bulunuyor - naval systems seminar

��

SAVUNMA VE HAVACILIK NO: 146

Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ilk kez bir muharebe gemisinin savaş sistemleri de dahilolmak üzere tüm tasarım, entegrasyon ve analiz aşamalarının tamamen milli olarakgerçekleştirildiği MilGem Sınıfı’nın ilk gemisi TCG Heybeliada [F-511] korveti yaklaşıkbir yıl süren liman ve seyir testlerinin ardından 27 Eylül 2o11 tarihinde DzKK’na teslimedilerek, denizlerimizde Türk Bayrağını dalgalandırmaya başladı. Önümüzdekigünlerde Batı Görev Grup Komutanlığı bünyesindeki 1nci Korvet FilotillasıKomodorluğu yapısına dahil olacak TCG Heybeliada korveti fotoğrafta STING-EOMk2 Atış Kontrol Radarı, Sea Sentor TKAS ve AselFLIR-3ooT EO Yönlendirici gibi bazıdonanımları olmadan 2 Kasım 2o1o tarihinde icra ettiği ilk seyir testi sırasındagörülüyor [Fotoğraf: DzKK].

��Hakkı ARIS/İbrahim SÜNNETCİ


Mavi Vatanı En İyiŞekilde Savunmak!

Bu makalemizde, üç tarafı denizlerle çevrili ülkemizmaviliklerinin savunması ile deniz irtibat yollarının güvenliğini

en iyi şekilde gerçekleştirme görevi ile yükümlü Türk DenizKuvvetleri’nin uzun dönemli modernizasyon ihtiyacı kapsamında ele

alınan çalışmaların son durumunu paylaşmak istiyoruz. Savunma Sanayi İcraKomitesi [SSİK] kararları ile hayata geçirilen yerel sanayi katılımlı tedarik

çalışmaları, Savunma Sanayi Müsteşarlığı [SSM] önderliğinde gerek su-üstü, gereksesu-altı dünyalarına yönelik kapsamlı atılımlar oluşturmaktadır.

�

�� Mavi Vatanı En İyi Şekilde Savunmak!


kabul süreçleri tamamlanan Suricate Mk2 kıyıgözetleme radarları ile DR3ooo Radar EDT is-tasyonları hizmete girmiştir. Testleri tamamla-narak faal hale geçirilen Uzun Ufuk Sistemi,İzmir [Yenikale] konuşlu 32 operatör konso-luna sahip Gözetleme Koordinasyon Merke-zi’nden yönetilmektedir. Tanımlanmış denizresmi, tüm verilerin akıtıldığı bu merkezdeoluşturularak, bilahare ilgili harekat merkez-leri ile denizdeki birliklere gönderilmektedir.Halen bir yandan radar sistemleri için yedekparça teslimatı beklenirken, diğer yandan dagaranti süresi biten radarların garanti süreleri-nin uzatılmasına yönelik olarak DzKK ve SSMile ana-yüklenici Thales arasındaki görüşme-lere devam edilmektedir. Bu arada Projesininbaşında 4 olarak tanımlanan Surricate Mk2kıyı gözetleme radarı adedi, 2oo9 yılında im-

DenizlerimiziGörmek

EGE Denizi ilebaşlayarak, de-

nizlerimizde tam birDurumsal Farkında-

lık kabiliyetine sahip olunması ve komple birDeniz Taktik Resminin oluşturulabilmesi nihaihedefine odaklanan Uzun Ufuk Projesi ileTürk Deniz Kuvvetleri, operatif sahada hertürlü hava şartında yeterli ve güvenilir bir gö-zetleme [farkındalık] sağlayacak, 24 saat esa-sına göre işletilecek, bilgilerin ilgili harekatmerkezleri ve gemilere doğruluğu kaybolma-dan gerçek zamanlı olarak aktarılabilmesineimkan tanıyacak modern bir keşif, gözetlemeve bilgi iletişim ağ sistemine kavuşacaktır. Pro-jenin temel amacı; “Ana vurucu silahı Har-poon güdümlü mermisi olan yüzer birliklerin[su-üstü ve su-altı], bu kabiliyetlerini en etkinşekilde kullanabilmelerini sağlamak amacı ileoperatif sahanın 24 saat esasına göre izlene-rek elde edilen tanınmış taktik resmin ve gü-dümlü füze atış bilgilerinin; güdümlü füzetaşıyan platformlar ile bu platformları sevk veidare edecek taktik komutanlara zamanındaulaştırılmasını sağlayacak, keşif gözetleme vebilgi iletişim sisteminin tesis edilmesi,” şek-

linde tarif edilmiştir. Halihazırda Ege De-nizi’nde kullanıma giren Uzun Ufuk Sis-temi’nin Doğu Akdeniz ve Karadeniz’i dekapsayacak şekilde genişletilmesine yönelikçalışmalara devam edilmektedir. Sistem; sınıf-landırma yeteneğine sahip radar ve sensörlerile donatılmış Deniz Gözetleme/KarakolUçakları, Radar-Elektronik Destek Tedbirleri[R-ESM/EDT] istasyonları [hedefleri RF sensör-lere nazaran daha uzak mesafelerden pasifolarak tespit ve teşhis kabiliyeti kazandır-makta], HF radar [mesafe ve kerteriz ayırım ka-biliyeti kıyı gözetleme radarlarından düşükolsa da hedeflerin sürekli olarak uzun menzil-lerden izlenmesi amaçlı], İnsansız Hava Araç-ları [İHA], haberleşme ve birleştirme/teşhirsistemlerinden şekillendirilmektedir. DenizGözetleme/Karakol Uçakları [CN-235-1ooMile ATR72/5oo] Meltem Projeleri kapsamındatedarik ve entegre edilmektedir. DzKK için 2adet paltformdan oluşan bir Heron/GÖZCÜ-IMALE İHA Sistemi tedarik edilmiş olup,ANKA/GÖZCÜ-II İHA’larının tedarik çalışma-larına ise devam edilmektedir. Kurulumları ve

Altta solda CN-235-1ooM DKU maketi, sağda iseDeniz Karakol Uçağı [DKU] Sistemi’nin çalışmaprensibini vurgulayan bir grafik görülmekte[Fotoğraflar: Thales, S&H Arşivi ve Havelsan].

Türk Deniz Kuvvetleri’nin, ilk aşamada EgeDenizi’nden başlamak üzere, harekat sahasını 24 saat

7 gün [7/24] esasına göre sürekli gözlemleyebileceğibir kabiliyet olarak tanımlanan Uzun Ufuk çalışması,

muazzam bir kuvvet çarpanı olarak, DzKK’nınelindeki imkanlardan azami şekilde

yararlanabilmesini sağlayacak [Fotoğraf: DzKK].Uzun Ufuk Projesi kapsamında hizmete giren 18okmmenzile sahip Thales ürünü Suricate Mk2 2 Boyutlu

X-Band hava ve satıh gözetleme radarı [sol üstte]sistemin karadaki gözleri olarak görev yapacak

[Temsili fotoğraf: S&H].


zalanan ek sözleşme ile 5’e çıkarıldı. Projedealt-yüklenici olarak görev alan Yaltes’in de ka-tılımıyla, 5nci radarın bu yıl sonuna kadar Tür-kiye’ye teslim edilmesi beklenmektedir.

Suyun Altını GörmekSSM ile Ana Yüklenici Aselsan arasında 3o

Temmuz 2oo8 tarihinde imzalanan Euro55Milyon değerindeki sözleşme altında yürütü-len Aksaz ve Foça Deniz Üsleri Sualtı ve Su-üstü Gözetleme ve Tespit Sistemi[AFSUDES/YUNUS] Projesi, DzKK’nın Aksaz[Marmaris] ve Foça [İzmir] Deniz Üslerinde,müteakiben ihtiyaç duyulacak diğer üs ve bo-ğazlarda su-üstü ve altından gerçekleştirilecektaarruzi hareketleri tespit, teşhis ve izleme ya-pabilen ve tespitlerini Üs Savunma HarekatMerkezi’ne iletebilen iki adet sualtı/suüstü gö-zetleme sisteminin tedarikini hedeflemektedir.Proje altında Kongsberg ile işbirliği yapan AnaYüklenici Aselsan, YUNUS Projesi’ndeki cihazve sistemlerin üretimi ve tedariki ile bunlarınüslere kurulumu ve entegrasyonundan so-rumludur. Aselsan, sistemlerin teslimatına baş-lamış olup, devam eden entegrasyonçalışmalarının bu yıl sonuna kadar tamamlan-ması beklenmektedir.

Havadan GözetlemeUzun Ufuk Projesi’nin ana hava segmen-

tini oluşturan Meltem Projeleri altındaki asılhedef, Türkiye yüzölçümünün hemen hemen

yarısına eşit ‘Mavi Vatan’ olarakda tanımlanandenizlerimizde 7/24 esasına dayalı olarak, hertürlü hava şartında gündüz ve gece gözetlemegörevleri icra edebilecek, Denizaltı SavunmaHarbi [DSH] kabiliyetli modern bir Deniz Ka-rakol Uçağı [DKU] filosunun tesis edilmesidir.Toplam 16 adet Deniz Karakol Uçağı’nın te-darikini hedefleyen proje üç aşamada gerçek-leştirilmektedir. Birinci aşamada [Meltem-I]TAI tesislerinde üretilen 6 adet CASA CN-235-1ooM tipi uçak Kasım 2oo1 ile Ocak 2oo3 ta-rihleri arasında uçuş hizmetine alınmıştır.İkinci aşamada [Meltem-II] 6 adet CASA CN-235-1ooM uçağı gerekli yapısal değişikliklerve AMASCOS 3oo [Havadan Deniz DurumKontrol Sistemi] görev teçhizatının entegras-yonu ile DSH kabiliyetli DKU’na dönüştü-rülme işlemleri tamamlanmıştır. Üçüncüaşama [Meltem-III] ise 1o adet ATR72/5oo uça-ğının tedariki ile yine TAI tesislerinde DSH ka-biliyetli DKU’na dönüştürülmesinikapsamaktadır. Temmuz 2oo3’de yürürlüğegiren Meltem II kontratı, ilk göreve hazırDKU’nın 2oo8’in ilk yarısında DzKK’na teslimedilmesini öngörmekteydi. Ancak, Ana Yük-lenici Thales yükümlülüklerini yerine getire-mediği için Şubat 2oo8 tarihinde takvimdeki28 aylık gecikmeye karşılık olarak SSM tara-fından ABD$27 Milyon cezai yaptırıma maruzkaldı. Yeni takvime göre ilk DKU Kasım 2o1otarihinde DzKK’na teslim edilecekti. Ancak,bu proje öncesinde sadece deniz gözetleme

platformu konusunda bilgi ve tecrübe sahibiolan ve DSH kabiliyetli DKU alanında yeterlitecrübesi olmayan Thales, geçen süre zarfındakarşılaştığı teknik sorunların üstesinden yinegelememiş ve takvimde ikinci bir uzatma gün-deme gelmiştir. Bunun üzerine 24 Mart 2o1otarihinde SSM ile masaya oturan Thales ara-sında ana kontrat hükümleri saklı kalmak kay-dıyla proje takviminin dondurulduğu bir‘Olduğun Gibi Kal [Stand Still]’ Mutabakatı im-zalanmıştır. Ana Yüklenici Thales’in bu sürezarfında da sorunları çözememesi üzerine Ha-ziran ayı sonunda sona eren Stand Still muta-bakatının süresi Ağustos sonuna uzatılmış veyoğun görüşmeler sonunda taraflar 2o1o yılı-nın son çeyreğinde bir orta yol üzerinde an-laşmaya varmıştı.

Buna göre Ana-Yüklenici Thales, toplambedel üzerinden ABD$7o Milyon’un üzerin-deki bir cezai yaptırımı kabul etmiş, karşılı-ğında da uçakların görev teçhizatında yer alansu-altı bomba kabiliyetinden feragat edilmiştir.Dolayısıyla, CN-235-1ooM uçakları kanat altın-daki harici yük istasyonlarında iki adet Mk46Mod5 hafif torpido taşıyacaktır [Hem torpido,hem de su-altı bombası görev yükü, CN-235’ingörev bölgesinde kalış süresinde ciddi bir azal-maya sebep olmaktaydı]. Halen yapısal modi-fikasyonların tamamlanmasının ardından,Fransız Silahlanma Genel Direktörlüğü [DGA]sorumluluğundaki nihai testleri devam edenCN-235 DKU’nın teslimatlarının bu yıl sonuna


kadar başlaması beklenmektedir. Silah sistem-lerinden yoksun olarak başlayacak geçici tesli-matların 2o12 yılında tamamlanmasıplanlanmakadır. Bu arada ABD ile bir sorunhaline gelen silah sistemi ara-bağlanım [inter-face] verilerinin transferi, Fransız DGA’nınresmi taraf olarak devreye girmesi ile çözümekavuşturulmuştur. Silah sistemi testlerinin 2o12başında gerçekleştirilmesi beklenmektedir.

Diğer taraftan yapısal modifikasyon ve sis-tem entegrasyon çalışmaları süren ilk ATR-72/5oo DKU [Meltem III] teslimatlarındakigecikmelerin, İtalyan Hava Kuvvetleri’ninATR-72 DKU projesindeki gecikmeler nede-niyle daha da artması beklenmektedir.

Diğer yandan, ‘Simülasyon ve Eğitim Sis-temleri ve Deniz Karakol Uçağı Kullanıcı Eği-tim Sistemi’ İş Paketi kapsamında Havelsantarafından üretilen Taktik Komuta KontrolBilgi Sistemi’nin ve Simülasyon Eğitim Siste-

mi’nin Fabrika Kabul Testleritamamlanmıştır. Sistem,İzmit Cengiz Topel DenizHava Üssü’nde faaliyete ge-çirilerek saha kabul testleritamamlanmıştır. Tüm yazı-lımı ile donanım konfigüras-yonu Havelsan tarafındanhazırlanan Yer Destek İstas-yonu ise Eylül 2o11 tarihindeDzKK’na teslim edilmiştir.

Gemilerin Gözü ve Kulağıİki yıllık lojistik destek paketi ile birlikte

toplam 17 adet S-70B Sea Hawk DSH/SSH[ASW/ASuW] helikopterinin üretimi ve envan-terdeki 7 adet S-70B helikopterinin yeni heli-

kopterler ile aynı konfigürasyona yükseltil-mesini kapsayan ABD$53o Milyon değerin-deki IInci Paket [Lot II] kontratı Haziran 2oo5tarihinde imzalanmış, bir yılı bulan müzakere-ler sonucunda Kasım 2oo6 tarihinde yürürlüğegirmiştir. Sikorsky Aircraft, IInci Paket [Lot II]

351nci Deniz Hava Üs Komutanlığı [Cengiz Topel]bünyesinde görev yapan ikinci paket [Lot II] S-70B

Sea Hawk helikopterlerinden birisi 4-5 Hazirantarihlerinde 2nci AJÜ Komutanlığı [Çiğli]’nda

düzenlenen Türkiye Hava Gösterisi etkinliğikapsamında sergilendi. Ana fotoğrafta AGM-114M

HellFire II eğitim füzeleri ile yüklü olduğu halde TCB-60 kuyruk numaralı S-70B helikopteri, iç fotoğrafta

ise HeLRAS daldırma sonarına ait sensör ve vinçsistemi görülüyor. HeLRAS ile ilgili sorunlar hala

giderilmeye çalışılırken, DSH helikopterlerinin degörevlerini tam olarak yapabilmeleri mümkün

olmamaktadır [Fotoğraflar: U. ÇARDAKLI/S&H].



tansiyel aday ise EuroSam ürünü Aster-30 gö-rünüyor. MBDA yetkilileri gemi konuşlu ver-siyonun Türkiye’de pazarlanması konusundagerekli yetkiyi aldıklarını açıkladılar. Gemi-lerden dikine atışlı Sylver A50 lançerinden fır-latılabilen Aster-30 azami 12okm menzilesahiptir.

TF-2ooo çalışmasında olduğu gibi, farklıfüze savunma sistemleri ile karşı karşıya ka-lındığında, Türkiye’nin harekat ihtiyaçları yö-nünden aktif ve yarı-aktif füzelerin sunduğuavantajların iyi değerlendirmesi gerekmekte-dir. Örneğin yüzde-yüz imha olasılığı için kul-lanılacak füze adedi, yani bir hedefin imhamaliyeti ve savunma sistemini strese sokacak[mesela tehdit adetleri açısından] en kötüdurum senaryolarının bilhassa kıyıya yakınharekat ortamlarında [littoral water] iyi ince-lenme gereği öne çıkmaktadır. Açık denizşartlarındaki senaryolar ile kıyıya yakın sular-daki senaryolar [her iki taraf için de] birbirin-den oldukça farklılıklar göstermektedir.Kıyıya yakın sularda tehdit çok daha kısa re-aksiyon süresi bıraktığı ve çok daha fazla he-defe aynı anda angaje olmak gerektiği içinalınacak tedbirlerin de farklılık göstermesi do-ğaldır!

Türkiye bir taraftan TF-2ooo programı ileilgili çalışmalarını elinden geldiğince hızlı birşekilde sürdürürken, İngiltere, Türkiye’yi Kü-resel Muharebe Gemisi [Global CombatShip/GCS] konsepti altında işbirliğine davetetmektedir.

İngiliz Kraliyet Deniz Kuvvetleri [RN] ihti-yacına yönelik olarak, 2o21 yılında hizmetegirecek şekilde planlanan ve halen hizmetegirmekte olan Tip 45 Sınıfı platform teknolo-jileri üzerine şekillendirilen Tip 26 Sınıfı çalış-masının ortak yanlarını İngiltere KüreselMuharebe Gemisi [KMG/GCS] konsepti al-

SeaHawk helikopterlerinin teslimatlarına ge-cikmeli başlamıştır. Buna göre 2oo9 yılınaplanlanan teslimatlarda bir yılı aşkın birsarkma yaşanmış ve ilk parti helikopterlerancak Eylül 2o1o tarihinde kabule hazır halegetirilebilmiştir. İlk kabulleri tamamlanan 7adet S-70B, 27 Kasım günü önce İstanbul’a ge-tirilmiş oradan da DzKK’nın Kocaeli’ndekiCengiz Topel Meydanı’na götürülmüştür. Testuçuşlarının ardından helikopterler hizmetegirmiştir. Gecikme süreci ile ilgili yaptırımlaraltında ise, SSM ile Sikorsky Aircraft arasındayürütülen görüşmeler neticesinde ilave 1 adetS-70B helikopterinin gecikme cezası mukabiliolarak bila-bedel verilmesi karara bağlanmış-tır. Böylece DzKK hizmetindeki S-70B SeaHawk sayısı 7+17+1 olmak üzere 25’e ulaşa-caktır. IInci Paket SeaHawk Projesi kapsa-mında Kasım 2o11 itibariyle toplam 13 adethelikopter DzKK’na teslim edilmiştir. 17 adetS-70B Sea Hawk helikopterinden 1o adedi He-likopter Uzun Menzilli Aktif Sonar [HeLRAS]sistemi ile donatılırken, bakiye helikopterleriçin ise, perdey pey hizmet dışına çıkarılacakAB-212 DSH/SSH helikopterlerinin AN/AQS-18A Daldırma Sonarları kullanılacaktır. IInciPaket son dört helikopter ise, geçici kabul ileilgili çalışmaları beklemektedir.

Denizlerin Uzakları GörenGözleri5 Aralık 2oo7 tarihinde gerçekleştirilen

SSİK toplantısında başlangıç kararı alınan TF-2ooo Projesi altında, DzKK için aşağı yukarı6.ooo ton sınıfında toplam 4 adet Hava Sa-

vunma Harbi [HSH] firkateyninin, yurtiçindeİstanbul Tersanesi Komutanlığı’nda inşa edi-lerek 2o21 yılından itibaren DzKK envante-rine kazandırılması hedeflenmektedir. En sonteknoloji ürünü kısa/orta ve uzun menzilli fü-zesavar ve hava savunma füze sistemleri ilesu-üstü ve altı harbine yönelik silahlar ve millibir faz dizinli radar sistemi ile donatılacak TF-2ooo firkateynlerinde iki adet SeaHawk heli-kopteri ile İnsansız Hava Araçları [İHA] dakonuşlandırılacaktır. TF-2ooo firkateynle-rinde milli imkanlarla geliştirilecek ÇokAmaçlı Faz Dizin Radarı [ÇAFRad] ile Ağ Des-tekli C2 kabiliyetli GENESİS-ADVEnt SYS’ninkullanılması planlanmaktadır. Projede, G-Sı-nıfı firkateyn modernizasyon ve MilGem pro-jelerinde olduğu gibi muharebe sistemientegrasyonu boyutunda görev alması bekle-nen Havelsan, IDEF ‘11 Fuarı sırasında Lock-heed Martin MS2 ile AEGIS radar sistemineGENESİS tabanlı SYS’nin entegrasyonuna iliş-kin bir MoU imzalamıştır. HSH’ne yönelik ola-rak gemilerde uzun menzilli SM-2 serisifüzeler veya muadillerinin kullanılması bek-leniyor. Türkiye, balistik füze önleme kabili-yetli SM-3 serisi füze sistemleri için de ABDnezdinde girişimlerde bulunuyor. Diğer po-

İngiltere’nin Türkiye’ye müşterek muharebe gemisitasarım, entegrasyon ve inşa yaklaşımı çerçevesindeişbirliği önerdiği GCS [Tip 26] konseptini vurgulayanbir bilgisayar grafiği görülüyor [Grafik: BAE Systems].

Yandaki sunumda, Türk Savunma Sanayi etkinliklerikapsamında sanayi-kullanıcı ortak çalışmasıkonusunda örnek bir modeli temsil eden ve

Türkiye’nin ilk deniz komuta ve kontrol çözümüözelliğine sahip GENESİS Projesi kapsamında G-Sınıfı

firkateynlerin Savaş Harekat Merkezi [SHM]’ndegerçekleştirilen değişiklikler vurgulanıyor [Sunum:

Havelsan].

��tında topladı. Hava Savunma Harbi [HSH],Denizaltı Savunma Harbi [DSH] ve GenelMaksat [GM] olmak üzere farklı görev profil-lerine yönelik 3 temel versiyon halinde ele alı-nacak olan KMG/GCS, bugün için KraliyetDeniz Kuvvetleri [RN] ihtiyacına yönelik ola-rak 8 adet DSH [ki bu Tip 26 olarak Sınıflan-dırılmıştır] ve 5 adet GM versiyonundaplanlanmaktadır.

Buradan hareketle İngiltere, şu ana kadarsürdürülen Tip 26 Sınıfı çalışmalarının ortaközelliklerinden faydalanabilecek birKMG/GCS konsepti altında Türkiye’ye üç aşa-malı bir işbirliği modeli teklif etmektedir: İlkaşamada oluşturulacak ‘Ortak Ekipler’in ta-nımlayacağı proje altında; ikinci aşamadakonsept ve tasarımı ortaya çıkararak, gereklitemel tasarım modifikasyonlarını belirlemek;üçüncü aşama altında da ülke tasarım Mer-kezleri’nin oluşturularak, bu amaca yönelikyatırımları ele alacak uzun dönemli işbirlikle-rinin hayata geçirilmesi üzerine odaklanmak.Nihai hedef ise bir yandan her iki ülke DenizKuvvetlerinin ihtiyacını karşılayacak karma-şık bir harp gemisini tasarlamak, inşa etmekve desteklemek, diğer yandan da diğer ülkerebirlikte ihraç etmek olarak belirlenmiştir. Şuaşamada 145m uzunluğa ve 5.5oot deplas-mana sahip olması beklenilen geminin, 15kt

sürat ile 7.ooonm seyir sıası ve 6o gün ikmalyapmadan denizde kalabilmek temel tanı-

mından yola çıkan KMG/GCS, kullanıcılarınfarklı isterlerine göre kolaylıkla uyarlanabile-

GENESİS Projesi kapsamında mili imkanlarla tasarlananGENESİS Savaş Yönetim Sistemi [SYS] ve 8 hücreli Mk41 VLSile donatılan TCG Gediz [F-495] firkateynine, önümüzdekiyıllarda Smart-S Mk2 3-Boyutlu Arama Radarı da entegreedilmesi beklenmektedir [Fotoğraf: S&H Arşivi].


cek esnek mimariye ve modüler tasarımasahip bir firkateyn olarak şekillendirilecektir.

Halihazırda iki ülke kurum ve kuruluşlarıarasında sürdürülen diyalog altında ele alınangörüşmelerde, tasarımdan başlayan bir bir-likte çalışma niyetinin nasıl şekillendirilebile-ceği üzerine odaklanmaktadır.

MilGem birikimlerinden yola çıkarak, birsonraki aşamaya odaklanan DzK ArMerKom,TF-2ooo tanımlamasını baz alan, ihtiyacı kar-şılayacak temel parametrelere sahip belirle-yici tasarım detaylarını ortaya çıkarmıştır.Konsept tasarımın tamamlanmasını müteakip,kontrat tasarımına ve bilahare detay tasarımaodaklanmayı planlayan DzK ArMerKom,yoğun bir faaliyet içerisindedir.

Savunma Sanayii Müsteşarlığı[SSM]’nın titizlikle üzerinde dur-duğu Sektörel Stratejiler açısından,Türkiye’de özel sektör gemi inşasanayinin ileri seviyede muharebegemisi tasarım, geliştirme ve inşakabiliyetine sahip olması hedefigöz önünde bulundurulduğuzaman, İngiltere tarafından masayakonan davet oldukça çekici görün-mektedir. Kaldı ki, bu işbirliğininikinci aşaması olarak tanımlananihracat ayrı bir albeni taşımaktadır.İlaveten yerli sanayi kuruluşlarınınsistem ve teçhizat seviyesinde müş-terek proje de yer alması ise ayrı birkatma değer vesilesi olacaktır. İn-giltere tarafından masaya konanyaklaşımın bu açılardan önemliolanaklar sunduğu bir gerçektir.Ancak konu Türkiye gerçekleri ilekarşılaştığında önemli bazı mania-lar ortaya çıkmaktadır. En baştaböyle bir çalışmaya hangi özel sek-tör tersanesi ile müdahil olunabile-ceği başlı başına bir muammayaratmaktadır. Bu bir ihale süreciile mi belirlenecektir yoksa SSM ta-rafından ön-elemesi yapılmış olanDenizcilik Sektör Stratejisi kapsa-mında Muharebe Gemisi çalışmala-rına katılabilecek tersaneler ile misınırlı kalacaktır [ki bu durumdabile iki tersane arasında seçim yap-mak gerekecektir].

Müşterek çalışmanın ilk aşa-ması kapsamında ele alınacak, ha-rekat isterlerinin ortak noktalarınıntespiti gibi çalışmalar sonucunda,KMG/GCS ana teknesi ile TF-2oooihtiyacının karşınabileceği ortayaçıkması halinde, taraflar nasıl biryol izleyeceklerdir? En başta, ikiayrı amaca yönelik tarifleri baz ala-rak yola çıkan iki ayrı çalışmanınbir ortak payda da birleştirilebil-mesi, oldukça zorlu bir bürokratik

mücadele maratonu gerektirecektir. Çünküfarklı tasarımlardan yola çıkarak, ortak bir ta-sarım üzerinden dünya pazarlarına açılmaküzerine inşa edilecek böyle bir işbirliğinin sü-reçler açısından da uyumlu bir hale getirilmesigerekmektedir. İlaveten bir tarafın ulusal ihti-yacına hitap etmeyecek bir çalışmada, işbirli-ğinin dayanaklarından önemli birisikaybedilmiş olmaktadır.

Burada üzerinde durulması gereken birbaşka hususta, TF-2ooo ile ilgili olarak bu-güne kadar gerçekleştirilen çalışmalarınhemen tamamı DzK ArMerKom tarafından elealınmıştır. Bahse konu bir muşterek çalışmakapsamında, bu çalışmaların bir Özel Sektör

Tersanesi ile nasıl paylaşılabileceği ise birbaşka bilinmeyeni oluşturmaktadır.

Tüm bu kriterlerin ne tür bir ortak pay-daya yerleştirebileceği ise zamana bağlıdır, kiİngiltere tarafı KMG/GCS üzerindeki bir işbir-liği için 2o12 yılı içinde bir karar beklemekte-dir. Müşterek işbirliği TF-2ooo değilde,TF-1oo üzerinden tanımlandığı taktirde ise,zaman ve süreçler çok daha geniş bir yelpa-zeye yayılmak zorunda kalacaktır.

Gemilerin Gözü, Kulağı, AklıHavelsan Ana-Yükleniciliğinde yürütülen

çalışmanın amacı DzKK hizmetindeki 8 adetGabya [G] Sınıfı [FFG-7 OH Perry Sınıfı] firka-


teynde kullanılan eski nesil Savaş Yönetim Sis-temi [SYS]’nin, milli olarak üretilen, yeni nesilGemi Entegre Savaş İdare Sistemi [GENESİS]ile değiştirilmesidir. Bu vesile ile ilk kez birSYS mimarisi DzKK ArMerKom tarafındanmilli olarak tasarlanmış, uygulama yazılımlarıkapsamında üç milyon satır kaynak kod geliş-tirilmiştir. G-Sınıfı Firkateyn Savaş YönetimSistemi Modernizasyon Programı [G-GSMP] al-tında halen 7 adet G-Sınıfı firkateyn üzerindekiGENESİS SYS [G-GSYS] entegrasyonu GölcükTersanesi Komutanlığı’nda tamamlanmıştır.Modernizasyonu tamamlanan 7nci gemi TCGGökova firkateyni ile Deniz Kabul Testleri[SAT]’ne devam edilmekte olup geminin yıl so-nundan önce teslim edilmesi bekleniyor. Ha-lihazırda kullanılacak teçhizat ve konsollarınteslimatları ile sistem kurulum ve entegrasyonçalışmalarına devam edilen 8nci gemi TCGGöksu firkateyninin ise 2o12 yılı ilk yarısıiçinde DzKK’na teslim edilmesi planlanmıştır.Havelsan, dünya genelinde görev yapan 7oadet geminin [FFG-7] GENESİS SYS ile moder-nize edilebileceğini değerlendirmekte ve buçerçevede SSM’nın desteği ile Pakistan, Mısırve Polonya ile görüşmeler gerçekleştirmekte-dir.

GENESİS projesi kapsamında, MilSoft ta-rafından firkateynlere Link 11 ile Link 16 veri

bağlantı sistemleri arasında veri aktarımı kabi-liyeti kazandırmak maksadıyla Çoklu VeriLinkleri Sistemi [ÇAVLİS] geliştirilmiştir. ÇAV-LİS; Link-11 ve Link-16 Taktik Veri Linklerinebağlı deniz, hava ve kara platformları arasındagerçek zamanlı veri haberleşmesi yapılabil-mesine imkan tanımaktadır. G-Sınıfı firka-teynlerin SHM’nde iki adet Link 16 operatorkonsolu bulunmaktadır. Link 11 ise GENESİS

SYS’ne entegre olduğundan herhangi bir ope-ratör konsolu üzerinde çalışabilmektedir. Mil-Soft tarafından geliştirilen ÇAVLİS’inG-GSYS'ne entegrasyonu ise Havelsan tara-fından gerçekleştirilmektedir. Havelsan yetki-lileri ÇAVLİS adaptasyonuna 7nci gemidenitibaren başlanılacağını, çalışmaların başarıylatamamlanması durumunda 8nci gemiye de bukabiliyetin kazandırılacağını belirttiler. AYE-SAŞ ise gemilerde kullanılmak üzere OtomatikHedef Tespit ve Takip Sistemi [OtoHeTS]’nigeliştirmiştir. G-Sınıfı firkateynler için özel ola-rak geliştirilen OtoHeTS, RaHaT donanım üze-rinde koşan, tamamiyle entegre bir verifüzyonu sistemidir. OtoHeTS, firkateynlerinmevcut hedef izleme kabiliyetlerini artırmaktave suüstü ve altı tehditlere karşı reaksiyon sü-resinde kayda değer bir azalma sağlamaktadır.OtoHeTS ile desteklenen GENESİS SYS ileaynı anda 1.ooo’in üzerinde taktik hedef takipedilebilmektedir. Eski nesil SYS’nde ise bu

TCG Heybeliada’nın 3-Boyutlu Arama Radarı Smart-S Mk2, MilGem Projesi ile birlikte Türk DenizKuvvetleri hizmetine girmiştir. Hollanda da yerleşikThales Nederland ürünü Smart-S radarı içinTürkiye’de Aselsan ile bir işbirliği oluşturulmuştur[Fotoğraf: S&H Arşivi].



rakam 64 olarak gerçekleşmekteydi. AN/SPS-49 arama radarına ilave olarak gemilerde yeralan Decca seyir radarı, IFF sistemi, HarpoonSSM, Phalanx CIWS ve Mk137 sahte hedef lan-çerleri GENESİS SYS’ne entegre edildiğinden,tehdit tespitini müteakip Harpoon, Phalanx[hava ve satıh hedeflerine karşı] ve sahte hedeflançerleri otomatik olarak devreye sokulabil-mektedir. G-Sınıfı firkateynlerde kullanılanGENESİS SYS; üst üste yerleştirilmiş iki adetrenkli düz panel ekrana sahip 7 adet Opera-tor Konsolu, yan yana yerleştirilmiş iki adetrenkli ekrana sahip 2 adet Taktik Konsol, 1adet Acil Durum Konsolu ve 1 adet GenişEkran Sergileme Birimi ile alt sistem ve arayüzkabinetlerinden oluşmaktadır.

3-BAR ve Mk41 VLSEntegrasyonuDzKK’nın ihtiyacı çerçevesinde GENESİS

SYS modernizasyonundan geçirilecek gemi-lerden dördüne Smart-S Mk2 3 Boyutlu AramaRadarı [3-BAR] ve RIM-162B ESSM füzeleri içindikine atış kabiliyetli 8 hücreli [quad-packözelliği sayesinde toplam 32 adet ESSM füzesitaşınabilmekte] Mk41 VLS entegre edilecektir.Smart-S Mk2 3-BAR Thales Nederland’dan,Mk41 VLS sistemleri ise Lockheed Martin fir-masından tedarik edilmekte ve GENESİS

Ekim 2o1o tarihinde denize indirilen projenin ilk platformu Tank Çıkarma Aracı [LCT] Ç151, deniz kabultestleri [SAT] sırasında yaklaşık 4oom2 genişliğindeki havuz güverte alanında 3 adet Ana Muharebe Tankı ilebirlikte tam yol çıkarma bölgesine doğru ilerlerken görülüyor. Konuya yakın uzmanlar, tornistanmanevraları sırasında ortaya çıkan pervane sisteminden kaynaklanan teknik bir hatanın, teslimatları 6 aygibi bir süre geciktirdiğini dile getirmektedir [Fotoğraf: ADİK].

G-GSMP kapsamında modernize edilen G-Sınıfı firkateynler ve hizmete giriştarihleri şöyledir;

1. TCG Gemlik [F-492] ........................DzKK Teslim Tarihi: 17 Mayıs 2oo72. TCG Giresun [F-491] ........................DzKK Teslim Tarihi: 18 Mart 2oo83. TCG Gaziantep [F-490] ........................DzKK Teslim Tarihi: 2o Aralık 2oo84. TCG Gelibolu [F-493] ........................DzKK Teslim Tarihi: 15 Temmuz 2oo95. TCG Gökçeada [F-494] ........................DzKK Teslim Tarihi: 19 Şubat 2o1o6. TCG Gediz [F-495] ........................DzKK Teslim Tarihi: 26 Kasım 2o1o7. TCG Gökova [F-496] ........................DzKK Teslim Tarihi: Henüz teslim edilmedi.8. TCG Göksu [F-497] ........................DzKK Teslim Tarihi: Henüz teslim edilmedi.



ifade edildi. Thales tarafından MEKO TrackIIA/B firkateyni için ilk radar teslimatı Şubat‘12 olarak planlanmıştır. Aselsan’ın 3ncü ra-dardan [TCG Büyükada korveti] itibaren yur-tiçi imalata başlaması ve son 4 radarda yerlikatkının [katı hal Transmitter/Receiver mo-dülleri gibi aksam yerlileştirilecek] yükselmesiplanlanmıştır. İlk radarın iki yıl içinde [‘12sonu veya ‘13 başı] teslim edileceğini açıkla-yan Aselsan yetkilileri, son 4 radarda ise artı-rılmış katkı olabileceğine dikkat çektiler.Smart-S Mk2 radarının G-Sınıfı ve MilGem ge-milerine entegrasyonu Havelsan tarafından[GENESİS SYS olduğu için], Track IIA/B firka-teynlerine entegrasyonu ise Yaltes [TACTICOSSYS olduğu için] tarafından yapılmaktadır.

Süratli Amfibi Gemi/Araç[LCT]8 adet Süratli Amfibi Gemi [LCT]’nin yurt-

çinden tedarikini kapsayan Euro94.5 Milyon

SYS’ne entegrasyonları Havelsan tarafındangerçekleştirilmektedir. Yarı aktif radar gü-dümlü RIM-162B ESSM füzesinin etkin kulla-nımı için 4 gemide yer alan Mk92 STIR atışkontrol sistemi Şubat ‘o9 tarihinde imzalananFMS kontratı altında Lockheed Martin tarafın-dan modernize edilmekte ve eski nesil SürekliDalga Aydınlatıcı [CWI] vericisi, yeni nesil katıhal CWI vericisi ile değiştirilmektedir. Böylecesadece SM-1 destekleme kabiliyetine sahipmevcut Mk92 Mod 2 sistemi, hem SM-1/SM-2,hem de ESSM destekleme kabiliyetine sahipMod 12 seviyesine çıkarılmaktadır. Ancak,DzKK için sipariş edilen çözümde 5kW yerine3.5kW gücündeki katı hal CWI vericisi [SSCWI]tercih edilmiştir.

Mk41 VLS Entegrasyon Sırası;1. TCG Gediz [F495]2. TCG Gökova [F496]3. TCG Göksu [F497]4. TCG Giresun [F491]

3-BAR Entegrasyon Sırası;1. TCG Göksu [F497]2. TCG Gökova [F496]3. TCG Gediz [F495]4. TCG Giresun [F491]Smart-S Mk2 3-BAR ve 8 hücreli Mk41 VLS

sistemleri aynı zamanda DzKK hizmetindekiBarbaros ve SalihReis [MEKO 2ooT TrackIIA/B] Sınıfı firkateynlere de entegre edilmek-tedir. Bu çerçevede ihtiyaç duyulan toplam 8adet S-Band [E/F Bandı] Smart-S Mk2 radarı-nın yurtiçinde lisanslı üretimi ve gemilere en-tegrasyonu maksadıyla Ekim ‘o9’da SSM ileAna-Yüklenici Aselsan arasında Euro85 Mil-yon değerinde bir kontrat imzalanmıştır. Lock-heed Martin ise G-Sınıfı firkateynler için 4 adetve Barbaros Sınıfı için de 2 adet olmak üzeretoplam 6 adet Mk41 VLS Baseline VII taktik

modülü ile SalihReis Sınıfı için de 2 set Mk41Baseline VII elektronik komponent iyileştirmekiti teslim edecektir. Şirket 2o11 sonuna kadar3 adet taktik modül ile 2 adet iyileştirme kitini,2o12 ve 2o13 yıllarında ise diğer 3 adet taktikmodülü teslim edilecektir.

4 adet G-Sınıfı ve 4 adet MEKO TrackIIA/B firkateyni ile TCG Büyükada korveti, 2adet LST ve 1 adet LPD gemisi için olmaküzere toplam 12 adet Smart-S Mk2 radarı te-darik edilecektir. MilGem projesinin ilk gemisiolan TCG Heybelida’da yine Thales NL ürünü[Aselsan tarafından Aralık ‘o7’de sipariş edil-mişti] Smart-S Mk2 kullanılmıştır. Edindiğimizbilgiye göre 12 radardan en az 1o adedi Asel-san tarafından lisans altında aksam imalatı venihai montaj olarak teslim edilecektir. 4 adetG-Sınıfı firkateynden ilkinde direk Thales tes-limi, diğer üçünde ise Aselsan teslimi radar yeralacak. TCG Büyükada’da yer alacak radar-daki bazı parçaların Aselsan üretimi olacağı

ADİK Tersanesi tarafından inşa edilecek ve bir kerede 17 adet AMTçıkarma kabiliyetine sahip Tank Çıkarma Gemisi [LST] maketigörülüyor. IDEF ‘11 sırasında imzalanan kontrat kapsamında,yükümlü tersane tarafından kaynaklandırılması gereken ticarikredi paketinin, Avrupa da hüküm süren ekonomik krizsonucu kısa dönemde zorlanacağı ve kontratınyürürlüğe girmesinin 2o12 ortalarını bulabileceğivurgulanmaktadır [Fotoğraf: İ.SÜNNETCİ/S&H].


değerindeki proje sözleşmesi SSM ile AnadoluDeniz İnşaat Kızakları [ADİK]/Furtrans OrtakGirişimi arasında 17 Haziran 2oo9 tarihindeimzalandı. İnşasına 28 Ocak 2o1o tarihindebaşlanan ilk gemi [Ç-151] 2 Ekim 2o1o tari-hinde törenle denize indirildi. İkinci gemi Ara-lık 2o1o, üçüncü gemi ise Mart 2o11 tarihindedenize indirilmiştir. Milli tasarım LCT’ler;79.85m boyunda olup, tam yük deplasmanları1.156 tondur. 2 adet 2.32okW gücünde anamotor, 2 adet dişli kutusu, 2 adet şaft ve dü-menden oluşan tahrik sistemi ile gemiler tamyükle 18kt, boş olarak %85 motor yüklemesiile 2okt [azami 22kt] hızla seyredebilmekte.16kt sürat ile 4oo deniz milinin üzerinde men-zile erişebilen gemiler, ikmal yapmadan 7 günsüreyle denizde kalabilmekte. LCT, 18 kişilikmürettebat tarafından işletilmekte ve 26o kişi-lik bir Deniz Piyade birliğini beraberlerinde ta-şıyabilmektedir. LCT, özsavunma için 2 adet

Aselsan 25mm STOP ve 2 adet 12.7mm MT ilesilahlandırılmıştır. LCT’lerin performansların-dan ödün vermeksizin [tam yükle 18kt süratgibi] güvertelerinde 2oo ton, düşük perfor-mans ile de azami 42o ton [7 ana muharebetankı] yük taşıyabilme kapasitesine sahip ola-cağı açıklandı. Mevcut takvime göre SavunmaSanayi Destekleme Fonu [SSDF] kaynakları ile

finanse edilen proje kapsamında ilk gemi, yü-rürlülükten 2o ay sonra, diğer yedi gemi isebaşlangıçta 3, ardından da 2.5 ayda bir şek-linde DzKK’na teslim edilmesi öngörülerek,son geminin teslimatı das Ağustos 2o12 olarakplanlanmıştı. Böylece ilk 4 gemi 2o11, son 4gemi ise 2o12 yılında teslim edilmiş olacaktı.Ancak, Liman Kabul Testleri [HAT] ve Deniz

Türk Deniz Kuvvetleri’nin Doklu Helikopter Gemisi[LPD] çalışması kapsamında ortaya çıkan tekliflerdenbirisini RMK Marine Tersanesi tarafındangerçekleştirilen Özgün LPD çözümü oluşturmaktadır[altta] [Fotoğraf: İ. SÜNNETCİ/S&H]. Yine aynıçalışma kapsamında ortaya çıkan bir diğer teklifi iseSedef Tersanesi’nin İspanyol Navantia tarafındangeliştirilen L-61 Juan Carlos I LHD üzerineşekillendirdiği çözüm oluşturmaktadır [yanda][Fotoğraf: C. Devrim YAYLALI].


Kabul Testleri [SAT] tamamlanarak geçici tes-lime hazır hale getirilen Ç-151, bugüne kadargeçen süre zarfında DzKK’na teslim edileme-miştir. Her ne kadar, toplam 118 değişik test-ten oluşan SAT kapsamında geminin en inceayrıntısına kadar test edildiği açıklanmış olsada, konuya yakın kaynaklar neredeyse 6 ayıaşan gecikmenin teknik bir sorun olduğunuve tornistan sırasında kendisini belli ettiğinidile getiriyor. Sorunun, pervane ile ilgisi oldu-ğunun ve giderilmek üzere çalışmaların sür-düğü vurgulanıyor. Diğer yandan SSM, LCTihracat çalışmaları kapsamında halen SuudiArabistan, Avustralya ve Mısır ile temaslarınadevam etmektedir.

Amfibi Gemi [LST]Türk Deniz Kuvvetleri’nin iki adet Tank

Çıkarma Gemisi [LST] ihtiyacı kapsamında se-çilen ADİK Tersanesi, teknik görüşmelerin ta-mamlanmasını müteakip IDEF ‘11 Fuarısırasında SSM ile bir Mutabakat Muhtırası[MoU] imzaladı. Ancak Ağustos ayı içinde res-men yürürlüğe girmesi beklenen proje sözleş-mesi, yüklenici sorumluluğundaki finansmaniçin gerekli kredi kaynaklandırmasında yaşa-nan sorunlar nedeniyle henüz [Ekim] yürür-lüğe girmemiştir. Kaynaklar, sorununçözümünün 2o12 ortalarını bulacağını tahmin

etmektedir. ADİK, iki ayrı kızakta inşa edeceğiLST gemilerinden ilkini sözleşmenin yürürlüğegirmesini [To] müteakip 44ncü ayda, ikincisiniise 52nci ayda DzKK’na teslim etmeyi taahhütetmektedir. Yeni isterler ile toplam uzunluğuyaklaşık 14om, genişliği 19.6m ve tam yükağırlığı ise 7.125 tona ulaşan LST, iki adet şaftve 4 adet dizel ana makina ile güçlendirilecek.18 deniz mili seyir hızına sahip olacak LST ge-milerinde 15t sınıfı helikopterin inip kalkma-sına imkan tanıyacak bir pisti bulunacak.Gemide helikoptere uçuş esnasında yakıt ik-malinin yapılabilmesini sağlayan HFIR kabili-yeti de yer alacak. Her birisi 525 personel ve17 tank çıkartma kabiliyetine sahip olacak ge-miler, aynı zamanda değişik tiplerdeki amfibiaraçları [araç tipine bağlı olarak 24, 48 ve 6oküsür adet] da taşıyabilecek. Baş, kıç ve iskeletarafından yükleme yapabilen gemiler, 4 adetLCVP’yi aynı anda denize indirebilecek ve anagüverteye araçların çıkarılabilmesi için çift ta-raflı rampa ile donatılacak. Gemilerdeki kıçkapak hem yükleme, hem de mayın dökmeözelliğine sahip [buna göre açılış yönü değiş-mektedir] olacak. Aselsan ve Havelsan ürünüsilah ve elektronik sistemleri ile donatılacakLST gemilerinde Geliştirilmiş GENESİS SYS[sayısal tabanlı] kullanılacak. ADİK yetkilileriher bir gemiye ikiyüzbin metre uzunluğunda

kablo döşeneceğini ve gemilerde deniz vekara harekatına yönelik iki ayrı komuta mer-kezinin yer alacağını açıkladılar. %6o’ın üze-rinde yerli katkı payına sahip olacak LSTgemileri, iki adet 45o mermi/dakika atış süra-tine sahip tek namlulu 4omm Single Fast Fortytopunun stealth kupolaya sahip ve dahiliMikro Atış Kontrol Sistemi [MFCS] ile donatıl-mış Tip C versiyonunu ile 2 adet STAMP ve 2adet Phalanx CIWS ile silahlandırılacaklar. Üstgüvertesi 7.62mm mermilere karşı balistik ko-rumaya sahip olacak gemilerdeki elektronikdonanım arasında Smart-S Mk2 3-BAR, 5 adetkonsoldan oluşan SYS, Aselsan üretimi LN-27oINS/GPS [Cayro] Sistemi, Kızılötesi Arama veTakip Sistemi [IRST], 2 adet AselFLIR-3ooDHedef Aydınlatma Sistemi, Hızır tabanlı dahaüstün kabiliyetlere sahip bir Torpido Karşı Al-datma Sistemi [TKAS], Lazer İkaz Alıcı Sistemi[LİAS], ARES-2N EDT Sistemi ve MilSoft ÇAV-LİS Sistemi de yer alıyor.

Uzak Diyarlara Uzanmak: GüçAktarımıEge, Karadeniz ve Akdeniz harekat alan-

larında ve gerektiğinde Hint Okyanusu [ArapYarımadası’nın Kuzeyi, Hindistan’ın Batısı] ileAtlantik Okyanusu [Avrupa’nın Batısı, Af-rika’nın Kuzeyi]’nda kullanılabilecek ve asgari



YTKB projesinin ikinci gemisi TCG Karaburun[P12o1], 19 Nisan tarihinde geçici kabul ile teslimalındı [yanda] [Fotoğraf: S&H Arşivi]. MSB İsmet

YILMAZ ve DenizTicaret Odası [DTO] Başkanı MetinKALKAVAN, YKB GÖKBAYRAK’ın ev sahipliğinde

Tuzla Sınıfı bir karakol botunu gezerken görülüyorlar[altta] [Fotoğraf: Dearsan].

221.3m uzunluğunda ve 38m genişliğindeolup, tam yükle ağırlığı 28.5oo tonu bulmak-tadır. Şartname isterlerine göre DzKK ihtiyacıiçin özel olarak tasarlanan geminin uçuş gü-vertesinde aynı anda 4 adet CH-47 Chinookhelikopteri veya V-22 Osprey tilt-rotorlu havaaracı iniş ve kalkış yapabilecek. RMK Marineyetkilileri, halen bu boyutta bir gemi inşası içinyeterli alt-yapının mevcut olmadığını, seçil-meleri durumunda önemli bir alt-yapı yatırımıyapacaklarını vurguladılar.

Test ve tecrübeler dahil, inşa sürecini 6 yılolarak hesaplayan şirket yetkililerinin, öngör-dükleri yerli katkı oranı ise %57-6o mertebe-sinde. Şartnameye uygun olarak özgün LPD,4 adet SeaHawk veya AH-1W/T129 taarruz he-likopteri ile 3 adet FireScout benzeri Döner-Kanat İHA’nı helikopter hangarındataşıyabilecek. Özgün LPD, havuz bölümünde4 adet LCM veya 2 adet LCAC , iki adet olarakbelirlenen araç güvertesinde ise toplam 94araç taşıyabilecek. Bunlar arasında 13 adetLeopard 2A4 veya benzeri AMT ile 27 adetAmfibi Zırhlı Hücum Aracı [AAV] da yer ala-cak. Konvansiyonel tahrik sistemi ile donatı-lacak özgün LPD’de iki adet şaft ve iki adetpervane ile dizel motorlar yer alacak. Yakıt ik-mali yapmadan 3o gün süreyle denizde kala-bilecek özgün LPD’nin, şartnameye uygunolarak, azami sürati 22kt, azami devamlı süratiise 2okt olacak ve gemi 16KT intikal süratinde7.ooonm seyir siasına sahip olacak. Geminintoplam personel taşıma kapasitesi; 19o’ı gemipersoneli ve 7oo’ü deniz piyadesi olmak üzere1.2oo olarak öngörülmektedir.

Yeni Tip Karakol Botu [YTKB]Proje; DzKK ihtiyacına binaen boğazlarda,

üs, liman yaklaşma suları ve sahillere yakınbölgelerde Keşif, Gözetleme, Karakol ve De-nizaltı Savunma Harbi [DSH] görev fonksiyon-larını karşılayabilecek, üs ve liman savunma

bir tabur [55o ila 7oo personel] büyüklüğün-deki bir kuvveti, ana üs desteği gerektirmek-sizin, kendi lojistik desteği ile kriz bölgesineintikal ettirebilecek bir adet Havuzlu ÇıkarmaGemisi [LPD] ile dört adet Mekanize ÇıkarmaAracı [LCM], iki adet Rijit Tekneli Şişme Bot[Rigid Hull Inflatable Boat/RHIB] ve bir adetrehberleme maksatlı Komutan Botu’nun teda-rikini kapsayan projede, 6 Nisan 2oo7 tari-hinde yayımlanan Bilgi İstek Dokümanı[BİD/RfI]’na 31 kuruluş cevap vermiştir. SSMtarafından 23 Şubat 2o1o tarihinde yayımlananTeklife Çağrı Dosyası [TÇD/RfP]’na ise 16Mayıs 2o11 günü; Desan Deniz İnşaat Sanayi[China State Shipbuilding Corp. Tip 071 Sınıfı

üzerine şekillendirilecek bir çözüm], RMK Ma-rine [Özgün LPD çözümü] ve Sedef Gemi İn-şaatı [Navantia Juan Carlos I LHD temelli birçözüm] Tersanelerinden teklif alınmıştır.

Toplam ağırlığının [tam yükle] 28.ooo tonmertebesine ulaşması beklenen LPD, AmfibiGörev Kuvveti Harekat Merkezi ve ÇıkarmaKuvveti Harekat Merkezi’nden oluşacak birMüşterek Harekat Deniz Görev Kuvveti Karar-gahı [MHDGG] ile NATO tarafından tevdi edi-lecek görevlere istinaden kullanılacak YüksekHazırlık Seviyeli Deniz Birliği [HRF(M)] Karar-gahı’nı da bünyesinde barındıracaktır. Geliş-miş bir entegre komuta kontrol ve haberleşme[C3] sistemi alt-yapısına sahip olacak LPD, böy-lelikle hem Bayrak Gemisi, hem de KomutaGemisi olarak görev yapabilecektir.

LPD’de aynı anda 15-t sınıfında dört adetGM/DSH/SUH veya Taarruz Helikopterininkalkış ve inişine imkan tanıyacak helikopterspotu [kalkış/iniş noktası] yer alacaktır. GE-NESİS-ADVEnt SYS ile donatılacak LPD üze-rinde; Smart-S Mk2 3-BAR, Seyir Radarı, AlperLPI Radarı ve Mayın Sakınma Sonarı [karinayamonteli] ile Aselsan ürünü AselFLIR-3ooD,Lazer İkaz Sistemi, ARES-2N ED/ET Sistemleri,

IRST, Kalkan Chaff/IR Dekoy Kontrol Sistemi,LN-27o Cayro, Hızır tabanlı TKAS ve IFF Sis-temi ile ÇAVLİS [Link-11/Link-16 ve Link-22’yebüyüme potansiyeli] ve SatCom Sistemleri yeralacaktır. Gemi, suüstü ve hava hedeflerinekarşı kullanılmak üzere Aselsan 4omm TopAtış Kontrol Sistemi [TAKS] ile entegre, iki adet[sancak ve iskele] tek namlulu 4omm FastForty Tip C deniz topu [AselFLIR-3ooD dona-tılmış halde], iki adet 2omm Phalanx YakınSavunma Sistemi [CIWS] ve üç adet 12.7mmSTAMP ile donatılacaktır. SHM’nde her biri 19”genişliğinde birisi taktik bilgi, diğeri servis ek-ranı olmak üzere iki adet ekrana sahip en az11 adet [geminin yürüteceği görevlere bağlıolarak toplam sayının 2o’yi geçmesi bekleni-yor] konsol bulunacaktır.

RMK Marine yetkilileri ilk kez IDEF ‘11kapsamında kamuoyuna sunulan özgün LPDyaklaşımının, %9o oranında RMK Marine tasa-rımı olduğunu, geriye kalan %1o’luk kısmınise bir yurtdışı firmadan [İngiliz BMT DefenceServices] alınan danışmanlık hizmetinin oluş-turduğunu vurguladılar. Türk Deniz Kuvvet-leri LPD ihtiyacı için SSM tarafından yürütülenproje kapsamında teklif edilen Özgün LPD,



görev fonksiyonlarına da katkıda bulunacak16 adet botun yurtiçinden tedarikini hedefle-mektedir. Proje kapsamında Dearsan ile SSMarasında 23 Ağustos 2oo7’de bir sözleşme im-zalanmış ve 28 Aralık’ta da yürürlüğe girmiştir.İnşalarına 3 Mayıs 2oo8’de Dearsan Tersane-si’ndeki tören ile başlanılan botlardan TCGTuzla adı verilen P12oo borda no’lu ilk botunDzKK’na geçici teslimi 4 Ocak 2o11 tarihindegerçekleştirildi. Projenin ikinci gemisi TCGKaraburun [P12o1]’un geçici teslimi ise 19Nisan 2o11 tarihinde yapıldı. 3ncü gemi TCGKöyceğiz [P12o2] de HAT ve SAT testlerininardından geçtiğimiz aylarda DzKK’na teslimedilmiştir. Ekim sonu itibariyle Dearsan Ter-sanesi’nde inşası devam eden diğer gemilerşunlardır;

4ncü gemi Kumkale [P12o3]: SAT prog-ramı tamamlandı [yıl sonuna kadar DzKK’nateslim edilecek].

5nci gemi Tarsus [P12o4]: HAT programıbaşlayacak.

6ncı gemi Karabiga [P12o5]: Denize in-dirildi.

7nci gemi Karşıyaka [P12o6]: Donatımfaaliyetleri devam ediyor.

8nci gemi Tekirdağ [P12o7]: Donatımfaaliyetleri devam ediyor.

9ncu gemi Kaş [P12o8]: Blok birleştirmefaaliyetleri devam ediyor.

1oncu gemi Kilimli [P12o9]: Blok ima-latları ve sıcak tekne işçilikleri devam ediyor.

11nci gemi Türkeli [P121o]: Sac kesim iş-lemi devam ediyor.

Mevcut plana göre 2o11’de 3, 2o12’de 4,2o13’de 3 ve 2o14 yılında ise 4 adet YTKB tes-lim edilirken, son gemi Ocak 2o15 tarihindeDzKK’na teslim edilecek. Yerli katkı oranının%7o mertebesinde gerçekleştiğinin vurgulan-dığı projede botların inşasında kullanılan yük-sek mukavemetli gemi sacları Erdemir EreğliDemir ve Çelik Fabrikası’ndan sağlanmaktadır.

Tip 214TN Yeni Tip DenizaltıSSİK’nin 22 Haziran 2oo5’te aldığı karar

çerçevesinde başlatılan Yeni Tip DenizaltıProjesi kapsamında 22 Temmuz 2oo8 tarihliSSİK kararı ile HDW ve Marine Force Interna-tional Ortak Girişimi ile sözleşme görüşmele-rine başlanılmış ve 2 Temmuz 2oo9’daAnkara’da imzalanmıştır. Havadan BağımsızTahrik [HBT/AIP] sistemli 6 adet Tip 214TN Sı-nıfı denizaltının Gölcük Tersanesi Komutanlı-ğı’nda inşa edilerek DzKK hizmetinesunulmasını kapsayan yaklaşık Euro2 Milyardeğerindeki sözleşme, avans ödemesini [To]müteakip 22 Haziran 2o11 tarihinden itibarenresmiyet kazanmıştır. 12 yıl içinde tamamlan-ması planlanan bu projeyle, denizaltı inşa ye-teneğine sahip Türkiye’deki yegane tersaneolan Gölcük Tersanesi Komutanlığı’nın mev-cut alt-yapısı dikine inşa ve otomasyon yön-temlerinin kullanılması suretiyle daha modern

bir yapıya kavuşturulacaktır. Söz konusu alt-yapı yanında, nitelikli yetişmiş personele ve-rilecek eğitimler sonucunda, inşa kalitesininyanında verimlilik konusunda da önemli birartış sağlanacaktır. Yeni Tip Denizaltı projesikapsamında inşa edilecek denizaltıların 2o18-2o23 yılları arasında hizmete girmesi planlan-maktadır. Dikey Kaynak [Vertical Welding]inşa tekniğinin kullanılacağı proje kapsamındadenizaltıların inşası ve önemli alt-sistemlerinbakım ve onarımına yönelik kabiliyetlerin ka-zanımı maksadıyla Gölcük Tersanesi Komu-tanlığı’na kayda değer miktarda bir alt-yapıyatırımı yapılacaktır.

Yunanistan ve Güney Kore Deniz Kuvvet-leri hizmetindeki Tip 214 Sınıfı denizaltılardanfarklı olarak mukavim tekne dış çapı 6.3m,toplam uzunluğu 66.3m, toplam yüksekliği13m [periskoplar hariç] ve su-üstü [satıhta]deplasmanları yaklaşık 1.85o ton, dalmış du-rumdaki deplasmanları ise 2o23 ton olacakTip 214TN Sınıfı denizaltılar, satıhta azami 1o+kt, dalmış durumda ise azami 2o+ kt sürate eri-şebilecek. 27 [+13] personel ile görev yapacakTip 214TN, 4o personel ile 5o günün üzerindebir görev süresi için gerekli yakıt, su, yiyecekve silah yükünü depolama imkan ve kabiliye-tine sahip olacak. Tip 214TN Sınıfında kulla-nılacak Güdümlü Mermi Atış Kontrol Sistemi;DM2A4 Seehecht ve yeni seçilen Mk48ADCAP Mod6 AT ağır torpidoları ile su-üstüve kara hedeflerine karşı kullanılan Harpoongüdümlü mermisinin mevcut tüm modelleri[Blok I/IC/IG ve Blok II dahil] ile gelecektetemin edilecek veya geliştirilecek pervaneli tiptorpido mayınlarını atabilme imkan ve kabili-yetine sahip olacaktır.

HDW ana-yükleniciliğindeki projeye iliş-kin S&H sorularını yanıtlayan HDW yetkilisi,bir soruyla ilgili olarak denizaltılarda kullanı-lacak AIP sistemini destekleyen sıvı oksijen vehidrojen [metal hidrid silindirlerin içerisinde]tanklarının, yeniden dolum ve bakım işlemle-rinin Gölcük Tersanesi’nde değil Almanya’dayapılacağını belirterek, zamanı geldikçe tank-ların bu işlemler için HDW tesislerine gönde-rileceğini söyledi. Tip 214TN denizaltıları Atlas

Elektronik ürünü ISUS-90/72 tabanlı EntegreSualtı Komuta Kontrol Sistemi [ESKKS] ile do-natılacak. ESKKS ve Silah Sistemi Entegras-yonu çalışmalarında Havelsan yerlialt-yüklenici firma olarak görev alacak. ISUS-90/72 ESKKS yazılımlarının bir kısmı Havelsanmühendisleri tarafından milli olarak geliştiri-lecek ve Alman kuruluş tarafından Geliştiril-miş ISUS 90-72 komuta kontrol sistemineentegre edilecektir. Bu kapsamda ESKKS’nintüm kaynak kodları Havelsan’a geliştirmemaksatlı devredilecek olup bu projenin ta-mamlanması sonrasında Havelsan, denizaltıplatformlarına yeni sonar ve torpidoların en-tegrasyonunu yapacak kabiliyeti kazanmışolacaktır. İlk ESKKS Atlas Elektronik, diğer 5ESKKS ise Havelsan tarafından üretilerek tes-lim edilecektir. Proje kapsamında tedarik edi-lecek Tip 214TN Karada Konuşlu Test Sistemiise Havelsan tarafından Ankara’da kurulacak.Şirket ayrıca Denizaltı Bilgi Dağıtım Sistemi[DBDS]’nin teslimatına yönelik olarak HDWile bir sözleşme imzalamıştır. Denizaltılardakullanılacak Link-11 ve Link-22 kabiliyetliÇoklu Veri Link Sistemi ise MilSoft tarafındangeliştirilecek ve 6 adet Çoklu Link SistemiISUS-90/72 ESKKS’ne, 1 adet Çoklu Link Sis-temi ise Karada Konuşlu Test Sistemi’ne en-tegre edilecektir.

Denizaltılarda kullanılan hibrid tahrik sis-temi her biri 2.oookW güç üreten MTU ürünüiki adet MTU 16V396 dizel motoru ile eşleşti-rilmiş konvansiyonel bir batarya, her biri12okW güç sağlayan Siemens ürünü BZM120Polimer Elektrolit Modül [PEM] Yakıt Hücresive ana tahrik motorunu oluşturan 3.12okWgücündeki Siemens Permasyn elektrik moto-rundan meydana gelmektedir. AIP Sistemi’ninkalbini oluşturan her biri 9ookg ağırlığa sahip32o hücreli BZ120 PEM yakıt hücresi [pili] mo-

Türk Deniz Kuvvetleri hizmetine girecek Tip 214TNdenizaltıları, Yunan [fotoğrafta] ve Güney Kore

Deniz Kuvvetleri hizmetindeki Tip 214 Sınıfıdenizaltılardan daha farklı gövde uzunluğu ve

deplasman değerlerine sahip olacaklar [Fotoğraf:HDW]. Buna ilaveten Türkiye’nin kapsamlı yerel

katkı çözümleri de oldukça farklı bir konfigürasyonoluşturacaktır.



riskoplarda kullanılacak EDT/RWR/GPS an-teni ise Aselsan tarafından geliştirilerek CarlZeiss’a teslim edilecek. Almanya’da entegras-yon [Sero-25o-S üzerine] ve nihai testleri yapı-lacak olan antenler daha sonra komple sistemolarak Türkiye’ye gönderilecek. Yaklaşık 4 yıliçinde tamamlanması öngörülen proje kapsa-mında STM, sistem entegrasyonu faaliyetleri-nin yanısıra, Entegre Lojistik Destek, yedekparçalar, destek teçhizatı, teknik dokümantas-yon, eğitim, teknik yardım/destek hizmetleri-nin sağlanması konularında da görev alacak.Denizaltılarda Mk48 Mod6 AT ağır torpidosukullanılacak. Proje, torpidoların denizaltılar-daki torpido kovanlarına [8 kovandan 4’üne]ve komuta kontrol sistemine entegrasyonunayönelik çalışmaları da kapsamaktadır. Bu çer-çevede ABD ile ele alınan bir FMS çalışmasıaltında hem Mk48 Mod6 AT ağır torpidosu si-parişi, hem de komuta-ve-kontrol sistemineara-bağlam [interface] detayları için bir enteg-ratör saptanması yönünde çalışmalar başlatıl-mıştır. Bu yönde öne çıkan Raytheon Naval

dülleri, denizaltıya su-altında 6kt hıza kadarseyrüsefer yapabilme ve hıza bağlı olarak sa-tıha çıkmadan yaklaşık 3 hafta süre ile su-al-tında kalabilme kabiliyeti sağlamaktadır. Budurum denizaltının beka kabiliyeti ve enönemli silahı olan gizliliğinin, ve sonuçta cay-dırıcılığının misliyle artmasına imkan sağla-maktadır.

Türk Deniz Kuvvetleri’nin Tip 214TN de-nizaltıları, IDAS füzesi fırlatma kabiliyetinesahip olacak şekilde [fitted for but not with]teslim edileceklerine dikkat çeken HDW yet-kilisi, böylelikle ileride IDAS siparişi verilmesidurumunda sistemin kolaylıkla denizaltılaraentegre edilebileceğini vurguladı. Su-altındanDSH helikopteri gibi hava hedeflerine karşıkullanılabilecek IDAS füzesi, 21” [533mm] ça-pındaki torpido kovanlarından fırlatılmakta veher kovan 4 adet IDAS taşıyabilmekte. Fiberoptik güdüm sistemine sahip olan IDAS’ınazami menzili 2okm olarak verilmekte. Halengeliştirme çalışmaları süren IDAS’ın ilk defa‘14 yılında Alman Deniz Kuvvetleri’nin Tip212A Sınıfı denizaltılarında operasyonel ol-ması bekleniyor.

Ay Sınıfı Modernizasyonu1976-1989 yılları arasında Türk Donanma-

sı’nda göreve başlayan 6 adet Ay Sınıfı [Tip-2o9/12oo] dizel-elektirik tahrikli klasikdenizaltıdan son ikisinin [TCG Doğanay (S-351) ve TCG Dolunay (S-352)] torpido atışkontrol sistemi ağırlıklı olacak şekilde çoksensörlü periskop, EDT/ESM ve Seyrüsefer[INS] sistemi modernizsayonundan geçirilmesimaksadıyla başlatılan Ay Sınıfı Denizaltı Yarı

Ömür Modernizasyon Projesi’nde ana-yükle-nici STM ile SSM arasında 3o Mart 2o11 tari-hinde bir sözleşme imzalandı. 2o12 yılındabaşlanılacak modernizasyon kapsamındaDzKK envanterinde bulunan en genç Ay Sınıfıdenizaltılar olan TCG Doğanay [S-351] ve TCGDolunay [S-352] denizaltıları, Aselsan ARES-2SC EDT sistemi, Raytheon Anschütz AtaletselSeyrüsefer Sistemi [denizaltı başına iki adet] veCarl Zeis Sero 250-A hücum ve Sero 250-Sseyir periskopları [Aselsan termal kamera velazer mesafe bulucu ile birlikte] ile donatıla-caktır. Teslimat takvimi uyarınca ilk set peris-koplar [1 Set Sero-25o-A/Sero 25o-S] 2o13yılında, ikincisi ise 2o14’te teslim edilecek. Pe-

Denizaltı teknolojilerine yönelik olarakgerçekleştirilen yatırımlar çerçevesinde simülasyonteknolojileri de ihmal edilmemektedir. Bu çerçevedeTip 2o9 Sınıfı Denizaltı Dalış Simülatörü çözümü,Havelsan tarafından gerçekleştirilecektir [solda][Fotoğraf: S&H Arşivi]. 2oo5 yılında verilen bir siparişile Denizaltı Taktik Simülatörü [DaTaS] çözümü ise,gecikmeli olarak teslimat aşamasına gelmişbulunmaktadır [Sunum: BilGeM].

Türk Denizaltıcılık Tarihinin önemli bir bölümüGölcük Tersanesi Komutanlığı bünyesinde yoğurulup

gelişmiştir. Bugüne kadar 11 adet 1.2oot [Ay Sınıfı] ve1.4oot [Preveze ve Gür Sınıfları] denizaltı inşasıgerçekleştiren Tersane, bu birikim üzerine bina

edeceği yeni uygulama ve tekniklere yönelikyatırımlarla önemli bir kabiliyet artışı sağlayarak

2.ooot sınıfı denizaltı teknolojilerine sahip olacak.Yanda, Gölcük Tersanesi’ne ait kuru havuzda rutin

bakım, tutum hizmeti alan iki adet Ay Sınıfı denizaltıgörülüyor [Fotoğraf: S&H Arşivi].


benzer bir yapıda, askeri tersane tarafındaninşa edilecek Yara Savunma Eğitim Simülatö-rü’nün gövdesi 8.6m genişliğinde ve 6.3muzunluğunda olacak. Aynı anda 24 personelineğitim alabileceği simülatörün açık güvertesi2.2m, 1nci güvertesi 3m ve ikinci güvertesi 3myüksekliğe sahip olacak. Simülatör kapak vemerdivenleri de yine Meko 2oo Sınıfı firkateynile aynı boyutlarda ve konfigürasyonda olacak.

Denizde İkmal MuharebeDestek GemisiDzKK hizmetindeki yüzer birliklerin, heli-

kopter yakıtı dahil olmak üzere akaryakıt vesu ikmallerini denizde ikmal yöntemi ile sü-ratli bir şekilde yapmak, muharip unsurlarınakaryakıt bütünleme ve su ihtiyaçlarını hare-kat alanına yakın bölgelerde karşılamak veakaryakıt depolarının bütünleme ikmalleri vedepolar arası akaryakıt transferi faaliyetleriniyapmak üzere bir adet Denizde İkmal Muha-rebe Destek Gemisi özel sektör tersanesindeinşa edilmek suretiyle yurtiçinden tedarik edi-lecektir. Projede Teklife Çağrı Dosyası[TÇD] hazırlıkları devam etmektedir. DzKKiçin ayrıca mühimmat taşıma kabiliyetinesahip 3 adet Lojistik Destek Gemisi’nin yineyurtiçinden tedarik edilmesi planlanmaktadır.

Hava Yastıklı Çıkarma Aracı[LCAC]LPD gemisinde kullanılacak Hava Yastıklı

Çıkarma Aracı [Landing Craft Air Cushion –LCAC] ihtiyacının yurtiçi üretimle karşılanmasıamacıyla, SSM tarafından bir proje başlatılmış-tır. LCAC araçları LPD’nin havuz bölümündetaşınarak asker ve teçhizatın hızlı bir biçimdekaraya çıkarılmasında görev alacaklardır. LPD,

Systems, ABD Deniz Kuvvetleri’nin yeni tor-pido siparişini Lockheed Martin MaritimeSystems & Sensors [MS2] karşısında kaybe-dince, maliyetlerin nasıl etkileneceği karma-şası ortaya çıkmış bulunmaktadır. Benzer birçalışma için Brezilya Deniz Kuvvetleri tarafın-dan seçilen Lockheed Martin MS2, Brezilya’nınTip 2o9 Sınıfı denizaltılarının Mk48 ağır tor-pido kabiliyeti ile donatılması çalışmasında ilkgemi tamamlanmış ve geçtiğimiz günlerde ilkatış denemeleri, başarıyla gerçekleştirilmiştir.

Suyun Altı için EğitimTürk Deniz Kuvvetleri [DzKK] hizmetin-

deki Tip 2o9 Sınıfı Preveze/Gür denizaltıları ileönümüzdeki birkaç yıl içerisinde hizmete gir-mesi beklenen Tip 214TN Sınıfı Yeni Tip De-nizaltılarda görev yapacak mürettebatıneğitimlerinde kullanılmak üzere SSM tarafın-dan Tip 2o9 Sınıfı Denizaltı Dalış, Tip 214 SınıfıDenizaltı Dalış ve Tip 214 Sınıfı Taktik Simüla-törü Projeleri hayata geçirilecektir. Havelsansöz konusu projelerde işbirliği yapmak üzereilk olarak, sahasında büyük birikimlere sahipAlman Rheinmetall defence [RDE] firması ilebir Mutabakat Muhtırası [MoU] imzalamış, ar-dından da yerli katkı payınının artırılmasınayönelik olarak işbirliği yapmak maksadıyla busahada birikime sahip Meteksan Savunma’yıda, bir diğer MoU ile ekibe dahil etmiştir.

Diğer yandan TüBiTAK Bilişim ve BilgiGüvenliği İleri Teknolojiler Merkezi [BİLGEM]tarafından, 2oo5 yılında başlatılan bir çalışmaile Denizaltı Taktik Simülatörü [DaTaS] geliş-tirilmektedir. Milli imkanlarla geliştirilen veTürk Deniz Kuvvetleri hizmetindeki denizlatı-larda kullanılan sensör ve silah sistemleriningerçeğe yakın benzetimlerinin yapıldığı

DaTaS, denizaltı komutanı ile atış kontrolfonksiyonlarından sorumlu gemi personelinehedef tespit, teşhis ve taarruz ile ilgili taktikeğitim verebilecek Yüksek Seviye Mimari[HLA] tabanlı, dağıtık, gerçek-zamanlı ve etki-leşimli bir simülatör sistemi olarak ele alın-maktadır.

En Zoru için Eğitim8 Mayıs 2oo9 tarihinde Meteksan Savun-

ma’nın imzaladığı sözleşme altında çalışmala-rına başlanan Yangın ve Yara Savunma EğitimSimülatörü Projesi; DzKK’na ait su-üstü ve su-altı platformların yangın ve yara savunma gibizorlu şartlara karşı en gerçekçi eğitimin veril-mesi ve personelin yangın ve yara eğitimini eniyi ve gerçeğe yakın şekilde alarak birliklerineintikal etmelerini teminen oluşturulmuş biryaklaşımdır. Proje kapsamında inşa edilecek 4ayrı binaya sahip olacak Yangın ve Yara Sa-vunma Eğitim Simülatörü Tesisi; Yangın Eği-tim Simülatörü, Yara Savunma EğitimSimülatörü, Helikopter Yangın Eğitim Simüla-törü ve Komuta Kontrol Merkezi’nden oluşa-cak. Gemi, denizaltı ve helikopter personelineyangın söndürme ve hasar kontrol eğitimi ve-rilebilecektir. Anahtar teslimi olarak planlananprojenin, tesis inşaat çalışmaları dahil 3o aylıkbir süre zarfında tamamlanması ve Haziran2o12 tarihinde DzKK’na teslim edilmesi öngö-rülüyor. Meko 2oo Sınıfı firkateynlerinkine

Üstte solda Yara Savunma Eğitim Simülatörü’neilişkin bir bilgisayar tasarımı, sağda TCG Giresunfirkateyni TCG Akar akaryakıt ikmal gemisindenyakıt ikmali yaparken ve altta Yavuz Sınıfı TCG Fatih[F-242] firkateyni, Gölcük Deniz Üssü’nde rıhtımadoğru çekilirken görülüyor [Fotoğraflar: MeteksanSavunma, DzKK ve İ. SÜNNETCİ/S&H].



havuz bölümünde, büyüklüğüne bağlı olarak,2 adet LCAC taşıyabilmektedir. Proje altındatoplam 4 adet LCAC’ın yurtiçinde inşa edile-rek DzKK hizmetine sunulması hedeflenmek-tedir.

Mayın Tarama GemisiDzKK’nın modern Mayın Tarama Gemisi

ihtiyacının yurtiçinden karşılanması maksa-dıyla SSM tarafından yeni bir proje başlatıla-caktır. Milli tasarıma sahip olacak 6 adet MayınTarama Gemisi’nin özel sektör tersanesindeinşası hedeflenmektedir.

Yavuz Yarı ÖmürModernizasyonuDzKK envanterindeki 4 adet Yavuz Sınıfı

fırkateynin değişen harekat ihtiyaçlarını etkin

olarak karşılayabilecek şekilde modernize edil-mesi planlanmaktadır. Bu çerçevede platform-lardaki mevcut sistemlerin idamesine yönelikzafiyetlerin giderilmesi ve idame/bakımlarındasıkıntı yaşanan yabancı menşeli sistemlerinmillileştirilmesi hedeflenmektedir. Yavuz Sınıfıfirkateynlerin modernizasyonu aşamalar ha-linde gerçekleştirilmektedir. Bu kapsamdaAselsan tarafından STIR Atış Kontrol [A/K] ra-darlarına KızılÖtesi [IR] kamera ilavesi ve Sea-Guard Referans Sistemi [SRS] için LN27o cayroentegrasyonu projeleri başarıyla tamamlan-mıştır. SeaGuard TMK A/K radarına EO takipyeteneği kazandırılması projesi kapsamındamontaj ve testler tamamlanmıştır. MuhabereSistemi Modernizasyonu Projesi kapsamındaise Aselsan ile 2oo8 yılı içinde bir sözleşme im-zalanmıştır. Buna göre ilk geminin montaj en-

tegrasyon sorumluluğu Aselsan’da, diğer üçgeminin montaj sorumluluğu ise DzKK’ndadır.Aselsan, ilk gemiye ait kabul testlerini tamam-layarak teslimatı Ağustos-Eylül 2o11 tarihleriarasında gerçekleştirmiştir. İlk gemi üzerindekisöküm, entegrasyon ve işletmeye alma faali-yetleri 6 aylık bir süre zarfında tamamlanmışolup diğer üç gemi için gerekli kitlerin 2o11 yılısonunda DzKK’na teslim edilmesi planlanmış-tır. Üç gemi üzerindeki montaj ve entegrasyonçalışmaları Gölcük Tersanesi Komutanlığı ta-rafından gerçekleştirilecektir. Platform üzerin-deki savaş harekat konsolları içerisine her birKullanıcı İstasyonu’nun montajı ve entegras-yonu gerçekleştirilmiş ve firkateynde mevcutharici muhabere sistemlerinin ve kripto cihaz-larının, proje kapsamında geliştirilen Muha-bere Anahtarlama Sistemi’ne entegrasyonutamamlanmıştır. Ayrıca, platform ihtiyaçlarınauygun olarak, sualtı telefonu, EDT Sistemi,WM-25 cihazı ve SeaGuard cihazlarının da ses-lerinin seçilen Kullanıcı İstasyonları tarafındandinlenebilmesi adına gerekli arayüzler, Muha-bere Anahtarlama Sistemi üzerinde tasarlan-mıştır. Platform üzerindeki mevcut AlarmAnons Sistemi de modernizasyon kapsamındaMuhabere Anahtarlama Sistemi’ne entegreedilmiştir.

Yavuz Sınıfı firkatyenlerde kullanılan EDTsisteminin modernizasyonuna yönelik projedeise ihale hazırlık çalışmalarına devam edil-mektedir. Milli Elektronik Harp Süiti TedarikProjesi, firkateynlere entegre edilecek 4 adetMilli EH Süiti [MEHS-Yavuz] ile DzK AraştırmaMerkezi Komutanlığı’na kurulacak Mühendis-lik Prototipi [MEHS-ArMerKom]’nin tedarikinikapsayacaktır. Proje kapsamında gemilerin

TCG Heybeliada korvetinin SHM’nde yer alankarinaya monteli Yakamoz aktif/pasif sonar sistemineait operatör konsolu [sol ünite] görülüyor [Fotoğraf:İ. SÜNNETCİ/S&H].

Halen hizmetteki HSH firkateyn ve destroyerlerindeartık eski nesil mekanik taramalı radarlar yerineelektronik sinyal yönlendirme kabiliyetli Faz DizinliRadar [PAR] sistemleri kullanılmaktadır. Aegissisteminin özünü oluşturan SPY-1D radarı [sağda]pasif bir antene sahip iken, Thales NL ürünü Apar[solda] ve BAE Systems ürünü Sampson [ortada]radarlarında ise özellikle parazit ekolu ortamlardadaha iyi bir tespit hassasiyeti sunan ve daha düşükyanlış alarm oranı ve daha uzun MTBF değerlerinesahip aktif antenler yer almaktadır [Fotoğraflar: S&HArşivi].



tinde bulunan su-üstü platformlarda kullanı-lan orta frekans aktif sonar sistemlerinde[AN/SQS-56 gibi] mevcut olmayan birçok ye-niliği de bünyesinde barındırmaktadır. SATkapsamında icra edilen testler sırasında Yaka-moz sonar sisteminin yüksek bir performanssergilediği açıklandı.

Milli Ağır Torpido [Akya]Türk Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’nın

533mm ağır torpido ihtiyacının milli imkanlarile karşılanması için geçtiğimiz yıllarda Araş-tırma Merkezi Komutanlığı [ArMerKom] bün-yesinde başlatılan çalışmalar 2oo9 yılındaGenelkurmay Başkanlığı’nın onayı ile somutbir aşmaya geçmiş ve Milli Ağır Torpido Ge-liştirme Projesi [AKYA] sözleşmesi SavunmaSanayi Müsteşarlığı ile ArMerkom-TüBiTAK veRoketsan arasında imzalanmıştır. Euro24 Mil-yon değerindeki sözleşme altında AKYA ağırtorpidosunun tasarım ve prototip imalatı ger-çekleştirilecektir. Halen prototip imalat aşa-masında olduğu değerlendirilen projedeihtiyaç duyulan konularda teknik destek iseLIG Nex1’den sağlanıyor. Tasarım çalışmalarıArMerKom sorumluluğunda olan AKYA ağırtorpidosunun sonar sistemi TüBiTAK, harpbaşlığı ve güdüm sistemi ise Roketsan tarafın-dan geliştirilmektedir. AKYA ağır torpidosu-nun nihai montajı da yine Roketsantesislerinde gerçekleştirilmektedir. Roketsanile Güney Kore’den LIG Nex1 arasında Şubat2o1o tarihinde bir Mutabakat Muhtırası [MoU]imzalanmıştır. Anlaşmanın güdüm sistemi tek-nolojilerinde işbirliğini kapsadığı belirtiliyor.

Milli Gemisavar Füze[ATMACA]DzKK ihtiyacına binaen RF güdümlü milli

bir gemisavar füze sisteminin geliştirilmesiniöngören ATMACA Projesi, Euro8o Milyon de-ğerindeki sözleşmenin 2oo9 yılında imzalan-ması ile yürürlüğe girdi. Halen Roketsanana-yükleniciliğinde prototip imalat çalışmala-rına devam edilen projede füzelerde kullanıla-cak RF arayıcı başlığın Aselsan ürünü olacağıbelirtiliyor. Aselsan RF arayıcı başlığa ait birmodeli IDEF ‘o9 Fuarı kapsamında standındasergilemişti. ATMACA gemisavar füze siste-minde kullanılacak Atış Kontrol Sistemi veOperatör Konsolu Prototipi ise ArMerKom ta-rafından geliştirilmektedir. Diğer yandan, fiiliatış testleri kapsamında ATMACA gemisavarfüzesi prototipinin G-Sınıfı bir firkateyn üze-rine monte edileceği ve bu yöndeki çalışmala-rın halen Gölcük Tersanesi Komutanlığı’ndadevam ettiği dile getirilmektedir.

Güdümlü Mermi SimülatörüDzKK’nın ihtiyacı çerçevesinde yürütülen

Güdümlü Mermi Simülatörü Projesi 2oo9 yı-lında imzalanan sözleşme altında MeteksanSavunma - Roketsan işbirliği ile gerçekleştiril-

Aselsan tarafından geliştirilen ve yeni nesilDeniz Elektronik Destek [ED] ve Deniz Elek-tronik Taarruz [ET] Sistemlerinin yanı sıra;Sahte Hedef Lançeri, Sarfedilebilir Aktif Karış-tırıcı [SAK], Lazer İkaz Sistemi, KızılötesiArama ve Takip Sistemi [IRST] ve EH Suit Ope-ratör Konsolu’ndan oluşan Milli Deniz EH Süitiile donatılmaları bekleniyor.

Çok Amaçlı Faz Dizin RadarTemmuz 2oo9 tarihli SSİK kararı uyarınca

TF-2ooo HSH firkateynlerinde kullanılmaküzere milli bir Çok Amaçlı Faz Dizin Radarı[ÇAFRad]’nın yurtiçi imkanların azami sevi-yede kullanımı ile yurtiçinde geliştirilmesineyönelik proje SSM sorumluluğunda başlatıl-mıştır. 2oo9 yılı içinde Aselsan, TüBiTAK,ODTÜ ve Meteksan Savunma’nın bir arayagelmesiyle oluşturulan ATOM Grubu tarafın-dan geliştirilmesi beklenen ÇAFRad’na ait ilkprototipin 2o18 yılına kadar teslim edilmesihedeflenmiştir. ÇAFRad, Türkiye’de radar ala-nındaki tecrübe ve kabiliyetlerin nirvanası ola-rak tanımlanmaktadır. Halen faz dizinli Kalkanhava savunma radarlarını teslim eden ve Tha-les ile imzalanan anlaşma altında Smart-S Mk23-BAR’nın lisans altında üretimini de gerçek-leştirecek Aselsan’ın, bu projede elde edeceğiteknik bilgi ve üretim altyapısını ÇAFRad pro-jesi altında da değerlendirmesi bekleniyor.Ağır adımlarla ilerleyen proje kapsamında biryandan ana-yüklenici konumundaki Aselsangeliştirme çalışmalarına TüBiTAK ile işbirliğiiçinde devam ederken, diğer yandan Kasım2o11 itibariyle SSM tarafından TÇD hazırlık ça-lışmalarına devam edilmektedir.

Milli Sonar Deniz BirimleriÜretimiMilGem Projesi altında inşa edilecek ge-

milerde milli bir sonar sisteminin kullanılma-sına yönelik olarak başlatılan projedeçalışmalara 12 Temmuz 2oo6’da imzalanansözleşme altında başlanmıştır. Proje üç aşa-mada hayata geçirilmiştir. Gemi içi elektronikbirimleri ArMerKom tarafından Ay Sınıfı de-nizaltılar için prototip olarak geliştirilen Milli

Pasif Sonar Sistemi’nden elde edilen tecrübeile üretilirken, sonarın deniz birimleri [trans-düser dizini] TüBiTAK tarafından geliştirilmişve üretilmiştir. Sonar Domu ise İstanbul Tek-nik Üniversitesi [İTÜ]’nin kompozit malzemeçalışan bir tersane ile koordine altında üretil-miştir. SSM tarafından yürütülen Milli SonarDeniz Birimleri Sanayileştirme Projesi’nde iseMayıs 2oo9 tarihinde Meteksan Savunma ana-yüklenici olarak seçilmiştir. Tamamen milliimkanlar ile üretilen karinaya monteliaktif/pasif milli sonar sistemine Yakamoz adıverilmiştir. İlk Yakamoz Milli Sonar Sistemi2oo9 yılı sonlarında TCG Heybeliada korve-tine monte edilmiştir. Türkiye denizlerindekiortam şartları dikkate alınarak belirlenen enuygun orta frekans bandında çalışan Yaka-moz, aktif çalışma özelliğinin yanı sıra torpidotespitine yönelik sürekli pasif modda dinlemeözelliğine de sahiptir. Gerek aktif, gereksepasif modda otomatik hedef traklama [izleme]ve traklanan hedeflere ait iz bilgisini GENESİSSYS’ne gönderme özelliğine sahip olan Yaka-moz Milli Sonar Sistemi, halen DzKK hizme-

Üstte, Ay Sınıfı TCG Doğanay ve TCG Dolunaydenizaltıları ile Tip 214TN denizaltılarında

kullanılması hedeflenen tel güdümlü Mk48 Mod6 ATağır torpidosu, yanda LIG Nex1 tarafından geliştirilenhoming güdümlü White Shark ağır torpidosu ve altta

pasif yapıdaki Milli Sonoboy sisteminin iç ve dışüniteleri görülüyor [Fotoğraflar: S&H Arşivi ve

BilGeM].



mektedir. ABD$25 Milyon değerindeki söz-leşme kapsamında Harpoon ve Exocet gibiDzKK hizmetinde yer alan güdümlü gemisa-var füze sistemlerinin arayıcı başlık bilgileri si-müle edilecek ve bunlara yönelik milli EHteknik ve taktiklerinin geliştirmesi sağlana-caktır.

Milli Sonoboy Geliştirme veÜretimiDenizaltı Savunma Harbi [DSH]’nin

önemli unsurlarından birisi olan sonoboy[sono şamandırası] su-altındaki platformlarınkonumlarının tespit edilmesi maksadıyla kul-lanılmaktadır. Çalışma süresi, çalışma derinliğive kanal seçimi yapıldıktan sonra ilgili lançer-ler vasıtasıyla gemi, uçak ve helikopterlerdenatılabilen sonoboy, hedefin yaydığı su-altı ses-lerini elektriksel sinyale dönüştüren akustikbir sensör ile donatılmıştır. Akustik sensördenalınan bu sinyaller RF verici ile üzerinde so-noboy alıcısı bulunan uçak, helikopter veyagemilere gönderilmektedir. Türk Deniz Kuv-vetleri hizmetindeki DSH korvet ve firkateyn-leri ile DKU ve DSH helikopterlerindenatılabilecek milli bir sonoboy sisteminin geliş-tirilmesi ve üretilmesi maksadıyla başlatılanMilli Sonoboy Geliştirme ve Üretim Projesi al-tında TüBiTAK BİLGEM ile Ocak 2oo7 tari-hinde bir sözleşme imzalanmıştır. 24 aylık birtakvime sahip olan sözleşme altında milli im-kanlarla geliştirilerek üretilen pasif sonoboyprototipleri laboratuvar ve çevre testlerindengeçirilmiştir. Proje kapsamında sipariş edilen1oo adet pasif sonoboyun teslimatlarına baş-lanılmıştır. Yönlendirmeli Frekans Analizi veKayıt [DiFAR] kabiliyetli A-tipi sarfedilebilirmilli pasif sonoboy, 5-2.4ooHz frekans aralı-ğında çalışmakta ve 3om ile 1oom arasındagörev yapmaktadır. 1 ila 8 saat arasında ayar-lanabilir çalışma süresine sahip olan 9kg ağır-lığındaki milli sonoboy, DKU ve DSHhelikopterinden azami 30.oooft irtifadan atıla-bilmektedir.

Milli Su-altı MayınıDzKK’nın gemi ve denizaltılardan kullanı-

labilecek modern su-altı mayını ihtiyacını gi-

dermek üzere iki ayrımayın sistemi gelişti-rilmektedir. KBST veBarış Elektrik işbirli-ğiyle geliştirilmekteolan GRP gövdeliAkıllı Sualtı Mayınızincirle belli bir nok-taya sabitlenecek.KBST tarafından ge-liştirilecek algoritmasayesinde özgün birkarar verme meka-nizmasına kavuşacakGRP gövdeli akıllı su-altı mayını, yakınından geçen gemilerin yay-dığı pervane sesini algılayıp dost düşmansorgulamasını otomatik olarak yapabilecek.Tehdit tanıma, sınıflandırma ve teşhis etme sü-recinin ardından geminin bir düşman unsuruolduğu anlaşılırsa mayın bağlı bulunduğu zin-cirden ayrılarak belirlenen hedefe doğru yolalacak. Akıllı su-altı mayınının tespitini zorlaş-tıran GRP gövdesi, Barış Elektrik tarafındanimal edilecektir. Üzerinde çalışılan bir diğersu-altı mayını ise Hareketli Mayın. Havadan,denizden ve su-altından bırakılabilecek yapı-daki mayının kendisi ABD’nden tedarik edile-cek ve Türkiye’de özgün bir hareket sistemimayına monte edilecek. Edindiğimiz bilgiyegöre Milli Hareketli Mayın, ABD Deniz Kuv-vetleri envanterindeki Mk60 Captor ile benzerkabiliyetlere sahip olacak.

AAV TedarikLPD gemisinde kullanılacak 21 adedi Am-

fibi Hücum Personel Aracı, 3 adedi AmfibiHücum Komuta Aracı ve 3 adedi AmfibiHücum Kurtarma Aracı olmak üzere toplam27 adet Zırhlı Amfibi Hücum Aracı [AAV]’nıntedarik edileceği proje kapsamında SSM tara-fından 28 Eylül 2o11 tarihinde idari, mali veteknik hususlarda bilgi almak masadıyla birBİD yayımlanmıştır. FNSS birkaç yıl önce üre-tim lisansına sahip olduğu AAV-7A1 Zırhlı Am-fibi Hücum Aracı’nı DzKK yetkililerinegöstermiş ve Ankara’da bir performans göste-rimi icra edilmişti.

Helikopter İHABaşta LPD olmak üzerine Türk Deniz Kuv-

vetleri hizmetindeki helikopter pistine sahipsu-üstü platfomlara iniş/kalkış yapabilecekHelikopter İHA sistemlerinin tedarikine yöne-lik olarak SSM tarafından Gemiye KonuşluİHA [GİHA] Projesi başlatılmıştır. TÇD’nın yılsonuna kadar yayımlanmasının beklendiğiproje altında veri haberleşme menzili 18okm,azami havada kalış süresi ise 1o saat olaraköngörülen 5o ila 15okg faydalı yük taşımakapasitesine sahip Helikopter İHA Sistemleriyurtiçinden tedarik edilecektir. Toplam GİHAihtiyacının 3o’a ulaşması bekleniyor. Helikop-ter İHA konusunda TAI, Aselsan ve Kale/Bay-kar’ın yanı sıra 5nci ABMK da bir çalışmayürütmektedir.

Chaff Lançer SistemiDzKK’nın su-üstü muharebe gemilerinde

radar [RF] güdümlü füze tehdidine karşı kulla-nılan sahte hedeflerin [Chaff] atılmasında kul-lanılan 6 tüplü lançerlerin yurtiçindentedarikine yönelik olarak MSB ile MKEK ara-sında Mayıs ‘o8 tarihinde TL5.7 Milyon değe-rinde bir kontrat imzalanmıştır. 25 set ChaffLançer Sistemi’nin tedarikini kapsayan kontrataltında üretilen ilk prototipin Fabrika KabulTestleri [FAT] Ağustos 2oo9’da tamamlanmışve sistem Eylül ‘o9’da gemi üzerine monte edi-lerek Liman ve Seyir Kabul Testleri [HAT/SAT]başarıyla icra edilmiştir. Geriye kalan 24 adetChaff Lançer Sistemi her birisi 8’er adet sis-temden oluşacak şekilde 3 parti halindeDzKK’na teslim edilmiştir. Bu çerçevede; Bi-rinci setin FAT’ı 27 Nisan 2o1o’da, HAT/SAT’ı17 Haziran’da, ikinci setin FAT’ı 3o Haziran’da,HAT/SAT’ı 24 Ağustos’ta ve üçüncü setin FAT’ı19 Ağustos’ta, HAT/SAT’ı 1 Aralık’ta tamamla-narak teslimatları gerçekleştirilmiştir. Böylecekontrat kapsamında sipariş edilen 25 adetChaff Lançer Sistemi’nin tamamı 2o1o yılısonu itibariyle teslim edilmiştir S&H

Üstte, bir Mk6o Captor deniz mayını B52 uçağınayükleme hazırlıkları sırasında, yanda ise ABD DenizPiyadeleri’ne ait bir AAVP-7A1 Amfibi Hücum PersonelAracı bir çıkarma tatbikatı sırasında kıyıda ilerlerkengörülüyor [Fotoğraflar: ABD Savunma Bakanlığı].

bulunuyor - naval systems seminar

Documents