bg tong hop hoa duoc c. van

Upload: dangki304

Post on 03-Apr-2018

280 views

Category:

Documents


1 download

TRANSCRIPT

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    1/256

    -1-

    CHNG 1: PHN NG MICHAEL

    1.1. i cng

    Phn ng cng hp gia cc hp cht cha nhm CH mang tnh axit vi cc hp cht

    vinylic cacbonyl c gi l cng hp Mchael hay phn ng Michael, v phn ng ny do

    A.Michael pht hin u tin vo nm 1887.

    R1CH

    X

    R2+ C C=

    R3

    R4

    Y

    R

    CH C- - CH

    R2

    Y

    R

    R3

    R4

    R1

    BAZOX

    Trong :

    R,R1,R2,R3 v R4 l hydro,alkyl hoc i khi l aryl

    X,Y l cc nhm ht in t nh: -COOH,-CHO,-COOR,-CONH2,-CN,-NO2,i khi

    l SO3RNh vy,vi phn ng ny c th to ra rt nhiu hp cht.

    Trong hai cht tham gia phn ng chnh trn cht cha H hot ng (R1R2XCH)

    c gi l cht cho (donor); cn cht vinylic cacbonyl (R3R4C=CRY) c gi l cht nhn

    (acceptor).

    Cng cn lu rng, hot ng ca nhm X,Y trong cht cho v cht nhn khng

    hon ton ging nhau. Sau y l trnh t tng dn ca chng trong phn ng:

    X (donor); NO2 > SO3R > CN > COOR >CHOY (acceptor); NO2 > COOR > CN >COR > CHO

    Xc tc cho phn ng Michael l cc bazo,tng t nh phn ng aldol v phn ng

    Claisen. Lng dng ca n cng ging nh phn ng aldol ,ch hon ton mc xc

    tc, khng cn ti mc ng lng nh trong trng hp phn ng ngng t Claisen.

    1.2. C ch phn ng

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    2/256

    -2-

    Qu trnh phn ng gm nhiu bc, nhng bc chm l bc quyt nh vn tc

    phn ng ph thuc kh nng phn ng ca cht cho v cht nhn, cng nh bazo ca

    xc tc ( ging nh trong phn ng aldol v ngng t Claisen):

    R1CH

    X

    R2

    + B(-) R1

    C: (-)

    X

    R2

    + BH

    R1

    C: (-)

    X

    R2C =

    R3

    R4

    Y

    R

    + C C- -

    X

    Y

    R

    R3

    R4

    R1

    R2 C: (-)C

    C C- -

    X

    Y

    R

    R3

    R4

    R1

    R2 C: (-) + BH CC- -

    X

    Y

    R

    R3

    R4

    R1

    R2 C H + B(-)

    C C- -

    X

    Y

    R

    R3

    R4

    R1

    R2 C: (-) + CC- -

    X

    Y

    R

    R3

    R4

    R1

    R2 C H +

    R1CH

    X

    R2

    R1C:(-)

    X

    R2

    1.3.

    Xc tc

    Xc tc thng dng nht l natri v kali ca metylat ,etylat v tert-butylat trong dung

    dch alcol . Ngoi ra i khi cn s dng c dung dch alcol ca kali v natri hidroxit , hoc

    dung dch nc natri hidroxit .Trong dung mi tr i khi dng ti natri kim loi hay natri

    amidua.

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    3/256

    -3-

    Trng hp cc hp cht hot ng mnh (rt hot ho) c th dng cc amin bc hai

    , bc ba nh pyperidin , pyridin , trietylamin , mui amoni bc bn (v d triton B).

    Tc dng xc tc ca cc axit khng c ngha ng k vi phn ng Michael nn

    y chng ta khng cp k , d rng cng c mt s cng b c dng ti botriflorua v

    km clorua (axit Lewis) .

    Cng phi ch rng , vi cc xc tc l baz mnh , trong mt s trng hp phn

    ng dn ti hnh thnh cc sn phm trng hp .

    1.4. Dung mi

    Dung mi ph bin nht cho phn ng ny l cc alcol nh methanol , etanol,n-

    butanol, tert butanol. Mt s dung mi tr l ete , dioxan hoc benzen , i khi dng c hnhp ch nc . Trong nhng trng hp dng ti xc tc l kim loi kim hoc natri

    amidua th dung mi l loi khng cha proton , dng di dng huyn ph .

    1.5. Nhit

    V phn ng Michael l phn ng thun nghch , phn ng chm nn thi gian phn

    ng tng i di .

    Thng nhit cao to thun li cho phn ng theo chiu ngc nn phi trnh

    iu ny . Khi s dng alcolat lm xc tc , thng thng ngi ta tin hnh phn ng nhit phng vi thi gian khuy t 20 n 100 gi , cn khi s dng amin bc hai hoc

    bc ba lm xc tc v dung mi l alcol th phn ng tin hnh trn nhit si ca hn

    hp nn thi gian ch cn t 12 n 40 gi .

    1.6. X l, tinh ch hn hp phn ng

    Sau khi phn ng kt thc , sn phm ca phn ng Michael a s kt ta nhit

    phng , nh vy em lc v kt tinh li . Nu khng kt ta th lm long hn hp vi

    icloetan hoc chloroform, sau dng axit axetic trung ho , pha hu c tch ra lm

    khan , ct loi dung mi , ct chn khng thu sn phm .

    1.7. Cc phn ng ph

    Cc phn ng ph thng i km phn ng Michael bao gm :

    1-Phn ng ngng t Claisen hoc ngng t Dieckmann . trnh iu ny khng

    nn s dng lng xc tc nhiu m ch s dng mt lng nh (liu xc tc ).

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    4/256

    -4-

    2-Phn ng andol i lc cng sinh ra , c bit l khi cht cho l andehit mch

    thng . trnh iu ny , hoc dng tha cht nhn hoc thc hin trnh t cho cc cht

    vo phn ng nh sau : cht nhn cng vi xc tc sau cho t t cht cho vo .

    3. Phn ng Michael l phn ng hai chiu , nhit tng lm tng phn ng chiu

    ngc . trnh iu ny nn thc hin phn ng nhit thp .

    4. Khi cht cho cha hai nhm ht in t th c hai hydro ca n c kh nng cng

    hp vo hai phn t cht nhn , trong trng hp ny trnh phn ng ph xy ra theo

    hng khng mong mun , ngi ta phi iu chnh t l mol ca cht nhn hoc c th iu

    chnh mnh ca xc tc . V d :

    CH2

    CN

    + CH2=CH-CNnuoc NaCN

    C

    H2C

    CN

    H2C

    H

    CN

    80%

    CH2

    CN

    +trilon B2 CH2=CH-CN

    C

    H2C

    CN

    H2C

    H2C CN

    H2C CN

    5.Mt hp cht va c th l cht cho nhng cng c th l cht nhn do dng xeto

    hoc eno ca n .V nh trng hp axetyl axetat etyl:

    CH3CO-CH2-COOEt CH3-C=CH-COOEt

    OH

    cht cho cht nhn 1.8. Phm vi ng dng ca phn ng

    1. Phn ng gia H ca dn xut manolat vi , xeton khng no:

    Kt hp phn ng iu ch cc dioxo este Michael v Claisen ni di mch

    cacbon ca hp cht, cng nh iu ch dioxo este:

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    5/256

    -5-

    C

    O

    CH3CH

    CCH3CH3

    H2CCOOC2H5

    COOC2H5

    C

    O

    H2C CH3

    CCH3

    H3CCH

    COOC2H5

    COOC2H5

    bazo

    (p.u.Michael)

    O

    O

    COOC2H5

    H3C

    H3C1 mol bazo

    - C2H5OH

    (p.u. Michael)

    2. Phn ng gia H ca xeton vi , xeton khng no:

    Kt hp phn ng Michael v ngng t aldol tng hp vng steran i t vinyl

    metyl xeton vi metyl 3 vng cha H hot ng:

    CH

    C

    OCH3

    CH2

    OH

    CH3

    H

    O

    OH

    CO

    OCH3

    OH

    O

    C2H5OH

    (Michael)

    aldol

    -H2O

    Cng tng t nh trn nhng khi cht khi u l axetyl axetylen ta thu c vng

    steran cha hai ni i C=C:

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    6/256

    -6-

    C

    CH

    CH3O

    OH

    CH3

    H

    O

    OH

    O

    + M

    aldol

    3. Phn ng gia H ca dn xut nytryl manolat vi quinnon:

    Dng phn ng Michael iu ch cc hp cht nhn thm thng qua quinnon nh

    l mt ch nhn, li va l cht kh. Trc ht, quinnon phn ng vi cht cho trong dung

    dch etanol ca etyl axetat, hp cht to thnh t thm ha, sau b quinnon cn d oxy

    ho thnh cht nhn c cu trc quinnon v tip tc phn ng vi phn t th hai ca chtcho to ra hp cht cha hai mch nhnh ca nhn thm:

    O

    O

    HCH CN

    COOC2H5

    OH

    OH

    CH CN

    COOC2H5

    O

    O

    CH CN

    COOC2H5

    OH

    OH

    CH CN

    COOC2H5

    CHCOOC2H5

    CN

    + NaOC2H5

    Michael

    oOO

    HCH CN

    COOC2H5

    NaOC2H5Michael

    4. Phn ng gia H ca dn xut manolat vi acrylat:

    Dng phn ng Michael tng hp axit glutamit i t - axetamido -malonat etyl

    v metyl acrylat, sau em thy phn sn phm nhn c v v decacboxylic ha:

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    7/256

    -7-

    AcNH CH

    COOC2H5

    COOC2H5

    H2C CH COOCH3

    AcNH C

    COOC2H5

    COOC2H5

    CH2 CH2 COOCH3 H2N CH

    COOH

    CH2 CH2 COOH

    1.thuy phn

    2.loai CO2

    axit glutamic

    NaOC2H5+

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    8/256

    -8-

    CHNG 2: XYANETYL HA

    2.1. i cng

    Phn ng xyanetyl ha l phn ng cng hp ca phn t c cha hyro hot ng

    ti ni i C=C ca phn t acrylonitryl:

    C th coi phn ng ny l 1 dng ca phn ng Michael nu nh khng ch quan

    tm n ngha ca phn ng ca lin kt C-H m khng n phn ng ca cc lin kt

    khc cha H hot ng vi acrylonitryl.

    2.2. C ch phn ng

    Xyanetyl ha l phn ng thuc loi cng nucleophin (cng ging nh phn ngMichael ) xy ra theo nhiu bc.Trc ht di tc dng ca xc tc baz t hp cht cha

    H hot ng (RH),anion R c to ra v dng anion ca phn t cha hyro hot ng ny

    tn cng vo C v tr ca phn t acrylonitryl,gy nn s dch chuyn in tch:

    (-)

    + BH + B(-)

    RCH2CHCN RCH2CH2CN

    (-)

    + RH + R(-)RCH2CH CN RCH2CH2CN

    Cc qu trnh trn u xy ra thun nghch.

    Nh trong c ch cp,y l 1 phn ng cng nucleophin. Nu so snhacrylonitryl vi cc dn xut c cu trc tng t ca vinylcacbonyl v kh nng phn ng

    vi cc tc nhn nucleophyl th kh nng gim dn theo trnh t lit k sau y:,-

    alehit khng no (CH2=CH-CHO),, -xeton khng no (CH2=CH-COR), , -nitryl khng

    no (CH2=CHCN),, -axit khng no (CH2=CH-COOH), , -amit khng no (CH2=CH-

    CONHR). Khi trn cacbon v tr c cha nhm ankyl th kh nng phn ng s b

    gim,v th acrylonitryl l hp cht hot ng mnh nht trong dy ng ng ca , -

    R-H + CH2=CH-CN R-CH2 -CH2-CN

    R-H + B(-) R(-) + BH

    R(+) + CH2 CH C N + BH R-CH2-CH C N +B(-)

    + -

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    9/256

    -9-

    nitryl khng no v n mnh hn c cc hp cht ng ng c ankyl th v tr ca , -

    alehit v , -xeton khng no.

    2.3. Cc phn ng phTrong s c mt ca xc tc baz, mi cht tham gia phn ng khc nhau c nhng

    phn ng ph ring ca n. V d cc hp cht cacbonyl c phn ng aldol ha, nitryl c th

    tham gia phn ng trng hp, v vy sau phn ng bn cnh sn phm chnh cn c th thu

    c cc sn phm ph t cc phn ng ny.

    2.4. Tc nhn

    Tc nhn xyanetyl ha duy nht y l acrylonitryl. Acrylonitryl l cht lng khng

    mu, nh hn nc, si 780

    C, kh c, c th thm qua da hoc ng h hp. Trong qutrnh bo qun, acrylonitryl c th b polyme ha nn sn phm c trn th trng thng

    c ngi ta cho thm cht c ch qu trnh polyme ha (mui ng).

    2.5. Xc tc

    to ra anion thng s dng cc xc tc mang tnh baz: nh cc hidroxit kim,

    alcoxit, i khi dng natri kim loi, Ca(OH)2, KCN, aminhidroxit bc 4 (triton B). i khi

    khng dng ti xc tc hoc cng c khi dng amin bc 2. Khi xyanetyl ha cc amin, cng

    c th dng xc tc axit nh axit hu c, axit v c, di khi dng mui kim loi c kh nngto phc nh mui Ni2+, Zn2+, Co2+, Cu2+. Mui ng cng ng thi l cht c ch qu

    trnh polime ha.

    2.6. Dung mi

    Xyanetyl l phn ng ta nhit, v vy tt nht nn thc hin phn ng trong dung

    mi. Cc dung mi hay dng nht l benzen, toluen, pyridin, dioxan, axetonitryl. Xc tc r

    tin nht l NaOH, KOH nhng v cc cht ny kh ha tan trong cc dung mi hu c

    khng phn cc, do thng hay s dng dung mi l cc ancol mch di nh tert-butylic

    ancol. Trong tert-butanol nhit phng KOH ha tan c 4%, d rng trn 600C th

    tert-butanol b xianetyl ha nn thng dng tert-butanol lm dung mi cho cc phn ng

    thc hin nhit thp. Ngoi ra cng c th dng nc lm dung mi xianetyl ha cc

    amin.

    2.7. Phm vi ng dng ca phn ng

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    10/256

    -10-

    Nhm xyanetyl c th thay th cho hydro hot ng ca bt k loi hp cht no.

    Phn ng c th thc hin c mt cch d dng, khng tn km. Ty thuc nhm

    xyanetyl gn vo C, N hay O m gi C-xyanetyl ha, N-xyanetyl ha hoc O-xyanetyl ha

    2.7.1. C-xyanetyl ha

    Cc hp cht cha lin kt C-H c tnh axit u c th xyanetyl ha trong xc tc

    baz. Ty thuc ha tan ca cc tc nhn trong dung mi m quyt nh chn cht xc

    tc cho ph hp.

    2.7.1.1. Xyanetyl ha aldehit

    Aldehit trong mi trng xc tc kim d sinh ra phn ng andol ha, to sn phm

    polyme ha.Vi formaldehit ch nhn c sn phm O-xyanetyl ha (di dng metylen glycol):

    Vi axetaldehit v cc aldehit mch thng do b nha ha nn hiu sut thu c sn

    phm tng i thp.

    Vi cc aldehit c mch nhnh v tr C th hiu sut cao hn, mch cacbon cng

    di hiu sut cng tng. V d:

    CHCH2CHCHO

    C2H5 CH2CHCNCH3CH2CCHO

    C2H5

    (CH2)2CN

    2-etyl-2,2-xyano etyl butanal2-etyl butyl aldehit

    KOH, h.s 77%

    2.7.1.2. Xyanetyl ha xeton

    Nhm xyanetyl c th thay th mt hoc nhiu H. V d vi axeton t l mol 1:1

    th monoxyanetyl axeton c to ra vi hiu sut 30 n 35%:

    CH3COCH3 CH3COCH2CH2CH2CNCH2CHCN

    KOH

    Khi t l gia axeton v acrylonitryl 1:3, sn phm trixyanetyl axeton c to ra vi

    hiu sut 80%:

    3CH2CHCN

    KOH

    CH3COC(CH2CH2CN)3CH3COCH3

    HOCH2OH + 2 CH2CHCN NCCH2CH2OCH2CCH2CN

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    11/256

    -11-

    i vi cc metyl xeton, nhm -metylen c xyanetyl ha mt cch chn lc v

    dn xut dixyanetyl c to ra vi hiu sut tng i cao:

    CH3COCH2R CH2COC(CHCH2CN)2R

    2CH2CHCN

    i vi cc 1,3-dixeton th hydro hot ng nm gia hai nhm cacbonyl s c

    thay th bng nhm xyanetyl:

    CH2CH2CN

    COCH3 COCH3

    OO

    CH2CHCN

    KOHH

    Nhng i khi trng hp 1,3-dixeto xyanetyl ha hi kh v hydro hot ng

    cacbon v tr th 2 qu hot ng nn d dng chuyn thnh dng proton v nh th di tc

    dng ca xc tc kim n d dng chuyn sang dng enol:

    2.7.1.3. Xyanetyl ha dn xut ca axit hu c

    Hydro mang tnh axit mnh ca cc axit cacboxylic khng phn ng vi acrylonitryl

    (k c dn xut ca 1,3-dicacbonyl). Hydro no hot ng nht th lin kt c thay th

    bng nhm xyanetyl trc nht. V d axetyl amit khi xyanetyl ha th trc ht dn xut

    N,N-dixyanetyl c to thnh:

    CH3C O

    NH2 triton B

    CH2CHCNCH3CON

    CH2CH2CN

    CH2CH2CN

    Nhng vi cc dn xut 1,3-diaxit nh dn xut amit ca axit malonic th khixyanetyl ha hydro lin kt C-H thuc v tr th 2 s c thay th:

    CH2CH2CN

    CONH2

    C

    CONH2

    CH2CH2CNCONH2

    CH2

    CONH2

    triton B

    CH2CHCN

    Khi xyanetyl ha cc nitryl th H s phn ng:

    RCOCH2CH2R' RCOCHCR'

    OH

    RCH2CN R CH2CH2CN

    CNtriton B

    CH2CHCN

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    12/256

    -12-

    2.7.1.4. Xyanetyl ha hp cht nitro

    Do tc dng ht in t ca nhm nitro m hydro cacbon bn cnh c hot ha

    v d dng phn ng vi acrylonitryl thnh dn xut nitro-xyanetyl:

    2.7.1.5. Xyanetyl ha sunfon mch thng hoc thm

    2.7.1.6. Xyanetyl ha cloroform

    2.7.1.7. Xyanetyl ha cc hp cht dien vngDi xc tc kim, acrylonitryl v dien vng khng tham gia phn ng Diels-Alder

    m c xyanetyl ha v tr cnh ni i:

    2.7.2. N-xyanetyl ha

    Bt k lin kt N-H no cng c th xyanetyl ha khi cho tc dng vi acrylonitryl.

    2.7.1.1. Xyanetyl ha ammoniac v amin

    Amoniac v amin l nhm hp cht phn ng kh d dng vi acrylonitryl. Kh nng

    phn ng c xp theo trnh t sau:

    Amoniac > amin bc mt > amin bc hai.

    Bng vic iu chnh nhit cng nh mt s iu kin phn ng khc, c th dng

    li c dn xut monoxyanetylamin hoc dixyan-etylamin. Trong nhiu trng hp

    CHCl3 ClCCH2CH2CNCl

    Cltriton B

    CH2CHCN

    CH2CH2CN

    alcolat

    CH2CHCN

    CHNO2

    CH3

    CH3 C

    CH3

    CH3

    NO2

    CH2CH2CN

    triton B

    CH2CHCN

    |

    | triton B

    CH2CHCNSO2CH2CH2CH2CN

    CH2CH2CN

    SO2C

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    13/256

    -13-

    khng cn ti xc tc, nhng nu cn th xc tc cho nhm hp cht ny thng l baz, axit

    hoc c th l cc mui kim loi:

    CH3CH2NH2 CH3CH2NHCH2CH2CNCH2CHCNCH3COOH

    triton B

    CH2CHCNNH NCH2CH2CN

    2.7.2.2. Xyanetyl ha amit, imit, lactam

    Xc tc baz cho phn ng vi hiu sut kh tt. Xc tc baz c th l NaOH, triton

    B:

    2.7.3. O-xyanetyl ha

    Nhm OH ca cc axit cacboxylic khng th xyanetyl ha bng acrylonitryl.

    Nhm OH ca nc, alcol, phenol, v oxim u phn ng c vi acrylonitryl.

    Vi nc:

    H2O + 2CH2=CHCN NCCH2CH2OCH2CH2CN

    Phn ng vi alcol l mt qu trnh thun nghch . H s cn bng theo th t alcol

    bc mt, alcol bc hai, alcol bc ba. Ngha l bc alcol cng cao th tc phn ng cng

    gim, phn ng cng c chiu hng dch chuyn v chiu ngc li v alcol bc mt s cho

    hiu sut cao nht (hu nh ton lng ):

    RCONH2 RCONHCH2CH2CNtriton B

    CH2CHCN

    C

    O

    CO

    NH

    C

    O

    CO

    NCH2CH2CNtriton B

    CH2CHCN

    CH3C

    O

    NH SO2NH|CH3

    CH3C

    O

    NH SO2N|CH3

    |CH2CH2CN

    CH2CHCNNaOH

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    14/256

    -14-

    ROH + CH2=CHCN ROCH2CH2CN

    Vi cc phenol, khi thc hin qu trnh xyanetyl ha xy ra hai trng hp:

    a.Trng hp th nht l trng hp O-xyanetyl ha :

    b.Trng hp th hai l C-xyanetyl ha, xy ra khi nhn thm c hot ha, lin kt

    CH c tnh axit mnh hn OH :

    H

    OH

    CH2-CH2-CN

    OH

    CH2=CH-CN

    NaOH

    Oxim khi xyanetyl ha to ra oximino-ete:

    2.7.4. Cc phn ng xianetyl ha khc

    C th S-xyanetyl ha hydro sunfua, mercaptan, tiophenol, kh nng phn ng ca

    cc hp cht ny mnh hn cc dn xut oxy tng ng :

    O

    N

    SH

    + CH2 = CH CN

    O

    N

    S CH2CH2 CN

    Cc axit v c cng cng hp vi C=C ca acrylonitryl, nhng trong s ng quan

    tm hn c l phn ng vi axit clohydric v hypocloro.

    OH

    CH2=CH-CN

    Na (xt)

    OCH2CH2CN

    CH3 C = NOH

    CH3 C = NOH

    CH2=CH-CN

    NaOH

    CH3 CH2O CNC =N CH2

    CH3 CH2O CNC =N CH2

    CH

    HCl

    HOCl

    ClCH2

    OHCH2

    + CH2 = CH CN CH2CH2

    CN

    CN

    + CH2 = CH CN

    Claxit hypocloro

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    15/256

    -15-

    2.8. Cch tin hnh phn ng

    Phn ng xyanetyl ha l phn ng ta nhit do cn quan tm n ti vic lm

    lnh. Phn ng nn tin hnh pha long bng dung mi. Ch l sau thi gian di khi mo

    (induction period) phn ng xy ra rt mnh lit. Lng xc tc thng c s dng t 1

    n 5 % mol. Lng acrylonitryl dng d so vi cht cha hidro hot ng (substrate) t 0

    n 20% ty trng hp.

    Nhit thc hin phn ng i vi cc cht c kh nng phn ng loi trung bnh l

    khong nhit phng. Trng hp dng tert-butanol lm dung mi th nhit phn ng

    khng c vt qu 500

    C.Vi cc cht cha H hot ng mnh, ngi ta thc hin phn ng khong 00C, cn

    i vi cc cht km hot ng th tin hnh phn ng trn si ca dung mi.

    Thng tin hnh phn ng theo cch sau: Cho vo bnh phn ng lng dung mi,

    lng xc tc v cht phn ng cha hydro hot ng (substrate), lm lnh khi hn hp

    xung 0 200C, va khuy va nh git t t acrylonitryl vo. Nu sau khi cho ht khong

    5 n 10% lng acrylonitryl m cha thy phn ng xy ra th tm dng vic nh

    acrylonitril v tip tc khuy, thm ch nu cn th lm nng nh i cho n khi phn ngbt u khi ng (nhit ta ra).

    Sau khi cho ht lng acrylonitryl cn thit bng cch lm lnh hay un nng v duy

    tr khuy cho n ht thi gian quy nh (n lc phn ng kt thc) thng mt vi gi.

    Sau vic s l, tinh ch ty thuc ha tan ca sn phm m la chn phng php cho

    ph hp. Thng sau phn ng ngi ta loi cht xc tc bng cch ra vi mt t nc

    hoc axit clohydric,lm khan pha hu c v ct loi dung mi. Sn phm ph

    polyacrylonitryl ha tan rt t trong 1,2-dicloetan, nn c th dng dung mi ny chit ly

    sn phm.Sau ct phn on hoc kt tinh ty trng hp c th.

    2.9. Mt vi v d

    Trong tng hp glutethimit, hot cht ca mt thuc ng c bit dc Doriden hoc

    Noxiron, ngi ta cho 2-etyl-2-phenol axetonitryl tc dng vi acrylonitryl di tc dng

    ca xc tc triton B c dn xut dixyan, tip ng vng c glutethimit:

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    16/256

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    17/256

    -17-

    CHNG 3: TNG HP DIELS-ALDER

    3.1. i cng

    Phn ng Diels-Alder c gi l phn ng cng ng vng 1,4 [4+2] v sn phm

    vng c to ra bi tng tc ca 4 electron pi(diene) v 2 electron pi(dienophile) ca

    anken hay ankin.

    Khi mt anken hay ankin ngho electron c thin hng phn ng vi mt diene,

    n c gi l dienophile, cn thnh phn cha hai lin kt i lin hp c gi l thnh

    phn ien.

    Phn ng Diels-Alder cng ging nh phn ng nucleophile-electrophile. Cc ienel nhng cht giu electron, cn cc dienophile l nhng cht ngho electron. Mt ien

    n gin l 1,3-butadiene. S c mt ca nhm ankyl hay alkoxy (-OR) c th lm tng kh

    nng phn ng ca ien. Cc anken v ankin (ienophile) n gin l ethene v ethyne. Mt

    dienophile thng thng c mt hay nhiu nhm th ht electron (-W) nhm ht mt

    electron ra xa lin kt pi, (-W) c th l nhm cacbonyl cha (C=O) hay nhm cyano (-

    CN):

    Thnh phn ien trong phn ng Diels-Alder c th l mch h hay vng, cng c th

    l mt s cc nhm th nhng phi nm trong gii hn: Cc ien phi tn ti trong cu dng

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    18/256

    -18-

    s-cis. Nu cc nhm th ln hn hydro th s cn tr v mt khng gian c th nh hng

    n bn ca cu dng. c bit, cc ien vng c cu dng s-cis tham gia phn ng

    Diels-Alder, cc ien nh vy c gi l Danishefskys ien (vd:cyclopentadien). Trong

    khi cc ien vng c cu dng s-trans s khng tham gia phn ng Diels-Alder. Hp cht

    vng benzen him khi tri qua phn ng Diels-Alder v thng phi c ienophile hot tnh

    cao. Cc ienophile c nhm ht in t lin hp gn vo anken hay ankin. Nhng c im

    ny khng phi l ring bit ca ienophile Diels-Alder. C th c nhiu hn s lin hp, t

    nht mt nhm phenyl hay nguyn t clo. ienophile c th c hot ha nh axit lewis

    (nh NbCl5)

    Cyclopentadien s khng phn ng vi cyclohexenon trong etyl axetat nu khng c

    mt ca axit lewis. Hiu sut tng khi nhit phn ng c gi

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    19/256

    -19-

    Cho n nay c ch phn ng Diels-Alder vn cha ht gy tranh lun v cn ang

    c nghin cu. Theo quan im ca ha hc hu c c in, cc c ch ch thc s c

    chp nhn khi cc phng php ph nghim chng minh c c s hin din ca cc hp

    cht trung gian(intermediate) theo ng ng i ca c ch. Nhng trong ha hc hu c

    hin i, ch cn c s chuyn ng ca obitan n mt khong cch thch hp xy ra s

    xen ph to thnh lin kt mi c cho l c c ch. Tng tc chnh ca Diels-Alder l

    HOMO (MO c nng lng cao nht in y cc electron) ca ien v LUMO (MO

    c nng lng thp nht cha cc orbital trng) ca ienophile, c th y l 1,3-

    butadiene v ethene.

    Trong hnh v, hai AO p ca hai cacbon trong ethane t hp cho ra hai MO, MO

    c in electron l HOMO, cn MO trn khng c in electron l LUMO. K hiu S

    (symmetric: i xng) v A (antisymmetric: phn xng) m t tnh i xng ca hm sng,

    s i xng y l mt phng i xng

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    20/256

    -20-

    Tng t ta xt h thng pi lin hp ca 1,3-butadiene, HOMO l A cn LUMO l S.

    Lu , HOMO v LUMO lc ny ch l HOMO pi v LUMO pi, khng phi l HOMO v

    LUMO ca c phn t. Tip xy ra s tng tc cho gia HOMO ca hp phn ny vi

    LUMO ca hp phn khc v ngc li:

    Trong qu trnh nghin cu, Alder rt ra cc nguyn tc v lp th ca phn

    ng- Nguyn tc Alder

    1. Ch cc diene c cu dng cis mi c th tham gia c vo phn ng Diels-Alder, cn

    cu dng trans khng tham gia c phn ng ny

    2. Sn phm ca phn ng cng Diels-Alder lun c cu trc dng endo, ngha l cc

    nhm th ca dienophile lun hng v pha lin kt i mi to ra. Ngc hng vi

    endo l dng exo, khi ni i mi hnh thnh nm xa cc nhm th:

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    21/256

    -21-

    3. Trong sn phm cng hp cc nhm th, cc thnh phn dienophin lun gi nguyn dng

    ban u m n c trong nguyn liu, nu nguyn liu ban u c cc nhm th dng

    trans hoc cis th trong sn phm cng v tr .

    4. Cc nhm th y in t lm tng kh nng phn ng ca thnh phn diene, cn cc

    nhm th ht in t li lm tng kh nng phn ng ca thnh phn dienophile. iu ny

    cng gii thch v sao trong thnh phn dienophile lun c cha t nht mt nhm th ht

    in t.

    5. Chn lc lp th

    Phn ng Diels-Alder c tnh c th lp th (stereospecific) vi c ien ln

    ienophile

    - cis-ienophile cho nhm th cis sn phm

    - trans-dienophile cho nhm th trans sn phm

    - Nu nhm th diene c cng ha lp th, th 2 nhm ny nm cng pha sn phm

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    22/256

    -22-

    - Nu nhm th diene khng cng ha lp th, th 2 nhm ny nm khc pha sn phm

    - iene vng c th cho sn phm ng phn lp th ty thuc vo dienophile hay diene

    3.3. Nng lng ca phn ng Diels-Alder

    Trong qu trnh phn ng, ba lin kt v bn lin kt bin mt, ng thi su lin

    kt v mt lin kt to ra, theo tnh ton s gii phng ra 30kcal/mol nng lng v thc

    t o c nng lng gii phng ra t cc phn ng loi ny thuc loi gii phng nng

    lng nh.

    3.4. Cc phn ng ph

    C hai thnh phn diene v dienophile u l nhng hp cht c kh nng phn ng

    mnh, dc bit i vi phn ng oxy ho v phn ng trng hp. Do , gim nng to

    thnh cc phn ng ph, i hi tinh khit ca nguyn liu, ca dung mi l ht sc quan

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    23/256

    -23-

    trng. ng thi, hn ch qu trnh oxy ho th phn ng nn tin hnh di lung kh

    nit.

    C diene v dienophile u c rt nhiu hp cht, kh nng v cng phn ng

    ca chng cng khc nhau, vi vic iu chnh t l mol gia diene v dienophile hoc trnh

    t np nguyn liu, ta c th loi tr c cc phn ng ph v sn phm ph.

    Nhiu khi ta khng quan tm ti phn ng ph nhng i khi phn ng ph li cho

    nhng sn phm hp dn nn lc n tr thnh hng chnh ca phn ng. V d khi cho

    cc hp cht ca dimetylen diphenyl xyclobuten phn ng vi tetraxyan etylen (thnh phn

    dienophile), bn cnh mt phn nh l sn phm ca phn ng Diels-Alder ta cn nhn c

    sn phm chnh l dn xut spiro:

    Ph

    Ph

    CH2

    CH2

    +

    NCCN

    NC CN

    Ph

    Ph

    CH2

    NC

    NC

    CN

    CN

    Benzen, 200Chs 40%

    C ch ca phn ng ny cho n nay vn cha c lm sng t, hin vn cn ang

    c tranh lun.

    3.5. Cc yu t nh hng

    Cc yu t thng nh hng ti phn ng l xc tc, dung mi, nhit , t l mol

    gia cc cht tham gia phn ng.

    Xc tc: xc tc axit Lewis c tc ng mnh n h phn ng c v tc ln chn

    lc lp th hn l h khng c xc tc.

    V d v kh nng chn lc vng khi c mt xc tc axit Lewis, l phn ng ca

    piperylene v metyl acrylat, sn phm chnh v tr ortho

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    24/256

    -24-

    Mt v d khc m t tc dng tng tnh chn lc lp th, l phn ng ca

    cyclopentadiene v metyl acrylat

    Dung mi: Cc dung mi c s dng trong phn ng Diels-Alder thng l dung

    mi tr, vi vai tr lm cht pha long, mt khc, vi si ca dung mi c th iu khinc nhit phn ng. Cc dung mi thng hay c dung l ete du ho, hexan, benzin

    (xng), benzene, ligroin, clobezen toluene, ete, xylem, etyl axetat, nitrobenzene, i khi c

    nh tng trong nc.

    Nhit : thng thng phn ng khi u trong khong 30 n 50oCv sau vi

    nhit to ra ca phn ng, phn ng tip tc cho n khi kt thc. C mt s trng hp

    nhit khi mo ca phn ng cn cao hn (t 50 n 250 oC ) trn nhit si ca cc

    dung mi. Trng hp cc tc nhn c nhit si thp phi tin hnh phn ng trong thit

    b kn chu p lc.

    T l mol: phn ln trong cc phn ng dng tha thnh phn dienophin, i vi cc

    cht d phn ng thng c s dng theo t l dien/dienophin bng 1/1.

    3.6. Cch tin hnh phn ng

    C thnh phn diene v dienophile u l nhng hp cht c kh nng phn ng mnh.

    Khi thc hin phn ng, trc tin cn lm nng thnh phn dienophile n nhit khi

    mo cn thit ca phn ng ri cho t t thnh phn dien vo, sau vi nhit lng nh ta

    ra, phn ng tip tc cho ti khi kt thc.

    i vi nhng cht phn ng yu hn, ch cn cho ton b dung mi v cht tham gia

    phn ng vo chung mt thit b ri un hi lu cho n khi phn ng kt thc. Lu khi

    dng autoclave, tin hnh phn ng ch nn cho t 1/3 n 1/2 th tch thit b.

    3.7. So snh kh nng phn ng ca cc ien v ienophin

    3.7.1. Kh nng phn ng ca cc ien:

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    25/256

    -25-

    so snh kh nng phn ng ca cc ddien, ngi ta thng o bng vic cho phn

    ng vi hai tc nhn ienophin mnh nht l anhydrit maleic v tetraxyan etylen v dau

    y l trnh t xp hng kh nng phn ng ca cc ien:

    >

    CH3

    CH3

    > >

    > >

    OCH3

    >

    CH3

    >

    Ph

    >

    H3C

    H3C

    >

    H3C

    > >

    Ph

    Ph

    >

    Cl

    3.7.2.Kh nng phn ng ca cc ienophin

    Kh nng phn ng ca cc ienophin c o bng cch cho phn ng vi 2 ien

    mnh l xiclopentadien v 9, 10-dimetyl antraxen. Sau dy l trnh t xp hng kh nng

    phn ng ca cc dienophin:

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    26/256

    -26-

    CN

    CN

    NC

    NC

    >> O

    O

    O

    >

    CNNC

    NC

    >

    CNNC

    >

    PhO2S

    SO2Ph

    >

    PhOC

    COPh

    >

    CN

    NC

    >

    CN

    CN

    >

    CO2Et

    CO2Et

    >CO2Et

    CO2Et

    >

    CO2Et

    CO2Et

    >

    CN

    >

    CO2Et CO2EtH3C

    >

    Ngoi cc etylen th th tc dng ca cc nhm th khc nhau tun theo trnh t sau:

    -COCl >> -SO2Ar >-COAr > -COCH3 > -CN > - CO2R > -Ph

    3.8. Phm vi ng dng

    Phn ng Diels Alder c s dng kh ph bin trong tng hp hu c, c bit ltrong lnh vc tng hp cc hp cht thin nhin. C hng ngn phn ng ng vng, ghp

    vng c nghin cusau y l mt vi v d c bn:

    Phn ng u tin c nghin cu nm 1928, l phn ng ng vng gia xyclo

    pentadien v benzoquinon. y l phn ng Diels Alder in hnh, trong thnh phn

    dienophin c nhm ht in t lin hp.

    +

    O

    O

    benzen 200C

    hs 100%

    O

    O

    Xyclopentadien cng phn ng c vi este azo-dicacbonxylic, phn ng c s

    dng trong qu trnh iu ch diaminoxyclopentan

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    27/256

    -27-

    iu ch nhng hp cht a vng, cho Xyclopentadien tc dng vi axetylen

    iu kin nhit v p sut cao:

    +C

    C

    H

    H

    3400C, as cao

    hs 65%

    Cc dn xut azo ng vai tr nh mt dienophin khi phn ng vi xyclopentadien:

    +

    N

    N

    O

    N

    N

    O

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    28/256

    -28-

    Cc dien mch thng tc dng vi dn xut ca axit fumaric (tun theo quy tc s-cis)

    c cc dn xut ca xyclohexan:

    +

    COOCH3

    COOH3C

    H

    COOCH3

    COOCH3

    H

    toluen, 1500C

    hs 84%

    Cc dien mch thng tc dng vi dn xut axetylen c cc dn xut ca

    xyclohexadien:

    +

    CHOOCH3

    COOCH3

    COOCH3

    COOCH3

    toluen, 1500C

    hs 85%

    Cc dn xut ca butadien tc dng vi anhydrit maleic cho cc anhydrittetrahydrophtalic:

    + O

    O

    O

    O

    O

    O

    toluen, 1500C

    hs 90%

    Ngoi ra cc nitrozo cng phn ng c vi butadiene nh l mt tc nhn

    dienophile:

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    29/256

    -29-

    +

    O

    NC

    Cl

    N CH3

    CH3

    O

    C

    Cl

    CH3

    CH3

    Cng tng t nh butadiene, hai phn t acrolein phn ng vi nhau (va ng vai

    tr ien ln dienophile) to thnh dn xut vng pyran:

    O

    +

    O

    CHO

    CHO

    benzen, 800C

    hs 45%

    Trien (1- vinyl butadien) phn ng vi anhydrit maleic cho dn xut anhydrit phtalic

    cng theo quy tc s-cis:

    + O

    O

    OHC

    H

    H

    O

    O

    O

    CH2

    ete, 350C

    hs 45%

    iu ch cc hp cht cha khung steran, ngi ta cho cc dn xut quinon tc

    dng vi butaiene c dn xut cha khung naphtalen:

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    30/256

    -30-

    H3CO

    O

    O

    CH3

    +

    H3CO

    CH3

    O

    O

    H3CO

    +

    H3CO

    H3C

    O

    O

    CH3O

    O

    Cc dn xut bis-metylen-xycloankan cng tc dng c vi cc dienophile khc

    nhau cho cc sn phm a vng:

    +

    NO2NO2

    ete, 200C

    hs 85%

    Trng hp cc phn ng vi bis-metylen-xyclobutan, sn phm to thnh khng bn

    nn vi tc dng li ca nhit to ra dn xut bis-metylen, cht ny tip tc phn ng vi

    mt phn t anhydrit maleic khc ngay trong phn ng to ra hp cht 4 vng:

    Tng hp tip

    Tng hp tip

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    31/256

    -31-

    +O

    O

    O

    O

    O

    O

    O

    O

    O

    O

    O

    O

    OO

    O

    O

    O

    O

    benzen, 800C

    hs 95%1500C

    Cc hp cht cha nhn thm, nht l ng ng vi benzen rt kh tham gia phn

    ng Diels-Alder. Nhng ngi ta cng thc hin c phn ng gia 1,2,4,5 tetrametyl

    benzen vi peflobutin-2 cho hp cht a vng tuy hiu sut khng cao:

    H3C

    H3C CH3

    CH3

    +

    C

    C

    CF3

    CF3

    CH3

    CH3

    F3C

    CF3

    H3C

    H3C

    2000C

    hs 41%

    iu ch hp cht cha nhiu Clo (ha cht bo v thc vt) ngi ta cng tin

    hnh phn ng Diels-Alder gia hexancloxyclopentadien v benzen(ng vai tr l 1

    dienophin):

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    32/256

    -32-

    ClCl

    ClCl

    Cl Cl

    + +

    Cl

    Cl

    Cl

    Cl

    Cl

    Cl

    1000atCl ClCl

    Cl

    Cl Cl

    Cl

    Cl

    ClClCl

    Cl

    Furan cng phn ng c vi maleyl amit to ra cc hp cht d vng:

    O + NH

    O

    O

    O NH

    O

    O

    ete, 200C

    hs 100%

    Trong lnh vc ha hc tecpen, bng phn ng Diels-Alder ngi ta iu ch ra

    nhiu loi hp cht d vng c b khung c bn sau y:

    1. 2. 3. 4.

    1.Pinan 2.camphan 3. izo-camphan 4.phencan

    3.9. Mt vi v d

    1. Mt nguyn liu trung gian quan trng trong tng hp cc dn xut ca prostaglandin la

    3--cacboxymetyl-4-benzyloxymetyl-5-hydroxy xclopenten-1, c tng hp theo phng

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    33/256

    -33-

    php c hiu lp th qua dn xut cha b khung norbonen , c iu ch bng phn ng

    Diels-Alder i t dn xut xyclopentadien v clorua axit 2-cloacrylic:

    CH2OCH2Pn+

    Cl COCl

    HPnH2COH2C

    Cl COCl

    HPnH2COH2C

    O

    HPnH2COH2C

    O

    O

    CH2OCH2Pn

    CH2COOH

    OH

    ete, 00C

    hs 85%

    phn huyCurtius

    chuyn viBayer - Villger

    1. OH-

    2. H+

    2. Nm 1952, Woodward v cc ng nghip ca ng m ra con ng lch s tng hp

    steroid cortisone v colesterol

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    34/256

    -34-

    Phn ng ca quinon vi butadiene trong dung mi benzen 100oC trong 96gi bng

    phn ng cng Diels-Alder to thnh sn phm cng 2 vng thng qua trng thi chuyn

    tip endo.

    Phn ng Diels-Alder gia antraxen vi maleic anhydric. Sn phm to thnh l 9,

    10-dihydroanthracene-9,10-, -succinic anhydric. Lc ny antraxen ng vai tr l diene vmaleic anhydric ng vai tr l dienophile. Kt thc phn ng, sn phm th s c ti kt

    tinh.

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    35/256

    -35-

    3. Trong phng sinh tng hp cc alcaloit nhn aspidosperma, bc cui cng, ngi ta

    s dng p Diels-Alder ng vng ni phn t dn xut secodin, to ra vincadifformin v

    sau cng l 3-oxovin-cadiffomin v 3-oxominovin:

    N

    NOH

    X

    R

    Toluen, 1100C

    -H2O

    N

    N

    X

    RCOOCH3

    COOCH3

    CH2

    Toluen, 1100C

    N

    N

    X

    RCOOCH3

    H

    Vincadiformin(khi R l H, X l H2) 3-oxovincadifformin(khi R l H, X l O)

    3-oxominovin(khi R l CH3, X l O)

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    36/256

    -36-

    CHNG 4: PHN NG ANDOL V CC LOI PHN NG TNG T

    4.1. i cng

    Phn ng gia mt thnh phn cha H

    hot ng vi mt thnh phn cha nhm C=O

    hot ng ca aldehit hoc xeton, kt qu to ra mt hp cht c cacbon ln hn v loi ra

    mt phn t H2O. Phn ng nh vy c gi l phn ng andol ha:

    C

    R1

    Z

    + C

    R2

    R3

    O CH C

    R2

    R3

    R1

    Z1

    OH

    H2

    Thnh phn cha H Thnh phn cha CO

    C C

    R1

    Z

    R2

    R3

    -H2O

    (2)

    Trong Z l nhm th ht in t bao gm: -COR ( R l H, alkyl ); -COOR (R l H,

    alkyl ); C N ; -NO2; cn R1, R2, R3 c th l H, alkyl, aryl.

    Nu phn ng dng li giai on 1 th gi l phn ng cng aldol v sn phm gi l

    sn phm cng aldol; cn nu phn ng tip tc ti giai on 2 (dehydrat ha) th gi chung

    c qu trnh hai giai on ny l phn ng ngng t aldol v sn phm dehydrat ha nay l

    sn phm ngng t aldol.

    4.2. C ch phn ng

    Phn ng aldol in hnh l phn ng dime ha aldehit axetic di tc dng ca dung

    dch kim trong ancol c sn phm cng hp:

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    37/256

    -37-

    C

    O

    HCH3 + HO-

    chm.C

    O

    HCH2(-)

    H2O+

    C

    O

    CH3 H

    _

    + C

    O

    HCH2

    (-)

    CHCH3 CH2 CHO

    _

    H2O CH

    OH

    CH2CH3 CHO + OH(-)

    O

    Bc th hai ca ngng t aldol l loi phn t nc, qu trnh ny xy ra mt cch

    d dng (t xy ra) vi s c mt ca axit lm xc tc. C ch nh sau:

    CH3 CH

    OH

    CH2 C H

    O

    + H(+)

    CH3 CH CH2 C H

    OOH2(+)

    CH3 CH CH2 C H

    O(+)

    H2O+

    CH3 CH CH2(+)

    CHO CH3 CHOCHCH H(+)

    +

    Nh vy ngng t aldol gm hai bc, bc th nht l cng aldol, bc th hai l

    tch loi nc.

    Khng ch xc tc kim m axit cng c th xc tc cho phn ng gia C-H mang

    tnh axit ca cc hp cht cacbonyl vi cc hp cht cacbonyl. Xc tc axit lm tng hot

    lc (kh nng phn ng) ca nhm cacbonyl, ngoi ra n cn xc tc cho qu trnh enol ha

    ca thnh phn cha C-H:

    C

    H

    HR

    CR

    O'

    H

    (+)

    + C

    H

    HR

    CR

    OH'

    (+)

    H

    (+) CR

    HC

    R

    OH

    '

    +

    Do tnh cht baz ca ni i C=C ca enol, n c kh nng cng vo C=O nh l

    mt tc nhn nucleophyl:

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    38/256

    -38-

    (+)H

    (+)

    CHO

    R

    CHR

    '

    + C O + H(+)

    HO C

    R

    C

    H

    R

    C OH'

    C

    R

    O C

    H

    R

    C OH

    '

    _

    Kt qu nhn c sn phm cng hp ging nh trng hp xc tc kim.Trong

    mi trng axit, sn phm cng hp alcol dehydrat to ra hp cht , - khng no.

    H(+)C

    R

    O C

    H

    R

    C OH

    '_

    H(+)

    C

    R

    O C

    H

    R

    C OH

    H'

    (+)

    H(+)

    _H(+)_H2O

    + H2O +C

    R

    O C

    R

    C

    '

    Xc tc axit t ngha hn xc tc kim trong lnh vc cng hp ca ni i C=O,nhng trong mt s phn ng cng c dng ti n.

    Sau y l mt s phn ng trn c s phn ng C-H mang tnh axit v C=O ca

    cacbonyl:

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    39/256

    -39-

    C O + C NH C CN

    OH

    C O + HC C H C COH

    CH

    C O + CH2 CO

    H(R)C CH

    OH

    CO

    H(R)

    H2O_

    C C CO

    H(R)

    Ar CHO + (CH3 CO)2O_CH3COOH Ar CH CHCOOH

    C O + CH2

    Cl

    COORHCl

    _C CH

    O

    COOR

    C O + CH2X

    YH2O

    _C C

    Y

    X

    R CCl

    O+ CH2

    X

    Y

    HCl_

    R C

    O

    CHX

    Y

    R CO

    OR+ CH2 COOR R C CH

    O

    COR

    O

    C OH

    H+ H N + CH2 C

    O

    H(R)

    H2O_

    N CH2 CH CO

    H(R)

    ,hop.tng,

    xyanhydric

    elynyl hoa

    cng hop,. . aldol

    phan ung perkin, ,

    ,hop este glyxit.tng,

    (phan ung Darens), ,

    phan ung ngung tu, , , .

    Knoevenagel

    ngung tu, .(Claisen)

    alkyl hoa hop chtdicacbonyl-

    ,.

    phan ung, ,

    Mannich

    4.3. Cc phn ng ph

    a. Trng hp aldol dime ha hoc phn ng t trng ngng

    Trng hp aldol dime ha hoc phn ng t trng ngng (gia hai phn t ging

    nhau), ngi ta khng cn cp nhiu ti vn phn ng ph v ty thuc vo mi trng

    phn ng s nhn c sn phm cng aldol hoc sn phm loi nc l hp cht cacbonyl

    khng no.

    b. Trng hp phn ng xy ra gia hai phn t khc nhau

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    40/256

    -40-

    Theo nguyn tc 8 loi sn phm c hnh thnh ( hai loi dime, hai loi aldol cho

    nhau, v 4 sn phm mt nc), nhng sn phm no to ra nhiu hn cn ty thuc cu trc

    ca cc cht tham gia phn ng cng nh mi trng phn ng. C th phn loi theo cc

    cht tham gia phn ng nh sau:

    + Trng hp mt aldehit phn ng vi mt xeton, do kh nng phn ng ca cacbonyl

    (C=O) xeton v andehit khc xa nhau v th thng thng phn ng cng lun xy ra trn

    C=O ca andehit

    CH3CHO CH3 CO CH3 CH3 CH

    OH

    CH2 CO CH3+

    H2O_ CH3 CH CH CO CH3

    Trong trng aldehit phn ng vi xeton bt i xng th v nguyn tc s xy ra hai

    loi phn ng aldol:

    H2O_

    CH3CHO + C OH2C

    H3C

    CH3

    CH3 CH

    OH

    CH CO CH3

    CH3

    CH3 CH CH2

    OH

    CO CH2 CH3

    CH3 CH C CO

    CH3CH3 (A)

    CH3 CH CH CO CH2 CH3 (B)

    Trong thc t nu xc tc l axit th hu nh sn phm A c to thnh; cn nu xc

    tc l baz th to ra hn hp sn phm B v A

    + Trng hp hai aldehit khc nhau hoc hai xeton khc nhau tham gia phn ng

    aldol tt nhin nhiu loi sn phm c to ra, tr trng hp do nguyn nhn v cu trc

    gia hai phn t c khc nhau rt ln v kh nng phn ng.Trng hp duy nht mt phn

    t lun l thnh phn cha H hot ng ca phn t kia lun l thnh phn cha nhm

    cacbonyl hot ng th lc ny s loi sn phm to ra s t i, v khng cn sn phm th

    hai ca phn ng aldol cho cng nh sn phm dime gia hai phn t cng loi:

    Theo nguyn tc ca Lieben, cc nhm th v tr thng lm gim kh nng phn

    ng ca nhm cacbonyl bn cnh, nh vy hp cht cha t nhm th v tr s lun ng

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    41/256

    -41-

    vai tr l thnh phn hp cht cung cp nhm cacbonyl hot ng; cn hp cht cha nhiu

    nhm th hn v tr s lun l thnh phn cung cp H hot ng. V d:

    CH3CHO + CH3CH2CHO KOH CH3 CH CH CHO

    OH CH3 H2O_ CH3 CH C CHO

    CH3

    CH3CH2CHO + CH CHOH3C

    H3CCH3 CH2 CH C CHO

    OH

    CH3

    CH3

    L d nhin trong phn ng th hai trn khng c th to ra sn phm loi nc v

    cc sn phm ghi trn, ch mi l sn phm ca phn ng chnh cn cc sn phm c th

    to ra ca phn ng ph th rt nhiu.

    + Trng hp phn ng gia hai aldehit hoc hai axeton khc nhau ch to ra duy nht

    mt loi sn phm khi mt trong hai hp cht cha cacbonyl ni trn khng cha hydro v

    tr . V d:

    CHO + CH3CHO CH CH CHO

    Nhng phi lu rng, nhng trng hp nh th nu phn ng thc hin trong

    mi trng kim qu c th vi vic chuyn dch ion hydrua s to ra phn ng ph (phnng d ly) ta s c cc sn phm ca phn Cannizzaro l mt alcol v mt axit:

    R CHO + CH2O R CH2OH + HCOOH

    + Trong mi trng phn ng aldol: cc este, anhydrit cacboxylic hu nh ch to ra

    cc sn phm ngng t kiu Claisen:

    C CH2R1

    Z

    + R2 CO

    Y

    HY CH C2R1

    Z

    _

    Nu phn ng gia este vi anhydrit thc hin nhit thp v s dng d lng

    alhydhit th phn Claisen b kim hm, cn phn ng aldol s c u th hn:

    C6H5CHO CH3COOC2H5NaOC2H5 CH CH COOC2H5

    Trng hp dng xc tc axit, phn ng ph l sn phm ca qu trnh axetal ha:

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    42/256

    -42-

    R CHO C2H5OH/HCl R HCOC2H5

    OC2H5

    i khi cng nhn c cc sn phm ca phn ng Michael v sn phm ngng tto ra cc hp cht cha ni i hot ng thuc ng ng ca vinyl cacbonyl, cht ny

    tham gia vo phn ng Michael vi hp cht cha hydro hot ng cha phn ng cn nm

    trong hn hp phn ng:

    CH

    X

    R1

    R2+ C C

    R4

    R3 Y

    Rbazo

    C C CHY

    R

    R1

    R2

    R3

    R4X

    R1,R2,R3,R4 l alkyl hoc arylX,Y l cc nhm ht in t : COOH, COOR, COR, CONH2, CN, hoc SO2.

    4.4. Xc tc

    Xc tc thng thng nht ca phn ng aldol l cc baz, do trc ht ta cp

    n cc xc tc baz ny.

    Xc tc baz c s dng nhiu nht l dung dch metanol ca NaOH hoc KOH

    (xt v kh nng ha tan th KOH tt hn), cng nh dung dch etanol ca KOH. Trong mt

    s trng hp c th dng dung dch nc alcol ca NaOH hoc KOH.

    Nhng nu s dng xc tc kim c nng cao s gip cho qu trnh phn hy cc

    sn phm aldol nn thng ch nn dng t l 2 n 3% mol xc tc trn 1 mol cht phn

    ng, trong nhng trng hp c bit c th dng ti 5 n 10% mol. Mt khc kim cng

    xc tin qu trnh dehydrat ha, do vi mc ch iu ch sn phm cng hp aldol th

    xc tc hay s dng l cc mui kim loi kim ca cc axit yu nh axit xyanhydric, axit

    photphoric, axit cacbonic.

    Trong trng hp cc aldehit hot ng mnh, xc tc thng hay c s dng l

    cc amin bc nht, bc hai, v d: pyrolidin, pyperidin. i khi cng s dng ti cc alcolat,

    c bit trong trng hp cc hp cht t nhy cm vi phn ng.

    Cng c nhng trng hp ngi ta ni ti xc tc l nhng baz mnh nh natri

    hydrua, atri amit, thm ch c ti liu ni ti c hp cht Grignard.

    ng ch l cc cht trao i ion loi baz, vi xc tc ny trong nhiu trng hp

    cho hiu sut rt cao.

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    43/256

    -43-

    Xc tc axit cng c s dng nhng khi s dng xc tc loi ny thng khng th

    phn lp c sn phm cng aldol v mi trng axit xc tc ny cho qu trnh loi nc,

    hn na trong nhiu trng hp sn phm ph nh c l cht nhy do kt qu ca qu

    trnh polyme ha. V th xc tc axit rt t khi c s dng.

    Cc xc tc axit c s dng l kh HCl, i khi H2SO4 c, axit axetic, hoc BF3.

    4.5. Cc yu t nh hng ti phn ng

    Dung mi: Dung mi c s dng nhiu nht l metanol, etanol. Nhiu trng hp

    dng tetrahydrofuran, 1,2-dietoxyetan, dimetyl formamit v dimetyl sunfoxit. Trng hp

    xc tc l axit ngi ta dng dung mi ete, benzen thay cho alcol trnh vic to ra axetal.

    Nhit : Phn ng aldol thng c tin hnh nhit thp, t khi phi dng tinhit cao hn hn nhit phng; nhng i khi thc phi thc hin nhit cao hn

    (trn si ca metanol hoc etanol), khi sn phm loi nc to ra hp cht cacbonyl

    khng no la khng th trnh khi.

    Thi gian phn ng: Thng thng phn ng thc hin n 5 gi, i khi phi ko

    di ti 12 n 20 gi ( nhng trng hp phn t c lc cn khng gian ln).

    T l mol: Trong trng hp n gin, t l mol gia thnh phn ca H hot ng v

    thnh phn cha C=O hot ng l 1:1, nhng nu l phn ng gia hai phn t khc nhauc cha nhm cacbonyl th lun dng d lng loi km phn ng, v nh th s loi c

    kh nng t ngng t (self-condensation). Phn ng nn thc hin trong lung kh nit

    trnh s oxy ha ca cc enolat v , cacbonyl khng no.

    4.6. Phm vi ng dng ca phn ng

    Phn ng dime ha gia hai phn t aldehit c cu trc ging nhau. V d: Gia hai

    phn t aldehit axetic, phn ng xy ra rt d dng nhit 5 n 10C vi xc tc dung

    dch kim nc, dung mi l bn thn aldehit axetic. im quan trng y l phi khuy

    mnh v sau khi kt thc phn ng (khong 1 gi) phi trung ha bng axit tactric (axit yu)

    hn ch vic dehydrat ha:

    CH3 CO

    H+ HCH2 CHO CH3 CH CH2 CHO

    OH

    Sn phm to ra c ct phn on v dng lun v nu lu s dime ha chuyn

    thnh parandol:

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    44/256

    -44-

    CH3 CH CH2 CHO

    OH O O

    CH2 CH CH3OH

    HO CH32

    2

    Phn ng dime ha gia hai xeton cng loi. V d hai phn t axeton t ngng t vi

    xc tc l Ba(OH)2 trn si ca axeton:

    CH3 COCH3Ba(OH)2

    CH3COCH2 C CH3

    OH

    CH3

    H2O CH3CO CH C CH3CH3

    _2

    Phn ng gia aldehit v xeton:

    C6H5CHO + CH3COCH3 C6H5CHOH

    CH2 CO CH3

    C6H5CH CH CO CH3

    C6H5CHO + CH3COCH3 C6H5 CH CH CO CH CH C6H52

    Trong trng hp ny aldehit phn ln ng x nh thnh phn cha C=O hot ng,

    cn xeton nh thnh phn cha H hot ng. V d khi cho benzaldehit phn ng vi

    axeton, ty thuc t l mol gia aldehit v xeton m ta thu c sn phm mt ln aldol hay

    hai ln.

    Hp cht nitroalcan cng phn ng aldol c vi aldehit hoc xeton, xc tc l amin

    bc nht, sn phm thu c hu ht l loi b dehydrat ha.

    C6H5 CHO + CH3 NO2 C6H5 CH CH NO2

    C6H5 C

    CH3

    O + CH3 NO2 C6H5 CH

    CH3

    CH NO2

    Nhng nu dng xc tc l cht trao i ion loi amin v tin hnh phn ng nhit

    phng s thu c sn phm cha ehydrat ha :

    C6H5 CHO + CH2 NO2

    CH3

    C6H5 CH CH

    OH

    NO2

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    45/256

    -45-

    Phn ng gia aldehit thm vi anhydit di xc tc mui kim loi kim ca axit

    tng ng (phn ng Perkin).V d iu ch axit xinnamic(axit -phenyl acrylic) l

    nguyn liu quan trng trong thnh phn tinh du qu, ngi ta cho benzaldehit phn ng

    vi anhydrit axetic khi s c mt ca xc tc natri axetat:

    C6H5 CHO + (CH3CO)2ONaOCOCH3 C6H5 CH CH COOH

    Phn ng gia mt anldehit hoc xeton vi hp cht cha C-H hot ng do hai

    nhm ht in t to ra di xc tc bazo (phn ng Knoevenagel).C ch ca phn ng

    ny c bn ging vi phn ng aldol ha xc tc bazo, duy ch c iu khc l khng th

    phn lp c sn phm cng hp do nc qu d dng b loi ra to thnh sn phm

    ngng t:

    C O

    R1

    R2

    + H2C

    X

    Y

    bazo

    -H2O

    C C

    R1

    R2

    X

    Y

    Trong : X, Y l cc nhm th ht in t: COOH, COOR, CN, CONH2, NO2,

    CHO, COR. R1, R2 l H hoc alkyl

    Phn ng tng t nh phn ng aldol khi mt trong nhng hp cht cha H hot

    ng c cha nhm halogen ht in t ( phn ng Dazens). Phn ng ny dng natri alcolat

    lm xc tc:

    C O

    R1

    R2

    + CH2

    Cl

    COOC2H5 C

    R1

    R2

    CH

    OH Cl

    COOC2H5

    -HCl

    C

    R1

    R2

    CH

    O

    COOC2H5

    1.thuy phan2decacboxyl hoa

    CH

    R1

    R2

    CHO

    Vy phn ng Dazens m ra con ng mi tng hp cc aldehit c s cacbon ln

    hn mt i t mt xeton.

    Cc hp cht d vng cha nito c nhm metyl ti v tr th 2 hoc 4 cng d dng

    tham gia phn ng ngng t kiu aldol vi cc hp cht oxo(phn ng Ladenburg):

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    46/256

    -46-

    N CH3

    + OHC-H2O

    NCH CH

    2-picolin

    N

    CH3

    +

    OCHO NO2

    -H2O

    N

    CH CH

    O NO2

    lepidin

    Xc tc ca phn ng Ladenburg l pyperiddin, i khi ch cn ti s un vi axits

    axetic.

    Trong phn t este ca axit sucxinic d khng c H hot ng lm nhng di tcdng ca mt ng lng mol natri alcolat phn ng ngng t kiu aldol cng c xc

    tin (phn ng ngng t Stobbe):

    C O

    R1

    R2

    + CH2 CH2

    COOEt

    COOEtNaOEt C

    R1

    R2

    O-

    CH

    COOEt

    CH2

    C O

    OEt

    O

    COOEtR2

    R1

    O

    O

    COOEtR2

    R1

    O

    +

    EtO

    (-)

    C C

    R1

    R2

    COOEt

    CH2 COO-

    thuy phn

    C C

    R1

    R2

    COOH

    CH2 COOH

    Aldehit hoc xeton tc dng vi cc alkyliden photphoran cng nh sn phm ngng

    t aldol (Phn ng Wittig):

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    47/256

    -47-

    P

    R

    R

    R

    * CH(+) R1

    R2

    X

    (-)bazo

    (-HX)P

    R

    R

    R

    C

    R1

    R2

    P

    R

    R

    R

    C

    (+)R1

    R2

    (-)

    mui photphoni "photphoran" "ilid"

    PR

    R

    R

    C

    R1

    R2

    + O C

    R3

    R4

    C

    R1

    R2

    C

    R3

    R4

    + P

    R

    R

    R

    O

    "photphinoxit"

    C ch phn ng ny thc cht l phn ng cng nucleophyl ca C=O vi ilid:

    P

    R

    R

    R

    C

    R1

    R2

    + O C

    R3

    R4

    P C

    O C

    R

    R

    R

    R1

    R3

    R4

    R2

    (+)

    (-)

    P C

    O

    R

    R

    R

    C

    R1

    R2

    R3

    R4

    P

    R

    R

    R

    O + C

    R2

    R1

    C

    R3

    R4

    Phn ng Witting c ngha thc t rt ln, c bit do phn ng c chn lc

    cng nh kh nng phn ng cao ca n. Phn ng c s dng rng ri bin i nhiu

    loi hp cht c cu trc phc tp. Hiu sut phn ng cao, thng t t 80 dn 95%.

    Tc nhn ca phn ng Witting thng i t triphenylphotphin,alkyl halogenua tng

    ng v butyl hoc phenyl liti hoc natri amit hay natri hydrua, ngay c natri alcolat v

    NaOH:

    Ph3P+ Cl CH2CH3 Ph3PCH2CH3

    (+)

    Cl

    (-) PhLiPh3P CH2 CH3

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    48/256

    -48-

    Vi cc alkyl halogenua c cha nhm th ht in t mnh, vic chuyn ha to

    photphoran cng d, lc ny ch cn tc dng ca kim cng cho phn ng thc hin:

    Ph3P + Cl CH2CN Ph3PCH2CN(+)

    Cl

    (-)NaOH

    Ph3P CH CN

    Ban u phn ng tng hp Witting t c s dng trn quy m cng nghip do gi

    thnh Ph3P qu t. Nhng v sau ngi ta thy rng c th thay Ph 3P bng trimetyl hoc

    trietyl photphit m hiu sut phn ng t c cng kh tt. Trong trng hp ny qu

    trnh phn ng s l:

    (CH3O)P + Br CH

    R1

    R2

    (CH3O)P CH

    O

    R1

    R2

    + CH3Br

    (CH3O)P

    O

    CH

    R1

    R2

    NaCH3(CH3O)2P C

    O

    R1

    R2(-)

    (CH3O)2P

    O

    C

    R2

    R1

    (-)

    (CH3O)2P

    O

    C

    R1

    R2

    (-)+ O C

    R3

    R4

    C C

    R1

    R2

    R3

    R4

    + (CH3O)2P O

    O(-)

    Photphonat

    Phng php photphonat ny ch c mt yu cu l t nht mt trong hai nhm th R1

    hoc R2 phi l nhm th ht in t (trong nhiu trng hp ch cn nhm aryl l ). Tc

    nhn photphonat c cu trc khng gian ln nhng nh c tnh nucleophyl ln nn trong

    phn ng Witting nhng hp cht xeton c kh nng phn ng hi km cng cho hiusut phn ng cao hn so vi tc nhn photphoran, v bn cht ca phn ng Witting l cng

    nucleophylcuar nhm cacbonyl.

    Trong phn ng Witting, bc u tin l to ra mui photphoni v hp cht ilid.

    Bc ny thng c xc tin trong dung mi tr nh bezen hoc, ete i khi trong iu

    kin nung chy khng c dung mi.

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    49/256

    -49-

    Vic to hp cht ilid bng phenyl hoc butyl liti thng hay c tin hnh trong

    dung mi loi ete khan nc nh dioxan, tetrahydrofuran, 1,2-dimetoxy etan hoc trong

    dietyl ete, cn nu to ilid bng natri alcolat th dung mi s dng c rt nhiu loi ngay

    c cc loi alcol, thm ch c nc khi dng NaOH.

    Phn ng Witting vi xeton, alehit c tin hnh trong cc dung mi phn cc

    mnh, v trong c hp cht ilid ln cc hp cht oxo u ha tan c mt mc

    nht nh. Cc dung mi thng c s dng l dimetyl formamit, dioxan, thm ch c axit

    formic.

    Phn ng Witting l phng php duy nht c hiu qu iu ch cc dn xut mt,

    hai ln th v tr ca axit acrylic:

    CH

    H3C

    H3C

    C

    O

    CH

    C2H5

    CH CH2

    + P

    OH3C

    OH3C

    CH

    O

    (-)COOCH3

    hiu sut 75%

    CH

    C2H5

    CHH2C

    C

    HC(H3C)2

    CH COOCH3

    Hp cht ilid trong phn ng trn dc iu ch t trimetyl photphit v este ca

    bromaxetic:

    (CH3O)3P + BrCH2COOCH3 (CH3O)2PCH2COOCH3

    O

    + CH3Br

    (CH3O)2PCH2COOCH3

    O

    NaOCH3P

    OH3C

    OH3C

    CH

    O

    COOCH3

    (-)Na

    (+)

    Phn ng Witting c bit c s dng nhiu, c hiu qu v khng th thiu c

    trong tng hp cc hp cht thin nhin dng lm dc phm nh tng hp vitamin A, D,

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    50/256

    -50-

    cc tecpen, cc carotenoit, cc prostaglandin v cc hp cht hocmon thc vt c mch

    cacbon cha nhiu lin kt kp (cc juvenin hocmon) do phn ng rt c bit v chn lc.

    4.7. Cch tin hnhTy thuc cht khi u a vo thc hin phn ng aldol v sn phm cn iu ch

    ra ch l sn phm cng hp hoc sn phm dehydrate ha m c nhng phng php diu

    ch v x l khc nhau. Sau y l mt s phng php tin hnh c tnh cht tng qut .

    4.7.1. iu ch sn phm cng aldol t alehit mch thng

    Ha tan 1 mol alehit trong ete, va lm lnh va nh git t t 0.02 mol dung dch

    15%KOH trong methanol, trong qu trnh ny duy tr hn hp phn ng 10 n 150C. Sau

    khi cho xong, khuy nhit phng dn khi phn ng kt thc (1.5 n 2 gi). Dng axitaxetic long a v pH trung tnh, loi kali axetat, lm khan vi natri sunfat, ct loi dung

    mi p sut gim, ct thu sn phm cng aldol nhit si thch hp.

    4.7.2. iu ch sn phm cng aldol t alehit mch thng v xeton

    Cho vo bnh 1 mol xeton, 0.03 mol dung dch 15% KOH, va lm lnh va khuy

    v nh git t t dung dch 1 mol aldehit va mi ct li ha tan trong 100 ml ete vo dung

    dch trn (trong vng 4 n 6 gi) nhit 10 n 150C.Sau khuy thm 1,5 gi nhit

    phng.Dng axit axetic long a v pH trung tnh. Lm khan, ct loi dung mi v ctsn phm p sut gim thu sn phm cng aldol nhit thch hp.

    4.7.3. iu ch ,-xeton khng no (sn phm ngng t aldol) bng phn ng gia

    alehit thm vi xeton

    Ha tan 1 mol alehit thm v 3 mol xeton trong 200 ml methanol khong 20 n

    250C, va khuy va nh git vo 0.05 mol dung dch 15% KOH trong methanol. Sau

    khuy thm 3h nhit phng. Dung axitaxetic long a pH v trung tnh. Nu sn phm

    l cht rn ta ra th lc, ra vi nc sau kt tinh li trong dung mi thch hp. Nu sau

    khi trung ha m sn phm khng ta ra th hn hp phn ng c pha long vi nc,

    chit vi ete. Dch ete c lm khan bng Na2SO4, ct loi dung mi, cn c kt tinh

    trong dung mi thch hp hoc ct di p sut gim thu ,- xeton khng no.

    4.8. Mt s v d

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    51/256

    -51-

    Trong qu trnh tng hp khng sinh cloramphenicol bng phng php ha hc,

    ngi ta s dng phn ng aldol ha ca benzendehit vi 2- nitroetanol to ra sn

    phm trung gian 1-phenyl-2-nitropropandiol- 1, 3.

    CHO + H2C

    NO2

    CH2OH CH

    OH

    CH

    NO2

    CH2 OH

    CH

    OH

    CH

    khu ha

    CH2

    NH2

    OH

    1.axetyl ha2.nitro ha

    3.daxetyl ha4Cl2CHCOOCH3

    O2N CH

    OH

    CH

    NH

    CH2OH

    COCHCl2

    cloramphenicol

    Trong qu trnh tng hp thuc bo v thc vt loi juvenin hocmon ngi ta cng

    s dng phn ng aldol gia dihydro xitronellal vi dimetyl glutaconat trong mi trng

    phn ng este, sn phm ngng t cng b thy phn cho thnh phm mui dinatri ca

    dn xut metylen glutaconat:

    CHO + CH3OOC

    CH2

    C

    CH3

    CH COOCH3

    NaOH/CH3OH CH

    COONa

    C

    CH3

    CH COONa

    Trong qu trnh tng hp ton phn alcaloit papaverin( dc phm c tc dng h

    huyt p) ngi ta cng s dng phn ng aldol ha iu ch homoveratrylamin- mt

    nguyn liu chnh trong qu trnh tng hp i t vanilin:

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    52/256

    -52-

    HO

    CH3O

    CHO(CH3)2SO4

    OH3C

    OH3C

    CHOCH3 NO2

    OH3C

    OH3C

    CH CH NO2

    [H]

    OH3C

    OH3C

    CH2 CH2 NH2

    Homoveratrylamin

    1)HOOC CH2OCH3

    OCH3

    2)POCl33)Ni_Rancy(-H2)

    N

    OH3C

    OH3C

    CH2 OCH3

    OCH3papaverrin

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    53/256

    -53-

    CHNG 5: CLOMETYL HA CC HP CHT NHN THM5.1. i cng

    Clometyl ha cc hp cht thm l phn ng thay th hidro c cc hdrocacbon thmbng nhm bng nhm clometyl (CH

    2Cl) thng phn ng gia hp cht nhn thm v hn

    hp ca fomaldehit v axit clohydric vi cht xc tc l ZnCl2Phng trnh:

    Ar - H + CH2O + HClZnCl2

    Ar-CH2-ClPhn ng ny do Blanc tm ra vo nm 1923 nn cn c gi l phn ng BlancPhn ng clometyl ha ch c ngha thc t trong hp cht nhn thm.

    5.2. C ch phn ngPhn ng clometyl ha thc hin n gin nht trong mi trng axit clohydrit vi

    fomaldehit. Trong trng hp ny trc ht fomaldehit ly thm proton v hnh thnh cationoxymetyl:

    CH2 O + H(+)

    H

    C

    H

    OH

    +

    CH2 OH

    (+)

    Chnh cc cation ny tn cng vo hp cht thm theo kiu th electrophyl to ra

    dn xut hydroxymetyl ca hp cht thm:[CH2-OH]

    (+) + Ar-H ArCH2OH + H(+)

    Trong mi trng axit clohydric, dn xut hydroxylmetyl va to thnh li tip tcphn ng to thnh sn phm n nh hn l dn xut clometyl v diarylmetan:

    Ar-CH2OH + H(+) ArCH2OH2

    (+)

    Ar-CH2Cl + H2O

    +Cl(-)

    -Cl(-)

    Ar-H

    Ar-CH2-Ar + H(+) + H2O

    Nh vy phn ng to ra c dn xut clometyl v diaryl metan. C ch trn cng chothy axit v cht loi nc u xc tc cho vic to ra c hai loi sn phm, cn ion clorua

    bo m cho s hnh thnh dn xut clometyl.5.3. Cc phn ng ph

    Nh trong phn c ch phn ng cp, n xut diaryl metan s c to ra do

    trong qu trnh thc hin phn ng lun phi tnh ti iu ny. Vi vic lm tng nng ion clorua trong hn hp phn ng v vi vic s dng d lng formaldehit cng nh nng axit v chn c nhit phn ng ph hp ta c th kim sot c phn ng to rasn phm diaryl metan.

    Nu hp cht nhn thm l cht hot ng tng i mnh hoc mi trng phn ngqu khc nghit th n xut di- hoc tri-clometyl cng s c to thnh. nhng hp cht nhn thm c cha nhm th ha nhn ( hot ng mnh ) nh phenol vamin, cn phi tnh ti sn phm do hai loi phn ng ph kt hp vi nhau sinh ra sn

    phm a trng ngng ( sn phm cao phn t ca phenol v formaldehit ). Bng cch iuchnh t l mol v khng ch nhit thch hp, ngi ta c th hn ch c hai loi phn

    ng ph ny:

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    54/256

    -54-

    OH OH

    OH OH

    CH 2 CH2

    CH2

    CH2

    CH2

    CH2

    CH2

    CH 2

    OH

    m + (CH2O)n

    5.4. Cc tc nhn clometyl ha5.4.1. Formaldehit v axit clohidric

    Formaldehit va axit clohidric l tc nhn clometyl ha c s dng ph bin nht.

    formaldehit c th s dng c dng dung dch c dng polymer. Trn th trng formaldehitdung dch nc c nng khong 35 n 40%. Cc polymer formaldehit u th rn nn bo qun v d vn chuyn hn. Trong thc t cc plome mch thng ca formaldehit th

    para- formaldehit HOCH2-(CH2O)n-CH2OH c ngha nht.Cc polyme mch thng c phn t lng nh ca para-formaldehit ha tan c

    trong cc dung mi hu c phn cc m khng b phn hy. Cc para-formaldehit c trn thtrng thng c t 8 n 100 n v phn t. Cc polyme foramaldehit trong nc lnh

    phi sau nhiu tun, trong nc nng phi 1 n 2 gi mi phn hy v ha tan c. Dungdch formaldehit c to ra t polyme rn hoc t kh u c tc dng nh nhau. Clometylha bng polyme para-formaldehit hoc bng kh foemaldehit u c.

    5.4.2. Cc diaxetal formaldehit v axit clohydricHai loi diaxetal formaldehit hay dng l dimetyl v dietyl axetal formaldehit. Chng

    c iu ch t formaldehit v alcol tng ng l metanol hoc etanol:CH2(OCH3)2 CH2(OC2H5)2dimetyl axetal dietyl axetalTrong qu trnh phn ng s loi ra hai phn t alcol:

    OH OH

    NO2

    + H2C

    OCH3

    OCH3

    NO2

    CH2Cl

    + 2CH3OH

    5.4.3. Cc clometyl ete

    Hai ete hay c s dng l clometyl metyl ete CH3OCH2Cl v di(clometyl) eteClCH2OCH2Cl.

    y l cc tc nhn clometyl ha mnh, nu s dng cc tc nhn ny clometylha s khng cn dng axit clohydric:

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    55/256

    -55-

    (CH3)2CH

    CH(CH3)2(CH3)2HC

    + CH3OCH2ClSnCl4

    (CH3)2CH

    CH(CH3)2(CH3)2HC

    CH2Cl

    + CH3OH

    Clometyl metyl ete c iu ch t formaldehit, axit clohydric v metanol, cn

    di(clometyl) ete c iu ch t para-formaldehit trong mi trng axit sunfuric c v khHCl.5.5. Cht xc tc

    Proton xc tc cho qu trnh phn ng v thng ngi ta dng lun bn thn axitclohydric, nn khng nht thit cn ti xc tc ring khc. nhng phn t c i lc hotng mnh, phn ng c thc hin khng cn dng ti xc tc ca axit clohydric. C ths dng xc tc c kh nng dehydrat ha nh axit sunfuric hoc clorua kim loi (ZnCl 2,

    SnCl4 ).5.6. Dung mi

    Dung mi thng dng nht l nc .i vi nhng cht khng ha tan c trongnc ,c thc hin clometyl ha iu kin d th hoc trong mi trng khng c dungmi hu c tr vi tac nhn clometyl ha.Vi cc tc nhn clometylmetyl ete ,hocdi(clometyl) ete ,c th tin hnh trong mi trng khan nc trong cht phn ng hoctrong mt dung mi hu c khc.5.7. Phm vi ng dng ca phn ng

    C th ni tt c cc hp cht thm u c th clometyl ha. C th clometyl ha cchp cht l dn xut ca benzen, naphtalen, phenantren, antraxen v c hp cht d vng nh

    pyridin,thiophen, cc cht ha hc t than .Nhm clometyl th vo phn t nhn thm nh l tc nhn electronphyl, do ntun th tt c cc nguyn tc trong nhn thm.

    Thng thng khi clometyl ha cc dn xut cha th ca nhn thm cho hiu sutcao hn so vi dn sut th ca n .C th tin hnh clometyl ha cc ng ngalkylbenzen iu kin phn ng iu kn phn ng nh nhng,sn phm to ra ch yu lcc para,c th tip tc a nhm clomettl th 2 vo nhn nhng vi hiu sut gim i sovi phn ng th 1

    CH3

    CH3

    CH2Cl

    CH3

    CH3

    ClCH2

    CH3

    CH3

    CH2Cl

    Vi cc dn sut ca phenol, do phn t qu hot ng nn ngay trong iu kin nhnhng vi dung dch nc ca formaldehit v axit clohydric cng khng khng ch c

    phn ng dng li mc sn phm mono.Vi nhng hp hp cht nh th ,trc ht ngi

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    56/256

    -56-

    ta phi lm gim hiu lc ca phn t nhn thm bng cch t ha nhm hydroxi ca phenolvietyclo format v clometyl dn sut mi to thnh l etylphenylcacbonat thy phn este nhn li dn xut phenol:

    OH

    ClCOOC2H5

    OCOOC2H5

    CH2O/HCl

    OCOOC2H5

    CH2Cl

    OH-

    OH

    CH2Cl

    Amin thm khng th clometyl ha c (v to sn phm nha ha) nhngarakylamin c th clometyl ha vi hiu sut rt tt ,sn phm la hn hp c para ln octo:

    CH2NH2 CH2Cl

    CH2NH2

    CH2Cl

    CH2NH2

    i vi cc cht thm b giam kh nng phn ng (cha nhm th loi hai ngay cdn xut nitro) cng c th thc hin vic clometyl ha nhng hiu sut rt thp v thc tcc phn ng ny rt t c ngha (clometyl ha cc hp cht clobenzen, brombenzen, p-diclobenzen, axit benzoic).

    Nhng nu cc dn xut cha nitro ,halogen hoc cacboxyl cn cha thm nhm OHca phenol hoc nhm alkyl (cnh nhiu nhm cng tt), n s hot ha nhn nn lc nyqu trnh clometyl ha t c hiu sut rt tt:

    COOH

    OHOH

    CH3

    Br

    CH3CH3 CH3CH3

    Br

    CH3ClCH2

    ClCH2

    (ClCH2)2O

    H2SO4

    CH2O/HCl

    COOH

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    57/256

    -57-

    Cng c th clometyl ha cc xeton thm nu trong nhn thm ca xeton c cha ccnhm hot ha (OH hoc alkyl):

    CH3

    COCH3

    CH3

    CH3 CH3

    ClCH2

    CH3

    COCH3

    CH3

    hot ha nhn thm ca cc nhm th tng dn theo trinh t sau :C3H7O >OCH3 >C3H7 >C2H5> CH3

    Cn gim kh nng phn ng ca cc nhm th tng dn theo trnh t sau:NO

    3> COOH >CH

    2CL >I >Br >I

    Sau y l gi tri tng quan v kh nng clometyl ha ca mt s dn xut benzen:Benzen : 1 toluen : 3 m-xylen : 24Mezitylen : 600 ansiol : 1300 3,5-dimetylanisol : 1000005.8. Cch tin hnh phn ng

    Trng hp tc nhn clomertyl ha l hn hp formaldehit v axit clohydric, thngthng ngi ta cn ong ton b khi lng cc cht tham gia phn ng cn thit v cho vo

    bnh phn ng, sau lm nng v ngoi nng hn hp phn ng ln nhit thch hp.Trng hp phn ng xy ra qu mnh lit, nn cho t t cht phn ng vo thit b

    nhiu ln, mi ln tng t mt, thm ch cng c th cho formal-dehit vo bnh lm nhiu ln trnh phn ng qu mnh lit.

    Cng c th tin hnh phn ng theo phng php lin tc.Sau khi phn ng kt thc ty thuc trng thi ca sn phm cng nh kh nng ha tan

    ca n m c phng php x l thch hp. Nu sn phm to thnh kt ta trong qu trnhphn ng th cng vic x l ch cn lc loi khi cht lng sau ra n axit, kt tinh litrong dung mi thch hp. Nhng nu sn phm l th lng th gn tch pha, ra li pha hu c

    bng dung dch baz long sau bng nc, tip l khan nc v ca loi dung mi sau ct phn on thu sn phm. Ch trc lc ct phi ra ht axit v axit s xc tc cho qu trnhhnh thnh sn phm ph.

    Nu sn phm l cht ha tan trong nc th c th s dng phng php chit ly snphm bng dung mi.

    5.9. Mt vi v dTrong qu trnh tng hp ancaloir paraverin (thuc h huyt p), ngi vclometyl ha

    veratrol 1 (xem s di y) bng formaldehit v axit clohydric c homoveratrylclorua 2, sau cho cht ny tc dng vi natri xyanua c homoveratrylnitryl 3. Sn

    phm mt phn c thy phn c axit homoveratric 4, phn khc c hydro ha c xctc niken-Raney c homoveratrylamin 5. Sau hai cht ny ngng t vi nhau khongnhit 170 n 180oC cho amit 6, cht ny c ng vng bng POCl3 cdihydropapaverin 7, tip dehydro ha c xc tc niken-Raney trong decalin 180oC cho

    papaverin 8.

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    58/256

    -58-

    HH3CO

    H3CO

    (CH2O)n/HClH3CO

    H3CO

    CH2Cl

    H3CO

    H3CO

    CH2CN

    NaCN

    1) NaOH

    2) H+

    CH2COOHH3CO

    H3CO

    CH2CH2NH2H3CO

    H3CO

    178-180oC

    NH

    H2C

    OCH3

    OCH3

    H3CO

    H3COO

    POCl3

    H3CO

    H3CON

    CH2

    OCH3

    OCH3

    -H2

    H3CO

    H3CON

    CH2

    OCH3

    OCH3

    H2/Ni-Raney

    1 2

    3

    4 5

    6 7

    8

    Clometyl ha hp cht mch thng:

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    59/256

    -59-

    Nhm clometyl khng ch c th a c vo nhn thm m cn c th a vo thayth hydro hot ng nhng hp cht mch thng. V d iu ch 3-oxobutylcloruangi ta clometyl ha axeton vi paraformaldehit v axit clohydric:

    H3C C

    O

    CH3

    (CH2O)n/HCl

    CH2 CH2ClCO

    H3C

    Cloetyl ha:Cng ging nh clometyl ha,cc phn ng cng c th thc hin khi thay

    formaldehit bng paraaldehit(trime ca aldehit axetic). Phn ng ny ch thc hin c ivi cc hp cht nhn thm c hot ha. Hiu sut ca cc phn ng ny ch t 40n 60%. Trong cc hp cht cha nhm cloetyl, phn t HCl d dng loi ra to thnhdn xut ca vinyl.

    OH

    CHO

    CH3HCl

    OH OH

    CH CH2HC CH3

    Cl

    -HCl++

    Phn ng clopropyl ha hoc clobutyl ha cng c th thc hin c trn cc hp

    cht thuc dn xut phenol v polyalkyl benzen.

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    60/256

    -60-

    CHNG 6: PHN NG MANNICH

    6.1. i cng

    Phn ng Mannich l phn ng ngng t gia hp cht c cha H hot ng (hydro

    mang tnh axit) vi aldehit v amin hoc amoniac, kt qu to nn hp cht cha nhm

    aminometyl v c gi l baz Mannich.

    R1 H + CHO

    R2

    + HN

    R'

    R"

    HCl R1 CH

    R2

    N

    R'

    R"

    HCl.

    Mi trng ca phn ng a s l axit,nn sn phm to ra l dng mui ca amin.Trong cc ti liu trc y, phn ng Mannich ch dnh ring cho phn ng gia

    hp cht cha H hot ng vi formanldehit v amin bc nht, bc hai. Nhng trong ha hc

    ngy nay, phm vi s dng phn ng Mannich c m rng ra cho c cc aldehit khc,

    cng nh hp cht c H hot ng khng ch c hp cht cha lin kt C-H m c lin kt

    N-H, S-H, Se-H, P-H.

    Cng lu thm rng, phn ng gia mt hp cht c huydro hot ng vi

    fomaldehit v amin u tin vi Marle v Tollens cp vo nm 1903, sau Petrenko v

    Kricsenko lp li nm 1906, nhng t nm 1912 vi cng trnh hng chc nm nghin cu,

    Mannich cng b mt cch hon chnh v lm r ngha thc tin ca n. Cng v th

    phn ng ny t c mang tn l phn ng Mannich.

    6.2. C ch phn ng

    D rng a s Phn ng c tin hnh trong mi trng axit, nhng trong mi

    trng vn lun tn ti amin t do, amin nay phn ng vi aldehit to ra dn xut

    Hydroxymetylamin, tip ly thm proton v loi ra mt phn t nc hnh thnh

    cation aminometyl:

    R'R''NH2(+) R'R''NH H(+)+

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    61/256

    -61-

    HC

    H

    O

    R2 + HN

    R'

    R''

    R2 C

    HOH

    N

    R'

    R''

    R2 C N

    R'

    R''

    H

    + H(+)

    (-H2O)

    Hydroxymetylamin cation aminometyl

    Cation aminoaldehit phn ng vi dng anol ca hp cht cha lin kt C-H hot

    ng (trng hp hp cht c H hot ng nm bn cnh nhm cacbonyl ca phn t) nh

    mt tc nhn nucleophyl vo lin kt i C=C ca dng enol to ra hp cht cha nhm

    aminometyl (Bazow mannich):

    CO C H+H+

    COH C

    COH C + NHC

    R'

    R''

    (+)

    CHO

    (+)

    CHC

    R2

    N

    R'

    R''

    CO CHC

    R2

    N

    R'

    R''

    H(+)

    Bazo Mannich

    Trng hp hp cht cha H hot ng khng phi l hidro v tr bn cnh nhm

    cacbonyl ( Nh trng hp hydro hot ng nm trong nhn Idol, pyrol, thiophen hocHydro hot ng t lin kt N-H, S-H, SE-H, P-H) c ch phn ng c gii thich nh sau

    ( vn k hiu hp cht cha H hot ng l R1H): Trc ht amin cng hp vi Cacbonyl

    ca aldehit to ra dn xut Hydroxymetylamin, tip trong mi trng axit n cng

    hnh thnh cation aminometyl. Cation ny nh mt tc nhn electrophyl tn cng vo in t

    t do ca cc hp cht cha H hot ng to ra baz Mannich:

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    62/256

    -62-

    +H+NHC

    R'

    R''

    (+)

    CHO

    R2

    + HN

    R'

    R''

    HCOH

    R2

    N

    R'

    R''

    +H+

    R2

    -H2O

    NHC

    R'

    R''

    (+)

    R2

    HR1 + NHC

    R'

    R''R2

    R1 H(+) + H2O

    Phn ng Mannich bnh thng ch xy ra khi trong phn ng tnh Nucleophyl ca

    amin mnh hn ca hp cht cha Hidro hot ng theo kiu phn ng Aldol (iu ny gii

    thch ti sao t este malonat, formaldehit v dialkylamin khng th to ra Baz Mannichtng ng).

    6.3. Cc phn ng ph, sn phm ph

    Bc th nht ca phn ng nh l bc cng nucleophyl ca amin trn aldehit. Nu

    hp cht cha C-H hot ng c tnh nucleotit mnh hn amin, n s y li phn ng

    Mannich v xc tin phn ng aldol:

    R H + R' CH

    O

    R'

    OH

    R

    CH

    Nu amin c kh nng phn ng mnh th bn cnh sn phm amin bazo Mannich

    cn to ra cc amin khc , c hai H ca amin bc nht, ba H ca amoniac cng tham gia vo

    phn ng Mannich:

    R CH2 NH2 (R-CH2)2NH (R-CH2)3N

    Mi phn ng xy ra mt pH nht nh , do vn quan trng l phi chn c

    mt mi trng pH ti u. Nu khng chn c pH thch hp, nhng hp cht thm

    cha H hot ng phn ng Mannich khng nhng khng xy ra m trong mi trng axit

    clohydric v formaldehit th phn ng clometyl ha s c xc tin , lc ny khng ch

    nhn thm c dn xut clometyl m cn nhn c c dn xut diarylmetan:

    Ar H + CH2O Ar CH2 Cl +Ar CH2 Ar

    .

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    63/256

    -63-

    6.4. Cc tc nhn

    Nh trn cp, phn ng Mannich l phn ng a nhm aminometyl va mt

    hp cht c hydro hot ng.Tc nhn ca phn ng ny bao gm aldehyt v amin. C nhiu

    aldehyt tham gia c phn ng ny nhng ch yu l formaldehyt, cn amin th gm cc

    amin bc hai, amin bc mt v amoniac.

    Formaldehit dng trong phn ng ny c cht lng nh formanldehit s dng trong

    qu trnh clometyl ha cp .Trong phn ng Mannich, formaldehit dung dch nc l

    ph hp nht, thm ch phn ng thc hin vi formanldehit loi ny cho hiu sut cao hn

    khi dng paraformaldehit.

    6.5. Xc tcThng thng phn ng cn ti xc tc proton. C th m bo pH axit bng dung

    dch nc ca axit clohydric hoc axit sunfuric.Cng c th t c pH cn thit bng cch

    cho amin vo di dng mui hydroclorua ca n.

    Trong trng hp cc cht cha C-H c tnh axit yu , mi trng ca phan ng cn

    thit c pH gn trung tnh , lc ny dng axit axetic iu chnh pH ca mi trng ,

    thm ch c lc khng cn ti vic axit ha.

    Mi phn ng Mannich u c ring mt pH ti u ca n, v vy i vi nhng phnng nht nh cn s dng mt dung dch m (buffer) m bo pH ca phn ng.

    6.6. Phm vi ng dng

    Trong phn ng Mannich, cc hp cht cha C-H hot ng khc nhau (R-H) phn

    ng vi cc andehit (R-CHO) v hp cht main khc nhau(HNRR), do to ra mt s

    lng cc hp cht v cng ln . V vy phn ng Mannich c coi l mt trong s cc qu

    trnh c bn thng c s dng trong cng nghip tng hp cc hp cht hu c v trong

    cng nghip ha dc. Mt s hp cht bazo Mannich c s dng trc tip lm hot

    cht cho dc phm (ha dc) , nhiu cht khc c tip tc bin i thnh cc sn phm

    c gi tr khc nhau.

    Qu trnh aminometyl ha ( tin hnh phn ng Mannich) c thc hin trn nhiu

    loi hp cht cha hydro linh ng (hot ng ), i t cc lin kt C-H khc nhau nh sn

    xut ca cc xeton, aldehit, axit, phenol, hp cht d vng, t cc alkin, nitroalcan, hoc t

    cc lin kt N-H ca mt s amin, amit, t S-H ca mt s dn xut thiol, t Se-H ca mt

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    64/256

    -64-

    s dn xut selenophenol, t P-H ca mt s dn xut photphinic, do vy tng ng c cc

    qu trnh i km l C-aminometyl ha, N-aminometyl ha, S-aminometyl ha, Se-

    aminometyl ha hoc P-aminometyl ha.

    6.6.1. Cc phn ng C-aminometyl ha (phn ng Mannich trn cc hp cht cha C-

    H hot ng)

    -Dialkyl xeton, aryl alkyl xeton, hoc xycloalcanon u c th amino-metyl ha c

    bng aldehit (ch yu l formaldehit) v amin bc nht, amin bc hai, ammoniac, sn phm

    thu c c th l sn phm th 1 ln, 2 ln hoc 3 ln ty thuc vo t l gia cht th v tc

    nhn ca phn ng (aldehit v amin).

    V d khi cho phenyl metyl xeton tc dng vi ammoniac ( mui Hidro Clorua ca n) vformaldehit, ty thuc t l formaldehit em dng m thu c cc loi sn phm khc nhau.

    Nu t l 1:1:1 th thu c hn hp amin bc 1, bc 2, bc 3:

    C6H5COCH3 + NH4Cl + CH2O- H2O

    C6H5COCH2-CH2-NH2 .HCl

    2C6H5CH2CH2NH2 (C6H5COCH2CH2)2NH + NH3

    Khi t l gia phenyl metyl xeton : amino clorua : formaldehit l 3:1:3, sn phm thu

    c l sn phm ng vng dn xut pyperidin:

    3C6H5COCH3 + NH4Cl + 3CH2O

    N

    C6H5 OH

    COC6H5

    CH2CH2COC6H5

    .HCl

    Nhng khi cho aryl alkyl xeton tc dung vi sformaldehit v amin bc hai, sn phm

    nhn c ch l 1 ln th:

    CArCH2

    O

    R1 + CH2O HN

    R3

    R2

    C CH

    Ar N

    R1R2

    R1

    H2C+

    O

    Khi thc hin phn ng Mannich trn diarakyl xeton vi cc amin khc nhau t l cc

    tc nhn khc nhau s cho cc sn phm khc nhau:

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    65/256

    -65-

    Ar1 Ar2

    O

    + CH2O/NH31:5:2

    +CH2O/R-NH21:2:1

    +CH2O/R-NH21:4:2

    N N

    Ar1

    O

    Ar2

    N

    O

    Ar2Ar1

    R

    N

    O

    Ar2Ar1

    R

    N

    R

    N

    O

    Ar2Ar1

    R

    Ar1

    Ar2

    O

    CH2 CH2

    Ar1 Ar2

    O

    CH2

    ++ +

    Dn xut Phenol cha C-H hot ng cng c th aminometyl ha, ty thuc t l cc

    thnh phn tc nhn s dng trong phn ng ta s thu c cc sn phm khc nhau:

    OH

    H

    OH

    CH2-NHR

    NO

    R

    OH

    R

    N

    OH

    + CH2O/R-NH2

    +CH2O/R-NH22:1

    1:1

    Cc dn xut ca axit cacboxylic cha C-H hot ng cng tham gia phn ng Mannich:

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    66/256

    -66-

    C

    R2

    HR1

    COOH

    CH2O/R-NH2C

    R2

    CH2 - NHRR1

    COOH

    N

    COOC2H5

    O

    C2H5OOCR1CHO/R2NH2

    N

    COOC2H5

    R2

    R1 R1

    O

    C2H5OOC

    N

    COOC2H5

    R2

    R1 R1

    O

    C2H5OOC

    R3

    CH2O/R3NH2

    Cc hp cht d vng cha C-H hot ng cng tham gia phn ng Mannich. V d

    v iu ch gramin, nguyn liu tng hp triptamin, theo quy trnh cng nghip ngi ta

    cho indol tc dng vi formaldehit v dimetylamin:

    N

    H

    + CH2O + NH(CH3)2

    N

    H

    CH2N(CH3)2

    Gramin

    Cc hp cht alkin cha C-H hot ng cng cho phn ng amino-metyl ha:

    R C CHCH2O/HN(R1)2

    R C C CH2N(R1)2

    Trn cc hp cht ca nitro-alkan cha C-H hot ng cng thc hin c phn ng

    c phn ng Mannich:

    NO2R

    R

    H

    CH2O/HN(R1)2

    NO2R

    R

    CH2N(R1)2

    6.6.2. N-aminometyl ha

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    67/256

    -67-

    Mt s amin c bit cha N-H hot ng cng c th thc hin phn ng Mannich.

    Loi phn ng ny c bit c s dng c hiu qu iu ch cc dn xut bisamin ca

    metylen:

    N

    H

    + CH2O +

    N

    H

    NH2C N

    Phn ng Aminometyl ha cng c th thc hin c trn mt s dn xut

    Cacboxamit (amit):

    CH2O/HN(R3)2CR1

    N

    O

    H

    R2

    CR1N

    O

    CH2N(R3)2

    R2

    Trng hp trong hp cht c cha nhiu Hidro hot ng t cc lin kt khc nhau (

    va c C-H, va c N-H), ty hot lc khc nhau ca chng m cho sn phm c cha nhm

    aminometyl mt hoc tt c cc nhm c Hydro hot ng:

    N

    H

    CH2O

    N

    H

    CH2O

    N(CH3)2

    N

    CH2O

    N(CH3)2

    N(CH3)2

    H=78%

    HN(CN3)2/CH2O

    HN(CH3)2/CH2O

    H = 90%

    6.6.3. S-aminometyl ha

    Phn ng Mannich cng thc hin thnh cng trn mt s dn xut thiophenol ngay

    lin kt S-H:

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    68/256

    -68-

    R1 SH

    SR1 CH2 3N

    SR1

    NHR2 SR1

    N

    R2

    SR1

    SR1

    N(R3)2

    NH3/CH2O

    R2 - NH2/CH2O

    NH(R3)2/CH2O

    OR

    6.6.4. Se-aminometyl ha

    Cng ging nh thiophenol, trn dn xut selenophenol cng c th tin hnh phn

    ng aminometyl ha cho cc sn phm tng ng:

    SeH

    + CH2O + HN(CH3)2

    SeCH2N(CH3)2

    SeH

    + CH2O + R-NH2

    Se N Se

    R

    6.6.5. P-aminometyl haPhosphin v mt s dn xut hu c ca n cng phn ng vi formaldehit v amin

    bc nht hoc amoniac cho cc hp cht aminometyl photphin:

    PH3

    CH2O/NH(C2H5)2P[CH2N(C2H5)2]3

    Tng t, axit photphor v cc dn xut ca n cng phn ng vi aldehit v amin

    hoc amoniac cho cc dn xut aminometyl photphonic vi hiu sut kh cao:

    P HHO

    HOO

    N[CH2PO(OH)2]3

    R - N[CH2PO(OH)2]2

    [(HO)2OPCH2]2N - (CH2)n - N[CH2PO(OH)2]2H2N(CH2)nNH2/CH2O

    R - NH2/CH2O

    NH3/CH2O

    6.7. Cch thc hin phn ng

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    69/256

    -69-

    Thng a mt nhm aminometyl vo mt phn t cha hydro hot ng th cho

    mt mol hp cht cha H hot ng phn ng vi 1,05 n 1,1 ng lng mol amin v

    1,5 n 2 mol aldehit.

    Thi gian cn kt thc phn ng c th ko di t vi pht n mt vi gi. Nhit

    phn ng c th t 50 n 1000C ty thuc si ca dung mi dng trong phn ng.

    Vi cc hp cht c hydro hot ng mnh, thng phn ng c tin hnh bng

    cch nh lng ton b cht th (cht cha hydro hot ng) cho vo thit b c my khuy,

    cho vo amin v lng nc cn thit, dng dung dch HCl c a hn hp phn ng

    v pH cn thit. Sau va lm lnh va nh git cho formandehit vo ti tc sao cho

    nhit trong phn ng duy tr trong khong 25 n 300

    C. Trong qu trnh np aldehit cntheo di pH ca hn hp nu cn thit th b sung thm axit v chnh pH. Sau khi np ht

    aldehit, tip tc khuy thm mt thi gian ( 10 pht n 1 gi) nhit 25 n 30 0C, sau

    nu cn thit, lm nng hn hp phn ng ln n nhit si cho n khi phn ng kt

    thc. Sau khi phn ng kt thc, lm lnh hn hp v ty trng hp c th m x l tinh

    ch cho ph hp.

    Nu lm lnh m sn phm kt tinh hoc kt ta th lc, nu khng th bo ha bng

    mui n c th a v dng kt ta.Nu mui hydro clorua ca sn phm tan trong dung dch nc c th kim ha

    gii phng sn phm di dng baz Mannich n kt ta hoc dng dung mi hu c

    chit ly baz.

    Trng hp phn ng xy ra yu, c th cho ton lng aldehit vo mt lc ngay t

    u v lm nng cho phn ng xy ra.

    Trng hp aldehit s dng l paraformaldehit th ton b parafomaldehit cng cc

    thnh phn nguyn liu khc cng cho vo ngay t u, duy ch dung dch HCl phi cho vo

    t t lm nhiu ln.

    6.8. Mt s v d

    1. iu ch dc phm chng st rt thuc dn xut ca cloroquin c tn la Amidoquin

    v Amopyroquin, ngi ta ngi ta cung s dng phn ng Mannich chuyn p-

    axetamidophenol thnh cc dn xut aminometyl tng ng, sau cho cc hp cht ny tc

    dng vois4,7-dicloquinolin c cc hp cht k trn:

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    70/256

    -70-

    OH

    H

    NHAc

    1. HN(C2H5)2/CH2O

    2. -Ac

    OH

    CH2N(C2H5)2

    NH2

    N

    Cl

    Cl

    - HCl

    +

    OH

    CH2HN

    NCl

    (C2H5)2N

    OH

    CH2N

    NH2

    N

    Cl

    Cl

    + OH

    CH2HN

    NCl

    N

    1. HN /CH2O

    2. -Ac

    Amidoquin

    amopyroquin

    2. ng dng phn ng P-aminometyl ha chng ti iu ch c dn xut

    photphonometyl glyxin c tc dng iu ha tng trng thc vt bng cch chho axit

    photphor tc dung vi formaldehit v glyxin (glyphosat) hoc diphotphonometyl glyxin

    (glyphosin):

    PO

    HO

    HO

    H + CH2O + H2N - CH2 - COOH (HO)2OP - CH2 - NH - CH2COOHglyphosat

    CH2O/(OH)2OPH

    [(HO)2OP-CH2]2N-CH2COOH

    glyphosin

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    71/256

    -71-

    CHNG 7: NGNG T ESTE (PHN NG NGNG T CLAISEN)7.1. i cng

    c trng ca qu trnh ngng t este l mt este cacboxylic phn ng vi mt hp

    cht cha H hot ng (c th l H ca metylen ,metyl hoc metin ) khi c mt tc nhnngng t bazo ,trong qu trnh phn ng s loi ra mt phn t alcol v lin kt cacbon -

    cacbon c hnh thnh :

    R CO

    OR'+ CH R CO C + R'OH

    :B

    Cc phn ng sau y c trng cho qu trnh ngng t este :

    2 RCH2 COOR' RCH2 CO CH

    R

    COOR' + R'- OH

    CO CH

    R

    COOR" + R'- OHCOOR'Ar + R CH2COOR" Ar

    CO CH

    R

    COOR" + R'- OHCOOR'R'OOC + R CH2COOR" R'OOC

    HCOOR' + H2C COOR"

    NHCHO

    OHC CH COOR"

    NHCHO

    + R'- OH

    + R' -OHCOOR' +Ar COCH

    R

    CH3 COCH

    R

    CH3Ar CO

    COOR'R'OOC (CH2)4

    OCOOR'

    + R' - OH

    COOR'2 R'OOC (CH2)2 + 2 R' - OH

    O

    O

    COOR'

    R'OOC

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    72/256

    -72-

    + 2 R' - OH

    COOR'

    COOR'

    + CH3COOR"

    O

    O

    COOR"

    R COOR' CH2

    Ar

    CN R CO CH CN

    Ar

    R'OH++

    Trong R l ankyl ;R,R l alkyl c s cacbon t 1 n 3; Ar l aryl.

    - Di y l mt v d ca ngng t Claisen ca ethyl acetate ethyl acetoacetate:

    CH3 CO Et

    O

    CH3

    CO

    EtCO

    CH2

    O Et

    O

    CH3

    O

    CHCH3

    Et CH3 CO Et

    O

    : C

    :

    COCH2

    O

    Et

    CH3 C COCH2 Et

    OO

    + EtO -C

    O

    CO Et

    O

    CH

    + EtOH

    H3O+

    OO

    + H2O T cc

    phn ng th d trn cho thy , mt trong hai phn t tham gia phn ng l tc nhn axyl ha

    ,phn t cn li l cht tip nhn nhm axyl hoc cht c axyl ha (cht ny phi cha t

    nht mt H hot ng).Thc cht y l mt qu trnh C-axyl ha .

    Trong phn ng ny tc nhn axyl ha v cht tip nhn nhm axyl c th l mt vy cng l trng hp ph bin ca ngng t este , chnh l phn ng Claisen c in. Lc

    u phn ng ngng t claisen ch b hp trong phm vi ngng t gia hai este vi nhau

    ,nhng v sau phn ng ny m rng ra cho c cc hp cht cha H khc ,min l cht

    cha H C-axyl ha c vi axyl ca este .

    Phn ng ngng t este cng c th xy ra ni trong cng mt phn t (ngng t

    Dieckmann).

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    73/256

    -73-

    Ngng t este l phn ng c s dng kh rng ri trong lnh vc tng hp hu c

    ,loi phn ng ny ngi ta c th tng hp c nhng phn t c khi lng phn t ln

    hn so vi nguyn liu u .Sn phm to ra ca phn ng l cc hp cht cha dicacbonyl

    nh - xeto este , -dixeton -andehit este , -xeto andehit . Cc dn xut dicacbonyl ny l

    nhng nguyn liu tuyt vi cho nhiu lnh vc tng hp hu c ,c bit l trong tng hp

    ha dc

    7.2. C ch phn ngPhn ng xy ra theo c ch ion, bc u tin di tc nhn ca ngng t baz, t

    thnh phn cha H hot ng cacbanion to thnh:

    HCHCOYR

    bazo(-H(+))

    BH

    (NaOR')

    CHCOY

    R

    ()

    CHCY

    R

    O

    Cacbanion

    Bc th hai l: tc nhn axyl ha v cacbanion ny ( nh mt tc nhn nucleophyl )

    phn ng vi nhau, sau sn phm t n nh bng cch t sp xp li in t trong phn

    t. Trong phn ng, cu trc I (xem s di y) ch tn ti mt lng rt nh v n

    tn ti mc nng lng cao nn c khuynh hng tch loi mt phn t ancol sinh

    ra mezome anion c mc nng lng thp l dng anion axetyl axetat etyl (II):

    R1CH2CO

    OR'CHCOYR

    R1CH2C

    OR'

    CHCOYR

    O

    R1CH2CCCOY

    O

    R

    R1CH2CCCOY

    O

    R

    R'OH

    I

    II

    - Nu Y trong phn ng trn l alcoxy th y l trng hp phn ng ngng t Claisen

    c in.

    - Nu Y l nhng nhm th khc nhau th y l phn ng ngng t este ni chung.

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    74/256

    -74-

    Nh thy trong c ch, y l mt phn ng cn bng nn phn ng cng chuyn

    dch v pha phi nu hp cht -dicacbonyl to thnh c tnh axit mnh hn ROH. i vi

    natri etylat th iu ny lun lun c p ng, v vy trong cc phn ng loi ny ngi tahay dng etyl este ca axit cacboxylic .

    Thc nghim cho thy, ng lc ca qu trnh ngng t este l c gng dn ti s

    trung tnh. Phn ng ch c th kt thc mt cch thnh cng nu anion mezome to thnh

    c tnh kim yu hn anion ca tc nhn ngng t hoc anion ca este ( C-H hot ng ) lc

    a vo phn ng.Ni cch khc, este to thnh ( v d etyl axetyl axetat ) phi c tnh

    mnh hn dng HB ca tc nhn ngng t hoc phi c tnh axit mnh hn este khi u.

    Trong trng hp phn ng iu ch etyl axetyl axetat, axit ca cc cht theo trnh tsau: etyl axetyl axetat > ancol > etyl axetat.

    Trong trng hp etyl -izo-propyl axetat vi natri etylat, khng th thc hin phn

    ng ngng t este to ra -xeto-este v cht to thnh c axit nh hn etanol:

    O

    CH32CHCH2CCHCOOEt

    CHCH3

    C2H5OH

    Nh vy, iu kin cho mt phn ng este thc hin c l -xeto-este to thnh

    phi c axit ln hn axit ca ancol loi ra v axit ca este a vo phn ng.

    Trng hp ngc li phn ng ngng t este khng th thc hi c. Trng hp nh th

    phi cn ti tc nhn ngng t c tnh kim mnh hn hoc tnh axit yu hn.

    7.3. Xc tcXc tc trong cc phn ng ngng t este l cc baz.

    Baz dng trong cc phn ng ngng t este thng s dng vi lng t nht lng lng mol so vi thnh phn este dng lm tc nhn axyl ha. Nh vy baz s dng

    trong phn ng khng ch ng vai tr mt xc tc m cn ng vai tr l mt tc nhn

    ngng t.

    Cht xc tc c s dng ph bin nht trong phn ng ngng t Claisen l Natri

    alcolat ,m ancol dng lm alcolat c nhm alkyl ging vi nhm alkyl ca este. V d nu

    etyl este l tc nhn axyl ha th s dng xc tc l natri etylat.

  • 7/29/2019 BG Tong Hop Hoa Duoc C. Van

    75/256

    -75-

    Cc baz khc mnh hn hay c s dng trong cc phn ng ngng t este l natri

    hydrua, natri amidua, natri triphenylmetyl.

    L d nhin tm xc tc ph hp cho mt phn ng ngng t este trc ht ngi

    ta s dng th nghim phn ng vi xc tc natri alcolat, nu khng thnh cng th sau

    mi th nghim vi cc xc tc khc mnh hn theo trnh t nu trn.

    Dung mi c nh hng quan trng n phn ng Claisen. Nhng dung mi cng

    phn cc c khuynh hng xc tin phn ng ny. Nhng dung mi c kh nng to lin kt

    hydrogen s cho hng s vn tc phn ng cao nht. V d nh h dung mi ethanol/nc

    cho hng s vn tc phn ng 10 ln nhanh hn sulfolane (tetramethylene sulfone, hay

    2,3,4,5-tet