BİRİNCİ BASAMAK SAĞLIK HİZMETLERİ

KAPSAMINDA YAŞLI SAĞLIĞINA YÖNELİK

İZLEM MODELİ ÖRNEĞİ

Dr. Aylin Sena BELİNER1, Prof. Dr. Aliye Mandıracıoğlu2 1 İzmir Sağlık Müdürlüğü Konak Toplum Sağlığı Merkezi2 Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD

GEREKÇE

Dünya nüfusu hızla yaşlanmakta

Toplumun tüm bileşenlerini etkileyecek güçte bir demografik dönüşüm

Daha yüksek sıklıkta görülen hastalıkların önlenmesi veya ötelenmesi,

Kazaların birincil korunma yöntemleri ile önlenmesi;

Özellikle kendi yaşadıkları ortamda bakımlarının sağlanması

ÖNEMLİ ve MÜMKÜN

İleri yaşta

Birinci basamak sağlık kurumu

Hasta ya da sağlam olsun, bütün kişilerin ilk başvuru yeriBireylerin kolaylıkla ulaşabileceği uzaklıkta Her yaş grubuna Temel sağlık hizmetleri kapsamında bir çok koruyucu sağlık hizmeti başta olmak üzere Evden veya ayaktan tanı ve tedavi hizmeti Entegre KesintisizSağlık hizmet sunumunun % 80’ini sağlar

Ülkemizde birinci basamak sağlık hizmetleri örgütlenmesi içinde yaşlılara yönelik koruyucu sağlık hizmetleri temelinde ev ziyaretini de kapsayan standardize ulusal bir uygulama ve eğitim programı bulunmamakta

“Birinci Basamakta Ev Ziyareti İle Yaşlıların Düzenli İzleminin Yaşam Kalitesine Etkisinin Değerlendirilmesi” Halk Sağlığı Doktora tez çalışması

1.Mezuniyet Sonrası Eğitim Programı

2.Hizmet Sunum Modeli

AMAÇ

“Birinci Basamakta Ev Ziyareti İle Yaşlıların Düzenli İzleminin Yaşam Kalitesine Etkisinin Değerlendirilmesi” doktora tez çalışması kapsamında birinci basamak sağlık kurumu tarafından yürütülecek yaşlı sağlığı izlem modeli oluşturmak.

GEREÇ VE YÖNTEMBirinci basamak sağlık hizmet sunumu kapsamında

Dünya Sağlık Örgütü Yaşlı Dostu Birinci Basamak EnstrümanıTürk Tabipleri Birliği Genel Pratisyenlik Enstitüsü Geriatri ModülüUlusal / uluslararası birinci basamakta yaşlı sağlığına yönelik hizmet sunum modelleri

Birinci basamak sağlık kurumları tarafından sunulacak yaşlı sağlığı izlemine yönelik

Eğitim programı Hizmet sunum modeli

1. Eğitim modeli

İnteraktif eğitim yöntemlerinin kullanıldığı görsel – işitsel araçlarla desteklenmiş soru cevap sınıf dersi

Hedef grup: Birinci basamak sağlık

kurumunda çalışan hekim ve hekim dışı

sağlık personeli

Süre: Mesai saatleri içinde hizmet verilen

kurumda 5 iş günü öğleden sonrası 45

dakikalık 2 ayrı oturum

2. Hizmet Sunum Modeli

Kurum: Birinci basamak sağlık kurumu

Kime: 65 yaş ve üzeri bireylere

Kim tarafından: Hekim ve / veya hekim dışı

sağlık personeli

Nerede: Kurumda ve / veya evde

Ne kadar sıklıkta: Yılda 2 kez

Ne kadar sıklıkta ?

Bir yıl içinde en az 6 ayda bir olmak üzere yılda 2 kez

Riskli bireylere yılda 3 kez80 yaş ve üzeri olanlar,

Yalnız yaşayanlar,

Bekar veya dul olarak yaşayan kadınlar,

Ciddi hastalık ve engeli olanlar,

Beraber yaşayan eşinin çok ciddi hastalığı veya engeli olanlar,

Devlet veya sosyal güvenlik kuruluşlarından çok az yardım alanlar

İzlem sırasında

Tansiyon aleti

Steteskop

Mezura

Glukometre cihazı ve çubukları

Eğitim kapsamına uygun broşür

İzlem Akış Şeması

İzlem içeriği

İlk değerlendirme

TetkikYılda 1 kez • Kan şekeri ölçümü

• Santral obezite değerlendirmesi

Her izlemde ise kan basıncı ölçümü

Sonraki yıllar için ölçeklerin yılda 1 kez yenilenmesi

Sağlık eğitimi içeriği

Kronik hastalıklar ve ilaç kullanımı,

Ev güvenliği ve ev kazaları,

Beslenme ve egzersiz.

Konulara uygun broşür

Yaşlı İzlem Formu

Sosyodemografik değişkenler, Medikal durum, Katz'ın Günlük Yaşam Aktiviteleri, Lawton ve Brody'nin Enstrümental Günlük Yaşam Aktiviteleri İndeksi, Yesavage Geriatrik Depresyon Ölçeği, DSÖ Yaşlı Dostu Birinci Basamak Enstrümanı’nın 10 dakikalık kapsamlı tarama testi

SONUÇBütüncül sağlık hizmeti sunan birinci basamak kurumlarında

görevli hekim ve hekim dışı sağlık personeli için

Hızla artmakta olan yaşlı nüfusa uygun koruyucu - tedavi edici hizmet sunumuna yönelik

Hem lisans eğitimi sırasında hem de

mezuniyet sonrasında gereksinimlere uygun eğitimler yürütülmeli

Başta koruyucu sağlık hizmetleri olmak üzere sağlık

hizmet sunumuna yönelik gerek kurumda gerekse evde

uygulanabilen ulusal standardize bir hizmet modeli ile izlemler gerçekleştirilmeli

Özel teşekkür

Prof. Dr. Aliye Mandıracıoğlu

Prof. Dr. Reyhan Uçku

Prof. Dr. Ali Osman Karababa

Teşekkür ederim…

Rüya ile Hedef

arasındaki

fark,

Eylemdir.

1. Mezuniyet Sonrası Eğitim Programı

Sağlık personelinin doğal yaşlanma ve bu süreç sırasında sık karşılaşılan sorunlara birincil, ikincil ve üçüncül koruma kapsamında

Dünya Sağlık Örgütü(DSÖ) Batı Pasifik DSÖ Yaşlı Dostu Birinci Basamak Enstrümanı Türk Tabipleri Birliği Genel Pratisyenlik Enstitüsü Geriatri Modülü programları Birinci basamak sağlık çalışanına yönelik ulusal ve uluslararası eğitimler

Amaç

Birinci basamak sağlık kurumunda çalışan sağlık personelinin yaşlı sağlığı ve belirlenmiş kronik hastalıklarında ev ziyareti için gerekli bilgi ve beceri kazanma ve tutum geliştirmelerine yönelik eğitim planlamak ve günlük mesleki pratiği sırasında yürütmek.

İletişimAMAÇ: Birinci basamak sağlık hizmetlerinde çalışan hekim ve hekim dışı sağlık

personeli, iletişimin önemi ve temel ögeleri konusunda bilgi ve beceri sahibi

olacaklardır.

ÖĞRENİM HEDEFLERİ:

1. İletişimin tanımını yapabilecek, önemini açıklayabilecek

2. İletişimin temel ögelerinin özelliklerini açıklayabilecek

3. İletişim tiplerini sayabilecek, uygulayabilecek

4. Empati –sempati kavramlarını tanımlayabilecek

5. Yaşlılarda iletişim özelliklerini sayabilecek

6. Yaşlılarda iletişimdeki engelleri tanımlayabilecek

7. Etkin dinleme özelliklerini sayabilecek, uygulayabilecek ve engelleyen tutumları

söyleyebilecek

8. Geri bildirim kavramını tanımlayabilecek ve uygulayacaklardır.

GeriatriAMAÇ: Birinci basamak sağlık hizmetlerinde çalışan hekim ve hemşire / ebe yaşlı

sağlığı ve belirlenmiş kronik hastalıklarda ev ziyareti için gerekli bilgi, beceri

kazanacak ve tutum geliştireceklerdir.

ÖĞRENİM HEDEFLERİ:

1. Yaşlı bireylerin özel gereksinimleri hakkında daha fazla bilgi sahibi olma gereksinimi nedenlerini

açıklayabilme

2. Geriatrik değerlendirme (fiziksel sağlık, mental sağlık, sosyal ve ekonomik durum, fonksiyonel durum ve

çevresel durum) yapabilme

3. Değerlendirme ve sonuçları “Yaşlı İzlem Formu”na işleyebilme

4. Cilt, görme, işitme, tatma, koku, dokunma ve denge üzerine yaşlanmaya bağlı değişiklikleri

tanımlayabilme

5. Yaşlılıkta sıklıkla görülen hastalıklarından Geraitrik 4 dev (hafıza kaybı, depresyon, üriner inkontinans,

düşmeler, immobilite), Diabetes Mellitus ve Hipertansiyon ve eşlik eden risk faktörlerini tanıma ve

bakım ve izlem planı oluşturabilme

6. Yaşlılıkta sağlığın esenlendirilmesi için uyku, beslenme, egzersiz, sigara ve alkol kullanımı, bağışıklama,

kaza önleme, ilaç kullanımı konularında yaşlılara eğitim verebilme