกษาทดลองใหไดวธการปองกนเชอดงกลาว เพอน าไปเปนมาตรฐานของหนวยงานสาธารณสขตอไป

4. ประโยชนทไดรบ

1. ท าใหเกดการแกปญหาอยางรวดเรว เพราะหนวยงานทเกยวของไดวางมาตรการเฝาระวง ปองกน ควบคมโรคในสวนทรบผดชอบทนท โดยการสอสารภายในพบวาเหตการณโรคอาหารเปนพษจากเชออหวาตเทยม Vibrio parahaemolyticus ลดลง 2. เจาหนาทและประชาชนใหความสนใจศกษาหาขอมลเพมเตม ดงจะเหนไดจากมการประชมแมครว ครของโรงเรยนทกแหงในจงหวดกาฬสนธ โดยฝายคมครองผบรโภค ส านกงานสาธารณสขจงหวดกาฬสนธ เพอใหขอมลสขศกษาการปรงประกอบอาหารอยางถกวธ ซงไดมการบรณาการองคความรเพอปองกนโรคทมากบอาหารและน ารวมดวย

3. ผประกอบการใหความรวมมอในการปรบปรงผลตภณฑใหมความปลอดภยยงขน เพมระบบตรวจสอบทเขมขนและด าเนนการอยางตอเนอง 5. จดเดนของผลงำนและปจจยควำมส ำเรจ

จดเดนของผลงาน : เปนการรวมมอกนระหวางหนวยงานทเกยวของของหลายๆ หนวยงาน รวมทงภาคเอกชน ทเขามามบทบาทแกปญหา และอตสาหกรรมการผลตอาหาร ถอเปนปจจยหลกในการขบเคลอนเศรษฐกจของประเทศดวย

ปจจยความส าเรจ : การด าเนนการเฝาระวงและปองกนโรคจากเชออหวาตเทยม Vibrio parahaemolyticus ในขาวมนไกครงน ไดรบการสนบสนนอยางดเยยมจากระดบผบรหาร และเหนวาสขภาพทดของประชาชนเปนประโยชนสงสดทตองรบด าเนนการ


รำงวลประเภทบรณำกำรกำรบรกำรทเปนเลศ “ระดบด”

ดำนควบคมโรคตดตอระหวำงประเทศ ทำอำกำศยำนเชยงใหม ส ำนกงำนปองกนควบคมโรคท 1 เชยงใหมกรมควบคมโรค

โรคตดตอระหวางประเทศในปจจบน เปนโรคระบาดในยคโลกาภวฒนทเปนภยคกคามอยางรายแรง เชน ไขหวดมรณะ หรอโรคซารส (SARS) โรคไวรสอโบลา Ebola virus disease และ โรคทางเดนหายใจตะวนออกกลาง หรอโรคเมอรส สงผลกระทบอยางมาก ตอความมนคงของรฐตางๆ ทงในดานการเมอง เศรษฐกจ และสงคมจตวทยา ประเทศไทยมความเสยงเชนเดยวกบประเทศอนๆ ทจะพบโรคตางๆ เหลานไดตลอดเวลา จากการทมผเดนทาง เขา-ออกจากประเทศ ทงไปและกลบจากพนทตดโรค รวมทงการเปนศนยกลางการแพทย (Medical hub) ซงจะมผปวยโรคตางๆ เขามารกษาในโรงพยาบาลของไทย ดานควบคมโรคตดตอระหวางประเทศมหนาทหลกเสมอนทหาร ท าหนาทปองกนประชาชนจากโรคและภยสขภาพ ซงการคดกรองตองอยบนพนฐานของสทธมนษยชน และ ไมลวงละเมดสทธสวนบคคล ผสงสยปวยตองไดรบการดแลอยางด และตองสรางความเขาใจ เพอใหเกดความรวมมอจากผสงสยปวย แตอยางไรกตาม พบวา การด าเนนงานเพอเฝาระวงโดยหนวยงานใดหนวยงานหนงเทานนจะไมสามารถด าเนนการไดอยางมประสทธภาพ การคดกรอง ตรวจจบ – สกดกน โรคตดตอขามประเทศนนจะตองมหลาย ภาคสวน หนวยงานทงภาครฐ และเอกชนชวยกนด าเนนงาน อกทงรปแบบของการด าเนนงานตองชดเจนมประสทธภาพ สามารถคดกรองผปวย หรอผตดเชอไมใหเขามาแพรเชอในประเทศได ดงนน ดานความคมโรคตดตอระหวางประเทศ ส านกงานปองกนควบคมโรคท 1 เชยงใหม รวมกบหนวยงานภาคเครอขายทงภาครฐ และเอกชน จงมแนวคดพฒนาระบบ การท างานแบบบรณาการรวมกน โดยมกลยทธในการท างานรวมกน 4 กลยทธ คอ กลยทธท 1 การท างานแบบเชงรก โดยการสรางความสมพนธทดกบหนวยงานเครอขาย และผรบบรการ ซงสรางความเปนกนเอง เกดการท างานดวยใจ มากกวาผลตอบแทน สรางความสขในการท างาน กลยทธท 2 การพฒนาวธการท างานรวมกบพหภาคเครอขาย ระบบบญชาการเหตการณในฐานะเครองมอบรหารสาถานการณฉกเฉน (Incident Command System; ICS) กลยทธน จะเปนกลยทธทชวยใหกลยทธท 1 เกดการท างานอยางเปนระบบ และมรปแบบทชดเจน กลยทธท 3 การพฒนาศกยภาพบคลากรทงภายในและภายนอก โดยพฒนาสมรรถนะหลกและดานเทคนคทกระดบรองรบการท างานแบบ การสงสมความเชยวชาญในงานอาชพ กลยทธนจะใชกบผปฏบตงานทกระดบตงแตแมบาน คนท าความสะอาดในสนามบน โรงพยาบาล และหนวยงานเครอขายทมสวนเกยวของทงหมด จะตองไดรบการอบรม และมการซอมแผนอยางตอเนอง มเอกสารคมอการด าเนนงาน มขนตอนการปฏบตงานอยางชดเจน และจะตองมการซอมแผนทกครงเมอมการเปลยนแปลงขนตอน กระบวนการท างาน กลยทธท 4 การตดตามประเมนผลกลยทธสดทายทจะตองมทกขนตอนของการด าเนนงาน เพอประเมนประสทธภาพผลการด าเนนงาน เพอน ามาปรบปรงแกไขการท างานใหมประสทธภาพทดขนตลอดเวลา

การด าเนนงานโครงการน ไดเกดขบวนการการท างานทมระบบคดกรองผปวยสงสย 3 ระยะ ระยะท 1 คอ ผเดนทางอยบนเครองบนเรมออกนอกประเทศ ระยะท 2 คอ ทสนามบน ซงมจดคดกรอง 2 ท คอ ทดานควบคมโรคตดตอระหวางประเทศ และทต ารวจตรวจคนเขาเมอง ระยะท 3 คอ ในชมชน ถามผสงสยปวยผานออกนอกสนามบน ซงหนวยงานเครอขายจะด าเนนการแบบเชงรกเขาเยยมประชาชนในชมชนทเดนทางไปประเทศทมการ แพรระบาดของโรค หรอทเรยกวาเขตตดโรคเปนประจ าอาจเปนประจ าทกวนหรอ วนเวนวนขนกบระยะพกตวของโรค โดยก าหนดไวในขนตอนการท างานของแตละโรค ส าหรบกลมประชาชนนกทองเทยวทเขามาพกชวคราว จะมระบบ เฝาระวงโดย สถานอนามยในชมชน คลนกเอกชน โรงพยาบาลภาครฐ และโรงพยาบาลเอกชน เปนเครอขาย ทพบวา มผสงสยปวยตดโรคกจะด าเนนการสงตอขอมลทนท ผมหนาทเกยวของจะตองด าเนนการตอตามคมอ การปฏบตงานส าหรบโรคนน

ตรวจจบ – สกดกนโรคตดตอขำมประเทศแบบบรณำกำร


ประโยชนทไดรบจากการด าเนนงานน คอ ประชาชนในพนทจงหวดเชยงใหม และจงหวดใกลเคยง ไดแก เชยงราย แมฮองสอน ล าปาง และล าพน เปนจงหวดทเปนแหลงทองเทยว โดยครอบคลมประชากรทงหมด จ านวน 4,293,642 คน ปลอดภยจากการตดโรคตดตอระหวางประเทศไมมการระบาดของโรคในพนทเลย

ผลการประเมนระดบความพงพอใจ ตอการเสรมสรางความสามารถในการด าเนนงานดานชองทางเขาออกประเทศ ทาอากาศยานเชยงใหมของเครอขาย ป 2558 กลมตวอยาง 50 คน ในภาพรวมรอยละ 96.5 อยในระดบมาก ( =4.4, SD.=0.51) เมอแยกตามรายขอพบวา ความพงพอใจมากทสด คอ เจาหนาทดานใหค าแนะน าใชค าพดทสภาพ ยมแยม แจมใส ( =4.57, SD.=0.60) รองลงมาคอ ความเอาใจใส กระตอรอรน และมความพรอม เตมใจในการใหบรการโดยไมเลอกปฏบต ( =4.54, SD.=0.60) และความพงพอใจอยทในระดบมาก คอ เจาหนาทดานควบคมโรค มความรความช านาญในเรองโรคตดตอและภยสขภาพ ( =4.50, SD.=0.60) มความรวดเรวไมซบซอนในการตดตอประสานงานกบดานควบคมโรค ( =4.49, SD.=0.59) การอธบายและใหค าแนะน าวธการปองกนโรคและการดแลตนเอง โดยมรายละเอยดครบถวน ชดเจน ถกตอง ( =4.48, SD.=0.62) เจาหนาทดานฯ ใชความร ความสามารถ ในการเฝาระวง ตรวจจบเหตการณผดปกตในชองทางเพอแจงเตอนใหหนวยงานทเกยวของ ( =4.47, SD.=0.63) เจาหนาทดานสนบสนน วสด อปกรณ เวชภณฑ ในการปองกนการตดเช อใหหนวยงานท เกยวของภายใน ชองทางเขาออกประเทศ ( =4.46, SD.=0.63) ความเพยงพอของสอประชาสมพนธ ทใชในการใหความรเรองโรคตดตอ ( =4.31, SD.=0.68) และสถานทใหบรการ มความพรอมในการตดตอ ประสานงาน และใหบรการ ( =4.18, SD.=0.68)

ผลการประเมนตนเอง (Self Assessment ทง 3 ดาน) ไดคะแนนเฉลย รอยละ 92 โดยผลการประเมนสมรรถนะหลกในการประสานงาน ไดคะแนน เฉลย รอยละ 94.00 ผลการประเมนสมรรถนะหลกทตองมในภาวะปกต ไดคะแนนเฉลย รอยละ 94.00 และผลการประเมนแผนรบมอเหตการณฉกเฉนดานสาธารณสขทอาจลกลาม ขามประเทศ ไดคะแนนเฉลย รอยละ 88.00 ซงท าใหดานควบคมโรคตดตอระหวางประเทศ ทาอากาศยานเชยงใหม ไดรบรางวลชนะเลศอนดบหนง เปนดานตนแบบส าหรบดานอนๆ โดยกรมควบคมโรคเปนผมอบรางวล

จดเดนของโครงการคอการท างานรวมกนแบบบรณการงาน สรางความสามคคระหวางหนวยงาน ผบรหาร ในระดบสงทกหนวยงานภาคเครอขายใหความส าคญ และใหการสนบสนน สรางระบบคดกรองทมประสทธภาพจนถงในระดบชมชน จนท าใหไมเกดการระบาดของโรคตดระหวางประเทศในพนทถงแมวาจะเปนแหลงทองเทยว ทมนกทองเทยวเขามาถง 621, 787 คน และมการแพรระบาดของโรคตดระหวางประเทศในประเทศไทย เชน H1N5 ทพบผปวยในหลายจงหวด แตไมพบทเชยงใหมและจงหวดใกลเคยงทง 5 จงหวด


รำงวลประเภทกำรพฒนำคณภำพกำรบรกำรอยำงตอเนอง

ส ำนกงำนปองกนควบคมโรคท 2 พษณโลก กรมควบคมโรค

โรคมาลาเรย ยงคงเปนปญหาสขภาพของคนไทยพบสงสดท อ าเภอทาสองยาง จงหวดตาก ภายหลงจากด าเนนโครงการควบคมโรคมาลาเรยในพนทเสยงสงแบบบรณาการเชงรก ปพ.ศ. 2556-2558 จ านวนผปวยลดลง จาก 6,381 3,040 และ 1150 รายตามล าดบ การทอ าเภอทาสองยางยงคงเปนพนททโรคมาลาเรยสง เนองจากมสภาพพนทเหมาะส าหรบเปนแหลงแพรโรค กลาวคอ เปนพนทปาภเขาสง การคมนาคมยากล าบาก โดยเฉพาะฤดฝน มชาวตางดาวสญชาตพมา และชนเผากะเหรยง มาประกอบอาชพรบจาง และหาของปามาเรขาย การพกคางอาศยปะปนอยกบคนไทย ทงทอาศยอยถาวร และไป-กลบในแตละวน โดยพกคางคนตามกระทอมในไรสวน กระทอม ตามทงนา แคมปพกพงตามแนวชายแดน การคมนาคมสวนใหญใชวธการเดนเทาดวยระยะทางไกล และทรกนดารมใชรถมอเตอรไซดเปนเพยงสวนนอย ท าใหการเขาถงบรการพนฐานดานสขภาพภาครฐคอนขางล าบาก ประกอบกบ มความยากจน ประชาชนมการใชภาษาสอความหมายตามชาตพนธ ผลการด าเนนงานตลอดระยะเวลา 3 ปทผานมา จ านวนผปวยมาลาเรยอ าเภอทาสองยางลดลงตามล าดบ การด าเนนกจกรรมทมความส าคญมากทสดคอ การจดบรการเชงรกเขาไปในพนทตดตามผปวยทบาน และชมชนเพอตดตามการกนยาอยางตอเนองและคนหาผปวยรายใหม ภายใตกลยทธการด าเนนงานเชงรกมการพฒนากระบวนการท างานเพมเตมเพอใหเกดคณภาพบรการ ดงน 1. สอบถาม ความตองการบรการของประชาชน ในทกปผานประชาชน อสม. อบต. เพอน ามาปรบปรงบรการตามความตองการและสอดคลองกบวถชวตประจ าวนของประชาชนมากทสด เปนการจดบรการตามเวลาชวตของประชาชนซงไมใชเวลาราชการ หรอวนท าการปกตการดแลสขภาพอนของประชาชนทนอกเหนอจากโรคมาลาเรย ไดแก โรคหนอนพยาธ โรคเรอน 2. สนบสนนใหภาคประชาชน เขามารวมคดวางแผน รวมปฏบต และประเมนผลกจกรรมรวมกบภาครฐ เอกชน มากทสด 3. สรางมาตรฐานการปฏบตงาน (SOP) ในการปองกนควบคมโรคมาลาเรย ในสวนทเปนภารกจหลกของการด าเนนงานเชงรก 4. น าเทคโนโลยมาใชรวมการตรวจวนจฉย เพอยนยนผลการวนจฉยโรคมาลาเรย ดวยกลองจลทรรศน Webcam Microscope ในหนวยปองกนควบคมโรคน าโดยแมลงท 2.3.5 อ.ทาสองยาง 5. พฒนาแกนน าดานมาลาเรยในชมชนครอบคลมกลมบาน สามารถเฝาระวงและใหความรประชาชนกลมเสยง ผลลพธจากการพฒนากระบวนการบรการสงผลใหลดการปวยดวยมาลาเรยในประชาชนกลมเสยง มความพงพอใจตอบรการมากกวารอยละ 80 ในทกป มการแสดงความคดเหนตอการพฒนาบรการดวยเสยงของประชาชน และเขามามสวนรวมในการดแลปองกนควบคมโรคมาลาเรยและภาวะสขภาพอนดวยความรทถกตองจากการแลกเปลยนเรยนรของตนเอง

มำลำเรย : กำรพฒนำศกยภำพบรกำรแบบบรณำกำร



ส ำนกงำนปองกนควบคมโรคท 1 เชยงใหม กรมควบคมโรค

ผปวยมาลาเรยทกรำย ตองไดรบการตรวจวนจฉยทถกตองแมนย า และรบการรกษาทนท เพอปองกน การเสยชวตและการแพรระบาดของโรคมาลาเรยในพนท การตรวจวนจฉยสงผลใหผปวยไดรบการรกษาถกตอง ซงเปนการปองกนเชอมาลาเรยดอยา และก าลงเปนปญหาทวโลกอกดวย จากผลการด าเนนงานการตรวจวนจฉยยนยนผล โดยผเชยวชาญสงผลใหผปวยมาลาเรยทกรายไดรบการรกษาทถกตอง รวดเรวขน ลดการแพรระบาดของโรค ส าหรบจงหวดแมฮองสอนพบวามจ านวนผปวยลดลงอยางตอเนองมาตงแตเรมด าเนนการในป 2554 พบผปวยมาลาเรยจ านวน 2,404 ราย และลดลงเหลอ 1,414 รายในป 2556 ซงไดรบรางวล กพร. ระดบดเดน และจ านวนผปวยมาลาเรยในจงหวดแมฮงสอนลดลงอยางตอเนอง จนในป 2558 ลดลงเหลอ 684 ราย และพบวาไมมผปวยมาลาเรยเสยชวตเลยในจงหวดแมฮองสอน (อตราการปวยตายดวยโรคมาลาเรยของจงหวดแมฮองสอนเทากบศนย)

นอกจากนมการพฒนาการบรการในมาลาเรย คอ การใหบรการตรวจวนจฉย G6PD เพอปองกนผปวยมอาการรนแรง หรอเสยชวตจากการกนยารกษามาลาเรย โดยผปวยมาลาเรยทกรายจะไดรบบรการตรวจ G6PD ซงเปนวธการมาตรฐาน และพฒนาเครองมอราคาถก รวมทงการตดตามการกนยาของผปวยมาลาเรยใน 3 จงหวดภาคเหนอ เพอปองกนเชอมาลาเรยดอยา ซงเปนโครงการน ารองส าหรบทวประเทศในการก าจดโรคมาลาเรย โดยใชมาลาเรยคลนก ทมกลอง Webscope และผานระบบออนไลนของแตละหนวย และจากสถานการณการเฝาระวงเชอมาลาเรยดอยาในจงหวดแมฮองสอนพบวาต าทสด ในขณะทจงหวดใกลเคยงมรายงานผปวยมาลาเรยดอตอยาทใชรกษา

กลอง Webscope ไดถกน าไปขยายจ านวนพนทใชงานจาก 14 แหงในจงหวดแมฮองสอน และเชยงใหม ในป 2555 เปน 39 แหง ในป 2556 และเปน 64 แหง ในป 2557 ซงครอบคลมพนทตามแนวชายแดนทวประเทศ ทเปนพนทเสยงทมการแพรระบาดของโรคมาลาเรย และจากผลการขยายโครงการพบวาผปวยมาลาเรยทเปนคนไทย ทวประเทศ ลดลงรอยละ 51.31 (จาก 22,828 รายในป 2557 เปน 11,638 ราย ในป 2558) ซงในป 2557 พบวา มจ านวนผปวยมาลาเรยคนไทยทวประเทศเพมขนจากป 2556 รอยละ 4 (จาก 15,138 ราย ในป 2556 เปน 22,828 ราย ในป 2557) โดยมจ านวนผปวยมาลาเรยเพมขนนนเพมในจงหวดอบลราชธาน จาก 1,201 รายในป 2556 เปน 7,887 ราย ในป 2557 และในจงหวดนราธวาส จาก 141 ราย ในป 2556 เปน 739 ราย โครงการนไดขยายผลไปใน 2 จงหวดในป 2557 โดยการสนบสนนจากกรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข เนองจากจ ากดดวยงบประมาณ ซงสงผลใหจ านวนผปวยมาลาเรยในป 2558 จงหวดอบลราชธาน ลดลงเหลอ 3,327 ราย (คดเปนรอยละ 62.35) ในขณะทจงหวดนราธวาส ลดลง เหลอ 751 ราย (คดเปนรอยละ 0.4)

กลอง Webscope ยงไดถกน าไปขยายผลใชในการตรวจวนจฉยและยนยนหนอนพยาธในพนททรกนดาร ในโครงการของสมเดชพระเทพรตนราชสดา ซงมการด าเนนการคนหาผตดเชอโรคหนอนพยาธ และใหการรกษา โดยเฉพาะในกลมเดกนกเรยนทพบมากทสด

นวตกรรมกำรยนยนผลกำรตรวจวนจฉยโรคมำลำเรยดวยกลองจลทรรศน (Webcam Microscope)


จ งหวดตาก (TK) จ งหวดกาญจนบ ร (KN) จ งหวดราชบ ร (RB) จ งหวดระนอง (RN) จ งหวดยะลา (YL) จงหวดสรนทร (SU) และจงหวดอบลราชธาน (UB) ส าหรบป 2556 -2557 จงหวดทท าการศกษาเฝาระวง เชอมาลาเรยดอยาลดลง เหลอ 3 จงหวด


รำงวลประเภทพฒนำกำรบรหำรรำชกำรแบบมสวนรวม “ระดบด”

ส ำนกงำนปองกนควบคมโรคท 10 จงหวดอบลรำชธำน กรมควบคมโรค

สถานการณการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลในพนทรบผดชอบของส านกงานปองกนควบคมโรคท 10 จ.อบลราชธาน ในปพ.ศ.2554 พบวา มอตราการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลในกลมประชากรอาย 15 ปขนไปเทากบรอยละ 37.7 โดยจงหวดทมอตราการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลสงสด 3 อนดบแรก คอ นครพนม อ านาจเจรญ และสกลนคร เทากบรอยละ 47.3, 40.9 และ 38.8 ตามล าดบ (ศนยวจยปญหาสรา กระทรวงสาธารณสข, 2556) สบเนองจากจงหวดนครพนมเปนเมองทองเทยวทางวฒนธรรมทมพระธาตพนมเปนสญลกษณส าคญทางพระพทธศาสนาและเปนศนยรวมจตใจของประชาชนทวประเทศ ดงนนพฤตกรรมการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลของประชาชนในพนทควรจะเปนแบบอยางทดตามภาพลกษณของจงหวด แตอยางไรกตามเนองจากมปจจยทชวยเสรมใหประชาชนในพนทมโอกาสเขาถงบรโภคเครองดมแอลกอฮอลไดงาย เพราะพนทจงหวดนครพนมเปนเมองชายแดนมอาณาเขตตดตอกบประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ซงเปนประเทศทมเสรในการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลและมการเคลอนยายของประชากรจากทงสองฝงแมน าโขงอยางตอเนอง และในโอกาสการเปดประเทศเขาสประชาคมอาเซยน ซงสงผลใหเกดการคาเสรปลอดภาษ โดยเฉพาะการแขงขนทางการคาของบรษทผผลตเครองดมแอลกอฮอล ปจจยเหลานจะสงผลตอการเขาถงเครองดมแอลกอฮอลของประชาชนไดงายมากยงขน

เมอป พ.ศ.2558 ส านกงานปองกนควบคมโรคท 10 จ.อบลราชธานไดส ารวจปญหาการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลในพนท อ.ธาตพนม จ.นครพนม ภายหลงจากนนไดคนขอมลทไดจากการส ารวจพฤตกรรมของประชาชน ในพนทใหชมชนไดรวมจดท าโครงการ/แนวทางในการด าเนนงานเพอลดการดมเครองดมแอลกอฮอลในพนท โดยประยกตใชเทคนคกระบวนการวางแผนแบบมสวนรวมซงแนวคดทใชในการพฒนาด าเนนงานโครงการมรายละเอยด ดงน

1. การสรางความเขาใจในปญหาของพนท 2. การสรางความเขมแขงใหพนท

3. การด าเนนงานการแกไขปญหาตามแผนปฏบตการของชมชน การสนบสนนการด าเนนงานโดยการระดมทรพยากรและสนบสนนงบประมาณจากหนวยงานทเกยวของ ตลอดจนพฒนาสมรรถนะเครอขายใหมความ

4. การตดตามตรวจเยยมใหขอเสนอแนะและค าแนะน า ประเมนผลการด าเนนงาน การสรปผลการด าเนนงาน จดเวทแลกเปลยนเรยนรจดการความรถอดบทเรยน หนวยงานทเกยวของประกอบดวย องคการบรหารสวนต าบลดอนนางหงส, ส านกงานปองกนควบคมโรคท 10 จ.อบลราชธาน, ส านกงานสาธารณสขจงหวดนครพนม, สรรพสามตจงหวดนครพนม, กองบงคบการต ารวจภธร จงหวดนครพนม, กองบงคบกองรอยต ารวจตระเวนชายแดนท 235, สถานต ารวจภธรหลกศลา, โรงพยาบาลสมเดจ พระยพราชธาตพนม, ส านกงานสาธารณสขอ าเภอธาตพนม, ทวาการอ าเภอธาตพนม, โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลดอนนางหงส รวมทงผน าชมชนและประชาชนในพนท

การพฒนารปแบบการด าเนนงานใหองคกรภาคเครอขายมสวนรวมในการปฏบตงานแบงออกเปน 3 ระยะ ดงน ระยะท 1 ออกส ารวจพฤตกรรมการบรโภคเครองดมแอลกอฮอล และปญหา ผลกระทบจากการบรโภค

จดท าแผนปฏบตการแกไขปญหาของชมชน รวมกบการด าเนนการประชาสมพนธเฝาระวงตรวจเตอนและตรวจจบ สถานประกอบตามกฎหมายเครองดมแอลกอฮอลตามนโยบายของกรมควบคมโรคกระทรวงสาธารณสขตงแต พ.ศ.2551 เมอการส ารวจขอมลแลวเสรจ ส านกงานปองกนควบคมโรคท 10 จ.อบลราชธาน ไดสรปผลการด าเนนงาน

“ธรรมนญสขภำพชมชน” สมำตรกำรควบคมกำรบรโภคเครองดมแอลกอฮอล อ ำเภอธำตพนม จงหวดนครพนม


และจดประชาคมเพอคนขอมลใหกบพนท โดยสะทอนปญหาและหาโอกาสในการสรางใหเกดการมสวนรวมของประชาชนในพนทในการปองกนและแกไขปญหาการปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลไมเหมาะสม

ระยะท 2 รวมกบภาคเครอขายในพนททงหนวยงานภาครฐและภาคประชาชน รวมกนขบเคลอนใหเกดแผนงานโครงการทตอบสนองตอการแกไขปญหาของพนท โดยบรณาการแผนงานโครงการของภาครฐและสนบสนนการด าเนนงานของชมชนใหเกดความเขมแขงสามารถแกไขปญหาไดดวยตนเอง

ระยะท 3 สนบสนนการด าเนนการของภาคเครอขายรวมกบการสรางความเขมแขงใหกบชมชนขบเคลอนใหเกด ผลงาน ความรวมมอและการยอมรบทงในหนวยงานของภาครฐภาคเอกชนสอมวลชนภาคประชาสงคมและภาคประชาชน

การท างานแบบบรณาการระหวางหนวยงานภาครฐทเกยวของ ไดจดท าค าสงคณะกรรมการด าเนนงานควบคมการดมเครองดมแอลกอฮอลภายในพนทต าบลดอนนางหงส ผานการลงนามโดยผวาราชการจงหวดนครพนม โดยแบงบทบาทหนาทความรบผดชอบของหนวยงานเครอขายอยางชดเจนเพอเพมประสทธภาพการด าเนนงานและลดปญหาความซ าซอนในการปฏบตงานของหนวยงานเครอขาย ในค าสงคณะกรรมการด าเนนงานไดแบงคณะท างานออกเปน 6 ทม การบรณาการทรพยากรทใชในการด าเนนการในพนท ในดานงบประมาณสวนใหญไดรบการจดสรรไดจากองคการบรหารสวนต าบล ส านกงานปองกนควบคมโรคท 10 สรรพสามตพนท นอกจากน ยงไดรบการสนบสนนงบประมาณเพมเตมบางสวนจากหนวยงานอนๆ ในเครอขายตามภารกจทเกยวของ สวนดานบคลากรไดบรณาการตามบทบาทภารกจหลกของหนวยงาน

กลไกการขบเคลอนการท างานเปนทม ประกอบดวย การสรางพลงแกนน า การสรางแรงจงใจ การใหก าลงใจ การตดตอสอสารสารสนเทศผานทางโทรศพทมอถอเฟสบค (Facebook) หรอไลน (Line) สวนตวตลอด 24 ชวโมง และการประชมสรปผลการด าเนนงาน/ทบทวนผลการด าเนนงาน (AAR) โดยแตละครงทจะลงด าเนนการจะมการประชมมอบหมายงานและแบงหนาทความรบผดชอบในแตละหนวยงานกอนลงด าเนนการทกครง

การจดท าระบบฐานขอมล คณะกรรมการควบคมการบรโภคเครองดมแอลกอฮอล เปนผประสานงานหลกในการจดท าฐานขอมลกลาง ประกอบดวย ขอมลรานจ าหนายเครองดมแอลกอฮอล, การออกใบอนญาตจ าหนายเครองดมแอลกอฮอล, การฝาฝนกฎหมายสรรพสามตประสานกบสรรพสามตจงหวด, ขอมลการกระท าผด พรบ.ควบคมเครองดมแอลกอฮอลประสานกบสถานต ารวจภธรหลกศลา,ขอมลผปวยผตดแอลกอฮอลเรอรงและผเขารบการบ าบดประสานโรงพยาบาลสมเดจพระยพราชธาตพนม, การด าเนนงานกจกรรมในพนทประสานองคการบรหารสวนต าบลดอนนางหงส และขอมลการแจงเรองรองเรยนประสานผานคณะกรรมการควบคมการบรโภคเครองดมแอลกอฮอล โดยมการรายงานขอมลอยางตอเนองและทนสมยผานชองทางโทรศพทมอถอเฟสบค (Facebook) หรอไลน (Line) สวนตวตลอด 24 ชวโมง สรปผลส ำเรจ/ประโยชนทไดรบจำกกำรด ำเนนงำน

การด าเนนการบงคบใชกฎหมายควบคมเครองดมแอลกอฮอลมงเนนในการสรางความเขมแขงใหเครอขายงานในพนทสามารถด าเนนการตามภารกจรวมกนเพอสนบสนนใหชมชนสามารถจดการแกไขปญหาในพนทไดดวยตนเองจนกลายเปนชมชนตนแบบทมความเขมแขง ในการด าเนนการตามนโยบายการบงคบใชกฎหมายในการปองกนควบคมเครองดมแอลกอฮอลทมลกษณะเดนและเปนเอกลกษณเฉพาะของพนทคอ “ธรรมนญสขภาพชมชน” ซงชมชนเปน ผออกกฎขอบงคบและตดตามควบคมก ากบภายในชมชนดวยกนเอง โดยมรายละเอยดขอบงคบของชมชนตวอยางเชนมาตรการหามขายเครองดมแอลกอฮอลในงานประเพณส าคญ เชน งานประเพณ บญบงไฟ งานศพปลอดเหลาฯลฯ, การสรางสถานศกษาตนแบบในการสนบสนนรณรงคบงคบใชกฎหมายตาม พรบ.ควบคมเครองดมแอลกอฮอลพ.ศ.2551, การสรางรานคาตนแบบเพอใหสถานประกอบการรานคาไดรบรกฎหมายควบคมเครองดมแอลกอฮอล แลวเกดความตระหนกซงน าไปสการปฏบตตามกฎหมายอยางถกตอง ปญหำอปสรรครวมถงวธกำรบรหำรจดกำร

1. ปญหาความเขาใจตอกฎหมายทเกยวของพบวาในการด าเนนงานในระยะแรกผประกอบการเจาหนาทประชาชนและเครอขายตางๆ ยงขาดความเขาใจในพระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอลและไดรบขอมล


ทคลาดเคลอนจากบรษทเครองดมแอลกอฮอลในการโฆษณาประชาสมพนธสงผลใหเกดการตอตานไมปฏบต ตามกฎหมายจงตองมการจดอบรมสถานประกอบการเจาหนาทประชาชนและเครอขายใหทราบขอกฎหมายทเกยวของ

2. ปญหาการตอตานจากผเสยผลประโยชนในพนท พบวาในการด าเนนงานบงคบใชกฎหมายในระยะแรกเจาหนาทผปฏบตงานจะถกขมขจากผมอทธพลในพนทไมใหมการด าเนนการในขนตอนการปรบหรอจบด าเนนคด ของสถานประกอบการหรอรานคาทท าผดกฎหมายซงทางเครอขายไดด าเนนการแกไขปญหานโดยน าเรยนปญหาโดยตรงกบผวาราชการจงหวดซงเปนประธานคณะกรรมการควบคมเครองดมแอลกอฮอลจงหวดและผบงคบการจงหวดเพอใหความสะดวกในการด าเนนงาน

3. ปญหาในระยะแรกเจาหนาทรฐยงเพกเฉยเนองจากกฎหมายทเกยวของมหลายฉบบสงผลใหการบงคบ ใชกฎหมายไมครอบคลม ปจจยทมผลตอควำมส ำเรจในกำรด ำเนนโครงกำรรวมกบเครอขำยในพนทไดแก

1. บคลากรจากหลายเครอขายสามารถท างานรวมกนอยางเปนระบบทกหนวยงานภาคเครอขายก าหนดเปาหมาย การด าเนนงานรวมกนโดยไดรบการสนบสนนจากผบรหารทใหความส าคญและเหนประโยชนทจะเกดขนรวมกน

2. การพฒนาทกษะและสมรรถนะของบคลากรอยางทวถง ใหสามารถน าความรไปประยกตใชในการปฏบตงานเพอบรรลตามวตถประสงครวมกน ซงอาศยการแลกเปลยนเรยนรจากผทมความรอยในตว (Tacit Knowledge) ทงในและระหวางเครอขาย

3. การสรางแบบอยางทดโดยผน าชมชนเปนตวอยางทด จะท าใหประชาชนเกดความเลอมใสศรทธาและ ความมนใจในการปฏบตตามขอก าหนดเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมในการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลอยางถกตอง

4. การสนบสนนการปฏบตงานอยางเพยงพอคมคาและมประสทธภาพโดยบรณาการและระดมทรพยากร มงสเปาหมายเดยวกน คอประชาชนในพนทเพอการมพฤตกรรมการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลทถกตอง

5. การสรางแรงจงใจในเชงบวกเพอใหสมาชกเครอขายในพนทเกดความสมพนธทดตอกนชวยสงผลใหการด าเนนการเฝาระวงปองกนควบคมการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลบรรลตามเปาหมายทตองการรวมกนได ปจจยทมผลตอควำมส ำเรจในกำรด ำเนนโครงกำรรวมกบประชำชนในพนทไดแก

1. เครอขายคณะกรรมการด าเนนงานฯตองเขาใจบรบทชวตและยอมรบถงความแตกตางของสงคม บคคล ภายใตวฒนธรรมทแตกตาง รวมทงจะตองเขาใจและยอมรบในศกยภาพของบคคล เพราะความส าเรจของการด าเนนงานเกดขนจากความเชอมนศรทธาและการยอมรบจากประชาชนในชมชนทเขามามสวนรวมในการด าเนนงาน

2. การเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมกบหนวยงานเครอขายภาครฐ จะชวยลดความขดแยง สรางความเขาใจและเพมประสทธภาพในการเฝาระวงปองกนควบคมพฤตกรรมการจ าหนายและการบรโภคเครองดมแอลกอฮอล

3. การสอสารความเสยงจะตองด าเนนการอยางตอเนอง เพอใหประชาชนในพนทรบรปญหา ความรนแรงและเขาใจกระบวนการแกไขปญหา รวมทงพฒนาชองทางในการสอสารใหเขาถงประชาชนหลากหลายชองทาง ทงหอกระจายขาว วทยชมชน ปายประกาศ และสอบคคลทท าเปนตวอยาง ตลอดจนพฒนาสอใหเหมาะสมกบพนท

4. การด าเนนงานในชมชนจะตองไดรบความรวมมอจากผมอ านาจหนาทในชมชนเปนผขบเคลอนการด าเนนงาน โดยผน าชมชน ไดแก ก านน ผใหญบาน อาสาสมครสาธารณสข รวมทงผบรหารขององคกรปกครอง สวนทองถน เนองจากผน าชมชนเปนผทมความเขาใจในบรบทวถชวตของประชาชนในชมชน การขบเคลอนงานทกอยางจะตองไดรบความรวมมอจากผน าชมชนเพอเปนสอกลางกอนด าเนนการกบประชาชน การท าใหผน าชมชนเขามามสวนรวม ในการด าเนนงานรวมกบเจาหนาทรฐจะตองสรางความเขาใจใหเหนประโยชนและความคมคาทจะเกดขน รวมทง การพฒนาศกยภาพของผน าชมชนใหมความรและเขาใจเกยวกบกลไกการด าเนนงานในพนท โดยประสานความรวมมอในรปแบบทงทเปนทางการ(หนงสอราชการ)และไมเปนทางการ(โทรศพท) เพอใหผน าชมชนมความเขาใจเหนถงความส าคญประโยชนทจะไดรบและใหการสนบสนนการด าเนนงานควบคมการดมเครองดมแอลกอฮอลใหบรรล ไดตามเปาหมายทความตองการ



และรำงวลควำมเปนเลศดำนกำรบรหำรรำชกำรแบบมสวนรวม ประจ ำป พ.ศ.2560


รำงวลประเภทภำพรวมมำตรฐำนกำรบรกำรทเปนเลศ “ระดบดเดน”

ส ำนกโรคตดตอน ำโดยแมลง กรมควบคมโรค

“มาลาเรย…ภยรายทแอบซอนกรมควบคมโรคพฒนาระบบฐานขอมลมาลาเรยออนไลนเพอเปน การเฝาระวงและขจดโรครายใหหมดไปจากประเทศไทยน าคณภาพชวตทดสประชาชน”

สถานการณโรคไขมาลาเรยในประเทศไทยมแนวโนมทดขน เหนไดจากสถตป พ.ศ. 2543 ประเทศไทยพบผปวยโรคไขมาลาเรย จ านวน 159,120 ราย ในปนนมผเสยชวตจากโรคน 625 ราย ประชาชนทปวยเปนมาลาเรยสวนใหญ เปนคนทอาศยอยตามแนวชายแดนพนทปาเขาชนบทหางไกลตอความเจรญและยากตอการเขาถง หรอมอาชพเสยงทตองเดนทางเขาไปท ากจกรรมในปา เชน หาเลยงชพดวยการหาของปา ประกอบกบการตดตอของโรคมาลาเรยเกดจากยงกนปลองซงอาศยอยตามปาเขา แหลงน าใสชายปา ท าใหประชาชนเหลานนมโอกาสทจะสมผสกบยงพาหะไดมากขน ดงนน ผปวยโรคไขมาลาเรยสวนใหญจงเปนผทอาศยอยในแหลงแพรเชอ ซงเมอเปรยบเทยบกบปจจบน โดยป 2559 พบผปวยโรคไขมาลาเรยจ านวน 18,136 ราย (ลดลงมากกวารอยละ 85 จากป 2543) แตยงคงมผเสยชวตอยางตอเนอง ในทกป ในป 2558 มผเสยชวต 33 ราย โดยผเสยชวตรอยละ 27 เปนเดกอายต ากวา 15 ป และรอยละ 42 เปนผทมอายมากกวา 45 ป เชน จงหวดตากพบผเสยชวต 8 ราย ซงในจ านวนนนเปนเดกอายต ากวา 15 ป จ านวน 5 ราย (รอยละ 62.5) รองลงมา คอ จงหวดปตตาน 4 ราย เปนเดกอายต ากวา 5 ป จ านวน 3 ราย (รอยละ75)

ป 2554 เกดการระบาดของโรคไขมาลาเรยในพนททไมมผปวยมาเปนเวลานาน

เกดการระบาดของโรคไขมาลาเรย ในจงหวดสกลนครจ านวนผปวยสงถงหลายรอยราย

ป 2557 เกดการระบาดของโรคไขมาลาเรยในพนทแพรเชอ

เกดการระบาดของโรคไขมาลาเรย ในจงหวดอบลราชธานจ านวนผปวยเพมขนเปน 8,428 ราย จาก 1,019 ราย ในป 2556 (เพมขน 8.27 เทา)

นอกจากนน ยงพบปญหาเชอมาลาเรยฟลซปารมดอยาหลายขนาน ซงเปนปญหาททวโลกใหความส าคญเปนอยางมาก เชน เมอป 2505 พบเชอมาลาเรยฟลซปารมดอยาคลอโรควน เรมจากชายแดนไทย-กมพชา ขยายไปทวประเทศ และไปสประเทศแถบแอฟรกาและท วโลกในทสด เปนททราบกนดวาประเทศแถบแอฟรกามจ านวนผปวยโรคมาลาเรย หลายลานรายและเสยชวตหลายแสนรายตอป สวนใหญเปนเดกอายต ากวา 5 ป จะเหนไดวาผลกระทบทเกดขน ไมเพยงแตในประเทศไทยเทานน ยงขยายออกเปนวงกวางไปทวโลกอกดวยแสดงใหเหนวา โรคไขมาลาเรยสามารถกลบมาระบาดและกลายเปนปญหาได หากไมมการเฝาระวงทด

กำรพฒนำระบบเฝำระวงโรคไขมำลำเรยโดยใชเทคโนโลยสำรสนเทศสำรสนเทศ


จดเรมตนของปญหำ

จากสถานการณด งกล าว สวนหน งเปนผลมาจากการด าเนนงานควบคมโรคไขมาลาเรยในประเทศไทย สวนหนง ยงใชการเกบขอมลระบบกระดาษ (Paper-based) และ การสรปรวมขอมลผปวย (Aggregated data) ซงเกบขอมลจากหนวยบรการตรวจรกษาหลายแหลง เชน มาลาเรยคลนกและผปวยจากการคนหาผปวยเชงรก หนวยบรการชมชน ไดแก มาลาเรยชมชน มาลาเรยชมชนชายแดน ภายใตโครงการกองทนโลกดานมาลาเรย รวมถงโรงพยาบาลตางๆ และยงมความลาชา เนองจากเจาหนาทตองสรปรายงานจากรายงานตนฉบบจ านวนมาก โอกาสเกดความคลาดเคลอนของขอมลผปวยสง นอกจากนนยงใชเวลาสรปรายงานเปนเวลานาน ท าใหไมสามารถตอบโตสถานการณไดอยางทนทวงท อกทง ยงพบความซ าซอนของขอมลผปวยจ านวนหนง

จำกปญหำ...สกำรพฒนำ

ส านกโรคตดตอน าโดยแมลงรเรมด าเนนการพฒนา “ระบบเฝาระวงโรคไขมาลาเรยโดยใชระบบเทคโนโลยสารสนเทศ” หรอ “ระบบมาลาเรยออนไลน” โดยยดหลกการวา ระบบใหมทพฒนาขนจะตองไมเปนการเพมภาระใหกบเจาหนาทสาธารณสขในพนท ระบบสามารถใชงานงายสะดวกโดยสามารถใหขอมลไดเทาเดมหรอมากกวาเดม ลดความซ าซอนของขอมลและความยงยากในการประมวลผลหรอจดท ารายงาน สามารถใหผน าขอมลเขาสระบบไดรบผดชอบขอมลและใชประโยชนจากขอมลนนอยางแทจรง รวมทงบรณาการสงทเคยท าไดดอยแลวเขามาในระบบ เชน การน าขอมลทไดจากกลองจลทรรศนเครอขาย (Webcam Microscope) ซงเปนนวตกรรมทใชในการอ านวยความสะดวกในการใหค าปรกษา การยนยนผลการตรวจวนจฉยโรคมาลาเรยไดอยางแมนย าทนทจากผเชยวชาญเฉพาะดานการวนจฉยเชอมาลาเรย จากสวนกลางผานระบบ Web Conference ไปยงคลนกชมชนทหางไกลทรกนดารไดทนทแบบ Real Time ถอเปนการ เพมประสทธภาพการวนจฉยโรคมาลาเรย และอาศยแนวทางในการแกไขปญหา ไดแก การพฒนาการรายงานขอมลผปวยของระบบเฝาระวงแบบโครงการกงช านญพเศษ จากระบบเดมทเปนกระดาษใหเปนระบบออนไลน เพอใหการรายงานขอมลผปวยมความรวดเรวถกตอง ครบถวน สามารถตอบโตสถานการณไดอยางทนทวงท นอกจากน การพฒนาบคลากรดานระบาดวทยาในหนวยงานเครอขายใหมความเขาใจและสามารถใชระบบฯ ไดอยางตามวตถประสงค โดยการจดการอบรมเพอเพมศกยภาพของบคคลากรดงกลาว และประเมนผลการพฒนาศกยภาพโดยการทดสอบความรกอนและหลง และการเกบรวบรวมขอมลความพงพอใจทมตอระบบมาลาเรยออนไลน รวมทงการ รวมฐานขอมลผปวยใหเปนฐานขอมลเดยวกนระหวางขอมลจากส านกโรคตดตอน าโดยแมลงและส านกระบาดวทยาและพฒนาระบบเฝาระวงโรคใหอยในรปแบบ Business Intelligence ซงเปนระบบทสามารถแยกจ านวนผปวยทมการบนทก


ขอมลซ าซอน และน ามาแสดงผลอยางมประสทธภาพ โดยอาศยการเลอกและกรองขอมลตวแปร (Select and Filter) จากทงสองระบบและแสดงผลไดหลากหลายรปแบบไมวาจะเปนตาราง แผนภม และสารสนเทศทางภมศาสตร เพอใหขอมล โรคไขมาลาเรยมความครบถวนสมบรณท าใหการรายงานขอมลผปวยมความรวดเรวขน เจาหนาทภาคสนาม และระดบนโยบายสามารถวเคราะห วางแผนการปองกนควบคมโรค ดแลประชาชนกลมเสยงไดทนทวงทและครอบคลมมากยงขน ถอไดวาเปนระบบการเฝาระวงโรคทรวบรวมขอมลจากทกสวนเพอใหเปนมาตรฐานเดยวกน

การด าเนนการของส านกควบคมโรคตดตอน าโดยแมลงท 1.4 จงหวดเชยงใหม มการด าเนนการทสอดคลองกบ การด าเนนการของกรมควบคมโรค โดยการรายงานขอมลผปวยโรคไขมาลาเรยเขาในระบบออนไลน เพอเปนการแลกเปลยนขอมลผปวยโรคไขมาลาเรยจากทวประเทศ ซงจะท าใหสามารถจดเกบและรายงานขอมลผปวยในระดบหมบานและหลงคาเรอนไดอยางเปนปจจบน (Real Time)

ระบบเฝาระวงโรคไขมาลาเรยโดยใชระบบเทคโนโลยสารสนเทศ (Internet-Based Malaria Surveillance System)” หรอ “ระบบมาลาเรยออนไลน” (สารสนเทศมาลาเรยและภมสารสนเทศมาลาเรย) เปนระบบประยกตใชเทคโนโลย ระบบเครอขายและระบบเคลอนททางไกล ส าหรบการเฝาระวงโรคมาลาเรยไดรบการพฒนาขนเพอเปนเครองมอส าหรบ เพมประสทธภาพการคนหาผตดเชอการรกษา การสอบสวน การตดตามผตดเชอในพนท การสงขอมลไดในลกษณะทนทวงท การแลกเปลยนขอมลขาวสารของกลมผอพยพทตดเชอกบประเทศเพอนบาน ตลอดจนเปนเครองมอส าหรบ การควบคม ก ากบ และประเมนผลโครงการก าจดเชอมาลาเรยในประเทศไทย

ผลการด าเนนงานทผานมาพบวา ระบบมาลาเรยออนไลนสามารถตอบสนองความตองการผใชทงระดบปฏบตการในภาคสนามและระดบนโยบายในสวนกลาง และส าหรบการจดเกบขอมลในระดบหมบานและหลงคาเรอน และเปนประโยชนในการเพมประสทธภาพการปฏบตงานของทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรวในพนทแพรเชอมาลาเรย เนองจากระบบเกบรวบรวมขอมลและการเชอมขอมลดงกลาวกบระบบสารสนเทศภมศาสตรท าใหสามารถวเคราะหเชงพนทและแนวโนมของโรคท าใหควบคมโรคไดอยางรวดเรวมประสทธภาพ


ผลลพธจำกกำรพฒนำ

นอกจากการเพมประสทธภาพความครอบคลมการรายงานผปวยจากมาลาเรยชมชนและมาลาเรยคลนก ระบบมาลาเรยออนไลนยงไดรายงานผตดเชอมาลาเรยจากกจกรรมการเฝาระวงเชงรกคดเปนรอยละ 7.44 ของผปวยทงหมด แสดงใหเหนวายงคงมการแพรเชอในชมชนนน ซงการรายงานดงกลาวสอดคลองกบระบบสารสนเทศมาลาเรยทด าเนนการบรเวณชายแดนกมพชา และระบบดงกลาวท าใหสามารถเหนภาพรวมของวกฤตการณโรคมาลาเรยได จงสามารถวางแผนบรหารจดการ ปองกน และควบคมโรคมาลาเรยไดอยางมประสทธภาพ สงผลใหจ านวนผปวยมาลาเรยในพนทลดลงอยางตอเนอง และเมอเปรยบเทยบกบระยะเรมตนโครงการ (ป 2555) จนถงปจจบน จ ำนวนผปวยลดลงเหลอเพยง รอยละ 13

นอกจากน ยงสามารถพฒนาระบบดงกลาวใหเปนระบบส าหรบการพยากรณโรคและเตอนภยการระบาด โดยใชขอมลภมศาสตรทมอยมาประยกตในการสรางโมเดลส าหรบการพยากรณโรค และการจดเกบขอมลตงแต ระดบกลมบาน หมบาน ต าบล อ าเภอ และจงหวดในระบบมาลาเรยออนไลน สามารถน าไปประยกตใชกบโรคตดตอ น าโดยแมลงอนๆ ไดอยางมประสทธภาพ อกทงการเพมระบบเฝาระวงทางกฏวทยาจะชวยใหเจาหนาทระดบพนทและระดบนโยบายวเคราะห และวางแผนมาตรการการควบคมยงพาหะไดมประสทธภาพมากยงขน

MALARIA



สถำบนปองกนควบคมโรคเขตเมอง กรมควบคมโรค

1.1 สภำพกำรปฏบตงำนเดม จากรายงานพบผปวยยนยนโรคเมอรส (MERS) รายแรกในประเทศไทย เมอวนท 18 มถนายน 2558 เปนชาวตะวนออกกลางวย 75 ป ซงพบวาผปวย 1 ราย พบผทมความเสยงตอการตดโรคทตองตดตามเฝาระวง ถง 176 คน การปองกนควบคมโรคเมอรสซงเปนโรคตดตออนตราย จ าเปนตองควบคมโรคไมใหแพรกระจายเชอลงสชมชนไดอยางรวดเรว ดงนนวธการปองกนควบคมโรคตดตอโดยปกตทวไปไมสามารถใชไดอยางมประสทธผลตอการควบคมโรค เพอใหประชาชนไดรบความปลอดภยจากโรคดงกลาว จ าเปนอยางยงทสถาบนปองกนควบคมโรคเขตเมอง(สคร. 13 กรงเทพฯ เดม) ตองปรบกลยทธการท างานเพอใหเออตอการปองกนควบคมโรคเมอรส และสามารถ ควบคมโรคไมใหแพรกระจายไดอยางรวดเรว

1.2 แนวทำงในกำรปรบปรงบรกำร การปรบปรงการปองกนควบคมโรคเมอรสในครงน ไดออกแบบโดยมกระบวนการใหมดงน 1) ระบบการเฝาระวงตดตามผสมผสโรคใหครบทกคนตามระยะฟกตวของโรค คอ 14 วน ซงการตดตาม ผสมผสโรคตองด าเนนการเฝาระวงเปนรายบคคล โดยการตดตามผสมผสเสยงสงไดน าตวมากกกน จนครบเวลา และผสมผสอนๆ ไดด าเนนการตดตามสอบถามอาการทกวนจนครบเวลา พรอมวเคราะหขอมลเพอเฝาระวงอาการผดปกตของผสมผสโรค 2) สรางเครอขายเฝาระวงตดตามผสมผสโรค 3) การใชสอประชาสมพนธทกชองทาง 4) การสนบสนนการด าเนนงาน การชดเชยรายได

ปองกนกำรระบำดของไวรสเมอรส (MERS) ดวยกำรพฒนำภำรกจตดตำมผสมผสโรค


1.3 สภำพกำรปฏบตงำนหลงกำรปรบปรงบรกำร ภายหลงการปรบปรงการท างานพบวา สามารถตดตามผสมผสโรคไดรวดเรวขน การประชาสมพนธผานสอตางๆ ทกชองทาง การสรางเครอขายความรวมมอ สงผลใหผสมผสโรคใหความรวมมอและยอมรบบรการจากเจาหนาท สงผลใหสามารถตดตามผสมผสโรคไดรวดเรวและมประสทธภาพ โดยสามารถตดตามผสมผสไดครบทกคนภายในระยะเวลา 14 วน สามารถตดตามรบตวพนกงานขบรถแทกซ (คนท 1) ไป Quarantine ในหองแยกของโรงพยาบาลนพรตนราชธาน เกบ Nasopharyngeal Swab สงตรวจ และสนบสนนคาชดเชยระหวางหยดพกงาน ท าใหพนกงานขบรถแทกซใหความรวมมอและลดความกงวลเรองรายได ตดตามรบตวแอรโฮสเตสไป Quarantine ในหองแยก ของสถาบนบ าราศนราดร และประสานสายการบนโอมานแอร ประเทศโอมาน ขออนญาตใหผสมผสหยดงานโดยไมเปนวนลา ท าใหแอรโฮสเตสลดความไมพงพอใจลงไดและใหความรวมมอมากขน ตดตามรบตวพนกงานขบรถแทกซ (คนท 2) ไป Quarantine ในหองแยกของสถาบนบ าราศนราดร โดยมความยงยากและใชความพยายามสงในการคนหาและแกะรอยเนองจากไมทราบชอคนขบและหมายเลขทะเบยนรถ แตไดรบความรวมมอจากเครอขาย ไดแก กรมสอบสวนคดพเศษ ส านกนายกรฐมนตร กองบญชาการต ารวจสนตบาล กรมการขนสงทางบก และภาคเอกชน จงพบตวในทสด ตดตามรบตวลามจากโรงแรมทพกไป Quarantine ในหองแยกของโรงพยาบาลบ าราศนราดร 1.4 ประโยชนทไดรบ 1) สามารถควบคมโรคไดโดยไมเกดผปวยรนทสองทเกดจากการตดเชอในประเทศไทย จากรายงาน การเฝาระวงโรคตดตอของหนวยงาน และของส านกโรคตดตออบตใหม ส านกระบาดวทยา กรมควบคมโรค พบวา ประเทศไทยมรายงานการระบาดของผปวยเมอรสตงแต ป พ.ศ. 2558 – 2560 จ านวน ทงสน 3 ราย และไมพบการระบาดและการแพรกระจายของโรคในวงกวางในประเทศไทย 2) สามารถลดการแพรกระจายเชอไปสประชาชนและชมชน เนองจากสามารถตดตามผสมผสเสยงสงทเปนผโดยสารบนเครองบน จ านวน 14 ราย สามารถตดตามและเขารบการกกต วจนกระทงเดนทางกลบประเทศได จ านวน 4 ราย และประสานสงตอใหหนวยงานในพนทจงหวดนครศรธรรมราชตดตามผสมผสเสยงสง 1 ราย อก 9 ราย ไดเดนทางออกนอกประเทศ และตดตามผสมผสเสยงสงทงในโรงแรมและโรงพยาบาลไดครบถวนทกราย สงผลใหประชาชนไมพบการแพรกระจายและตดโรค 3) สามารถเรยกความเชอมนทงทางดานสาธารณสข ดานเศรษฐกจ และการทองเทยวใหกบประเทศไทยไดจากสถานการณการระบาดของโรคเมอรสในประเทศเกาหลใตทไดคราชวตชาวเกาหลใตไปแลวกวา 23 ราย (ขอมล ณ วนท 18 มถนายน 2558) ท าใหรฐบาลเกาหลใตตองใชมาตรการกกตวผปวยกวา 1,300 คน เพอเฝาดอาการและจ ากดบรเวณการแพรระบาด รวมถงสงหยดโรงเรยนกวา 900 แหงทวประเทศ สงผลใหเกดผลกระทบตอการทองเทยวของประเทศเกาหลอยางหนก ซงจากการคาดการณ ประเทศเกาหล สญเสยรายไดจากการทองเทยวกวา 900 ลานเหรยญสหรฐ หรอประมาณ 30,079 ลานบาท หากเกดการระบาดของโรคเมอรส ในประเทศไทย รฐบาลไทยอาจจะตองมมาตรการจ ากดการเดนทางจากชาตตางทมความเสยงจะสงผลกระทบ ตอการทองเทยวไทย ทงในภาคการบรการและภาคการผลต กวา 32,857 ลานบาท (ขอมลจาก มลนธสถาบนวจยนโยบายเศรษฐกจการคลง) 1.5 จดเดนของผลงำน และปจจยควำมส ำเรจ ประเทศไทยสามารถควบคมการระบาดของโรคทางเดนหายใจตะวนออกกลาง หรอโรคเมอรส ไมใหเกดการแพรระบาดในวงกวาง และสามารถควบคมโรคไมใหมการระบาดในรนทสองได ท าใหประชาชนลดความวตกกงวล ตอการแพรระบาดของโรค รวมถงยงสามารถเรยกความเชอมนของประเทศไทย ทงในดานเศรษฐกจ การทองเทยว และดานการสาธารณสขของประเทศไทยกลบมาไดอกครงหนง


ปจจยควำมส ำเรจ ในการด าเนนการตดตามผปวยเมอรสในครงน 1. ผปวย/ผสมผสหรอผถกสงสยในการตดเชอทงชาวไทยและชาวตางชาตใหความรวมมอในการด าเนนงาน เมอมการใหขอมลวาเปนเจาหนาททมาจากหนวยงานดานสาธารณสข 2. การมเครอขายในการด าเนนงานเพอเฝาระวง ตดตามผปวย ผสมผส หรอผถกสงสยในการตดเชอทเขมแขง 3. การสนบสนนจากผบรหารในการมอบหมายงานเพอใหผปฏบตงานไดมโอกาสแสดงความสามารถ และโอกาสในการพฒนาศกยภาพของบคลากร 4. มคาตอบแทนเปนแรงจงใจในการออกปฏบตงาน 5. ในทมปฏบตงานมผนบถอศาสนาอสลามรวมอยดวย จงท าใหทราบถงธรรมเนยมการปฏบตตางๆ เกยวกบทางศาสนา สงผลใหสามารถพดคยท าความเขาใจรวมกบผปวย ผสมผส หรอผถกสงสยในการตดเชอไดงายขน 6. มการด าเนนงานเชงรกในโรงเรยน และมสยด เพอใหความรในการปองกนตนเอง และเฝาระวงการตดเชอแกประชาชนผนบถอศาสนาอสลามทตองการเดนทางไปประกอบพธฮจย และพธอมเลาะทเมองเมกกะ 7. มการใชกฎหมายเปนเครองมอในการปฏบตงานส าหรบผสมผสทไมใหความรวมมอ



ส ำนกโรคเอดส วณโรค และโรคตดตอทำงเพศสมพนธ กรมควบคมโรค

โครงการจดบรการทเปนมตรส าหรบเยาวชน ส านกโรคเอดส วณโรคและโรคตดตอทางเพศสมพนธ (สอวพ.) ด าเนนการตงแตป พ.ศ.2552-2556 ในพนท 43 จงหวด มวตถประสงค เพอเสรมสรางความร ทศนคต ทกษะของกลมเปาหมายในการมพฤตกรรมทางเพศทมสขภาวะ และอยรวมกบผตดเชอได และพฒนาระบบบรการสขภาพทางเพศ ทมคณภาพ ครอบคลมกลมเปาหมายและบรการการปองกนดแลรกษาโรคเอดสทเชอมโยงตอเนอง มกลยทธขบเคลอน การด าเนนงาน คอ การพฒนากลไกการประสานงานกบภาคเครอขายในพนท และพฒนาระบบบรการสขภาพทเปนมตรส าหรบเยาวชน ใหมความเชอมโยงตอเนองและเปนระบบ สงผลใหการจดบรการทเปนมตรส าหรบเยาวชน คงอยในระบบปกตของระบบสารณสข สวนภาคเครอขายดานประชาสงคมทไดด าเนนการในบางจงหวดไดเพมรปแบบการท างาน เปนผใหค าแนะน าดานงานเชงรกในกลมประชากรหลกซงมการขยายพนทมากขนและรวมกบ สอวพ. ในการหนนเสรม ดานวชาการ ส านกงานสาธารณสขจงหวดปรบบทบาทเปนพเลยงหนนเสรมดานวชาการใหกบโรงพยาบาลทจดบรการ ทเปนมตรและรวบรวมขอมลผลการด าเนนงานในพนท ระบบฐานขอมลมการปรบเปลยนจากเดมทรายงานจ านวนเยาวชนเขาถงบรการความร บรการปรกษาเบองตน บรการปรกษาเพอตรวจหาการตดเชอเอชไอวโดยสมครใจ และบรการตรวจ คดกรองโรคตดตอทางเพศสมพนธ เปลยนเปนระบบการรายงาน RIHIS (Routine Integrated Health Indicator System) ซงประกอบดวย จ านวนเยาวชนทเปนกลมประชากรหลกทเขาถง (Reach) ขอมลขาวสารดานสขภาพและอปกรณปองกน การเขาสระบบบรการ (Recruit) บรการสขภาพ การตรวจหาการตดเชอเอชไอว (Test) และตรวจคดกรองโรคตดตอ ทางเพศสมพนธ การรกษาโรคตดตอทางเพศสมพนธ การรกษาดวยยาตานไวรส (Treat) และการคงอยในระบบ (Retain) ส าหรบผทไดรบการรกษาดวยยาตานไวรสฯ

กจกรรมในการด าเนนงานจดระบบบรการทเปนมตรส าหรบเยาวชน มรปแบบการด าเนนงานใน 2 ลกษณะ ไดแก 1. การด าเนนงานตามแผนกลมวยรน กระทรวงสาธารณสข โดยบรณาการระดบประเทศ โดยม 3 กรม ทเกยวของ คอ กรมอนามยด าเนนงานในดานการพฒนามาตรฐานการจดบรการทเปนมตรส าหรบเยาวชนในสถานบรการสาธารณสข กรมสขภาพจต ด าเนนงานในดานระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน และกรมควบคมโรค ด าเนนงานในกลมเยาวชนในชมชน

2. การด าเนนงานตามแผนปฏบตการเรงรดเพอยตปญหาเอดสประเทศไทย ซงด าเนนงานในกลมประชากรหลก โดยมกลมเยาวชนเปนเปาหมายในกลมนดวย การด าเนนงานทผานมา เยาวชนในชมชนยงเขาไมถงบรการ กลวการถกตตราและเลอกปฏบต ท าใหไมไดรบรขอมลขาวสารและอปกรณปองกน รวมทงเยาวชนในชมชนมหลากหลาย เชน ในสถานประกอบการ สถานบรการอยนอกระบบการศกษา เปนตน สอวพ. จงทบทวนผลการด าเนนงานทผานมาเพอใหสอดคลองกบนโยบายและยทธศาสตร ของกระทรวงสาธารณสข ดานสงเสรมสขภาพและปองกนโรคและแผนงานวยรน เพอมงสเปาหมายการพฒนาอยางยงยน ดานสขภาพ สงเสรมสขภาพทดของกลมเยาวชนและวยรน และสงเสรมความเทาเทยมทางเพศของเยาวชนในการปองกนโรคเพอใหเกดความมนคงปลอดภยในสขภาวะทางเพศ จงไดปรบกลยทธการด าเนนงานเพอใหเกดความยงยนและครอบคลมกลมเปาหมาย คอ การพฒนารปแบบการด าเนนงานเชงรกในชมชน และการสงเสรมการท างานดานเอดสและสรางความเขาใจกบภาคเครอขาย ผลการด าเนนงานตามกลยทธขางตน ท าใหเยาวชนเขาถงบรการสขภาพ เขาสระบบบรการ เขารบบรการตรวจเอชไอว เมอตรวจพบการตดเชอไดรบการรกษาและการคงอยในระบบ พบวา ในป 2557-2559 เยาวชนเขาถงบรการสขภาพเพมขนทงเพศชายและหญง มจ านวนเยาวชนชายและหญงมารบบรการปรกษา และตรวจหาการตดเชอ เอชไอวเพมมากขน โดยบรณาการการท างานรวมกบ 3 กรมวชาการ ไดแก กรมควบคมโรค กรมอนามย และกรมสขภาพจต สอดรบนโยบายตามยทธศาสตรกระทรวงสาธารณสขและแผนงานกลมวยรน ซงขบเคลอนงานรวมกบเครอขายในการพฒนางานการจดบรการทเปนมตรทสอดคลองกบความตองการและบรบทของเยาวชน มงเนนการปรบเปลยนทางดาน

โครงกำรกำรจดบรกำรทเปนมตรส ำหรบเยำวชน


พฤตกรรมเสยง เพศสมพนธ สารเสพตด สขภาพจตและการปรบตว พฒนาใหเกดการด าเนนงานทมคณภาพตามมาตรฐานการใหบรการ สงผลไปสการพฒนาระบบการจดบรการทเปนมตรส าหรบเยาวชน ลดชองวางในการเขาถงบรการ ขอมลขาวสาร การปองกน เกดความรวมมอในการพฒนาปดชองวางทงในระดบต าบล อ าเภอ และจงหวด รวมทงมการจดระบบ ชองทางในการใหการปรกษา การสงตอตามสภาพปญหา และความตองการ ในป 2558-2559 สอวพ. พฒนาระบบบรการทเปนมตรส าหรบเยาวชนเชอมตอกบกลมเยาวชนในชมชน ผานการด าเนนโครงการพฒนารปแบบการด าเนนงานในกลมเยาวชนในชมชนอยางตอเนอง โดยใชกลยทธการพฒนารปแบบการด าเนนงานเชงรกในชมชน และกลยทธการสงเสรมการท างานดานเอดสและสรางความเขาใจกบภาคเครอขาย ซงมการพฒนาศกยภาพหนวยงานเครอขายทเกยวของ พฒนาสอสงเสรมการใชถงยางอนามยในกลมเยาวชน การสอสารเรองเพศ เอดส สขภาพจต อนามยการเจรญพนธ บหร แอลกอฮอล และไดพฒนาศนยบรการชมชน (DIC: Drop in Center) ในชมชน และรวมกบเครอขายในชมชนแกปญหาพฤตกรรมเสยงดานเพศของวยรนและกลมประชากรหลก 4. ปญหำ อปสรรค รวมถงวธกำรบรหำรจดกำร

1. เนองจากแตละชมชนมลกษณะเฉพาะทตางกนไป การพฒนากจกรรมในชมชนจงขนอยกบสภาพปญหาของแตละกลม รวมทงดวยความหลากหลายของปญหารปแบบการจดกจกรรมจงตองปรบใหตอบสนองความตองการของแตละกลมเปาหมาย 2. การเขาถงกลมเยาวชนและวยรนทมความเสยงสงกลมใหมๆ ยงเขาถงไดนอย เนองจาก เยาวชนในชมชนทเปนกลมประชากรหลกบางกลมอยในพนทเฉพาะ ในบางพนทการเชอมตองานปองกนกบองคกรชมชนยงมชองวาง และเจาหนาทองคกรชมชนมจ านวนนอย กลไกการท างานตองอาศยการประสานงานเพอเชอมตองานบรการปองกนเขาสงานบรการตรวจเอชไอว การดแล และรกษา การแบงพนทการท างาน การพฒนาระบบสงตอในพนท

3. การพฒนารปแบบการด าเนนงานในกลมวยรนในชมชนโดยน ารองในบางพนทและในถนทรกนดาร ยงไมครอบคลมกลม/พนทเปาหมาย ซงในป 2559 ยงคงด าเนนงานในพนทเดมและมการขยายการด าเนนงานเพมเตมเลกนอย โดยรปแบบการด าเนนงานของชมชนตนแบบยงอยระหวางการด าเนนงานตอเนอง เพอใหเกดผน านโยบายและผน ากระบวนการ/กจกรรมการด าเนนงานในชมชนโดยชมชน

4. ขอจ ากดดานบคลากรเมอมการเพมพนทใหม บคลากรทรวมด าเนนงานมาจากหลากหลายหนวยงานซงมภาระงานมาก มการเปลยนแปลงบคลากรทรบผดชอบ ท าใหขาดองคความร ทกษะในการท างาน

5. การเขาถงกลมเปาหมายทมความซบซอนและหลากหลาย ไดแก ชายทมเพศสมพนธกบชาย สาวประเภทสอง พนกงานบรการ ผใชสารเสพตดดวยวธฉด พบวาในกลมประชากรหลกดงกลาวยงมความซบซอนมากขน ยากตอการเขาถงขอมลและบรการสขภาพ เมอเปนเยาวชนกลมแรงงานตางชาต ผตองขง และกลมชาตพนธ ซงมบรบททแตกตางกน ทงดานการตดตอสอสาร ภาษาและวฒนธรรม

6. การยอมรบและความเขาใจลกษณะเฉพาะของกลมประชากรหลกของเครอขายในชมชน เชน การท างานเชงรกกบกลมผใชสารเสพตดชนดฉด ในบางพนทภาครฐไมสามารถเขาถงตวผใชยาเพราะกลมเปาหมายไมไววางใจคนท างาน ดวยความเกรงกลวดานกฎหมาย และถกเปดเผยความลบเรองการใชยาเสพตด บางพนทไมมภาคประชาสงคม ชวยน ากลมเปาหมายเขาสระบบบรการ ท าใหไมสามารถเขาถงบรการ 5. ประโยชนทไดรบ การด าเนนงานพฒนาระบบบรการทเปนมตรส าหรบเยาวชน กาวไปสระบบบรการทเปนงานประจ าของหนวยบรการสขภาพ มการด าเนนการพฒนารปแบบและตนแบบในชมชน สนบสนนใหเกดการพฒนาศนยบรการชมชนโดยมการพฒนาศกยภาพผใหบรการสขภาพระดบชมชน เพอผใหบรการมความร ความเขาใจทกษะการใหบรการ ทกษะการใหการปรกษาและมทศนคตทปราศจากอคตและการเลอกปฏบตตอเยาวชนกลมประชากรหลก ทมความหลากหลาย เกดระบบประสานการสงตอจากชมชนสหนวยบรการสขภาพไดอยางมประสทธภาพ รวมทง มการสงเสรมการท างานแบบบรณาการและครอบคลมกลมเยาวชนทอยในชมชนมากขน ปจจยแหงความส าเรจของการด าเนนงานพฒนาระบบบรการทเปนมตรส าหรบเยาวชน ภายใตกลยทธการด าเนนงานพฒนารปแบบและ


ตนแบบการด าเนนงานเชงรกในชมชน และสงเสรมการท างานดานเอดสและสรางความเขาใจกบภาคเครอขาย สงผลใหเกดการเรยนร เมอเยาวชนไดรขอมลเกยวกบความเสยงตางๆทอยรอบตวและผลกระทบทอาจเกดขน รวธการปองกน แหลง ชองทางในการเขาถงขอมลขาวสารดานสขภาพและอปกรณปองกนเรองเพศ เอดสและการตงครรภ มผทไววางใจชวยท าใหเกดความสะดวกใจในการเลาเรองทเกยวกบความเสยงและปญหาต างๆผานระบบบรการปรกษาโดยสมครใจ มพนทปลอดภยเพอเขาถงบรการสขภาพทตรงกบสภาพปญหาทเกดขนไดอยางทนเวลา มระบบรกษาความลบ ท าใหเยาวชนมความรเทาทนกบการปองกนและการเปลยนแปลงไปของสถานการณปญหาตางๆ รวมถงเยาวชนทอยนอกสถานศกษาเปนกลมทมความเสยงสง การเปนกลมทมความหลากหลายทางเพศ หรอเปนกลมประชากรหลกทตดเชอเอชไอว อาจตตราตวเองหรอถกตตราซ าซอน การพฒนาระบบบรการทเปนมตรส าหรบเยาวชนเกดประโยชนสงสดเมอผใหบรการ ผรบบรการ และผเกยวของเหนประโยชนทเกดขนรวมกน มสวนรวมในการแกไขปญหา และสามารถมองเหนทศทางในการพฒนาระบบบรการเพอใหบรรลตามแผนยทธศาสตรทมงเนนผรบบรการเปนศนยกลาง เพอลดผตดเชอรายใหม ไมมผเสยชวตจากโรคเอดส และไมม การตตราและเลอกปฏบต เพอมงสการยตปญหาเอดสประเทศไทยภายในป 2573 ซงผลกระทบจากการด าเนนงานโครงการสงเสรมใหเกดการพฒนาในดานตางๆ ดงน 1) ดานการพฒนาเชงนโยบายแบบบรณาการ 2) ดานการพฒนาคณภาพ การจดบรการทเปนมตรแกหนวยงาน และ 3) ดานการพฒนาทกษะชวตและพฤตกรรมของกลมเยาวชนและผเกยวของ



ส ำนกงำนปองกนควบคมโรคท 1 จงหวดเชยงใหม กรมควบคมโรค

วณโรคเปนโรคทตดตอโดยการแพรกระจายจากผปวยขณะไอ จาม หรอแมกระทงการพดคย โดยเชอ จะออกมาจากน าลายหรอละอองเสมหะและจะลอยอยในอากาศไดเปนเวลานาน โดยเฉพาะในททอากาศไมถายเท หรอไมคอยมแสงสองถง เชน ตลาดสด หางสรรพสนคา โรงภาพยนตร เปนตน สวนผปวยวณโรคจะตองไดรบการรกษา และการก ากบการกนยาอยางนอย 6 เดอน เปาหมายของการรกษาวณโรคของประเทศไทย ไดก าหนดเปาหมายความส าเรจของการรกษาผปวยวณโรครายใหม คอ มผลการรกษาส าเรจในผปวยรายใหมเสมหะพบเชอ ไมนอยกวารอยละ 85 และอตราการขาดยาเปน 0 (ศนย) ส าหรบในพนท 8 จงหวดภาคเหนอ มผลส าเรจของการรกษาอยทรอยละ 65.6และมอตราการขาดยาอยท รอยละ 8 ในปงบประมาณ 2548 และผลส าเรจของการรกษาเพมขนเปน รอยละ 75 และอตราการขาดยาลดลงเหลอ รอยละ 3 ในปงบประมาณ 2557 ซงไดรบรางวลรางวลการพฒนาการบรการทเปนเลศ ระดบดเดน และมผลความส าเรจของการรกษาดขนตอเนองจนถงปงบประมาณ 2559 มผลความส าเรจของการรกษา รอยละ 76 และมอตราการขาดยาลดลงเหลอ รอยละ 2

นอกจากมการพฒนาการดแล ก ากบ ตดตามรกษาผปวยวณโรค โดยการสรางความรวมมอกบชมชนแลว ยงมการพฒนาศกยภาพใหกบโรงพยาบาลทมพรอมในการใหการดแลรกษาผปวยวณโรคดอยาหลายขนาน ใหสามารถเปนหนวยงานทใหการชวยเหลอแกโรงพยาบาลในพนทใกลเคยงได และสงส าคญในการเฝาระวงและปองกน การแพรกระจายในพนท คอ ระบบขอมลผปวยรายบคคลทมการบนทกขอมลผานโปรแกรมบรหารงานคลนกวณโรค ทครอบคลมการท างานดานการควบคมวณโรคทกระดบ ทงระดบปฐมภม และระดบทตยภม

โปรแกรมบรหารงานคลนกวณโรค มการใชงานในพนท 8 จงหวดภาคเหนอ ไดถกน าไปขยายการใชงาน ในพนทตางครอบคลมทงประเทศในปงบประมาณ 2559 ท าใหแตละพนทสามารถน าขอมลทไดมาวางแผน การด าเนนงาน และใหบรการผปวยวณโรคไดอยางมประสทธภาพ โดยการขยายการใชงานโปรแกรมบรหารงาน คลนกวณโรค ไดรบการสนบสนนงบประมาณจากงบประมาณปกตของแตละพนท และมบางสวนทไดรบการสนบสนนงบประมาณจาก ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต สาขาเขตตางๆ และงบประมาณจาก โครงการกองทนโลกดานวณโรค ส านกวณโรค กรมควบคมโรค ทงนเพอใหแตละพนทมมาตรฐานในการดแลและการเฝาระวงปองกนวณโรคในทศทางเดยวกน

โปรแกรมบรหารงานคลนกวณโรคยงไดรบการพฒนาจากเดมทเปนระบบ Offline ใหเปนระบบ Online ทมความสามารถในการก ากบตดตามคนไขได ไมวาคนไขจะไปเขารบการบรการและการดแลรกษาวณโรค ณ โรงพยาบาลแหงใดในประเทศไทย กจะยงคงไดรบการดแลรกษาทดเชนเดยวกนทกโรงพยาบาล โดยไดรบการสนบสนนงบประมาณในการพฒนาใหเปนระบบ Online จากส านกงานบรหารโครงการกองทนโลกดานวณโรคและทมพฒนา จาก BIOPHICS คณะเวชศาสตรเขตรอน มหาวทยาลยมหดล ผลการด าเนนงานในชวง 3 ปทผานมา การด าเนนงานควบคมวณโรคอยางมสวนรวมโดยใชโปรแกรมบรหารงานคลนกวณโรคในพนท 8 จงหวดภาคเหนอของส านกงานปองกนควบคมโรคท 1 ไดด าเนนการในการพฒนารปแบบและกระบวนการการท างานอยางตอเนองตามกลยทธทไดก าหนดไวทง 3 ดาน ไดแก 1. การพฒนาบคลากรและการใหบรการในคลนกวณโรค 2. การพฒนาความรวมมอของภาคเครอขายในการด าเนนงานวณโรค 3. การพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศใหสอดคลองและตอบสนองความเปลยนแปลงทเกดขน

รปแบบกำรบรณำกำรกำรด ำเนนงำนควบคมวณโรคอยำงมสวนรวม โดยใชโปรแกรมบรหำรงำนคลนกวณโรคในพนท 8 จงหวดภำคเหนอ


ซงทง 3 กลยทธนเปนสงส าคญในการทจะรกษาคณภาพ และมาตรฐานการใหบรการของหนวยงานในพนทรบผดชอบตอไป การตดตามและประเมนผลการพฒนาการบรการ เพอใหเปนไปตามมาตรฐานและแนวทางการด าเนนงานทก าหนดไว คอ 1. การประเมนผลภายหลงการอบรมเพอการด าเนนงานปองกนควบคมวณโรค ส าหรบเจาหนาทคลนก วณโรครายใหมของโรงพยาบาลเครอขายในพนท โดยผเขาอบรมทงสน 28 ราย พบวา มความรเพมขน รอยละ 5.54 2. การประเมนผลส าเรจของการรกษาผปวยวณโรคทมงเนนระบบการก ากบ ตดตาม ผปวยวณโรคจากทมผลส าเรจของการรกษาอยท รอยละ 76 และผลการขาดรกษา รอยละ 2 3. การสมประเมนมาตรฐานคลนกวณโรคคณภาพ โดยการสมประเมนโรงพยาบาลในพนทรบผดชอบ 8 จงหวดอยางนอย รอยละ 30 ของโรงพยาบาลทงหมด โดยมผลการประเมนผานเกณฑมาตรฐาน รอยละ 100 4. การตดตามการด าเนนงานทเปนลกษณะ Hard Real-time คอ การตดตามคนไขผานระบบ TBCM Online ทสามารถเหนสถานการณและพนททเปนปญหาไดทนท และการตดตามลกษณะ Soft Real-Time คอ การก าหนดชวงเวลาในการน าสงชดขอมล (Data Set) 5. การตดตามการด าเนนงานผานการตรวจนเทศราชการจากสวนกลาง ทกๆ 6 เดอน เพอก ากบ ตดตามผลการด าเนนงาน ตามแนวทางและนโยบายทก าหนดมาจากสวนกลาง

การด าเนนงานตามแนวทางการควบคมวณโรคแหงชาต และการพฒนาความรวมมอของภาคเครอขายในการดแลผปวยวณโรค ตลอดจนการน าเอาเทคโนโลยมาชวยอ านวยความสะดวกในการปฏบตงาน ยอมประสบกบปญหา อปสรรคระหวางการท างาน แบงเปน 3 ดานหลก คอปญหาดานการพฒนาบคลากร ปญหาดานการพฒนาความรวมมอ ในการด าเนนงานของเครอขายในพนท และปญหาดานการพฒนาเทคโนโลย ดงนน การจดอบรมพฒนาบคลากรเพอสรางองคความรใหกบเจาหนาทผปฏบตงานวณโรครายใหม และการอบรมฟนฟองคความรใหกบเจาหนาทเดมทปฏบตงานอยกอนแลว เพอใหทราบถงทศทาง รปแบบการด าเนนงานทมการเปลยนแปลง และการพฒนาความรวมมอในการด าเนนงานรวมกบภาคเครอขายการด าเนนงานในพนท ประโยชนทไดรบ 1) รปแบบการบรการในคลนกวณโรคทมประสทธภาพโดยเจาหนาททผานการอบรมความร และมนใจ ในการใหบรการผปวยวณโรคและสามารถด าเนนงานไดตามมาตรฐานคลนกวณโรคคณภาพ โดยมผปวยเปนศนยกลางของการใหบรการ เกดรปแบบการใหบรการแบบชองทางดวน และการใหบรการแบบ One Stop Service 2) เกดความรวมมอของภาคเครอขายในการเฝาระวง ปองกนการแพรกระจายเชอวณโรคในพนท โดยทผปวยทกรายจะมพเลยงดแลการกนยาทกวน (Directly Observe Treatment : DOT) สงผลใหผปวยมก าลงใจ ในการกนยาอยางตอเนอง ซงเมอพบวามอาการแพยา พเลยงจะรายงานใหแพทยทราบ เพอปรบขนาดยาหรอ หยดยาบางชนด และชวยปองการการเสยชวตจากอาการแพยาอยางรนแรง นอกจากน ผปวยยงไดรบการ เยยมบานโดยทมสหวชาชพ ของ รพ. รพ.สต. และ อสม. เพอประเมนสภาพแวดลอม ใหค าแนะน า และประเมนสภาพบาน โดยขอมลจากการเยยมบานบางสวนจะถกสงให อปท. เพอใหการสงเคราะหผปวยในกรณยากไร 3) เกดการใชประโยชนจากฐานขอมลผปวยวณโรครายบคคล ในระดบภาคประชาชน คอ การน าขอมล มาวเคราะหเพอจดท าแผนพฒนาสขภาพประชาชนในพนทระหวาง อสม. และ รพ.สต. เพอขอรบการสนบสนนงบประมาณในการด าเนนงานจาก องคกรปกครองสวนทองถน ในระดบโรงพยาบาล คอ สามารถน าขอมล มาวเคราะหผลการด าเนนงาน และการใหบรการในคลนกวณโรค รวมถงการก ากบตดตามกรณผปวยขาดการรกษา การยายทอย และการสงตอผปวยไปรบการรกษานอกพนทรบผดชอบ รวมถงการขอรบการสนบสนนงบประมาณในการด าเนนงานวณโรค และเวชภณฑยา จาก สปสช. ในระดบจงหวด ระดบเขต และส านกวณโรค คอการสงและรบขอมลอยางมประสทธภาพ สามารถน ามาใชประโยชนในการตดตามประเมนผล และวางแผน เพอการแกไขปญหา ไดรวดเรวขน


รำงวลประเภทขยำยผลกำรบรหำรรำชกำรแบบมสวนรวม “ระดบด”

ส ำนกงำนคณะกรรมกำรควบคมเครองดมแอลกอฮอล กรมควบคมโรค

ควำมเปนมำ/สภำพปญหำ เมอกลาวถง “ชนบท” หลายคนอาจถงนกบรรยากาศสงบสขทเกดจากการด ารงชวตอนเรยบงายสภาพแวดลอมเปนชมชนเกษตรกรรม มวฒนธรรมแบบชนบท มความเชอคานยมพนถนทสบทอดตอกนมา มเครอญาตแบบพงพากน และกน การประกอบอาชพตางเชน ปลกขาว เลยงสตว ขายของปา ความเปนอยทสะทอนการด ารงชวตแบบพอเพยง แสดงถงความสงบสขของคนในชนบท ซงแตกตางจากภาพทเกดขนจรง ในองคการบรหารสวนต าบลดงอจาน อ าเภอโนนสวรรณ จงหวดบรรมย องคการบรหารสวนต าบลส าเภาลน อ าเภอบวเชด และองคการบรหารสวนต าบลสมด อ าเภอปราสาท จงหวดสรนทร องคการบรหารสวนต าบลดงอจาน อ าเภอโนนสวรรณ จงหวดบรรมย จากการส ารวจขอมลจากสถานการณและหลกฐานทางสถตในชมชน ป 2554 – 2556 พบวา เรองของการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลเปนปญหาตงตนเกอบทงสน จงไดมแผนงานกจกรรมทด าเนนการตามแผนงานนโยบายของสวนราชการ เพอมสวนรวมในการแกไขปญหา จงมการแจงปญหาดงกลาว มายงส านกงานฯควบคมเครองดมแอลกอฮอล ซงเปนหนวยงานหลกทมบทบาทหนาทในการควบคมเครองดมแอลกอฮอล ซงรปแบบเดมส านกวชาการทเกยวของจะมอบขอมลหรอภารกจงานตามตวชวดไปยงพนททมปญหา การด าเนนงานเปนไปดวยความไมสมครใจ อกทงส านกงานฯ เนนการด าเนนการดวยมาตรการทางกฎหมาย ท าใหขาดความรวมมอ ขอมลทถายทอดไปถงประชาชนท าไดจ ากดในวงแคบ เปนการใหขอมล ดานเดยว ไมสอดคลองกบวถชวตของคนในชมชน วธการแกปญหาจงไมตอบโจทยความตองการของชมชนขาดการยอมรบ ประกอบกบการควบคมเครองดมแอลกอฮอลมองคประกอบในหลากหลายมตจ าเปนตองปรบกลไกสนบสนนในการด าเนนงานโดยใชยทธศาสตรการมสวนรวมของภาคประชาชนตามยทธศาสตรของกรมควบคมโรค โดยมส านกงานฯควบคมเครองดมแอลกอฮอลเปนหนวยงานรบผดชอบหลกดานควบคมเครองดมแอลกอฮอล มการถายทอดทศทางการด าเนนงานและสนบสนนประสานงานกบหนวยงานในสวนภมภาคเพอเสรมพลงและขยายผลการด าเนนงานควบคมเครองดมแอลกอฮอล โดยใชมาตรการชมชน จากผลงาน“ธรรมนญสขภาพชมชน” สมาตรการควบคมการบรโภคเครองดมแอลกอฮอล อ.ธาตพนม จ.นครพนม และความตอเนองในการปฏบต ส านกงานฯ มการขยายผลแลกเปลยนเรยนรการด าเนนงานในองคการบรหาร สวนต าบลดงอจาน อ าเภอโนนสวรรณ จงหวดบรรมยองคการบรหารสวนต าบลส าเภาลน อ าเภอบวเชดและองคการบรหารสวนต าบลสมด อ าเภอปราสาท จงหวดสรนทร องคการบรหารสวนต าบลดงอจาน อ าเภอโนนสวรรณ จงหวดบรรมย และในป 2559 ไดขยายแนวคดการด าเนนงานไปพนทอนตอไป แนวคดในกำรพฒนำปรบปรงกำรด ำเนนงำน แนวคดตามเกณฑมาตรฐานการบรหารจดการภาครฐ ตามทก าหนดในหมวด 3 โดยกรมฯ ก าหนดนโยบายในการใหความส าคญกบผรบบรการและผมสวนไดสวนเสยคอ “พนทเปนฐาน ประชาชนเปนศนยกลาง บรณาการในพนท” มการถายทอดยทธศาสตรทมงเนนการมสวนรวมการด าเนนงานกบภาคสวนในชมชนเพอใหเกดผลลพธในการด าเนนงานควบคมเครองดมแอลกอฮอลในชมชน เนนใหทกหนวยงานมการพฒนาขอมลส าหรบการเฝาระวงฯและบรณาการขอมลในลกษณะ 5 กลมโรค 5 มต โดยแผนควบคมเครองดมแอลกอฮอลจด อยในกลมแผนงานควบคมโรคไมตดตอ การบาดเจบและปจจยเสยงทส าคญ (NATI) เปนแนวคดททกหนวยงาน ใชการด าเนนงาน ซงกรมฯ ใชสารสนเทศจากระบบเฝาระวงโรคทน ามาสประโยชนใน 5 มต ไดแก 1) ทราบปจจยเสยงการเกดโรค 2) ทราบปญหาพฤตกรรมสขภาพ 3) ทราบขนาดของปญหา 4) ตรวจจบความผดปกตของ การเกดโรค และ 5) ผลผลตจากการเฝาระวงน าไปสการตอบโตภาวะโรคและภยสขภาพไดทนตอเหตการณ รวมทงแนวคดดานระบาดวทยาในดานการปองกนและเฝาระวงเหตการณในกลมเสยง หรอภยสขภาพทจะเกดขน เชน สถานการณปญหาจากเครองดมแอลกอฮอล แนวโนมสถานการณของปญหาในแตละป ฯลฯ

สำนพลงประชำรฐ เพอแกไขปญหำเครองดมแอลกอฮอลอยำงยงยน


กำรก ำหนดกลมผมสวนไดสวนเสยทเกยวของในชวงด ำเนนกำรและกำรขยำยผล กลมท 1 ผน าเสนอแนวทางการแกปญหา เปนกลมหนวยงานภาครฐทเกยวของ ประกอบดวย 1. ส านกงานฯควบคมเครองดมแอลกอฮอลเปนหนวยงานกลางในการประสานขอมลทางวชาการทส าคญ 2. สคร. 9 นครราชสมา, สคร. 3 นครสวรรค เปนผประสานงานหลกระหวางภาคสวนตางๆ ทเกยวของ

3. องคการบรหารสวนต าบลทรบผดชอบพนท ไดแก อบต.ดงอจาน อ.โนนสวรรณ จ.บรรมย อบต.ส าเภาลน อ.บวเชด จ.สรนทร อบต.สมด อ.ปราสาท จ.สรนทร โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล สสอ. สสจ. ในพนทรบผดชอบรวมด าเนนการในกระบวนการคดเลอกแกนน าและประสานการด าเนนงาน 4 สถาบนการศกษาทรบผดชอบในพนทน ารองของจงหวดสรนทร ไดแก คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยศรนครทรวโรฒ ศนยสนบสนนวชาการและจดการเครอขายรวมสรางชมชนทองถนนาอยพนทจงหวดในภาคตะวนออก มหาวทยาลยราชภฎสรนทร ด าเนนการจดหารปแบบการเกบขอมล

5. ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ สนบสนนในเรองของงบประมาณ และใหความร แกนน าและรณรงคประชาสมพนธในพนทอยางตอเนองทงในระยะเรมด าเนนการและการขยายผล กลมท 2 ผมสวนไดสวนเสยของโครงการ คอกลมผรบบรการทจะก าหนดรปแบบของการควบคมแอลกอฮอลในชมชน ประกอบดวย แกนน าในพนท เยาวชนในพนท ทงทอยในระบบการศกษา และนอกระบบการศกษา และรานคาในพนทเปนปจจยเออทมผลตออตราการดมในพนท เตรยมกำรกอนปฏบตในพนท

1. พฒนาทมงานพนทในการเกบขอมล และวเคราะหขอมลเบองตน

2. การสรางนกพฒนาภาคเครอขายในชมชน คณสมบตทส าคญสงแรก คอ ตองเปนผทอยอาศยในชมชน เปนผทมใจรก และมแนวคดในการพฒนาชมชน

3. วเคราะหหารากของปญหา ซงตามหลกวชาการเรยกวา การวเคราะหตามหลกการ SWOT ดวยแผนภมตนไมปญหา และทายทสดมอปสรรคใดบางของการด าเนนงานทงในอดตปจจบน และในอนาคต

4. การจดท าแผนงานโดยรวมกนคดแนวทางทจะเขาถงกลมเปาหมายในพนทการปฏบตงานในพนทและ

การตดตามโครงการและประเมนผล 5. ท าการทบทวนการด าเนนงาน AAR หลงจากการด าเนนงานทกครงเพอน าไปปรบปรงหรอหาวธการ แกไขในการด าเนนงานครงตอไป

จดท ำระบบฐำนขอมลเครอขำยภำคประชำชน/เครอขำยภำคประชำสงคมหรอเครอขำยอนๆ 1. ฐานขอมลรานคาในชมชน ประกอบดวย รายชอรานคาทเขารวมการประเมนรานคาน ารอง รานคา น ารองทท าการตรวจสอบ ขอมลผลการตรวจสอบและประเมนรานคา 2. ฐานขอมลของหนวยงานทเขารวมด าเนนการในชมชน ตามลกษณะบทบาทภารกจทรวมด าเนนงาน ขอมลรายชอ สถานทตดตอ 3. ฐานขอมลของกลมเครอขายตางๆทเขารวมด าเนนการในชมชน รายชอ สถานทอยตดตอ 4. ฐานขอมลกจกรรมชองชมชนทด าเนนงานตามเทศกาล ประเพณ ความเชอ คานยม 5. ฐานขอมลการเกดอบตเหต ทะเลาะววาท ขอมลสภาวะสขภาพของคนในชมชน 6. ฐานขอมลทวไปของชมชนทด าเนนการ 7. ฐานขอมลกจกรรมทด าเนนในชมชน ผลส ำเรจ/ประโยชนทไดรบ 1. การสงเสรมงานศพปลอดเหลาอยางตอเนอง จนเกดเปนบรรทดฐานของชมชน สามารถแกปญหา การบรโภคเครองดมแอลกอฮอลของชาวชมชนไดอยางเปนรปธรรม ฐานะทางเศรษฐกจของประชากร ตอครวเรอนดขน ภายหลงจากการขบเคลอนงานศพปลอดเหลาของต าบลตอเนองดวยงานกฬาปลอดเหลา ททางชมชนรวมกนด าเนนการจนเขาสปท 3


2. การเฝาระวงและบงคบใชกฎหมายควบคมเครองดมแอลกอฮอลมความเขมแขงและยงยน โดยเสรมสรางศกยภาพแกนน าในชมชนในระดบตางๆ โดยประสานกบทางส านกงานคณะกรรมการควบคมเครองดมแอลกอฮอล และส านกงานปองกนควบคมโรคท 9 นครราชสมา ส านกงานปองกนควบคมโรคท 3 นครสวรรค มการก ากบตดตาม ประเมนผล โดยการลงพนทเพอตรวจประเมนรานคา ประกอบกบการใหความรเกยวกบกฎหมายควบคมเครองดมแอลกอฮอล รานคาในชมชนมความยนดทจะเขารวมโครงการ เนองจากสามารถลดอตราการตดหนคาเหลา และไมมเหตววาทอนน ามาสความเสยหายอนๆ 3. หลงจากรวมโครงการ นกดมเกดการมวสมลดลง ไมพบการดมเครองดมแอลกอฮอลในชวงกลางวน อตราการเกดอบตเหตในพนทลดลงปญหาครอบครวลดลง การซอเครองดมแอลกอฮอลยากขน มการจดท าแนวทางเพอใหพนททสนใจสามารถน าไปใชได ในขณะททมงานแกนน าตองมการพฒนาศกยภาพในมตตางๆ อยางตอเนอง และในปจจบนนอกจากพนททงสองแหงยงคงขบเคลอนงานในเรองของการควบคมเครองดมแอลกอฮอลยงคงใชกระบวนการการมสวนรวมในเรองของการแกไขปญหาเรองอน เชน การลดปรมาณการใชสารเคม เปนตน 4. กระบวนการมสวนรวมเปนปจจยทมความส าเทานนมนเปนกระบวนส าคญทท าใหเกดความส าเรจ ไมเพยงเทานน ยงท าใหพนทเกดความรสกเปนเจาของจนน ามาสความตอเนองทมความยงยน 5. ในป 2558 ชมชนตนแบบทงสองแหงกกลายเปนพนทใหชมชนใหมๆ ในเขตการดแลของ สคร.9 นครราชสมาไดศกษาดงานการใชกระบวนการมสวนรวมในการพฒนาชมชน โดยยดหลกวาปญหาทรายแรงทสดอยางเชน การบรโภคเครองดมแอลกอฮอลสามารถยตลงไดหากไดรบความรวมมอรวมใจ และปจจบนแกนน า ทงสองต าบล ทงในสวนของฝายปกครอง นางพเยาว เทพเนาว ปลดองคการบรการสวนต าบลดงอจาน และนายเจรญ ผลด นายกองคการบรหารสวนต าบลส าเภาลนเขารวมเปนทมวทยากรในเวทแลกเปลยนเรยนรอกหลายครง ในป 2559 ส านกงานฯ ไดพฒนาการด าเนนงานตอเนองในการจดบรการควบคมเครองดมแอลกอฮอลแบบหนสวนความรวมมอกบองคการปกครองสวนทองถนต าบลวงหน องคการปกครองสวนทองถนต าบลวงหน บานบง อ าเภอบานไร จงหวดอทยธาน ปจจยแหงควำมส ำเรจ 1. ความรวมมอเกดขนไดจากการทชมชนไดสะทอนปญหาทเกดขนจรงและใชกระบวนการจดท าเวทประชาคมในการสรางขอตกลงรวมกนและปฏบตตาม แกนน าในพนททกภาคสวนมความสามคค และรวมกนขบเคลอนการด าเนนงานในการควบคมเครองดมแอลกอฮอล

2. การเกบขอมลและการลงพนทโดยการด าเนนงานของอาสาสมครชาวชมชน สามารถสะทอนปญหา ในเชงลก อกทงจะไดทราบสาเหตทแทจรงมากกวาการใหบคคลภายนอกมาด าเนนการทงหมด เกดความตองการแกปญหาอยางแทจรง แกนน าไดรบการเสรมพลง การสนบสนนเครองมอ และสอรณรงค

3. ประชาชนในชมชน ไดรบความรและตระหนกถงอนตรายอนเนองมาจากเครองดมแอลกอฮอล และกฎหมายทเกยวของ ซงน าไปสการปฏบตตามกฎหมายควบคมเครองดมแอลกอฮอลไดอยางถกตอง ปญหำอปสรรค การพฒนาการสอสารของอตสาหกรรมเครองดมแอลกอฮอล ทน ามาชกจงใจผประกอบการรายยอย มกลยทธทมความหลากหลายขนเรอยๆ แกนน าในพนทอาจจะไมรเทาทนกลยทธดงกลาว รปแบบของเครองดมแอลกอฮอล เชน ยาบ ารงรางกาย ตราพญานาค ก าลงเปนปญหาในชมชน เนองจากหาซอไดงาย จงตองใหความร ทกษะการด าเนนงาน และพฒนาชองทางกบกลมแกนน าในพนทและเครอขายอยางสม าเสมอ อกทงเสรมสรางศกยภาพเครอขายเจาหนาทต ารวจในพนท ในการด าเนนงานเพอควบคมเครองดมแอลกอฮอลอยางตอเนอง


กลมพฒนำระบบบรหำร กรมควบคมโรค กระทรวงสำธำรณสข 88/21 อำคำร 7 ชน 2 ถ.ตวำนนท อ.เมอง จ.นนทบร 11000 Phone : (02) 590-3346-9, (02) 590-3378-9 Fax : (02) 590-3268 http://opdc.ddc.moph.go.th

best practice ผลงานที่เป็นเลิศ ของกรม ...best pratice...

Documents