CEDR SYBERYJSKIINSTRUKCJA SADZENIA

Roz∏uskajcie szyszk´. Ziarna (orzeszków) namoczcie w wodzieletniej na 2-3 doby. Te orzeszki, które nie opad∏y w wodzie na dnowybrakujcie (one, z zasady sà puste i nie przydatne do siewu).Zmieszajcie orzeszki z odka˝onym (przegrzanym i och∏odzonym,np. na patelni) piaskiem w proporcji 1 cz´Êç nasion na 3 cz´Êcipiasku. Przeprowadêcie w ch∏odzie le˝akowanie nasion. Dlategoulokujcie substrat z orzeszkami na czas najmniej 4 miesi´cyw temperaturze blisko O + - l0 C (dolna cz´Êç lodówki, piwnicaitp.). Dost´p powietrza przy le˝akowaniu jest obowiàzkowy. *

Sadzenie; Do przygotowanej ziemi, mieszanki (lekko drenujemyglinkà sypkà, unikajcie gleb zwi´z∏ych i ci´˝kich) metodà szpikowania dokonajcie sadzenia nasion ostrà cz´Êcià orzeszkaw dó∏ na g∏´bokoÊç 3-6 cm. Kie∏kowanie nast´puj´ najwczeÊniej po 15-20 dniach......."

CEDR - ˚YWICIEL - UZDROWICIEL(NAZWA ¸ACI¡SKA - CEDRUS) Rodzaj Cedrus - cedr z rodziny Pinaceae (szpilkowe). Obejmuje cztery gatunki: Cedr atlantycki – Cedrus atlantica, Cedr Cypryjski – Cedrus breavifolia Henry, Cedr Hima-

lajski – Cedrus deodara Loud, Cedr libaƒski – Cedrus Libani Loud). SK¸AD CHEMICZNY

Dotychczasowe badania laboratoryjne skupiajà si´ na poznaniu sk∏adu chemicznego olejków eterycznych. G∏ównesk∏adniki olejku z cedra libaƒskiego stanowià borneol oraz cisatlaton, natomiast w olejku z cedra atlantyckiego dominujàkadinen, alfa i gamma atlanton. Olejek eteryczny z igie∏ cedru atlantyckiego zawiera 53 sk∏adniki a wÊród nich 70% sta-nowià seskwiterpeny oraz ma∏e iloÊci izomerów atlantonu. Olejek z drewna cedru himalajskiego zawiera alfa i beta hi-machaleny, alkohol seskwiterpenowy-himachol, allohima-chalol oraz atlanton, cedrol, kwas limonenowy, longiborenol, p--metylacetofenon. W ga∏´ziach i korze cedra himalajskiego stwierdzono obecnoÊç zwiàzków flawonoidowych: kwercetyny,metylokwercetyny oraz taksofoliny. W liÊciach zidentyfikowano tanin´. Wyizolowano z drewna trzy zwiàzki o silnymdzia∏aniu przeciwutleniajàcym: matairesinol, nortrachelogenin´, dibenzylobutyrolaktolignan.

Z oleju uzyskanego z nasion cedru wyizolowano nastepujàce kwasy t∏uszczowe: kwas keteleeronowy, taksoleinowy, pi-noleinowy, koniferonowy, saciadonowy. W Êród nich wyizolowano kwas 14-metyloheksadekanowy, który jest równie˝sk∏adnikiem lipidów (zwiàzków t∏uszczowych) zwierzàt i mikroorganizmów.

W¸AÂCIWOÂCI LECZNICZEKora cedru himalajskiego ze wzgl´du na dzia∏anie Êciàgajàce jest stosowana w przewlek∏ych biegunkach, szczególnie

a atonii jelit. W postaci sproszkowanej wykazuje korzystne dzia∏anie w leczeniu choroby wrzodowej ˝o∏àdka. Drewnoz cedru himalajskiego stosujà Hindusi jako antidotum w przypadkach ukàszeƒ przez ˝mije. Wykazuje równie˝ dzia∏aniemoczop´dne i przeciwgoràczkowe i jest zalecanym Êrodkiem w kamicy nerkowej, zapaleniu p´cherza moczowego orazw chorobach uk∏adu oddechowego, ze wzgl´du na potwierdzone dzia∏anie mukolityczne (rozpuszczajàce g´stà wydzieli-n´). Olejki cedrowe wykazujà dzia∏anie przeciwbakteryjne zarówno wobec form wegetatywnych jak i przetrwalnikowych.Jako ciekawostk´ podam, ˝e ekstrakt z szyszek cedru libaƒskiego jest aktywny wobec szczepów Helicobacter pylon. Ole-jek otrzymany z drewna wykazuje silne dzia∏anie przeciwzapalne, przeciwreumatyczne oraz przeciwbólowe. Badania la-boratoryjne donoszà, ˝e alkoholowy wyciàg z ga∏´zi wykazuje dzia∏anie przeciwnowotworowe wobec kultur komórek no-wotworowych nab∏onka nosogardzieli (Dar i wsp.). Olejek z drewna cedru himalajskiego ma silne dzia∏anie przeciwgrzy-bicze wobec dro˝d˝aka Candida Albicans, Aspergillus Niger i Curvularia Ovoidea. Stosowany zewn´trznie okaza∏ si´skutecznym Êrodkiem przeciwzapalnym i przeciwobrz´kowym w leczeniu tràdzika. Ma równie˝ dzia∏anie przeciwaler-giczne oraz przeciwastmatyczne. Sam natomiast py∏ek z Cedrus Deodara posiada w∏asnoÊci alergizujàce.

ÂRUTA Z NASION ORZECHA CEDROWEGO (MÑKA CEDROWA) Sypka masa bez domieszek. Mo˝liwe jest wyst´powanie grudek, rozpadajàcych si´ przy oddzia∏ywaniu mechanicz-

nym. ZawartoÊç wody w masie - nie wi´cej ni˝ 9,2%. ZawartoÊç t∏uszczu - 1,2%. IloÊç surowych protein - nie mniej ni˝35%. Smak - w∏aÊciwy smakowi nasion orzecha cedrowego, przypomina smak mleka w proszku. Zawiera wysokà iloÊç ∏a-two przyswajalnych bia∏ek (ponad 40%), albuminy, globuliny, pro-laminy, wywa˝ony zestaw aminokwasów (ponad 40%aminokwasów egzogennych), du˝o ∏atwo przyswajalnych w´glowodanów (do 5% b∏onnika). Porównujàc sk∏ad chemicznymakuchów i Êruty mo˝na zauwa˝yç, ˝e do otrzymania wysokobia∏kowych produktów nale˝y jako surowca u˝yç Êrutyorzecha cedrowego, w którym zawartoÊç bia∏ek jest wy˝sza ni˝ w makuchach. Bia∏ka nasion orzecha cedrowego zawiera-jà histydyn´, metionin´, cystyn´ i tryptofan. PrzyswajalnoÊç bia∏ek orzecha cedrowego wynosi 95% i jest porównywalnaz przyswajalnoÊcià bia∏ek kurzego jaja. Bia∏ko nasion orzecha cedrowego posiada wysokie st´˝enie aminokwasów: argini-ny i lizyny, co pozwala za∏o˝yç wyst´powanie w nich w∏aÊciwoÊci obni˝ajàcych zawartoÊç cholesterolu i wykorzystaniew charakterze Êrodka leczniczego i profilaktycznego w przypadkach chorób uk∏adu krà˝enia. Nale˝y równie˝ wspomnieço obecnoÊci w màce cedrowej witamin grupy B i C. W´glowodany zawarte w màce cedrowej to polisacharydy (skrobia,

1

b∏onnik, pentozany, dekstryny) i rozpuszczalne w wodzie cukry (glukoza, fruktoza, sacharoza i rafinoza). Odnotowanodu˝à zawartoÊç glukozy oraz niewielkà zawartoÊç fruktozy i sacharozy. Istniejà te˝ dane o wysokiej zawartoÊci sacharo-zy.

Màka cedrowa zawiera sporà iloÊç substancji mineralnych, w sk∏ad których wchodzà okreÊlone makro i mikroelemen-ty. I tak w 40 g màki cedrowej znajduje si´ magnez, mangan, miedê, cynk i kobalt w iloÊci zaspokajajàcej dzienne zapo-trzebowanie cz∏owieka na te pierwiastki.

Szczególnie interesujàcy jest fakt, ˝e cedrowy orzech mo˝e byç naturalnym êród∏em jodu. Dzienne zapotrzebowanie najod wynosi 0,1- 0,2 mg, natomiast w màce cedrowej zawartoÊç jodu równa jest 1,2 mg/kg. Istniejàce dane dotyczàce ma-kro- i mikroelementów pozwalajà na nazwanie màki cedrowej unikalnym naturalnym êród∏em substancji mineralnych,spe∏niajàcych wa˝nà rol´ w wielu biochemicznych procesach w organizmie cz∏owieka. Màka cedrowa przy znacznym roz-drobnieniu mo˝e byç wykorzystana jako dodatek w produkcji artyku∏ów bazujàcych na mleku, kiedy u˝ywane jest mlekoodt∏uszczone i maÊlanka. Màka cedrowa jest równie˝ wspania∏ym surowcem w procesie hodowli bifidobacterium. Takwi´c jest cennym produktem o unikalnych w∏aÊciwoÊciach, który mo˝e zostaç wykorzystany jako surowiec w produkcjiartyku∏ów mlecznych.

ORZESZKI I OLEJ W Êród darów cedrowego lasu prawdziwym skarbem sà orzeszki cedrowe. Ich wartoÊci od˝ywcze i smakowe sà ogrom-

ne, a produkty otrzymywane z orzeszków, bioràc pod uwag´ m/in. kalorycznoÊç i przyswajalnoÊç, przewy˝szajà analogicz-ne artyku∏y pochodzenia zwierz´cego. Obliczono, ˝e je˝eli by zebraç i przetworzyç roczny plon orzechów cedru, mo˝na byzaspokoiç Êwiatowe zapotrzebowanie na olej roÊlinny. LudnoÊç miejscowa od wieków wykorzystuje orzeszki cedrowe jakoprodukt spo˝ywczy. Cedrowa tajga, wed∏ug s∏ów popa Awwakuma, to "zes∏ane przez Boga" cedrowe zagajniki, którew urodzajnych latach dajà ogromnà liczb´ orzeszków - do pó∏tora miliona ton! Z iloÊci tej mo˝na otrzymaç 220 tysi´cy tonbia∏ka spo˝ywczego wysokiej jakoÊci i ∏atwo przyswajalnego; 150 tysi´cy ton skrobi, 500 tysi´cy ton oleju cedrowego. Po-równujàc to ze s∏onecznikiem, mo˝na obliczyç, ˝e aby otrzymaç podobnà iloÊç oleju, trzeba by obsiaç ponad milion hekta-rów najbardziej urodzajnych ziem. Je˝eli chodzi o wartoÊci od˝ywcze, to olej cedrowy przewy˝sza olej s∏onecznikowy, ma-s∏o Êmietankowe i nie ust´puje oliwie prowansalskiej. Na Londyƒskiej Gie∏dzie, która uwa˝ana jest za wzorzec Êwiato-wych cen, wed∏ug s∏ów W. Merge, kilogram oleju z orzecha cedrowego wart jest do 500 dolarów. Olej z orzechów cedro-wych wytwarzano na Uralu, na Syberii od bardzo dawna. W XIX w. olej ten mo˝na by∏o kupiç ka˝dym syberyjskim jar-marku. Wytwarzano go w warunkach domowych sposobem cha∏upniczym. Orzeszki by∏y suszone, sortowane oddzielaneod skorupy. Bardzo cz´sto dokonywano tego r´cznie. Jàdra orzechów t∏uczono w drewnianych moêdzierzach do otrzyma-nia kaszopodobnej masy, którà przek∏adano do miedzianej kadzi obudowanej ceg∏ami. Na górze kadzi by∏ sp∏yw dla oleju,a wewnàtrz znajdowa∏o si´ mieszad∏o z czterema ∏opatkami, którym poruszano równie˝ r´cznie. Kiedy masa w kadzi na-grzewa∏a si´, dodawano do niej goràcà wod´ i znów mieszano. Olej podnosi∏ si´ i poprzez sp∏yw wylewa∏o si´ do specjalne-go naczynia. Olej cedrowy mo˝na te˝ otrzymywaç drogà zimnego t∏oczenia. Taki olej jest bardziej ceniony i ze wzgl´du nakalorycznoÊç i lecznicze w∏aÊciwoÊci. Olej cedrowy ma przyjemny smak, jasno˝ó∏ty lub z∏ocistobursztynowy kolor i wspa-nia∏y orzechowy aromat. Jàdra orzeszków poddawane sà równie˝ goràcemu t∏oczeniu, w wyniku czego otrzymuje si´ wy-sokiej jakoÊci olej techniczny, niewiele ust´pujàcy olejowi tungowemu. Jest on wykorzystywany w medycynie, perfumerii,produkcji lakierów, farb itp.

Technologia wytwarzania oleju leczniczego jest ogólnie znana, ale niektórym szczegó∏om warto si´ przyjrzeç: "Nie wol-no przy zbiorze szyszek uderzaç w cedr ko∏atkà lub k∏odami, jak robià dzisiejsi zbieracze. W∏aÊciwoÊci lecznicze olejuznacznie si´ wtedy obni˝ajà. Nale˝y wykorzystywaç tylko te szyszki, które cedr sam oddaje. Podczas wiatru spadajà,Otrzymany po ∏uskaniu szyszek orzech trzeba wykorzystaç do wytwarzania oleju nie póêniej jak po up∏ywie trzech mie-si´cy, póêniej ich jakoÊç b´dzie znacznie obni˝aç si´. Jàdro orzecha nie mo˝e zetknàç si´ z metalem. Leczy on wszystkiechoroby, a stawianie diagnozy nie jest potrzebne.

Olej mo˝na wykorzystywaç jako produkt spo˝ywczy, dodajàc do sa∏atek. Mo˝na piç ∏y˝k´ oleju dziennie, najlepiej przywschodzie s∏oƒca. Zaleca si´ te˝ go piç w ciàgu dnia, nigdy nocà. Zanim zacznie si´ leczenie, aby poznaç prawdziwe zaletyzdrowotne oleju cedrowego, nale˝y oczyÊciç organizm, odstawiç palenie, alkohol i przynajmniej przez trzy dni poÊciç.

Oto jak opisuje swoje wra˝enia przy spo˝ywaniu czystego leczniczego oleju cedrowego autor "Dzwoniàcych cedrów Ro-sji": "Otworzy∏ buteleczk´ i wyla∏ na mojà d∏oƒ olej cedrowy. Zliza∏em go j´zykiem i poczu∏em przyjemne ciep∏o w ustach.I poczu∏em cedrowy zapach. Trudno by∏oby go z czymkolwiek pomyliç". Z orzeszków cedru mieszkaƒcy Syberii wytwarza-li "chude mleko" i "Êmietan´ roÊlinnà". Z podsuszonych orzeszków wy∏uskiwali jàdra, po czym jeszcze je podsuszali i czy-Êcili, tràc w r´kach. Suche jàdra t∏ukli w drewnianych moêdzierzach, lekko polewajàc goràcà wodà. Otrzymanà mas´przelewali do kadzi lub glinianych garnków i w rosyjskim piecu doprowadzali do wrzenia - Êmietana by∏a gotowa. Przedu˝yciem do Êmietany dodawano przegotowanà wod´, otrzymujàc chude mleko. Âmietana z orzeszków zawiera dwa razywi´cej t∏uszczu ni˝ krowia, 2,5 razy wi´cej ni˝ mi´so i 1,2 razy ni˝ jajo kurze. KalorycznoÊç cedrowej Êmietany jest wy˝szani˝ w przypadku w/w produktów. Cedrowe mleko i Êmietana by∏y od dawna wykorzystywane w ludowej medycynie.

Uczony P. S. Pallas pisa∏ w 1786 r., ˝e Êmietana roÊlinna "znajduje si´ w aptekach, robi si´ z niej mleko, które zaleca-ne jest przy "piersiowych" chorobach i ze skutkiem spo˝ywane jest przez chorych na suchoty". Jàdro orzeszka cedrowegowa˝y oko∏o 43% ogólnej masy orzecha i zawiera ono 64% t∏uszczu oraz 19 % substancji azotawych. W´glowodany stano-wià 15%. Lecznicze i od˝ywcze w∏aÊciwoÊci orzeszków wyt∏umaczyç mo˝na jakoÊciowà zawartoÊcià t∏uszczów, bia∏ek i in-

2

nych substancji. T∏uszcz orzeszków cedrowych ró˝ni si´ od innych t∏uszczów wysokà zawartoÊcià kwasów nienasyconych.Bia∏ka stanowià prawie 90% masy i charakteryzujà si´ du˝à zawartoÊcià aminokwasów, wÊród których przewa˝a argini-na - do 20 %. Ten aminokwas jest niezwykle wa˝ny dla rozwoju rosnàcego organizmu, dlatego w diecie dzieci, m∏odzie˝yi kobiet ci´˝arnych orzeszki cedrowe sà niezb´dne. Bia∏ka orzeszków sà ∏atwo przyswajalne. Sà cennym êród∏em rozpusz-czalnych w t∏uszczu witamin E, D. Witaminy z grupy E, tokoferole, sà niezwykle wa˝ne dla zabezpieczenia pe∏nowarto-Êciowej p∏odnoÊci. Z greckiego "tokoferol" oznacza ,,nios´ potomstwo". W przypadku niedoboru w organizmie witaminyE zostaje naruszona równowaga t∏uszczowa. Witamina E odpowiada za wytwarzanie mleka u matek karmiàcych, a przyjej niedoborze laktacja zanika. Sk∏onnoÊci ludzi do mia˝d˝ycy t∏umaczyç mo˝na równie˝ niedoborem witaminy E. W ce-drowych orzeszkach znajduje si´ komplet witaminy B, które normalizujà prac´ systemu nerwowego, korzystnie wp∏ywa-jà na wzrost i rozwój organizmu cz∏owieka, poprawiajà sk∏ad krwi.

M∏ode wilki podczas zmiany z´bów mlecznych ch´tnie podjadajà orzeszki cedrowe. Jedzà je zarówno drapie˝niki, jaki zwierz´ta roÊlino˝erne. Orzeszki sà doskona∏ym Êrodkiem przeciwdzia∏ajàcym niedoborom witaminy B, b´dàcym przy-czynà powa˝nych rozstrojów w organizmie cz∏owieka. Stanowià one cenne êród∏o zwiàzków mineralnych i mikroelemen-tów. WartoÊç od˝ywczà potwierdza ich sk∏ad chemiczny. ZawartoÊcià fosforu przewy˝szajà wszystkie inne orzechy, a tak-˝e nasiona roÊlin oleistych. Tylko soja, jako najbogatsze êród∏o lecytyny, mo˝e równaç si´ z cedrowymi orzeszkami.Orzech cedru to wa˝ne êród∏o jodu, co jest istotne dla ludnoÊci Syberii i Pó∏nocy. Przed u˝yciem, do cedrowej Êmietany do-dawano przegotowanà wod´ i otrzymywano chude cedrowe, mleko. Stwierdzono, ˝e 100 g orzeszków cedrowych orzesz-ków zawiera dzienne zapotrzebowanie organizmu doros∏ego cz∏owieka na aminokwasy i takie wa˝ne mikroelementy, jakmiedê, kobalt, mangan, cynk. PrzyswajalnoÊç orzeszków jest bardzo du˝a, a korzyÊç p∏ynàca z ich spo˝ywania ogromna.

ZASTOSOWANIE ORZESZKÓW CEDROWYCH W MEDYCYNIELudnoÊç Syberii od dawna uwa˝a orzeszki za skuteczny Êrodek do usuwania substancji toksycznych z organizmu.

Przytoczmy jednà z recept na lekarstwo z cedru: nale˝y wziàç 30 g orzeszków cedrowych, oczyÊciç z ∏upin i zalaç0,50l wódki. Odstawiç na 40 dni. Nalewk´ trzeba spo˝ywaç poczàtkowo po 5 kropel dziennie. Z ka˝dym dniem zwi´kszaçdawk´ o 5 kropli. Gdy dawka wyniesie 25 kropel, lek dozuje si´ w gramach. Pije si´ najpierw 5, póêniej 10, 15, 20,25g w ciàgu dnia. Kuracja trwa miesiàc.

Do przygotowania kàpieli dawniej wykorzystywano ∏upiny i wyt∏oczyny orzeszków, do których dodawanà otr´by. Kà-piel wspaniale wp∏ywa∏a na skór´, zw∏aszcza zgrubia∏à. Takie kàpiele sà zalecane przy egzemach, skazach, ropieniachi innych schorzeniach dermatologicznych. Kàpiel w dodatkiem wywaru z ∏upin i wyt∏oczyn orzeszków cedrowych madzia∏anie uspokajajàce. Jest skuteczna przy nadmiernym pobudzeniu i przem´czeniu.

Dobroczynny wp∏yw na przewód pokarmowy ma nalewka ze skorupek orzecha cedrowego. Podnosi aktywnoÊç, dodajesi∏y i przywraca prawid∏owe funkcjonowanie uk∏adu pokarmowego.

Przy hemoroidach znachorzy zalecali stosowanie wyciàgu z ∏upin orzecha cedrowego. Zaburzenia s∏uchu leczy si´ na-lewkà z ∏upin orzeszków na wódce.

Medycyna ludowa zaleca piç wyciàg z ∏upin orzech cedrowego przy chorobach krwi. Przy zapaleniach stawów pije si´ekstrakt ze skorupek orzeszków.

Nalewk´ z jàder cedrowych orzeszków na lekkim winie pije si´ jako Êrodek oczyszczajàcy krew. Dobrze jest dodaç donalewki miodu.

Olej otrzymywany z jàder orzeszków jest znakomitym lekarstwem na gruêlic´, mia˝d˝yc´, podwy˝szone ciÊnienie t´t-nicze.

W kamicy uk∏adu moczowego, a tak˝e w przypadku kamieni w wàtrobie i p´cherzyku ˝ó∏ciowym medycyna ludowa za-leca piç nalewk´ z orzeszków z miodem w winie winogronowym z ma∏à iloÊcià alkoholu.

Przy chorobach wrzodowych dobrze jest jeÊç zgniecione orzeszki z dodatkiem miodu. Âmietana i mleko z orzeszków cedrowych zalecane sà matkom karmiàcym w celu wzmo˝enia laktacji. Orzeszki powin-

ny si´ znajdowaç w diecie kobiet ci´˝arnych, poprawiajàc zdrowie matki i dziecka. Olejem cedrowym smaruje si´ skór´w takich chorobach jak egzema, czyraki, alergiczne zapalenie skóry itp. Ciàg∏e spo˝ywanie cedrowych orzeszków i olejuprowadzi do wyzdrowienia.

Orzeszki cedrowe powinny na sta∏e wejÊç do diety dzieci i m∏odzie˝y, poniewa˝ znakomicie wp∏ywajà na rozwój fizycz-ny i umys∏owy dziecka. Sà bardzo skuteczne i konieczne w okresie wypadania mlecznych i wyrastania sta∏ych z´bów.

Spo˝ywanie orzeszków cedrowych zwi´ksza si∏y obronne organizmu i wzmacnia system immunologiczny. Cedrowy olej, Êmietana i mleko sà skuteczne w chorobach krwi i limfy. Âmietana z orzeszków by∏a szeroko stosowana

na Syberii w przypadku leczenia mia˝d˝ycy, nadkwasoty, chorób gastrycznych, chorobie wrzodowej ˝o∏àdka i dwunastni-cy, chorób nerek, nerwic.

Orzeszki cedrowe i otrzymywane z nich produkty (olej, Êmietana, mleko) sà skutecznym Êrodkiem leczàcym chorob´beri-beri. Uzupe∏niajà w organizmie niedobór witaminy Bl, odpowiedzialnà za wyst´powanie tej choroby. Orzeszki cedro-we wzmagajà potencj´ u m´˝czyzn.

Przy leczeniu reumatyzmu stawów, podagry, zaburzeƒ przemiany materii, awitaminozy wskazane jest picie nalewkiz orzeszków cedrowych. Zgniecione razem ze skorupkà orzeszki zalewa si´ wódkà (wódka powinna zakrywaç orzeszki na5-6 cm). Mieszank´ zostawia si´ na 7 dni i przecedza. Nale˝y piç nalewk´ po jednej sto∏owej ∏y˝ce trzy razy dzienniew ciàgu 1,5 -2 miesi´cy.

3

Skorupki orzeszków cedrowych zawierajà substancje garbnikowe. Wykonuje si´ z nich wywary i nalewki (2-3 ∏y˝kisto∏owe na szklank´), które zalecane sà przy zapaleniach Êluzówki w jamie ustnej i przemywania w chorobach skóry jakliszaj, ropiejàce rany, egzema, oparzenia.

Wywar ze skorupek orzeszków cedrowych mo˝na piç w stanach nie˝ytu ˝o∏àdka, dyspepsji. Dzia∏a Êciàgajàco, przeciw-zapalnie i uÊmierza ból.

W przypadku ˝ylaków zaleca si´ smarowaç olejem cedrowym zmienione chorobowo miejsca dwa razy dziennie, przyczym koniuszkami palców nale˝y wykonywaç delikatny masa˝.

PODSTAWOWE SK¸ADNIKI ORZECHA CEDROWEGOWitamina B1 (tiamina 0,39-0,66 mg%.). Reguluje utlenianie produktów przemiany w´glowodanów, uczestniczy

w przemianie aminokwasów, powstawaniu kwasów t∏uszczowych, wp∏ywa na funkcjonowanie uk∏adu krà˝enia, pokar-mowego, endokrynologicznego, nerwowego.

Witamina B2 (ryboflawina) 0,14 - 0,17 mg%.. Pomaga w przetwarzaniu bia∏ek, t∏uszczów i w´glowodanów w energi´.Poprawia ostroÊç widzenia Êwiat∏a i koloru, korzystnie wp∏ywa na stan systemu nerwowego, skóry, b∏on Êluzowych, pra-c´ wàtroby i krà˝enie krwi.

Witamina PP( niacyna) 1,05 - 1,4 mg%.. Wa˝na dla syntezy t∏uszczów, bia∏ek i przetwarzania ˝ywnoÊci w energi´. Re-guluje funkcjonowanie systemu nerwowego, krà˝enia, prac´ organów trawiennych, poziom cholesterolu.

Witamina E (tokoferol) 9 -10,12 mg%.. Wp∏ywa na funkcjonowanie gruczo∏ów p∏ciowych, stymuluje prac´ mi´Êni,uczestniczy w przemianie bia∏ek i w´glowodanów, u∏atwia przyswajanie t∏uszczów, witamin A i D. Chroni Êciany komó-rek przed uszkodzeniami.

Miedê do 4 mg%.. Uczestniczy w pracy mózgu, niezb´dna w tworzeniu krwinek czerwonych. Magnez do 551,6 mg%.. Niezb´dny do funkcjonowania prawid∏owej struktury koÊci. Wa˝ny sk∏adnik tkanek mi´k-

kich. Mangan do 16 mg%.. Niezb´dny sk∏adnik chrzàstek i hormonów. Pomaga organizmowi przyswajaç glukoz´ i bierze

udzia∏ w pracy enzymów, w procesie reprodukcji, wzrostu i wymiany t∏uszczów. Krzem do 3,2 mg%.. Sprzyja powstawaniu i elastycznoÊci tkanek ∏àcznych organizmu, uczestniczy przyswajaniu wap-

nia przez koÊci. Wanad do 0,0037 mg%.. Hamuje powstawanie cholesterolu w naczyniach krwionoÊnych. Uczestniczy w pracy enzy-

mów, w przyswajaniu glukozy i t∏uszczów, w rozwoju koÊci i z´bów. Potas do 650 mg%.. Reguluje wodnà równowag´ organizmu. Pomaga w normalizacji skurczów serca i od˝ywianiu mi´-

Êni. Fosfor do 840 mg%.. Uczestniczy w formowaniu i utrzymaniu w dobrym stanie z´bów i koÊci. Odgrywa wa˝nà rol´

w funkcjonowaniu mi´Êni, komórek nerwowych i w szybkim uwalnianiu energii. Wapƒ do 110 mg%.. G∏ówny sk∏adnik koÊci i z´bów. Niezb´dny w procesie krzepni´cia krwi, bierze udzia∏ we wszyst-

kich procesach metabolicznych. Odpowiada za prawidIowe napi´cie mi´Êni, funkcjonowanie systemu nerwowego, krà˝e-nia.

Molibden do 0,2 mg%..Pomaga w przyswajaniu t∏uszczów i w´glowodanów. Zapobiega niedokrwistoÊci. Nikiel do 0,0781 mg%.. Niedobór wp∏ywa niekorzystnie na proces krwi otworzenia i powoduje spowolnienie wzrostu,

zmian´ zawartoÊci ˝elaza, miedzi i cynku w wàtrobie. Jod do 0,5 mg%.. Sk∏adnik hormonów tarczycy. Cyna do 0,0781 mg%.. Niedobór cyny w organizmie mo˝e doprowadziç do spowolnienia wzrostu. Bor do 0,0002 mg%.. Niedobór mo˝e os∏abiç bystroÊç umys∏u zdolnoÊç wykonywania prac fizycznych. Cynk do 13 mg%.. Spe∏nia wa˝nà rol´ przy odbudowie tkanek, prawid∏owym wzrastaniu szkieletu i skurczach mi´Êni.

Pomaga w gojeniu ran i sprzyja prawid∏owemu funkcjonowaniu prostaty. ˚elazo do 19 mg%.. Najwa˝niejszy sk∏adnik hemoglobiny. Bar, tytan, srebro, aluminium, jodki, kobalt, sód do 195 mg%.. W ´glowodany, w tym glukoza, fruktoza, sacharoza, skrobia, dekstryny, pentozany, b∏onnik. Prócz tego w sk∏ad

orzeszków wchodzà równie˝ bia∏ka: albuminy, globuliny, gluteliny i prolaminy. Jàdra orzeszków zawierajà 63,9% wysokiej jakoÊci oleju i 17,2% przyswajalnych bia∏ek, w sk∏ad których wchodzi 19

aminokwasów: tryptofan, walina, lizyna, metionina, histydyna, prolina, seryna, glicyna, treonina, alanina, kwasglutaminowy, kwas asparaginowy, fenyloalanina, cystyna i cysteina, arginina, tyrozyna. 70% z nich posiada wysokàwartoÊç biologicznà. Bia∏ko orzeszków cedrowych wyró˝nia si´ podwy˝szonà, w stosunku do bia∏ek innych produktów,zawartoÊcià lizyny (do 12,4 gllOOg bia∏ka); metoniny (do 5,6 gllOOg bia∏ka) i tryptofanu (3,4 gil OOg bia∏ka) - najbardziejdeficytowych aminokwasów zwykle ograniczajàcych biologicznà wartoÊç bia∏ek. Znajdujàce si´ w cedrowych orzechachwitaminy sprzyjajà wzrostowi organizmu cz∏owieka. Tak wi´c orzechy w swoim sk∏adzie posiadajà witamin´ A -witamin´ wzrostu i rozwoju. W sk∏adzie bia∏ka orzecha przewa˝ajàcym iloÊciowo aminokwasem jest arginina (do 21glI00g bia∏ka), która jest nieodzowna w jad∏ospisie dziecka i dojrzewajàcego m∏odego organizmu. Radziecki uczony B. P.Tokin twierdzi, ˝e w cedrowych lasach powietrze jest praktycznie sterylne i zawiera 200-300 komórek bakteryjnych w1m3. Wed∏ug norm medycznych w pomieszczeniach, gdzie przeprowadza si´ operacje, dopuszcza si´ na 1m3 powietrza5001000 niepatogennych mikrobów. Wydzielane przez cedry fitoncydy majà dzia∏anie bakteriobójcze.

4

OLEJ ORZECHA CEDROWEGO W LECZENIU NIE˚YTÓW ˚O¸ÑDKA, CHOROBY WRZODOWEJ ˚O¸ÑDKA I DWUNASTNICY

Dane przytoczone w literaturze Êwiadczà o wysokiej skutecznoÊci terapeutycznej olejów w stanach zapalnych ró˝negopochodzenia. Olej cedrowy ró˝ni si´ od innych szeroko znanych olejów leczniczych du˝à zawartoÊcià uzdrawiajàcychsk∏adników i jest naturalnym produktem, który od bardzo dawna wykorzystywany by∏ w medycynie ludowej. Przebadanogrup´ chorych o obni˝onej wydzielniczej funkcji ˝o∏àdka. Przy analizie danych laboratoryjnych zauwa˝ono pewne obni˝e-nie kwasowoÊci soku ˝o∏àdkowego u osób, których wyniki przed leczeniem znacznie przewy˝sza∏y norm´. Podwójniewzros∏a iloÊç wydzielanej ˝ó∏ci prze p´cherzyk ˝ó∏ciowy. Olej cedrowy wykazuje w∏aÊciwoÊci lecznicze, jest dobrze tolero-wany przez chorych i mo˝e byç wykorzystywany do leczenia chorób przewodu pokarmowego. Szczególnie skuteczny jestw przypadku choroby wrzodowej ˝o∏àdka i dwunastnicy. Mo˝e byç stosowany w najbardziej zaawansowanych stadiachchorób jako Êrodek przeciwzapalny i uÊmierzajàcy ból. Przy rozcieƒczeniu mlekiem olej cedrowy ma dzia∏anie przeciwza-palne przy chorobach p´cherzyka ˝ó∏ciowego i wàtroby.

Wskazania do stosowania oleju z orzecha cedrowego: Choroba wrzodowa ˝o∏àdka i dwunastnicy, nie˝yt ˝o∏àdka, przewlek∏e zapalenie trzustki, dzia∏ania uboczne po lecze-

niu wrzodów, nie ma przeciwwskazaƒ w przyjmowaniu. Olej z orzeszków cedrowych w leczeniu dzia∏aƒ ubocznych po terapiach, operacjach z powodu nowotworów ˝o∏àdka. In-

gerencja chirurgiczna zastosowana z powodu choroby nowotworowej ˝o∏àdka prowadzi do powa˝nych zaburzeƒ ze stronypojedynczych uk∏adów i organizmu cz∏owieka jako ca∏oÊci. Najcz´Êciej wyst´pujàcymi powik∏aniami sà po∏àczone zabu-rzenia ze strony ˝o∏àdka i prze∏yku. Zapalenie b∏ony Êluzowej ˝o∏àdka ˝o∏àdku ma przede wszystkim charakter ognisko-wy. Zapalenie Êluzówki prze∏yku pojawia si´ najcz´Êciej w pobli˝u zwieracza prze∏yku. Wspomniane zaburzenia poopera-cyjne cz´sto wyst´pujà w po∏àczeniu z ró˝nego rodzaju innymi zachorowaniami operowanego ˝o∏àdka i najtrudniej pod-dajà si´ leczeniu na etapie rehabilitacji.

Badania na chorych, którzy poddani zostali radykalnej operacji z powodu nowotworu ˝o∏àdka potwierdzi∏y zdolnoÊçoleju cedrowego do wyleczenia lub zmniejszenia stanu zapalnego Êluzówki ˝o∏àdka i ca∏ego przewodu pokarmowego. Za-uwa˝ono popraw´ przepuszczalnoÊci prze∏yku w okolicy zwieracza. Wykazano równie˝ pozytywny wp∏yw oleju cedrowegona procesy immunologiczne, stan wàtroby i trzustki. Tak wi´c rehabilitacja w∏àczajàca olej cedrowy do kompleksowegoleczenia chorych poddanych operacji z powodu nowotworu ˝o∏àdka jest skutecznym Êrodkiem w usuwaniu pooperacyj-nych powik∏aƒ. Podany sposób leczenia nie ust´puje a w wielu przypadkach i przewy˝sza stosowane metody polegajàcena leczeniu medykamentami, Êrodkami przeciwzapalnymi.

WSKAZANIA:Chorzy operowani z powodu nowotworu ˝o∏àdka, nie wczeÊniej ni˝ miesiàc po zabiegu w przypadku wystàpienia powi-

k∏aƒ pooperacyjnych spowodowanych procesem zapalnym. Nie˝yty ˝o∏àdka. Zw´˝enie prze∏yku spowodowane stanem za-paleniem. Nie ma przeciwwskazaƒ w przyjmowaniu.

SPOSOBY STOSOWANIA W chorobie wrzodowej ˝o∏àdka i dwunastnicy, nie˝ytach: rano 30 minut przed jedzeniem i wieczorem 2 godziny po

ostatnim posi∏ku jednà ∏y˝eczk´ od herbaty (mo˝na rozcieƒczyç mlekiem 111). Czas leczenia 21 dni. W razie potrzeby po-wtórzyç kuracj´ po 10 dniach. W mia˝d˝ycy: 0,6 ml raz dziennie przed jedzeniem. Czas leczenia 30 dni. W razie potrzebypowtórzyç kuracj´. W oparzeniach i odmro˝eniach smarowaç chore miejsce lub zak∏adaç opatrunki z oleju cedrowego dowyleczenia. W chorobach skórnych smarowaç chore miejsce dwa razy dziennie i piç raz dziennie rano ∏y˝eczk´ oleju.W chorobach alergicznych przyjmowaç trzy razy dziennie ∏y˝eczk´ oleju tu˝ przed jedzeniem. Przy objawach sezonowychleczenie nale˝y zaczàç miesiàc przed przewidywanym nawrotem choroby.

ORZECH CEDROWY JAKO èRÓD¸O BIOLOGICZNIE AKTYWNYCH SUBSTANCJI Na terytorium Syberii znajduje si´ 80% Êwiatowych zasobów cedrowej syberyjskiej sosny. Syberyjska sosna tworzy

znaczne iloÊci lasu w ca∏ej tajdze Wschodniej Syberii, si´gajàc na pó∏nocy do po∏udniowej granicy tundry, w górach wzno-si si´ na wysokoÊç 2400 m n.p.m. Najwi´ksze powierzchnie cedrowych lasów skupione sà w rejonie Krasnojarska, Tuwy,w Irkuckim Okr´gu, Górnym A∏taju, Buriatii i Okr´gu Czytyƒskim.

Cedr syberyjski to drzewo-farmaceuta. Ró˝norodne po˝yteczne w∏aÊciwoÊci zarówno drzewa, jak i cedrowej tajgi oddawna wykorzystywane sà przez cz∏owieka w celach leczniczych. G∏ównà zaletà cedru syberyjskiego sà jego nasiona(orzechy). Syberia mo˝e dawaç rocznie Êrednio oko∏o 10-12 tys. ton orzechów cedrowych, które uznaje si´ za cenny pro-dukt spo˝ywczy.

Orzechy cedru syberyjskiego w Rosji sà doÊç dobrze znane. Przetwórstwo orzechów by∏o tradycyjnym zaj´ciem ludno-Êci Syberii. Przed wybuchem pierwszej wojny Êwiatowej "przemys∏ orzechowy" ze szczególnym nat´˝eniem rozwija∏ si´w Górnym A∏taju oraz okr´gach - Tomskim, Irkuckim, Czytyƒskim i Krasnojarskim. W latach tych ogólnie w Rosji prze-tworzono od 32-220 tysi´cy ton orzechów. Udzia∏ "przemys∏u orzechowego" poza dochodami ludnoÊci pochodzàcymiz upraw wynosi∏ 27%. Przed 1914 r. orzechy cedru syberyjskiego zaj´∏y wysokie miejsce w zewn´trznym rynku.. W okre-sie od 1905 r. do 1914 r. eksport orzecha osiàga∏ Êrednio 9.955 ton rocznie.

Du˝e przetwórstwo i zwi´kszone zainteresowanie orzechem cedru syberyjskiego spowodowane jest bardzo wysokà ilo-Êcià wartoÊci od˝ywczych tych˝e orzechów. Orzech cedrowy to najcenniejszy produkt spo˝ywczy, którego kalorycznoÊç,wartoÊci od˝ywcze i przyswajalnoÊç przewy˝szajà mi´so, chleb, jaja i krowià Êmietan´. Jàdra orzechów zawierajà 63,9%

5

wysokiej jakoÊci oleju, 17,2% bia∏ek. W sk∏ad bia∏ek wchodzi 14 aminokwasów, z których 70% stanowià aminokwasy eg-zogenne, co wskazuje wysokà aktywnoÊç biologicznà.

Nasiona cedru posiadajà niezwykle du˝y zapas energetyczny z powodu wysokiego st´˝enia substancji i sporej masy.Waga jàdra orzecha cedrowego wynosi ok. 100 mg, a d∏ugoÊç 7-8 mm. G∏ównym energetycznym sk∏adnikiem nasion orze-cha jest t∏uszcz. Jego tworzeniu podporzàdkowana jest ca∏a "dzia∏alnoÊç" nasion, polegajàca na gromadzeniu energii.

Olej cedrowy odznacza si´ wysokà zawartoÊcià wielonienasyconych kwasów t∏uszczowych. Pod wzgl´dem zawartoÊcikwasu linolowego - 38,9% i linolenowego - 13,79% wyró˝nia si´ spoÊród innych olejów roÊlinnych. Kwasy t∏uszczowe re-prezentowane sà tu przez kwas palmitynowy i stearynowy w ogólnej iloÊci 5,2%.

Cennym sk∏adnikiem nasion cedru sà lipidy, szczególnie fosfatydy. Ogólna ich zawartoÊç wynosi 1,3% i jest wy˝szani˝ w innych kulturach roÊlinnych. Równa si´ jedynie z sojà, którà uwa˝a si´ za najbogatsze êród∏o fosfatydów wÊród ro-Êlin. Na równi z du˝à zawartoÊcià t∏uszczu w nasionach cedru znajduje si´ 5-17% skrobi. Je˝eli chodzi o inne polisachary-dy, zawartoÊç dekstryn w nasionach stanowi 2 - 2,5%, pentozanów 1,6 - 2, l %, b∏onnika 1,9 - 2,4%.

Wed∏ug wyników badaƒ prowadzonych przez licznych naukowców, zawartoÊç ∏atwo rozpuszczalnych w´glowodanóww nasionach cedru waha si´ od 2,4 - 12,5%. Rozpuszczalne w´glowodany przede wszystkim reprezentowane sà przez sa-charoz´ i rafinoz´. Przy d∏ugotrwa∏ym przechowywaniu nasion lub w warunkach "przejrzewania" (póêne opadanie szy-szek) w sk∏adzie w´glowodanów zauwa˝a si´ wyst´powanie z∏o˝onych oligosacharydów z grupy rafinozów.

ZawartoÊç i relacje oligosacharydów w nasionach zale˝y od ich dojrzewania i jest wynikiem reakcji biochemicznychw ∏aƒcuchu w´glowodany-skrobia-t∏uszcz. W poczàtkowej fazie dojrzewania nasion sacharoza jest podstawowym produk-tem bioràcym udzia∏ w powstawaniu skrobi. Ta zaÊ jest okresowà zapasowà substancjà w nasionach i podczas dalszegodojrzewania staje si´ podstawà do tworzenia si´ t∏uszczu. Na danym etapie sacharoza jest produktem jej hydrolizy, a ra-finoza - wynikiem zachowania si´ cukrów przy powstawaniu t∏uszczu. Zgodnie z tym gromadzenie rafinozy w nasionachcedru odbywa si´ równoczeÊnie ze wzrastaniem oleistoÊci nasion. Natomiast iloÊç sacharozy ma tendencj´ odwrotnàw stosunku do zawartoÊci skrobi.

WartoÊç od˝ywcza nasion orzecha cedrowego w znacznym stopniu jest zwiàzana z doÊç wysokà zawartoÊcià bia∏ka(15-20%) i szerokim asortymentem aminokwasów.

Pod wzgl´dem zawartoÊci egzogennych aminokwasów bia∏ka cedrowych nasion przewy˝szajà bia∏ka upraw ziarno-wych.

I tak, badania zawartoÊci aminokwasów orzecha cedrowego przeprowadzone przez W. N. Worobiowa we wspó∏pracyz innymi naukowcami wykaza∏y, ˝e bia∏ka nasion cedru przewy˝szajà bia∏ka pszenicy, je˝eli wziàç pod uwag´ takie egzo-genne aminokwasy, jak: lizyna, treonina, walina, tryptofan, tyrozyna. W porównaniu z bia∏kami ˝yta bia∏ka orzecha ce-drowego zawierajà wi´cej leucyny, izoleucyny, tyrozyny, ust´pujàc miejsca pod wzgl´dem zawartoÊci treoniny i tryptofa-nu.

Analiza sk∏adu aminokwasów kultur oleistych i upraw rodzàcych orzechy wykazuje, ˝e bia∏ka cedrowych nasion sàdoÊç bliskie bia∏kom s∏onecznika.

Porównanie bia∏ek orzecha cedrowego z bia∏kami pochodzenia zwierz´cego (jajko, mi´so, mleko) pokazuje, ˝e, jakwi´kszoÊç bia∏ek roÊlinnych, ust´pujà one bia∏kom zwierz´cym, przewy˝szajàc je tylko pod wzgl´dem zawartoÊci argini-ny.

Orzech cedrowe zawierajà komplet witamin. Wykazano, ˝e orzechy w swoim sk∏adzie posiadajà witaminy A, C a jàdroorzecha jest szczególnie bogate w witamin´ B 1 - do 0,6mg% i tokoferole - do 32,8 mg%. W jàdrach orzechów cedru sybe-ryjskiego znaleziono wiele substancji mineralnych. Wed∏ug danych przytoczonych przez W. A. Rusza w nasionach orze-cha znajduje si´, jak i w innych rodzajach orzechów, 5 makro- i 14 mikroelementów.

W orzechach znajduje si´ szczególnie du˝o magnezu do 529,7 mg%, który jest bardzo wa˝ny dla organizmu cz∏owieka.Orzechy sà bardzo cennym êród∏em ˝elaza - do 18 mg%, manganu, Êrednio 9,7 mg%, fosforu. Je˝eli chodzi o mikroele-menty, jàdra orzechów cedru zawierajà cynk - 12 mg%, który odgrywa istotnà rol´ w tworzeniu tkanek, prawid∏owymwzrastaniu szkieletu, pracy mi´Êni, pomaga w gojeniu si´ ran i sprzyja prawid∏owej pracy gruczo∏u krokowego.

Analiza sk∏adu chemicznego nasion orzecha cedru syberyjskiego wykazuje, ˝e sà one jednym z cenniejszych surow-ców, z których mo˝na otrzymywaç wysokiej jakoÊci produkty spo˝ywcze dzi´ki unikalnej zawartoÊci naturalnych biolo-gicznie aktywnych substancji. W przemyÊle przetwórczym orzech cedru w znacznym stopniu wykorzystywany jest w celuotrzymania oleju cedrowego. Dzi´ki unikalnemu sk∏adowi lipidów olej cedrowy przewy˝sza wszystkie znane w Êwiecieoleje roÊlinne pod wzgl´dem jakoÊciowym. Olej cedrowy to przezroczysty p∏yn jasno˝ó∏tego koloru, posiadajàcy pi´knyaromat i przyjemny smak. Dzi´ki wysokiej zawartoÊci witamin i wielonienasyconych kwasów olej ten posiada du˝à war-toÊç biologicznà. Jednak jest produktem, którego g∏ównym sk∏adnikiem sà lipidy. Pozosta∏e komponenty orzecha cedro-wego znajdujà si´ w Êrucie, której zastosowanie praktyczne jest ograniczone. Powszechnie wiadomo, ˝e orzech cedru jestnie tylko surowcem, s∏u˝àcym do produkcji oleju, ale i êród∏em produktów bia∏kowych, co potwierdza sk∏ad chemicznymakuchów i Êruty. Âruta orzecha cedrowego to produkt o du˝ej wartoÊci od˝ywczej w formie bia∏ego proszku o szarawymodcieniu.

ZawartoÊç bia∏ek i substancji azotowych w Êrucie waha si´ od 43 - 48%, w´glowodanów od 44 - 52%, lipidów od 0,6 -2,1%, substancji mineralnych od 2,9 - 5,4%, witaminy B 1 0,65 mg%, E do 10 mg%.

Analiza sk∏adu aminokwasów wykaza∏a, ˝e w Êrucie orzecha cedrowego przewa˝ajà takie aminokwasy egzogenne, jak

6

walina 2,4%, fenyloalanina 1,8%, leucyna 1,3%. W´glowodany Êruty wyst´pujà w postaci ∏atwo przyswajalnych cukrów i b∏onnika 5,45%. Z substancji mineralnych w Êrucie wyst´puje du˝a zawartoÊç fosforu 11,2 g/kg, wapƒ 14,4 g/kg, magnez 1,73 g/kg,

mangan 156 mg/kg, cynk 120 mg/kg. Wyznaczniki jakoÊci Êruty zale˝à zarówno od jakoÊci nasion, jak i od sposobu ich przetwarzania. Przestrzeganie pod-

stawowych norm procesów technologicznych przygotowywania nasion do magazynowania, samo magazynowanie, a tak˝eich przetwarzanie zapewnia dobrà jakoÊç tego surowca.

Du˝a zawartoÊç w makusze, nie zawierajàcej ∏upin - bia∏ka, skrobi, cukrów, a tak˝e cennych sk∏adników od˝ywczychwarunkuje jej du˝e zalety od˝ywcze. Makuch´ takà poleca si´ przetwarzaç w màk´ cukierniczà, która znajduje zastoso-wanie w charakterze nadzienia czekolad, przy wyrobie marcepanów, specjalnych rodzajów màcznych wyrobów cukierni-czych, Istniejà informacje o otrzymaniu artyku∏ów analogicznych z produktami mlecznymi, które polega∏o na wyciàgni´-ciu ekstraktu ze zgniecionych orzechów cedrowych lub makuch z dodatkiem wody. Opracowano równie˝ sposób wydziela-nia frakcji bia∏kowej z nasion.

Przy zastosowaniu odpowiedniej technologii otrzymuje si´ produkty bia∏kowe typu "mleka cedrowego" z makuchyorzecha cedrowego. Mleko cedrowe z du˝à zawartoÊcià substancji suchych 12% jest porównywalne pod wzgl´dem iloÊcit∏uszczu z mlekiem krowim, ale zawiera 2 razy wi´cej bia∏ka bogatego w mikro i makroelementy, witaminy E i B. Ma-kuch orzecha cedrowego mo˝e byç wykorzystana jako dodatek, w formie rozcieƒczonej, przy produkcji z∏o˝onych produk-tów bazujàcych na mleku (przy wykorzystaniu mleka chudego i maÊlanki). Dodanie makuchy do mleka aktywizuje pro-ces kwaÊnienia mleka, skracajàc czas kwaÊnienia do 0,5 godziny i przyÊpiesza gromadzenie kwasu mlekowego o 15%. Za-uwa˝a si´ wtedy intensywny wzrost pa∏eczek rozwijajàcych si´ w Êrodowisku kwaÊnym i innych mikroorganizmów nie-zb´dnych przy zakwaszaniu jogurtów. Analiza porównawcza sk∏adu chemicznego makuchy i Êruty wykaza∏a, ˝e w celuotrzymania wysokobia∏kowych produktów nale˝y jako surowiec wykorzystaç Êrut´ orzecha cedrowego, w której znajdujesi´ wi´cej bia∏ka ni˝ w makusze. Bioràc pod uwag´ fakt, ˝e znacznà cz´Êç Êruty stanowià bia∏ka, w´glowodany i w∏óknaspo˝ywcze (b∏onnik), wskazane jest zastosowanie Êruty w charakterze dodatku roÊlinnego w produkcji fermentujàcychproduktów mlecznych. Pozwoli to wzbogaciç produkty w bia∏ko pochodzenia roÊlinnego, w∏ókna spo˝ywcze, nienasyconekwasy t∏uszczowe, niektóre substancje mineralne oraz rozszerzyç asortyment produktów o wysokie wartoÊci od˝ywczej.

OLEJ CEDROWYOlej cedrowy to unikalny produkt otrzymywany orzechów cedru syberyjskiego. Jest ∏atwo przyswajalny przez orga-

nizm, posiada znaczne iloÊci wartoÊci od˝ywczych i leczniczych, zawiera unikalny sk∏ad witamin i mikroelementów. Przewy˝sza pod wzgl´dem swoich w∏aÊciwoÊci najlepsze oleje roÊlinne (rokitnikowy, z oliwek, kokosowy, migda∏owy

itp.) i nie ma przeciwwskazaƒ do stosowania go zarówno w produktach spo˝ywczych, jak i w celach leczniczo-profilak-tycznych.

Podstawà wartoÊci od˝ywczych oleju cedrowego jest wysoka zawartoÊç witaminy F - niezb´dnych kwasów t∏uszczo-wych (linolowego i linolenowego ), które nie powstajà w organizmie i dostarczane sà tylko z po˝ywieniem. Sprzyjajà oneobni˝eniu poziomu cholesterolu we krwi. Witamina E (tokoferol), której woleju cedrowym jest 5 razy wi´cej ni˝ wolejuz oliwek, ma w∏aÊciwoÊci zapobiegajàce jego utlenianiu (gorzknieniu). Pod wzgl´dem kalorycznoÊci olej cedrowy przewy˝-sza t∏uszcz wo∏owy i wieprzowy, a przyswajalnoÊci bia∏ka kurze jajo!

Jako Êrodek profilaktyczny olej cedrowy posiada w∏aÊciwoÊci ogólnowzmacniajàce, likwiduje uczucie zm´czenia, pod-wy˝sza sprawnoÊç fizycznà i umys∏owà. Stosowanie oleju cedrowego jest szczególnie zalecane ludziom, pracujàcymi mieszkajàcym w niesprzyjajàcych warunkach klimatycznych i ekologicznych, zajmujàcymi si´ pracà wymagajàcà szcze-gólnej iloÊci energii, której towarzyszy stres.

Jako Êrodek uzdrawiajàcy olej cedrowy wykorzystywany jest w leczeniu chorób uk∏adu pokarmowego, przezi´bieƒ,uk∏adu krwionoÊnego oraz do u˝ytku zewn´trznego przy chorobach skóry, poparzeniach, odmro˝eniach, w gojeniu ran.

Masa˝ z u˝yciem oleju cedrowego likwiduje uczucie zm´czenia, poprawia krà˝enie krwi, usuwa ˝ylaki koƒczyn, pod-nosi j´drnoÊç skóry, powoduje jej odm∏odzenie.

Ârodki kosmetyczne zawierajàce olej cedrowy bardzo pozytywnie wp∏ywajà na skór´, nasycajàc jà naturalnymi wita-minami, mikroelementami, utrzymujà równowagà kwasowo-zasadowà. Sprawiajà, ˝e skóra jest wytrzyma∏a i delikatnaw dotyku.

ZNACZENIE LECZNICZE, OD˚YWCZE I EKOLOGICZNE OLEJU CEDROWEGO, PRODUKOWANEGO ZA POMOCÑ T¸OCZENIA NA ZIMNO I EKSTRAKCJI

Olej roÊlinny otrzymywany z orzechów cedrowych pod wzgl´dem wartoÊci biologicznej przewy˝sza olej prowansalski,wytwarzany z oliwki europejskiej, uwa˝any za najlepszy olej na Êwiecie.

I. Znaczenie lecznicze.Stwierdzono, ˝e olej z orzecha cedrowego zawiera ró˝norodne substancje sprzyjajàce utrzymaniu zdolnoÊci do pracy

cz∏owieka na d∏ugie lata. Olej cedrowy poprawia sk∏ad krwi, zapobiega rozwojowi gruêlicy i niedokrwistoÊci. Stosowanyjest w celach leczniczych w przypadku mia˝d˝ycy, nadciÊnienia t´tniczego, marskoÊci wàtroby, w chorobie wrzodowej ˝o-∏àdka i dwunastnicy, w chorobach uk∏adu oddechowego, pylicy krzemowej, bia∏aczki.

Woleju znajduje si´ du˝a iloÊç witaminy E (tokoferolu 56 mgl l00 g), którà nazywa si´ witaminà p∏odnoÊci. Pozwalazachowaç wysoka zdolnoÊç energetycznà organizmu. U∏atwia przyswajanie bia∏ek, t∏uszczów i jest pomocna w leczeniu

7

chorób wàtroby, trzustki, jelit, mia˝d˝ycy, chorób reumatycznych. Tokoferol dos∏ownie oznacza ,,nios´ ˝ycie". Woleju ce-drowym znajduje si´ znaczna iloÊç witamin P, A, B, które sà niezb´dne do prawid∏owego rozwoju i funkcjonowania orga-nizmu cz∏owieka.

W sk∏ad oleju wchodzà nienasycone kwasy t∏uszczowe: linolowy, linolenowy, arachidowy, które przeciwdzia∏ajà po-wstawaniu mia˝d˝ycy, normalizujà struktur´ Êcian naczyƒ krwionoÊnych, podnoszà ich elastycznoÊç i obni˝ajà ich prze-puszczalnoÊç. Stwierdzono, ˝e kwas linolowy dzia∏a jako Êrodek neutralizujàcy wiele trucizn. W zwiàzku z tym olej cedro-wy jest niezb´dny dla osób, mieszkajàcych w miastach, gdzie powietrze jest silnie zanieczyszczone spalinami.

Tak wi´c olej cedrowy mo˝e byç wykorzystywany w calach leczniczych w przypadku wielu chorób i profilaktycznychjako sk∏adnik po˝ywienia pracowników stykajàcych si´ z substancjami toksycznymi.

Zalecane dobowe dawki oleju cedrowego:Dawki profilaktyczne w sk∏adzie dobowej porcji ˝ywnoÊci dla zdrowego cz∏owieka 28-30 g (bez stosowania innych ole-

jów pochodzenia roÊlinnego) DAWKI LECZNICZE

W zaostrzeniu choroby wrzodowej ˝o∏àdka i dwunastnicy chorym zaleca si´ przyjmowanie oleju cedrowego (w czystejpostaci lub jako dodatku do dania) - 27- 36 g (1 ∏y˝ka sto∏owa = 10 g) na dob´. Wzbogacenie diety przy chorobie wrzodo-wej (roÊlinnym) cedrowym olejem jest konieczne ze wzgl´du na czynniki chorobotwórcze. T∏umi on wydzielanie kwasusolnego, reguluje iloÊç powstajàcych w ˝o∏àdku kwasów, a znajdujàce si´ w nim rozpuszczalne w t∏uszczach witaminy po-magajà procesom regeneracji Êluzówki ˝o∏àdka i prze∏yku. Olej reguluje prac´ jelit, sprzyja opró˝nieniu p´cherzyka ˝ó∏-ciowego i zapobiega obstrukcjom. W przewlek∏ym nie˝ycie ˝o∏àdka z podwy˝szonym wydzielaniem soku ˝o∏àdkowego,kwasu solnego, pepsyny 25-30 g na 30 min. przed jedzeniem. W niedokrwistoÊci 18-20 g. W mia˝d˝ycy (bez nadwagi)z uszkodzeniem naczyƒ sercowych, mózgu lub innych organów; przy bólach serca spowodowanych arteriosklerozà - 32 g(od 80 g dobowej normy t∏uszczów), je˝eli wyst´puje równie˝ oty∏oÊç - 28 g (od 70 g dobowej normy t∏uszczów) W bólachspowodowanych nadciÊnieniem na tle mia˝d˝ycowym 17-18 g W reumatyzmie 27-30 g na dob´. W gruêlicy 24-25 g W bia-∏aczce 27 g W przewlek∏ym zapaleniu nerek bez zaostrzenia 22-25 g W oty∏oÊci 24 g (z ogólnej dziennej iloÊci 80-85 g)W kamicy uk∏adu moczowego z zasadowym odczynem moczu - 30 g. W lekkiej i Êredniej postaci cukrzycy 22-24 g (od 75do 80 g t∏uszczów dziennej porcji)

II. Znaczenie spo˝ywcze WartoÊç energetyczna jednego grama oleju cedrowego jest wysoka i wynosi 9 kcal. W sk∏ad oleju wchodzà niezb´dne

do ˝ycia i niedajàce si´ zastàpiç sk∏adniki m/in. o dzia∏aniu przeciwmia˝d˝ycowym (nienasycone kwasy t∏uszczowe, lecy-tyna, witaminy A, E i inne). PrzyswajalnoÊç oleju jest bardzo wysoka - 95-98%.

Olej cedrowy mo˝e z powodzeniem byç stosowany w produktach kulinarnych, w produkcji wysokiej jakoÊci wyrobówcukierniczych, majonezów, w przygotowywaniu potraw z jarzyn i smacznych dodatków.

III. Znaczenie ekologiczneOlej cedrowy nale˝y do najczystszych w porównaniu z innymi olejami roÊlinnymi. Oleje: s∏onecznikowy, sojowy, gor-

czycowy czy rzepakowy pochodzi z wielkich upraw prowadzonych na glebach nawo˝onych ró˝nego rodzaju substancjamichemicznymi. Natomiast cedrowe plantacje na Syberii takim dzia∏aniom nie sà poddawane, co oznacza, ˝e olej cedrowyjest czysty ekologicznie.

Materia∏ do opracowania tego artyku∏u otrzyma∏em z firmy" Biogeneza" i zamieÊci∏em na stronie za zgodà jej w∏aÊci-ciela. Dokona∏em skrótów, doda∏em wiadomoÊci na temat najnowszych badaƒ nad w∏aÊciwoÊciami sk∏adników chemicz-nych cedru, poprawi∏em go pod wzgl´dem merytorycznym i stylistycznym. MyÊl´, ˝e w∏asnoÊci oleju cedrowego zas∏ugujàna szczególnà uwag´, gdy˝ nale˝y u˝ywaç go i traktowaç jako lekarstwo we wielu powa˝nych schorzeniach, w których do-minuje przewlek∏y proces zapalny. Mo˝na nabyç go w firmie, do której adres internetowy znajduje si´ w linkach.

Cedr to jedno z najpi´kniejszych i najwi´kszych drzew Syberii. Pi´kny jest cedrowy las o ka˝dej porze roku. Pod g´sty-mi, zwartymi koronami drzew jest w takim lesie doÊç ciemno, a bujne ga∏´zie olbrzymów i m∏odych roÊlin dodajà takiemumrokowi tajemniczego czaru. Rosyjski pisarz Dmitrij Mamin-Sybiriak, zachwycajàc si´ cedrami, porównywa∏ je do"szlachciców w aksamitnych futrach".

Na przestrzeni wielu stuleci materialna i duchowa kultura, samo ˝ycie Obdorii, jak w dawnych wiekach nazwano"wschodni kraj za Uralem", by∏a ÊciÊle zwiàzana z cedrem. Kozacy, którzy przybyli za Ural, nazwali cedr "syberyjskim ol-brzymem", a tobolscy ch∏opi "tajemnym drzewem". Dla ludnoÊci Górnej Szorii by∏ on "drzewem-krowà" i "drzewem-mat-kà", dla wielu z nas by∏ i pozostaje królem tajgi, cudownym drzewem, panem syberyjskich lasów. Bez wàtpienia syberyj-ski cedr to duma narodowa i bogactwo Rosji. Cedrowe lasy dawa∏y ludnoÊci miejscowej doskona∏e drewno, zwierzyn´, fu-tra, jagody, grzyby, orzechy. Karmi∏y, skrywa∏y i chroni∏y. Pot´˝ne cedry zawsze ofiarowa∏y cz∏owiekowi nieocenionei niedajàce si´ z niczym porównaç bogactwo - zdrowie, fizycznà i duchowà si∏´.

CEDR ˚YWICIELMieszkaƒcy Uralu, Syberii, Europejskiej Pó∏nocy znali lecznicze w∏aÊciwoÊci cedru i przez ca∏e wieki wykorzystywali

go w leczeniu wielu niedomagaƒ. Z igliwia sporzàdzali zasobny w witaminy napój, ˝ywicà leczyli rany i wrzody, z orze-chów otrzymywali cenny olej roÊlinny, który oprócz od˝ywczych, posiada równie˝ i lecznicze w∏aÊciwoÊci. Przygotowanez jàder orzecha cedrowe "chude mleko" wykorzystywano do leczenia gruêlicy, zapalenia p∏uc, chorób nerek, nerwic. W od-ró˝nieniu do przybyszy ludnoÊç miejscowa Syberii nigdy nie chorowa∏a na szkorbut. W lasach cedrowych powietrze nasy-

8

cone ˝ywiczà wonià, fitoncydami jest praktycznie sterylne i chroni cz∏owieka przed infekcjami. Kto choçby raz odwiedzicedrowà tajg´, b´dzie d∏ugo pami´ta∏ wra˝enie czystoÊci, Êwie˝oÊci i zdrowia.

Szczególne zainteresowanie cedrami pojawi∏o si´ pod koniec poprzedniego stulecia. To czas, kiedy cz∏owiek zm´czonyjest ciàg∏ym napi´ciem i walkà z chorobami, problemami ekologicznymi, wywo∏anymi przez niego katastrofami przyrod-niczymi, ˝yciowymi niepowodzeniami, niekoƒczàcym si´ ∏aƒcuchem nierozwiàzanych spraw. Wielu ludzi dà˝àc do fizycz-nego i duchowego zdrowia rezygnuje z "osiàgni´ç" technokratycznej cywilizacji. Zwracajà si´ w stron´ przyrody i poprzezduchowe poznanie siebie jako osobowoÊci, istoty ludzkiej - odkrywajà ten Êwiat, jego harmoni´ i doskona∏oÊç stworzoneprzez Najwy˝szego.

Na naszej planecie naliczono oko∏o 600 rodzajów roÊlin iglastych. Najwa˝niejsza i najbardziej reprezentatywna ich ro-dzina to sosnowate: sosny, Êwierki, jod∏y, modrzewie. Do tej rodziny nale˝y i syberyjski cedr, biolodzy nazywajà go sybe-ryjskà cedrowà sosnà. Cedr od dawna by∏ obiektem zainteresowania uczonych, kiedyÊ nawet istnia∏ Instytut Cedru. Zain-teresowanie cudownym drzewem nie s∏abnie i dziÊ. W∏aÊnie cedry i pozostali przedstawiciele rodziny sosnowatych two-rzà ogromne lasy tajgi Starego i Nowego Âwiata.

RÓ˚NORODNOÂå CEDRAPierwsze informacje o cedrze syberyjskim gubià si´ w g∏´binie wieków. W Azji i Europie roÊnie kilka ich rodzajów:

cedr syberyjski - na Syberii, Uralu i Europejskiej Pó∏nocy, koreaƒski lub mand˝urski - na Dalekim Wschodzie; europejski- na Zakarpaciu i p∏o˝àcy si´ cedr - na pó∏nocnym-wschodzie Syberii. Dotar∏y do Europy, przyj´∏y si´ i rosnà na Krymie,na Kaukazie, we Francji. Odmiana syberyjska ma bliskiego krewniaka i jest to cedr libaƒski lub cedrus. Jego w∏aÊnie na-zywa si´ prawdziwym cedrem. Swojego przedstawiciela majà te˝ w góry Atlas w Pó∏nocnej Afryce, w Himalajach wyst´-puje cedr himalajski. Sà to roÊliny wiecznie zielone i lubiàce ciep∏o. Cedrowych zagajników zachowa∏o si´ bardzo ma∏o.Dzisiaj sadzi si´ je we wielu krajach sztucznie. Ga∏´zie i grube s´ki tych drzew rozciàgajà si´ poziomo prawie tu˝ nad zie-mià. Ga∏´zie cedru libaƒskiego osiàgajà d∏ugoÊç 20 m. Igliwie jest twarde i uformowane w pàki po 50 igie∏, u odmiany sy-beryjskiej po 5. Syberyjski i libaƒski ró˝nià si´ i d∏ugoÊcià igie∏, i rozmiarem szyszek oraz tym, ˝e nasiona tego ostatniegosà niejadalne, chocia˝ trójkàtny kszta∏t czyni je podobnymi do cedrowych orzeszków. Cedrowe zagajniki by∏y wycinanejeszcze w czasach poprzedzajàcych powstanie Biblii. Egipcjanie chowali w cedrowych sarkofagach faraonów, Fenicjaniebudowali z cedrowego drewna statki. Du˝e zapotrzebowanie na cedr mieli tak˝e Asyryjczycy, staro˝ytni Rzymianie, Gre-cy i inne narody. Flot´ z cedru zbudowa∏ i król Salomon, za jego panowania zbudowano wspania∏à Êwiàtyni´ w Jerozoli-mie, do której zosta∏a przeniesiona arka przymierza.

Aby postawiç t´ budowl´ Salomon zawar∏ pokój z Hiramem, królem tureckim: ,,… tak ka˝ wyciàç dla mnie cedry li-baƒskie. Moi niewolnicy b´dà razem z twoimi niewolnikami, a ja b´d´ ci p∏aci∏ za twoich niewolników takà cen´, jakàsam wyznaczysz; albowiem wiesz, ˝e u nas nie ma ludzi, którzy by tak umieli Êcinaç drzewa jak Synajczycy" (Ksi´gaTrzecia 5,6). Za t´ przys∏ug´ "Salomon da∏ Hiramowi dwadzieÊcia miast na ziemi Galilejskiej". Âwiàtyni´ budowano dzie-wi´ç lat, ca∏a by∏a obita wewnàtrz deskami cedrowymi. O∏tarz by∏ wykonany z cedru i pokryty z∏otem. Kiedy do wn´trzawniesiono ark´ przymierza, ob∏ok wype∏ni∏ dom Bo˝y. ,,I nie mogli kap∏ani odprawiaç mszy z powodu ob∏oku..." (8,11).Drewno cedrów jest zwarte, ma przyjemny ró˝owawy kolor, pi´knà tekstur´ i delikatny balsamiczny aromat. Lekko pod-daje si´ obróbce: toczeniu, struganiu, polerowaniu. Przedmioty i budowle wykonane z tego drzewa sà d∏ugowieczne, niewdaje si´ w nie robactwo a w meblach nie zagnie˝d˝ajà si´ mole ani inne owady. Na pniu Êci´tego drzewa doskonale wi-doczne sà s∏oje. Rdzeƒ suchego cedru ma zwykle ˝ó∏to-czerwony lub ˝ó∏to-bràzowy kolor. Z drewna wykonuje si´ harfy,fortepiany, gitary, poniewa˝ posiada ono znakomite w∏aÊciwoÊci akustyczne. O ile cedry sà roÊlinami wyjàtkowo lubiàcy-mi ciep∏o i rosnà tylko z subtropikalne strefie Krymu i Kaukazu, o tyle odmiana syberyjska upodoba∏a sobie zamglone gó-ry i równiny od Uralu do Dalekiego Wschodu. To odmiana górska, drzewiasta, jak i jego libaƒski krewniak. Cedr syberyj-ski przystosowuje si´ do ró˝nych warunków klimatycznych i gleb. Dobrze toleruje pod∏o˝e bagniste, nie wymaga ciep∏a,lubi wilgotne powietrze. To wiecznie zielone drzewo osiàga wysokoÊç 35-40 m, a Êrednic´ 1,8 m, pieƒ ma prosty, równy.M∏ode p´dy majà ˝ó∏tawe zabarwienie i pokryte sà d∏ugimi rudymi w∏oskami. Kolor kory - od jasnoszarego z ró˝owym od-cieniem do szaro-czarnego. Ostro zakoƒczone pàczki cedru sà pokryte ∏uskami. D∏ugoÊç pàczków waha si´ od 6 do 10 mm.Igliwie na ga∏àzkach zebrane jest w k´pkach po 5 igie∏, to one dodajà cedrom puszystoÊci. Obumieranie igliwia zachodzistopniowo, przy czym k´pka traci 1-2 ig∏y, podczas gdy pozosta∏e zostajà zielone. Igliwie zmienia si´ co 3-7 lat, niektóreig∏y sà zielone przez 9-10 lat. D∏ugoÊç igie∏ wynosi 60-140 mm, szerokoÊç ok. 0,8-1,2 mm. Majà trójgraniasty kszta∏t i lek-ko zachodzà na siebie. Cedr kwitnie w czerwcu. Na jednym drzewie wyst´pujà ˝eƒskie szyszeczki i m´skie pr´ciki. Zwy-kle szyszeczki rosnà na grubszych ga∏´ziach i przewa˝nie w górnej cz´Êci korony, zaÊ m´skie pr´ciki wiÊniowego koloruw dolnej. W Êrodkowej cz´Êci korony znajdujà si´ i szyszeczki i pr´ciki. Cedr zapylany jest przez wiatr. IloÊç jego py∏kujest tak wielka, ˝e prawie równa si´ iloÊci nasion. Py∏ek cedrowy wiatr zanosi do potoków, jezior, gdzie jest on cennym po-karmem dla ryb. Póêne wiosenne przymrozki uszkadzajà cz´sto kwitnàce pr´ciki, co niekorzystnie wp∏ywa na rozsiewa-nie drzew. Nasionami cedru sà jego orzeszki. W∏aÊnie one, a nie orzech, poniewa˝ te ostatnie powstajà w roÊlinach kwia-towych, a cedr nie posiada kwiatów. Od zawiàzania si´ delikatnego zalà˝ka na szczycie p´du do dojrzewania orzeszkóww szyszce powsta∏ej z tego pàczka up∏ywa 26 miesi´cy. Bardzo wa˝nym okresem dla cedru jest maj i czerwiec. Je˝eliw tym czasie panuje zimna i deszczowa lub goràca i sucha pogoda, to odbije si´ to niekorzystnie na urodzaju. Po pierwsze- wp∏ynie to negatywnie na zawiàzanie zalà˝ków przysz∏ych szyszek i pr´cików; po drugie - zalà˝ki s∏abo rozwijajà si´,nieprawid∏owo przebiega opylenie i za rok b´dzie wiele pustych nasion, po trzecie - szyszki zawierajà mniejsze cz´sto

9

zbyt ˝ywiczne nasiona. Dojrzewajàce szyszki majà jasnobrunatny kolor, ich kszta∏t nie jest taki sam u wszystkich ce-drów: bywajà cylindryczne, owalne, pod∏u˝ne. D∏ugoÊç szyszek cedru waha si´ od 5 - 13 cm, szerokoÊç - od 4 - 8 cm. Samenasiona, tj. orzeszki, sà ciemnobràzowe z twardà skórkà, wielkoÊci 7-14 mm, ich szerokoÊç 6-9 mm. W jednej szyszce iloÊçorzeszków waha si´ od 30 do 158 sztuk. Cedr koreaƒski ma szyszki o 2 cm d∏u˝sze, a orzeszki dwa razy wi´ksze. Ig∏yosiàgajà u niego d∏ugoÊç 20 cm. Innych ró˝nic mi´dzy obydwiema roÊlinami praktycznie nie ma, tyle tylko ˝e oleistoÊçorzeszków cedru koreaƒskiego i ich urodzaj sà mniejsze. Rodziç owoce zaczyna po 30-40 latach, jeÊli wzrasta w sprzyjajà-cych warunkach, np. na skraju lasu, gdzie jest du˝o Êwiat∏a. Zwykle drzewa Êrodkowej i po∏udniowej tajgi zaczynajà ro-dziç po 70-80 latach, a jeÊli w poczàtkowym stadium wzrostu by∏y mocno i d∏ugo zag∏uszane przez inne drzewa, zaczyna-jà dawaç nasiona dopiero po up∏ywie 140-160 lat. Rodzenie owoców u cedrów rosnàcych w pó∏nocnej tajdze nast´pujeo 20-25 lat póêniej. Zbiór orzeszków cedrowych wynosi Êrednio od 150-170 do 220-250 kg na hektar lasu. W miejscachb∏otnistych jest on du˝o mniejszy - 50-70 kg, a na bagnach torfowych jeszcze mniejszy - 1020 kg na hektar. Na dobrychglebach przy odpowiedniej iloÊci Êwiat∏a urodzaj orzeszków mo˝e wynosiç do 400-650 kg na hektar, niekiedy nawet do1000 kg! LudnoÊç mieszkajàca w pobli˝u cedrowych zagajników zna i chroni wysokourodzajne "bogate" cedry i d∏ugie la-ta wspomina takie drzewa, które znikn´∏y podczas po˝arów, burz jak ˝ywe istoty.

CEDR UZDROWICIEL Druidzi staroceltyccy, kap∏ani, posiadali ogromnà wiedz´ o naturze drzew, ich zwiàzku z cz∏owiekiem i kosmosem.

Wiàzali los ludzi bezpoÊrednio z ˝yciem i w∏aÊciwoÊciami ró˝nych drzew. Znajà bioenergetyczne w∏aÊciwoÊci cedru, ka-p∏ani szeroko stosowali je w praktyce leczniczej. Bez wàtpienia drzewa sà swoistymi zbiornikami energii. W wyniku foto-syntezy w zielonych cz´Êciach roÊlin powstajà zasobne w energi´ w´glowodany i powstaje tlen. Proces fotosyntezy jestniemo˝liwy bez udzia∏u energii s∏onecznej. RoÊliny ∏owià energi´ kosmosu, przekszta∏cajàjà, zabezpieczajàc tym samym˝ycie na naszej planecie. W∏aÊciwoÊci lecznicze roÊlin polegajà tak˝e na przekszta∏caniu energii. Do liczby drzew uzdro-wicieli zalicza si´ równie˝ cedr. Na szczególne w∏asnoÊci tej roÊliny Bóg zwraca uwag´ ludzi w Biblii. Tak w trzeciej ksi´-dze uczy kap∏anów jak leczyç ludzi. W Êród kilku roÊlin nieraz wspomniane jest drzewo cedru jako leczàce i oczyszczajàce(równie˝ z tràdu). Cedr ˝yje 550 lat, w literaturze pojawiajà si´ wzmianki o 800 letnich drzewach. Lecznicze w∏aÊciwoÊcicedru by∏y znane ludowej medycynie od dawna. Nie neguje ich i wspó∏czesna medycyna ani literatura popularno-nauko-wa i chrzeÊcijaƒska. W cedrze dos∏ownie wszystko posiada si∏´ leczniczà, od zielonych igie∏ek do kawa∏eczków kory. O iledawniej tylko ludowa medycyna by∏a dost´pna wi´kszoÊci ludnoÊci, tak teraz w∏aÊnie do niej Êwiadomie zwracajà si´wszyscy, rezygnujàc z chemioterapii czy sztucznych preparatów. Zawarte w roÊlinach substancje mogà przywróciç orga-nizmowi cz∏owieka zdrowie i równowag´. Oddzia∏ujà one na funkcjonowanie ˝ywych komórek i tkanek. Wst´pujà przytym w harmonijne zwiàzki ze wszystkimi procesami zachodzàcymi w organizmie cz∏owieka jako ca∏oÊci oraz w pojedyn-czej komórce. "W Bo˝ej aptece rosnà trawy, leczàce wszystkie choroby" - mówià Niemcy.

Leczenie roÊlinami zalecane jest kobietom w cià˝y, dzieciom, ludziom starszym, którzy cz´sto si´ przezi´biajà, cierpiàna choroby uk∏adu krà˝enia czy wàtroby. Cedr równie˝ jest w Bo˝ej aptece jako najprawdziwszy pot´˝ny uzdrowiciel,nieznajàcy sobie równych. Szczególnie du˝a jest si∏a syberyjskich cedrów. W∏aÊciwoÊci lecznicze cedru rosnà w miar´zbli˝ania si´ do miejsc jego wyst´powania na pó∏nocy. Igliwie cedru posiada du˝o witaminy C (kwasu askorbinowego),prowitaminy A (beta-karotenu) i innych witamin. Maksymalnà iloÊç kwasu askorbinowego w igliwiu mo˝na znaleêç zi-mà. Je˝eli pokryte igliwiem ga∏àzki schowamy do Êniegu, to w ciàgu 2-3 miesi´cy zawartoÊç w nich witaminy C niezmniejszy si´. W ogrzewanym pomieszczeniu (lub latem) jest ona mniejsza do 42% w stosunku do stanu poczàtkowego.

W Êredniowieczu Europa zetkn´∏a si´ z chorobà powalajàcà jako "kara bo˝a" wojowników. Lud nazywa∏ jà chorobàobozowà. Póêniej choroba ta sta∏a si´ zmorà dla ˝eglarzy i podró˝ników. By∏ to szkorbut (co dos∏ownie oznacza - "wrzodyw ustach"). Chorujàcym na szkorbut zaczyna∏y sinieç uszy, nos, wargi, palce. Puch∏y i krwawi∏y dziàs∏a, z´by zaczyna∏ysi´ ruszaç i wypada∏y. Do charakterystycznych oznak szkorbutu nale˝à te˝ punktowe krwiaki na kolanach, biodrach, po-liczkach, które z jasnoczerwonych przechodzà w granatowoczarne. W miejscach zetkni´cia si´ cia∏a z ubraniem lubw miejscach st∏uczeƒ powstajà wewnàtrzmi´Êniowe i podskórne krwiaki takiego˝ charakteru. Pojawia si´ krwawieniew stawach, narzàdach wewn´trznych, op∏ucnej.

Zak∏ócone jest funkcjonowanie przewodu pokarmowego, pojawiajà si´ obstrukcje lub krwawe biegunki. Rozwija si´niedokrwistoÊç, Gwa∏townemu os∏abieniu ulega funkcjonowanie systemu immunologicznego. Na szkorbut zmar∏ rosyjskikapitan Witus Bering odkrywca cieÊniny mi´dzy Azjà i Amerykà, badacz polarny Bill Barents, podró˝nik polarny Gieor-gij Siedow. Z powodu szkorbutu z 265 towarzyszy Magellana do domu wróci∏o zaledwie 65.

Ale epidemie tej choroby szerzy∏y si´ i na làdzie, w tym tak˝e w europejskiej cz´Êci Rosji (w latach 1849-1958 z powo-du szkorbutu w Rosji zmar∏o kilkadziesiàt tysi´cy ludzi). Rdzenna ludnoÊç Syberii szkorbutu nie zna∏a. Rosyjski badacz,cz∏onek Petersburskiej Akademii Nauk Piotr Simon Palls (1741-1811) we "Florze Rosji" pisa∏: ,,Zbierane m∏ode koƒcówkiga∏àzek sosnowych i cedrowych cieszà si´ wÊród syberyjskich rzemieÊlników i ˝eglarzy opinià najlepszego Êrodka balsa-micznego i przeciwdzia∏ajàcego szkorbutowi". Uczony wspomina∏, ˝e koƒcówki ga∏àzek cedru i sosny w du˝ych iloÊciachwywo˝ono z Syberii do zagranicznych aptek.

W 1786 r. w swoich dziennikach z podró˝y P. S. Pallas pisa∏ o korze m∏odych sosen i cedrów jako Êrodku zwalczajà-cym szkorbut. Miejscowa ludnoÊç zbiera∏a i wykorzystywa∏a Êwie˝à kor´. Zebrana wiosnà s∏u˝y∏a tak˝e jako lek prze-czyszczajàcy, moczop´dny i zwalczajàcy glisty (... i u dzieci zwalcza robaki..."). Na poczàtku XVII w. car Aleksiej Michaj-∏owicz wyda∏ rozkaz, aby we wszystkich miejscach Rosji "znawcy" zbierali roÊliny o w∏aÊciwoÊciach leczniczych, robili

10

z nich lekarstwa, opisywali sposoby przygotowania, zastosowania i oddzia∏ywania tych Êrodków na organizm cz∏owiekaw przypadku poszczególnych chorób. O tym, ˝e flora syberyjska ró˝ni∏a si´ znacznie od roÊlinnoÊci europejskiej wiedzianoju˝ wtedy. Znane jest pismo z 1675 r. wys∏ane z Moskwy do wojewody jenisjejskiego Michi∏a Prik∏onskiego z ˝àdaniemzbierania przez ludnoÊç Syberii traw "do lekarstw i wódek". LudnoÊç miejscowa przysta∏a na to polecenie zbierajàc roÊli-ny lecznicze. Sporzàdzano z nich nalewki alkoholowe i przekazywano w formie pisemnej wiedz´ o w∏aÊciwoÊciach leczni-czych wielu zió∏. Zachowane materia∏y archiwalne Êwiadczà o tym, ˝e medycyna ludowa wykorzystywa∏a ró˝norakie zio-∏a, opierajàc si´ na doÊwiadczeniu i obserwacjach. W ten sposób do oficjalnej medycyny wszed∏ cedr.

Przeciw szkorbutowi przygotowywano lek z m∏odych zielonych szyszek, które trzeba by∏o zgnieÊç, rozetrzeç ze zmielo-nà rzodkiewkà, dodaç miód i wod´. Po kilku godzinach nale˝a∏o zlaç sok, który zalecano piç z mlekiem lub serwatkà. Spi-rytusowa nalewka z py∏ków cedru to wyÊmienity Êrodek w chorobach uk∏adu oddechowego, gruêlicy. Z m∏odych zielonychszyszek wyciskano sok, który nazywano balsamem, mieszano go z t∏uszczem i stosowano jako bardzo skuteczny lekw przypadku "ran i innych starych uszkodzeƒ". Zielone szyszki zgniatano, moczono w serwatce i pito "serwatkowy de-kokt" przy podagrze. Ârodek ten, wed∏ug informacji Pallasa, uwa˝ano za "bardzo skuteczny w usuwaniu nawet od dawnanieleczonych chorób wenerycznych" przy za∏o˝eniu, ˝e pije si´ go codziennie po kilka butelek i obmywa nim organy p∏cio-we. Zielone szyszki uwa˝ane by∏y za dobre lekarstwo przy chorobach dróg oddechowych, dolegliwoÊciach gastrycznych,wrzodach ˝o∏àdka. Lek przyrzàdzano w nast´pujàcy sposób: zgniecionymi szyszkami zape∏niano w 1/3 butelk´ i dope∏nia-no wódkà. Zostawiano w cieple na 7 dni. Pito po jednej ∏y˝ce sto∏owej 3 razy dziennie w ciàgu 1-2 miesi´cy. Wszystkiesk∏adniki cedru - igliwie, ˝ywica, drewno wydzielajà lotne zwiàzki o w∏aÊciwoÊciach bakteriobójczych. W ciàgu doby hek-tar lasu wydziela ponad 30 kg gazowych substancji organicznych. Wed∏ug badaczy, iloÊç fitoncydów jest tak du˝a, ˝e wy-starczy∏aby do pokonania wszystkich chorobotwórczych mikrobów w wielkim mieÊcie. Wokó∏ ka˝dej ga∏àzki, ka˝dej igie∏-ki, powietrze nasycone jest tymi zwiàzkami. Bardzo dobrze, je˝eli mamy w domu, w wazonie z wodà, 2-3 ga∏àzki cedru.Przy wzajemnym oddzia∏ywaniu fitoncydów i ozonu, elektrony w czàsteczkach ozonu zostajà pobudzone, a ich energia ro-Ênie 3,2 razy w porównaniu do zwyk∏ej czàsteczki tlenu. Fitoncydy cedru zwi´kszajà iloÊç lekkich jonów ujemnych w po-wietrzu. Jagody i roÊliny znajdujàce si´ w cedrowych zagajnikach majà wi´cej witamin i prowitamin ni˝ ich odpowiedni-ki w innych lasach. Mo˝na to wyt∏umaczyç tym, ˝e fitoncydy aktywnie wspomagajà powstawanie w roÊlinach i owocachwitamin i innych biologicznie aktywnych substancji. Korzystne oddzia∏ywanie majà równie˝ na organizm cz∏owieka,przede wszystkim na system nerwowy.

Ludziom, uskar˝ajàcym si´ na histeri´, ró˝nego rodzaju nerwice, bezsennoÊç zaleca si´ d∏u˝ej staç obok cedru. W ska-zane, by spali na ∏ó˝ku wykonanym z drzewa cedrowego, a zamiast zwyk∏ej poduszki z pierza powinni u˝ywaç poduszecz-ki ze Êwie˝ymi cedrowymi igie∏kami. Rad´ t´ mo˝na skierowaç i do tych, którzy majà problemy z uk∏adem krà˝enia, czyuk∏adem oddechowym. Z cedrowego igliwia otrzymuje si´ olej eteryczny, chlorofil, koncentraty witaminowe; màk´ bogatàw fitoncydy, witamin´ C, E, karoten, mikroelementy (miedê, kobalt, ˝elazo, magnez, fosfor). W kilogramie màki z igliwia,otrzymanej z pokrytych ig∏ami cedrowych p´dów, znajduje si´ 70 mg karotenu, do 35 mg witaminy E, a tak˝e witaminyB, K. Màk´ takà otrzymuje si´ z obrobionego igliwia, z którego oddzielono ju˝ olej i witaminy. Najpierw oddziela si´ po∏o-w´ zawartej w igliwiu witaminy C, przy czym jej st´˝enie wynosi do 500 mg na litr wody. Igliwie nagrzewa si´ parà, abyoddzieliç olej eteryczny. Z 500 kg cedrowych igie∏ otrzymuje si´ 2,5 kg oleju, który wchodzi w sk∏ad niektórych prepara-tów stosowanych przy chorobach nerek, wàtroby itp. Igliwie cedru w postaci wywaru, nalewki stosuje si´ zamiennie z wy-warem sosny, które bogate jest w substancje garbnikowe, alkaloidy, terpeny. Nalewki i wywary z igliwia majà dzia∏aniemoczop´dne. Rosyjska medycyna ludowa wykorzystuje je w leczeniu astmy oskrzelowej. Nalewkami, wyciàgami i wywa-rami z cedrowego igliwia leczy si´ schorzenia dróg oddechowych spowodowane infekcjami: zapalenie oskrzeli, zapalenietchawicy, zapalenie p∏uc. Majà one dzia∏anie wykrztuÊne, u∏atwiajà rozpuszczanie g´stej wydzieliny i u∏atwiajà oczysz-czanie dróg oddechowych. Wywar cedrowy jest bardzo skuteczny przy p∏ukaniu gard∏a w anginach, w przypadku zapale-nia jamy ustnej, kataru. P∏ukanie jamy ustnej ekstraktem z igliwia wzmacnia dziàs∏a i z´by, chroni z´by przed próchni-cà. Wywar, wyciàg z cedrowego igliwia poleca si´ do inhalacji, kompresów. Napój z dodatkiem miodu podaje si´ dzieciomchorym na krzywic´. Jest te˝ wskazany w zapaleniu ropnym skóry. W obu przypadkach dobrze jest dzieci kàpaç w wodziez dodatkiem igliwia. Wywary i ekstrakty zalecane sà ludziom cierpiàcym na choroby uk∏adu krà˝enia, gdy˝ igliwie cedruoczyszcza naczynia krwionoÊne, podnosi ich elastycznoÊç, oczyszcza organizm z substancji toksycznych. Wywar z igliwiawykorzystywano niekiedy jako Êrodek przeciwkrwotoczny u kobiet.

Nalewka cedrowa na spirytusie lub wódce jest te˝ skutecznym Êrodkiem w odka˝ajàcym. W celu sporzàdzenia nalew-ki 100 g igliwia zalewa si´ 200 ml spirytusu i zostawia si´ w ciemnym miejscu na 7 dni. Kor´ m∏odych cedrów wykorzy-stywano przy wyjmowaniu strza∏. Wywarem z igliwia obmywa si´ rany, czyraki, ropiejàce uszkodzenia skóry.

Spirytusowà nalewkà naciera si´ stawy przy reumatyzmie, podagrze (dnie moczanowej), zapaleniu stawów. Napojez igliwia podaje si´ ludziom, którzy przeszli ci´˝kie choroby, operacje. Sà one te˝ skuteczne w niektórych zatruciach, np.dymem, alkoholem, spalinami. W przypadku bólu g∏owy, migreny, przyk∏ada si´ r´cznik nasàczony mocnym wywarem.Mo˝na te˝ piç ekstrakt. Przy sta∏ym przyjmowaniu wyciàgu z igliwia poprawiajà si´ si∏y obronne organizmu, wzmacniasi´ system nerwowy, immunologiczny i krà˝enia. Nast´puj´ poprawa ogólnego samopoczucia i zdrowienie organizmu.Wywar, wyciàg z igliwia i kory m∏odych drzew sà Êrodkami bogatymi w witaminy przeciwdzia∏ajàcymi szkorbutowi. Pole-cane sà kàpiele w igliwiu jako ogólnie wzmacniajàce i lecznicze. Dzia∏ajà uspokajajàco, ∏agodzà zm´czenie, napi´cie ner-wowe. Kàpiele takie polecane sà osobom cierpiàcym na reumatyzm i podagr´.

11

Igliwie cedru utleniajàc si´ w powietrzu, olej eteryczny zawarty w igliwiu wydziela do atmosfery ozon - trójatomowytlen. Ma on w umiarkowanych iloÊciach w∏aÊciwoÊci uzdrawiajàce dla cz∏owieka. Zagajniki cedrowe ró˝nià si´ od pozosta-∏ych lasów niezwyk∏à czystoÊcià i leczniczymi w∏aÊciwoÊciami powietrza. Chorym na gruêlic´ i inne przewlek∏e chorobyp∏uc poleca si´ takie powietrze jako najlepsze lekarstwo. Przy zapaleniu korzonków nerwowych do chorego miejsca do-brze jest przy∏o˝yç podgrzane rozdrobnione igliwie lub podgrzane opi∏ki drzewa cedrowego. Z igliwia wytwarza si´ past´zawierajàcà chlorofil i karoten, do u˝ytku zewn´trznego przy oparzeniach i chorobach skórnych.

Dzisiaj w warunkach przemys∏owych z tony igliwia wytwarza si´ np. 5000 dobowych porcji witaminy C, ok. 5 kg olej-ku eterycznego, 10 kg ekstraktu do kàpieli, ponad 200 g najcieƒszych nici celulozowych, które niewiele ust´pujà podwzgl´dem jakoÊci w∏óknom bawe∏nianym. Jako Êrodek leczniczy igliwie wykorzystywane by∏o kilka tysi´cy lat przed na-szà erà.

Gliniane tabliczki sumeryjskie, znalezione podczas archeologicznych wykopalisk na miejscu dawnego Sumeru, po-twierdzajà, ˝e 5000 lat p. n. e. ekstrakty i wywary z igliwia wykorzystywane by∏y w charakterze kompresów, goràcychok∏adów. Ale nie mniej ceniona by∏a w czasach staro˝ytnych ˝ywica cedru.

Druidzi czaszà ˝ycia nazywali czasz´ cedrowej ˝ywicy. ˚ywica ta posiada silne w∏aÊciwoÊci bakteriobójcze i gojàce. Ce-drowy balsam, oczyszczonà ˝ywic´, wspó∏czesna medycyna wykorzystuje przy leczeniu ran. Balsam najpierw rozcieƒczasi´, mieszajàc z neutralnymi olejami lub wazelinà, a nast´pnie robi si´ opatrunek.

Cedrowà ˝ywicà leczy si´ przewlek∏e owrzodzenia skóry, czyraki i oparzenia. Podczas wojny w XIX w. balsam ten cz´-sto stosowano w syberyjskich szpitalach jako Êrodek bakteriobójczy i wspomagajàcy gojenie ran. Nasàczone takim balsa-mem tampony wstrzymywa∏y zaczynajàcà si´ gangren´, chroni∏y rany przed ropieniem, infekcjami. Medycyna ludowaw swojej wielowiekowej praktyce zawsze stosowa∏a ˝ywic´ cedrowà, którà zalewano rany. Nawet najstarsze uszkodzeniatkanek z gangrenà w∏àcznie by∏y nià leczone. Dawano jà na rany jako Êrodek zmi´kczajàcy, leczàcy. Przy z∏amaniach ˝y-wicà smarowano miejsce urazu i koÊç szybciej zrasta∏a si´. W odró˝nieniu od ˝ywicy innych drzew iglastych ta uzyskanaz cedru d∏ugo nie krystalizuje si´ i nie traci bakteriobójczych w∏aÊciwoÊci. Niekiedy na Syberii leczono ból z´ba, przyk∏a-dajàc jà do z´ba lub dziàs∏a. Czasami stosowano doÊç dziwne sposoby leczenia z´bów. I tak w jednym z klasztorów okr´guArchangielskiego roÊnie ogromny cedr. Jego kora jest mocno zniszczona. Mówi si´, ˝e wierzàcy, cierpiàcy na ból z´bów,obgryzali pieƒ drzewa. Istnia∏o przekonanie, ˝e dotknàwszy z´bami wyp∏ywajàcej z cedru ˝ywicy, cz∏owiek pozbywa si´chorób z´bów i dziàse∏ oraz bólu.

˚ywic´ równie˝ spo˝ywa si´ przy chorobie wrzodowej ˝o∏àdka, dwunastnicy, przy gruêlicy i zapaleniu p∏uc. W litera-turze spotyka si´ wzmianki o tym, ˝e rosyjscy znachorzy stosowali jà w leczeniu nowotworów. Cedrowa ˝ywica posiadawysokà jakoÊç, zawiera np. 30% terpentyny i 70% kalafonii. Otrzymywana z niej terpentyna (olejki eteryczne, terpenty-nowe) zawiera 80% pinenów, które sà materia∏em podstawowym w syntezie kamforyznakomitego Êrodka stymulujàcegoprac´ uk∏adu oddechowego i krà˝enia. Kamfor´ stosuje si´ w leczeniu chorób uk∏adu nerwowego, schizofrenii, wchodziw sk∏ad wielu nowoczesnych preparatów leczniczych. Terpentyna ma szerokie zastosowanie, szczególnie w medycynie lu-dowej. U˝ywa si´ jej jako maÊci przy reumatyzmie, podagrze, nerwobólach wynikajàcych z przezi´bienia chorobach uk∏a-du oddechowego, w leczeniu ran itp. Terpentynowe kàpiele sà zalecane w celu usuni´cia z∏ogów ze stawów; przy zapale-niach oskrzeli proponuje si´ inhalacje z dodatkiem terpentyny. Twarde, zdeformowane paznokcie stóp leczy si´, stosujàckàpiele terpentynowe, przy czym poleca si´ wykonywaç na przemian kàpiele goràce i zimne. Po zakoƒczeniu tej˝e proce-dury na noc zak∏ada si´ kompres nasàczony wywarem igliwia. Przy chorobach dróg oddechowych dobrze jest wdychaç pa-r´ ˝ywicy cedrowej powoli spalanej na w´glach. Dawniej ˝ywic´ zbierano, kiedy wyp∏ywa∏a z naturalnie powsta∏ychuszkodzeƒ pnia lub ga∏´zi. W∏aÊnie taka uwa˝ana by∏a za jedynie leczniczà, a znachor nie kaleczy∏ drzewa. Cedr posiadaogromnà zdolnoÊç leczenia swoich ,,ran".

Badania naukowców wykazujà, ˝e podczas ˝ywicowania "rana" zarasta drewnem ju˝ w pierwszym roku po wycieku.Z czasem ,,rany" zarastajà ca∏kowicie i drzewa te nie odró˝niajà si´ niczym od drzew niepoddanych ˝ywicowaniu. Pierw-sze wyroby z ˝ywicy cedru wytwarzano ju˝ 1932 r. w Górnym A∏taju. W 1947 r. w okr´gu Tomskim powstaje pierwszy za-k∏ad przemys∏owy, a ju˝ rok póêniej zak∏adano gospodarstwa leÊne, zajmujàce si´ pozyskiwaniem ˝ywicy. Z hektara ce-drowego lasu rocznie mo˝na otrzymaç od 40 do 60 kg ˝ywicy. Zgodnie z wieloletnimi obserwacjami uczonych ˝ywicowanienie szkodzi cedrom. Przeciwnie, przyÊpiesza ono wzrost igliwia i ich iloÊç na p´dach.

W wyniku ˝ywicowania cedr gromadzi w koronie substancje od˝ywcze, które zabezpieczajà normalne owocowanie.Jednak naukowcy wià˝à z ˝ywicowaniem i negatywne zjawisko -liczba pe∏noziarnistych nasion zmniejsza si´. ˚ywicaznajduje zastosowanie i w przemyÊle. Z niej otrzymuje si´ olej imersyjny niezb´dny w specjalistycznej technice mikrosko-powej, która pomaga okreÊliç wyznaczniki za∏amania najmniejszych czàstek substancji. Balsam cedrowy wykorzystywa-ny jest w przemyÊle optycznym. Wytwarza si´ z niego kwas abietynowy, glicerynowe estry, plastyfikatory. Bezcenne sàrównie˝ orzeszki cedrowe.

Âwiadome nasadzenia – Nasionko cedru jako lekarz Ka˝de wysiewane nasionko nie tylko cedru zawiera w sobie ogromnà iloÊç kosmicznej informacji. Ta iloÊç nie ma po-

równania z ˝adnym wytworem myÊli cz∏owieka. Dzi´ki tej informacji nasionko wie precyzyjnie do jednej tysi´cznej se-kundy, kiedy powinno o˝yç, wykie∏kowaç, jakie soki pobieraç z ziemi, jak korzystaç z promieni kosmicznych cia∏: s∏oƒca,ksi´˝yca, gwiazd, w co ma wyrosnàç i jakie p∏ody wydawaç. Wydane p∏ody sà przeznaczone do zabezpieczenia ˝ycia cz∏o-wieka. Mogà one oddzia∏ywaç znacznie efektywniej, mocniej ni˝ najlepsze w Êwiecie, zrobione przez cz∏owieka, lekar-

12

stwa. W przysz∏oÊci nasionka b´dà walczyç i przeciwstawiaç si´ chorobom organizmu ludzkiego, wi´c od samego poczàtku

powinny wiedzieç wszystko o tych chorobach, ˝eby w procesie dojrzewania nasyci∏y przysz∏e p∏ody wszystkimi niezb´dny-mi sk∏adnikami, potrzebnymi bezpoÊrednio do leczenia konkretnej osoby i konkretnej choroby. ˚eby nasionko ogórka, po-midora lub innej roÊliny wyhodowaç z takà informacjà, w ogródku nale˝y przed wysianiem kilka nienamoczonych nasio-nek wziàç do ust i trzymaç nie mniej ni˝ dziesi´ç minut. Nast´pnie po∏o˝yç je mi´dzy d∏oƒmi, przytrzymaç trzydzieÊci se-kund i staç przy tym boso w miejscu, gdzie b´dà wysiane. Potem nale˝y otworzyç d∏onie i ogrzaç je powietrzem wydycha-nym z p∏uc. Tak przygotowane nasionko nale˝y skierowaç w otwartych d∏oniach na trzydzieÊci sekund w kierunku niebalub s∏oƒca. Potem wsadziç do ziemi i w ˝adnym przypadku nie podlewaç. Podlewanie jest mo˝liwe po trzech dobach odwysiewu. Siew trzeba wykonaç zgodnie z kalendarzem biodynamicznym. WczeÊniejszy wysiew bez podlewania jest bar-dziej wskazany ni˝ póêniejszy. Podczas wzrastania roÊliny nie nale˝y obok niej pieliç wszystkich chwastów. Z ka˝dej od-miany nale˝y pozostawiç chocia˝by po jednym. Chwasty mo˝na po prostu podcinaç. Przy takim post´powaniu nasionkozbiera w sobie informacje o cz∏owieku i w czasie wzrastania jego p∏odu b´dzie maksymalnie odbieraç z kosmosu i ziemienergi´ potrzebnà bezpoÊrednio dla konkretnej osoby. Chwastów nie nale˝y wyt´piaç, poniewa˝ równie˝ majà swoje prze-znaczenie. Niektóre z nich chronià roÊliny przed chorobami, a inne s∏u˝à im uzupe∏niajàcà informacjà. W czasie hodowa-nia roÊliny nale˝y z nià obcowaç, i chocia˝by raz w czasie jej wzrostu, podczas pe∏ni ksi´˝yca, podejÊç do niej i dotknàç.W taki sposób wyhodowane z nasionka p∏ody, u˝ywane przez cz∏owieka – hodowc´, sà zdolne wyleczyç go absolutnie zewszystkich chorób, znacznie zahamowaç starzenie si´ organizmu, pozbawiç z∏ych nawyków. Wielokrotnie zwi´kszajàzdolnoÊci umys∏owe siewcy i dajà zaspokojenie duchowe. P∏ody majà najefektywniejszy wp∏yw, gdy spo˝ywa si´ je niepóêniej ni˝ trzy dni od zbioru. Takà procedur´ nale˝y stosowaç do ró˝nych odmian owoców i warzyw uprawianych w ogro-dzie. Niekoniecznie trzeba wysiewaç w taki sposób ca∏à grzàdk´ ogórków, pomidorów. Wystarczy kilka krzaków z danegogatunku. Wyhodowane w taki sposób p∏ody b´dà si´ ró˝niç od innych tego samego gatunku nie tylko smakiem. Gdybypoddaç je analizie, to po porównaniu sk∏adu one te˝ oka˝à si´ inne. Przy sadzeniu rozsady, sadzonek krzewów lub drzewnale˝y uformowaç do∏ek swoimi r´kami, napluç do niego, a nast´pnie przysypanà sadzonk´ udeptaç bosà stopà. W proce-sie pocenia si´ nóg wychodzà z cz∏owieka toksyny zawierajàce informacje o chorobach organizmu, którà z kolei otrzymujàsadzonki. One przekazujà je swojemu potomstwu, które b´dzie mia∏o zdolnoÊç do walki z tymi schorzeniami. Od czasu doczasu nale˝y chodziç boso po ogrodzie.

Jakie roÊliny trzeba hodowaç? Wystarczà te, które rosnà w wi´kszoÊci ogrodów, a wi´c: maliny, porzeczki, agrest,ogórki, pomidory, truskawki i jakakolwiek jab∏onka. Bardzo dobrze, je˝eli jest wiÊnia, czereÊnia i kwiaty. Area∏ i teren,na jakim je posadzono, nie majà wi´kszego znaczenia. Obowiàzkowà roÊlinà, bez której nie ma mo˝liwoÊci wype∏nieniaharmonii w energetycznym mikroklimacie, jest s∏onecznik (chocia˝by jeden). Koniecznie trzeba zasiaç oko∏o pó∏tora,dwóch metrów kwadratowych zbó˝ i absolutnie bezwzgl´dnie nale˝y zostawiç wysepk´ naturalnie poroÊni´tà trawami,nie mniejszà ni˝ dwa metry kwadratowe. Je˝eli nie ma takiej naturalnej wysepki, to nale˝y jà stworzyç, przynoszàc z la-su lub ∏àki darƒ.

Dla cz∏owieka-ogrodnika wielkie znaczenie ma nie tylko ró˝norodnoÊç roÊlin i sposób ich posadzenia, ale przedewszystkim bezpoÊredni kontakt z nimi, dzi´ki któremu odbywa si´ gromadzenie informacji. Przedstawiony sposób sadze-nia jest niezwykle istotny. Najwa˝niejsze to daç temu kawa∏kowi przyrody pe∏nà wiedz´ o sobie. Wtedy nie tylko efektleczniczy, równie˝ ˝yciowe zabezpieczenie organizmu b´dzie znacznie wi´ksze ni˝ przy tradycyjnym uprawianiu p∏odów.W dzikiej, jak to okreÊlamy przyrodzie – a ona nie jest taka dzika, my jej po prostu nie znamy – istnieje mnóstwo roÊlin,którymi mo˝na wyleczyç absolutnie wszystkie znane choroby. Te roÊliny w∏aÊnie po to zosta∏y stworzone, tylko cz∏owiekutraci∏ cz´Êciowo wiedz´ o wartoÊciach zió∏. G∏ównym lekarzem cz∏owieka jest jego organizm, który od stworzenia by∏Êwiadomy, jakich zió∏ nale˝y u˝ywaç i w jakim czasie. Robi∏ to intuicyjnie. I nikt nie mo˝e go zastàpiç, bo to jest osobistylekarz dany ka˝demu przez Boga. Uczy ka˝dego, jak wróciç do tej wiedzy. RoÊliny z w∏asnego ogródka dzi´ki ponownemustworzeniu wi´zi b´dà ciebie leczyç i troszczyç si´ o ciebie. Samodzielnie ustalà w∏aÊciwà diagnoz´ i przygotujà specjalne,najbardziej efektywne dla ciebie lekarstwo.

Po wszelkie informacjeprosz´ si´ kontaktowaç

„„PPoowwrróótt ddoo NNaattuurryy““80-345 Gdaƒsk ul. Pomorska 86/d

tel. 058 556 3332

13