Chương 9CAÙC PHÖÔNG PHAÙP TÌM

KIEÁM, THAÊM DOØ

9.1CAÙC CHÆ TIEÂU DÖÏ ÑOAÙN MÖÙC ÑOÄ CHÖÙA DAÀU KHÍ VAØ

CAÙC GIAI ÑOAÏN TÌM KIEÁM THAÊM DOØ .• 9.1.1 Ñaùnh giaù chung

• a- Caùc chæ tieâu tröïc tieáp• Söï hieän dieän ñieåm loä daàu khí di cö

theo caùc ñöùt gaõy, thaåm thaáu qua caùc lôùp thaám leân treân beà maët, ñaëc bieät chuù yù quan saùt taïi nôi boùc moøn, vaùt nhoïn ôû ven rìa, hoaëc caùc ñôùi naâng, nôi xuaát loä asphalten, hoà asphalten, nhöïa...

• Phaùt hieän caùc dò thöôøng HC, nôi coù caùc khí naëng trong caùc lôùp seùt, boät seùt ôû gaàn maët ñaát hoaëc caùc suûi boït khí...

• Caùc moû daàu khí coâng nghieäp ñaõ phaùt hieän, ñang khai thaùc ôû trong beå hay caùc beå ôû laân caän.

• b- Caùc chæ tieâu ñòa chaát• Caàn xem xeùt beå traàm tích nghieân cöùu thuoäc

daïng kieán taïo naøo: neàn baèng, tröôùc nuùi, giöõa nuùi, hay kieåu neàn baèng treân ñai hoaït ñoäng hoaëc mieàn chuyeån tieáp. Sau ñoù, xaùc laäp laïi lòch söû tieán hoùa cuûa beå, tìm caùc pha thuaän lôïi vaø khoâng thuaän lôïi.

• Xaùc ñònh beà daøy traàm tích, tuoåi cuûa chuùng. Nhieàu chuyeân gia cho raèng, beà daøy toái thieåu beå traàm tích phaûi ñaït töø 2km trôû leân vaø dieän tích töø vaøi traêm km2 trôû leân.

• Treân cô sôû ñoù, xem xeùt caùc ñaù thuoäc loaïi thaønh heä hay töôùng naøo (neáu coù veát loä). Neáu khoâng coù veát loä, phaûi caên cöù taøi lieäu ñòa chaán hay carota gieáng khoan, maãu loõi, maãu vuïn...

• Xem xeùt söï coù maët caùc thaønh heä hay caùc töôùng traàm tích thuaän lôïi ñeå sinh daàu.

• Söï coù maët cuûa caùc ñôùi naâng hay caáu taïo döông beân caïnh caùc hoá suït hay caáu taïo aâm.

• Tính toaùn heä soá caùt/seùt, trong ñoù haøm löôïng seùt coù chieám ña soá hay khoâng.

• Söï hieän dieän caùc lôùp chaén ñòa phöông vaø khu vöïc.

• Phuïc hoài lòch söû choân vuøi, tìm ra caùc chu kyø naâng vaø suït luùn. Xem xeùt söï suït luùn coù lieân tuïc hoaëc coù caùc pha naâng ngaén hay khoâng

• c- Caùc chæ tieâu ñòa hoùa• - Döïa vaøo caùc chæ tieâu ñòa chaát treân, xaùc

ñònh taàng ñaù sinh vaø phaïm vi phaân boá cuûa chuùng.

• - Xaùc ñònh ñôùi sinh daàu, condensat vaø khí khoâ.

• - Xaùc ñònh loaïi VLHC, moâi tröôøng tích luõy vaø baûo toàn cuûa chuùng.

• - Xaùc ñònh löôïng vaø möùc ñoä phong phuù VLHC.

• - Xaùc ñònh caùc ñôùi tröôûng thaønh VLHC.• - Xaùc ñònh ñôùi chöùa daàu, condensat vaø khí.• - Döï kieán caùc ñöôøng di cö vaøo caùc baãy

chöùa.• - Thieát laäp cheá ñoä ñòa nhieät, tính toaùn xaây

döïng sô ñoà phaân boá doøng nhieät (heat flow) thuaän lôïi cho söï chuyeån hoùa vaät lieäu höõu cô sang daàu, khí.

• - Döï ñoaùn thaønh phaàn vaø tính chaát lyù hoùa cuûa daàu khí

•d- Caùc chæ tieâu thuûy ñoäng löïc• - Xaùc ñònh khaû naêng aùp löïc cuûa væa nöôùc ngaàm.• - Xaùc ñònh moái quan heä giöõa thaåm thaáu vaø nöôùc gaén keát.• - Xaùc ñònh möùc ñoä kheùp kín thuûy ñòa chaát cuûa caáu taïo hay ñôùi naâng.• - Tìm hieåu coù hay vaéng caùc cöûa soå thuûy ñòa chaát. • - Xaùc ñònh höôùng vaän ñoäng cuûa nöôùc ngaàm, vuøng cung caáp vaø vuøng thoaùt nöôùc hay cheá ñoä nöôùc tuø (khoâng vaän ñoäng).• - Phaùt hieän caùc vuøng trao ñoåi nöôùc, caùc vuøng nöôùc khoù trao ñoåi.• - Xem xeùt moái quan heä thuûy ñoäng löïc giöõa caùc taàng nöôùc hay caùch ly.• - Xaùc ñònh goùc nghieâng cuûa taàng hay phöùc heä chöùa nöôùc.• - Xaùc ñònh höôùng chuyeån ñoäng vaø toác ñoä vaän ñoäng cuûa nöôùc ngaàm.

• e- Caùc chæ tieâu thuûy ñòa hoùa• - Xaùc ñònh thaønh phaàn vaø tính chaát cuûa

nöôùc, ñaëc bieät coù loaïi nöôùc clorua canxi (CaCl2) hoaëc bicacbonat natri (NaHCO3) hay khoâng? Hoaëc caùc loaïi nöôùc khaùc coù lieân quan ñeán möùc ñoä bieán chaát thaáp hay phaù huûy moû...

• - Xaùc ñònh thaønh phaàn vaø tính chaát cuûa khí hoøa tan trong nöôùc.

• - Xaùc ñònh caùc chæ tieâu khaùc nhö nitô sinh hoùa, Ar, He, ñoä phoùng xaï, haøm löôïng asphalten, axit naftenic, fenol, brom, iod, vanadi, nikel... Ngoaøi ra, coøn xaùc ñònh caùc ion: NH, Sr, Ba, P...

• - Xaùc ñònh moái töông quan giöõa caùc ion trong nöôùc nhö: rNa/rCl, rCl/rSO4 100, (rCl–rNa)/rMg, (rNa–rCl)/rSO4, rCa/rMg...

• - Xaùc ñònh caùc chæ tieâu vi sinh vaät do phaù huûy moû hay vaéng maët ñeå chöùng toû ôû ñieàu kieän nhieät ñoä cao vaø kheùp kín.

• f- Döï ñoaùn tính chaát hoùa lyù daàu khí, quy luaät phaân boá vaø söï thay ñoåi cuûa chuùng do aûnh höôûng cuûa caùc hoaït ñoäng kieán taïo, ñaëc ñieåm tích luõy traàm tích, cheá ñoä thuûy ñoäng löïc

• - Nghieân cöùu söï phaân boá tyû troïng cuûa daàu khí theo chieàu saâu vaø theo dieän. Tìm hieåu quy luaät phaân boá caùc thaønh phaàn parafinic, naftenic vaø aromatic, nhöïa, asphalten. Haøm löôïng löu huyønh, ñieåm soâi, ñieåm ñoâng, thaønh phaàn phaân ñoaïn, haøm löôïng parafin...

• - Tìm hieåu quy luaät phaân boá caùc khí HC hoøa tan trong daàu, vaø khí bò haáp phuï bôûi ñaù vaø nöôùc ngaàm.

• - Xaùc ñònh möùc ñoä tröôûng thaønh cuûa daàu.

• - Xaùc ñònh quy luaät phaân boá caùc tích tuï daàu khí theo chieàu saâu vaø theo dieän...

9.1.2 Döï ñoaùn möùc ñoä chöùa daàu, khí döïa treân taøi lieäu

khoan vaø thöû væa • a- Beà daøy traàm tích vaø kích thöôùc beå• ÔÛ caùc vuøng chuyeån tieáp nhö cöûa soâng,

nöôùc lôï, bieån, ven rìa luïc ñòa, haøm löôïng VLHC cao gaáp nhieàu laàn so vôùi caùc beå vuøng noäi luïc (treân caïn). ÔÛ ñieàu kieän luïc ñòa, löôïng VLHC humic (kerogen loaïi III) phaûi cao gaáp 3 5 laàn so vôùi loaïi sapropel thì môùi coù trieån voïng.

• Kích thöôùc beå thöôøng phaûi ñaït töø vaøi traêm km2 trôû leân thì môùi ñuû löôïng HC sinh ra vaø maát maùt treân ñöôøng di cö (do oxy hoùa, hoaëc haáp phuï bôûi ñaù vaø nöôùc), löôïng HC coøn laïi ñuû ñeå tích luõy vaøo caùc baãy chöùa. Kieåu beå neàn baèng dieän tích phaûi ñaït khoaûng 350 450 103km2, coøn ôû vuøng uoán neáp kích thöôùc beå coù theå ñaït tôùi 50 150 103km2 (khoaûng 30 40 103km2 cho caùc beå ôû ñaïi döông hay luïc ñòa). Caùc beå traàm tích nhoû thöôøng coù kích thöôùc beù hôn 30 103km2, coù beå cuõng chæ ñaït 10 20 103km2.

•

•b- Caùc chæ tieâu phaûn aùnh möùc ñoä baûo toàn caùc tích luõy daàu khí

• Toàn taïi caùc lôùp phuû (seùt, cacbonat) toát, daøy vaø phaân boá treân dieän roäng.

• Caùc ñöùt gaõy chæ toàn taïi döôùi lôùp phuû khi traûi qua thôøi kyø hoaït ñoäng kieán taïo hình thaønh baãy vaø ñöôøng di cö.

• Traàm tích haït mòn coù khaû naêng baûo toàn daàu khí thoâng qua caùc lôùp seùt ngaên caûn khoâng cho khí vaø daàu khueách taùn.

• Ñoái vôùi caùc hoaït ñoäng ñöùt gaõy muoän (sau tích luõy daàu khí) thì coù khaû naêng phaù huûy moû nguyeân sinh, coù hai tröôøng hôïp coù theå xaûy ra:

• - Taïo ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå phaân boá laïi caùc tích luõy daàu khí nhö sau: treân cuøng laø lôùp khí, sau ñoù laø condensat hay daàu nheï, döôùi cuøng laø daàu. Neáu coù ñöùt gaõy thì khí vaø daàu nheï coù theå bò thaát thoaùt leân phía treân, coøn laïi laø caën daàu ôû döôùi saâu.

• - Khi coù lôùp chaén toát thì baãy chöùa daàu khí phaûi ñöôïc baûo toàn. Kích thöôùc, ñoä thaám chöùa cuûa baãy quyeát ñònh khaû naêng chöùa daàu vaø quy moâ phaân boá caùc tích luõy daàu khí.

•c- Möùc ñoä ñòa nhieät cuûa beå• Möùc ñoä ñòa nhieät khoáng cheá quaù trình sinh daàu. Neáu cheá ñoä ñòa nhieät cao taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho söï chuyeån hoùa nhanh VLHC sang daàu khí, neáu cheá ñoä nhieät thaáp thì chuyeån hoùa xaûy ra chaäm. Vaán ñeà quan troïng laø nguoàn nhieät ñöôïc cung caáp töø caùc loø macma, caùc phaûn öùng hoùa hoïc xaûy ra trong nöôùc, trong ñaù, trong VLHC coù dieãn ra thöôøng xuyeân vaø lieân tuïc hay khoâng?

•d- Ñaùnh giaù ñòa hoùa höõu cô• Khi coù keát quaû nghieân cöùu maãu loõi, maãu vuïn vaø maãu daàu khí töø gieáng khoan thaêm doø, ta coù theå ñaùnh giaù trieån voïng daàu khí sau:

• - Xaùc ñònh löôïng VLHC vaø loaïi cuûa noù.• - Xaùc ñònh moâi tröôøng tích luõy vaø quaù trình baûo toàn VLHC.

• - Thieát laäp caùc ñôùi tröôûng thaønh VLHC, caùc ñôùi sinh daàu, condensat, khí.

• - Xaây döïng caùc moái quan heä ñòa hoùa giöõa caùc taäp traàm tích vôùi nhau qua maãu ñaù (theo kerogen).

• - Xaây döïng caùc moái quan heä giöõa ñaù sinh vôùi daàu khí.

• - Xaây döïng caùc moái quan heä giöõa caùc loaïi daàu khí vôùi nhau, giöõa caùc væa daàu vôùi nhau. Töø ñoù ruùt ra quy luaät phaân boá caùc tích tuï daàu khí phuïc vuï cho giai ñoaïn thaåm löôïng vaø thaêm doø môû roäng.

9.1.3 Caùc giai ñoaïn tìm kieám thaêm doø

• a- Caùc giai ñoaïn tìm kieán thaêm doø• Thoâng thöôøng coù ba giai ñoaïn tìm kieám

thaêm doø daàu khí:• 1- Tìm kieám caùc væa chöùa saûn phaåm.

Trong giai ñoaïn naøy, phaûi xaùc ñònh ñöôïc laùt caét trieån voïng, taàng ñaù sinh vaø caùc ñôùi sinh daàu khí.

• 2- Giai ñoaïn thaêm doø bao goàm xaùc ñònh phaïm vi phaân boá væa saûn phaåm hay moû, ñaùnh giaù tröõ löôïng vaø chuyeån sang khai thaùc thöû.

• 3- Giai ñoaïn thaêm doø môû roäng (hay thaêm doø keát thuùc), töùc laø chính xaùc hoùa töøng væa daàu, khí vaø xaùc ñònh caùc quy luaät bieán ñoåi thaân daàu trong quaù trình khai thaùc, tìm væa môùi ôû khu vöïc giaùp ranh caáu taïo.

• b. Giai ñoaïn tìm kieám • Sau khi xaùc ñònh beå daàu khí hay vuøng

naøo ñoù coù trieån voïng daàu khí, caàn tieán haønh ño aûnh haøng khoâng hay aûnh vuõ truï, ñeå tìm sô boä hình aûnh caáu truùc beå nhaèm tính toaùn kích thöôùc, caùc ñôùi naâng trong soá caùc hoá suït coù trong beå.

• Treân cô sôû ñoù, tieán haønh thu noå ñòa chaán theo tuyeán: töø 1 2 tuyeán doïc theo beå traàm tích, 2 3 tuyeán ngang beå. Treân cô sôû ñoù, phaân chia caùc ñôùi naâng, caùnh suït vaø xaùc ñònh khaû naêng coù caùc baãy chöùa, töùc laø phaân vuøng kieán taïo. Caùc tuyeán naøy cho pheùp ñaùnh giaù sô boä veà caáu truùc beå, beà daøy traàm tích, phaïm vi phaân boá, khaû naêng coù baãy chöùa trong beå, ñaëc bieät laø baãy daïng voøm (caáu truùc döông).

• Sau khi khoanh vuøng trieån voïng, tieáp tuïc tieán haønh thu noå ñòa chaán theo tyû leä 4 4km hay 2 2km. Veõ caùc baûn ñoà caáu truùc moùng (moùng aâm hoïc), baûn ñoà caáu truùc caùc taäp traàm tích, caùc baûn ñoà ñaúng thôøi vaø ñaúng saâu. Töø ñoù choïn vò trí gieáng khoan thoâng soá–tìm kieám.

• Döïa vaøo gieáng khoan thoâng soá–tìm kieám, xaùc minh laïi beà daøy traàm tích, caùc töôùng traàm tích, khaû naêng chöùa vaø möùc ñoä chaén cuûa chuùng. Xaây döïng coät ñòa taàng toång hôïp.

• Döïa vaøo caùc ñöôøng ño carota taïi vò trí gieáng khoan xaùc ñònh thaønh phaàn thaïch hoïc, ñoä roãng, ñoä thaám lôùp chöùa saûn phaåm. Sau ñoù, tieán haønh ño löu löôïng, tyû soá daàu khí, aùp löïc væa, aùp löïc baõo hoøa daàu, khí, nöôùc, ño toác ñoä truyeàn soùng taïi gieáng khoan ñeå hieäu chænh caùc baûn ñoà ñaúng saâu.

• Tieán haønh laáy ba loaïi maãu: maãu vuïn doïc gieáng khoan, maãu loõi ôû nhöõng ñieäp traàm tích caàn quan taâm (coù khaû naêng chöùa). Sau khi phaùt hieän coù væa saûn phaåm, laáy maãu söôøn, caùc maãu daàu, khí vaø nöôùc, trong ñoù coù maãu saâu caùc chaát löu, nhaèm ñaûm baûo traïng thaùi ban ñaàu cuûa væa. Caùc maãu vuïn, maãu loõi taïi gieáng khoan neân phaân tích tæ mæ nhö thaønh phaàn thaïch hoïc, khoaùng vaät..

•c. Phaân tích trong phoøng thí nghieäm• Caùc maãu loõi, maãu vuïn vaø maãu söôøn ñöôïc ñem veà phoøng thí nghieäm ñeå chính xaùc hoùa thaønh phaàn thaïch hoïc, coå sinh, ñòa taàng, ñòa hoùa, tính cô lyù (ñoä roãng, ñoä thaám).

• Caùc maãu daàu, khí, nöôùc ñöôïc ñöa veà phoøng thí nghieäm phaân tích caùc tính chaát ñòa hoùa, lyù hoùa. Ñoái vôùi maãu vuïn, maãu loõi, maãu daàu khí thì caàn phaân tích saéc khí khoái phoå hay khoái phoå–khoái phoå nhaèm xaùc ñònh caùc caáu töû HC, vaø caùc daáu tích sinh vaät.

• Sau khi coù keát quaû phaân tích. Xaây döïng caùc chu kyø thaêng traàm cuûa beå, phuïc hoài coå kieán taïo vaø phaân vuøng kieán taïo trong phaïm vi beå hay vuøng nghieân cöùu. Xaây döïng baûn ñoà ñaúng saâu, ñaúng daøy cuûa töøng taäp traàm tích. Phuïc hoài lòch söû tieán hoùa cuûa beå hay vuøng nghieân cöùu.

• Caùc maãu ñòa hoùa: caùc keát quaû ñòa hoùa maãu loõi, maãu vuïn, maãu daàu khí cho pheùp xaùc ñònh laùt caét cuûa ñaù meï ñaõ vaø ñang sinh daàu, caùc ñaëc ñieåm ñònh löôïng, moâi tröôøng tích luõy vaø baûo toàn VLHC.

• Xaùc ñònh ñôùi tröôûng thaønh, cöûa soå sinh daàu, ñôùi sinh condensat vaø khí aåm, ñôùi sinh khí khoâ. Xaây döïng caùc baûn ñoà phaân boá taàng ñaù meï vaø caùc ñôùi tröôûng thaønh cuûa noù. Töø ñoù coù ñaùnh giaù tieàm naêng daàu khí cuûa moät thaønh heä hay taäp traàm tích caàn quan taâm.

• d. Giai ñoaïn thaêm doø• Sau khi phaùt hieän caáu taïo, khoan xaùc minh.

Ñeå khaúng ñònh caáu taïo coù trieån voïng, caàn tieán haønh khoan caùc gieáng môùi nhaèm ñaùnh giaù thaåm löôïng daàu khí chaúng haïn nhö: khoanh vuøng ranh giôùi daàu–nöôùc, khoanh dieän tích væa, xaùc ñònh beà daøy væa.

• Soá gieáng khoan thaêm doø phuï thuoäc vaøo ñoä phöùc taïp caáu truùc cuõng nhö khaû naêng bieán töôùng, heä thoáng ñöùt gaõy phaân caét caáu truùc thaønh töøng khoái, moû nhieàu væa toàn taïi nhieàu baãy chöùa khaùc nhau... Thoâng thöôøng, maïng löôùi gieáng khoan ñöôïc ñaët taïi taâm caáu taïo vaø vuoâng goùc vôùi noù nhaèm xaùc ñònh ranh giôùi daàu–nöôùc, khí–nöôùc vaø vò trí phaân boá khoâng gian töøng væa vaø toaøn moû. Neáu moû ñôn giaûn, coù khi chæ caàn 3 GK, phöùc taïp hôn 5 GK, raát phöùc taïp caàn nhieàu GK (> 10 GK) môùi khoanh ñöôïc moû. Ñeå ñaùnh giaù tin caäy, moãi khoái caàn phaûi coù töø 1 ñeán 2 GK

• Tröôùc khi tieán haønh caùc böôùc treân, nhaø ñòa chaát thöôøng tieán haønh ñieàu tra cô baûn, loä trình veát loä, khoan caùc caáu taïo ôû vuøng ven rìa. Ñoái vôùi caùc nöôùc coù ít beå traàm tích nhö nöôùc ta, caàn nhanh choùng phaùt hieän moû vaø ñöa ngay vaøo khai thaùc, phuïc vuï kòp thôøi nhu caàu cuûa neàn kinh teá quoác daân, neân ñoøi hoûi phaûi ruùt ngaén caùc giai ñoaïn. ÔÛ caùc nöôùc phöông Taây hay Vieät Nam hieän nay söû duïng phöông phaùp khoan thoâng soá–tìm kieám.

• Neáu phaùt hieän coù saûn phaåm, chuyeån ngay sang khoan thaêm doø vaø thaêm doø–khai thaùc.

• Döïa vaøo kyõ thuaät thaêm doø ñòa chaán hieän ñaïi vaø phöông phaùp minh giaûi taøi lieäu, ngaøy nay caùc coâng ty tö baûn ruùt ngaén caùc giai ñoaïn tìm kieám thaêm doø raát nhieàu, chaúng haïn sau khi phaùt hieän caáu taïo coù trieån voïng nhaát, tieán haønh khoan tìm kieám thaêm doø luoân, khoan thaêm doø thaåm löôïng ít nhaát coù 3 GK, sau ñoù môùi tieán haønh ñaùnh giaù tröõ löôïng daàu khí sô boä vaø chuyeån sang khai thaùc phuïc vuï kòp thôøi neàn kinh teá quoác daân. Trong quaù trình khai thaùc, tieán haønh ngay thaêm doø môû roäng, chính xaùc hoùa væa saûn phaåm.

• e. Thaêm doø môû roäng vaø theo doõi moû

• Sau khi ñaùnh giaù sô boä tröõ löôïng daàu khí cuûa moät soá væa ñaõ phaùt hieän, thoâng thöôøng tieán haønh nghieân cöùu quy luaät phaân boá caùc tích tuï daàu khí. Treân cô sôû ñoù, seõ ñaùnh giaù trieån voïng daàu khí vaø döï ñoaùn caùc væa môùi.

• Tieán haønh lieân keát caùc væa theo taøi lieäu ñòa chaát (maãu vuïn, loõi, söôøn) vaø taøi lieäu carota, nhaèm phaùt hieän caùc væa phaùt trieån mang tính khu vöïc vaø caùc væa phaùt trieån mang tính ñòa phöông.

• Xaây döïng caùc maët caét doïc ngang vôùi caùc phaân vò ñòa taàng cuï theå. Veõ baûn ñoà hay sô ñoà töøng væa saûn phaåm, kích thöôùc væa, xaùc ñònh caùc ranh giôùi daàu–nöôùc, khí–nöôùc, nöôùc rìa, nöôùc ñaùy

• Tieán haønh nghieân cöùu tính löu thoâng giöõa caùc væa hay bò caùch ly baèng nghieân cöùu thuûy löïc, vaø aùp löïc baõo hoøa. Caùc thoâng soá caàn thu thaäp laø aùp löïc væa, aùp suaát baõo hoøa, nhieät ñoä, heä soá ñaøn hoài, heä soá neùn theå tích, ñoä nhôùt, tyû troïng daàu trong ñieàn kieän væa, tyû soá daàu–khí–nöôùc, haøm löôïng paraffin, haøm löôïng kim loaïi trong daàu, caùc tính chaát lyù hoùa, ñòa hoùa cuûa daàu... Thay ñoåi thaønh phaàn vaø tính chaát cuûa daàu, khí cuõng nhö töøng caáu töû HC.

• Sau khi coù ñaày ñuû soá lieäu cuûa væa chuyeån sang khai thaùc thöû. Quaù trình naøy theo doõi dieãn bieán caùc chæ tieâu nhö: aùp suaát væa, aùp suaát baõo hoøa, haøm löôïng khí, thaønh phaàn daàu khí vaø caùc chæ tieâu ñòa hoùa khaùc, quan saùt tæ mæ moái löu thoâng thuûy löïc (thay ñoåi aùp suaát theo chu kyø), ñaëc bieät quan saùt baùn kính aûnh höôûng giöõa caùc gieáng khai thaùc nhaèm thieát keá maïng löôùi khai thaùc sau naøy

9.2 CAÙC PHÖÔNG PHAÙP ÑÒA VAÄT LYÙ

• 9.2.1 Caùc phöông phaùp ñòa vaät lyù treân maët

• Ñeå phaùt hieän caùc caáu truùc döông, caùc thaân caùt, caùc aùm tieâu, nhaø ñòa chaát thöôøng aùp duïng caùc phöông phaùp ñòa vaät lyù sau ñaây:

• a- Phöông phaùp thaêm doø ñòa chaán (2D, 3D) • b- Phöông phaùp thaêm doø ñieän• c- Phöông phaùp thaêm doø troïng löïc• d- Phöông phaùp thaêm doø ñòa töø • 9.2.2 Caùc phöông phaùp ñòa vaät lyù gieáng

khoan• Sau khi khoan qua moät ñoaïn naøo ñoù thöôøng

tieán haønh ño caùc phöông phaùp thaêm doø: ñieän, ñieän trôû, ñieän tröôøng, xaï, ñöôøng kính, sieâu aâm, caûm öùng, caûm öùng hai chieàu...

• Caùc phöông phaùp naøy phaûn aùnh tính chaát cuûa ñaát ñaù nhö löôïng hydrogen, toác ñoä tryeàn soùng, ñoä xaï, ñoä roãng, ñoä thaám, ñoä daãn ñieän, ñoä baõo hoøa nöôùc, daàu, khí cuõng nhö ñaëc ñieåm thaïch hoïc, ñoä chaët xít...

• a- Phöông phaùp ñieän tröôøng (spontaneous potential logs–SP logs): nhaèm xaùc ñònh caùc lôùp thaám chöùa vaø chæ ra ranh giôùi treân, döôùi cuûa lôùp ñaù, ví duï neáu qua lôùp caùt chöùa daàu ñöôøng ñieän tröôøng coù giaù trò aâm, khi ñoù ñöôøng ñieän trôû laïi coù tín hieäu döông raát cao. Taàng chöùa nöôùc ñieän trôû cuõng cao nhöng thaáp hôn nhieàu so vôùi lôùp chöùa daàu.

• b- Phöông phaùp ñieän trôû (resistivity logs): nhaèm phaùt hieän lôùp chöùa daàu. Phöông phaùp ñieän trôû cho keát quaû traùi ngöôïc vôùi phöông phaùp ñieän. Vì vaäy, caàn keát hôïp vôùi caùc phöông phaùp khaùc ñeå kieåm nghieäm keát quaû ño.

• c- Phöông phaùp ñieän cöïc (electrode logs): phöông phaùp ñieän cöïc cho pheùp chæ ra caùc thaønh heä coù ñoä thaám hieäu duïng. Tuy nhieân, khi gaëp caùc lôùp muoái (halogen) phöông phaùp naøy bò haïn cheá

• d- Phöông phaùp xaï (radioactivity logs–gamma ray): cuøng vôùi phöông phaùp ñieän maät ñoä (density) nhaèm phaân bieät lôùp caùt vaø ranh giôùi lôùp seùt. Öu ñieåm cuûa phöông phaùp laø coù theå taùch lôùp cacbonat vôùi caùc baãy luïc nguyeân khaùc. Phöông phaùp cho pheùp xaùc ñònh ñoä roãng cuûa ñaát ñaù, cuøng vôùi phöông phaùp gamma maät ñoä ñeå xaùc ñònh maät ñoä cuûa ñaù.

• e- Phöông phaùp gamma maät ñoä: aùp duïng ñeå xaùc ñònh maät ñoä cuûa ñaù.

• f- Phöông phaùp sieâu aâm (acoustic logs): cuõng gioáng nhö caùc phöông phaùp ño maät ñoä, neutron sieâu aâm duøng ñeå ño toác ñoä truyeàn soùng cuûa lôùp ñaù. Toác ñoä truyeàn soùng phuï thuoäc vaøo ñoä roãng, ñoä thaám, thaønh phaàn thaïch hoïc cuûa ñaát ñaù... khi xaùc ñònh ñoä thaám cuûa ñaù caàn phaûi phoái hôïp caùc phöông phaùp xaï, neutron, maät ñoä... ñeå cho chính xaùc hôn.

• g- Phöông phaùp neutron logs (neutron nhanh, neutron nhieät): ño haøm löôïng ion hydrogen trong ñaù. Neáu lôùp ñaù chöùa nöôùc, ñaëc bieät chöùa daàu thì dò thöôøng caøng cao do chöùa nhieàu hydrogen.

• h- Phöông phaùp caûm öùng (induction logs): ño ñoä thaám cuûa lôùp caùt, töùc laø ño trôû khaùng cuûa ñôùi bò thaâm nhaäp cuûa chaát loûng, coù theå laø nöôùc hoaëc caùc dung dòch.

• i- Phöông phaùp caûm öùng hai chieàu (dual induction focused logs hay focused micro induction–FMI): ño caûm öùng trôû khaùng cuûa thaønh heä vaø phaân bieät caùc væa moûng.

• k- Phöông phaùp carota khí: ño haøm löôïng vaø thaønh phaàn khí (HC vaø phi HC), C1, C2, C3, C4 vaø C5+, CO2, H2S, He, Ar... Phöông phaùp cho pheùp xaùc ñònh væa chöùa saûn phaåm daàu khí vaø ñôùi chöùa saûn phaåm thoâng qua vieäc xaùc ñònh caùc caáu töû HC taùch töø dung dòch khoan.

• Caàn chuù yù raèng, moãi phöông phaùp treân ñeàu keøm theo bieán daïng cuûa noù, nhaèm loaïi boû nhieãu vaø sai soá coù theå xaûy ra trong quaù trình ño cuõng nhö ñaëc ñieåm bieán töôùng cuûa ñaù, nhaèm chính xaùc hoùa ño ñaëc ñieåm vaät lyù cuûa ñoái töôïng nghieân cöùu

9.3 CAÙC PHÖÔNG PHAÙP ÑÒA HOÙA TÌM KIEÁM THAÊM

DOØ DAÀU KHÍ• Caùc phöông phaùp ñòa hoùa nhaèm döï ñoaùn möùc

ñoä chöùa daàu khí ñöôïc aùp duïng cuøng vôùi caùc phöông phaùp ñòa chaát, ñòa vaät lyù khaùc. Nhieäm vuï cuûa noù laø ñaùnh giaù trieån voïng chöùa daàu khí cuûa caùc beå traàm tích, xaùc ñònh ñôùi sinh daàu khí vaø khaû naêng tích luõy chuùng trong laùt caét. Ñaùnh giaù tieàm naêng nguoàn daàu khí, döï baùo thaønh phaàn, chaát löôïng daàu, condensat vaø khí theo dieän tích cuõng nhö theo ñoä saâu. Ñaùnh giaù möùc ñoä chöùa kim loaïi trong daàu, khí. Xaùc ñònh caùc taàng saûn phaåm trong laùt caét ôû caáu taïo naøo ñoù hay ôû moät gieáng khoan. Toùm laïi caàn xaùc ñònh taàng ñaù meï, loaïi VLHC, ñoä tröôûng thaønh vaø loaïi saûn phaåm coù theå coù. Ngoaøi ra, caàn xaùc ñònh möùc ñoä phaân huûy daàu khí do sinh hoïc hay do nhieät, hoaït ñoäng kieán taïo...

G hi chuù D aàu C ondensatK hí

Ñ ôùi laéng neùn - P K + D

Ñ ôùi treân s inh khí condens at(ñôùi d inh hoùa) - P KÑ ôùi chuû yeáu s inh daàu - M K

Ñ ôùi chuû yeáu s inh condensat - M K

Ñ ôùi chuû yeáu s inh khí khoâ - M K - A K

Ñ aù m oùng keát tinh

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

9000

10000

11000

H m

0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0

M öùc ñoä bieán chaát

% R töông ñoái

T ( C) töông ñoái

Chieàu saâu töông ñoái

N eàn baèng

M ieàn uoán m eùo

- S aûn phaåm coù theå coù- Caáu truùc ñaëc tröng

H , km

M oâ hình khaùi quaùt (theo chieàu saâu

trung bình)

CH , CO , N H , H S

Daàu C H (n-alkan - H C parafinic)

Condensat + khí aåm C H(Cyclan-H C naftenic)

K hí khoâ CH + C H(aren-H C arom atic)

K hí acide:CO , H S grafit

P K 1,5 3,580-90M K 0,8

1,35M K 150-160 3,5 6,5M K 1,75

2,2M K 250-260 6,5 11,0

12345678910111213

K hí

Condensat

N höïa + as falten

M K

AKAK

2,8

3,84,8 300 9,0 17,0

AK 11 > 300 > 17,0M

daàu