büyümeyi sürdürmek: yurtiçi tasarrufların...

Büyümeyi Sürdürmek:

Yurtiçi Tasarrufların Önemi

03.11.2014 1

Eser Pirgan Matur

Ekonomik Modeller ve Stratejik Araştırmalar Dairesi

Kalkınma Bakanlığı

24 Ekim 2014

Sunum Planı

• Yurtiçi Tasarrufların Kalkınma İçin Önemi

• Yurtiçi Tasarrufların Gelişimi

• Uluslararası Karşılaştırma

• Yurtiçi Tasarruflardaki Gerilemenin Nedenleri

• Düşük Yurtiçi Tasarrufların Yol Açtığı Sorunlar

• Onuncu Kalkınma Planında Tasarruf Politikası

03.11.2014 FSGR 2

Yurtiçi Tasarrufların Kalkınma İçin Önemi

03.11.2014 3

Büyümenin Finansmanı:

Kapalı Ekonomi Koşullarında

Yurtiçi Tasarruflar

Resmi kreditörlerden sağlanan finansman*

Açık Ekonomi Koşullarında

Yurtiçi Tasarruflar

Dış Tasarruflar

Resmi kreditörlerden sağlanan kaynaklar

Bankacılık kesiminin yurtdışı borçlanması

Finans-dışı özel kesimin yurtdışı borçlanması

* Türel

03.11.2014 4

İktisat teorisi açık ekonomi koşullarında yatırım

finansmanı için ne diyor?

Sermaye hareketlerinin serbest olduğu koşullarda

tasarruflar en üretken yatırım olanaklarının bulunduğu

ülkelere akar.

Bu durumda bir ülkedeki yatırımlarla o ülkenin yurtiçi

tasarrufları arasında bir ilişkinin olması beklenmez.

Yatırımlar yalnızca yatırım olanaklarına (yatırımın

beklenen getirisine) bağlıdır.

Bir ülkedeki yatırımlarla o ülkenin yurtiçi tasarrufları

arasında kuvvetli bir ilişkinin olması durumu Feldstein-

Horioka bilmecesi olarak adlandırılmıştır.


03.11.2014 FSGR 5

-0.50

-0.25

0.00

0.25

0.50

0.75

1.00

1.25

19

80

19

82

19

84

19

86

19

88

19

90

19

92

19

94

19

96

19

98

20

00

20

02

20

04

20

06

Yüksek Gelir Grubundaki Ülkeler

TY Regresyon Katsayısı %95 Güven Aralığı

0.00

0.25

0.50

0.75

1.00

19

80

19

82

19

84

19

86

19

88

19

90

19

92

19

94

19

96

19

98

20

00

20

02

20

04

20

06

Düşük ve Orta Gelir Grubundaki Ülkeler

TY Regresyon Katsayısı %95 Güven Aralığı

Yatırım-Tasarruf İlişkisi

Kaynak: Hevia (2010), “Saving in Turkey: An International Comparison”, Background study for the

CEM. Ankara: World Bank.



03.11.2014 6

Yüksek ve İstikrarlı Büyüme

Yüksek Yatırım Gereği

Yüksek Finansman İhtiyacı

Dış Tasarruflar İç Tasarruflar

Uzun Dönemli Kalkınma Hedefleri

Cari Açık

Kamu Tasarrufları

Özel Tasarruflar

03.11.2014 7

Kaynak: 2013 Türkiye Ülke Ekonomik Raporu, DB-KB


Sunum Planı







03.11.2014 FSGR 8

Yurtiçi Tasarrufların Gelişimi

2000’li yıllarda yurtiçi tasarruf oranları önemli ölçüde gerilemiştir.

Tasarruflardaki gerilemede özel kesim tasarruflarının azalması

belirleyici olmuştur.

03.11.2014 9

24,3

20,1 18,4 18,4 18,6

15,5 16,0 16,0 16,6 15,5

16,8

13,2 13,5 14,4 14,5

13,4 15,0

-10,0

-5,0

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,01

99

8

19

99

20

00

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

(T)

Tasarruf Oranları (%)

TOPLAM KAMU ÖZEL

Kaynak: Kalkınma Bakanlığı


Özel kesim tasarruflarındaki gerileme (farklı veri kaynağına dayalı

olarak hesaplanan) hanehalkı tasarruflarında da gözlenmektedir.

03.11.2014 10

17,6

15,7

9,9 10,7

12,5

8,1 8,8

7,3 7,5

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Hanehalkı Tasarrufları (%)

Hanehalkı Tasarrufları Özel Tasarruflar

Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, TÜİK Hanehalkı Bütçe Anketi


İlk üç yüzde yirmilik gelir grubunda tasarrufların negatif olduğu

görülmektedir.

En üst yüzde yirmilik gelir grubundaki tasarruf oranının da oldukça

düşük olduğu dikkat çekmektedir.

03.11.2014 11


-32,0

-14,5

-3,8

4,6

24,3

7,5

-40,0

-30,0

-20,0

-10,0

0,0

10,0

20,0

30,0

q1 q2 q3 q4 q5 yıllık

Gelir Gruplarına Göre Tasarruf Oranları - 2011 (%)


Tasarruf oranının tüm gelir gruplarında gerilediği görülmektedir.

03.11.2014 12


-50,0

-40,0

-30,0

-20,0

-10,0

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Gelir Gruplarına Göre Tasarruf Oranları (%)

q1 q2 q3 q4 q5

Sunum Planı







03.11.2014 FSGR 13

Bölgeler bazında yapılan uluslararası karşılaştırma tasarruf

oranlarımızın düşüklüğüne işaret etmektedir.

03.11.2014 14

Kaynak: Dünya Bankası WDI Veritabanı

0

5

10

15

20

25

30

35

Türkiye Dünya G. Asya Sahraaltı Afr. Avr.-O. Asya L. Amerika-Kry D. Asya-Pasifik

Bölgelere Göre Tasarruf Oranları (%)

1980-89 1990-99 2000-12

Uluslararası Karşılaştırma

Gelir grupları bazında yapılan uluslararası karşılaştırma, tasarruf

oranlarımızın düşük gelir grubu ülkeler haricindeki tüm gelir gruplarına

göre daha düşük olduğunu göstermektedir.

03.11.2014 15

Kaynak: Dünya Bankası WDI Veritabanı

Uluslararası Karşılaştırma

Sunum Planı







03.11.2014 FSGR 16

Son yıllarda makro ekonomik ortamda yaşanan dönüşüm

özel sektör tasarruflarında gerilemeye neden olmuştur.

03.11.2014 17

Enflasyonda düşüş => İhtiyati tasarruf eğilimini azaltmıştır

Reel faiz oranlarında düşüş => Tasarrufların getirisini azaltmıştır

Kredi genişlemesi => Likidite/borçlanma kısıtlarını gevşetmiştir

Sermaye girişleri/TL’nin değerlenmesi => İthal ürünlerin

cazibesini artırmıştır

⇨ bugünün tüketiminde artış

⇨ tasarruflarda azalma

⇨ cari açıkta artış

Yurtiçi Tasarruflardaki Gerilemenin Nedenleri

Sunum Planı







03.11.2014 FSGR 18

03.11.2014 FSGR 19

03.11.2014 20

Düşük Yurtiçi Tasarrufların Yol Açtığı Sorunlar

-12,0

-10,0

-8,0

-6,0

-4,0

-2,0

0,0

2,0

4,0

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014(T)

Tasarruf-Yatırım Dengesi vs. Cari İşlemler Dengesi (%)

Tasarruf-Yatırım Dengesi/GSYH Cari Denge/GSYH

Cari işlemler açığı tasarruf-yatırım açığını yansıtmaktadır.

03.11.2014 21


14,0

16,0

18,0

20,0

22,0

24,01

99

8

19

99

20

00

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

(T)

Sabit Sermaye Yatırımlarının GSYH İçindeki Payı (%)

Sabit Sermaye Yatırımı/GSYH

Ancak yatırımların GSYH içindeki payı (geniş marjlarla

dalgalanmakla birlikte) durağandır ve seviye olarak yüksek değildir.

03.11.2014 22


0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

-10,0

-8,0

-6,0

-4,0

-2,0

0,0

2,0

4,01

99

8

19

99

20

00

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

(T)

Özel Tasarruflar ve Cari İşlemeler Dengesi (%)

Cari Denge/GSYH Özel Tasarruf/GSYH

Cari açıktaki hareketleri esas olarak özel tasarruflardaki

hareketin sürüklediği görülmektedir.

Özel tasarruflardaki düşüş potansiyel kırılganlık kaynağı olarak

ortaya çıkmaktadır.

03.11.2014 23


0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

Hanehalkı Finansal Yükümlülükleri

THFY/GSYH Konut hariç HFY/GSYH

03.11.2014 24

Kaynak: Kalkınma Bakanlığı


-15,0

-10,0

-5,0

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014(T)

Kamu Tasarrufu/GSYH Özel Tasarruf/GSYH Dış Tasarruflar/GSYH Cari Denge/GSYH

Yatırımların Finansmanı

Sunum Planı







03.11.2014 25

Tasarrufların artırılması politika gündemine alınması

gereken bir başlık olarak öne çıkmaktadır.

Tasarrufların önemine ilişkin farkındalığın artırılması

Hem politika düzeyinde

Hem de kamuoyunda

Aşırı tüketimi kontrol altına alma

Kalkınma politikası gündeminin bir parçası olarak

tasarrufların teşviki

26 03.11.2014

10. Kalkınma Planında Tasarruf Politikası

Tasarrufların üretken alanlara yönlendirilmesi, en az

tasarrufların artırılması kadar önemlidir.

Türkiye’de sanayi yatırımlarının oranı oldukça düşük

seyretmektedir.

Ticarete konu olmayan sektörlerin ekonomideki ağırlığı önemli

ölçüde artmıştır.

Gayrimenkulün bir yatırım aracı olarak algılanmasının zarar

verici olduğu küresel krizde kanıtlanmıştır.

Ticarete konu olan sektörlerde verimliliği artırma ihtiyacı

devam etmektedir.

27 03.11.2014


03.11.2014 28


2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

7,0

8,0

9,0

10,0

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Sanayi Yatırımları/GSYH (%)

03.11.2014 29


Kaynak: Erol Taymaz, 5. İzmir İktisat Kongresi Sunumu

03.11.2014 30

Türkiye ekonomisinde ticarete

konu olmayan sektörlerdeki

üretimin toplam hasıla içindeki

payı artış eğilimi

göstermektedir.

Son yaşanan küresel krizden

itibaren artış eğilimi

yavaşlamaktadır.

Önümüzdeki dönemde üretim

yapısının ticarete konu olan

(imalat sanayi gibi) sektörler

lehine dönüşümün sağlanması

yüksek büyüme oranlarının

sağlanması ve sürdürülmesi

açısından önem arz etmektedir.

50

55

60

65

70

75

Yü

zde

Ticarete Konu Olmayan

Sektörlerin GSYİH İçindeki Payı

Kaynak: TÜİK


03.11.2014 31

10. Kalkınma Planında bir yandan yurt içi tasarrufların

artırılarak Türkiye ekonomisindeki kırılganlığın azaltılması

amaçlanırken diğer taraftan kaynakların üretken alanlara

yönlendirilmesi amaçlanmaktadır.

Bu çerçevede 10. Kalkınma Planında yurt içi tasarrufları

artırmaya yönelik bir program yer almaktadır.

Onuncu Plan bünyesinde yer alan bir dizi program da Yurtiçi

Tasarrufların Artırılması ve İsrafın Önlenmesi Programını

tamamlayıcı niteliktedir.


03.11.2014 32

Yurtiçi Tasarrufların Artırılması ve İsrafın

Önlenmesi Programı

Mali Piyasa Araçlarıyla Tasarrufların Özendirilmesi

İsrafın Azaltılması ve Mükerrer Tüketimin Önlenmesi

Kredi Düzenlemeleriyle Tasarrufların Özendirilmesi ve

Üretken Yatırımlara Yönlendirilmesi

Tamamlayıcı Sigortacılığın Geliştirilmesi

Vergisel Araçlarla Tasarrufların Özendirilmesi ve Üretken

Yatırımlara Yönlendirilmesi


03.11.2014 33

Kamu Maliyesi Tedbirleri:

Vergi sisteminin tasarrufları özendirme derecesi bakımından

gözden geçirilmesi

Dolaylı vergiler/Dolaysız vergiler (Gelir vergisi)

Lüks ve/veya ithal karakterli tüketim mallarının tüketimini

caydırıcı vergilendirme

Emlak vergisi sistemi ve uygulamalarının etkinleştirilmesi

Gayrimenkullerin elden çıkarılmasında değer artış

kazançlarının vergilendirilmesi

İmar Planı değişiklikleri sonucunda ortaya çıkan değer

artışlarının etkin bir şekilde vergilendirilmesi

Üretken yatırımların artırılmasını teşvik edici düzenlemeler

Uzun vadeli tasarrufu teşvik edecek özel amaçlı tasarruf

mekanizmaları


Teşekkürler!

03.11.2014 35

büyümeyi sürdürmek: yurtiçi tasarrufların...

Documents