bilimsel Çalışmalarda İntihalin Önemi ve etik açıdan...

Bilimsel Çalışmalarda İntihalin Önemi ve Etik Açıdan Değerlendirmeler

Prof. Dr. İlhan İlkılıç

İÜ Sağlık Bilimleri Enstitüsü

Email: [email protected]

2

§ Yayın Etiği nedir?

§ İntihal nedir? § İntihal nasıl tespit edilir? § Neden intihal Yapılır? § İntihalden nasıl Kaçınılır?

§ VAKALAR

İçerik

3

ISTANBUL UNIVERSITESI LISANSUSTU EGITIM VE OGRETIM YONETMELIGI (Resmi Gazete, Sayı: 29825, 8.9.2016)

UCUNCU BOLUMEgitim ve Ogretimle Ilgili Genel Esaslar

Mufredat, egitim ve ogretim planları ile faaliyetleri

Madde 22:

(6) Bilimsel Arastırma Teknikleri ve Yayın Etigi dersinin

yuksek lisans programında verilmesi zorunludur. Doktora

programına kayıtlı bir ogrenci, eger bu dersi daha once almadıysa, bu dersi almakla yukumludur. Bu

dersin kredisi 3 olup, AKTS karsılıgı ilgili enstitu kurul kararı ile belirlenir.

Yayın Etiği Dersi (Yönetmelik)

4

§ Bilimsel çalışmalarda doğru ve dürüst çalışmanın öneminin kavranması

§ Hatalı ve ahlaken sorunlu çalışmayla ilgili kavramların (ör. İntihal) ve konuların öğrenilmesi

§ Bu konularla ilgili hassasiyetin geliştirilmesi

§ İhmalkarlık durumunda ortaya çıkacak sonuçların kavratılması

§ Öğrencilerin doğru ve dürüst bir şekilde bilimsel çalışmaya motive edilmesi

Yayın Etiği Dersinin hedefleri nelerdir?

5

Doğru bilimsel çalışma:

§ Bilimsel çalışma metodlarının kurallarına, şartlarına ve usulüne uyarak…

epistemolojik boyut

Dürüst bilimsel çalışma:

§ Çalmadan, tahrif etmeden, bozmadan, (gereksiz) değiştirmeden başkalarının (fikri

mülkiyet) haklarına ve bu çalışma ile ilgili olan varlıklara saygı duyarak…

aksiyolojik boyut

Yayın Etiğinin kapsam alanı:

6

epistemolojik boyut

‘‘Vusülsüzlüğümüz usülsüzlüğümüzdendir’’

Ebu'l Hüseyin En-Nuri (öl. 908)

aksiyolojik boyut

‘Bir kantar ilim, bir okka edebe muhtaçtır.‘Ebubekir Razi Eyvani (865-925).


7

Doğru bilimsel çalışma yapılmaması halinde:

§ Yöntemsiz çalışma:

Ø sonuçların yanlış olması

Ø sonuçların kasıtsız veya kasıtlı değiştirilmesi

Dürüst bilimsel çalışma olmadığı taktirde:§ İntihal (Aşırma)§ Sahtecilik§ Çarpıtma§ Dilimleme§ Haksız yazarlık / hediye yazarlık§ Yalan beyan...


8

§ Bilimsel çalışmanın çoğunluğu başkalarının çalışmaları ve fikirleri üzerine oturur.

§ Bilimsel çalışmada başkalarının bilgilerini, yöntemlerini ve entellektüel ürünlerini kullanmamak imkansızdır.

§ Bunlardan yararlanmak suç değil, kimlerden ve nasıl yararlandığını gerekli yöntemlerle belirtmemek İNTİHALDİR ve ahlaken yanlıştır!

İNTİHALİ anla(t)mak

9

Etimoloji: plagiārius (Latince): Ruh satıcısı, İnsan hırsızı

Kişinin başkasına ait olan entellektüel eserleri kendine aitmiş gibi kullanması ve sunmasıdır.

Geniş anlamda: Buluş, tasarım, bilimsel çalışmalar, besteler, resim sanatı, edebi eserler…

Dar anlamda: bir bilimsel eseri kısmen yada tamamen kaynak göstermeden alınıp kullanılmak

İntihal (aşırma)

10

Tarihçe: § Romalı şair Marcus Valerius Martialis (40-102/104) diğer şair Fidentinus’u kendi şiirlerini çalmakla suçlamıştır (Ruh satıcısı, İnsan hırsızı). (Schickert 2003)

§ Barock Döneminde (1575-1770) musikide bestelerin bir bölümünün diğer bir besteci tarafından alınması doğal karşılanıyordu ve bestesi alınan kişi bundan gurur duyuyordu.

§ ‘‘Dante ve İlahi Komedyası antik İran dönemi, dini-siyasi bir eser olan Ardavirafname'den intihal edilmiş bir manzum eserdir.‘‘(http://mezhebiolmayanmukallid.blogspot.com.tr/2013/07/basarl-bir-intihal-ilahi-komedya.html)

§ Türk-İslam Geleneği (?):

İntihal (aşırma)

11

Felsefefi yaklaşımlar:

Ø Erdemler Etiği (Aristo)

Ø Deontoloji / Ödev Etiği (I. Kant)

Ø Ulititaryan / Faydacı Etik (J. Bentham, J. Stuart Mill):

Ø Prensipler Etiği (T.L. Beauchamp, J.F.Childres):

İntihal ahlaken neden yanlıştır?

12

Teolojik yaklaşımlar: İSLAM

Gazali: İslam antropolojisinin ve ahlakının teminat altına aldığı beş

değerden biri olarak ‘mal / ürün’ korunması.

Ø Bilimsel yayın aynı zamanda kişinin emeğiyle ortaya koyduğu

üründür ve çalınması suçtur.


13

Teolojik yaklaşımlar: Hıristiyanlık / Yahudilik

Eski ahit / yeni ahit : 10 kutsal emir:

‘Çalmayacaksın’


14

YUKSEKOGRETIM KURUMLARIBILIMSEL ARASTIRMA VE YAYIN ETIGI YONERGESI

İntihal: Baskalarının ozgun fikirlerini, metotlarını, verilerini veya eserlerini bilimsel kurallara

uygun bicimde atıf yapmadan kısmen veya tamamen kendi eseri gibi gostermek,

Sahtecilik: Bilimsel arastırmalarda gercekte var olmayan veya tahrif edilmis verileri kullanmak,

Tekrar yayım: Mukerrer yayınlarını akademik atama ve yukselmelerde ayrı yayınlar olarak

sunmak,

Bilimsel arastırma ve yayın etiğine aykırı eylemler

15


Dilimleme: Bir arastırmanın sonuclarını, arastırmanın butunlugunu bozacak sekilde ve uygun

olmayan bicimde parcalara ayırıp birden fazla sayıda yayımlayarak bu yayınları akademik atama

ve yukselmelerde ayrı yayınlar olarak sunmak

Haksız yazarlık: Aktif katkısı olmayan kisileri yazarlar arasına dahil etmek veya olan kisileri

dahil etmemek, yazar sıralamasını gerekcesiz ve uygun olmayan bir bicimde degistirmek, aktif

katkısı olanların isimlerini sonraki baskılarda eserden cıkartmak, aktif katkısı olmadıgı halde

nufuzunu kullanarak ismini yazarlar arasına dahil ettirmek,

Bilimsel arastırma ve yayın etigine aykırı eylemler

16

YUKSEKOGRETIM KURUMLARI

BILIMSEL ARASTIRMA VE YAYIN ETIGI YONERGESI

a) Destek alınarak yurutulen arastırmalar sonucu yapılan yayınlarda destek veren kisi, kurum veya kuruluslar ile bunların katkılarını belirtmemek

b) Henuz sunulmamıs veya savunularak kabul edilmemis tez veya calısmaları, sahibinin izni olmadan kaynak olarak kullanmak,

c) Insan ve hayvanlar uzerinde yapılan arastırmalarda etik kurallara uymamak, yayınlarında hasta haklarına saygı gostermemek,

c) Insanlarla ilgili biyomedikal arastırmalarda ve diger klinik arastırmalarda ilgili mevzuat hukumlerine aykırı davranmak,

d) Incelemek uzere gorevlendirildigi bir eserde yer alan bilgileri eser sahibinin acık izni olmaksızın yayımlanmadan once baskalarıyla paylasmak,

e) Bilimsel arastırma icin saglanan veya ayrılan kaynakları, mekanları, imkanları ve cihazları amac dısı kullanmak,

f) Dayanaksız, yersiz ve kasıtlı olarak etik ihlal isnadında bulunmak,

Diğer etik ihlal türleri

17


g) Bilimsel bir calısma kapsamında yapılan anket ve tutum arastırmalarında katılımcıların acık rızasını almadan ya da arastırma bir kurumda yapılacaksa ayrıca kurumun iznini almadan elde edilen verileri yayımlamak,

h) Arastırma ve deneylerde, hayvan saglıgına ve ekolojik dengeye zarar vermek

ı) Arastırma ve deneylerde, calısmalara baslamadan once alınması gereken izinleri yetkili birimlerden yazılı olarak almamak.

i) Arastırma ve deneylerde mevzuatın veya Turkiye'nin taraf oldugu uluslararası sozlesmelerin ilgili arastırma ve deneylere dair hukumlerine aykırı calısmalarda bulunmak.

j) Arastırmacılar ve yetkililerce, yapılan bilimsel arastırma ile ilgili olarak muhtemel zararlı uygulamalar konusunda ilgilileri bilgilendirme ve uyarma yukumlugune uymamak,


18


k) Bilimsel calısmalarda, diger kisi ve kurumlardan temin edilen veri ve bilgileri, izin verildigi olcude ve sekilde kullanmamak, bu bilgilerin gizliligine riayet etmemek ve korunmasını saglamamak,

l) Akademik atama ve yukseltmelerde bilimsel arastırma ve yayınlara iliskin yanlıs veya yanıltıcı beyanda bulunmak,


19


Madde 5 - (1) Bir baskasının ozgun uslup ve ifadesinin aynen kullanmamak sartıyla, anonim bilgilerin, bilim alanlarının temel bilgilerinin, matematik teoremleri ve ispatları gibi onermelerin calısmalarda kullanılması etik ihlal olarak degerlendirilemez.

Bilimsel Arastırma ve Yayın Etigine Aykırı Olarak Degerlendirilemeyecek Haller

20

§ Zaman darlığı / baskısı

§ Performans baskısı

§ Motivasyon eksikliği

§ Bilgisizlik

§ Hassasiyet eksikliği

§ Danışmanın yetersiz ve eksik kalması (Neden: Bilimsel yetersizlik,

zaman yetersizliği (çok sayıda danışmanlık alınması))(Kaynak: http://karrierebibel.de/plagiat-was-ist-in-wissenschaftlichen-arbeiten-erlaubt/)

Neden İntihal Yapılır?

21

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ:

§ Sağlık Bilimleri Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu

YÖK / ÜAK:

§ Sağlık ve Spor Bilimleri, Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği

Komisyonu

İntihalle İlgilenen Kurumlar

22

İçerik olarak:

§ Yazı tarzının/stilinin metin içerisinde birden değişmesi

§ Belli kavramların yanlış yazılması (orijinal kaynağa bakmadan)

§ Metin içerisinde akış bozukluğu (‘düşünce ve anlatım zıplamamları’)

§ Argümantasyonda kalite değişiklikleri

§ Yabancı dildeki yayınlarda metnin dil kalitesinin değişmesi

§ Kullanılması beklenmeyen kavramların kullanılması(Kaynak: http://karrierebibel.de/plagiat-was-ist-in-wissenschaftlichen-arbeiten-erlaubt/)

İntihal nasıl tespit edilir?

23

Teknik olarak:

§Internet: Google....

§Turnitin

§iThenticate§ DupliChecker

§ CopyLeaks

§ PaperRater

§ Plagiarisma

§ PlagiarismChecker

§ Plagium

§ PlagScan

§ PlagTracker

§ Quetext

§ Viper

(Kaynak: https://elearningindustry.com/top-10-free-plagiarism-detection-tools-for-teachers)

İntihal nasıl tespit edilir?

24

§ Sadece orijinal kaynaklardan alıntı yaparak.

§ Alıntıların kaynaklarını belirterek.

§ Orijinal metinlerin tırnak içerisinde belirtilmesi

§ Fikrin, tezin ait olduğu kişinin isminin zikredilemsi

§ Metin belli bir kaynakdan yararlanmışsa metnin sonuna yararlanılan kaynağın

belirtilmesi.

§ Alınan cümle değiştirilse bile kaynağının verilmesi. (Kaynak: http://karrierebibel.de/plagiat-was-ist-in-wissenschaftlichen-arbeiten-erlaubt/)

İntihalden nasıl kaçınılır?

25

Öğrencileri intihalden sakındırmak için bilimsel olarak gerekli

yetenek ve becerilerle donatmalıyız.

§ İntihalin hırsızlık olduğu anlatılmalı

§ İntihalin utanç verici ve şeref zedeleyici bir eylem olduğu vurgulanmalı

§ İntihalden kaçınmanın teknik ve metodları öğretilmeli. Ör:

§ Alıntı nasıl yapılır?

§ Atıf nasıl yapılır?

§ Kaynak nasıl gösterilir?

Önlemler:

26

Lepzig Üniversitesi’nde bir araştırmaya göre: § Öğrencilerin %22si bilerek metin parçalarını alıp kaynak göstermeden kullandıklarını itiraf etmişleridir.

Bu şu demektir: § 5000 bitirme ödevi, yüksek lisans ve doktora çalışlmasının verildiği bir kurumda bunun 1100ünde kasıtlı intihal var ve 50 tanesi tam olarak intihaldir.

(http://de.wissenschaftlichepraxis.wikia.com/wiki/Untersuchungen_zu_Plagiaten_und_Wissenschaftsbetrug)

Akademik Hayatta Durum

27Kaynak: http://www.sciencemag.org/news/2014/12/study-massive-preprint-archive-hints-geography-plagiarism

Uluslararası Perspektifler

28

İntihal yapan Meşhurlar:DanteBertolt Brecht Wiladimir PutinAnette SchavanKarl-Theodor zu Guttenberg

Almanyada 100-150 firma ‘Ghostwriter’ şeklinde çalışmakta bu kişiler yılda 3-4 doktora yazmakta.

Uluslararası Vakalar

29

Doktor ünvanını (intihal dolayısıyla) kaybedenler:§ Friedrich Wilhelm Prinz von Preußen (1973)

§ Andreas Kasper (CDU politikacısı) 2009

§ Karl-Theodor zu Guttenberg (CSU, 2011) Federal Alman Alman Savunma Bakanı

§ Georgios Chatzimarkakis (FDP-Avrupa Milletvekili)

§ Silvana Koch-Mehrin (Avrupa Parlamentosu Milletvekili)

§ Matthias Pröfrock

§ Bijan Djir-Sarai (FDP)

§ Margarita Mathiopoulos (FDP)

§ Annette Schavan (CDU, 2013) Federal Alman Bilim Bakanı


30

Doktor ünvanını kaybedenler:

§ Karl-Theodor zu Guttenberg (CSU, 2011) Federal Alman Alman Savunma Bakanı

§ Annette Schavan (CDU, 2013) Federal Alman Bilim Bakanı


Dr. Hwang Woo-Suk (G. Koreli Kökhücre araştırmacısı)

2004

Dr. Hwang Woo-Suk (Koreli Kökhücre araştırmacısı)

Dr. Hwang Woo-Suk (Koreli Kökhücre araştırmacısı)

2006

34

?

Ulusal Vakalar

35

?

Ulusal Vakalar / Milli Aşırıcılar

22.11.17, 00(01AİHM, İhsan Doğramacıʼyı “İntihal” İle Suçladığı İçin Tazminat Ödeyen Hasan Yazıcıʼyı Haklı Buldu - Başka Haber

Seite 1 von 4http://www.baskahaber.org/2014/04/aihm-ihsan-dogramacy-intihal-ile.html

ANA SAYFA HAKKINDA İLETİŞİM ! " # $ +

Ana Sayfa > AİHM > AKADEMİ > HASAN YAZICI > İHSAN DOĞRAMACI > YÖK > AİHM, İhsan Doğramacı’yı “İntihal” İleSuçladığı İçin Tazminat Ödeyen Hasan Yazıcı’yı Haklı Buldu

& Cuma, Nisan 18, 2014 ' AİHM, AKADEMİ, HASAN YAZICI, İHSAN DOĞRAMACI, YÖK

AİHM, Türkiye’yi eski YÖK Başkanı İhsan Doğramacı’yı “intihal” ile suçladığı yazısındantazminata mahkum edilen akademisyen Hasan Yazıcı’ya tazminat ödemekle mahkumetti.

Prof. Hasan Yazıcı 2000 yılı Kasım ayında Milliyet Gazetesi’nde yayımlanan “ÖnceDoğramacı’yı Kınamak Lazım” başlıklı yazısında “örnekleri ülkemizde çok sık görülenaşırma (intihal) olaylarının üzerine gitmekte en etkili yolun, her şeyden evvel esas büyükaşırmaları olanların kamuoyundan özür dilemeleri olduğunu” söylemiş ve bu bağlamdaeski YÖK başkanı Prof. İhsan Doğramacı’nın Prof. Benjamin Spock’tan yaptığı aşırmayıörnek göstermişti.

Söz konusu aşırma ilk kez 1981 yılında ünlü gazeteci Uğur Mumcu tarafından, alaycı birüslupla, Türk kamuoyuna açıklanmıştı.

Aynı aşırmayı Prof. Hasan Yazıcı Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) Bilim Ahlakı Komitesibaşkanı olarak da resmi bir komite raporu ve çarpıcı örnekleriyle 1997 yılında TÜBA’yabildirmiş ancak TÜBA konunun üzerine gitmemiş ve bu nedenle de Prof. Hasan Yazıcı ve

AİHM, İhsan Doğramacı’yı “İntihal”İle Suçladığı İçin Tazminat ÖdeyenHasan Yazıcı’yı Haklı Buldu

& Ağustos 29, 2017

& Ağustos 29, 2017

& Ağustos 29, 2017

& Ağustos 26, 2017

TMMOB: İstanbul'dakiyapıların yarısı kaçak,%40'ı ömrünütamamlamış. Olasıdepremde felaketolacak.

İşsizlik artmayadevam ediyor: 330 binkişi daha işsiz kaldı,her 5 gençten 1'i işsiz

Kılıçdaroğlu, AdaletKurultayı SonuçBildirgesi'ni açıkladı:Adaletten kopan budüzen mutlakadeğişecek

Adalet Kurultayıbaşladı

TANITIM

SON HABERLER

ANA SAYFA TÜRKIYE DÜNYA İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ İNSAN HAKLARI KADIN-ERKEK EMEK DOĞA AKADEMI KENT SANAT FORUM (

36

Çıkış Noktamız:

§ Doğru bilimsel çalışma yapmama lüksümüz yok

§ Dürüst bilimsel çalışma yapmama lüksümüz yok

§ Tembel olma lüksümüz yok

Hedefimiz:

§ Doğru bilimsel çalışmanın kuralları ve yöntemleri öğrenmeli

§ Dürüst bilimsel çalışma yapmanın nedenleri ve yapılmadığı taktirde oluşacak sonuçlar

öğrenilmeli

§ Doğru ve dürüst çalışma yapmak için imkanlar sunulmalı ve motivasyon arttırılmalı

SONUÇ:

37

SONUÇ:

38

Hasan Aycın

Teşekkürler

bilimsel Çalışmalarda İntihalin Önemi ve etik açıdan...

Documents