BƯỚU GIÁP ĐƠN THUẦN

BS.CKII. Đoàn Thị Kim ChâuĐại học Y Dược Cần Thơ.

Giải phẩu tuyến giáp

Hình ảnh tuyến giáp to

Cơ chế điều hòa hormon giáp

Nội dung

1.ĐỊNH DANH & ĐỊNH NGHĨA:1.1. Định nghĩa:1.1. Định nghĩa: Bướu giáp lan tỏa, không thay đổi nồng độ hormon giáp.1.2. Tên khác:1.2. Tên khác: Bướu cổ, bướu bình giáp, phình giáp.

- Bướu giáp địa phương: >10% dân số bị bướu giáp, do thiếu hụt iod.

TẦN XUẤT:

- 70- 75% bệnh về bướu giáp.- Nữ>>nam- Có tính gia đình

NGUYÊN NHÂN & CƠ CHẾ BỆNH SINH:

Thiếu hụt Hormon giáp:Thiếu hụt Hormon giáp:Thiếu hụt hormon giáp tuyệt đốiThiếu hụt hormon giáp tương đối

Yếu tố tại chổYếu tố tại chổ

Thiếu hụt Hormon giáp:

Thiếu iodRối loạn bẩm sinhNhiễm khuẩn: E. Coli, Para Clobactrum(goitrin)Thức ăn: Khoai mì, đậu nành…Ăn nhiều khoai mì kéo dài(có chứa thiocyanate)

Do thuốc: Cordaron, trị hen…Suy dinh dưỡng Thừa iodĐào thải quá mức Hormon giáp: HCTH, tiểu đạm.

LÂM SÀNG:

- Thường không có triệu chứng- Thấy cổ to ra,mặc áo chật cổ.- Khám: phân độ, xác định mật độ, không có dấu hiệu bướu mạch.

Phân độ bướu giáp

Phân độ Đặc điểm

0 Không có bướu giáp.

IA

IB

Mỗi thuỳ tuyến giáp to hơn đốt 1 ngón tay của người được khám bệnh, sờ nắn được.Khi ngữa đầu tối đa, nhìn thấy tuyến giáp to, bướu sờ nắn được.

II Tuyến giáp to nhìn thấy khi đầu ở tư thế bình thường và ở gần nhìn thấy bướu

III Bướu giáp rất lớn, nhìn thấy dù ở xa. Bướu lớn làm biến dạng cổ

Phân độ bướu giáp

Độ I:

Bướu giáp to Độ II.

Độ III:bướu giáp to biến dạng cổ.

5. CẬN LÂM SÀNG:

- FT3,T4 & TSH bình thường- XQ vùng cổ ngực thẳng nghiêng- ECHO tuyến giáp- Đo độ tập trung iod: Bình thường

- Sinh thiết bằng kim nhỏ:Xác định tính chất lành hay ác,

BGĐT hay Viêm giáp.

TIẾN TRIỂN:

Tự khỏi, hoặc khỏi sau khi điều trị Bướu giữ kích thước trong nhiều năm Tăng kích thước trong 1 số trường hợp

BIẾN CHỨNG:

1. Chèn ép:1. Chèn ép:-Tĩnh mạch: Dãn tỉnh mạch vùng cổ- Khí quản: Khàn giọng, Khó thở-Thực quản: Khó nuốt- Chụp XQ thấy khí quản bị lệch- Xạ hình : Bướu chìm sau xương ức.

Bướu chìm sau xương ức.

2. Nhiểm khuẩn:2. Nhiểm khuẩn:Bướu cứng, nóng, đau, toàn thân có thể bị sốt.

3. Xuất huyết:3. Xuất huyết:Bướu to , sờ cảm giác căngChọc có máu không đông.ECHO có khối ECHO trống ở vùng tương ứng

4. Cường giáp:4. Cường giáp:- Bn có bướu giáp đã lâu,bướu đa nhân, xuất hiện các triệu chứng cường giáp- Xạ hình : Tăng bắt xạ- T3 T4 tăng, TSH giảm.

5. Suy giáp:5. Suy giáp:- Xuất hiện các triệu chứng suy giáp- ECHO TG không đồng nhất.- T3 T4 giảm, TSH tăng.

6. Ung thư hóa:6. Ung thư hóa:

CHẨN ĐOÁN :

1. Chẩn đoán xác định:1. Chẩn đoán xác định: - Lâm sàng :

+ Tình trạng bình giáp- Cận lâm sàng:

+ Echo, xạ hình: Tính chất lan toả không đồng đều của bướu.+ Độ tập trung iod bình thường+ T3 T4 bình thường, TSH bình thường.

2. Chẩn đoán phân biệt:2. Chẩn đoán phân biệt:Phân biệt giữa BGĐT có kèm rối loạn thần kinh thực vật và Basedow:

- BGĐT kèm rối loạn thần kinh thực vật:+ Gầy, ăn kém, sợ lạnh, nhưng cũng

không chịu đựng được thời tiết nóng.+ Tay ẩm, lạnh.+ Tim nhanh nhưng cũng có lúc trở về

bình thường.+ CLS : Bình giáp.

Basedow giai đoạn đầu:+ Gầy, ăn nhiều.+ Sợ nóng.+ Tay ẩm, ấm.+ Tim nhanh, không bao giờ trở

lại bình thường nếu không điều trị.+ CLS: Cường giáp.

Viêm giáp Hashimoto hoặc De Quervian:- Tuyến giáp mật độ chắc, cứng điều, có kèm rối loạn miễn dịch.- Có thể có kháng thể thyroglobulin và thyroperoxidase (TPO).

K giáp:

3. Chẩn đoán nguyên nhân: 3. Chẩn đoán nguyên nhân: - Thiếu iod:Bn ở vùng bướu cổ địa phương, đo iod niệu < 5µg/dl.- Quá thừa iod: Dùng thuốc có chứa iod kéo dài - Ăn nhiều và kéo dài khoai mì.- Hội chứng thận hư: - Miễn dịch: Tìm kháng thể TGI.

ĐIỀU TRỊ:

- Loại trừ các nguyên nhân nếu có- Do giảm iod thì cung cấp thêm, cần

thận trọng đối với những bệnh nhân bướu giáp nhân

- Đa số điều trị bằng hormon tuyến giáp.

- Phẫu thuật:

Điều trị cụ thể

Bướu mới lan toả:- Dùng hormon trị liệu nhằm ức chế sự

tiết TSH.- Liều T4 (L-Thyroxine) 100- 200µg/ng- T3 T4 dùng riêng hoặc kết hợp tỉ lệ

T4:T3 là 4:1

Lưu ý khi dùng Lưu ý khi dùng thuốc :thuốc :

- Bệnh nhân lớn tuổi > 60 tuổi không nên dùng thuốc.

- cho liều nhỏ tăng dần, hoặc ngày uống ngày nghĩ

- Thời gian điều trị phải đến 6 tháng mới kết luận là không hiệu quả

Bướu lan toả lâu ngày hoặc nhiều nhân:- Thường điều trị không khỏi, điều trị bướu chỉ ổn định nghĩa là không thay đổi về khối lượng.- Có triệu chứng về chèn ép: Phẫu thuật.

Phẫu thuậtPhẫu thuật cắt bỏ bớt mô giáp, điều trị tiếp tục hormon tuyến giáp như trên:- Bướu giáp khổng lồ không đồng nhất (lan toả + nhân)- Bướu lặn- Chèn ép:

9. PHÒNG BỆNH:

- Cung cấp đủ iod là hiệu quả nhất, theo khuyến cáo của WHO: Khoãng 150-300µg/ngày

- Có nhiều cách để cung cấp iod như cho vào thức ăn, thực phẩm, đồ uống…

- Đối với vùng bướu giáp địa phương khi thiếu iod:+ Trộn thêm iod ( Iodat Kali KIO3) vào muối ăn tỉ lệ 50mg/kg muối.+ Dầu Lipiodol: 1ml = 450-500mg iod,+ Thuốc dầu iod uống: Đỡ gây kích thích tại chổ do chích.

Ở Việt Nam: Việc phòng bệnh BGĐT, hay nói chung là phòng các bệnh do rối loạn thiếu iod, đã được đặt thành một chương trình nghiên cứu quốc gia, chương trình này mang tên “Chương trình “Chương trình thanh toán bệnh bướu cổ và bệnh đần thanh toán bệnh bướu cổ và bệnh đần độn”độn” có mục tiêu là thanh toán bệnh bướu cổ ở Việt Nam vào năm 2010.