БОРООНЫ УС Ч ҮНЭТЭЙ

З.БАТБАЯР

Усны газрын орлогч дарга

2012 оны 2 дугаар сарын 13-ны өдөр

Улаанбаатар хот

АГУУЛГА

-УСНЫ НӨӨЦ, УННМ

-УС АШИГЛАЛТ

- УСНЫ ҮНЭ

УСНЫ НӨӨЦ, УННМ

ДЭЛХИЙН ЦЭВЭР УСНЫ НӨӨЦ

ДАВСТАЙ УС

97.5%

ЦЭВЭР УС

2.5%

ЦЭВЭР УСНЫ САН

68.9% нь МӨНХ

ЦАС, МӨСӨН ГОЛ

30.8% нь ГАЗРЫН

ДООРХ УС

0.3% нь ГОЛ, НУУР

Монгол орны гадаргын усны сүлжээ

Гол мөрний урсацын 60 % нь гадаг-

шаа хил давж урсдаг

Нэг хүнд ногдох усны нөөц:

- Хангайн бүсд дэлхийн дунджаас 4-5

дахин их, говийн бүсд 10 дахин бага.

УСНЫ НӨӨЦИЙН НЭГДСЭН МЕНЕЖМЕНТ

Тодорхойлолт

Усны нөөцийн нэгдсэн

менежмент гэдэг нь нийгэм-

эдийн засгийн тогтвортой

хөгжил, хүний амьдралын сайн

сайхныг дээд зэргээр хангах

зорилгод усны нөөц баялгийг

хамгийн зохистойгоор,

экосистемийн тэнцвэрт

байдлыг алдагдуулахгүйгээр

ашиглах нэгдсэн зохицуулалт

хийх үйл явц юм.

(Дэлхийн Усны Хамтын

Нөхөрлөл-GWP, 2000)

МОНГОЛ УЛСЫН ГОЛЫН САВ ГАЗАР

УС АШИГЛАЛТ

Унд, ахуй17.8%

Үйлчилгээ1.2%

Албан байгууллага

1.7%

Хөнгөн үйлдвэр1.1%

Хүнд үйлдвэр 0.4%

Барилга 0.4%

Эрчим хүч 10.3%

Уул уурхай 12.6%

Мал аж ахуй 23.7%

Усалгаатай газар тариалан

30.4%

Аялал жуулчлал 0.3%

Ногоон байгууламж

0.1%

Улсын хэмжээнд – 324.2 сая шоометр/ жил

Усны эрчим хүч- 1000 гаруй сая шоометр/ жил

Улаанбаатар хот – 81.2 сая шоометр/ жил

Унд, ахуй48%

Үйлчилгээ4%

Албан байгууллага

4%

Хөнгөн үйлдвэр4%

Уул уурхай, хүнд үйлдвэр

6%

Барилга 0.5%

Эрчим хүч 28%

Мал аж ахуй 1%

Усалгаатай газар

тариалан 5%

Аялал жуулчлал 0.2%

Ногоон байгууламж

0.1%

УСНЫ ҮНЭ

УС ЯМАР ҮНЭТЭЙ ВЭ?

КРАНТНААС УС ГАРАХГҮЙ БОЛ ...

2,740,717.00 2,819,111.10 2,813,517.97 3,041,651.70

4,718,847.70

2006 2007 2008 2009 2010

Ус , рашаан ашигласны төлбөрийн орлого/2006-2010 îí мян.төг/

324.2

524.3

751.3

81.2 110.5128.2

0.0

100.0

200.0

300.0

400.0

500.0

600.0

700.0

800.0

2010 2015 2021Монгол улс Улаанбаатар хот

Ус хэрэглээний хэтийн төлөвС

ая ш

оо

ме

тр/ж

ил

он

Үнийн зохицуулалт

байхгүйгээс гарч буй

сөрөг үзэгдлүүд:

• УСНЫ ХОМСДОЛ

• УСНЫ БОХИРДОЛ

МОНГОЛД УС ЯМАР ҮНЭТЭЙ ВЭ?

¯éë÷èëãýýíèé òºðºë Õýìæèõ íýãæ¯éë÷èëãýýíèé

¿íý

¯¿íýýñ

ͺºö

ñàíͪÀÒ

¯íäñýí

òàðèô

Цэвэр ус øîîìåòð 281.00 5 25.09 250.91

Бохир ус øîîìåòð 161.70 0 14.70 147.00

УСУГ-тай гэрээтэй орон сууц ашиглалтын байгууллагад түгээх

цэвэр усны үнэ, татан зайлуулах бохир усны төлбөр /төг/м3/

¯éë÷èëãýýíèé төрөлÕýìæèõ

íýãæ

¯éë÷èëãýý

íèé ¿íý

¯¿íýýñ

ͺºö

ñàíͪÀÒ

¯íäñýí

òàðèô

Орон сууц

тоолууртай

Цэвэр ус øîîìåòð 319.78 5 28.62 286.16

Бохир ус øîîìåòð 183.48 16.68 166.80

Дүн шîîìåòð 503.26 452.96

тоолуургүй

Цэвэр ус шîîìåòð 464.00 5 41.73 417.27

Бохир ус шîîìåòð 212.45 19.31 193.14

Дүн шîîìåòð 676.45 610.41

Албан газар,

аж ахуйн

нэгж

тоолууртай

Цэвэр ус шîîìåòð 852.00 5 77.00 770.00

Бохир ус шîîìåòð 462.00 42.00 420.00

Дүн øîîìåòð 1314.00 1190.00

Орон сууц нийтийн аж ахуйн удирдах газрын хүн ам, аж ахуйн нэгжид мөрдөх

цэвэр, бохир усны үнэ /төг/м3/

Òàéëáàð:1. Õ¿í àìûí óíä, àõóéí õýðýãöýýíä áîëîí áýë÷ýýðèéí ìàë, àìüòàí, ºðõèéí õ¿íñíèé íîãîîíû òàëáàéã óñëàõàä àøèãëàñàí óñûã òºëáºð òºëºã÷èéã òºëáºðººñ ÷ºëººëíº.

2.Ýíýõ¿¿ õавсралтын III.8-д àéìàã, õîò, ñóóðèí ãàçðûí аж ахуйн нэгж, байгууллага, иргэнèé ус ашигласны төлбөрийг ус түгээгч тогтоон, тооцож авна.

Óñ àøèãëàñíû òºëáºðèéí õóâü, õýìæýý

Óñ àøèãëàëòûí çîðèóëàëò Õýìæèõ

íýãæ

Óñ àøèãëàñíû òºëáºð

Ãàäàðãûí

óñ

Ãàçðûí

äîîðõè óñ

I. Óñàí öàõèëãààí ñòàíö, óñàí çàìûí òýýâýð, óñíû ò¿ãýýìýë òàðõàöòàé àìüòàí, óðãàìàë

¿ðæ¿¿ëýõ, аялал зугаалга, биеийн тамирын çýðýã ¿éëäâýðëýë, ¿éë÷èëãýýíèé

áîðëóóëàëòûí îðëîãûí ä¿íãýýñ

хóâü 1.0 -

II. Óóë óóðõàéí ¿éëäâýðлэлд ашигласан усны шоометр тутамд:

à/ ашигт малтмал îëáîðëîх, баяжуулах

òºã

100 150á/ çýñèéí áàÿæìàë, õàéëóóð æîíø áàÿæóóëàõ 80 150â/ усыг шавхан зайлуулах - 50ã/ эрэл, хайгуулын өрөмдлөг хийх 50 100

III. Èðãýí,àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí ¿éëäâýðëýë, ¿éë÷èëãýý, àæ àõóéí çîðèóëàëòààð

àøèãëàñàí óñíû øîî ìåòð òóòàìä

1. Õ¿íä ¿éëäâýðлэлд òºã 20 502. Õºíãºí ¿éëäâýðлэлд òºã 20 50

3. Авто зам, засварт òºã 20 504.Барилга, барилгын материалын үйлдвэрлэлд òºã 20 505. Õ¿íñíèé ¿éëäâýðлэлд ашигласан усны шоометр тутамд

à/ Àðõè, ïèâî, согтууруулах ундаа

òºã

20 50á/ Óíäàà, öýâýð óñ 10 40â/ Òàëõ, ÷èõýð, íàðèéí áîîâ, бусад 10 30

6. Ýð÷èì õ¿÷ний үйлдвэрлэлд òºã 10 307.Ãàçàð òàðèàëàíãèéí ¿éëäâýðëýëд òºã 10 308. Áóñàä àøèã îëîõ çîðèóëàëòààð ашигласан усны шоометр тутамд

à/ Óëààíáààòàð, Äàðõàí, Ýðäýíýò õîò òºã 20 50á/ Áàÿí-ªëãèé, Õîâä, Óâñ, Õºâñãºë, Áóëãàí, Ñýëýíãý, Òºâ, Çàâõàí, Àðõàíãàé,

ªâºðõàíãàé, Äîðíîä, Õýíòèé àéìãèéí òºâ, áóñàä õîò, ñóóðèí ãàçàðòºã 20 40

â/ Áàÿíõîíãîð, Äîðíîãîâü, Äóíäãîâü, Ñ¿õáààòàð, Ãîâü-Àëòàé, Ãîâüс¿ìáýð, ªìíºãîâü

àéìãèéí òºâ, áóñàä õîò, ñóóðèí ãàçàð òºã 20 50

Олон улсын хэмжээнд хэрэглэж буй

уñíû òºëáºð (òàòâàð)

• Óñíû íººö àøèãëàñíû òºëáºð

• Óñíû ìåíåæìåíòèéí òºëáºð

• Óñ áîõèðäóóëñíû òºëáºð• Áîõèð óñíû òºëáºð

• Áîõèðäóóëñíû òºëáºð

• Óñíû ÷àíàðûí òºëáºð• Äàëàéí øóóðãàíààñ õàìãààëàõ òºëáºð ã.ì

Óñíû íººö àøèãëàñíû òºëáºð/олон улсын туршлага/

Óëñ

Òºëáºðèéí

õýìæýý òºã

/ì3

Íîîãäóóëàõ

îáúåêòÇîðèóëàëò

Õºíãºëºëò

÷ºëººëºëò¯ð ä¿í

Äàíè 1141.9Ãàçðûí äîîðõè

óñÅðºíõèé

¯éëäâýðëýë, õºäºº

àæ àõóé Óñíû àëäàãäàë

áóóðñàí

Íåäåðëàíä 291.2Ãàçðûí äîîðõè

óñÅðºíõèé պ人 àæ àõóé

¯éëäâýðëýëèéí

óñ õýðýãëýý 2-

12% áóóðñàí

Ãåðìàí 8.2-98.9

Ãàäàðãûí

áîëîí ãàçðûí

äîîðõè óñ

Øèíæèëãýý

ñóäàëãàà,

áîõèðäîë

áóóðóóëàõ

Óñíû ÷àíàðààñ

õàìààðàí çàðèì

áàéãóóëëàãàä

õºíãºëºëò ¿ç¿¿ëäýã

Òºëáºð õýò

áàãàààñ ÿìàð

íýã íºëºº

ãàðààã¿é

Ôðàíö

(Ñåíà-

Íîðìàíäè

ÑÃ)

1.2-65.3

Ãàäàðãûí

áîëîí ãàçðûí

äîîðõè óñ

Óñíû Ãàçðûí

õºðºíãº

îðóóëàëòûí

õºòºëáºð¿¿ä

Æèæèã óñàí

õàíãàìæèéí

áàéãóóëëàãà, çàðèì

¿éëäâýðëýë

Òºðáºð íü

óñàëòûí ñèñ

òåìèéã òîî

ëóóðæóóëñàí

Èõ Áðèòàíè 9.8-48.9Ëèöåíçèéí

äàãóó

Çàõèðãààíû

çàðäàë

Õºíãºëºëò

÷ºëººëºëò áàéõã¿é

Òºëáºð õýò

áàãàààñ ÿìàð

íýã íºëºº

ãàðààã¿é

1 EUR= 1631.32 MNT Ìîíãîë áàíê 2010 îíû 12-ð ñàð

Óñíû ÷àíàðûí òºëáºð

• ÀÍÓ-ûí Êåíòàêè õîò

– Óñíû ÷àíàðûí õºòºëáºð, ¿åðýýñ õàìãààëàõ

• ¿ë õºäëºõ õºðºíãº, ãàçðûí ò¿ðýýñèéí õàìò

àâäàã

• Õýìæèõ íýãæ ERU 1ERU - 5331.2 ìÿí.òºã/ñàð

• Ôåðìåð 1 ERU- 5331.2 ìÿí.òºã/ñàð

• Ãàçàð ýçýìøèã÷èä ãàçðûí õýìæýýãýýðýý ERU-ä

øèëæ¿¿ëýõ íýãæ 3200

Óñ áîõèðäóóëñíû òºëáºð

• Íèäåðëàíä

– Áîõèðäóóëàã÷ íýãæ (P) : 65.3-

101.1ìÿí.òºã/æèë

– ªðõ ãýð, æèæèã àæ àõóéí íýãæ 3 P:

234.9 ìÿí.òºã/æèëä

– Äóíäàæ ¿éëäâýð¿¿ä íèéë¿¿ëæ áóé õýìæýý

àíãèëëààðàà

– Òîì ¿éëäâýð: íýã á¿ð÷ëýí ãýðýý

õèéí, õàÿãäàë óñíû õýìæýýãýýð

ÎÕÓ• Óñíû òºëáºð

– Ãàäàðãûí óñ ãîëîîñ 10.2-23.8 òºã/ì3

• Õ¿í àìûí óíä àõóéä 1.5 òºã/ì3

– Òýíãèñýýñ 92.1-317.2 òºã/ì3

– Ãàçðûí äîîðõè óñ 11.9- 28.0 òºã/ì3

– Óñàí ãàäàðãóóã àøèãëàõ649.6-2107.5 ìÿí.òºã/êì2

• Áîõèðäóóëñíû òºëáºð: Áîõèðäóóëàã÷áîäèñîîñ õàìààðàí – ñòàíäàðò õýìæýýíèé äîòîð áîë 49.55 òºã/ òîíí-

113.8 òýðáóì òºã/ òîíí

– Ñòàíäàðò õýìæýýíýýñ äýýø çºâøººðºãäºõ õÿçãààð äîòîð 248.75 òºã/ òîíí- 569 òýðáóì òºã/ òîíí

УСНЫ ҮНИЙН СИСТЕМ

ЯМАР БАЙХ ЁСТОЙ ВЭ?

• Ашигласны төлбөр

• Бохирдуулсны төлбөр

• Үйлчилгээний төлбөр

• Усны татвар /эко татвар/

АНХААРАЛ ТАВЬСАНД БАЯРЛАЛАА!