chatr_19

16
هریدهکاتای چهتر ده، کۆمپانیهفتانهیکی گشتی ه رۆژنامهیهوهبینهدا کۆده چهتر لهژێروهیهکانهوازی بهجیا یهکهم ساڵی19 ژماره2010\8\9 مه دووشهم دینار750 : نرخWWW.Chatrpress.com ەی توندسێكی پارتی رەخنپر بەروك دەگرێەكانی كەركپرسە ئەمنی لەبەر6 هتنش بێمهینوهییه،لهلێپرسیینه ن ئوتێلهکان پارکیان لەتەواوییرۆزبای پیرۆزەوە، پیمەزانیی مانگی رەەی هاتن بەبۆنگی رهمەزان ماناتەخوازینكەین، ئاوردستان و جیهان دەوسڵمانانی كو مندەڵی و و نەمانی گەوەژیانەتی و پێكە و برای ئاشتیبێتە هۆی بدا دنیاپەكاری لەسەرتاسەری خراۆژنامەی چەتر ستافی رنیار سەنگەر داشكی پزی�م�ان�گ�ای پ�ەی ل�ەئ�ام�ارێ�ك�یكی دەست كە وێنەیە سلێمانی دادوەریماوەیلە« وە هاتووە و تێیداتو كەو)چەتر( )430( ڵدابردووی ئەمسانگی ڕاەش ما شان ل��ەه��ەردووەس��ت��د گ�ی�ان ل��ەد ح�اڵ�ەت�یكراون تۆمار)ر و مێنێ( گەزی ڕە، كەرا ك�راوەوە ئاشككەدا ئ�ەئامارە لەەستداوە لەدیان گیانانەیتیی هاو ئ�ەو)171( گ��ەزی نێر وڕە ی�ان ل��ە)259( كەیئامارەون. لەگەزی مێ ب�وڕە یان لەنیدادوەری سلێماشكی دا پزیمانگای پەی�ەش مانگەیی ئ�ەو شم�اوەل�ە« وە ه�ات�و، ب�ەه�ۆیت��ی ه��او)117( اب�����ردوودا رگ�ەزی نێر وڕە یان ل�ە)23( وتان كە سویان گیانونگەزی مێ ب�وڕەی��ان لە)94( بەفیشەكتیش هاو)56( ،ەستداوە لەدوداكان لەئا بەهۆی خنتی هاو)16( و)13( دن وكانت�ی بەخن ه�او)14( ووت�ن�ی ك�ارەب�ا و دووت�ی ب�ە ب�ەرك�ە ه�او و یەكنی مار و دووپشكپێوەداتی بە هاواوی كیمیمادەیون بەیبوژەهراوتی بە هاوون بەگاز ویبوژەهراوتییەكیش بە و هاوچۆ وی هاتوتیش بەڕووداو هاو)118( )10( ارەوە وتنەخوتیش بەكەو هاو)14( دەرەكی و زەبریتی بە بەركەوتنی هاوتیتی بەنەخۆشی و دوو هاو هاو)46( ەستداوەیان لەدو گیانی نەزانرا بەهۆكار فەرهاد ئەحمەدی ساڵێكەانی ماوە شاری سلێمەكی تی هاو ئۆتۆمبێلێكی خ�ێ�رخ�وازی�ارێ�ك�ی ك وەك تیان، بۆ خزمەتكردنی هاوت ك�ردووە تایبەمی مردو و ئەوێبەرامبەر تەرێلەكەی ب ئۆتۆمب هەیەوەستیان بە كە پێویوەگوازێتە دە نەخۆشانەوە. بگوازرێنەوەكشانە بە ڕاە بازرگانێكیی ە خێرخوازی نی ئەم كار خاوە، دەڵێشە ڕە كەریمە حاجیری، زاهی سلێمانیدا پێویستە ل�ەڕاب�ردوووە شتانەی هەبو ئەو« وە كردەوەن بیرم لەتر و باشتر بكرێن، بۆیە م جوانۆدێل بەرز دابین بكەم بۆە ئۆتۆمبێلێكی م كتیكەش بری كارەرمدا و بڕیای خێرخوازی كار دابین بكەم بۆ ئەووەی ئۆتۆمبێلێك بێ ل�ەیان یه تا مردووەكان كە پرسەیان هە نەی بنەما بۆ سەروە یستە بگوازنە و شاەكی باش شێوەی بە گۆڕستانوینداوەرزی هابەتی ل����ە: بەتای�ش�ی وت�یستیانازەكان بێویرزێكی گەرمە جەن وە كە ئۆتۆمبێلە هەیە ئەمرەوەی س�اردك�ە بەئامێر و گەرمیی س��اردیم��ەی��ت و ئامێر دارەوازی تیەك بەبێ جیاو هاو تێدایە بۆ هەموشی، هەندێك ج�ار نەخۆشیرەەرانبە و بێ ب ئەو نەخۆشانەیبەتی بەتایوەگوازینە پێ دەكشاوەكی راشێوەی هەیە بەوەستیان بە كە پێوی وە. بگوازرێنە ئۆتۆمبێلەكە،ش�ۆف�ێ�رەك�ان�ی ل�ە�ێ�ك ی�ەكێكی ئەركوەك« ، دەڵ�ێ�ت�وان ح�ەم�ی�د ك�ەیكەی شۆفێرە سەرشانی خۆم لەگەڵ هاوڕێوە بۆ بكرێینەدار ئاگا تێكدا لەهەركا ترمداوە لەخۆبردویە بەوپەڕی نازەی جەوە گواستنەەنانەتوە، تك�اری�ەك�ەدەم داوا بچم ب�ەادەم ئامەویش بێت دووی ش ئەگەر یەكی تەلەفونەكانمانە ژم��ارەشی: ئەمە وتی)07701493416( یان)07701546915( دیمان پێوە یوەنوانێت پە تیەك ئەتو هاو هەمو بكات. ئەحمەد ـ سلێمانی جەزا كۆنفڕانسیی ئ��ام��ادەك��اریس��ت��ە دەەكی، كۆنگرەی�م�وك�رات�ی و دی ئ�اش�ت�ی ب��ۆ ك�ەن�اڵ�ەك�ان�یوس��ی��ان رۆژن��ام��ەن��و كارەكانی و تێیدان س�ازك�ردگ�ەی�ان�د راوە باسكرد،ی ئەو كۆنفرانسە بارە خۆیان لەندەی ئای« تودا لەسەرهازن لەدا كە بەنیا ه�ێ�زەك�ان�یوەیی ك��ش��ان��ەرد دوا ك����و ڕێكیبخەن.» لەعێراق ئەمریكا ئ�ێ�وارەیم�ەوان�ی�ەك�ە ن�گ�رە ڕۆژن�ا ك�ۆ ل��ەس��ەك��ۆی)2010 /8 /7( رۆژی بارەیو، لەڕێوەچوەسلێمانی بەزاد ل ئ�استەی امی دە ئەندوەكەكی كۆنگرە ناوەرۆ و ئاشتی كۆنفڕانسیاری سەرپەرشتی)چەتر( بە) ان عومەرسیرو( موكراتی دی ئێستاوە كار بۆ ئێمە لە« گەیاند ی ڕاكەین،ورە دەۆنفڕانسێكی گە بەستنی ك كۆنفڕانسە ئ�ەم لەبەستنیجمان ئامان�ای�ب�ەت ی��ەك��ە ت ئ��ام��ادەك��ردن��ی پ��ڕۆژەوەیی ك�ش�ان�ەرد دوادۆخ�ی ك��و ب�ەب�ارویوەیی نەتە هەستمریكا، وەكانی ئە هێزەم��ان��ەوێ��توە و دەك��ردۆت��ە ئ�ێ�م�ەی ك��ۆوەیورد زامن بكەین بۆ ئە مافەكانی كەبین ن قەیراندا توشیوهاتو لەداوەە دوای ئەمەوانی نگرە ڕۆژنا ئەو كۆمە ڕێكەوتیت، كە لەڕۆژی سێشەم دێ ه�ەول�ێ�ر ل���ەش���اری)2010 /7 /20( وانداری كەس می)93( ونی ئامادەبو بە. دەرەنجامیمدا ئەنجاێكیانیشتن و دانەك بەناوی پرۆژەیشتنەكە خۆی لە دانی و)�م�وك�رات�ی و دی ئ�اش�ت�ی پ����رۆژەی( كە بۆ ڕایوە بینێتە ا دەنامەیەكد بەیانستەكە كاریشراكرد، دەتییان ئاشك گش ل��ەچ��ەن��د م�ان�گ�یوەیك�����ەن ب���ۆئ���ە دەوە ی��ەوب��ارە�ۆن�ف�ران�س�ێ�ك ل��ەودا كه���ات���و دابەستن. بنامەكە لەماڵپەڕی و بەیان دەقی پرۆژەرەوە چەترپرێسدابخوێنە چەتری كوردستان ئاماژەمێكی پەرلەمان ئەندا بی زاڵە نێی حزلمك��ات، كە موە دە بۆ ئ�ەێت ه�ەم ح�زب و دەب بۆیە« ، ندا لەپەرلەماە بگەن كە كاریر لەو ڕاستی پەرلەمانتا هەمشەی پی دوو پەرلەمانتاری وەتی حزبایدراو وكی هەڵبژێرار تیمێ، پەرلەمانتوازە جیاوێنەری گەلە ن ئەندامی) ڕزگ��ار حەمە ئەمینحاكم( باسیردستان، وەك خ�ۆی پەرلەمانی كوستی سەربەخۆ لەلیەسێكی ك�ات وەك دەكی كوردستان،انی چۆتە پەرلەمان كوردست چ�ەت�ردا ڕۆژن��ام��ەی لەچاوپێكەوتنێكیك پەرلەمانتار وك�اری خ�ۆی وە ب�اس ل�ەمان دەكات وەكان و پەرلە فراكسیۆن ئەدای نێی حزبی هەستلم ندا م یە لەپەرلەما پێشیوادەكرێت. پێ نێیلم ندا م ڵێ: لەپەرلەما حاكم ڕزگار دە ێت و هەندێك جارس�ت پێدەكر ح�زب�ی ه�ەراوەشێوەی شا و هەندێك جاریش، بەزەقی بە نگە ئەمە تا یدەكرێت، ڕەڕاستەوخۆ بەد و نام هەرچۆنی بێت، بە ئاسای سنوری خۆیە پەرلەمان بەگشت لیست و پێویست بێتەرامبەر یەك هەڵوێست بن، لەبوەكانیەوارە قەمودەزگاكانیمەت و داكردنی حكو چاودێریراستنی میللەت و پارژەوەن�دی لەپێناو ب�ە�ای�ب�ەت و نێی تلمر لەمدە ی�اس�اك�ان، ب���ەواز. جیااسەتی سی ندا، ڵە لەپەرلەما بی زا نێی حزلم دەشڵێ: م پەرلەمانتارێت هەم حزب و هەم دەب بۆیەەتی حزبایە بگەن ك�ە ك��اری ل�ەو ڕاستیوازە، ج�ی�اشەی دوو پی و پ�ەرل�ەم�ان�ت�اریوێنەریدراو و نكی هەڵبژێرار تیمێ پەرلەمانت حزبەكانیش نێیلمروەها دەبێت م گەلە، هەی بێت، لەبەررژەوەن�دی گشت لەپێناوی ب�ەستنی مافیرا بانگەشەی پای حزبەكانوە ئەكەن. گشتی دەتان باس پەرلەمانی كوردس ئەو ئەندامەیومەتەاسی نەچو��ات: وەك سیوەش دەك ل��ە كەوەسمیەكی ڕەزگایەدە پەرلەمان، بەڵكو لەە، لەكاری پۆستەكەیوەیونەی پێداچودگا دا یاساین،نێكیكیان شوێ خۆم نزیكە و هەردوووە دەكرێت و یاسا لێكۆڵینەدگا لەداوەی لەبەرئەون اداچو بێت، لەپەرلەمانیش بەدوجێ دە جێبە وادەبینم ێت، پەرلەمان دەكرن بوار بۆ هەماومەتە ئەواسی نەچو سی نێیلم و بۆ م وەك نێ نییە، بەڵكولم بەم ێنە، بڕواشم شوكەم و دوور لەهەواخۆ كاردەرێكی سەربە دادوە دەبینم.اسی شتەكان سی و سۆزی دایە)5( ڕەپەەوتنەكە لەژەی چاوپێك درێ داوای جیاجیاەكینامەی بەیان چ�ەن�دەشڕەش كەن و هە لڤین دە گۆڤاری داخستنی لڤینیش ئەو ، سەرنوسەری كەن دە كەگۆڤارە لە دەزانێت» دەبی پارتیە بە زمان و ئەڕەشان هە« رزانیی لەسەر مەسعود با یاسای و داوایاسای دگا بەیت داش دەكات و داوا تۆمار دەكا بكات.ە لەگەڵ كەیسەكەداۆر مامەڵ تیر دمیرە، لڤین، ئەحمە وسەری گۆڤاری سەرنودان بۆ بەتۆمەتی هان« گەیاندی را بەچەتر لڤین گۆڤاری وسانی دنی رۆژنامەنو كرۆر تیر ، لەبنكەی)2010 /8 /8( ، مە یەكشەم رۆژی یاسایمیەسلێمانی، سكای سەرا ل پۆلیس ن�ی س�ەرۆك�ی پارتی رزا لەسەر مەسعود ب�ا كردان تۆماری كوردست دیموكرات كە، وتی ری گۆڤارە وسە سەرنو وە یەمبارە لە خەباتی ئۆرگانی فەرمی لەرۆژنامەی« )3542( ی كوردستان، ژمارە دیموكرات پارتی،)2010 /8 /5( مە پێنجشەم رۆژی ی هانیشكرا و بە ئا وە تە وكراوەنامەیەك ب بەیان وسانیی رۆژنامەنو وە دات بۆ ئ��ە ڵك دە خە رۆرژنامەكە« شی ، وتی»ۆر بكەن لڤین تیر س�ڵ لەهیچ وەیش�ك�راو ب�ە ب�ێ ئ���ە ب�ە ئ�ا» نی داوە كردنماۆر تیر وە، هانی بكاتە شتێك ێكخراویدین ر چەند كە ئ�ەوانگەیان راشی وە كردۆتە داریان بۆ ئەو مەبەستە ئاگا وڵەت نێودە ن پێداون.شیاری پشتگینی كەمپی بەڵێنی ودین اب�ردوودا چەنی چەند رۆژی رماوە لە لەهەرێمی كوردستان ئامێزشەڕەنامەی هە بەیانامەكان كەنێك لەبەیان یەك وە ت��ە و ك��راوە ب) اكەین چیتر قبوڵ نگروپی( گروپێك بەناویەكی و وێنەی یانكردوە وە دەر رینامە وی هۆشدا بەنا بەڵێ( شانی بەناونی وە تو كەو) چەتر( دەست خائینە د میرەسە و ئەحمە قانعی فەرد جاسو وە: هاتو تێیدا) خیانەتەش ئاوێنەی و لڤینی ت�ی هەرێمس�ە دە ب�ە وە رینامەیە ل�ەم هۆشداەتی سوكایدن و كە چیتر شێوانینگەیەن رادە لەژێر ناویمان ریەكان روە كردن بەمێژووی سەاكەین. قبوڵ ن رادەربڕین زادی ئانی هەین، رۆژی لڤی تەی سەرنوسەری بەو ل�ەم�زگ�ەوت�ەك�ان�ی هەولێری بەشێك م��ە ا داواینید هەی ت�اری نوێژی و ده�ۆك ل�ەو . ئەحمەدیان كردووە لیڤین گۆڤاری داخستنی دیارە رینامەیە : بەپێی ئەو هۆشدا میرە، دەڵێ مە سەر بەپارتی بن، بەویان كە نوسی ئەوانەی هەڵوێستی وە بدات و وونكردنە پارتی ر دەبێت وە و شتێ ئە جدی هەبێت، چونكە پێش هەموش دیارەشكرا بەئا« ، تی خراپە بۆ سومعەی پار دەبی پارتی كە لەزمان و ئەسراوە بەزمانێك نو دەچێت��ی��ك��ردن لە�ژن�ەی داك��ۆك ل�ی پ��رس��ی ب��ەرگەیاند:�وەر حسێن، را ، ئ�ەن�وس�ان رۆژن�ام�ەن ك���ردن���ی ئ�ەو پ�ش�ت دەر ك��ێ ل�ە زان���رێ ن���ا حكومەت م هەیە، بە ونی ە بو رینامەیەو هۆشدا اوێكدا نێت لەئاست هەر رود ر دەزا پرسیا بە بەرارێتی پرسیە حكومەت بەر : پێویست و دەڵێت بگرێتەئەستۆ.ەكیاننامەی ، بەیان ئ�ێ�وارە لڤین�ن�ێ دوێ»دایە لەمەترسی�م�انژی�ان« شانی بەناونی رەكان یوەندیدا یەنە پە گشتی و راستەی ڕای ئاینستی دەزان بەپێوی« ا دەڵێن ووە و تێید ك�رد كەبەهۆی ئەو وە داربكەینە یەك ئاگا و هەمو زادی وستی ك�ردووە ئا پارتی در بارودۆخەیدایە و زاد لەمەترسیاندنی ئا ربڕین و راگەی رادەشەیڕە م هە ردە لڤینیش لەبە وسانی رۆژنامەنو رتیدانەی پاموكراتی نادی هەڵمەتە ئەم وە كەینە دار دە یەك ئاگا و هەمو« دەشڵێنمان وسانمەتی رۆژنامەنو كە ژی�ان و سە ندایە.ی كوردستا دیموكرات پارتی لەئەستۆی وەەی مزگەوتەكانەی لەرێگ وە كە جگە ل�ە دیكەشن شێوازی بەچەندی لەدژداوین فتوایە سەرمانە هێرش بكەن نداوە ك خەڵكیان هادین جار چەن) چ�ەت�ر( مەبەستە بۆ ئ�ەم و رۆژنامەیی پارتی پرسانی ندی بە بەر یوە پە ری جۆراوجۆر م بەهۆكا ك�رد، ب�ە وە خەباتە وە لێدوان بدەن. یە و بارە ون لە نەبو ئامادەرەوە بخوێنەوەیەمبارەدا راپۆرتێك لە)3( ڕەپە لە چەترخنەی پارتی ڕەی)19( پرسی لقی بەر�وكەكانی ك�ەركپ�رس�ە ئەمنی ت�ون�د ل�ەب�ەر�اوی�ان دەب�اتتەرخەم نگ�رێ�ت و بەكەم دە زۆر هەیەك�ەم�ت�ەرخ�ەم�ی« و دەڵ���ێوە،ەكانی كەركوكەپرسە ئەمنییەن بەر لە��وك ب��ازگ��ەك��ان��ی ك��ەرك�ان ب�ازگ�ەیوی ه�ەم�و عەلەیكومن،م و سە��ی��ەكن���گ���ە ل��ۆری ڕەنرێتە بهێ)TNT( وت��ی ل��ەب��ازگ��ەك��ان ب��ەش��ووە ك���ەرك���وك���ەائێستاش تەپشكنرێت، ن وبازبكرێت دەروك بپارێزرێنكانی كەركاوە دەروازە نەتوانرپرسی نوێی لقی محەمەد كەمال، بەرتدا و لەهەمانكاوك پارتی لەكەركی)19( م�ی ئەنجومەنی پ�ارێ�زگ�اش�ە، لە ئ�ەن�دادا)چ�ەت�ر( ڕۆژن�ام�ەی چاوپێكەتنێكی كێشە و گرفتەكانیخ�ات�ەس�ەر تیشك دە وای��ەون�ی��وك، ب�ۆچ�و ئ��ەم��ڕۆی ك��ەركسی كەیونیرەكی ئاڵۆزبو هۆكاری سەەیە شۆڤێنی عەقڵیەتە ئ��ەو��وك ك��ەرككەن كەعێراقدا حوكمدە لەەتی عەقڵیێ�ژك�راوەی در بەو. ئاماژە حزبی بەعسەش دەكاتنكاریانە گۆڕا ل���ەدوای ك�ە پ�ارت�یردن�ەك�ان�ی ه�ەڵ�ب�ژا وە)3 /7( میداوە. ئەنجاەكێتیدا ی سنوری لەلقەكانی پارتی دەڵ�ێ: ناونانیپرسەی ئەو بەرەكێتی یدی دوو شەهی شەقامێك بەناویوەیەایییە، بەدڵنیارێكی باش نوە ك و پارتیەوك ئەگەر نییە ئەم هەیە لەكەركەتی حزبایوە؟ە بۆچی كراونەتەو بارەگا حزبی هەموتی دەگرنەكێتی و پارخنە لەیشی رە ئەوانەەتییاتر حزبایی و پارتی ز بۆخۆیان لەیەكێتكەن. دە لەسەردا)چەتر( ەوتنەكەی لەچاوپێك: عێراقدەك�ات و دەڵ���ێ عێراقیش ق�س�ە فیدراڵ وغەز عێراقێكی لەسەر كا بەسا هەمان عەقڵی بەعسیە، ئەگینوری دەستوموكراسیائێستاش دی، ت ح�وك�م دەك���اتوەی لەبەرئەكراوە پرسێكی قبوڵنە لەعێراقوە وموكراسی نەبو دیروەردەی لەعێراقدا پە نییە.دایە)5( ڕەپەەوتنەكە لەژەی چاوپێك درێ وسانی دنی رۆژنامەنو كر ۆردان بۆ تیر بەتۆمەتی هانۆمار دەكات رزانی تی لەسەر مەسعود با یاسای ی لڤین، سكا لەعێراق ئەمریكا هێزەكانیوەی كشانە پێشۆنفڕانسێكی كار بۆ بەستنی كە دەكرێت گەورین بە خۆڕایوەی مردووەكاێلێك بۆ گواستنە ئۆتۆمب خراپەسڕەك و بە ، كەركوەكانی هەولێردانی زین رەوشیونامی: ی حاكم رزگار:ەچومەتە پەرلەماناسی ن سی نێیلم بۆ مزا جه: فۆتۆ2 ل ســـلـێــمـا نــینگی ڕابردووداەش ما لەش)430( جیاجیا بە رووداویەستداوەیان لەد كەس گیانایبهت ت- چەتر

Upload: deyreen-salih

Post on 20-Feb-2016

229 views

Category:

Documents


5 download

DESCRIPTION

Rojnamey Chatr

TRANSCRIPT

Page 1: Chatr_19

رۆژنامه‌یه‌کی‌گشتی‌هه‌فتانه‌یه‌،‌کۆمپانیای‌چه‌تر‌ده‌ریده‌کات

به‌جیاوازییه‌کانه‌وه‌‌له‌ژێر‌چه‌تردا‌کۆده‌بینه‌وه‌

نرخ:‌‌750دینار دووشه ممه 9\8\2010 ژماره 19 ساڵی یه که م WWW.Chatrpress.com

بەرپرسێكی پارتی رەخنەی توند لەبەرپرسە ئەمنیەكانی كەركوك دەگرێ

ئوتێله‌کان‌پارکیان‌نییه‌،له‌لێپرسیینه‌وه‌ش‌بێمه‌ینه‌تن‌‌‌6لەتەواوی‌ پیرۆزبایی‌ پیرۆزەوە،‌ رەمەزانی‌ مانگی‌ هاتنی‌ بەبۆنەی‌موسڵمانانی‌كوردستان‌و‌جیهان‌دەكەین،‌ئاواتەخوازین‌مانگی‌ره‌مەزان‌و‌ گەندەڵی‌ نەمانی‌ و‌ پێكەوەژیان‌ و‌ برایەتی‌ و‌ ئاشتی‌ هۆی‌ ببێتە‌

خراپەكاری‌لەسەرتاسەری‌دنیادا

ستافی‌رۆژنامەی‌چەتر

دانیار سەنگەر پزیشكی پ��ەی��م��ان��گ��ای ل��ەئ��ام��ارێ��ك��ی دەست وێنەیەكی كە سلێمانی دادوەری )چەتر( كەوتووە و تێیدا هاتووە »لەماوەی شەش مانگی ڕابردووی ئەمساڵدا )430( ح��اڵ��ەت��ی گ��ی��ان ل���ەدەس���ت���دان ل���ەه���ەردوو

ڕەگەزی )نێر و مێ( تۆماركراون«.كە ك��راوە، ئاشكرا ئ��ەوە لەئامارەكەدا لەدەستداوە گیانیان هاواڵتییانەی ئ��ەو )171( و نێر ل��ەڕەگ��ەزی ی��ان )259(لەئامارەكەی ب��وون. مێ لەڕەگەزی یان سلێمانیدا دادوەری پزیشكی پەیمانگای ه��ات��ووە »ل��ەم��اوەی ئ��ەو ش��ەش مانگەی ب��ەه��ۆی ه���اواڵت���ی، )117( راب������ردوودا نێر و ل��ەڕەگ��ەزی یان )23( كە سووتان گیانیان ب��وون لەڕەگەزی مێ )94(ی��ان بەفیشەك هاواڵتیش )56( لەدەستداوە، و )16( هاواڵتی بەهۆی خنكان لەئاودا )13( بەخنكاندن و ه��اواڵت��ی )14( و

ه��اواڵت��ی ب��ە ب��ەرك��ەوت��ن��ی ك��ارەب��ا و دوو هاواڵتی بەپێوەدانی مار و دووپشك و یەك هاواڵتی بەژەهراویبوون بەمادەی كیمیاوی و بەگاز بەژەهراویبوون هاواڵتییەكیش و )118( هاواڵتیش بەڕووداوی هاتوچۆ و )14( هاواڵتیش بەكەوتنەخوارەوە و )10( دەرەكی و زەبری بەركەوتنی بە هاواڵتی )46( هاواڵتی بەنەخۆشی و دوو هاواڵتی بەهۆكاری نەزانراو گیانیان لەدەستداوە«.

فەرهاد ئەحمەدهاواڵتیەكی شاری سلێمانی ماوەی ساڵێكە ئۆتۆمبێلێكی خ��ێ��رخ��وازی ك��ارێ��ك��ی وەك تایبەت ك��ردووە بۆ خزمەتكردنی هاواڵتیان، ئۆتۆمبێلەكەی بێبەرامبەر تەرمی مردو و ئەو نەخۆشانە دەگوازێتەوە كە پێویستیان بەوە هەیە

بە ڕاكشانەوە بگوازرێنەوە.بازرگانێكی خێرخوازییە كارە ئەم خاوەنی سلێمانی، زاهیری حاجی كەریمە ڕەشە، دەڵێ پێویستە ل��ەڕاب��ردوودا »ئەو شتانەی هەبووە جوانتر و باشتر بكرێن، بۆیە من بیرم لەوە كردەوە كە ئۆتۆمبێلێكی مۆدێل بەرز دابین بكەم بۆ كاری خێرخوازی و بڕیارمدا كارەكەش بریتی بێ ل��ەوەی ئۆتۆمبێلێك دابین بكەم بۆ ئەو بنەمااڵنەی كە پرسەیان هەیه تا مردووەكانیان بە شێوەیەكی باش و شایستە بگوازنەوە بۆ سەر

گۆڕستان«.هاویندا ل�����ەوەرزی بەتایبەتی وت��ی��ش��ی: بێویستیان جەنازەكان گەرمە وەرزێكی كە ئۆتۆمبێلە ئەم هەیە س��اردك��ەرەوە بەئامێری گەرمی و س���اردی ئامێری و دارەم��ەی��ت

تێدایە بۆ هەموو هاواڵتیەك بەبێ جیاوازی نەخۆشیشی ج��ار هەندێك بەرانبەرە، بێ و پێ دەگوازینەوە بەتایبەتی ئەو نەخۆشانەی كە پێویستیان بەوە هەیە بەشێوەیەكی راكشاو

بگوازرێنەوە.ئۆتۆمبێلەكە، ل��ەش��ۆف��ێ��رەك��ان��ی ی��ەك��ێ��ك ئەركێكی »وەك دەڵ��ێ��ت ح��ەم��ی��د، ك��ەی��وان سەرشانی خۆم لەگەڵ هاوڕێ شۆفێرەكەی

بۆ بكرێینەوە ئاگادار لەهەركاتێكدا ترمدا لەخۆبردویەوە بەوپەڕی جەنازە گواستنەوەی تەنانەت ب��ەدەم داواك��اری��ەك��ەوە، ئامادەم بچم

ئەگەر یەك دووی شەویش بێت«.تەلەفونەكانمانە ژم���ارەی ئەمە وتیشی: )07701493416( یان )07701546915(هەموو هاواڵتیەك ئەتوانێت پەیوەندیمان پێوە

بكات.

جەزا ئەحمەد ـ سلێمانی

كۆنفڕانسی ئ��ام��ادەك��اری دەس��ت��ەی كۆنگرەیەكی دی��م��وك��رات��ی، و ئ��اش��ت��ی رۆژن���ام���ەن���ووس���ی���ان ب���ۆ ك��ەن��اڵ��ەك��ان��ی كارەكانی تێیدا و س��ازك��رد راگ��ەی��ان��دن خۆیان لەبارەی ئەو كۆنفرانسەوە باسكرد، لەسەر »ئایندەی لەداهاتودا بەنیازن كە ه��ێ��زەك��ان��ی ك���ش���ان���ەوەی دوای ك����ورد

ڕێكیبخەن. لەعێراق« ئەمریكا ك��ۆن��گ��رە ڕۆژن��ام��ەوان��ی��ەك��ە ئ��ێ��وارەی ل��ەس��ەك��ۆی )2010/8/7( رۆژی لەبارەی بەڕێوەچوو، لەسلێمانی ئ��ازاد ناوەرۆكی كۆنگرەكەوە ئەندامی دەستەی و ئاشتی كۆنفڕانسی سەرپەرشتیاری دیموكراتی )سیروان عومەر( بە )چەتر(بۆ كار لەئێستاوە »ئێمە ڕاگەیاند ی دەكەین، گەورە كۆنفڕانسێكی بەستنی كۆنفڕانسە ئ��ەم لەبەستنی ئامانجمان ئ���ام���ادەك���ردن���ی پ���ڕۆژەی���ەك���ە ت��ای��ب��ەت

ك��ش��ان��ەوەی دوای ك���ورد ب��ەب��ارودۆخ��ی هێزەكانی ئەمریكا، وە هەستی نەتەوەیی ئ��ێ��م��ەی ك���ۆك���ردۆت���ەوە و دەم��ان��ەوێ��ت ئەوەی بۆ بكەین زامن مافەكانی كورد

نەبین«. لەداهاتوودا توشی قەیران ئەوە دوای ڕۆژنامەوانیە كۆنگرە ئەو ڕێكەوتی سێشەممە لەڕۆژی كە دێت، ه��ەول��ێ��ر ل����ەش����اری )2010/7/20(میوانداری كەس )93( بەئامادەبوونی دەرەنجامی ئەنجامدا. دانیشتنێكیان و بەناوی لەپرۆژەیەك خۆی دانیشتنەكە )پ�����رۆژەی ئ��اش��ت��ی و دی��م��وك��رات��ی( و ڕای بۆ كە دەبینێتەوە بەیاننامەیەكدا كاریش دەستەكە ئاشكراكرد، گشتییان دەك�����ەن ب����ۆئ����ەوەی ل��ەچ��ەن��د م��ان��گ��ی داه���ات���وودا ك��ۆن��ف��ران��س��ێ��ك ل��ەوب��ارەی��ەوە

ببەستن.

دەقی‌پرۆژە‌و‌بەیاننامەكە‌لەماڵپەڕی‌چەترپرێسدا‌بخوێنەرەوە

چەترئاماژە كوردستان پەرلەمانی ئەندامێكی بۆ ئ��ەوە دەك��ات، كە ملمالنێی حزبی زاڵە و ح��زب ه��ەم دەبێت »بۆیە لەپەرلەماندا، هەم پەرلەمانتار لەو ڕاستیە بگەن كە كاری پیشەی دوو پەرلەمانتاری و حزبایەتی جیاوازە، پەرلەمانتار تیمێكی هەڵبژێردراو و

نوێنەری گەلە«.ئەندامی ئەمین( حەمە ڕزگ��ار )حاكم باسی خ��ۆی وەك كوردستان، پەرلەمانی لەلیستی سەربەخۆ كەسێكی وەك دەك��ات كوردستان، پەرلەمانی چۆتە كوردستانی چ��ەت��ردا ڕۆژن��ام��ەی لەچاوپێكەوتنێكی و پەرلەمانتار وەك خ��ۆی ل��ەك��اری ب��اس ئەدای فراكسیۆنەكان و پەرلەمان دەكات و پێشیوایە لەپەرلەماندا ملمالنێی حزبی هەست

پێدەكرێت.حاكم ڕزگار دەڵێ : لەپەرلەماندا ملمالنێی جار هەندێك و پێدەكرێت ه��ەس��ت ح��زب��ی بەزەقی و هەندێك جاریش، بەشێوەی شاراوە و ناڕاستەوخۆ بەدیدەكرێت، ڕەنگە ئەمە تا سنوری خۆی ئاسایی بێت، بەاڵم هەرچۆن و لیست بەگشت پەرلەمان پێویستە بێت قەوارەكانیەوە یەك هەڵوێست بن، لەبەرامبەر چاودێریكردنی حكومەت و دامودەزگاكانی

پاراستنی و میللەت ب��ەرژەوەن��دی لەپێناو و ت��ای��ب��ەت لەملمالنێی ب����ەدەر ی��اس��اك��ان،

سیاسەتی جیاواز.دەشڵێ : ملمالنێی حزبی زاڵە لەپەرلەماندا، پەرلەمانتار هەم و حزب هەم دەبێت بۆیە حزبایەتی ك���اری ك��ە بگەن ڕاستیە ل��ەو ج��ی��اوازە، پیشەی دوو پ��ەرل��ەم��ان��ت��اری و پەرلەمانتار تیمێكی هەڵبژێردراو و نوێنەری گەلە، هەروەها دەبێت ملمالنێی حزبەكانیش لەبەر بێت، ب��ەرژەوەن��دی گشتی لەپێناوی ئەوەی حزبەكان بانگەشەی پاراستنی مافی

گشتی دەكەن.ئەو ئەندامەی پەرلەمانی كوردستان باس نەچوومەتە سیاسی وەك دەك���ات: ل��ەوەش پەرلەمان، بەڵكو لەدەزگایەكی ڕەسمیەوە كە دادگای پێداچوونەوەیە، لەكاری پۆستەكەی خۆم نزیكە و هەردووكیان شوێنێكی یاساین، لەبەرئەوەی لەدادگا لێكۆڵینەوە دەكرێت و یاسا جێبەجێ دەبێت، لەپەرلەمانیش بەدواداچوون وادەبینم پەرلەمان دەكرێت، بوار هەمان بۆ ئەو نەچوومەتە سیاسی ملمالنێی بۆ و شوێنە، بڕواشم بەملمالنێ نییە، بەڵكو وەك دادوەرێكی سەربەخۆ كاردەكەم و دوور لەهەوا

و سۆزی سیاسی شتەكان دەبینم.درێژەی‌چاوپێكەوتنەكە‌لەالپەڕە‌)5(‌دایە‌

داوای جیاجیا بەیاننامەیەكی چ��ەن��د داخستنی گۆڤاری لڤین دەكەن و هەڕەشەش لەگۆڤارەكە دەكەن، سەرنوسەری لڤینیش ئەو »هەڕەشانە بە زمان و ئەدەبی پارتی« دەزانێت بارزانی مەسعود لەسەر یاسایی داوای و تۆمار دەكات و داواش دەكات دادگا بەیاسای

تیرۆر مامەڵە لەگەڵ كەیسەكەدا بكات.سەرنووسەری گۆڤاری لڤین، ئەحمەدمیرە، بۆ هاندان راگەیاند »بەتۆمەتی بەچەتری تیرۆركردنی رۆژنامەنووسانی گۆڤاری لڤین رۆژی یەكشەممە، )2010/8/8(، لەبنكەی پۆلیسی سەرا لەسلێمانی ، سكااڵی یاسایم پارتی س��ەرۆك��ی ب��ارزان��ی مەسعود لەسەر

دیموكراتی كوردستان تۆماركرد«.لەمبارەیەوە سەرنووسەری گۆڤارەكە، وتی فەرمی ئۆرگانی خەباتی »لەرۆژنامەی پارتی دیموكراتی كوردستان، ژمارە )3542( ،)2010/8/5( پێنجشەممە رۆژی ی بەیاننامەیەك باڵوكراوەتەوە و بە ئاشكرا هانی

رۆژنامەنووسانی ئ��ەوەی بۆ دەدات خەڵك لڤین تیرۆر بكەن«، وتیشی »رۆرژنامەكە ب��ە ئ��اش��ك��راو ب��ە ب��ێ ئ����ەوەی س��ڵ لەهیچ شتێك بكاتەوە، هانی تیرۆركردنمانی داوە« رێكخراوی چەندین ئ��ەوان كە راشیگەیاند نێودەوڵەتیان بۆ ئەو مەبەستە ئاگادار كردۆتەوە

و بەڵێنی كەمپینی پشتگیریشیان پێداون.لەماوەی چەند رۆژی راب��ردوودا چەندین بەیاننامەی هەڕەشە ئامێز لەهەرێمی كوردستان كە لەبەیاننامەكان یەكێك ك��راوەت��ەوە ب��اڵو گروپێك بەناوی )گروپی چیتر قبوڵ ناكەین( بەناوی هۆشدارینامەوە دەریانكردوە و وێنەیەكی بەناونیشانی )بەڵێ دەست )چەتر( كەوتووە قانعی فەرد جاسوسە و ئەحمەد میرە خائینە و لڤینیش ئاوێنەی خیانەتە( تێیدا هاتووە: هەرێم ب��ەدەس��ەاڵت��ی هۆشدارینامەیەوە ل��ەم رادەگەیەنین كە چیتر شێواندن و سوكایەتی كردن بەمێژووی سەروەریەكانمان لەژێر ناوی

ئازادی رادەربڕین قبوڵ ناكەین.

بەوتەی سەرنوسەری لڤین، رۆژی هەینی هەولێر ل��ەم��زگ��ەوت��ەك��ان��ی بەشێك م���ەالی داوای هەینیدا نوێژی ل��ەوت��اری ده��ۆك و داخستنی گۆڤاری لیڤینیان كردووە. ئەحمەد میرە، دەڵێ : بەپێی ئەو هۆشدارینامەیە دیارە ئەوانەی كە نوسیویانە سەر بەپارتی بن، بەاڵم دەبێت پارتی روونكردنەوە بدات و هەڵوێستی جدی هەبێت، چونكە پێش هەموو شتێ ئەوە بۆ سومعەی پارتی خراپە، »بەئاشكراش دیارە بەزمانێك نوسراوە كە لەزمان و ئەدەبی پارتی

دەچێت«.ب��ەرپ��رس��ی ل��ی��ژن��ەی داك��ۆك��ی��ك��ردن لە راگەیاند: حسێن، ئ��ەن��وەر رۆژن��ام��ەن��وس��ان، ن����ازان����رێ ك���ێ ل��ەپ��ش��ت دەرك����ردن����ی ئ��ەو هۆشدارینامەیەوە بوونی هەیە، بەاڵم حكومەت بە بەرپرسیار دەزانێت لەئاست هەر روداوێكدا بەرپرسیارێتی پێویستە حكومەت دەڵێت: و

بگرێتە ئەستۆ.بەیاننامەیەكیان لڤین، ئ��ێ��وارە دوێ��ن��ێ

لەمەترسیدایە« »ژی��ان��م��ان بەناونیشانی ئاراستەی ڕای گشتی و الیەنە پەیوەندیدارەكان دەزانین دەڵێن »بەپێویستی تێیدا و ك��ردووە هەموو الیەك ئاگاداربكەینەوە كەبەهۆی ئەو بارودۆخەی پارتی دروستی ك��ردووە ئازادی رادەربڕین و راگەیاندنی ئازاد لەمەترسیدایە و رۆژنامەنووسانی لڤینیش لەبەردەم هەڕەشەی

ئەم هەڵمەتە نادیموكراتیەی پارتیدان«.دەشڵێن »هەموو الیەك ئاگادار دەكەینەوە رۆژنامەنووسانمان سەالمەتی و ژی��ان كە لەئەستۆی پارتی دیموكراتی كوردستاندایە. مزگەوتەكانەوە لەرێگەی ل��ەوەی جگە كە فتوای لەدژداوین بەچەندین شێوازی دیكەش

خەڵكیان هانداوە كە هێرش بكەنە سەرمان«.ئ��ەم مەبەستە )چ��ەت��ر( چەندین جار بۆ پەیوەندی بە بەرپرسانی پارتیی و رۆژنامەی جۆراوجۆر بەهۆكاری ب��ەاڵم ك��رد، خەباتەوە

ئامادەنەبوون لەو بارەیەوە لێدوان بدەن.لەالپەڕە‌)3(دا‌راپۆرتێك‌لەمبارەیەوە‌بخوێنەرەوە

چەتربەرپرسی لقی )19(ی پارتی ڕەخنەی ك��ەرك��وك ئەمنیەكانی ل��ەب��ەرپ��رس��ە ت��ون��د دەب��ات ن��اوی��ان بەكەمتەرخەم و دەگ��رێ��ت هەیە زۆر »ك��ەم��ت��ەرخ��ەم��ی دەڵ����ێ و كەركوكەوە، ئەمنیەكانی بەرپرسە لەالیەن

ب���ازگ���ەك���ان���ی ك���ەرك���وك ه��ەم��ووی��ان ب��ازگ��ەی سەالم و عەلەیكومن، ڕەن����گ����ە ل���ۆری���ی���ەك بهێنرێتە )TNT(

ك���ەرك���وك���ەوە ب���ەش���ووت���ی ل��ەب��ازگ��ەك��ان تائێستاش نەپشكنرێت، و دەربازبكرێت نەتوانراوە دەروازەكانی كەركوك بپارێزرێن«.لقی نوێی بەرپرسی كەمال، محەمەد )19(ی پارتی لەكەركوك و لەهەمانكاتدا لە پ��ارێ��زگ��اش��ە، ئەنجومەنی ئ��ەن��دام��ی )چ��ەت��ر(دا ڕۆژن��ام��ەی چاوپێكەتنێكی گرفتەكانی و كێشە دەخ��ات��ەس��ەر تیشك ئ���ەم���ڕۆی ك���ەرك���وك، ب��ۆچ��وون��ی وای��ە كەیسی ئاڵۆزبوونی سەرەكی هۆكاری شۆڤێنیەیە عەقڵیەتە ئ���ەو ك��ەرك��وك كە حوكمدەكەن لەعێراقدا عەقڵیەتی درێ��ژك��راوەی حزبی بەعسە. ئاماژە بەو گۆڕانكاریانەش دەكات ك��ە پ��ارت��ی ل���ەدوای ه��ەڵ��ب��ژاردن��ەك��ان��ی ە و )3 /7 (

لەلقەكانی سنوری یەكێتیدا ئەنجامیداوە.ناونانی دەڵ��ێ : پارتی بەرپرسەی ئەو یەكێتی شەهیدی دوو بەناوی شەقامێك و پارتیەوە كارێكی باش نییە، بەدڵنیاییەوە حزبایەتی هەیە لەكەركوك ئەگەر نییە ئەم كراونەتەوە؟ بۆچی حزبیە بارەگا هەموو ئەوانەشی رەخنە لەیەكێتی و پارتی دەگرن بۆخۆیان لەیەكێتی و پارتی زیاتر حزبایەتی

دەكەن.لەسەر )چەتر(دا لەچاوپێكەوتنەكەی عێراق دەڵ���ێ : و ق��س��ەدەك��ات عێراقیش و فیدراڵ عێراقێكی كاغەز لەسەر بەس دەستوورییە، ئەگینا هەمان عەقڵی بەعس دیموكراسی تائێستاش دەك����ات، ح��وك��م لەبەرئەوەی قبوڵنەكراوە پرسێكی لەعێراق لەعێراقدا پەروەردەی دیموكراسی نەبووە و

نییە.درێژەی‌چاوپێكەوتنەكە‌لەالپەڕە‌)5(دایە

بەتۆمەتی هاندان بۆ تیرۆركردنی رۆژنامەنووسانی لڤین، سكااڵی یاسایی لەسەر مەسعود بارزانی تۆمار دەكات

پێش كشانەوەی هێزەكانی ئەمریكا لەعێراق كار بۆ بەستنی كۆنفڕانسێكی

گەورە دەكرێت ئۆتۆمبێلێك بۆ گواستنەوەی مردووەكان بە خۆڕایی

یونامی: رەوشی زیندانیەكانی هەولێر، كەركوك و بەسڕە خراپە

حاكم‌رزگار:بۆ ملمالنێی سیاسی نەچومەتە پەرلەمان

فۆتۆ: جه زا

ل2

نــی ســـلـێــمـا لەشەش مانگی ڕابردوودا بە رووداوی جیاجیا )430( كەس گیانیان لەدەستداوە

چەتر -تایبه ت

Page 2: Chatr_19

ساڵی یه که م ژماره 19 2 دووشه ممه 9\8\2010

دۆسیەی ئەنفالی دوو، لەدادگای بااڵی تاوانەكانی عێراق دەكرێتەوە

»پرۆگرامی خوێندنگە ئاینییەكان باسی كوردی تێدا نییە«

»خۆپیشاندان سازدەكەین دژی بەقاچاغبردنی نەوت«

بەتۆمەتی »گەندەڵی« سكااڵ لەكۆمەڵەی قوربانیان دەكرێت

»لەبەردەم ئەنجومەنی وەزیران چادر هەڵدەدەین«

رونكردنەوەیەك بۆ شارەوانی سلێمانی

یونامی:رەوشی زیندانیەكانی هەولێر، كەركوك و بەسڕە خراپە

ڕووی گەرما شەپۆلێكی ڕۆژێ��ك��ە چەند م��اوەی بەڕێوه بەری ك��ردووە، كوردستان هەرێمی لەناوچەكانی كەشناسی سلێمانیش ڕایدەگەیەنێت ئەم شەپۆلە تا كۆتایی

ئەم هەفتەیە بەردەوام دەبێت.)دارا حەسەن فەرەج( بەڕێوه بەری كەشناسی سلێمانی بە چەتری ڕاگەیاند: ماوەی چەند ڕۆژێكە شەپۆلێكی پاڵەپەستۆی نزم لەباشوری هەرێمەوە هاتووەتە ناوچەكانی و دەكرێت مەزەندە هاوینە بەشەپۆلێكی كە كوردستان

پلەكانی گەرما ڕووی لەبەرزبوونەوە كردووە.لە گەرما پلەی بەرزترین ڕۆژان���ەدا ل��ەم وتیشی : �� لەنێوان )44 ناوچەكانی گەرمیان تۆماردەكرێت، كە دەوروبەریشی )42��44( و لەسلێمانی دەبێت، پلە )46 )30�� 28( لەسلێمانی پلەش نزمترین دەكرێت، تۆمار پلەی نزمترین گەرمیانیش لەناوچەی تۆماردەكرێت، گەرما )32 ��34( تۆماردەكرێت، ئەم شەپۆلەی گەرما تا

)10و11(ی ئەم مانگە بەردەوام دەبێت.

ئا/ رێبوار عەزیز

ب��ەردەم ب��ەرزك��راوەی راپۆرتی بەپێی دوا ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی، بارودۆخی و هەولێر و بەسڕە هەر سێ گرتووخانەی لەپێوەرە بەشێك و لەخراپیدایە ك��ەرك��وك

بەزیندانیكردنی تایبەت نێودەوڵەتیەكانی لەدەستداوە، ئەمەش سكرتێری گشتی نەتەوە

یەكگرتووەكان دێنێتە قسە.ن��ێ��ودەوڵ��ەت��ی راپ����ۆرت����ی ب���ەپ���ێ دوا یەكگرتوەكان نەتەوە نێردەی كە)یونامی( چوار رۆژی ك��ردوە و ئ��ام��ادەی لەعێراق شەممەی هەفتەی رابردوو خستویەتیە بەردەم ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی، بەڕوونی باس لەكۆمەڵێك بارودۆخی ناوخۆی عێراق لەبەشێكیاندا تیشك دەخاتە سەر دەك��ات و خراپی ڕەوشی هەر سێ گرتوخانەی بەسرە

و هەولێر و كەركوك.راپ��ۆرت��ەك��ە، نێو زان��ی��اری��ەك��ان��ی بەپێی بەدەیان هەزار كەس لەو سێ گرتوخانەیەدا بەبێ دادگاییكردن و دیاریكردنی بەڵگەی

زیندانی تاوانكارییان كراون، لەبارەی ڕەوشی پێوانە نێودەوڵەتیەكانی گرتوخانەكاندا، نێو یونامی لەراپۆرتەكەیدا نوسیویەتی »بەشێكی گ����رت����ووخ����ان����ەك����ان ل���ەڕەوش���ی س��ت��ان��دارد دەكەین داوا الیانداوە، بەپێی گرتوەخانەكان نێودەوڵەتیەكان پێوەرە

دروست بكرێن«.ب�����������ەدوای دوا

یونامی راپۆرتەكەی گەیشتنی بەدەست ك���ی���م���ۆن(ی س��ك��رت��ێ��ری گشتی )ب�����ان

خۆی دڵ��ەڕاوك��ێ��ی یەكگرتووەكان ن��ەت��ەوە بەرۆژنامەنووسان رادەگەیەنێت، بەوەی مافی

لەبەرامبەر مرۆڤ هاواڵتیانی عێراقدا

وای لێهاتووە.ئەوەی ڕونبۆتەوە، مافی نوسینگەی م���رۆڤ ل��ەن��ێ��ردەی یەكگرتوەكان نەتەوە ل������ەع������ێ������راق ب��ۆ ت�����ان�����وپ�����ۆك�����ردن و ن��وس��ی��ن��ی راس��ت��ی ئ������ەن������ج������ام������ی پشتی راپۆرتەكەی ب��ەدات��ای ه��ەر سێ كەركوك هەولێر و و بەسڕە گرتووەخانەی بەستوە و تێیدا لێدوانی زیندانیانی وەرگرتووە.

لەبەشێكی راپۆرتەكەدا جەخت لەڕەوشی بەتایبەتی ب��ەس��رە گ��رت��ووخ��ان��ەی بینای ك���راوەت���ەوە، تێدا ه��ات��ووە ك��ە »ئ��ەو بینایە تێدا نێودەوڵەتی تایبەتمەندی كەمترین

نییە«.راپ��ۆرت��ی چەندین لەعێراقدا یونامی جۆربەجۆركانی ڕەوش���ە ل��ەب��ارەی گشتی عێراقەوە نوسیوە و پێشتریش لەبارەی ڕەوشی تێروتەسەلی ڕاپۆرتێكی رۆژنامەنووسانەوە ئەو گەیشتبووە تێیدا ك��ە ئ��ام��ادەك��ردب��وو ئەنجامەی پیشە و ژیانی رۆژنامەنووسی تێدایە زۆری ك��ەم��وك��ورت��ی ل��ەع��ێ��راق��دا دەڵ��ێ��ت: »ئ���ازادی ك��ە ئ��ەو قسەیەشی و فەراهەمكراوە« لەعێراقدا رۆژنامەنووسی

بەدرۆی خستەوە.

هەولێر- رەهێڵ مامەش

دوای ئەوەی لەساڵی )2007( دادگای بااڵی تاوانەكانی عێراق، بڕیاری كۆتایی )182( ئەنفالكردنی دۆس��ی��ەی ل��ەس��ەر هەزار كەس لە خەڵكی كوردستان دەركرد، ب��ڕی��ارە دۆس��ی��ەی دووەم����ی ئ���ەو ت��اوان��ە

دەستپێبكاتەوە.ل��ێ��پ��رس��راوی دۆس��ی��ەك��ان ل���ەوەزارەت���ی ئەنفالكراوەكانی و شەهیدان ك��اروب��اری ح��ك��وم��ەت��ی ه��ەرێ��م م��وح��س��ی��ن ح��ەس��ەن ش���ێ���روان���ی، ب���ە ڕۆژن����ام����ەی )چ��ەت��ر(دادگ��ای ب��ڕی��اری لەسەر ڕاگەیاند: ی

تاونەكانی عێراق، دۆسیەی دووەم بااڵی هەزار )182( ئەنفالكردنی بە سەبارەت دەك��رێ��ت��ەوە، ك��وردس��ت��ان لەخەڵكی ك��ەس لیژنەی وەك ئێمە م��ەب��ەس��ت��ە ئ���ەو ب��ۆ دۆسیەكان لەوەزارەتی كاروباری شەهیدان و ئ��ەن��ف��ال��ك��راوەك��ان ب��ۆ ئ���ەو دۆس��ی��ەی��ە ئ��ام��ادەب��اش��ی��م��ان ك������ردووە و دەس��ت��ەی بڕیارە و دەستنیشانكردوە پ��ارێ��زەران��م��ان ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمش ڕەزامەندی

لەسەر بدات.وت��ی��ش��ی: ب��ۆ ئ���ەو م��ەب��ەس��ت��ە خ��ودی د.ب��ەره��ەم ه��ەرێ��م حكومەتی س��ەرۆك��ی سەندیكای چوارەمی لەكۆنگرەی ساڵح هاوكاری بەڵێنیدا كوردستان پارێزەرانی

وەزارەت������ی ك���اروب���اری ش��ەه��ی��دان بكات لەدادگای دۆسیانەی ئەو لەسەرخستنی ب���ااڵی ت��اوان��ەك��ان ت��ای��ب��ەت ب��ە خەڵكی

كوردستان ماون.لەالیەن خۆشیەوە عەبدولڕەحمان زێباری، لەدۆسیەی پ��ارێ��زەران دەستەی ئەندامی ڕاگەیاند: )چ��ەت��ر(ی بە ی��ەك ئەنفالی لەسەر كۆتایی بڕیاری دەرچوونی دوای كۆتایی ل��ەب��ڕگ��ەی ئ��ەن��ف��ال، دۆس��ی��ەی گرتنەبەری پێویستە هاتووە، بڕیارەكەدا ئ��ەو دۆسیەیە ب��ۆ ی��اس��ای��ی رێ��وش��وێ��ن��ی بەردەوام بێت، بۆ ئەو مەبەستەش بڕیاری كە تریدا كەسی )423( دەستگیركردنی

دەستیان لەوتاوانەدا هەبووە.

هەولێر - ڕەهێل مامەش

ئیسالمی ئایینی زان��ای��ان��ی یەكێتی ماڵپەری لەسەر كە بەنوسراوێك كوردستان خۆی باڵویكردۆتەوە ڕەخنە لەو گۆڕانكاریانە دەگرێت كە لە سیستەمی خوێندنی خوێندنگە ئایینیەكانی وەزارەتی ئەوقافدا كراوە، بەڕێوەبەری ڕاگەیاندنی ئەوقافیش رەخنەكان بە »لەجێی

خۆیدایە« ناودەبات.زانایانی یەكێتی نوسراوە ئەو بەگوێرەی ئایینی ئیسالمی پێیوایە، مادە زانستیەكانی زمانی عەرەبی لە پرۆگرامە نوێیەكە زۆر الوازە و كاتێك خوێندكار دەربچێت هیچ لەزمانی عەرەبی نازانێت. هەروەها لەماوەی شەش ساڵی خوێندن كە لە پرۆگرامە تازەكەدا هاتووە، هیچی لەبارەی مێژووی كورد تێدانیە و كەمترین بابەت لەبارەی سۆزی نەتەوەیی و هەستی نیشتیمانپەروەری تێدایە. هەر بەگوێرەی ماڵپەرەكە یەكێتی زانایان

داوای لەوەزارەتی ئەوقاف كردووە پێداچوونەوە بەو پرۆگرامە نوێیەدا بكات، چونكە بەمشێوەیە خزمەت بە ئاستی زانستی و ڕەوشی ئەمڕۆی

كوردستان ناكات.بەڕێوەبەری راگەیاندنی وەزارەت��ی ئەوقاف نەقشبەندی، مەریوان ئایینی، ك��اروب��اری و سەبارەت بە گۆڕینی پرۆگرامی نوێی خوێندنی

خوێندنگا ئایینیەكان بە ڕۆژنامەی چەتری راگەیاند: ئێمە لەڕاگەیاندنی وەزارەتی ئەوقاف زانایانی یەكێتی تێبینیانەی ئ��ەو پێمانوایە دەكەم هەست و خۆیدایە لەشوێنی ئایینی، ئەو گۆڕانكاریانەی لەالیەن كۆمەڵێك خەڵكی پسپۆر لەبواری شەریعە و زانستی لەوەزارەتەكانی )ئەوقاف و پەروەردە و خوێندنی بااڵ(ی هەرێم

كراون، گۆڕانكاری بنەڕەتی نین.وتیشی: زیاتر بەگوێرەی بیروبۆچوونی ئەو كەسانە كراون كە خۆیان لەلیژنەكەدا بوون، بۆیە بە پێویستی دەزانم ئەو لیژنەیەی بۆ ئەو مەبەستە

پێكهاتووە گۆڕانی بەسەردابێت.نەقشبەندی ئاماژە بۆ ئەوەش دەكات: پێویستە لەپرۆگرامی تازەی خوێندنی ئیسالمی وانەی پێكەوە ژیان و كۆمپیوتەر و زمانی ئینگلیزی هەبێت، هەروەها پێمانوایە پێویستە گۆڕانكاری

لە وانە شەرعیەكانی ئەو پرۆگرامە بكرێت.لە ئێستادا دوو ه��ەزار خوێندكار لە )30( خوێندنگای قۆناغەكانی ناوەندی و دواناوەندی و پەیمانگاكاندا هەیه كە سەربە وەزارەتی ئەوقافن ئیسالمی خوێندنی و كوردستان لەهەرێمی لیژنەیەكی لەالیەن ماوەیەك پێش دەخوێنن. هاوبەش لەوەزارەتەكانی )ئەوقاف و پەروەردە و خوێندنی بااڵ(ی هەرێم چەند گۆڕانكاریەكیان لە سیستەمی خوێندنی ئەو خوێندنگایانەدا كرد.

سلێمانی-جەزا ئەحمەد بەرگری ت���ۆڕی بەدەستپێشخەری ل��ەم��اف و ئ��ازادی��ی��ەك��ان��ی خ��ەڵ��ك و بە بەشداری كۆمەڵێك رۆشنبیر و چاالكوانی ڕێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی »بۆ دادگایكردنی قاچاغبەرانی نەوت« پێنج

شەممەی رابردوو كەمپینێك پێكهێنرا.وت����ەب����ێ����ژی ك���ەم���پ���ی���ن���ی ن�����ا ب��ۆ بەقاچاغبردنی نەوت، ئاكۆ خەلیل زاد، لەلێدوانێكیدا بۆ )چەتر( دەڵێ »ئامانجی سەرەكیمان لەدروستكردنی ئەم كەمپینە، بەیاساییكردنی دۆسیەی بەقاچاغبردنی ن���ەوت���ە، دەم���ان���ەوێ���ت ل��ەڕێ��گ��ەی ئ��ەو و ك��ەوت��ووە كەدەستمان بەڵگەنامانەی

دەستمان دەكەوێت بیكەن بەدۆسیەیەكی یاسای و بەفشاری مەدەنی لەڕێگەی خۆپیشاندانەوە پێشكەشی داواكاری گشتی بكەین بۆ ئەوەی

كاری لەسەر بكرێت«.یاساوە لەڕێگەی دەم��ان��ەوێ��ت وتیشی: داواكاری گشتی ناچاربكەین كار لەسەر ئەم دۆسیەیە بكات، ئەوكەسانەی كە تێوەگالون

ل��ەب��ەق��اچ��اغ��ب��ردن��ی ن��ەوت لێپێچینەوەیان لەكوردستان لەگەڵدا بكرێت و دادگایی

بكرێن.كەمپینەكە وت��ەب��ێ��ژی ئ���ەوەش���ی خ���س���ت���ەڕوو، كە چ��ەن��د رۆژێ���ك���ە دەس��ت��م��ان ك������ردووە ب���ەك���ۆك���ردن���ەوەی پ���ش���ت���ێ���وان���ی ل����ەك����ەس و الیەنەكان، دەمانەوێت سەرەتا بەڵگەنامە كۆبكەینەوە لەسەر بەقاچاغبردنی نەوت، پاشان دۆسیەكە بەیاسایی بكەین و بانگەواز بكەین بۆ گشت خەڵكی كوردستان، كەبەشداربن لەو خۆپیشاندانەی كە بەنیازین س��ازی بكەین بۆ پێشكەشكردنی دۆسیەكە

بەداواكاری گشتی.

لە ژمارە )18(ی رۆژی دووشەممە )2010/8/2(ی رۆژنامەی )چەتر( لەالپەڕە دوودا هەواڵێك بەناونیشانی )شارەوانی تەنها كۆاڵنی گۆڤاری لڤین قیرتاو ناكات( ل��ەس��ەر گ��ەڕەك��ەك��ەی ئێمە گ��ەڕەك��ی ع��ەل��ی ناجی باڵوكراوەتەوە، بەپێویستمانزانی ئەم سەرنجانە بخەینە روو:-

- ئێمە ج��گ��ە ل����ەوەی دووب������ارەی دەك��ەی��ن��ەوە كە قیرتاونەكردنی گەڕەكەمان هیچ پەیوەندییەكی بە گۆڤاری لڤینەوە نییە، چونكە ئەو گۆڤارە ماوەی ساڵێكە هاتۆتە ئەو گەڕەكەوە، بەاڵم ماڵەكان نزیكەی پەنجا ساڵە لەو بەو لێدوانەی سەبارەت ئەو لەهەمانكاتدا گ��ەڕەك��ەدان، كێشەیە بەرپرسی قیر )بەرهەم ئەحمەد( داویەتی لەبارەی كێشەكەوە و بە رۆژنامەوانەكەی چەتری وتووە »ئەگەر دەتوانن با دانیشتوانی گەڕەكەكە عەریزەیەك بدەن تابۆیان قیربكەین، وەدەشڵێت من گۆڤار و رۆژنامەم نە خوێندۆتەوە و دەشڵێت ئێمە ئاگاداری ئەم كۆالنە نین كە تا ئێستا

وەك ئێمەش ناجیدا، عەلی لەگەڕەكی نەكراوە قیرتاو دانیشتوانی گەڕەكەكە زۆر سەیرە بەالمانەوە كە شارەوانی لە ئاستی ئەم كۆاڵنەی ئێمەدا نوستووە!!؟« بەو بەرپرسە رادەگەیەنین بە راستی سەرمان سوڕما لەوەی كە دەڵێت دوای لە نەخوێندۆتەوە ڕۆژنامەیەكم و گۆڤار هیچ تەواوكردنی خوێندنەوە!!! پاشان لەو بەرپرسە دەپرسین ئایا ئەو گەڕەكانەی تری سلێمانی كە قیرتاو دەكرێت هەموویان بە عەریزە قیر دەكرێن یان ئەو عەریزەدانە تەنیا شمولی

گەڕەكەكەی ئێمەدەكات…- هیوادارین بەڕێوەبەری قیر و بەرپرسانی شارەوانی ئەم روونكردنەوەیەمان بە عەریزە وەربگرن و بیخوێننەوە و چیتر گەڕەكەكەمان بێبەش نەكەن و قیرتاوی بكەن بۆمان، هەروەها ئەم كۆاڵنە ڕێگایەكی سەرەكیە بۆ بەڕێوەبەرایەتی

كشتوكاڵی سلێمانی، كە زۆر هاتوچۆی لەسەرە.

هاواڵتییەكی ئەو گەڕەكە

هەڵەبجە - كەلسوم حسێن

دوای ئ��ەوەی لە م��اوەی ڕاب���ردوودا چەند هەڵەبجە قوربانیانی لەكۆمەڵەی كەسێك جیابونەوە، بە تۆمەتی گەندەڵی و لەسەر حەوت ملیۆن دینار سكااڵ لەدژی كۆمەڵەكەیان تۆمار

دەكەن. یەكێك لەكەسوكاری شەهیدانی هەڵەبجە و ئەندامی كۆمەڵەكە، رێبوار ئەحمەد عەبدوڵاڵ، سكااڵیەك لەسەر كۆمەڵەی قوربانیان تۆمار دەكات، بە تۆمەتی »خواردنی حەوت ملیۆن دینار كە بۆ بریندارانی كیمیابارانی هەڵەبجە لەالیەن دەستەی بااڵی كۆمەڵەكەوە وەرگیراوە«. بەگوێرەی سكااڵ كە لە )8/15(دا دەبێت خۆیان

و كەفیلەكانیان لەدادگا ئامادەبن. لە الیەكیترەوە وتەبێژی كۆمەڵەی قوربانیانی هەڵەبجە، كامیل عەبدولقادر، بە ڕۆژنامەی )چەتر(ی ڕاگەیاند »بەهۆی ئەوەی گۆڤاری )بەڵگە( بەناوی كەسێكی نەناسراوەوە بابەتێكی لەسەر كۆمەڵەكەمان باڵوكردۆتەوە و هەندێ تۆمەتیشی خستۆتە پاڵ من، بۆیە پەیوەندیم بە جەمال عەبدوڵاڵ، سەرنوسەری بەڵگەوە كرد و پێم وت: ئایا ئەو ناوە هەیە یان كەسێكی خەیاڵیە؟ ئەویش وتی ئەوە كێشەی خۆمانە«.

دەڵێ قوربانیان كۆمەڵەی وتەبێژەكەی »لە دوای وەاڵمدانەوەی ئەو بابەتە، بڕیارمدا بە بەڵگەوە پاكی خۆم بسەلمێنم و گۆڤاری

بەڵگەش بدەمە دادگا«.

هەڵە بجە - یادگار رەئوفكیمیابارانی پلەیەكی شەهیدی )200( نوێنەری هەڵەبجە ئاماژە بۆ ئەوە دەكات، تائێستا نەبوونەتە خاوەنی زەوی و یەكەی نیشتەجێبوون، سەرەڕای ئەوەی چەندینجار وەزیری پێشووی ئەنفال و شەهیدان و وەزیری نوێ بەڵێنیان

پێداون، بەاڵم بێ ئەنجام بووە. وارس��ی )200( نوێنەری م��ارف، تۆفیق محەمەد )200( ئێمە وت: بە)چەتر(ی هەڵەبجە كیمیابارانی ئیمزامان كۆكردەوە تاداوا لەحكومەت بكەین خانومان بۆ بكات، دوو ساڵیشە چاوەڕوانین ئەگەر وەاڵم نەدرێینەوە ئەڕۆینە پەرلەمان و ئەنجومەنی وەزیران بۆسەندنەوەی مافی

ڕەوای خۆمان.ه��ەر ل��ەو ب��ارەی��ەوە س��ەرۆك��ی كۆمەڵەی قوربانیانی كیمیابارانی هەڵەبجە، لوقمان عەبدولقادر، دەڵێ : شەرمە دوای )22( ساڵ هێشتا وارسی شەهید مابێت نەبووبێتە خاوەنی یەكەی نیشتەجێبوون، یەكێك لەداواكانمان كە ساڵی پار مام جەالل هات بۆ هەڵەبجە بەڵێنی پێداین خانوو بۆ كەسوكاری شەهیدان دابین بكات، بەاڵم جێبەجێ نەبوو، ئێستاش یاداشتێكمان داوەت��ە ئەنجومەنی وەزی��ران ئەگەر جێبەجێ نەكرا، لەبەردەم ئەنجومەنی وەزیران چادر هەڵئەدەین. چ��ەت��ر پ��ەی��وەن��دی ك���رد ب���ەوەزی���ری ش��ەه��ی��دان و

ئەنفالكراوەكانەوە، بەاڵم پەیوەندیەكە دروست نەبوو.

بەرپرسی ئۆفیسی سلێمانی كۆمیسیۆنی بااڵی سێ سەرپەرشتیكردنی ل��ەدوای هەڵبژاردنەكان، پڕۆسەی هەڵبژاردنی عێراق و هەرێمی كوردستان لەسنوری پارێزگای سلێمانی ، ماوەی )10( رۆژە

دەستی لەكارەكەی كێشاوەتەوە.لەكاركێشانەوەكەی دەست بەهۆكاری سەبارەت )ت��اه��ی��ر م��ح��ەم��ەد ئ��ەم��ی��ن( ب��ە )چ���ەت���ر(ی وت یاداشتێكی ئێستا پێش رۆژ )10( »نزیكەی بەكۆمیسیۆنی پێشكەش لەكاركێشانەوەم دەس��ت كە ئەوەیە هۆیەكەی كرد، هەڵبژاردنەكان بااڵی بۆ ك��ار سلێمانی لەئۆفیسی ساڵە سێ م��اوەی هەڵبژاردنەكان دەكەم و لە سێ پڕۆسەی هەڵبژاردندا بەشدار بووم، كاركردن لەبواری هەڵبژاردندا كارێكی زۆر قورس و گرانە زۆرینەی كاتەكانت لێدەگرێت ماندوو تەنها لەكێشانەوەم دەس��ت هۆكاری بۆیە بوونە لەو كارەدا«، وتیشی »ئەمە تاكە پۆستە كە

توانیبێتم بۆماوەی سێ ساڵ تێیدا بەردەوام بم«.

چەتر دەس���ت وێنەیەكی ك��ە لەبەیاننامەیەكدا كەوتووە كرێنشینەكانی ناوبازاڕی هەڵەبجە یاداشتێك پێكردووە، دەست كۆكردنەوەیان ئیمزا هەڵمەتێكی و داوادەكەن دەنگیان بگەیەننە پەرلەمان »چونكە بڕیاری زیادكردنی باج زیانی بۆخەڵكی هەژار هەیە، سەڕای نەگیراوە، لەبەرچاو هەڵەبجە تایبەتمەندی ئ��ەوەش محەمەد )ج��ەالل لەوباریەوە كارەساتە«. كەخاوەنی هەڵەبجە خانوبەرەی باجی بەڕێوەبەری مستەفا( بەوەكالەت، بە چەتری وت: خەماڵندنی گشتی پێنج ساڵ جارێك ئەنجام ئەدرێت، ئەویش بەپێی فەرمانێك ساڵی )2454( بەژمارە داراییەوە وەزارەت��ی لەالیەن )1959( یاسای هەمواركراو مەبەست لەخەماڵندنی شارۆچكەكان و ش��ار ه��ەم��وو خ��ان��وب��ەرەی��ە، باجی دەگرێتەوە، ئێمەش لەسنوری هەڵەبجە ئەو نوسراوەمان بۆ هاتووە بە لیژنەیەكی سێقۆڵی لەشارەوانی و تاپۆ ئەوخەماڵندنە ئەنجام ئەدەین، وە تەحەدای ئەوكەسەش

دەكەین دەڵێت باجی خانوبەرە پارەی زیادەیان نوسیوە.

هەڵەبجە، زیادكردنی باج»شەپۆلێكی گەرما كوردستان دەگرێتەوە« بەرپرسی كۆمیسیۆن دەست لەكاردەكێشێتەوە

نوچه ین کورت

هه ڵه بجه -یادگار رەئوف سلێمانی-ئاسۆ محەمەد سلێمانی-دانیار سەنگەر

Page 3: Chatr_19

ساڵی یه که م ژماره 19 3 دووشه ممه 9\8\2010

چاودێرێك: دەستور لەژێر فشاری دەرەكیدا ناخرێتە راپرسیەوە

گ��ەورەت��ری��ن كێشەی لەژێر نەتەوانەی ئ��ەو دەوڵەتانی دەس��ەاڵت��ی بەڵێن لەئاست متمانەیە قەیرانی عەرەبدان، لەپشت سیاسەتمەدارانەی ئ��ەو ك���ردەی و داڕشتنی ستراتیژ و تاكتیكی ئەو دەوڵەتانەوەن، بەومانایەی ه��ەزاران ساڵە چەندین نەتەوە و كەمینەنەتەوە گیرۆدەی چەوساندنەوە و حەزی بەدەگمەن ب��وون��ەت��ەوە، ع��ەرەب داگیركاری دەبینرێ نەتەوەیەك لەژێر دەسەاڵتی ئەواندابن و مافیان دابین كرابێت، ئەمە هەقیقەتێكی تاڵە و ناكرێ لەبەرخاتری چەند سیاسەتمەدارێك دێزەبەدەرخۆنە بكرێت، مەسەلەی كورد وەك هەستیارەكانی ناوچە چارەنووسی نەتەوەو كەركوك و خانەقین وەك نمونەیەك، باشترین بەڵگەی سازش نەكردنی نەتەوەی سەردەستەی

عەرەبە لەگەڵ ڕاستییەكدا.ئ����ەوەی ل��ێ��رەدا م��ای��ەی پ��رس��ی��ارە، دوای گ���ۆڕب���ەگ���ۆڕب���وون���ی چ���ەن���دی���ن رژێ��م��ی دیكتاتۆریی لەعێراق، هێشتا واڵتەكە بەرەو ئارامی نەڕۆیشتووەو نەتوانراوە بەباشی بەغداد كۆنتڕۆڵ بكەن و خاوەنی تانك و فڕۆكە و كوردیش نین، بەعسیش سوپای توانستی پێشمەرگەی هێزێكی و ئ��ارام ناوچەیەكی پتەوی هەیە، ئایا ئەگەر لەم قۆناغەدا هەڕەشە ئەوا بكەن، خانەقین و كەركوك لەناوچەی سبەی ببنە خ��اوەن سوپای مۆدێرن ، چۆن

مامەڵە دەكەن؟ ل���ەه���ەم���ووان ج��ێ��گ��ەی داخ����ت����ر، ك���ورد قسە نییە ئامادە هێشتا ستەمدا لەوپەڕی بۆتە ئەمەش بكات، مەسەالنە ئەم لەسەر ب��ەرام��ب��ەرەك��ان الی��ەن��ە كەموكورتییەكیترو هۆكارەكەی دەگێڕنەوە بۆ الوازی ئێمە نەك بۆ سازشی ژیانی ئاشتیانە. ئەمڕۆ گوتاری نەگێڕانەوەی لەعێراقدا، ع��ەرەب سەرەكی خانەقین و كەركوكە بۆ كوردستان بەو بیانووەی ئەمە دەبێتە سەرەتای جیابوونەوەی كوردستان، لەكاتێكدا ئەوە وەرگرتنەوەی ئەو ناوچانە نییە ح��ەزی ج��وداخ��وازی دروس��ت دەك��ات، بەڵكو توندوتیژی بەغداد لەمامەڵەكردنیاندا لەگەڵ كورد، مەسەلەی جیابوونەوەمان ال دەوروژێنێت. هەوڵدان بۆ پەنابردنەبەر هێزی سەربازی بۆ لەالیەن كۆنتڕۆڵكردنی خانەقین و كەركوك هەوڵی لەالیەكیتریشەوە عێراقەوە، سوپای ئاشتی بۆ هێوركردنەوە، دوو تەوەرەی گرنگی

وروژاند:نەك هێز بەزەبری خانەقین و كەركوك -بەیاسا لەالیەن رژێمی سەدامەوە داگیركراون، ب��ۆ چەسپاندنی یاسا ب���ەاڵم ح���ەزی ك���ورد ناچاری كرد مەسەلەكە بخاتە چوارچێوەی بەرێگای پێویستمان هەربۆیەشە ی��اس��اوە، سێیەمە كە دەكرێ ماددەی )140( جێبەجێ رێككەوتنامەیەكی ب��ەوم��ەرج��ەی بكرێت نوێی ستراتیژی مۆر بكرێت تا هەروەكچۆن داهاتی كەركوك بۆ گشت عێراقە، داهاتی

شارەكانیتریش پشكی كوردی تیادا بێت. پۆستێك بەدەستهێنانی مشتومڕی -هێشتا عێراق نوێی لەحكومەتی ك��ورد بۆ بەردەوامە، دەبێ بەغداد ئەو هەقیقەتە بزانێ كە پیادەكردنی ئەم رەقییە بەرامبەر بەكورد، جێبەجێكردنی داوای دەك����ات ن��اچ��ارم��ان پرۆژەكەی جۆزیف بایدن بكەین، تاعێراق بۆ سێ هەرێم یاخود سێ ویالیەت دابەش بكرێت پەیوەستبین عێراقدا لەچوارچێوەی تەنها و

بەیەكترەوە. خۆیان كورد سەركردایەتی داخە جێگەی ئەوان لەكاتێكدا داب��ڕان��دووە، لەمیللەتەكەیان بەمیللەتەوە سەركردەن و بەبێ جەماوەر ناتوانن بارودۆخە لەم كارتێكی گوشار هیچ جۆرە گەورەترین بكەن. دروس��ت ن��اه��ەم��وواران��ەدا لەئاست ك��ورد سەركردایەتی كەمتەرخەمی میللەتدا، سزانەدانی بەرپرسانی نمونەی ئاو، كارەبا، سوتەمەنی و رێگاوبانە كە بوونەتەمایەی كێشانە ئەو بەچەشنێك هاواڵتیان، بێزاری هەستی كوردایەتی سارد كردۆتەوە. ئێستاش ئەركی هەنوكەیی بەرپرسان و سەركردایەتی كوردییە بێنەوە ن��او ج��ەرگ��ەی ج��ەم��اوەر تا سەرلەنوێ پشتیوانی بەدەست بهێننەوە و وەك كارتی گوشاریش بۆسەر بەغداد بیخەنەگەڕ تا ڕێگای سێیەمی كوردی سەركەوتن مسۆگەر

بكات.

بەرەو رێگای سێیەم

دەستوری عێراقی لەساڵی )2005(ەوە دەرچووە و هەتائێستاش هەرێمی كوردستان ب��ەب��ێ دەس���ت���ور ب���ەڕێ���وەدەچ���ێ���ت، ئ��ەم��ە لەساڵی كوردستان پەرلەمانی لەكاتێكدا بەشێك ب����ەڕای دروس��ت��ب��ووە. )1992(ناهێڵێت ئ��ەوەی سیاسیش لەچاودێرانی دەستور خ��اوەن ببێتە كوردستان هەرێمی واڵتانی هەرێمین، بەڕای پەرلەمانتارانیش پێویستە هەرچی زووە ئەو دەستورە بخرێتە

راپرسیەوە.دەستورێكمان پێویستە

)1992(ەوە لەساڵی ئ��ەوەی س��ەرەڕای بەاڵم دروستبووە، كوردستان پەرلەمانی خاوەنی كوردستان هەرێمی هەتائێستاش پەرلەمانی ل��ە)2009/6/24( دەستورنیە، ك��وردس��ت��ان ب��ەپ��ەل��ە پ����ڕۆژەی دەس��ت��وری ه��ەرێ��م��ی پ��ەس��ەن��د ك���رد و دوات����ر ل��ەژێ��ر دەرەوەی گوشاری جەماوەر و الیەنەكانی دەسەاڵت نەخرایە راپرسیەوە، پەرلەمانتاران و چاودێرانی سیاسیش بەپێویستی دەزانن هەموار هەرێم دەس��ت��وری زووە هەرچی

بكرێت و بخرێتە راپرسیەوە.ئەندام پەرلەمانی نوێی عێراق، د.سامان بۆ لەلێدوانێكیدا ل��ەم��ب��ارەی��ەوە ف���ەوزی، لەهەموو زیاتر »ئێستا دەڵێت )چەتر( دەستورە دەرك��ردن��ی كاتی دیكە كاتێكی بۆ هەرێمی كوردستان، ئەگەر لەڕابردوودا پاساوێك هەبوو بێت كە دەستوری عێراقی عەرەبی پێشوو دانی بەهەرێمی كوردستاندا نەناوە ئێستا هیچ پاساوێك نیە« هاوكات لەسەر ك��وردس��ت��ان پەرلەمانی ئەندامی لیستی گۆڕان، كاردۆ محەمەد، سەرەڕای ئەوەی ئاماژەی بەوەكرد پرۆژەی دەستوری

ه��ەرێ��م��ی ك��وردس��ت��ان ك��ات��ێ��ك خ��رای��ەڕوو دۆخێكی ئاسایی نەبوو، پێویستی بەوەبوو دەشڵێت وەربگیرێت، خەڵك تێبینیەكانی »بەگشتی ئێمە تێبینیمان لەسەر پرۆژەی دەستوری هەرێمی كوردستان هەبوو دەكرا تەعبیری لەئیرادەی خەڵك بكردایە« ئەو بەبیری گ��ۆڕان لیستی پەرلەمانتارەی تەرخەمی كەم دەهێنێتەوە كە »بەڕاستی كێشە س��ەرەڕای دەستوردا لەدانەنانی كرا )1992(ەوە لەساڵی دەك���را سیاسیەكان دابنرایە دەستورێك بكرایە باش كارێكی تەعبیری لەڕای خەڵكی بكردایە« بەڕای چاودێرانی سیاسیش ئەمە تەنها بەرژەوەندی دەس��ەاڵت��داران��ی تێدایە، رۆژن��ام��ەن��ووس و عەبدولخالق، مەسعود سیاسی چاودێری لەمبارەیەوە وتی »نەبوونی دەستور لەساڵی )1992(ەوە یەك مانا دەبەخشێت ئەوەیە كە گەندەڵیە و تاكڕەوی بەنیازی دەس��ەاڵت بەردەوامی بە بۆیە كوردستان لەهەرێمی

دەركردنی دەستور دوادەخات«.ئەزمونەكەمان دەگواستەوە

»ب��ەڕەچ��اوك��ردن��ی ه��ەن��دێ��ك ش��ت كە دەستوری ه��ات��ووە عێراقیدا ل��ەدەس��ت��وری هەرێمی كوردستان دابنرێت« ئەمە وتەی عێراقە، پەرلەمانی نوێیەكەی ئەندامە قسەكانیدا ل��ەدرێ��ژەی ف���ەوزی، س��ام��ان رای��دەگ��ەی��ەن��ێ��ت ك��ە »دەس��ت��ور ب��ەرزت��ری��ن یاسایە لەواڵتدا بۆیە چەند وردبین، لەكاتی ل��ەدوای چونكە باشە كارێكی دانانیدا كارێكی تیایدا گۆڕانكاریكردن دانانی لەدەستوری ئێستا ئەوەی وەك نیە ئاسان

عێراقدا هەیە«.مامۆستای زانكۆ، د.كامەران مەنتك، ل��ەدوای ك��ورد وت��ی »دەب��وو لەمبارەیەوە

راپ���ەڕی���ن���ەوە ب��ی��ری ل����ەوە ب��ك��ردای��ەت��ەوە دەس��ت��ورێ��ك دابنێت ل��ەب��ەرئ��ەوەی ئ��ەرك و م��اف��ەك��ان ل��ەڕێ��گ��ەی دەس���ت���ورەوە دی��اری دەكرێت و پەیوەندی فەرمانڕەوا و فەرمان پ��ێ��ك��راو رێ��ك��دەخ��ات ئ��ەگ��ەر دەس��ت��ورێ��ك هەبوایە رەنگە كورد توشی كۆمەڵێك كێشە گۆڕانیش، پەرلەمانتارەكەی نەبووایە« كاردۆ محەمەد، دەڵێت »ئەگەر دەستورمان حوكمی واق��ع ئ��ەم��ری هەندێك هەبوایە

دەچەسپاند كە زۆر باش بوو بۆمان«. »دەبوو وتیشی عەبدولخالق، مەسعود پ��ێ��ش دەس����ت����وری ع���ێ���راق���ی، ه��ەرێ��م��ی ئەوەی بۆ هەبووایە دەستوری كوردستان دانراخۆی كە كاتێك عێراقی دەستوری هەرێمی دەس��ت��وری لەگەڵ بگونجێنێت دەبێت ك��ە ئێستا وەك ن���ەك ك��وردس��ت��ان دەستوری هەرێم لەژێر رۆشنایی دەستوری عێراقیدا بەشێوەیەك دابڕێژرێت نابێت هیچ بێت ن��اك��ۆك ی��ان پێچەوانە م��اددەی��ەك��ی لەگەڵ ماددەكانی دەستوری عێراقی« ئەو چاودێرە جگە لەكەموكورتیەكانی پڕۆژەی دەستورەكە دەڵێت »ئەمە زۆر زیان بەخشە بۆ ئێمە هیچ پاساوێكیش بۆئەمە نیە جگە

لەنەزانی و گەندەڵی«.بخرێتە راپرسیەوە

لەسەر ك��وردس��ت��ان پەرلەمانی ئ��ەن��دام خۆشناو، ه����اوڕاز ی��ەك��گ��رت��وو، لیستی دەڵێت »ئێمە وەك پێویست كارمان لەسەر دەبوو یاسایە پڕۆژە ئەو نەكردووە دەستور كاری جدی لەسەر بكرایە نەبوونی دەستور دەبوو گەورەیە بۆشاییەكی لەكوردستاندا دوانەخرایە ئ��ەوەن��دە كوردستان دەس��ت��وری بەڕاپرسی دەن��گ��دان��ەوە بخرایەتە زووت���ر

یەكالی بكرایەتەوە«.

بەڕای د.كامەران مەنتك، ئەم دەستورە لەژێر فشاری دەرەكیدا ناخرێتە راپرسیەوە پەیوەندی كە شت »گرنگترین دەڵێت و لەمەسەلە دەستورەوە بەدەرنەكردنی هەیە ناوخۆیەكان و خودی ناوەڕۆكی دەستورەكە گرنگترە، ئەو ملمالنێ هەرێمیە سەختەیە دامەزراندنی دیارە هەیە ناوچەكە لەسەر دەستورێك بۆ هەرێمێك واتە تۆ ئەو هەرێمە ب���ەرەو ب���ەدەوڵ���ەت ب���وون دەب��ەی��ت الیەنی دەرەكی بەتەسەوری من بە پلەی یەكەم توركیا پێگەیەكی زۆری هەبووە لەسەر ئەوەی ڕاپرسی لەسەر دەستور نەكرێت« یەكگرتوو، پ��ەرل��ەم��ان��ت��ارەك��ەی ب��ەاڵم هاوڕاز خۆشناو، ئەو قسانە رەتدەكاتەوە

و دەڵێت »ناتوانین بڵێین واڵتانی دەرەكی ک��اری��گ��ەری��ی��ان ه��ەی��ە ل��ەس��ەر ڕاپ��رس��ی كوردستان، هەرێمی دەستوری نەكردنی دەستور ل��ەس��ەر ن��ەك��ردن ڕاپ��رس��ی بەڵكو بەشێك لەخەم نەخواردن و فەرامۆشكردنە« مەسعود عەبدولخالقیش، دەڵێت »بەڕاستی كەموكوڕی هەیە دەستورەی پ��ڕۆژە ئەو زۆری تیادایە كۆمەڵێك ماددەی دەستوری من بەبۆچونی بەاڵم تیادایە كۆنی زۆر هەرێمی كوردستان دەستورێكی هەبێت لەوە باشترە كە دەستوری نەبێت« ئەو چاودێرە سیاسیە دەڵێت »ناتوانین دەسەاڵتی كوردی لەبەر دیموكراسی دەسەاڵتێكی ناوبنێین

ئەوەی دەستورمان نیە«.دەڵێت لەمبارەیەوە ف��ەوزی، سامان د. »زیاتر لەدە ساڵە پرۆژەی دەستوری هەرێمی دەكرێت لەسەر باسی و قسە كوردستان بەاڵم بەشێوەیەكی تا رادەیەك خێرا لەماوەی بۆیە لەسەردرا بڕیاری مانگێكدا چەند كاتێك دەستورەكە باڵوكرایەوە هەست بەوەكرا

ڵێك مە كۆبەهۆی تیادایە ك��ەم��وك��وڕی

كرا ل��ەس��ەر ك��ەم��ی گفتوگۆی ئ���ەوەی لەالیەن پەرلەمانەوە« ئەو دكتۆرە وتیشی لەدەركردنی خاوخلیچكی چیتر »ناشێ دەستورێك بۆ هەرێمی كوردستان بكرێت« بە ئ��ام��اژەی عێراق پەرلەمانتارەی ئ��ەو س��ودەك��ان��ی دەس��ت��وری ه��ەرێ��م ك��رد وتی دەرنەكردنی بۆ نەماوە پاساوێك »هیچ هۆی دەبێتە دەستور دەركردنی دەستور، ك��ورد نوێنەرەكانی دەن��گ��ی بەهێزبوونی دیموكراسی ب��ەه��ێ��زك��ردن��ی و ل��ەب��ەغ��داد لەهەرێمی كوردستان« د. كامەران مەنتك، لەدرێژەی قسەكانیدا وتی »دانانی دەستور بۆ بنەمایەكە ك��وردس��ت��ان ه��ەرێ��م��ی ب��ۆ و زۆر كێشەی هەرێمی ب��وون ب��ەدەوڵ��ەت بەتایبەتی دەك���ات، چ��ارەس��ەر كوردستان و دەس��ەاڵت و ئۆپۆزسیۆن نێوان كێشەی ئاماژەی ئازاد كێشانەی ڕۆژنامەی ئەو

بۆ دەكەن«.

لە ماوەی چەند رۆژی رابردوودا لەژێر كوردستان، دیموكراتی پارتی دەسەاڵتی لەسەر گ��وش��ار و پێشێلكاری چەندین بەرپرسانی دراون، ئەنجام رۆژنامەنوسان ئ��ەوح��زب��ەش خ��ۆی��ان ل��ەراگ��ەی��ان��دن��ەك��ان دەدزنەوە. بەگوێرەی راپۆرتی شەش مانگی رۆژنامەنوسانیش سەندیكای راب��ردووی )28( ح��اڵ��ەت ه��ەی��ە ك��ە ت��ەن��ه��ا ن��اوی هەولێریان بەسەرەوەیە ئەمە جگە لەوانەی كە سەندیكا تۆماری نەكردون، بەپێی ئەو راپۆرتە، پێشێلكارییەكان رووی لەزیادبوون

كردووە.سكااڵكەی پارتی لەرۆژنامە

لەماوەی رابردوودا لەسەر باڵوكردنەوەی دیارنەمانی و ن��ەوت ل��ەس��ەر راپ��ۆرت��ێ��ك پ��ارت��ی ل���ەداه���ات���ەك���ەی زۆر ب��ڕێ��ك��ی دیموكراتی كوردستان، سكااڵیەكی لەسەر رۆژن���ام���ەی رۆژن���ام���ە ت��ۆم��ار ك���رد كە بڕی رۆژنامەیە ئەو دەك��ات داوا تیایدا بداتە پارتی و یەك ملیار دۆالر قەرەبوو

رۆژنامەكەش دابخرێت. ل��ەوب��ارەی��ەوە س��ەرن��وس��ەری رۆژن��ام��ەی لەلێدوانێكی چ���االك، ئ���ازاد رۆژن��ام��ە، تایبەتیدا بەچەتری راگەیاند »ئەو داوایە ق��ەرەب��ووە داوای یەكیان سكااڵیە، سێ داوای دووەم دۆالرە، ملیار یەك داوای سێیەمیش و دەك��ات رۆژنامە داخستنی داوای قەدەغەی سەفەر لەخاوەن ئیمتیاز ب��اب��ەت��ەك��ە ن���وس���ەری و س���ەرن���وس���ەر و ئ��ەوە بوو ماوەی ئ��ەوەش لەسەر دەك��ات. و سێبەر و ح��ی��زب میدیای س��اڵ��ە س��ێ مەسەلەی كە دەك��ەن باسی سەربەخۆ، یەكەمین ئێمە نەوتە، قاچاغبردنی بە رۆژنامە نین، ئێمەش وتومانە ئەو نەوتەی نیە«. دی���ار پ��ارەك��ەی دەرەوە دەڕوات����ە سەندیكای ه��ەول��ێ��ری لقی پ��رس��ی ب��ەر ئازاد حەمەد رۆژنامەنوسانی كوردستان، ئەمین، لەمبارەیەوە بە چەتری راگەیاند تۆمار یاسایی س��ك��ااڵی ك��ە »ئ���ەوەی دەكات ئەوە كارێكی مەدەنیە، چونكە پەنا

بۆ شتی تر نابات«.داواك�����ەی س���ەر رۆژن���ام���ە ب��ەی��اس��ای س����زادان����ی ع���ێ���راق���ی���ە، ل���ەم���ب���ارەی���ەوە »لە وت��ی رۆژنامەیە ئ��ەو سەرنوسەری

بە حاكمەكان سلێمانی رۆژنامەوانی یاسای كوردستان پەرلەمانی ب���ەاڵم دەدەن ب���ڕی���ار كەی وان��ی��ە لەهەولێر وی���س���ت���ی���ان ی���اس���ای سزادانی عێراقی بەكار تەنها ئەمەش دەهێنن، بۆ سەر ئێمە نیە بۆ سەر رۆژنامەكانی ت��ەواوی ئ����ۆپ����ۆزس����ی����ۆن����ە« بەم یاسایەش سەبارەت سەندیكا ب��ەرپ��رس��ەی رای�����دەگ�����ەی�����ەن�����ێ�����ت »یاسای رۆژنامەوانی كەموكورتی كوردستان لەبەر تیادایە، زۆری تیادا رادع���ی ئ���ەوەی ن���ی���ە، ب���ۆی���ە ری���ف���ۆرم ك����ردن ل���ەو ی��اس��ای��ەدا

پێویستە«. بۆ شاهیدی سەرۆكی

هەرێم بانگ دەكرێتكەدەست زانیاری هەندێك بەگوێرەی )چەتر( كەوتووە رۆژنامه رۆژنامە لەچەند بە سكااڵیە ئ��ەو داوە هەوڵیان الی��ەك��ەوە پارتی بكێشنەوە بەاڵم پارتی رازی نەبووە، زۆر بەشێكی بڕیاریانداوە ئەوانیش بۆیە بهێننە كوردستان هەرێمی لەبەرپرسانی بەردەمی دادگا بۆ سەلماندنی قسەكانیان ك��ە ل��ەراگ��ەی��ان��دن��ەك��ان��دا ك��ردوی��ان��ە. لەو بارەیەوە ئازاد چاالك، وتی »بۆ شاهیدی حكومەت سەرۆكی نەك مەسەلەیە ئەو بەڵكو سروشتیەكان سامانە وەزی���ری و س��ەرۆك��ی ه��ەرێ��م ئ��ەو قسەیەی ك��رد كە نەوت. بردنی لەبەقاچاغ رێبگیرێت دەبێت سامانە وەزی���ری ت��ردا لەشوێنێكی ی��ان لەوەزارەتی حسابمان دەڵێت سروشتیەكان دارایی هەیە، بەاڵم وەزیری دارایی دەڵێت هەر ن��ی��ە« ئێمە ل���ەالی حسابێك هیچ ب��ەگ��وێ��رەی ئ��ەو س��ەرچ��اوەی��ەی )چەتر( خەریكی رۆژن��ام��ە رۆژن��ام��ه لەئێستادا سزادانی لەیاسای داواكەیە گواستنەوەی ع��ێ��راق��ی��ەوە ب��ۆ ی��اس��ای رۆژن��ام��ەوان��ی

پەرلەمانی كوردستان.

هێرشی سەر رۆژنامەنوسانل��ە س��ەرەت��ای ئ��ەم م��ان��گ��ەدا ه���ەردوو بەر ك��ەوت��ن��ە ه����اودەم و لڤین گ��ۆڤ��اری ه��ێ��رش، ل��ەگ��ەڵ ب���اڵوب���ون���ەوەی ژم���ارە تیایدا ك��ە لڤین، گ��ۆڤ��اری )134(ی قانعی »عیرفان لەگەڵ چاوپێكەوتنێك فەرد« خوێندكاری دكتۆرا كە نامەكەی لەسەر كۆماری مەهاباد و پەیوەندیەكانی م���ەال م��س��ت��ەف��ای ب���ارزان���ی ب���ە ق���ازی باس ف��ەرد قانعی تیایدا محەمەدەوەیە، لەمەالمستەفا دەكات، بۆیە لەدوای ئەوە هەولێر لەپارێزگای ئاینی مامۆستایانی توندی ب��ە هەینیدا ل��ەوت��اری ده���ۆك و داوای و گ��وڤ��ارەك��ە س��ەر هێرشیانكردە گۆڤارەكە لەزووترینكاتدا ئەوەیانكردوە داب��خ��رێ��ت. ل��ەب��ەرام��ب��ەردا س��ەرن��وس��ەری گۆڤاری لڤین بە )چەتر(ی رادەگەیەنێت: ئ��ەم��ە ی��ەك��ەم��ی��ن ج���ار ن��ی��ە ه��ەڕەش��ەم��ان و لێكراوە توندمان ه��ەڕەش��ەی لێبكرێ ، شەهیدمان داوە، خۆمان لەهەوڵی كوشتن بەشێكە ئەمەش دی��ارە ب��ووە، رزگ��ارم��ان لەوە، بێگومان ئێمە ئەم هەڕەشانە بەجدی وەردەگرین پێشمانوایە هەڕەشە هەیە لەسەر ژیانمان. ئەو سەرنوسەرە ئەوەشی راگەیاند

»ل����ە پ��ارێ��زگ��اك��ان��ی ه���ەول���ێ���ر و ده��������ۆك مامۆستایەكی چەند بەپارتی س��ەر ئاینی كوردستان، دیموكراتی ل������ەوت������اری ن���وێ���ژی هەینیدا هێرشیانكردوەتە و لڤین گۆڤاری سەر ب���ەو پ���اس���اوەی گ��وای��ە تەشهیری بە سیمبولی داوای ك��ردوە، ئایینی داخستنی گۆڤارەكەیان ك�������������ردوە. ئ����ەم����ەش و سیاسیە دەستێكی مامۆستایانی ئایینیش ب��ەك��اره��ات��وون ب��ۆ ئ��ەو ك�����ارە م���ەت���رس���ی���دارە. ه������ەر ل����ەب����ەرام����ب����ەر ئ���ەو ب��اب��ەت��ە گ��روپ��ێ��ك گ��روپ��ی ب���ەن���اوی » ناكەین« قبوڵ چیتر ب���ەی���ان���ن���ام���ەی���ەك���ی���ان ناوی بە سلێمانیدا لەناو باڵوكردووەتەوە هۆشیارینامە بە سەردێڕی »بەڵێ قانعی و خائینە ئەحمەد میرە و فەرد جاسوسە لەكۆتایی خیانەتە« ئاوێنەی لڤینیش شعری دێ��ڕە دوو هۆشیارینامەیەدا ئ��ەو

)سەدری قازی( نوسراوە، بەم شێوەیە: »ئ����ەوەی ب����ارزان وا ن��ەن��اس��ێ ب��ێ هۆشە و و حەیوان وێژ و گێژ و كەڕ زمانە بێ و ج��اش ب��ارزان��ە ناحەزی ئ��ەوەی نەزانە كوردەو زۆڵە و بابە گەواد خۆفرۆشەیانی

دایكی زانی«.ه���ەر ل���ەدرێ���ژەی ئ���ەو ه��ەڵ��وێ��س��ت��ان��ەدا زانایانی لڤین، یەكێتی لەدژی گۆڤاری كە ك��ردەوە ب��اڵو بەیاننامەیەكیان ئاینی

تیایدا ئیدانەی ئەو گۆڤارە دەكەن. ه����اوك����ات گ����ۆڤ����اری ه��������اودەم ك��ە )7/31( لەشەوی لەهەولێرە بارەگاكەی بارەگاكە سەر دەچنە ئاسایش هێزێكی لەبارەگاكە پاشان و دەگەڕێن بەناویدا و دەردەچ���ن ل��ەو ب��ارەی��ەوە خ��اوەن ئیمتیازی بە ب��ەه��رۆز حسێن، ه����اودەم، گ��ۆڤ��اری رووداوەكە »لەدوای راگەیاند )چەتر(ی تۆمار یاسایی سكااڵی بڕیارماندابوو بكەین، بەاڵم لەدوای كۆبوونەوەی خۆمان

و دانیشتین ئاسایش ل��ەگ��ەڵ چ��ووی��ن پێیاین وتین لەسەروی خۆیانەوە فەرمانیان س��ەرەوەی نەمانزانی ب��ەداخ��ەوە پێكراوە، ئ���ەوان ك��ە ه��ات��ب��وون هیچ ئ���ەوان كێیە؟ ناوبراو پێنەبوو« دادوەری���ان بەڵگەیەكی »سكااڵی وتی سكااڵكەیانەوە لەبارەی یاسایی تێچونێكی ماددی زۆری دەوێت ه���ەژاری گۆڤارێكی ب��ۆ ئ���ەوەش ب��ۆی��ە داراییمان قەیرانێكی توشی ئێمە وەك��و هێناوە« وازم��ان لەئێستادا بۆیە دەك��ات ب��ارەی��ەوە ل��ەم سەندیكاش ب��ەرپ��رس��ەك��ەی وت���ی »گ���ۆڤ���اری ه�����اودەم ن��ەه��ات��ون��ەت��ە ئێمە تا بكەن تۆمار سكااڵ ئێمە الی ب��ەگ��وێ��رەی بۆبكەین« ب��ەدواداچ��وون��ی راب��ردووی مانگی شەش راپۆرتەی ئەو سەندیكای رۆژنامەنوسان باڵویكردووەتەوە ئەو بەتەنها پێنجەمەوە راپۆرتی بەناوی ناوی هەولێریان پێشێلكاریانەی و سكااڵ بەبەراورد ئەمەش دانەیە، )28( لەسەرە شەش تەنها كە چوارەمیان راپۆرتی بە پ��ێ��ش��ێ��ل��ك��اری ك�����راوە ن����اوی ه��ەول��ێ��ری ئەم ب���ەرزب���ووەت���ەوە. زۆر بێت ب��ەس��ەرەوە ئەگەر لەكاتێكدایە سەندیكا راپۆرتەی رۆژن��ام��ەن��ووس��ان س��ك��ااڵی��ان ب��ەن��وس��راو ئ��ەوان ن��ەك��ردب��ێ��ت سەندیكا پێشكەشی ناویان نەهێناوە. لەبەرامبەر ئەم راپۆرتەی هەولێری لقی ب��ەرپ��رس��ی سەندیكاشدا دەڵێت حەمەدئەمین، ئ���ازاد سەندیكا، »من تەحەفوزم هەیە لەسەر راپۆرتەكەی بەدوو سێ راپۆرتە ئەو سەندیكا چونكە برادەر نوسیویانە وەكو لقەكان رامان نەبووە ئەو ل��ەس��ەر سەرنجێكمان هیچ بۆیە ،راپۆرتە نیە، ناشتوانین بیكەینە پێوانە«.

پ��ارت��ی ب���ۆ وەرگ���رت���ن���ی رای چ��ەت��ر دی��م��وك��رات��ی ك��وردس��ت��ان ل��ەس��ەر ك��ۆی هەڵوێستی و رۆژن��ام��ەن��ووس��ان رەوش���ی و رۆژنامەنوسان بە بەرامبەر حزبە ئەو راگەیاندنەكان پەیوەندی كرد بە ئەندامی دیموكراتی پ��ارت��ی سیاسی مەكتەبی كوردستان )محەمەدی مەالقادر(ەوە بەاڵم بارەیەوە قسە بكەم ناتوانم لەو ئەو وتی: محەمەدەوە مەحمود بە بكەن پەیوەندی بكات پەیوەندی هەوڵیدا زۆر )چەتر( وەاڵم پەیوەندیەكانمان بەاڵم ناوبراوەوە بە

نەدرایەوە.

كارزان محەمەد

گیانیان لەمەترسییدایەپارتی، هێرشی هەمەالیەنە دەكاتە سەر رۆژنامەنووسان

ئا/ هاوژین غەریب

ئا/ جەزا ئەحمەد

ساڵێكە دەستور پەسەندكراوە تائێستاش نەخراوەتە راپرسیەوە

Page 4: Chatr_19

ساڵی یه که م ژماره 19 4 دووشه ممه 9\8\2010

رێکخراوی »بەرنامەی چاودێریكردنی نیگەرانی م��رۆڤ«، مافی پارێزەرانی خ���ۆی دەرب����ڕی ل���ەرەوش���ی ت��ەن��دروس��ت��ی سەرۆكی ك��ەب��وودوەن��د، سدیق محەمەد رێ��ك��خ��راوی م��اف��ی م��رۆڤ��ی ك��وردس��ت��ان، ك���ۆم���اری ل���ەك���ارب���ەدەس���ت���ان���ی داوای تەندروستی ك���ردووە ئێرانیش ئیسالمی بپارێزن م��رۆڤ مافی چاالكوانەی ئەو بێ هیچ مەرجێك و ك��ات ب��ەزووت��ری��ن و

ئازادبكرێ .رێکخراوی »بەرنامەی چاودێریكردنی پارێزەرانی مافی مرۆڤ«، لەلێدوانێكیدا گوشار بەهەر هێنانن كۆتایی خوازیاری و ئ��ەش��ك��ەن��ج��ەی��ەك��ە ل��ەس��ەر چ��االك��ان��ی ئ��ەم رێكخراوە ل��ەئ��ێ��ران. م��اف��ی م���رۆڤ ل��ەالی��ەن ه���اوب���ەش ب��ەرن��ام��ەی��ەك��ی وەك »رێكخراوی جیهانی دژ بەئەشكەنجە« و نێودەوڵەتی كۆمەڵگەكانی »فیدراسیۆنی م��اف��ی م�����رۆڤ« ن��ی��گ��ەران��ی خ��ۆی��ان لەرەوشی تەندروستی كەبوودوەند دەربڕیوە.

ل��ەل��ێ��دوان��ەك��ەدا ه���ات���ووە ك��ەب��وودوەن��د

و ك���راوە دەس��ت��ب��ەس��ەر )2007/7/1( ل��ە زیندانی ئ��ەوی��ن ل��ەزی��ن��دان��ی ل��ەوك��ات��ەوە دووج��ار )2008( لەساڵی ناوبراو ك��راوە، ت��ووش��ی ج��ەڵ��دەی دڵ ب���ووە و ه��ەروەه��ا هەیە پڕۆستاتی و گورچیلە نەخۆشی بەهۆی )2010/7/15( لەرێكەوتی و لەزیندانی خۆین پەستانی تێكچوونی گوازراوەتەوە و چووە لەهۆشخۆی ئەوین ب��ۆ بنكەی ت��ەن��دروس��ت��ی ن��او زی��ن��دان و گ��وم��ان��دەك��رێ��ت ك��ە ك��ەب��وودوەن��د تووشی

جەڵدەی مێشك بووبێت.رێ��ک��خ��راوی »ب��ەرن��ام��ەی چ��اودێ��ری داوا مرۆڤ«، مافی پارێزەرانی كردنی ئێران ئیسالمی كۆماری لەكاربەدەستانی دەكات لەهەر رەوشێكدا تەندروستی دەرونی و جەستەیی كەبوودوەند گەرەنتی بكەن و رێبدەن كە ناوبراو بەمەبەستی چارەسەری پزیشكی سەردانی دەرەوەی زیندان بكات، ك��ەب��وودوەن��د ك��ە بكەن گەرەنتی ئ���ەوەش بكرێت ئازاد لەزیندان مەرجێك هیچ بێ ئەو دەستبەسەركردنی ك��ە ل��ەب��ەرئ��ەوەی چ���االك���ەی م��اف��ی م�����رۆڤ، ك��ارێ��ك��ی

نایاسای بووە.مافەكانی چ���او دێ���ری »رێ��ك��خ��راوی م�����رۆڤ« ن���اوەن���دەك���ەی ل��ەن��ی��وی��ۆرك��ی بەپشت ن��اوب��راو رێ��ك��خ��راوی ئەمریكایە، ب��ەس��ت��ن ب��ەن��ام��ەك��ەی ك���ەب���وودوەن���د كە ل��ەزی��ن��دان��ەوە ب���اوی ك���ردەوە دەن��ووس��ێ��ت: و گێژە سەر تووشی ك��وردە چاالكە ئەو بەاڵم ب��ووە، لەمێشك بەشێك تێكچوونی ئەوین زی��ن��دان��ی ت��ەن��دروس��ت��ی لەبنكەی بەگوێرەی پێویست چارەسەری بۆ نەكراوە.كەبوودوەند، پارێزەری ستوودە، نەسرین س��ەب��ارەت )2010/5/2( ل��ەرێ��ك��ەوت��ی بەرەوشی ناوبراو شكایەتی لەكاربەدەستانی تائێستا هیچ بەاڵم كردووە، داد دەزگای

وەاڵمێكی نەدراوەتەوە.ب��ەرپ��رس��ی بەشی »ج����ەو س���ت���ۆرك« رۆژه���ەاڵت���ی »رێ���ك���خ���راوی چ��اودێ��ری م���اف���ەك���ان���ی م������رۆڤ« رای���گ���ەی���ان���د: كۆماری دادی دەزگ��ای كاربەدەستانی رەوش���ی ب��ەرپ��رس��ی��اری ئ��ێ��ران ئیسالمی پێویستە و ك���ەب���وودوەن���دن ت��ەن��دروس��ت��ی

رێخۆش بكەن بۆ چارەسەركردنی.

كەبوودوەند و خەاڵتی نێودەوڵەتیك���ەب���وودوەن���د، ه��ەف��ت��ەن��ام��ەی »پ��ەی��ام مەردم«ی بە دوو زمانی كوردی و فارسی ب���اودەك���ردەوە و ه��ەروەه��ا دام��ەزرێ��ن��ەری

رێكخراوی مافی مرۆڤی كوردستانە.م���ح���ەم���ەد س����دی����ق ك�����ەب�����وودوەن�����د، خەاڵتی )2009( ساڵی ل��ەرێ��وڕەس��م��ی چاپەمەنی بەریتانیا، وەك رۆژنامەنووسی هەروەها و هەڵبژێردرا ساڵ نێودەوڵەتی رێكخراوی »هلمەن-همت«ی خەاڵتی وەرگ��رت. مرۆڤی مافەكانی چ��او دێ��ری شاری شۆڕشی ل��ەدادگ��ای كەبوودوەند، بابەتی ب��اوك��ردن��ەوەی بەتۆمەتی ت��اران گشتی رای تێكدانی و لەراستی دوور مرۆڤی مافی »رێ��ك��خ��راوی لەرێگای كوردستان«ەوە سزای )11( ساڵ زیندانی

بەسەردا سەپێندراوە.محەمەد تەندروستی خراپبوونی دوای سدیق كەبوودوەند، بنەماڵەكەی نامەیەكیان ئاڕاستەی كۆمیساریای بااڵی مافەكانی م����رۆڤ ك���رد و داوای������ان ك������ردووە، بۆ ئازادكردنی كەبوودوەند بكەونە هەوڵدانەوە.

نامەكەدا لەدەستپێكی ه���ات���ووە: »ئ��ێ��م��ە م��ن��دااڵن و ه��اوژی��ن��ی محەمەد سدیق كەبوودوەند چاالكی مافی مرۆڤ كە بەناحەق زیندانی كراوە داوای ئ��اگ��ادارت��ان و دەك��ەی��ن لەئێوە ی��ارم��ەت��ی دەك��ەی��ن��ەوە ك��ە ك���ەب���وودوەن���د )ن��ووس��ەر، هەفتەنامەی بەپرسی رۆژن��ام��ەن��ووس، »پ��ەی��ام��ی م����ەردوم« و دام��ەزرێ��ن��ەری كوردستان( م��رۆڤ��ی مافی رێ��ك��خ��راوی كۆماری ئیتالعاتی هێزەكانی ل��ەالی��ەن بەتۆمەتی و ك��را دەستبەسەر ئیسالمی دامەزراندنی رێكخراوی ناحكومی، مافی پشتیوانی بەتاوانی و كوردستان مرۆڤی ل��ەم��اف��ی ژن���ان، م��ن��دااڵن، زی��ن��دان��ی��ان و خەڵكی كورد سزای )11( ساڵ زیندانی

بەسەردا سەپێندرا«.لەدرێژەی نامەكەدا نووسراوە »پێویستە ئ��اگ��ادارت��ان ب��ك��ەی��ەن��ەوە ك��ە ك��ەب��وودوەن��د تووشی ب��ووە دەستبەسەر س��ااڵن��ەی ل��ەو نەخۆشی جوراوجور بووە لەوانە، نەخوشی، و مێشك و گورچیلە پ��ڕۆس��ت��ات، دڵ،

ئەعساب و بینایی تووشی كێشە بووە«.

تادێت شەڕ لەنێوان گەریالكانی پاراستنی گ���ەل و س��وپ��ای ت��ورك��ی��ادا ف����راوان دەبێت ئارامترین ب��ردووەت��ە ش���ەڕی گ��ەری��الش و پارتی لەبەرانبەردا و واڵت��ە ئەو شارەكانی كارتی پەكەكەش و دیموكراتی و ئاشتی خۆبەڕێوەبردنی و بەكاردەهێنێت سیاسیی دیموكراتی خستووەتە بەر گفتوگۆوە و بووە بەبابەتی راگەیاندنەكان و سەرۆكی كۆنسەی موراد كوردستان كۆماچڤاكێن بەڕێوەبەری قەریالنیش رایدەگەیەنێت كە هەفتەی داهاتوو لەشارەكانی باكووری كوردستان خۆبەڕێوەبردن

رادەگەیەنن.س����ەرۆك����ی ك���ۆن���س���ەی ب���ەڕێ���وەب���ەری م��وراد كەجەكە ك��وردس��ت��ان كۆماچڤاكێن قەرەیالن، لەچاوپێكەوتنێكی ئاژانسی فوراتدا ئاماژە ب��اوك��راوەت��ەوە شەممە رۆژی ك��ە لێدوانێكی داه��ات��وو هەفتەی ب���ەوەدەك���ات “رێبەرایەتی وت��ی و رادەگ��ەی��ەن��ن گرنگ پەیامێكی قۆناغە ب��ەئ��ەم س��ەب��ارەت ئێمە چارەنووسسازی بەئێمە راگەیاندووە. ئێمە وەك

بزوتنەوەی ئازادیخوازی گەلی كورد سەبارەت دوو م���اوەی رێبەرایەتیمان بەپەیامەكەی هەفتە گفتۆگۆمان كرد، دەربارەی ئەنجامی لێدوانی داهاتوو هەفتەی گفتوگۆكانیش لەلێدوانەكەماندا و رادەگ��ەی��ەن��ی��ن خ��ۆم��ان پرۆژەی خۆبەڕێوەبردنی بەناوەڕۆكی ئاماژە دیموكراتیكی دەكەین و منیش لەبەرخاتری

مێژوو ئێستا شتێك ناڵێم«.بەگفتۆگۆكانی س���ەب���ارەت ق���ەرەی���الن، خۆبەڕێوەبردنی دیموكراتیكی جەختی كردەوە چارەسەری دیموكراتیك خۆبەڕێوەبردنی كە بنەڕەتی پرسی كوردە. لەهەرجێگایەكی ئەم جیهانە، بەگوێرەی شێوازی جیاواز، بەیەكەوە ئ��ەم شێوازە هەم لەالیەن ئێمەوە و دەژی��ن. گەلەوە رێكخستنەكانی ل��ەالی��ەن هەمیش

پەسەند دەكرێت«.چاوپێكەوتنەكەی ل��ەدرێ��ژەی ق��ەرەی��الن، ئ���اژان���س���ی ف����ورات����دا ئ�����ەوش دەخ����ات����ەروو »داخوازی ئێمەش ئەوەیە كە لەچوارچێوەی چ��ارەس��ەری دیموكراتیكدا خۆبەڕێوەبەری ئێمە داخ���وازی���ەی ئ��ەم ئ��ەگ��ەر پێكبێت«. خۆمانەوە، بەهێزی ئێمەش نەكەن، پەسەند رادەگەیەنین. دیموكراتیك خۆبەڕێوەبردنی ئەو كاتەش راگەیاندنەكەی دەكەوێتە بواری كردارییەوە. ئەم بابەتە تەنیا لەرۆژەڤی ئێمەدا نییە، بەڵكۆ ئێستا لەرۆژەڤی گەلی كوردایە. قۆناغێك كە ئێمە تێدا دەژین، چارەسەركردنی ئەمەش رێگەچارەی دەسەپێنێت. پرسەكە بەتەنها دی��م��وك��رات��ی��ك��ە. خ��ۆب��ەڕێ��وەب��ردن��ی بزوتنەوەی ئێمە تازە لێی نادوێین و ئەمڕۆ لەنێو خۆی توركیاشدا، گەلێك دام��ەزراوە و رێكخراو كە بەیاساكانی توركیا دام��ەزراون،

لەمەدەدوێن«.لەكاتی ك��ە هێنایەوە بەبیری ق��ەرەی��الن ئیمپراتۆرییەتی عوسمانییەكانیشدا، كوردستان ه��ەرێ��م��ی خ���ۆب���ەڕێ���وەب���ەری ب����ووە و وت��ی »بیرۆكەی ی��ەك زم��ان و ی��ەك ئ��ااڵ و یەك نەتەوە و یەك واڵت بیرۆكەیەكی فەڕەنسی بوو و ئێستاش ئەوان خۆیان دەستیان لێبەرداوە و فرە زمانیان پەسەند ك��ردووە، لەرۆژگاری ئەمڕۆدا، لەزۆر جێگادا وەك: رووسیا، چین، یەكگرتووەكانی واڵت���ە ئ��ەوروپ��ا، یەكێتی ئەمریكا و گەلێك جێگای تر ئەم شێوازە وەك رێگەچارەی ژیانی هاوبەش پەسەندی دەكەن. لەرۆژهەاڵتی ش��ێ��وازە ئ��ەم ئێمەش بۆچی ناوەڕاست و توركیا پیادەنەكەین؟ ئەم بابەتەش لەالیەن خۆدی ئاتاتوركەوە زۆرجار باسكراوە و لەپەرلەمانی گ��ەورەی میللەتی توركیادا

گفتۆگۆی لەسەركراوە. پرۆژەی دەستور وەك پەیمانی لۆزانە

موراد قەرەیالن، گۆڕانكاری دەستووری وەك پێكدێت، ئاكەپەوە لەالیەن كە توركیا پەیمانی ل��ۆزان��ی ن��اوب��رد و وت��ی: دەخ���وازن بەنەبوو ك���وردان پ��رۆژەی��ە ب��ەم ت��ر جاریكی بەگشتی كورد پێویستە بۆیە ئەژماربكەن، ئ���ەم پ���رۆژەی���ە ب��ای��ك��ۆت ب��ك��ەن ك��ە ئ���ەوان لەكوردستان من ب��ەب��ڕوای ناكات. پەسەند بایكۆتكردنی ئەم پرۆژە پێشدەكەوێت. ئێمەش لەم بابەتەدا زۆر مۆداخەلە ناكەین و خەڵك بۆ

خۆی سەرپشكە«.دیموكراتیك، ك��ۆم��ەڵ��گ��ای ك��ۆن��گ��رەی دام����ەزارو و دەزگ���ا گەلێك كۆنگرەیەكە ل��ەخ��ۆدەگ��رێ��ت، ك��ۆن��گ��رەی ك��ۆم��ەڵ��گ��ای دیموكراتیكی لەهەوڵدایە بۆ خۆبەڕێوەبردنی

كە هێنایەوە بەبیری قەرەیالن دیموكراتیك، لەالیەن )649( دەزگا و دامەزراوەی مەدەنی بانگی ئاگربەستیان كرد و ئەوەشی بەبانگێكی

زۆر گرنگ ناوبرد.گەنجانی گەڤەر خۆبەڕێوەبردنیان راگەیاندگەنجانی كوردستان باكوری لەگەڤەری كورد خۆبەڕێوەبەری دیموكراتیكیان راگەیاند پاراستنی یەكینەكانی بەناوی گروپێك و گ��ەڤ��ەر، ئ��ەس��ەن��ت��ەپ��ەی ل��ەگ��ەڕەك��ی رەوا خۆبەڕێوەبردنی دیموكراتیان راگەیاند و ناوی ئەو گەڕەكەیان گوڕی بە گەڕەكی »شەهید بۆ هەوڵیاندا پۆلیس هێزەكانی بێریتان«. چوونە ناو ئەو هەرێمە، بەاڵم هیچ ئاكامێكی زرێپۆشیان و تانك زۆر لەبەرانەبەردا نەبوو پاراستنی یەكینەی دەورب����ەری. ب��ۆ هێنا رەوا لەگەڤەر، بەباوكردنەوەی بەیاننامەیەك تری گەڕەكی )11( لە كە رایانگەیاندوە خۆبەڕێوەبردنی ب��ەم��زوان��ە گ��ەڤ��ەر، ش��اری

دیموكراتی رادەگەیەنن.عوسمان بایدەمیر و خۆبەڕێوەبردن

ح��ك��وم��ەت��ی داوای ل�����ەب�����ەرئ�����ەوەی خۆبەڕێوەبردنی بۆ كورد و هەڵكردنی ئااڵی كوردستانی كردبوو، جێگری سەرۆك وەزیرانی توركیا جەمیل چیچەك، لەدادگای دەرسیم سكااڵ لەسەر عوسمان بایدەمیر تۆماردەكات.

ش��ارەوان��ی س��ەرۆك��ی بایدەمیر عوسمان ئ��ام��ەد رای��گ��ەی��ان��د » ب��ۆ ئ���ەوەی توركیای دیموكراسی بێتە ئاراوە پێویستە كورد لەتوركیا جگە هەبێت، خۆبەڕێوەبردنی حكومەتی لەپەرلەمانی توركیا پەرلەمانی كوردستانیش هەبێت ، چی دەبێت گەر لەپاڵ ئااڵی توركیا ئااڵی كوردستانیش لەسەر شارەوانییەكەمان

هەڵبكرێت؟«.شەڕی هێزی شاراوە و خۆبەڕێوەبردن

پ���اش ل��ێ��دوان��ەك��ان��ی وەزی�����ری ن��اوخ��ۆی توركیا بەشیر ئاتااڵی، لەبەرامبەر كوردانی ب��اك��ور، »ه��ێ��زە ش��اراوەك��ان��ی دەوڵ���ەت« لەو رۆژەی سیمینارێك بەمەبەستی راگەیاندنی كرا، لەدەرسیم دیموكراتیك خۆبەڕێوەبردنی

نزیكەی )10( بۆم نرانەوە.ئەدیبەشاهین، دەرسیم شارەوانی س��ەرۆك وتی »لەبەر سیمینارەكە هەموو دەرگاكانی ئەوانەی و ك��راوەب��وون یەكەمان ش��ارەوان��ی كەڵكیان لەقەرەباڵغی دانابوو، بۆمبیان كە

پۆلیس بەڕێوەبەرایەتی ئێستاش وەرگرتووە، ك����ردوە و ئێمەش ب��ەل��ێ��ك��ۆڵ��ی��ن��ەوە دەس��ت��ی چاوەڕوانین كە بكەرانی ئەم كارە بەزوترین كات بدوزرێنەوە«. ئەو تەقەمەنیەی كە داندرابوو لە )250 غرام جی 4 و ئا 4( پێكهاتبوو، كە باویانكردەوە توركی راگەیاندنەكانی گەورە سەرۆكی لەبەرامبەر »تەقەمەنیەكە شارەوانی ئامەد عوسمان بایدەمیر بووە و بۆ ئەویش دانرابوو«. لەهێلی ئاسمانی گەڤەریش بۆمبی چێندراو دانرابوو، ئەم بۆمەبەش لەالیەن

پۆلیسەوە پوچەڵكرایەوە.

‌»چارەسەری‌پرسی‌كورد‌خۆبەڕێوەبردنی‌دیموكراتیه«‌

ئا/ ئاسۆ جەوهەر

ئا/ باران رەختە

ل���ەدرێ���ژەی ل��ە س��ێ��دارەدان��ی م��رۆڤ��ەك��ان ل��ەالی��ەن كاربەدەستانی رژێمی كۆماری ئیسالمی ئێرانەوە، لەزینداندا مانەوەی ساڵ )11( دوای زیندانیەك

هەفتەی رابردووە لەسێدارەدرا.موهاجیر، رەزا »هەرانا« ماڵپەڕی بەگوێرەی درا. لەسێدارە ك���ەرەج ش��اری رەج��ای��ی لەزیندانی )11( م��اوەی گیراوە ئەو سەرچاوەكە بەگوێرەی ئازار لەژێر كرابوو دەستبەسەر لەزیندان بوو ساڵ تاكاتی و دەی��ن��ااڵن��د ل��ەزی��ن��دان��دا ئەشكەنجەدا و و سێدارە پەتی بەر برابووە جار سێ لەسێداردانی گەڕێندرابووە بۆ زیندان و نێو ئازار و ئەشكەنجەی

دەسەاڵتدارانی ئێران.بەگوێرەی ئەو ئامارانەی كە راگەیانراوە دەركەوتووە لەسەرەتای ئەمساڵەوە تا ئێستا )150( كەس لەالیەن رژێمی كۆماری ئیسالمی ئێرانەوە لەسێدارەدراون و ئێران یەكێكە لەو واڵتانەی كە سااڵنە ژمارەیەكی زۆر

لەهاواڵتیەكانی لەسێدارە دەدات.

گەنجێك نیوس، رۆژه��ەاڵت هەواڵێكی بەپێی ب��ەن��اوی ه��ەم��زە رەح��م��ان��ی، دان��ی��ش��ت��ووی ش��اری ج��وان��ڕۆی رۆژه��ەاڵت��ی ك��وردس��ت��ان، ئ��ەوا م��اوەی ئیالعاتی ئیداری هێزەكانی لەالیەن مانگە سێ ئەو شارەوە قۆڵبەست كراوە و بۆ شوێنێكی نادیار بەبنەماڵەكەیان هەواڵێكیشیان هیچ گ��وازراوەت��ەوە هێزەكانی ل��ەالی��ەن ك���وردە ئ��ەو گەنجە ن��ەوت��ووە. ئیتاعاتەوە تۆمەتی ئەوەی خراوەتە پاڵ كە هەستاوە كوردستان ئازادی ژیانی پارتی بەهاوكاریكردنی )پژاك(. جێی ئاماژەیە تائێستا بنەماڵەی هەمزە هەواڵزانینی بەمەبەستی چەندینجار رەحمانی، شاری ئیتاعاتی ئیدارەی سەردانی كوڕەكەیان وەاڵمێكیان هیچ ب���ەاڵم ك����ردووە، ك��ام��ی��اران��ی��ان ن���ەدراوەت���ەوە. س��ەرچ��اوەك��ان جەخت ل��ەوەدەك��ەن��ەوە لەژێر ك��وردە گەنجە ئ��ەو كوشتنی ئەگەری كە ئەشكەنجەدا زۆرە، تائێستا دەیان گیراوی سیاسی ئێران لەزیندانەكانی ئەشكەنجەدا ل��ەژێ��ر ك��ورد

گیانیان لەدەستداوە.

كوردستان باكوری جیاوازی ش��اری لەپێنج ل��ەن��ێ��وان گ��ەری��ال و س��وپ��ای ت��ورك��ی��ادا ش��ەڕ ف��ورات ئ��اژان��س��ی ه��ەواڵ��ێ��ك��ی بەپێی رووی����دا، شرناخ و )ئاگری لەشاركانی )8/6( رۆژی و ئامە و وان و جۆلەمێرگ( شەڕ و پێكدادان گەل پاراستنی هێزەكانی گەریالكانی لەنێوان لەنێوان لەئاگری رووی��داوە. توركیادا سوپای و گەریالكانی هێزەكانی پاراستنی گەل و سوپای سەربازێكی هەتائێستا روویداوە، شەڕ توركیادا ئاماژەیان هەرێمیەكان سەرچاوە كوژراوە. تورك ت��ورك گ��ورزی قورسی ك��ردوە كە سوپای ب��ەو

بەركەوتووە. وان شاری چالدرانی لەناوچەی گەریالكان هێرشیان كردە سەر ناوەندی حكومەت لەو شارە. خەلیل چ��ال��دران، ئاسایشی ب��ەڕێ��وەب��ەرای��ەت��ی ب��ەردەوام��ە، پێكدادان و ب��ووە بریندار ئاكباش گیانیان گ��ەری��ال س��ێ هەیە ئ���ەوەش دەن��گ��ۆی

لەدەست دابێت.

لەراپۆرتی سااڵنەی وەزارەت��ی دەرەوەی ئەمریكا، خۆیدا سەبارەت بەرەوشی تیرۆریزم لەجیهاندا، كۆماری ئیسالمی ئێرانی وەك سااڵنی پێشوو، بەچاالكترین واڵتی پشتیوان لەتیرۆریزم ناوبرد، راپۆرتەكە رۆژی پێنج شەممە باوكرایەوە و رایگەیاندوە: ئێران بەپشتیوانی كردن لەگرووپە چەكدارەكانی رۆژهەاڵتی ناوەڕاست و ئاسیای ناوەڕاست رۆڵی سەرەكی هەیە لەنائارمیەكانی

ئەو هەرێمانەدا. لەراپۆرتەكەدا ئاماژە كراوە بەمەشق پێكردنی گروپی تاڵیبان لەالیەن ئێرانەوە و كاربەدەستانی ئێران پشتیوانی دەكەن لەگروپە شیعەكانی عێراق و سەرەڕای مەشق و راهێنانیان چەك و كەرەستەی سەربازی و هاوكاری

مادی دەدەنە ئەو گروپانە.ئەمریكا لەراپۆرتەكەیدا سەبارەت بەتیرۆریزم، واڵتی سوریاشی تاوانبار ك��ردووە بەوەی كە بەپارە و چەك لەالیەن ئێرانەوە بۆ گروپە فەلەستینیەكان و حزبوڵای

لوبنان هاوكاری تاران دەكات.

راب��ردوو ژمارەیەك كاسبكاری كوردی هەفتەی خەڵكی هەرێمەكانی چەلێ و جۆلەمێرگی باكوری كوردستان، رۆژه��ەاڵت��ی چووبوونە كە كوردستان لەكاتی گەڕانەوە لەالیەن كەسانی نەناسراوەوە بە بەرد هێرشیان كرایە سەر و لەئەنجامدا كاسبكارێك ژیانی

خۆی لەدەستدا.بەگوێرەی سەرچاوە هەرێمیەكان كاتێك ئۆتۆمبێلی كاسبكارانی كورد گەیشتە سێ كیلۆمەتری خاڵی بەدار نەناسراوە گرووپێكی لەالیەن سێرۆ سنووری و بەرد هێرشیان كرایە سەر و لەئەنجامدا شۆفێرێك خۆی گیانی سنجاق، ئەمین محەمەد ب��ەن��اوی بەئۆتۆمبێلەكانیتر زۆری��ش زیانێكی و لەدەستدا گەیشتووە. دووابەدووای ئەو ڕووداوەش سەدان كەس بەمەبەستی وەرگرتنەوەی تەرمی محەمەد ئەمین بەرێكەوتن، سێرۆ سنووری خاڵی ب��ەرەو سنجاق، ئێران ئیسالمی كۆماری رژیمی هێزەكانی ب��ەاڵم

سنوورەكەیان داخست و تەرمەكەیان نەدابوو پێیان.

دوای )11( ساڵ لەسێدارە درا شەڕ لەپێنج شاری باکوركوشتنی كاسبكارێك گەورەترین پشتیوانی تیرۆریزمەگەنجێك بێسەر و شوێن كراوە

هـــــه واڵی کوردستانی

سەرۆكی‌رێكخراوی‌مافی‌مرۆڤی‌كوردستان‌ژیانی‌لەمەترسیدایە

فۆتۆ: ئینته رنێت

باكوور بەرەو تەقینەوەیەكی گەورە دەچێت

Page 5: Chatr_19

ساڵی یه که م ژماره 19 5 دووشه ممه 9\8\2010

بەرپرسی نوێی لقی نۆزدەی پارتی: لۆرییە )T.N.T( بهێنرێتە

كەركوكەوە بەشووتی لەبازگەكان دەرباز ده كرێت

رزگار حەمە ئەمین: ملمالنێی حزبی لەپەرلەماندا زاڵە

دیداری/ ئاراس عوسمان

پارتی )19(ی لقی نوێی بەرپرسی ئەندامی و كوردستان دیموكراتی كەركوك، پارێزگاری ئەنجومەنی م��ح��ەم��ەد ك���ەم���ال، ل��ەدی��دارێ��ك��ی دەخاتەسەر تیشك چەتردا رۆژنامەی ئ��ەم��ڕۆی ك��ێ��ش��ە و گ��رف��ت��ەك��ان��ی پ��ێ��ی��وای��ە ه��ۆك��اری ك���ەرك���وك و س���ەرەك���ی ئ���اڵ���ۆزب���وون���ی ك��ەی��س��ی كەركوك ئەو عەقڵیەتە شۆڤینیەیە ل���ەع���ێ���راق���دا ح���وك���م���دەك���ەن كە بەعسە، درێژكراوەی عەقڵیەتی حزبی دەكات گۆڕانكاریانەش بەو ئاماژە هەڵبژاردنەكانی ل��ەدوای پارتی كە )3/7(وە لەلقەكانی سنوری یەكێتیدا

ئەنجامیداوە.

چ��ەت��ر: ل����ەدوای پ��رۆس��ەی ئ����ازادی و و دەس��ت��وری عێراقێكی ه��ات��ن��ەك��ای��ەی فیدراڵی، كێشەی كەركوك چ ئاراستەیەكی

گرتووە؟- عێراق بەس لەسەر كاغەز عێراقێكی هەمان ئەگینا دەس��ت��ووری��ە، و ف��ی��دراڵ تائێستاش دەك��ات، حوكم بەعس عەقڵی دیموكراسی لەعێراق پرسێكی قبوڵنەكراوە ل���ەب���ەرئ���ەوەی ل��ەع��ێ��راق��دا پ������ەروەردەی چونكە ن��ی��ی��ە، و ن���ەب���ووە دی��م��وك��راس��ی دی��م��وك��راس��ی ك���ااڵی���ەك ن��ی��ە ل�����ەدەرەوە لەبەرئەوە بیسەپێنی، بیهێنیت و بیكڕیت م��اوەت��ەوە خ��ۆی وەك ك��ەرك��وك كێشەی لەعێراقدا حوكمڕانی عەقڵیەتی چونكە باس ك��ورد تەنها لەعێراقدا ن��ەگ��ۆڕاوە، لەكورد دەكات، فیدراڵی و لەدیموكراتی زیاتر گوێمان لەكەسی دیكە نەبووە باس بكات، فیدراڵی و دەستوری لەعێراقی پێداگری ب��ووە لەمالیكی گ��وێ��ی ك��ێ ف��ی��دراڵ��ی و دی��م��وك��رات��ی لەعێراقێكی

بكات؟ئاڵۆزبوونی زۆری بەشێكی ئایا چەتر: بۆهەڵەی دەگەڕێتەوە كەركوك كەیسی رازی بەوەی لەبەغدا كورد سیاسیەكانی كوردیانە ئەوناوچە چ��ارەن��ووس��ی ب��وون ب��دەن��ە دەس���ت م��اددەی��ەك��ی دەس��ت��وری وەك ماددەی )140(، لەكاتێكدا تۆ دەڵێی

دەستور لەعێراقدا بەس لەسەر كاغەزە؟لەرۆژهەاڵتی میللەتە تەنها كورد -ناوەڕاست كە بڕوای بەدیموكراسی هەیە، رەن��گ��ە ل��ەس��ەرەت��ای پ��رۆس��ەی ئ���ازادی عێراقەوە كورد بیتوانیبایە بەزەخت و زۆر بگێڕێتەوە، مافەكانی زیاتری بەشێكی س��ەرك��ردای��ەت��ی س��ی��اس��ی ك���ورد ئ��ەگ��ەر و یاسا رێگەی ب��ەاڵم بووبێت، هەڵەش ئیستیحقاقی و دیموكراسی و دەس��ت��ور ه��ەڵ��ب��ژاردن��ی ه���ەڵ���ب���ژاردووە ب��ۆئ��ەوەی ك��ێ��ش��ەك��ان��ی ل���ەچ���وارچ���ێ���وەی ع��ێ��راق��دا

چارەسەر بكات.ئەمنی ل���ەرەوش���ی چ���ۆن چ��ەت��ر: ئ��ەوەی لەگەڵ ك��ەرك��وك دەڕوان��ی��ت لەو ك��وردی ئەمنی دەزگ��ای چەندین

شارەدا بوونیان هەیە؟هەرێمی پارێزگاكەی لەسێ جگە -دیكەی پارێزگاكانی تێكڕای كوردستان ع����ێ����راق ب���ەك���ەرك���وك���ی���ش���ەوە

رەوشی ئەمنیدان، ئاڵۆزی لەرەوشێكی ئ��ەم��ن��ی ه���ەم���ووی���ان خ���راپ���ە ك��ەرك��وك زۆرجیاوازی نیە لەگەڵ شارەكانی دیكە، بەاڵم بێگومان كەمتەرخەمی زۆریش هەیە لەالیەن بەرپرسە ئەمنیەكانی كەركوكەوە، بازگەی هەموویان كەركوك بازگەكانی لۆرییەك رەن��گە ع���ەل�ەی�كن، و س��ەالم )T.N.T( بهێنرێتە كەركوكەوە بەشووتی نەپشكنرێت، و دەربازبكرێت لەبازگەكان تائێستاش نەتوانراوە دەروازەكانی كەركوك

بپارێزرێن.چ��ەت��ر: رۆڵ���ی ح��ك��وم��ەت��ی ه��ەرێ��م و ه�����ەردوو پ��ارت��ی س���ەرەك���ی چ��ی ب��ووە توانیویانە كەركوك؟ لەئاوەدانكردنەوەی ب��ەپ��ێ��ش��ك��ەش��ك��ردن��ی پ�����رۆژە س��ەرن��ج��ی

پێكهاتەكانی دیكە رابكێشن؟- حكومەتی هەرێم و پارتی و یەكێتیش ك��ۆم��ەڵ��ێ��ك پ�����رۆژەی خ��زم��ەت��گ��وزاری��ان بێگومان بەاڵم ئەنجامداوە، لەكەركوكدا كە ن��ەب��وون وێ��ران��ك��اری��ەدا ئ��ەو لەئاستی

بەسەر شارەكەدا هاتووە.پ��رۆژەك��ان حزباندنی تاچەند چ��ەت��ر: لەكەركوك پارتیەوە و یەكێتی لەالیەن خزمەت بەكەیسی كەركوك دەگەیەنێت؟ناگەیەنێت، خزمەتێك هیچ پێموایە -سەیری فەڕەنساوە بەدیدی ئەگەر بەاڵم شۆریجە بكەیت بەدڵنیاییەوە رازی نابیت ئەو رەچ��اوی دەبێت هەیە، دۆخ��ەی لەو هەرێمی و ع��ێ��راق ح��زب��ێ��ن��راوەی دۆخ���ە شەقامێك ناونانی بكەین، كوردستانیش بەناوی دوو شەهیدی یەكێتی و پارتیەوە كارێكی باش نییە، بەدڵنیاییەوە حزبایەتی هەموو ئەم نییە ئەگەر لەكەركوك هەیە

ب�����ارەگ�����ا ح���زب���ی���ە ب��ۆچ��ی ك��راون��ەت��ەوە؟ ئ��ەوان��ەش��ی رەخنە لەیەكێتی و پارتی دەگرن بۆخۆیان لەیەكێتی

حزبایەتی زی��ات��ر پ��ارت��ی و دەكەن، جیاوازی چیە ئەگەر

كۆمپانیاوە ب��ەن��اوی نییە حزبیان بۆیە رادەكێشن، خۆیاندا بەالی خەڵكی هاواردەكەن بۆئەوەی تۆ حزبایەتی نەكەی وای دەیانەوێت بیكەن، بۆخۆیان ئ��ەوان

پیشانبدەن كە حزبایەتی عەیبەیە لەالیەن بۆخۆیان ب���ەاڵم پ��ارت��ی��ی��ەوە، و یەكێتی بۆ كۆمپانیایان نەوەستاون بەحزبیشەوە

راكێشانی خەڵك دامەزراندووە.چ����ەت����ر: ح���ك���وم���ەت���ی ب����ەغ����دا ب��ۆ

ئاوەدانكردنەوەی كەركوك چی كردووە؟- ح��ك��وم��ەت��ی ع���ێ���راق ب���ەت���ەواوەت���ی بەمەبەستی فەرامۆشكردووە، كەركوكی كەركوك حسابكردنی و ئ��اوەدان��ك��ردن��ەوە یەك تەنها كارەساتبار ناوچەیەكی وەك

بلۆكیشی رەوانەی شارەكە نەكردووە.)3/7( هەڵبژاردنەكانی لەدوای چەتر: گۆڕانكارییەكی چەند بڕیاری پارتی وە دەرك���رد، یەكێتی س��ن��وری لەلقەكانی

هۆكاری ئەوە بۆچی دەگەڕێنیتەوە؟ساڵێك پ��ێ��ش گ��ۆڕان��ك��اری��ان��ە ئ���ەو -ب��ڕی��اری ل��ەس��ەر دراب����وو، ن���ەوەك دوای بەهۆی ب��ەاڵم ،)3/7( هەڵبژاردنەكانی هەرێمی و عێراق سیاسی رەوشی و بار ب��ڕی��ارە ئ��ەو جێبەجێكردنی ك��وردس��ت��ان

دواكەوت بۆ ئێستا.چەتر: دەوترێت دابەزینی دەنگی پارتی ئەو هۆكاری یەكێتیدا دەسەاڵتی لەژێر

گۆڕانكاریانە بووە؟شێوەیە بەو پارتی دەنگی پێموانیە -لەیاسای خەلەل بەڵكو كردبێت، كەمی ه��ەڵ��ب��ژاردن��ەك��ان��دا ه��ەب��وو ب��ەت��ای��ب��ەت بەكاندیدە م��اف پێدانی لەمەسەلەی ژن���ەك���ان، ی���اس���ای ه���ەڵ���ب���ژاردن بە ژن تایبەتمەندێتی رەچ��اوك��ردن��ی

ج��ارێ��ك��ی دی��ك��ە ن��ای��ەك��س��ان��ی جاران ئەگەر ئاراوە، هێنایە ئەو بۆچوونە راست بووبێت

پ��ی��او ح��ەق��ی ژن��ی خ�������وارد ب��ێ��ت

ئەمجارە ژنان مافی پیاوانیان خوارد كە ئەوەش بۆخۆی پرۆسەیەكی دیموكراسی نییە، ئاخر خوا قبوڵ ناكات ژن هەبووە ب��ەه��ەزار دەن��گ��ەوە چ��ووەت��ە پ��ەرل��ەم��ان، بەاڵم كاندیدی پیاو هەبووە شانزە هەزار بگاتە ن��ەی��ت��وان��ی��وە و ه��ەب��ووە دەن��گ��ی لەهەندێ ئەگەر ئ��ەوە لەبەر پەرلەمان، هێنابێت ك��ەم��ی دەن��گ��ی پ��ارت��ی جێگا بووە، هەڵبژاردنەكان یاسای هۆكارەكەی وە ئەگەر سەیری ئەنجامی هەڵبژاردنەكان بكەین پارتی بەتەنها بەقەد هەموو حزبە

كوردستانیەكان دەنگی هێناوە.مانگێكی چەند دەزانین وەك چەتر: بۆچی دەبەستێت كۆنگرە پارتی دیكە

گۆڕانكاریەكانتان نەسپارد بەكۆنگرە؟واپێویستی رەن��گ��ە -

حزب رەنگە كردبێت، وای بەباش زانیبێت گ��ۆڕان��ك��اری��ەك��ان پ���ێ���ش ك���ۆن���گ���رە ئ��ەن��ج��ام��ب��دات، كۆنگرەش بەشی

گۆڕانكاری ماوە بكرێت.چەتر: شەڕی راگەیاندنی پارتی لەگەڵ لەسەر ئۆپۆزسیۆن و ئەهلی میدیای ك��ەی��س��ی س���ەردەش���ت ع��وس��م��ان چ��ۆن

هەڵدەسەنگێنیت؟ئەهلی م��ی��دی��ای و ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن -كەیسی لەگەڵ مامەڵەی بەخراپ زۆر لەقەبارەی زۆر كرد، عوسمان سەردەشت خۆی گەورەتریان كرد، ئەگینا مومكینە و ت��ۆب��ێ��ی��ت ع���ێ���راق وەك ل��ەواڵت��ێ��ك��ی بكوژرێت، گەنجێك هیچ نابێت بڵێی دەبن رۆژان��ە گەنجانەی ئەو هەموو بەتەقینەوەوە و دەكوژرێن سەردەشت

عوسمانن بۆ دایك و باوكیان.

ئەندامی پەرلەمانی كوردستان، حاكم ئەمین، وەك كەسێكی ڕزگار حەمە لەم كوردستانی لەلیستی سەربەخۆ چەتردا، رۆژن��ام��ەی تایبەتەی دی���دارە ئاماژە بەكاری خۆی وەك پەرلەمانتار پەرلەمان و فراكسیۆنەكان ئەدای و ل��ەپ��ەرل��ەم��ان��دا پێشیوایە و دەدات

ملمالنێی حزبی هەست پێدەكرێت.

چ��ەت��ر: ئ��ای��ا ت��اچ��ەن��د پ��ەرل��ەم��ان توانیویەتی كارەكانی لەچوارچێوەیەكی

یاسایدا راپەڕێنێت؟- مەسەلەكە رێژەییە لەهەندێك حاڵەتدا یاسا و پەیڕەوی ناوخۆی پەرلەمان جێبەجێ

ناكرێت و عورفی هەڵە پەیڕەو دەكرێت.چ���ەت���ر: پ��ێ��ت��وان��ی��ە ج���ۆرێ���ك ل��ەو پەرلەمانتارانی ن��ێ��وان ف��ەوزای��ەی

زیانی گ��ۆڕان و كوردستانی لیستی پ��ڕۆژە ب��ەدواك��ەوت��ن��ی گەیاندبێت یاساكان، یاخود بەبۆچونی ئێوە ئەم

ملمالنێیە هۆكاری چییە؟دام��ەزراوەی��ەك��دا لەهەر ئ��ارام - كەشی پێویستە بۆ ئەنجامدانی كارەكانی بەباشی، پەرلەمانیش وایە هەركات لەیاساو پەیڕەوی ناوخۆی دەرچ��وو زیان بەخۆی و خەڵكی ملمالنێ و رك��ەب��ەرای��ەت��ی دەگ��ەی��ەن��ێ��ت، لەسەر حسابی مافی گشتی و دژایەتی كوردستان خەڵكی بااڵكانی بەرژەوەندییە یاساییە، سوێندی شكاندنی و ت��اوان��ە لەئێستا چ لێدەكەوێتەوە گ��ەورەی زیانی لەپەرلەماندا ئ��ەوە لەبەر لەداهاتوو، چ و ملمالنێی حزبی هەست پێدەكرێت و هەندێك بەشێوەی جاریش، هەندێك و بەزەقی جار رەنگە بەدیدەكرێت، ناڕاستەوخۆ و ش��اراوە ئەمە تاسنوری خۆی ئاسایی بێت، بەاڵم بەگشت پەرلەمان پێویستە بێت هەرچۆن بن، قەوارەكانیەوە یەك هەڵوێست لیست و لەبەرامبەر چاودێریكردنی حكومەت و دام بەرژەوەندی میللەت لەپێناو و دەزگاكانی لەملمالنێی ب��ەدەر یاساكان، پاراستنی و

تایبەت و سیاسەتی جیاواز.چ�����ەت�����ر: ت����اچ����ەن����د ل�����ەئ�����ەدای پ����ەرل����ەم����ان����ت����ارەك����ان����ی ه���ێ���زە

ئۆپۆزسیۆنەكان ڕازیت؟نین، چونیەك پەرلەمانتاران ئ��ەدای -لەهەر لیستێك بێت وەك تاك زۆرمان هەیە ئەدای جوانە و ماندو دەبێت، بەاڵم پێموایە كێشەی پەرلەمان زیاتر پەیوەندی بەسستی ی��اس��ای ه��ەڵ��ب��ژاردن و پ��ەی��ڕەوی ن��اوخ��ۆوە دیاریكردن چی ئەگەر ت��اك، ن��ەك هەیە لەسەر دەبێت پەرلەمانتار هەڵبژاردنی و بنەمای توانا و شارەزایی بوارەكە بێت، بۆیە

تابەشێك لەیاسای پەیڕەوی ناوخۆ نەگۆڕین پێش ب��ەرەو پەرلەمان كارەكانی ناتوانین بەرین و ئەدای پەرلەمان و رۆڵی گرنگی

وەك خۆی بمێنێتەوە.چەتر: لیستی كوردستانی بەهۆكاری خولەی ئ��ەم دانیشتنەكانی كەمی پەرلەمانی كوردستان ناوزەند دەكرێت

تاچەند لەگەڵ ئەم بۆچونەدای؟- دەس��ت��ەی س��ەرۆك��ای��ەت��ی پ��ەرل��ەم��ان پەرلەمان دانیشتنەكانی ب��ەرن��ام��ەك��اری ناوخۆی پەیڕەوی بەپێی دەك��ات، دی��اری پ��ەرل��ەم��ان ل��ەم��اددەی )20 ب��ڕگ��ەی 1( )17( ل��ەم��ادەی )2( بڕگەی بەپێی و

دا س��ەرۆك��ای��ەت��ی پ��ەرل��ەم��ان ب��ۆی هەیە كۆتای و ب��ك��ات دی����اری دانیشتنەكان كاری میكانیزمە ئەم بۆیە بهێنێت، پێ سەرۆكایەتیە نەك لیستی كوردستانی یان

هەر لیستێكی تر.لەم پ��ەرل��ەم��ان پێتوانیە چ��ەت��ر: خولەدا زیاتر بووەتە شوێنی ملمالنێی و گەل نوێنەرایەتی لەپای حزبەكان راپەڕاندنی پڕۆژە یاساكان و كاركردن

بۆ خەڵك؟پەرلەمانی هەڵبژاردنی بەیاسای -ك��وردس��ت��ان ل��ەم��اددەی )3(ی���ەم ئەندامی پەرلەمانی كوردستان دەبێتە نوێنەری گەلی كوردستان - عێراق و لەپێناو بەرژەوەندییە بااڵكانی گەل كاردەكات، بەاڵم ملمالنێی هەم دەبێت بۆیە لەپەرلەماندا، زاڵە حزبی حزب و هەم پەرلەمانتار لەو ڕاستیە بگەن دوو پەرلەمانتاری و حزبایەتی كاری كە تیمێكی پەرلەمانتار ج��ی��اوازە، پیشەی هەروەها گەلە، نوێنەری و هەڵبژێردراو لەپێناوی حزبەكانیش ملمالنێی دەب��ێ��ت ئ��ەوەی ل��ەب��ەر بێت، ب��ەرژەوەن��دی گشتی

مافی پاراستنی بانگەشەی ح��زب��ەك��ان گشتی دەكەن.

چەتر: دوای پەسەندكردنی حساباتی لە كە ئەوە هەبوو دەنگۆی خیتامی و ئاگادارنیە لێی پەرلەمان )31%(ی بەزیادەڕۆیی دینار )701( ملیۆن بڕی سەرفكراوە هەڵوێستی ئێوە چی بووە

لەبەرامبەر ئەم حاڵەتە؟- بۆخۆم لەپەرلەماندا قسەم لەسەر ئەم حاڵەتە كرد و داوام كرد داواكاری گشتی لێ ئاگاداربكرێتەوە، بەدواداچونی یاسایی

بكرێت لەمبارەیەوە.چەتر: تاچەند دەستەی سەرۆكایەتی و بێالیەنانە توانیویانە پەرلەمان پەرلەمان كاری حزبی لەبۆچونی دور

بەڕێوەبەرن؟

پەرلەمان جێگرانی و - سەرۆكایەتی ب��ێ��الی��ەن ن��ی��ن و ئ���ەن���دام���ی م��ەك��ت��ەب��ی ئ��ەوان نازانم پارتین، و یەكێتی سیاسی لەكۆبونەوەكاندا باسی چی دەكەن و هەروەك پەرلەمانتارەكانی تر، ئاگادارم لەوەی لەناو پەرلەماندا قسەی لەسەر دەكرێت، تائێستا پەرلەماندا سەرۆكایەتی دەستەی لەگەڵ

پێدەچێت ن��ەك��ردوە، كۆبوونەوەیەكم هیچ سەرۆكی لیژنەكان زیاتر ئاگاداری دەستە

و سەرۆكایەتی پەرلەمان بن. پەرلەمان خولەی كام ئایا چەتر: دەكەیت نیشان دەس��ت ب��ەچ��االك

لەنێوان خولی دووەم و سێهەم دا؟- هێشتا زووە بۆ وەاڵمی ئەم پرسیارە و ماوەی سێ ساڵی ترمان لەبەردەستدایە بۆ هەڵسەنگاندنی ئەم خولە، هەركات كۆتای

هات ئەوا دەتوانرێت بەراورد بكەین.چەتر: زۆركات دەنگۆی ئەوە هەیە لەكاتی ك��وردس��ت��ان��ی فراكسیۆنی فشاری یاساییەك بەپڕۆژە دەنگدان رات ئێوە ل��ەس��ەر دەك���ات سیاسی

چییە؟- تائێستا من فشاری كەسم لەسەر نیە و چیم بەباش زانی دەنگی بۆ دەدەم و ناتوانم لەبری كەس وەاڵمی ئەم پرسیارە بدەمەوە.

چەتر: تاچەند حاكم رزگار لەم خولەی پەرلەمانتار دەكرد حەزی پەرلەماندا هێزە لەفراكسیۆنی لەیەكێك بێت

ئۆپۆزسیۆنەكان؟پەرلەمان، نەچوومەتە سیاسی وەك -بەڵكو وەك كەسێكی رەسمی و لەدەزگایەكی ڕەس��ی��ەوە ك��ە )دادگ���ای پ��ێ��داچ��وون��ەوە(ی پۆستەكەی لەكاری كوردستانە، هەرێمی خۆم نزیكە و هەردووكیان شوێنێكی یاساین، دەكرێت لێكۆڵینەوە لەداگا ئ��ەوەی لەبەر لەپەرلەمانیش دەب��ێ��ت، جێبەجێ یاسا و ب���ەدواداچ���وون ب��ۆ ه��ەم��ان ب���وار دەك��رێ��ت، بۆ ملمالنێ سیاسی و وادەبینم پەرلەمان نەچوومەتە ئەو شوێنە، بڕواشم بەملمالنێ سەربەخۆ دادوەرێ��ك��ی وەك بەڵكو نییە، كاردەكەم و دوور لەهەوا و سۆزی سیاسی

شتەكان دەبینم.

دیداری/ سەربەست نەریمان

پڕۆفایلمحەمەد كەمال ساڵح

لەساڵی )1952( لەكەركوك لەدایكبووەو ن��اوەن��دی و س��ەرەت��ای��ی خوێندنی

ئامادەیی لەكەركوك تەواوكردووەو دەرەوە چووەتە )1974( لەساڵی پ��ەی��وەن��دی ب��ەپ��ارت��ی دی��م��وك��رات��ەوە

كردووەگ��ەڕاوەت��ەوە )1975( نسكۆی دوای دیكە جارێكی )1987( لەساڵی و

چووەتەوە شاخئێستاش ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك و بەرپرسی لقی )19(ی پارتی

دیموكراتی كوردستانەلەچەمچەماڵ

لەگەڵ »تائێستا سەرۆكایەتی دەستەی هیچ پ���ەرل���ەم���ان���دا ك���ۆب���وون���ەوەی���ەك���م

نەكردوە«

Page 6: Chatr_19

ساڵی یه که م ژماره 19 6 دووشه ممه 9\8\2010

زیاتر بۆ پارەپەیداكردنەمندااڵنی هەژار ناتوانن بەشداری خولەكانی هاوینە بكەن

ئوتێلەكانی سلێمانی پاركی ئۆتۆمبێلیان نییەلەلێپرسینەوەش بێمنەتن

لەوەرزی پشوودانی خوێندندا، ژمارەیەكی ڕوو نەوجەوانان و مندااڵن لەتوێژی زۆر فێربوونی سەنتەرەكانی و لەپەیمانگا دەك���ەن. وەرزش و م��وزی��ك و زم���ان هەندێكجاریش گلەیی ئەوە لەو شوێنانە هەیە كە بەمەبەستی بازرگانی دامەزراون، پ��ارەی ب��ڕی لەئاست خزمەتەكانیشیان ئەو بەشدارانی ماندووبوونی و وەرگیراو لەكێشە بوون ئاگادار بۆ نییە. خوالنەدا و گرفتی بەشداربووان و بۆچوونی خاوەن لەبارەی ه��ەردووالم��ان سەنتەرەكانیش،

یەكترەوە دواند.

سودمەندن... بەاڵم!الڤ��ە م��ح��ەم��ەد ك��ی��ژۆڵ��ەی��ەك��ی تەمەن بۆ دەرچ�����ووە ئ��ەم��س��اڵ و س��اڵ��ە )11(ق��ۆن��اغ��ی ش��ەش��ەم��ی ب��ن��ەڕەت��ی، وت��ی: خولێكی بەشداری هەفتەیە دوو م��اوەی موزیكم كردووە، بەاڵم تائێستا بەعەمەلی ن��ەك��ردووە ئامێرەكان بەلێدانی دەستمان لەبەردەستدا تەواوەتیمان ئامێری چونكە خۆی فێربوونی ح��ەزی دەرب���ارەی نییە. هەر وت��ی: باوكیشی و دای��ك هاندانی و باوكم وتی لەگەڵ تەواوكردنی خوێندندا، خولەكانی بەشداری هاوینەش ئەم دەبێ گرفتی رۆژان������ەش ب��ك��ەی��ت. ه��اوی��ن��ە هاتوچۆمان نییە و كۆمەڵێك هاوڕێی نوێم بەشوێنیدا، هاتبوو كە باوكیشی ناسیوە. وتی: مندااڵن بۆ ئەوەی لەوەرزی هاویندا پێویستە بن، كارێكی سودمەند سەرقاڵی هەرچەندە بكەن. خوالنە ئ��ەم ب��ەش��داری سەنتەرانە و پەیمانگا ئەم خولی پ��ارەی زۆر گ��ران��ن، ه��ەق��ە ح��ك��وم��ەت��ی ه��ەرێ��م هاوكاریان بكات و هەم ناچاریشیان بكات

كە نرخی خولەكان گونجاو بن.هەناری هاوڕێی الڤەش وتی: ئەمساڵ

دەچمە قۆناغی ناوەندی، من بۆ فێربوونی خولە، ئەم بۆ هاتووم ئینگلیزی زمانی بەاڵم شێوازی وانە وتنەوەی ئێرە جیاوازی لەگەڵ قوتابخانەدا هەیە. وتیشی: نرخی ئەم پەیمانگایانە گرانن، خەریك بوو باوكم بەش موچەكەم وت��ی چونكە نەمنێرێت

ناكات.ه���ەن���ار وت��ی��ش��ی: چ��ەن��دی��ن ه��اوڕێ��م ه��ەژارن، خێزانەكەیان لەبەرئەوەی هەیە

نەیانتوانی بەشداری ئەم خوالنە بكەن.

میر عوسمان كە منداڵێكی تەمەن )10( ساڵە و سەرقاڵی عەرەبانەكەی باوكی بوو، خولەكانی بۆ نەچوویت بۆ لێمانپرسی و ل����ەوەرزش ح��ەزم وت��ی: پەیمانگاكان، وێنەكێشانە، بەاڵم باوكم نەیناردم و ئێستا

ئیشی لەگەڵ دەكەم.الوكۆ ئەبوبەكر منداڵێكی تەمەن )11(

بنێشت سالم لەشەقامی رۆژان��ە و ساڵە دەب��ێ كاسبی وت��ی: هاوین دەف��رۆش��ێ��ت، بكەم و پارەی چوون بۆ ئەو خوالنەم نییە.

نرخە گرانن.. لێپرسینەوەش نییەپەیمانگادا و سەنتەر لەهەندێ ئەوەی س��ەرن��ج��ی راك��ێ��ش��ای��ن، ئ��ەو ب��ەش��داران��ەی خێزانە كچانی و ك��وڕ زیاتر ئێرە، دێنە كە خێزانانەن ئەو یاخود دەوڵەمەندەكانن كە عومەر ب��اوان باشە، ئابوریان دۆخ��ی

خوێندكاری قۆناغی نۆیە، وتی: لەوانەی ئینگلیزی و عەرەبی دەرنەچووم و بەشداری خ��ول��ەك��ان��ی ب��ەه��ێ��زك��ردن��م ك����ردووە، ب��ەاڵم نرخەكانیشیان و كەمن خولەكان م��اوەی گ��ران��ن، ه��ەن��دێ ب����رادەرم ه��ەی��ە بەهۆی بەشداری نەیانتوانیوە خولەكانەوە گرانی ب��رادەری كۆمەڵێك وتیشی: ب��اوان بكەن.

هەژارم هەن كە ناچاربوون لەبری هاتن بۆ دەستگێڕ ببنە ب��ازاڕدا لەناو خوالنە، ئەم بۆ پ��ارە تا شاگرد بوونەتە هەندێكیان و

خوێندنی ساڵی داهاتوو كۆبكەنەوە.خوێندكارێكی كچە كە س��ەالم ئیمان وتی: بەهێزكردنە خولەكانی بەشداربووی بەیانیان سەرقاڵی وەرزشم، پاشنیوەڕۆیانیش بەشداریم لەفێربوونی كۆمپیوتەردا كردووە، بەاڵم نرخی بەشداربوون زۆر گرانە. پاشان لەگەڵ لێپرسینەوەیەك پێویستە وت��ی:

تا بكرێت پەیمانگاكاندا و سەنتەر خاوەن نرخەكانیان داببەزێنن، بۆ ئەوەی خوێندكارە خوالنە ل��ەم دەستكورتەكانیش و ه���ەژار

بێبەش نەبن.وتی: ئیمانیش هاوڕێی ڤانی هەروەها ئینگلیزم زم��ان��ی فێربوونی ب��ەش��داری ب��ەاڵم ب��اش��ن، مامۆستاكانمان ك����ردووە،

دایكم س��ەرەت��ا و گ��ران��ن زۆر ن��رخ��ەك��ان بكەم، ب��ەش��داری ن��ەب��وون ڕازی باوكم و چونكە ئێمە پارەمان بۆ هاتوچۆش دەوێت دەگەمە تا دەكەم هاتوچۆ پاس بەدوو و و بازرگانی سیمای زۆرج��ار سەنتەرەكە، دی��ارە. پەیمانگایانەوە بەم پارەپەیداكردن ئ���ەوەش���ی ن����ەش����اردەوە ك��ە ب��ەه��ۆی ئ��ەم خوالنەوە، كۆمەڵێك هاوڕێی پەیدا كردووە هاوڕێی هەندێ وتی بەپێكەنینیشەوە و

تازەشمان كوڕن.

كاریگەری باشی هەیەحەمە س��ۆزان كۆمەاڵیەتی ت��وێ��ژەری ل��ەب��ارەی ئ��ەو خ��والن��ەوە وت���ی: م��ن��دااڵن نامێنێت، خوێندنیان كە هاویندا لەوەرزی فێربوونی و ب��ەپ��ەروەردەك��ردن پێویستیان زی���ات���رە. ت��ا ئ���ەم س���ااڵن���ەی دوای����ی كە ن��ەك��راب��وون��ەوە، ف��ێ��رك��ردن پەیمانگاكانی

زۆری���ن���ەی م���ن���دااڵن خ��ەری��ك��ی ه��ەن��دێ یاری نەشیاو بوون كە هیچ زانیارییەكیان ب���ەم���ن���دااڵن ن��ەدەب��ەخ��ش��ی و ت��ەن��ان��ەت دووچاری الدانیشی كردبوون، بەاڵم بوونی تا یارمەتیدەرە رۆڵێكی پەیمانگایانە ئەم تەمەن دوات��ری قۆناغەكانی بۆ مندااڵن

ئامادە بكرێن.س��ەب��ارەت ب��ەك��ەم��وك��وڕی و رەخ��ن��ەش پەیمانگا دەب��ێ وت��ی: پەیمانگایانە ل��ەم و س��ەن��ت��ەرەك��ان��ی ت��ای��ب��ەت ب��ەم��ن��دااڵن، بەڵكو نەگرێتەوە، فێركردن الیەنی تەنها

پەروەردەكردنیشی لەگەڵدا بێت.

پەیمانگاكانیش قسەیان هەیەمامۆستا نازم سەرپەرشتیاری خولەكانی بەكارەكانیان س��ەب��ارەت ی��اد پەیمانگای وتی: لەساڵی )2007(ەوە پەیمانگاكەمان دامەزراوە، چەندین خولی فێربوونی زمان و موزیك و وێنەكێشانمان هەیە، لەوەرزی

هاویندا ژمارەی بەشداربووانمان زۆرە.لەگرانی ب��ەش��داران گلەیی دەرب���ارەی ن��رخ��ەك��ان وت���ی: ب��ەه��ۆی گ��ران��ی كرێی ناچاربووین مامۆستاوە، موچەی و بینا نەبەشداربوو و نەئێمە كە دابنێین نرخێك زیان نەكەین، چونكە ئۆتۆمبێلی هاتوچۆ پێداویستی و گەشتەكان م��ەس��رەف��ی و ئێمەیە. ل��ەس��ەرش��ان��ی خ��ول��ەك��ان��ی��ش��ی��ان پەروەردەش چاودێری كارەكانمان وەزارەتی

دەكەن و هاوكارمانن.ه��������ەروەه��������ا س�����ەرچ�����اوەی�����ەك�����ی�����ش سلێمانی پ����ەروەردەی لەبەڕێوەبەرایەتی ت���ای���ب���ەت ب����ەرۆژن����ام����ەك����ەم����ان وت����ی: یەكەیەكی پ����ەروەردە ل��ەب��ەڕێ��وەب��ەرای��ەت��ی پەیمانگاكانمان چاودێری بۆ تایبەتمان سەردانی نوێنەرمان زۆرج��اری��ش دان���اوە، و زانستی ئاستی تا دەك��ات پەیمانگان

شێوازی مامەڵەكردنیان بخەمڵێنین.

باڵەخانەی و ئوتێل زۆر ژمارەیەكی بەتایبەتی و سلێمانی لەشاری گ��ەورە ل����ەس����ەر ش���اڕێ���ی ش���ەق���ام���ی س��ال��م جێگەی ئ���ەوەی ب���ەاڵم ك��راون��ەت��ەوە، هاواڵتیان، و شۆفێران لەالی نیگەرانیە باڵەخانە و ئوتێل ل��ەم زۆر بەشێكی شارەوانی مەرجی بچوكترین زەبەالحانە ئۆتۆمبێلە، پ��ارك��ی دروس��ت��ك��ردن��ی ك��ە لێپرسینەوەیەكی و ك��ردووە پێشێلیان

ئەوتۆشیان لەگەڵدا ناكرێت. شارەوانی مەرجەی ئەم پێشێلكردنی ل��ەالی��ەن ه��ەن��دێ ل��ەس��ەرم��ای��ەداران و خاوەندارانی ئەو باڵەخانانەوە، كێشەیەكی دروس��ت ئۆتۆمبێل هاتوچۆی بۆ زۆری شوێنانە ئەو میوانانی چونكە ك��ردووە، ئۆتۆمبێلەكانیان لەسەر شەقامی گشتی رادەگ�����رن. ه��اواڵت��ی��ان��ی��ش گ��ل��ەی��ی زۆر

لەالیەنە بەرپرسەكان دەكەن.

شۆفێران گلەیی دەكەنكە ساڵ )23( تەمەن حەسەن، ئ��ارام گ��ەڕەك��ی هێڵی پ��اس��ەك��ان��ی ش��ۆف��ێ��ری »رۆژان��ە دەڵێت لەوبارەیەوە بەكرەجۆیە، چ��ەن��د ج���ارێ���ك ب��ەپ��اس��ەك��ەم ه��ات��ۆچ��ۆ بەشاڕێی بەتایبەت دەك��ەم بەهاواڵتیان رووب���ەڕووی زۆرج���ار سالمدا، شەقامی هەندێكجار دەب��ی��ن��ەوە، كێشە و گ��رف��ت بەهۆی وەستانی ئەو ئۆتۆمبیالنەی دێنە ناوپاسەكەم سەرنشینانی باڵەخانانە، ئەم دوورتر دابەزاندوە، دواتر ئاگام لێبووە قسە و بۆڵەی بەسەر منداكردوە كار هەندێكجاریش و گ���ەی���ش���ت���ۆت���ە ئ�����ەوەی

توشی شەڕ بووم«.

تەمەن )43( چل وسێ م��وراد، بەكر رزگارییە، گەڕەكی هاواڵتیەكی ساڵ ئاماژەی بەوە كرد: بەیانیان ئەگەر كاتژمێر ئەوا دەرنەكەین، ئۆتۆمبیلەكانمان حەوت و دەگ��رێ��ت ب��ەردەرگ��اك��ان��م��ان ئۆتۆمبێل یاخود دەوام ب��ۆ ب��ڕۆی��ن بەپیادە دەب��ێ بەدوای خاوەن ئۆتۆمبیلەكاندا بگەڕێن.

بەكر هەرچەند زۆر نیگەران بوو، باسی لەوەشكرد: ئێمە بەدووری دوو گەڕەك لەو ئوتێالنەوە دوورین بەاڵم ئەم شۆفێرانە هه ر وه کو چۆن ده چنه ئۆتێله کان، هەقه خاوه ن

ئۆتێله کان جێگایان بۆ دابین بکه ن.

ئوتێلەكان مەسەلەكە پینە دەكەن)2004(ەوە لەساڵی كە سالم تەالری كراوەتەوە و لەشەش نهۆم و )150( دوكان بەرپرسی مستەفا بێستون پێكهاتووە، ئێمە پێیوایە: س��ال��م ت���ەالری ئ��ی��دارەی ئۆتۆمبیلمان وەس��ت��ان��ی پ��ارك��ی پێشتر غەسل، كردومانەتە ئێستا بەاڵم هەبووە، لەبەر ئەوەی هەندێكجار دەبینین خەڵكی

ئامادە نییە پارەی گەراج بدات. ب��ێ��س��ت��ون ه��ێ��م��ای ب���ەوەش���ك���رد ئ��ەو ت��ەالرەك��ەم��ان��دا لەپێش ئۆتۆمبێالنەی رۆژان�����ە دەوەس����ت����ن، ڕۆژان�����ە چ��ەن��دی��ن بەهۆی لەنێوانیاندا داوە ڕووی ش��ەڕ م��اوەی چەند بۆ ئ��ەوەی هەندێ شۆفێر رێگەی و دەهێڵێت جێی كاتژمێرێك دەبێتە دەك����ەن، ق��ەرەب��اڵ��غ ش��ەق��ام��ەك��ان گرفت چ بۆ ئێمە و چ بۆ هاواڵتیان و

شۆفێرانیش.)2005(وە لەساڵی ش��ەه��رام ئۆتێل پێكهاتووە، ژوور )41( لە و دام��ەزراوە ئۆتێل ش��ەه��رام ب��ەرپ��رس��ی خ���در، رەح��ی��م هاتووچۆ پۆلیسی م��اوەی��ەك پێیوایە: ئۆتۆمبیالنە لەم لێكۆڵینەوەیان و دەهاتن دەكرد، لەبەرئەوەی رێگەی هێڵی پاسەكان نەبوو لەوێستگەكاندا بوەستن، بەاڵم دوای جۆرێك هاتووچۆش ب��رادەران��ی ماوەیەك دی��ارب��وو پ��ێ��وە نیگەرانیان و ل��ەس��اردی

بەرامبەر ئەم حاڵەتە.

ئەو بەوەش كرد: ئاماژەی رەحیم خدر میوانە زی��ات��ر دەوەس��ت��ن ئۆتۆمبێالنەی ئۆتۆمبیلم پ��ارك��ی م��ن ئ��ەوروپ��ی��ەك��ان��ن، ه��ەی��ە و ه��ەن��دێ��ك��ج��ار خ��ەڵ��ك��ێ��ك ه��ەی��ە غەرامە بەیانیان و رایدەگرێت ل��ەدەرەوە بەهۆی هەن خەڵكانێك یاخود دەكرێت، ب��ێ ئ��اگ��ای��ی��ەوە، ب���رادەران���ی ه��ات��ووچ��ۆ دەیبەنە و رادەك��ێ��ش��ن ئۆتۆمبێلەكەی

پۆلیسی هاتووچۆ. ب��ەرپ��رس��ی ئ��وت��ێ��ل ش���ەه���رام ه��ێ��م��ای رووداوی چ��ەن��دی��ن رۆژان����ە ب��ەوەش��ك��رد ه��ات��ووچ��ۆ ل���ەس���ەر ش���اڕێ���ی ش��ەق��ام��ی 6( كاتژمێر بەتایبەتی دەبینرێت، سالم ل��ەدوای ئ��ێ��واران��ی��ش و بەیانی ب���ۆ8(ی پێنج ه��ەن��دێ��ك��ج��ار )7(ەوە، ك��ات��ژم��ێ��ر ئۆتۆمبێل پێكیانداداوە، پێموایە برادەرانی هاتووچۆش چارەسەری ئەم حاڵەتەیان بۆ

نەكراوە.

سیستەمی هاتوچۆشی شێواندووە ع���ەم���ی���د »ئ��������اراس ن���ەج���م���ەدی���ن« ب���ەڕێ���وەب���ەری پ��ۆل��ی��س��ی ه��ات��ووچ��ۆی راگەیاند: بەچەتری تایبەت سلێمانی شوێنێك لەچەند سلێمانی ل��ەن��اوش��اری هەیە، ئۆتۆمبێلمان وەس��ت��ان��ی رێ��گ��ای نییە گونجاو شوێنێكی بڵێین دەتوانین ئێستاش گ��ەراج��ەوە، سیفاتی ل���ەڕووی شەقامەكاندا لەقەراغ ئەوەین سەرقاڵی ئۆتۆمبێل وەس��ت��ان��ی ش��وێ��ن��ی و پ���ارك هاتووچۆ هێمای ه��ەن��دێ��ك ب��ك��ەی��ن��ەوە، دابنێین بۆ شۆفێران. بەرپرسی پۆلیسی هاتووچۆ ئاماژەی بەوەش كرد: نەبوونی پارك لەناو ئوتێلەكاندا گرفتی بۆ ئێمەش ئوتێل لەمەرجەكانی یەكێك دروستكردوە، باڵەخانەكاندا، لەناو پاركە دروستكردنی لێپێچینەوەمان ئێمە حاڵەتە ئەم لەسەر ل���ەگ���ەڵ ئ����ەو ئ��ۆت��ۆم��ب��ی��الن��ە ك�����ردووە ك��ە ل������ەدەرەوەی ئ��وت��ێ��ل��ەك��ان دەوەس���ت���ن، ئۆتۆمبێلدا هەندێك بەسەر دەستیشمان كەمە غەرامانە ئەم پێشیوایە گرتووە. خۆمان ب��ۆس��ەرو ك���ردوە پێشنیارمان و

زیاد غەرامەكان قورس بەشێوەیەكی كە بكەین، تاخاوەنی ئەم شۆفێرانە بەئاسانی

غەرامەكەیان بۆ نەدرێت.

شارەوانی كەمتەرخەمەبەرپرسی مەحمود رەفیق س��ەردەش��ت راگەیاندنی شارەوانی سلێمانی بۆ چەتر شارەوانی بڕیارێكی بەپێی وتی: و دوا سلێمانی هەر ئوتێلێك لە )500( مەتر زیاتر پێویستە پاركی فراوان دروستبكات، بێت ئەم لەخاوەنی هەندێك ب��ەداخ��ەوە ب��ەاڵم یاخود دروس��ت��ك��ردن��ی لەكاتی ئوتێالنە دەكەیت سەیر بیناكەیاندا، تەواوبوونی بەكاریدەهێنن، تایبەتی بەمەبەستێكی ل����ەدوای ئ����ەوەی ك��ارەك��ان��ی ش��ارەوان��ی سەرپێچیان دەبینیت دوات��ر دەك��ەن ت��ەواو شارەوانی راگەیاندنی بەرپرسی كردووە. ئ���ام���اژەی ب����ەوەش ك���رد: ه��ەن��دێ��ك ل��ەو ك��ردوون، غ��ەرام��ەی ش��ارەوان��ی ئوتێالنە زۆركات هێندە ماندودەبێت حاڵەتێك دێتە پێشەوە كە ئوتێلەكان دابخەیت كە ئەمەش

لەدەسەاڵتی شارەوانیدا نییە.

پەیامێك بۆ شارەوانی راپۆرتەدا گەیشتینە ئەم لەدەرەنجامی ئوتێل خ��اوەن مەرجە كە راستییەی ئەو هەبێت. ئۆتۆمبێلیان پاركی باڵەخانە، و بۆچی كە دەپ��رس��ن هاواڵتیان ئێستاش بەشی بەتایبەت و سلێمانی ش��ارەوان��ی زی����ادەڕۆی����ی، ئ����اگ����اداری ب��چ��وك��ت��ری��ن و گەڕەكەكانە و ك��ۆاڵن ن��او سەرپێچی هاواڵتیان ل��ەگ��ەڵ ج��دی لێپرسینەوەی دەك���رێ���ت، ب����ەاڵم س���ەرم���ای���ەدارێ���ك كە گ��ەورەت��ری��ن ب��اڵ��ەخ��ان��ە دروس��ت��دەك��ات و پێشێل پ����ارك دروس��ت��ك��ردن��ی م��ەرج��ی ئەوتۆیان لێپێچینەوەیەكی بەاڵم دەكات، و پرسیارێكە ئەمەش ناكرێت؟ لەگەڵ دەبێ شارەوانی سلێمانی وەاڵمی بداتەوە زیاتر لەوە هاتوچۆ بەرلەوەی سیستەمی

دووچاری شڵەژان ببێتەوە.

ئا/ شوان حەسەن

ئا/ ئاراس عوسمان

شارەوانی كەمتەرخەمە

خه می نان په یداکردن، فێربوون له بیری منداڵ ده بنه وه

تائێستاش ئۆتۆمبێل له به رده م ئۆتێل سۆما قه ره باڵغیان دروستکردوه وێنه : ئاراس عوسامن

وێنه : ئه رشیف

Page 7: Chatr_19

ساڵی یه که م ژماره 19 7 دووشه ممه 9\8\2010

بودجەی كفری پرۆژەیەك تەواو ناكات»حكومەت حسابی پلە دوو بۆ شاره دووره ده سته کان دەكات«

ئا/ فه رهاد ئەحمەد

ئا/ ئیحسان مەال فوئاد

ئا/ پەیمان ئەمین - كەالر

»زۆر كەس رۆژان��ە دەست بۆ جەستەم دەبەن و پێم دەڵێن بابڕۆین وەرە لەگەڵماندا، منیش پێیان دەڵێم بڕۆن بێ ئابڕوانە«. ئەمە وت��ەی ›غ���رود.م‹ ب��وو، ئەو كە كچێكی تەمەن )10( ساڵە لەگەڵ خوشكە تەمەن )9(سااڵنەكەیدا بەناوی ئیبتسامەوە هەموو سلێمانی شەقامەكانی ت���ەواوی رۆژێ��ك پارەیان دەكەن لەخەڵكی داوا و دەگەڕێن دیالەین »خەڵكی دەڵێت غ��رود پێبدەن، ناوچەكەمانەوە بارودۆخی خراپی بەهۆی هاتووین بۆ سلێمانی و ئێستا لەخانوویەكدا دەژین مانگانە )300.000( دینار دەدەین ب��ەك��رێ خ��ان��وو، ب��اوك��م ل��ەم��اڵ��ەوە بەهۆی نەخۆشیەوە لەسەر جێگا كەوتووە و دایكم هەموو بەیانییەك بۆ سواڵكردنمان دەنێرێت، بۆیە داواكارین لەحكومەت موچەمان بۆ

ببڕێتەوە بۆ ئەوەی سواڵ نەكەین«.هاواڵتی كەمال مەحمود، تەمەن )35( بوو كتێب ساڵ كە خەریكی فرۆشتنی لەبەردەكی سەرا، وتی »رۆژ نییە چەندین سواڵكەر داوای پارەم لێ نەكات، زۆربەی دەك��ەن س��واڵ ئێستا كە كەسانەی ئ��ەو ع��ەرەب��ن و بەهۆی خ��راپ��ی ب��ارودۆخ��ی ئەمنی ناوچەكانیانەوە هاتوونەتە كوردستان

و دەستیان بەسواڵ كردن كردووە«.كردنی ڕای���ی ب���ەدەم مەحمود ك��ەم��ال ك��ڕی��ارەك��ان��ی��ەوە ئ���ام���اژەی ب��ۆ ئ��ەوەك��رد بووە بەدیاردە و ئەو دیاردەیەش سواڵكردن بۆ سومعەی كوردستان باش نیە و وتیشی »ئەم دیاردەیە زۆرخراپە بۆ سومعەی ئەم دێتە بیانییەك كاتێك بەتایبەتی هەرێمە

بەسەر سواڵكەرەكان و سلێمانی ش��اری دەست و قاچیاندا دەكەون و داوای پارەی لێدەكەن، ئەوان نازانن كە ئەو سواڵكەرانە

كورد نین«.سواڵكەرەكان لەوەشكرد باسی كەمال بۆ ئەوەی زۆرترین پارەیان دەست بكەوێت، منداڵ بۆ سواڵكردن بەكاردەهێنن، وتیشی »پێویستە حكومەت ئەو كەسانە دەستگیر ب��ك��ات ك��ە م��ن��داڵ ب��ۆ س��واڵ��ك��ردن بەكار بكات، لەگەڵدا لێپێچینەوەیان و دەهێنێت فێری گەورەكانیان مندااڵنە ئەو چونكە

تاوانیانێكیان هیچ دەك��ەن سواڵكردنیان نیە«.

سامان دەروون��ی توێژەری لەبەرامبەردا سیوەیلی ئاماژەی بۆ ئەوەكرد بەكارهێنانی منداڵ بۆ سواڵكردن بەهەموو شێوەكانیەوە پێچەوانەی مافەكانی مرۆڤ و مندااڵنە لەداهاتودا پێدەكرێت سواڵیان ئەوانەی و لەڕووی لێدەردەچێت، نائاساییان كەسانی كۆمەاڵیەتیشەوە دوچاری الدان دەبن و زیان »بەداخەوە دەڵێت دەگەیەنن، بەكۆمەڵگە دەبەستێت ب��ەس��ۆز پشت زی��ات��ر خەڵكی

كاتێك منداڵێك دەبینێت بەدایكێكە پارەی پێدەدات كە ئەمە زەرەرە بۆ داهاتووی ئەو منداڵە، پێویستە حكومەت و رێكخراوەكان هەموویان پێكەوە كاربكەن بۆ بنەبڕكردنی

ئەم دیاردەیە«. ،)24( تەمەن عەبدولكەریم ه��اوس��ەر ب��وو، دوك��ان��دارێ��ك��ی شەقامی م��ەول��ەوی رۆژانە كردوین بێزاری »سواڵكەر دەڵێت خ��ۆی��ان دەك���ەن ب��ەدوك��ان��ەك��ەم��دا و رێگەم پ��ارەم داوای و دەگ��رن یەخەم و پێدەگرن لێدەكەن، بەاڵم ئەوەی بەالمەوە سەیرە ئەوەیە

دەڕۆن پۆلیسەكاندا ب��ەالی سواڵكەرەكان كەچی پۆلیس خۆیانی تێناگەیەنێت«.

هاوسەر ئاماژەی بۆ ئەوەكرد سواڵكەر ئەوەی بۆ دەكات كەمئەندام هەیە خۆی هەیە »س��واڵ��ك��ەر وت��ی ب���دەن، یارمەتی خۆی كەمئەندام دەكات، بەاڵم لەڕاستیدا وانین زۆرجار ئێواران دەیانبینم كە دەڕۆنەوە ساغن، بۆیە داواكارم لەبەرپرسەكان چاوێك بەناو شاردا بخشێننەوە و رێگە لەسواڵكردن

بگرن«. سلێمانی مەركەزی قەزای قایمقامی راگەیاند بەچەتری س��اڵ��ح حەمە زان��ا و زۆرە سلێمانیدا ل��ەش��اری »سواڵكردن بۆ ئەم مەبەستەش لێكۆڵینەوەمان كردووە لەبەڕێوەبەرایەتی ه��ەری��ەك��ە ل��ەڕێ��گ��ەی نەوجەوانان پۆلیسی و سلێمانی پۆلیسی سواڵدەكەن كەسانەی ل��ەو هەندێكیش و دەستگیر كراون و رەوانەی دادگا كراون«.

زانا حەمە ساڵح ئاماژەی بۆ ئەوەشكرد تەواوی ئەو كارانەی دەیكەن لەچوارچێوەی ی��اس��ادای��ە، وت���ی »ن��اك��رێ��ت ب��ەگ��رت��ن و گواستنەوە كۆتایی بەسواڵكردن بهێنین و

دەبێت بیر لەڕێگەی تر بكرێتەوە«.عەمید سلێمانی پۆلیسی بەڕێوەبەری »بەپێی راگەیاند بەچەتری نەجمەدین سواڵكەرەكان لەگەڵ هەڵسوكەوتمان یاسا ئینزیباتەوە و نەجدە لەڕێگەی و ك��ردووە دەستگیریان دەكەین هەرچەندە ئەوە ئیشی ئێمەش نییە، بەاڵم بەهۆی ئەوەی نیزامی

گشتیان تێكداوە ئەو كارە دەكەین«.بەڕێوەبەری پۆلیسی سلێمانی ئاماژەی ب��ۆ ئ���ەوەك���رد زۆرب����ەی ئ���ەو ك��ەس��ان��ەی

سواڵ دەكەن خەڵكی ئێرە نین و كەسیش دەع��وای��ان ل��ەس��ەر ت��ۆم��ار ن��اك��ات، دەڵێت »ئەوەی لەسەرمانە دەستبەسەریان دەكەین دەك��ەی��ن، م��ەرك��ەزەك��ان��ی��ان تەسلیمی و زیاتر ئینزیباتەكانمان ئاگاداربم ئەوەندەی مادەكانی بەپێی سواڵكەریان )100( لە و ك���ردووە دەستگیر )392-391-390(ڕەوانەی دادگایان كردون، بەاڵم خەڵكیش سكااڵیان لەسەر تۆمار ناكات كە سكااڵش نەبێت دادوەر چییان لێبكات و ئەو كارەی كردوویانە تاوانی قورس نییە و بەكەفالەت

ئازاد دەكرێن«. ئینزیبات فەوجی سریەی فەرماندەی مالزمی یەك سەردەشت جەمال، بەچەتری راگ��ەی��ان��د »ك���اری س��ەرەك��ی��م��ان گرتنی زۆربوونی بەهۆی ب��ەاڵم نییە، سواڵكەر س���واڵ���ك���ەرەوە و ب���ێ���زاری ه��اواڵت��ی��ان��ەوە دەس��ت��گ��ی��ری��ان دەك���ەی���ن، م��ان��گ هەیە واجبی ك���راوە دەستگیر ك��ەس )200(بوایە ئێمە واجبی نییە ئێمەش سەرەكی

لێكۆڵینەوەمان لەبارەیانەوە دەكرد«.

رەشید نەوزاد ئەندازیار وتەی بەپێی دەروی����ش س��ەرۆك��ی ش���ارەوان���ی ق��ەزای )2010( ساڵی ب��ودج��ەی بەشە كفری ئەنجومەنی ل��ەالی��ەن كە كفری ش��اری تەرخاندەكرێت سلێمانییەوە پارێزگای هاواڵتیانی و دی��ن��ارە ملیۆن )579(ش��ارەك��ەش ن��ی��گ��ەران��ن ل��ەو ب��ودج��ەی��ەی جەخت و تەرخانكراوە بۆشارەكەیان كە پرۆژەیەكی پارەیە بڕە ئەو لەوەدەكەنەوە بودجەی دەك��ەن داوا ناكرێت ت��ەواو پێ

زیاتر بۆ شارەكەیان تەرخان بكرێت.س��ەرۆك��ی ش��ارەوان��ی ئ��ام��اژە ب��ەوەش دەك����ات ك���ە ل����ەوەزارەت����ی ش��ارەوان��ی��ش تەلەفۆنیان بۆ كردم و وتیان بەبڕی یەك ملیار پرۆژەتان بۆ جێبەجێ دەكەین و بۆ تەرخانم رزگ��اری گەڕەكی تەواوكاری ك���رد، پ����رۆژەی دروس��ت��ك��ردن��ی پ��ارك��ی ڕابردووە لەساڵی كە بەدالەش بەرامبەر ماوە ئەوە تەنها تەرخانكراوە، پارەكەی بدرێت بەتەندەر و رابگەیەندرێت، هەروەها و دروستدەكرێت ساوایان باخچەی دوو

جێگاكەیمان دیاری كردووە«.ئاماژەی كفری ش��ارەوان��ی سەرۆكی ب��ۆ ئ��ەوەك��رد ه��ەم��وو پ��رۆژەك��ان��ی ساڵی ئەمساڵ پرۆژەیەكی هیچ و ڕاب���ردوون پرۆژەكانی هەموو نییە لەجێبەجێكردندا هیچ و دەكرێت تەواو )2009( ساڵی

پڕۆژەیەكی ئەمساڵی تێدانیە.س��اڵ )25( ت��ەم��ەن ع��ەدن��ان هێمن كفریە ش���اری دان��ی��ش��ت��وی گەنجێكی ب��ەغ��ەم��ب��اری��ەوە، دەڵ��ێ��ت »ل���ەو )25(

س���اڵ���ەی ت��ەم��ەن��م ل����ەم ش������ارەدا هیچ ساڵ )20( دوای نەبینیوە، خۆشییەكم ك��ف��ری كە ش���اری خ��ۆم��اڵ��ی حوكمی نزیكەی )300( ساڵە دروستبووە كەچی ملیۆن )570( تەنها ئەمساڵ بودجەی دینارە كە بەشی پرۆژەی كۆنكریتكردنی نەپارك ل��ەوەی جگە ناكات، گەڕەكێك نەشوێنێكی ت��ێ��دای��ە ن��ەك��ۆل��ێ��ژێ��ك��ی و خ���ۆش���گ���وزەران���ی ت���ێ���دای���ە ت��اخ��ەڵ��ك��ی ئەمانە لەهەموو لێبكات رووی شارەكە

بێبەرین«.هێمن عەدنان، دەڵێت »حكومەتە هیچ گرنگییەك بەشارە دوورە دەستەكان نادات و حسابی نمرە دوو بۆ خەڵكەكەی دەكات، دەیان پاركی گەورە لەشارەكانی هەولێر و سلێمانی و دهۆكدا دروستدەكرێت شاری كفری تەنها نیو پاركیشی تێدا نییە، ئاخر حكومەتەكەی و بەكوردستان دڵێك چ

خۆش بكەم«.ل��ەب��ەرپ��رس��ان��ی داوا گ��ەن��ج��ە ئ����ەو دەڵێت و بەئاگابێنەوە دەكات شارەكەیان »پێویستە هەڵوێستیان هەبێت و ناڕەزایی گوندێكی بۆتە كفری چونكە دەرببڕن، گەورە و رۆژ بە رۆژ خەڵكەكەی بەرەو هەڵدێن، هەولێر و سلێمانی شارەكانی )170( نزیكەی )2009(دا لەساڵی خێزان كفرییان بەجێهێشتووە، هۆكارەكەی دەگەڕێتەوە بۆ پشتگوێخستنی لەهەموو

بوارێكدا«.هەرچەندە جگە لەبودجەی ئەنجومەنی پارێزگاكان كە بەپێی ژمارەی دانیشتوان ك��ف��ری یەكێكە ب���ەاڵم داب��ی��ن دەك��رێ��ت،

لەژێر )2003( تاساڵی ش��اران��ەی ل��ەو بەعسدا رژێمی كاولكاری و تۆپباران بووە و پێویستی بەگرنگی پێدانی زیاتر زۆرت���رە، ب��ودج��ەی ب��ڕە دابینكردنی و حسێن شێركۆ كفری ق��ەزای قایمقامی خەڵك پێویستە كە دەك��ات ب��ەوە ئاماژە ب��ودج��ەی��ەی ئەمساڵ ب��ڕە ئ��ەو ب��زان��ێ��ت پارێزگای ئەنجومەنی بودجەی تەنها دانیشتوان ژم���ارەی بەپێی سلێمانییە تەرخاندەكرێت و وەزارەتەكانی تر بودجەی پرۆژەیەكی ه��ەر وات��ا ه��ەی��ە، دیكەیان وەزارەتەكەی خۆی ئەنجامدەدرێت دیكە ب��ودج��ەی ب��ۆ داب��ی��ن دەك���ات و ج��ی��اوازە

لەبودجەی ئەنجومەنی پارێزگاكان.گەنجێكی وەك م��ح��ەم��ەد ئ����ارام راگەیاند بەچەتری ساڵ )23( تەمەن بكەم قسە شارە ئەم هاواڵتیەكی »وەك چونكە نییە، سودێكی هیچ نەكەم و ششتووە، ش��ارە ل��ەم دەس��ت��ی حكومەت ملیۆن س��ەد چەند ئەمساڵ ب��ودج��ەی و ئۆتۆمبێل مەسروفاتی كە دینارێكە بەرپرسێك هێندەی ماڵ و منداڵی ماڵە پارەیەش ئەو پێمباشە پارەیەیە، بڕە ئەو پێشكەشی و حكومەت بۆ بگەڕێتەوە

خۆیانی بكرێت«.ئ����ارام ئ���ام���اژه ی ب���ه وه ک���رد ئ���ەوەی ج��ێ��ی ن��ی��گ��ەران��ی��ی��ە ب��ۆ ش����اری كفری ساڵێكی ل��ەه��ەم��وو پشتگوێخستنێتی ب��ه چ��ەن��د س���ەد ملیۆن ب���ودج���ەدا ك��ە دی��ن��ارێ��ك��ی چ���اپ���ی ب��ری��م��ەر ئ����اوڕی تەواو پرۆژەیەكی بەشی كە لێدەدرێتەوە

ناكات.

بەكرێچی خۆی وتوە »بەكرێچیەكەم دەری لەخانوەكەم ئەگینا نەدا لەقەڵەم دەكەم« ئەمە وتەی مام ساڵحی تەمەن )65(س�����اڵ ب���وو، ئ���ەو ك��ە خ��ان��وی��ەك��ی و بەمامۆستایەك بەكرێ داوە بچوكی دیناری ه��ەزار )100( ب��ڕی مانگانە چ��اپ��ی ن��وێ��ی ل��ێ وەردەگ����رێ����ت، وت��ی »ل���ەب���ەرئ���ەوەی ه��ی��چ س��ەرچ��اوەی��ەك��ی موچەیەكیشم هیچ و نیە بژێویم تری نەكراوە، دابین بۆ حكومەتەوە لەالیەن كە ئاگاداركردووەتەوە لەوە كرێچیەكەم خ���ۆی ب��ەك��رێ��چ��ی ل��ەق��ەڵ��ەم ن���ەدات بۆ خانوەكەم، س��ەر نەكەوێتە ب��اج ئ���ەوەی زۆر خ��ان��وەك��ەم م��ان��گ��ان��ەك��ەی چونكە

كەمە«. ل����ەس����ەرەت����ای م���ان���گ���ی ت���ەم���وزی راب���ردووەوە لەسەر راس��پ��اردەی وەزارەت��ی خانوبەرەی باجی فەرمانگەی دارای��ی گ��ەرم��ی��ان دەس��ت��ی��ك��ردوە ب��ەه��ەڵ��م��ەت��ی خانوانەی و دوك��ان ئ��ەو ناونوسكردنی بەكرێ دراون هاواڵتیانەوە لەالیەن كە بۆیان، باج سەری خستنە بەمەبەستی تائێستا حكومەت كە لەكاتێكدایە ئەمە ب��ەرن��ام��ەی ق��ەرەب��ووك��ردن��ەوەی ب��ۆ ئەو هاواڵتیانە نیە كە موڵكیان داوە بەكرێ

و توشی زیان هاتوون.

ه������اواڵت������ی ك�����ەم�����ال م���ح���ەم���ەد، باج »كاتێك دەڵێت ساڵ، تەمەن)29( دەبێت هاواڵتیان موڵكی سەر دەخرێتە هەركاتێك هەبێت، بیمەی حكومەت هاواڵتیەكە موڵكی كە لەهەرحاڵەتێكدا ت��وش��ی زی���ان ب���وو ب��ەه��ۆی ك��ارەس��ات��ی س��روش��ت��ی ی��ان ه��ەر ه��ۆی��ەك��ی دی��ك��ەوە پ��ێ��وی��س��ت��ە ق���ەرەب���وو ب��ك��رێ��ت��ەوە، ب��ەاڵم حكومەت باج لەخاوەن موڵك وەردەگرێ ق��ەرەب��ووك��ردن��ەوەی ب��ۆ نیە بیمەشی و

زیانەكانیان«.ب����ەڕێ����وەب����ەری ب���اج���ی خ���ان���وب���ەرەی ب��ە)چ��ەت��ر( ئ��ەح��م��ەد حسێن گ��ەرم��ی��ان ژم��ارە ی��اس��ای »بەپێی راگ��ەی��ان��د ی )5( ه��ەر )1959( س��اڵ��ی )162(ی ئەو بۆ دەكرێت خەماڵندن جارێك ساڵ دراون هاواڵتیانەوە لەالیەن موڵكانەی ب��ەك��رێ ب��ۆئ��ەوەی ب��ەپ��ێ��ی ن��رخ��ی رۆژ برێتیە ئەویش كە سەر بخرێتە باجیان لە )9%( و ئەگەر هاواڵتیەكیش )3( خانوی بەكرێ دابێت تەنها باج دەخرێتە بەشوێنی تر دوانەكەی یەكێكیان سەر یان كوڕێكی و خ��ۆی نیشتەجێبونی

كچێكی ئەژمار دەكرێت«.ب����ەڕێ����وەب����ەری ب���اج���ی خ���ان���وب���ەرەی بڕە ئەو ئەوەكرد بۆ ئاماژەی گەرمیان

موڵكەكان ل��ەخ��اوەن ب��اج وەك پ��ارەی��ەی حسابی س���ەر دەچ��ێ��ت��ە وەردەگ���ی���رێ���ت تەسلیمی رۆژان���ە و دارای���ی وەزارەت���ی

بانك دەكرێت.باسی خ��ان��وب��ەرە باجی ب��ەڕێ��وەب��ەری لەوەشكرد هاواڵتی هەیە )40( دوكانی ه��ەی��ە و ه���ەر دوك��ان��ێ��ك��ی��ش��ی ب��ەب��ڕی كە ب��ەك��رێ داوە دی��ن��ار ه��ەزار )200(هەزار )50( بە دەڵێت ئێمە الی دێتە ب��ڕی ئ����ەوەی ب��ۆ ب��ەك��رێ��م داوە دی��ن��ار باج باشی بۆیە كەمبێتەوە، باجەكەی لەوەدایە خاوەن موڵك ناتوانێت بەئارەزوی تانرخی بەرزبكاتەوە، چونكە نرخ خۆی زیاتر باجەكەشی بێت زیاتر موڵكەكەی

دەبێت«.ن�����اوب�����راو ئ���اش���ك���راش���ی���ك���رد »ئ����ەو ه��اواڵت��ی��ان��ەی ش��وق��ە دروس����ت دەك���ەن ساڵ )3( ب��ۆم��اوەی بەكرێ دەی���دەن و بۆئەوەی یاسا، بەپێی دەبەخشرێن لەباج ب��ب��ێ��ت��ە ه���ان���دەرێ���ك ب���ۆ دروس��ت��ك��ردن��ی ش��وق��ە ب��ەم��ەب��ەس��ت��ی ك��ەم��ب��وون��ەوەی ئەوخانوانەی ب��وون، نیشتەجێ كێشەی وەبەرهێنانەوە كۆمپانیاكانی ل��ەالی��ەن ساڵ )10( ت��ام��اوەی دروس��ت��دەك��رێ��ن بدرێنە ئ��ەگ��ەر س��ەر ن��اخ��رێ��ت��ە ب��اج��ی��ان

كرێ«.

كچه سواڵکه رێکی ته مه ن )10( ساڵزۆر كەس رۆژانە دەست بۆ جەستەم دەبەن و پێم دەڵێن وەرە لەگەڵمان

بیمە نیە بۆ قەرەبووكردنەوەی زیانەكانیانحكومەت باج لەخاوەن موڵك وەردەگرێ

کێ به رپرسه له ئاینده ی ئه م منااڵنه ؟ فۆتۆ: جه زا ئه حمه د

که الر فۆتۆ: دلێر عه بدولڕه حامن

Page 8: Chatr_19

ساڵی یه که م ژماره 19 ساڵی یه که م ژماره 19 9 دووشه ممه 9\8\2010 دووشه ممه 9\8\2010 8

بەڕێوەبەری پڕۆژه کانی سەنتەری پەنا:

توندوتیژی دژ بەژنان لەكەركوك دەگاتە لە )89%(

پەخشان شەش ساڵ چاوەڕوانی كرد بەاڵم ئەو ژنێكی تری هێنا

ژینگه پارێزه کان ماندوون»گه نجانی سلێمانی له خاوێن راگرتنی شاره که یان که مته رخه من«

كە دەدوێن لەوە لەگەنجان بەشێك پ��اك��ك��ردن��ەوەی ش��ۆس��ت��ە و رێ��گ��اك��ان كارێكی شەرمە و لەالیەن كۆمەڵگەوە ب��ەچ��اوێ��ك��ی ك����ەم س��ەی��ر دەك���رێ���ت، بەشێكتریان ئەم بۆچونە رەتدەكەنەوە و و ئەركێكە شار پاككردنەوی پێیانوایە شەرمی ناوێت توێژەرێكیش رایدەگەیێنێت ك��ە ش��ەرم��ك��ردن��ی گ��ەن��ج��ان ل��ەك��اری پاكەوانی پەیوەندی بەپەروەردەوە هەیە.

رۆژانە بااڵبەرزە گەنجێكی سامی، ب��ەگ��س��ك��ەی دەس���ت���ی پ���اش���م���اوەی ئ��ەو خاشاكانە كۆدەكاتەوە كە رێبواران و خاون ف��ڕێ��ی��دەدەن��ە س��ەر شۆستە و دوك��ان��ەك��ان رێگاكان، ئەو لەشاری دهۆكەوە هاتووە بۆ سلێمانی مەولەوی شەقامی پاكردنەوەی پاكەوانیەدا ئەم لەبەرامبەر مانگانەش و )450.000( دینار وەردەگرێت تا بژێوی خ��ۆی��ی و خ��ێ��زان��ەك��ەی پ��ێ��داب��ی��ن ب��ك��ات، ساڵ كە خستەروو ئەوەشی گەنجە ئەم ب��ەپ��اك��ردن��ەوەی لەسلێمانی ن��ی��وێ��ك��ە و

شەقامەكانەوە خەریكە.سامی زەید، تەمەن )18( ساڵ، هێما بۆ ئەوە دەكات كە پاككردنەوەی شەقامەكانی پێشەرم نییە دانیشتنی پێ شەرمە جەخت بەشەرمی وت��ی »م��ن و دەك��ات��ەوە لەمە بەڵكو شەقامەكان، پاككردنەوەی نازانم كە ل���ەوەی پێناخۆشە دانیشتنم ل��ەم��اڵ ك��ارن��ەك��ەم، ه��ەم��وو ك��ەس وەك ی��ەك نیە بەگەورە خۆیان كە هەیە كەس هەندێك ئەم من پیسە ئەمكارە دەڵێن و دەزان���ن

پێناخۆشە«. قسەیەم بڕوا عومەر، تەمەن )23( ساڵ یەكێكە لەو گەنجانەی پێچەوانەی سامی قسەی دەكرد و پاككردنەوەی شەقام و رێگاكانی

شاری پێ كارێكی شەرمە و دەڵێت »من واڵتە ئەم جادەكانی كە بەالمەوە شەرمە بكەم ئەو كارە پاك بكەمەوە، ئەگەر من فیلیپینییە ئەو لەگەڵ هیچ جیاوازییەكم دەچمە و دەك��ەن��ەوە پ��اك ج��ادە كە نابێت ئەگەر پێشیوایە بڕوا، ئەوانەوە«، قاڵبی گەنجانی لەالیەن ئ��ەوا بكات پاكەوانی ت���رەوە ب��ەچ��اوی ك��ەم س��ەی��ردەك��رێ��ت بۆیە دەڵێت »ئێمەی گەنجان بەدوای مۆدێلدا دەگەڕێین ئەگەر كارێكی وابكەین بەكەم ترەوە، لەالیەن گەنجەكانی دەكرێین سەیر بەشەرم شەقامەكان پاككردنەوەی بۆیەش

ده زانم«.ئاسۆ حەمەخورشید، تەمەن )31( ساڵ هاتووەتەوە بەریتانیا لەواڵتی مانگێكە دەیوت »زۆرم بەالوە سەیرە كە گەنج لێرە

ئەم شەقامەكانی پ��اك��ك��ردن��ەوەی دەڵ��ێ��ت بەڕاستی گەنجانی بەالوە شەرمە واڵتەم بەشانازییەوە ئ��ەوروپ��ا دەچێنە كە ك��ورد تێناگەم من پاككردنەوەن، جادە خەریكی لەچەندین ل��ەئ��ەوروپ��ا ك��وردەك��ان گەنجە كۆمپانیا خۆیان دەنووسن بۆ پاككردنەوەی خۆیانە واڵتی كە ئێرە كەچی ئاودەست

ئامادەنین پاكی بكەنەوە«.ئاسۆ، ئاماژە بۆ ئەوە دەكات »ئەگەر بۆ بكەوێت بەر رۆژێكم لەمانگێكدا من پاككردنەوەی شەقامەكانی كوردستان بەڵێن بم لەئەوروپاش ئەگەر بەشانازییەوە دەدەم

بگەڕێمەوە پاكی بكەمەوە«.ساڵ )25( تەمەن حەمەكەریم، ساالر الی��ەن��ی »ب��ەه��ۆی دەڵ��ێ��ت و گەنجێكە جادە تیادانیە ئامادەیی گەنج دەروونیەوە

گەنجەكانمان ب��ەداخ��ەوە ب��ك��ات��ەوە، پ��اك جادەكانی كە تیادایە ئ��ەوەی��ان ئ��ام��ادەی ئەوروپا پاك بكەنەوە، بەاڵم بۆ جادەكانی ئەم واڵتە پاك ناكەنەوە، بەهۆی ئەوەی سەیری ك��ەم بەچاوێكی كۆمەڵگا كە ئامادە گەنج بۆیە دەك��ات پاكەوانەكان ب��ك��ات��ەوە، م��ن كاتێك پ��اك ج��ادەك��ان نیە ك���ە ش��ەق��ام��ێ��ك پ���اك دەك����ەم����ەوە گ��وێ نادەمە خەڵكی چوار دەورم كەچی دەڵێن خۆبەخش ئەو كارەم كردووە وە هەستكردن بۆ دەنێت پێوە پاڵم بەرپرسیارێتیەكی بە

پاككردنەوەی ئەم شارە«.پەروین حەسەن، توێژەری كۆمەاڵیەتی راگەیاند »بەشەرم بەچەتری لەمبارەیەوە ناو شەقامەكانی پاككردنەوەی زانینی ش���ار پ��ەی��وەن��دی ب���ەو وش���ەی ش��ەرم��ەوە هەیە كە لەالی خەڵكی ئێمە دروستبووە، سەرچاوەكەشی دەگەڕێتەوە بۆ ناهۆشیاری پ��ەروەردە بەڕاستی كۆمەڵگا، تاكەكانی تاناو كۆمەڵگا و خوێندن لەخێزانەوە هەر خراپە و وا پەروەردە دەكرێن كە لەداهاتوودا لەسەر و بەفەرمانبەر دەبین هەموومان كورسی دادەنیشین، وا پەروەردە ناكرێن كە و واڵت��ە ئ��ەم بۆ هەبێت خۆشەویستیمان بكەینەوە پاك كە شەقامەكانی ئامادەبین نادادپەروەری نەبێت، موچەشیان ئەگەر بۆ گرنگە هۆكارێكی كۆمەڵگاش ن��او ئێستا بەتایبەتی خۆشەویستی نەبوونی گرنگن زۆر هۆكارێكی نەریت و داب

كەوا دەكەن«.كورد گەنجانی پێیوایە ت��وێ��ژەرە ئ��ەم پاكدەكەنەوە شەقامەكان لەئەوروپا بۆیە ژی��ان��ی��ان ب��اش��ە ك��ە ل��ەك��وردس��ت��ان وان��ی��ە گەنجان ژیانیان باش نیە، بەهۆی ئەوەی كە كۆمەڵێك لەئاستی سەرەوەی دەسەاڵتن

و كۆمەڵێكیش هەژارن«.

لەشاری بەمێیینە دژ توند وتیژی ڕوو ب����ەس����اڵ س�����اڵ ك�����ەرك�����وك ل���ەزی���ادب���وون���ە، زۆرب�����ەی ه��ۆك��اری كێشەكانیش مۆبایل و ئینتەرنێتە، ئەو سەنتەرەكان دەچنە كە كەسانەش

لەنەتەوەی كورد و عەرەبن.پەنا سەنتەری پرۆژەكانی بەڕێوەبەری ئ��اوێ��زان مێیینە، دژی ت��ون��دوت��ی��ژی ب��ۆ ئیش وكار »بەپێی وتی لەوبارەیەوە نوری و چ��االك��ی��ی��ەك��ان��م��ان ل��ەش��اری ك��ەرك��وك توندوتیژی دژی مێیینە زۆرە رێژەكەشی ل���ەوەش ج��گ��ە 90%(ە، ب���ۆ %89( ل���ە س��ادە و بەخەڵكی بەرامبەر توند وتیژی بەرامبەر بەتوێژی رۆشنبیرش دەكرێت«.

رێژەكە بەساڵ وتیشی »ساڵ ئاوێزان زیاد دەكات هۆكارەكەشی بۆ ناهۆشیاری تریشەوە لەالیەكی دەگەڕێتەوە، كۆمەڵگا زۆر كێشەكانیش پێشوو سااڵنی لەچاو تەكنەلۆژیای پێشكەوتنی بەهۆی بوون، وەك مۆبایل و ئینتەرنێتەوە كە كاریگەری بەتایبەت كۆمەڵگا و لەسەر هەیە سلبی گ��ەن��ج��ان ك��ە وادەك�����ات ك��ێ��ش��ەك��ان ڕوو پ��ەن��ا، وەك ئ��ێ��م��ە ب���ك���ات، ل���ەزی���ادب���وون پ��ەن��اگ��ەی��ەك��م��ان ه��ەی��ە ب��ۆ ئ���ەو ژن��ان��ەی ه���ەڕەش���ەی ت��ون��د وت��ی��ژی��ان ل��ێ��دەك��رێ��ت و زۆربەی ئەو كێشانەی دێتە المان بەهۆی دەگەیەنێت ئەوە ئەمەش كە مۆبایلەوەیە دەنێت ت��ازە هەنگاوێكی ك��ە میللەتێك پێشەوە بەرەو بەناهۆشیاری هەنگاوە ئەو

دەبات«.گەنجانی هۆشیاری ئاستی لەبارەی ك����ەرك����وك ئ�����اوێ�����زان ن�������وری، وت��ی��ش��ی دەبینیت ئینتەرنێتدا »لەسەنتەرەكانی سێكسییەكانە، سایتە سەرقاڵی گەنجان لەبری زانست و زانیاری، ئەمەش وادەكات هەوڵدەدات هەبێت و دەروونی كاریگەری پەالماری كچێك بدات و حەزەكانی خۆی لەكەناڵەكانیش هەندێك بهێنێتەدی، تێدا ف��ی��ل��م��ێ��ك دەه��ێ��ن��ن ك���ە خ��زم��ەت��ی هیچ ن��ەم��ن��داڵ و نەگەنج و ن��اك��ات، الیەنێك

كێشەیەكە ن�����ەپ�����ی�����او، ئ��ەم��ەش ك���ۆم���ەڵ���گ���ا و ح��ك��وم��ەت و

بەرپرسن راگەیاندنەكان بەرامبەری«.

ئ����اوێ����زان ئ���ام���اژەی »شارەكەیان كە بەوەشدا ب���ەر ل���ەه���ەم���وو ك��ارێ��ك پێویستی بەباری ئەمنی هەیە وە ئەگەر حكومەت كەمتەرخەم بێت بەرامبەر ب������اری ك���ۆم���ەاڵی���ەت���ی ش�����ارەك�����ە، ب��ێ��گ��وم��ان

ش��اری��ش ل��ەن��اه��ۆش��ی��اری خ����ۆی����ان����ەوە ی���اس���ای���ەك ب���ۆ خ���ۆی���ان دادەن����ێ����ن، ك���ەم���ت���ەرخ���ەم���ی���ەك���ەش

لەهەردوو الوەیە.ژنانە ئ��ەو دەرب����ارەی دێنە كیشانەشی ئ��ەو و الیان ئاوێزان دەڵێت »ئەو سەنتەری دێنە ژنانەی پ�����ەن�����ا ه���ەن���دێ���ك���ی���ان

كێشەكانیان ه��ەن��دێ��ك��ی��ان دەم��ێ��ن��ن��ەوە و ب��ۆ چ���ارەس���ەر دەك���رێ���ت، زۆرب�����ەی ئ��ەو بەشودانی بەزۆر المان دێتە كێشانەشی بەهۆی هاوسەرییە خیانەتكردنی كچان و كچێكی كوڕێك ئەوەتە یان مۆبایلەوە، كەركوك هێناوەتە عێراقی تری شارێكی ك��ردوەت��ە سیكسی دەس��ت��درێ��ژی ل��ێ��رە و زۆربەی لێهێناوە، وازی دواتر و سەری ك��ێ��ش��ەك��ان��ی ژن����ان ل���ەش���اری ك��ەرك��وك

لەڕەگەزی كورد و عەرەبن«.راگەیاندنەكانیشەوە رۆڵ��ی ل��ەب��ارەی بێت ئازاد راگەیاندن رۆڵی »گەر وتی دەك��ەی��ن، بەشتێك شتێك بڵێن دەت��وان��ی��ن بەهێز نەزۆر شارەدا لەم راگەیاندن بەاڵم راگەیاندن لەكاتێك الوازە، نەزۆریش و خەڵكی دەت��رس��ێ��ن��ن خ��ەڵ��ك��ی ئ���ەوەن���دەی ئارام ناكەنەوە، لەئێستادا راگەیاندنەكانی لەیەكتری و لەڕەخنەگرتن كەركوك جگە

ترساندنی خەڵك هیچی تر نییە«.ب������ه ڕێ������وه ب������ه ری پ����ه ن����ا ل�����ەب�����ارەی س��ەن��ت��ەرەك��ەش��ی��ان��ەوە دەڵ��ێ��ت »س��ەن��ت��ەری دام�����ەزراوە )2004(وە ل��ەس��اڵ��ی پ��ەن��ا ج��ی��اوازم��ان پ���رۆژەی كۆمەڵێ تائێستا نییە رێ��گ��ر الی��ەن��ێ��ک هیچ وە ك���ردووە هاوكاریشمان و كارەكانماندا ل��ەب��ەردەم نین، زیاتر كارەكانیشمان راهێنان و وۆرك گەڕەكەكان و باوكانی دایكان و شۆپە، بەشداری فەرمانبەران مامۆستایان و توند وتیژی چۆن كاردەكەین دەكەن، تێدا یەكسانی گ��ەڕان��ەوه ی بكرێتەوە و ك��ەم كوڕان، كچان و پەروەردەكردنی لەكاتی ل��ەه��ەم��ان��ك��ات��دا ب���ەرن���ام���ەی رادی�����ۆ و

هەیە«. تەلەفزیۆنیمان ئ�����اوێ�����زان، وت���ی���ش���ی »الی����ەك����ی ت��ر پ��ی��اوان ئ��ەوەی��ە ت��ون��د وت��ی��ژی كێشەكانی دەزان��ن وا چییە، ژن��ان مافی تێناگەن دەسێنێتەوە، لێ ژنەكانیان رێكخراوەكان، ژناندا لەگەڵ ك��ۆب��وون��ەوە لەكاتی بۆیە پ��ی��اوان��ی��ش ك���ۆدەك���ەی���ن���ەوە ت���ا ل��ەم��اف��ی كردووە ئەوە بۆ كارمان تێبگەن، یەكتری نایەكسانی جێندەری نەمێنێت، كار دەكەین باش پەروەردەیەكی منداڵ پەروەردەكردنی

بێت«.

ئا: ئااڵ بەرزنجی � هەولێر

پەخشان تەمەنی )32( ساڵە و لەیەكێك ل��ەوەزارەت��ەك��ان ف��ەرم��ان��ب��ەرە، دوای ئ��ەوەی لەفەرمانگەكەی پەیوەندی لەگەڵ ئومێدی هاوتەمەنی دەبەستێ و هەموو شتێك لەنێوان خۆیان یەكالدەكەنەوە، تەنیا لەسەر مارەكردن ئەو ب���ەاڵم دەم��ێ��ن��ێ ، گ��ۆڕی��ن��ەوە ئەڵقە و پەخشان، بەوتەی و سەرناگرێت پەیوەندییە هۆكارێكی هیچ بەبێ دەستگیرانەكەی پاشان و دەكەوێتەوە دوور لێی باوەڕپێكراو

ژنێكی تر دەهێنێ .خۆی ب��ەس��ەره��ات��ەك��ەی باسی پەخشان لەفەرمانگە ئ���ەوەی دوای وت���ی: و ك��رد ئ��ەوەی هەبوو، ئاسایم ژیانێكی دام���ەزرام خۆشەویستی پەیوەندی لێنەدەكردەوە بیرم و زەواج بوو، چونكە زۆر گوێم لێدەبوو كە بەهۆی پەیوەندییەوە كچان تووشی چ كێشە لەالیەن بەتایبەتی دەبنەوە دەردەس��ەری��ەك و هەندێك كوڕ كە ئەوەی الیان نەبێ وەعد و پەیمانە، بۆیە خۆم لەو جۆرە ژیانە بەدوورگرت و زۆرئ��اس��ودە دەژی��ام، ب��ەاڵم ئەو ئاسودەییە و هاوتەمەنم ئومێدی و نەخایاند زۆری هاوڕێم لە فەرمانگەكە لەڕێگای زۆرزانی خۆیەوە و دوای ساڵێك هەوڵدان لەگەڵم توانی منیش توشی ئەو داوە بكات و رامكێشێتە نێو ئاڵۆزی پڕ لەكێشەی س��ۆزداری، ژیانێكی ئ��ەو ك���وڕە ب��ەه��ۆی نزیكی ل��ەژوورەك��ەی من توانی خۆیم لێ نزیك بكاتەوە و بەقسە بریقەدارەكانی و وەعدە گەورەكان رازیم بكات كە پەیوەندی خۆشەویستی لەگەڵ ببەستم، ب��ەج��ۆرێ��ك ئ��ەو ب����ەردەوام ئ���ەوەی دووپ��ات��ی پەیوەندییە ل��ەو مەبەستی ك��ە دەك�����ردەوە زەواجە و هەرگیز بۆ شتی تر نیە، ئەوە بوو هاورێكانی تری فەرمانگەكەم زیاتر هاندەرم مادام و بكەمەوە لەشوكردن بیر ئیتر بوون كەسێكیش هەیە داوام دەكات و خۆشی دەوێم،

نەدا بڕیاری كۆتایم ئەوەش هێشتا لەگەڵ خایاند، ساڵی ش��ەش پەیوەندیەمان ئ��ەو و بەاڵم لەو ماوەیەدا چەندین هەنگاو لەیەكتر ئومێد ماڵی بەتایبەتی كەوتینەوە، نزیك بەشێوەیەكی ئاشكرا و رەسمی هاتنە خوازبێنم زان��ی، مەسەلەیان ب��ەو هەمووالیەكیش و نەبێت ترسم من ئیتر وایكرد ئەمەش هەر كوڕە ئەو تەنیا بنێم ب��ەالوە هەمووشتێك و هەڵبژێرم، هەرلەسەرقسەی ئەویش شێوازی جلوبەرگم گۆڕی، چونكە پێماوابوو ئەو تاكە كەسە لەژیانم، كەچی دوای ئەو خوازبێنیە دەنگوباسێكی ه��ی��چ ئیتر ك���وڕە م��اڵ��ی

ت��ری��ان ن��ەم��ا، ب��ۆ چ��ەن��دی��ن ج��اری��ش بە هاتن بۆچی ئێوە رادەگ��ەی��ان��د، ئومێدم بۆچی ئێستا بێ دەنگن؟، بەاڵم وەاڵمی ئەو ئەوەبوو، كە خوشكە گەورەكەی بەو زەواجە رازی نیە و دەبێ سەبرمان هەبێت تا ئەو شوودەكات، چونكە لەماڵەوە هەموو بەقسەی ئەو دەكەن، بەاڵم من ئەو قسانەی دەكرد هەستم و بەهانەدەزانی بە ئومێدم شتێك هەیە من نایزانم، لەگەڵ ئەمانەش و نامە ن��اردن��ی لەرێگای ب����ەردەوام ئ��ەو sms خۆشەویستی بۆ من دووپاتدەكردە و بەڵێنەكانی تازە دەكردەوە بەوەی ئەو هەر

منی دەوێت و ئەوەی هەیە كاتیە و هەموو مانەوەی كەچی دەبێت. چارەسە كێشەكان پەیوەندیمان بەو شێوەیە و زانینی هەمووالیەك دان��ەب��وو، م��ن ل��ەب��ەرژەوەن��دی بەمەسەلەكە گێرامەوە بۆیان ئ���ەوەی دوای بەتایبەتی هەیە پەیوەندی تر كچێكی لەگەڵ ئومێد پەیوەندیمان بوو ئەوە بیخوازێ ، دەی��ەوێ و ساردی تێكەوت و داوام لێكرد واز لەمن یان لەو كچە بهێنێت، بەاڵم ئومێد بەردەوام ئەو قسانەی بەناڕاست دەزانی كە هیچی لەگەڵ بوختانی ئەمە پێیدەوتم و ئەو كچە هەبێت

خەڵكە دەیانەوێ نێوانمان تێك بدەن.هەرچەندە منیش لەناخەوە بڕوام نەدەكرد، تری كەسێكی م��اوەی��ە ه��ەم��وو ئ��ەو دوای خ��ۆش ب��وێ��ت و ب�����ەردەوام وه اڵم���ی هەموو ئەوانەم دەدایەوە كە بەخراپ باسی ئومێدیان دەكرد، بەاڵم پاشان قسەكان راست دەرچوون و ئەو كوڕەی من شەش ساڵ لەگەڵی بووم، پەیوەندی لەگەڵ كچێكی تر بەستبوو، ئەوە دەنگوباسی زۆر، دابڕانێكی دوای ب��وو ژنهێنانی ئومێدم پێگەیشت و بەنهێنی خۆی لەفەرمانگەکه ی من گواستەوە بۆ شوێنێكی تر، ئەو رووداوە بۆ من گەورەبوو لەبیركردنی ئاسان نەبوو، بەاڵم دوای خەم و خەفەتێكی زۆر بۆ ئ��ەو م��اوەی لەگەڵ ئ��ەو ك��وڕە بێ وەفایە بەسەرم برد كە شەش ساڵی خایاند، گەڕامەوە سەر ئەو بڕوایەی ئیتر ژیانێكی هەڵبژێرم، كێشەیه لەو دوور و سەربەستانە هەرچەندە ئێستا تەمەنم )32( ساڵە، بەاڵم بەڕۆژ رۆژ هەوڵدەدەم هات بەسەرم ئ��ەوەی لەیادی بكەم، بەاڵم ئەوە لەیاد ناكەم كە نابێت هەندێك لەكوڕان بەوشێوەیە ژیانی كچان لەناو ببەن و دوای ئەو هەموو بەڵێن و پەیمانە، وا بەئاسانی ژنێكی تر بهێنن، ئەگەر ئەوەیە پەیوەندی خۆشەویستی و هەڵبژاردنی ژیانی هاوسەری، ئەوا من بڕیارمداوە بەتەنیا بژیم

و نەچمە نێو ئەو ژیانەوە.

ل������ەم چ������او پ���ێ���ك���ەوت���ن���ەدا ت���ەح���س���ی���ن ح����ەم����ەغ����ەری����ب، گەنج ل��ەت��ای��ب��ەت��م��ەن��دی��ی��ەك��ان��ی دەدوێ����ت و ئ��ام��اژەش ب��ۆ ئ��ەوە پێش گ��ەن��ج��ان��ی ك���ە دەك�����ات نەتەوە قوربانی بوونەتە راپەڕین كە پێشیوایە نیشتمانەكەیان، و س��ك و ه�����اواری هێشتا گ��ەن��ج ناتوانن بۆیە دەك���ات گیرفانی

یاخیبن.

چەتر: بەتێڕوانینی ئێوە گەنج كێیە؟دوو گ��ەن��ج ح��ەم��ەغ��ەری��ب: تەحسین گ���ەن���ج���ە، گ��ەن��ج��ێ��ك��ی ف��س��ی��ۆل��ۆژی گ��ەن��ج��ی گ����وت����اری، گ��ەن��ج��ێ��ك��ی و

ف��س��ی��ۆل��ۆژی ب��ەپ��ێ��ی ت��ەم��ەن��ەك��ەی كۆمەڵگەیەكی بۆ لەكۆمەڵگەیەكەوە ت��ر دەگ���ۆڕێ���ت، ل��ەك��ل��ت��ورێ��ك��ەوە بۆ رەنگە هەیە، جیاوازی تر كلتورێكی

)25-18( تەمەنی ئێمەدا ل��ەواڵت��ی س��اڵ��ی ب��ەگ��ەن��ج س��ەی��ر ب��ك��رێ��ت رەن��گ��ە واتایە بەو گەنج تردا لەكۆمەڵگەیەكی هەیە پاشان گەنجی گوتارمان نەبێت،

هەیە، بەتەمەنەوە پەیوەندی كە گ��ەن��ج��ێ��ت��ی ل��ەگ��ەن��ج��ی

گ������������وت������������اردا پ���ەی���وەن���دی

هەیە گەنجەكانەوە فیكری بەگوتاری چۆن دەزان���ن، بەگەنج خ��ۆی��ان تاچەند گوتارەكەیان وایان لێ دەكات چاالك بن لەژیانی گەنجێتی خۆیاندا، چەند رۆڵیان كۆمەڵگادا، ناو لەگۆڕانكاری هەبێت گەنجن هی تایبەتمەندیانەی ئەو چۆن ئەمە ب��دات��ەوە، رەن���گ لەگەنجەكاندا ئیمامی هەیە. بەتەمەنەوە پەیوەندی نیە، داڵ )عەقاڵ ئەفەرموێت غەزالی بەاڵم پەیوەندی بە دڵەوە هەیە(، گەنجی دەكرێ بەتەمەن، نیە یەكسان گوتاریش كەسانێ لەرووی تەمەنەوە تێپەڕیشیان كردبێت، ب������������������ەاڵم

ن نیا كا ە ر تا گوگ�����وت�����اری گ��ەن��ج��ان��ە ب������ێ������ت، ئ������ەوەی من ك��ە زی���ات���ر

ج��ەخ��ت��ی ل���ەس���ەر دەك����ەم����ەوە گ��ەن��ج��ی فیسیۆلۆژی. نەك گەنجی گوتارییە،

ئێمە كۆمەڵگەی گەنجی چ��ەت��ر: لەكام جۆریانە؟

كامیان هیچ حەمەغەریب: تەحسین فیسیۆلۆژییەوە لەرووی كە ئەوەی نیە، و ن���ەك���راوە داب��ی��ن ب���ۆی پێویستیەتی هاوڕێیەكی غ��ەزال��ی ئیمامی نیەتی، گ��ەن��ج��ی ه��ەب��ووە، چ���ووە ل��ەب��ازاڕ دوو و ب��ووە ت��ازە یەكێكیان ك��ڕی��وە، ك��راس��ی داوە تازەكەی ب��ووە، كۆن تریان ئ��ەوەی ب���ەه���اوڕێ گ��ەن��ج��ەك��ەی و پ��ێ��ی وت���ووە ئێمە الی ئ��ای��ا ب����ەاڵم گ��ەن��ج��ی، ت���ۆ تایبەتمەندی گەنجێتی تەنانەت لەرووی فسیۆلۆژیشەوە حیسابی بۆكراوە، مرۆڤ جەستەییەوە ل��ەرووی ه��ەر كاتەی ئ��ەو ل���ەئ���ەوپ���ەڕی ت��وان��اك��ان��ی خ��ۆی��ای��ەت��ی توانای تا بیگرە لەغەریزەكانەوە ه��ەر داه��ێ��ن��ان، وات���ە گ��ەن��ج��ی واڵت���ی ئێمە لەرووی فیسیۆلۆژییەوە مافی پێنەدراوە بڵێین ئەمە گەنجێكی فیسیۆلۆژییە، تا بەبۆكس دی��وە گەنجم لەبەریتانیا م��ن لێیشم بەیەكتریاندا كێشاوە، كە لەبازاڕدا ئەمانە وت��وی��ان��ە ئ��ەم��ە چ��ی��ە؟ پ��رس��ی��ون نیە، ئازادن، هەروەها گەنجی گوتاریش لەبەرئەوەی ئێمە گوتارێكمان نیە تایبەت روون تایبەتمەندیەكانی بەگەنجان، بێت خاوەنی بە خۆیان گەنجەكان تا بێت،

بزانن.گەنجی بڵێین ئ��ەت��وان��ی��ن چ��ەت��ر: كلتوری هەمان پێدەری درێژە ئێستا گەنجەكانی نەوەكانی پێش خۆیانن؟

قسە ئەگەر حەمەغەریب: تەحسین لەسەر كلتوری گەنجێتی بكەین، نەخێر، بەم ل��ەوەوپ��ێ��ش س��ەردەم��ەك��ان��ی گەنجی قۆناغەدا جیای بكەینەوە، پێش راپەڕین و دوای راپەڕین، گەنجی پێش راپەڕین بەقوربانی ئ��ەك��رد خ��ۆی ب��وو گەنجێك خۆی پێشمەرگە بۆ میللەت، و نەتەوە ئ��ەت��وان��دەوە، ئ��ەم��ە م��ەرك��ەزی��ەت��ێ��ك ب��وو خ��ۆك��ردن ئ���ەودا، ئەخالقیی ل��ەن��ۆرم��ی لەبیر بوو ناوەند نیشتیمان بۆ بەقوربانی و بۆچوونی گەنجی ئەو ئەوسەردەمەدا، ئێستا گەنجی الی فەزیلەتە ئەو بەاڵم دەرن��ەك��ەوت��ووە، سیماكانیشی هێشتا ئ�����ەو ف����ەزی����ل����ەت����ەی ك����ە ئ���ەم���ڕۆ بریتیە دەگەڕێن بەدوایدا گەنجەكان

لەماف، بەاڵم لەپێش راپەڕین ئەم ئەركە جێبەجێ ئەبووایە بوو خۆبەختكردن كە

بەنیشتیمان. بەرامبەر بكرایە چەتر: گەنجی پێش راپەڕین بووەتە گەنجی ب��ۆ سوتەمەنی ق��ورب��ان��ی و

ئێستا؟ت��ەح��س��ی��ن ح���ەم���ەغ���ەری���ب: گ��ەن��ج��ی هەموو بۆ ب��وو قوربانی راپ��ەڕی��ن پێش سوود ئێستا گەنجەكانی دەبوو نەتەوە، ئ���ەوان زووت��ر ك��ە وەرب��گ��رن ل��ەو تەمەنە خەرجیانكردووە، بەاڵم دەتوانین بڵێین بەو سوودیان گەنجەكان دەشێ كە شێوەیەی

نەبینیوە. بابەتە لەو چەتر: دەسەاڵتی كوردی توانیویەتی توانستەكانی گ��ەڕی خستنە بۆ ك��ار

گەنج بكات؟تەحسین حەمە غەریب: ئەگەر لەرووی وەاڵم مرۆییەكانەوە زانستە فەلسەفەی بەبیردۆزەكانی بەستن بەپشت بدەینەوە، دەسەاڵتی بڵێین ئەتوانین كۆمەڵناسی، ك����وردی دەس��ەاڵت��ێ��ك��ی پ��ی��رە، ن��ات��وان��ێ بیر بكاتەوە و خۆی لەجێگەی گەنجانە گەنجەكان دابنێت، بزانن ئەوان داخوازییان

چیە؟ مامەڵەی دەس��������ەاڵت��������ی ك���������������������وردی ه�����ەم�����ی�����ش�����ە م��ام��ەڵ��ەی��ەك��ی تەنها پیرانەیە، ب��ۆ ئەو ح��س��اب ت��ەم��ەن��ە دەك���ەن ك�����ە خ���ۆی���ان���ی ت���ێ���دان ب��ەح��زب��ە

لەحزبدان ئەوانەی ئۆپۆزسیۆنەكانیشەوە، پیرن، خەڵكی لەدەستدایە ب��ڕی��اری��ان و دەكرێ لەسەركردایەتی حزبێكدا دوو سێ گەنج هەبێت، بەاڵم ئەمە واتای ئەوە نیە بۆ وەربگێڕێت پیرانەكە گوتارە بتوانێت كوردی دەسەاڵتی گەنجانە، گوتارێكی گەنجی لەكێشەكانی من بەبۆچوونی كورد و ئەم نیشتیمانە تێناگات، كە بیر لەو كە دەكاتەوە خۆی گەنجێتیەی لەو گەنجێتی بۆ حساب وایش ژیاوە شاخە باخەڵی دەك���ات، ئ��ەم��ڕۆ گەنجەكانی

تیایا نەبووە شوێنێ نەبووە، تیا هیچی ئەوان هەبووە، لەدڵیدا ترس بحەوێتەوە، لەگەنجی ه��ەی��ە چ��اوەڕوان��ی��ی��ەی��ان ئ��ەو ریشەیی گۆڕانێكی لەكاتێكدا ئەمڕۆ ئێمەدا لەواڵتی گەنجێتیدا لەگوتاری سەرەتای ئەمەش بووبێ ، دروست دەبێت نیشتیمانەیە، ئەم لەقەیرانەكانی زۆرێك تێناگات لەگەنج دەسەاڵت لەبەرئەوەی و بمانەوێ و نەمانەوێ گەنج توێژێكی فراوانی ئەم نیشتیمانەیە، داهاتووی ئەم ئەو، دەستی دەكەوێتە هەر نیشتیمانەش زۆرترین زانكۆن و دەرچ��ووی ئەوانەی لەبەرئەوەی گەنجن، پێیە بڕوانامەیان دەس���ەاڵت���داران زۆرب���ەی���ان ب��ڕوان��ام��ەی��ان ن���ەب���ووە و ل��ەش��اخ��دا ب����وون، ئ���ەوان���ەی ك��ە زۆرت���ری���ن زم��ان��ی ب��ێ��گ��ان��ە دەزان���ن گەنجەكانن، ئەوانەی كە دەتوانن لەگەڵ تەكنەلۆژیا و دنیای نوێدا مامەڵە بكەن ئەو نیشتیمانە ئەم چاوی گەنجەكانن، گەنجانەیە، بەاڵم بەداخەوە دەسەاڵت ئەو چاوە نابینێت و خەریكە كوێری ئەكات.

چەتر: یاخیبوون لەرۆحیەتی گەنجی ئەمڕۆدا هەیە؟

ت�������ەح�������س�������ی�������ن ح�����ەم�����ەغ�����ەری�����ب: تەنها ئێمە گەنجی ل��ەدن��ی��ادا گەنجێكە یاخیبوون نیە، یاخی داب��ی��ن��ك��ردن��ی دوای ه��ەر پێویستیەكانی م��رۆڤ��ێ��ك��ی ئ��اس��ای��ی ئێمە گەنجی دێ���ت، سك ه���اواری هێشتا دەك��ات، گیرفانی و س��ەی��ری راپ��ەرەك��ان��ی دوای ب��ك��ە ئ���ەوروپ���ا داب��ی��ن��ك��ردن��ی م��اف��ەك��ان��ی��ان ی��اخ��ی��ب��وون، بەڵكو نیە، یاخیبووندا لەخانەی ئەمە مافەكانیایەتی، داواك��ردن��ی لەخانەی ل��ەش��ی��ع��رێ��ك��ا رۆم����ی م���ەوالن���ای وەك هێشتا ئ���ەم س���ك، ج���ار ی���ەك���ەم دەڵ����ێ بكات، زەواج ناتوانێت نیە، موچەیەكی بۆ رۆژانە هەبێت، خانوویەكی ناتوانێت دانەمەزراندن مان دەگرێت، هەست دەكەن كە دەڕوات بەهەوانتە گەنجێتیەكەیان بێ بە تەمەنیەتی بڕگەكانی چاكترین

تێدەپەڕێنێت. ئامانج

»ف��ەل��س��ەف��ەش ل���ەدوا پ��ێ��ن��اس��ەك��ردن��ی��دا ه��ەر سیاسەتە« ئەلتوسێر

س��ی��اس��ەت ك��ە ق��ۆن��اغ ب��ە ق��ۆن��اغ ب��ووە ب��ووە دوات���ر ئەنترپۆلۆجی، بەنەریتێكی بەپایەی داڕشتن و پێكهێنانی ئەو سیستەم بۆ كە فەرمانڕەوایەتیانەی و دەوڵ��ەت و ژیانی كۆمەڵێكی دیاریكراو لەقۆناغێكی دی���اری���ك���راودا دروس���ت���ك���راون و ژی��ان��ی كۆمەڵگەیان پێبەڕێوەبراوە، لەم سۆنگەیەوە ب��ەش��داری سیاسی سیاسەت و دوات��ری��ش دەبێتە كلتور و گۆڕەپانی كێبڕكێ ، ئیدی توێژەكانی ئەوە سەرجەم چین و لێرەشەوە كۆمەڵن كە داوا دەكەن بەشداربن لەداڕشتنی ئەو سیستەمەی كە دەیەوێت بەشێوەیەكی رێ��ژەی��ی ج��ڵ��ەوگ��ی��ری ژی��ان��ی گشتی و مافە و تاپەراوێزنەخرێن بكات، كەسیان كەسی و سروشتیەكانیان لەنێو دەسەاڵت و

سیستەمێكی دۆگمادا ئاوەژوو نەكرێنەوە.لەزۆر ئێستا كە ئەوەیە لێرەدا مەبەستم شوێنی دنیادا پەراوێزخستنی جیلی نوێ لەسیاسەت و بەیەكدادانی نێوان جیلی كۆن و نوێ بەهەمان شێوەی ئاستە كلتوریەكە، بەجێی ب��ووە سیاسیەكەش ئاستە لەسەر هەنووكەیی، مەسەلەیەكی و مشتومڕ كۆن جیلی من بەتێڕوانینی لەبەرئەوەی چەندێك مۆدێرن بێت و خۆی نوێبكاتەوە، لەتێڕوانینی جیلی نوێدا هەر كۆن و جێی رەخنەیە، بۆیە دەكرێت ئەو مشتومڕە لەسەر بنەمای تەوازوعی كۆمەاڵیەتی و سیاسی لەسەر ن��ەك بكرێت و كلتوری چ��ارەس��ەر بنەمای توندوتیژی و سڕینەوەی الیەنێك پێكەوە هەموو لەبەرئەوەی لەالیەنەكان، جیلی بەئەزمونی پێویستمان و جوانین ئەبێت خەیاڵ لەهەمانكاتدا پێشوو هەیە، بەهەند نوێش دنیابینی جیلی وەه��م و و

وەربگیرێت.كۆمەڵناسی لێكۆڵینەوەیەكی ئەگەر دەبینین ل���ەوب���ارەی���ەوە، ب��ك��ەی��ن س��ی��اس��ی بەئەنجام و چارەسەرنەكردن لەئەنجامی نەگەیشتنی ئەو مشتومڕەدا، ئێستا گەنج و نه وه ی نوێ بەگشتی لەسیاسەت دوور كەوتوونەوە و رۆڵیان نیە لەو مەسەالنەی ب���ەژی���ان و خ��ەی��اڵ و مافە پ��ەی��وەن��دی كەسیەكانیانەوە هەیە، لەراستیدا كاتێك گەنج لەمەیدانی بەشداریكردنی دەك��ات هەست س��ی��اس��ی��دا، دی��س��ان��ەوە ب��ەدی��وێ��ك��ەی ت��ردا پەراوێزكەوتن و دۆگما بوونە، لەبەرئەوەی ئێستا بەگشتی سیاسەت لەمەسەلەیەكی فیكری و فەلسەفیەوە، بەرەو بەئابوریكردن لەهەندێ بەتاڵە و رۆشتووە بازرگانی و بنەمای مۆراڵی و سروشتی، ئیتر لێرەوە گەنج دەستبەرداری دەبێت بۆ جیلی كۆن ئەوانیش سەرمایەدارەكان، و دەوڵەمەند و مافەكانی لەسەر س��ازش دەتوانن لەوێوە گەنج بكەن و پەراوێزی بخەن، هەر ئەمەش هەستی نەمانی لەهۆكارەكانی یەكێكە بەنیشتمان گوێنەدان و ناسیۆنالیستی و نیشتمان ژینگەی پاكڕانەگرتنی و بەجێهێشتنی خاك و واڵت بەسەرجەم بەها و كلتور و مێژووەكەیەوە كە بەردەوام گەنجی

پێتاوانبار دەكرێت.هەڵوەستەیەك ه��ەم��ووان پێویستە بۆیە لەسەر ئەو مەسەلەیە بكەن و دەرەنجامەكانی لێكبدەنەوە و بەهەند وەریبگرن، ئیتر ناكرێت كەسانێك كە نەوەی هەمان ئەو میللەتەبن و میللەت ئ��ەو دواڕۆژی خەونەكانی و لەداهاتوودا، چنگیان بكەوێتە نیشتمانە كەچی ڕێگەیان نەدرێت بەشداربن لەیەكێ لەكایە گرنگەكانی ژیانی خۆیاندا، هەر بۆ ئەوەی ئەزمونێكیان هەبێت، بۆیە پێشنیار دەكەم كە ئەو پێكدادان و ناكۆكیە لەسەر ئاستی سیاسی و كلتور و كۆمەاڵیەتی، ل���ەڕێ���ی س����ەرج����ەم ن����اوەن����د و دەزگ����ا و بكرێت لەسەر كاری رۆشنبیریەكانەوە، چیتر ڕێگە نەدەین شتێك كە چارەسەرەكەی بەپەراوێزخراوی وا هەر لەقازانجماندایە،

بمێنێتەوە.

دووركەوتنەوە لەسیاسەت لەقوتابخانەوە

دەتوانین رێژەی ژنكوشتن كەم بكەینەوە

حەیدەر ناسیح

دیداری/ ئەنوەر حەمەغەریب و ئارام شەمێرانی

ئا/ كوردۆ فەرەج � كەركوك

ئا/ جەزا ئەحمەد

نیۆلۆتیکدا ل��ەق��ۆن��اغ��ی سیستەمی دای��ك س��االری بااڵدەست بووە. ژن توانیوێتی وەاڵم��دەرەوەی پێداویستییەكان بێت، تەون كردن و گڵكاری و دانەوێڵە كوتین لەداهێنانەكانی ژن بووە، ژن داهێنانەكانی و زیرەكی ك��ردووە، رابەرایەتی ژن وای كردووە كە خێزان لەدەوری كۆببنەوە. لەدوای ئەوەی كە خوداوەندی ژن )تیامات( لەالیەن ب��ەردەك��ەوێ��ت كوشندەی لێدانێكی كە بابلییەكاندا ل��ەس��ەردەم��ی م���ەردۆخ���ەوە نوێنەرایەتی كلتوری باوك ساالری دەكات و هەنگاو بەرەو تاك خودایی دەنێت، ژن تەواوی هێزی خۆی و دەستەاڵتەكەی لەدەست دەدات. ل���ەدوای ئەو ئ��ەوەی جێگەی سەرنجە ئیتر شكستەوە كە بەسەر ژندا هات هاوكات قۆناغی مانەوەی ژن لەماڵدا و قۆناغی كۆیلەیەتیان

دەستیپێكرد، كە تائەمڕۆش بەردەوامە.دیارە ئایینی تاك خوداییش دەوری خۆی بینیوە ژن الوازكردنی ژن��دا. پێگەی لەالوازكردنی و مانەوەی لەماڵدا، دەركەوتنی پیاویش وەك بەهێزتر لەژن وایكردووە كە ژنان رووب��ەڕووی زۆرترین توندوتیژی و چەرمەسەری دنیا ببنەوە.بەڕادەیەك كە وەك ئەمڕۆ دەیبینین كوشتنی ژن لەژێر پەردەی شەرەفدا و سوكایەتی پێكردنیان ل��ەالی��ەن رەگ���ەزی ب��ەرام��ب��ەرەوە ب��ەڕوون��ی و ئاشكرایی دەبینرێت. دەكرێت بڵێین لەئاستی ژن تائێستاش كە بەوشێوەیەدا كێشەیەكی ناچار و دەك��وژرێ��ن و تەماشادەكرێن بەكەم دەكرێن خۆیان بكوژن لەهەرێمی كوردستاندا، كەمتەرخەمی حكومەتی هەرێمی كوردستان ببینرێت. دەكرێت حكومەتی هەرێمی كوردستان پالنێكی باشتر بۆ رووبەڕوبوونەوەی هەموو ئەو بەژنان بەرامبەر دەكرێت كە توندوتیژیانەی دابڕێژێت ئەگەر ئەنجامەكەشی لەپاش دەساڵی تر ببینین، چونكە هەموومان دەزانین رێژەی ژن كوشتن لەم سااڵنەی دواییدا بەرزبۆتەوە، بەهۆی ئەوەی كە ژنان زیاتر وشیار بوونەتەوە و رووبەڕووی بەرامبەرەكەیان دەبنەوە بۆ ئەوەی كە وجودی خۆیان بسەلمێنن كە ئەوانیش مرۆڤن هەر وەك چۆن پیاو مرۆڤە، هیچ جیاوازییەكی

لەگەڵ پیاودا نییە.ژن رێ���ژەی كەمكردنەوەی هەوڵی دەك��رێ��ت كە كاتێك ب��ەاڵم بدرێت، لەخێزانەوە كوشتن خێزان بەتایبەتی دایك و باوك نەیانتوانی بەم ئەو ك��اری حكومەتە ئ��ەوا ئەركە هەڵبستن لەڕێگەی خ��ۆی ئەستۆی بگرێتە ئەركە وەزارەتی پەروەردەوە. وەزارەتی پەروەردە دەتوانێت لەخوێندگاكاندا وانەیەكی تایبەت دابنێت هەر وەك چۆن وانەكانی تر هەن بۆ ئەوەی كە منداڵ نییە، رەگەزەكاندا لەنێوان فێربكەن جیاوازی بەڵكو ئەوە مرۆڤ خۆیەتی ئەو جیاوازییەی درووس��ت��ك��ردوە پیاو بە بەهێزتر ل��ەژن پیشان دەدات، دەبێت منداڵەكان فێری ئازادی بكرێن كە چۆن پیاو بڕوای بەئازادی هەیە بۆخۆی دەبێت بڕوای بەئازادی ژنیش هەبێت، دەبێت ژن و پیاو هەردووكیان وەك یەك تەماشای یەكتر

بكەن نەك یەكێكیان لەوی تریان بەهێزتر بن. دەبێت ئەو مامۆستایە منداڵەكان تێبگەیەنێت كە دەبێت ژن و پیاو یەكیان خۆش بوێت نەك فێربكرێت چۆن منداڵ دەبێت بكوژن، یەك پیاو مافی ئەوەی هەیە ئازادانە مومارەسەی هەموو ئەو شتانەی كە خۆی حەزی لێیەتی بیكات بەبێ ترس بۆ ژنیش بەهەمان شێوەبێت، چونكە ئ��ەوان ه��ەردووك��ی��ان مرۆڤن و هیچ جیاوازییەك لەنێوانیاندا نابینرێت. لەدوای چەند ببینین ئەنجامەكەی دەتوانین تر ساڵێكی كە ئەو مندااڵنەمان بەوشێوەیە پ��ەروەردە كرد دەبینی ئەو مندااڵنە جیاواز لەدایك و باوك و باپیرەیان بیردەكەنەوە بڕوای تەواویان بەئازادی بەیەكسانی هەیە بۆ هەموو مرۆڤەكان جا چ

پیاو بێت یاخود ژن.دەكرێت نمونەیەك لەسەر ئەم بابەتە باسبكەین كە لەواقیعدا بوونی هەبێت. كاتێك كە كورد تری كلتورێكی لەكوردستان ئ��ەوروپ��ا دێنە هەیە لەهەمانكاتدا پەروەردەیەكی تریش هەیە لەخوێندنگاكاندا، دەبینین باوك و دایەكەكان زۆر زەحمەتە بەالیانەوە كە لەگەڵ كلتوری ئەوروپیدا بژین، بەاڵم دەبینی منداڵەكان بەو پێیەی كە زۆر هەیە تایبەتییان وان��ەی لەخوێندنگەدا جیاواز لەدایك و باوكەكان بیردەكەنەوە ئەوەی كە بۆخۆیان بەڕاستی دەزانن بۆ خوشكەكانیشیان ب��ەه��ەم��ان ش��ێ��وەن، ه��ەر ب��ۆی��ە كچی ك��ورد لەئەوروپادا هێندەی ترسیان لەباوك و لەمامیان بەمەرجێك ناترسن لەبراكانیان هێندە هەیە براكانیان لەگەڵ خۆیان لەئەوروپادا گەورەبووبن.

شۆخان فەرەج

تەحسین حەمەغەریب: گەنجی ئێمە تەنها گەنجێكە لەدنیادا یاخی نیە

امنوس

عس

ارا ئ

تۆ:فۆ

گه نجێک له کاتی پاکه وانی له سه ر شه قامی سامل له شاری سلێامنی فۆتۆ: جەزا ئەحمەد

ئەو كێشانەی دێتە المان بەزۆر بەشودانی كچان و یان مۆبایلەوە، بەهۆی هاوسەرییە خیانەتكردنی هێناوەتە عێراقی تری شارێكی كچێكی كوڕێك كەركوك و لێرە دەستدرێژی سیكسی كردوەتە سەری

و دواتر وازی لێهێناوە

وەاڵمی ئەو ئەوەبوو، گەورەكەی خوشكە كە بەو زەواجە رازی نیە و هەبێت سەبرمان دەبێ

تا ئەو شوو دەكات

پرۆفایل:ساڵی حەمەغەریب تەحسین شەهید لەهەڵەبجەی )1974(لەدایك بووە، دەرچووی ئیدارە بیست خاونی و فەلسەفەیە و ئێستاش چاپكراوە پەرتوكی

سەرنووسەری گۆڤاری هەژانە

»گ��ەن��ج��ان��ی ك��ورد ئەوروپا دەچێنە كە ب����ەش����ان����ازی����ی����ەوە خ�����ەری�����ك�����ی ج������ادە ... پ���اك���ك���ردن���ەوەن كەچی ئێرە كە واڵتی خ��ۆی��ان��ە ئ��ام��ادەن��ی��ن

بكەنەوە« پاكی

Page 9: Chatr_19

ساڵی یه که م ژماره 19 ساڵی یه که م ژماره 19 9 دووشه ممه 9\8\2010 دووشه ممه 9\8\2010 8

بەڕێوەبەری پڕۆژه کانی سەنتەری پەنا:

توندوتیژی دژ بەژنان لەكەركوك دەگاتە لە )89%(

پەخشان شەش ساڵ چاوەڕوانی كرد بەاڵم ئەو ژنێكی تری هێنا

ژینگه پارێزه کان ماندوون»گه نجانی سلێمانی له خاوێن راگرتنی شاره که یان که مته رخه من«

كە دەدوێن لەوە لەگەنجان بەشێك پ��اك��ك��ردن��ەوەی ش��ۆس��ت��ە و رێ��گ��اك��ان كارێكی شەرمە و لەالیەن كۆمەڵگەوە ب��ەچ��اوێ��ك��ی ك����ەم س��ەی��ر دەك���رێ���ت، بەشێكتریان ئەم بۆچونە رەتدەكەنەوە و و ئەركێكە شار پاككردنەوی پێیانوایە شەرمی ناوێت توێژەرێكیش رایدەگەیێنێت ك��ە ش��ەرم��ك��ردن��ی گ��ەن��ج��ان ل��ەك��اری پاكەوانی پەیوەندی بەپەروەردەوە هەیە.

رۆژانە بااڵبەرزە گەنجێكی سامی، ب��ەگ��س��ك��ەی دەس���ت���ی پ���اش���م���اوەی ئ��ەو خاشاكانە كۆدەكاتەوە كە رێبواران و خاون ف��ڕێ��ی��دەدەن��ە س��ەر شۆستە و دوك��ان��ەك��ان رێگاكان، ئەو لەشاری دهۆكەوە هاتووە بۆ سلێمانی مەولەوی شەقامی پاكردنەوەی پاكەوانیەدا ئەم لەبەرامبەر مانگانەش و )450.000( دینار وەردەگرێت تا بژێوی خ��ۆی��ی و خ��ێ��زان��ەك��ەی پ��ێ��داب��ی��ن ب��ك��ات، ساڵ كە خستەروو ئەوەشی گەنجە ئەم ب��ەپ��اك��ردن��ەوەی لەسلێمانی ن��ی��وێ��ك��ە و

شەقامەكانەوە خەریكە.سامی زەید، تەمەن )18( ساڵ، هێما بۆ ئەوە دەكات كە پاككردنەوەی شەقامەكانی پێشەرم نییە دانیشتنی پێ شەرمە جەخت بەشەرمی وت��ی »م��ن و دەك��ات��ەوە لەمە بەڵكو شەقامەكان، پاككردنەوەی نازانم كە ل���ەوەی پێناخۆشە دانیشتنم ل��ەم��اڵ ك��ارن��ەك��ەم، ه��ەم��وو ك��ەس وەك ی��ەك نیە بەگەورە خۆیان كە هەیە كەس هەندێك ئەم من پیسە ئەمكارە دەڵێن و دەزان���ن

پێناخۆشە«. قسەیەم بڕوا عومەر، تەمەن )23( ساڵ یەكێكە لەو گەنجانەی پێچەوانەی سامی قسەی دەكرد و پاككردنەوەی شەقام و رێگاكانی

شاری پێ كارێكی شەرمە و دەڵێت »من واڵتە ئەم جادەكانی كە بەالمەوە شەرمە بكەم ئەو كارە پاك بكەمەوە، ئەگەر من فیلیپینییە ئەو لەگەڵ هیچ جیاوازییەكم دەچمە و دەك��ەن��ەوە پ��اك ج��ادە كە نابێت ئەگەر پێشیوایە بڕوا، ئەوانەوە«، قاڵبی گەنجانی لەالیەن ئ��ەوا بكات پاكەوانی ت���رەوە ب��ەچ��اوی ك��ەم س��ەی��ردەك��رێ��ت بۆیە دەڵێت »ئێمەی گەنجان بەدوای مۆدێلدا دەگەڕێین ئەگەر كارێكی وابكەین بەكەم ترەوە، لەالیەن گەنجەكانی دەكرێین سەیر بەشەرم شەقامەكان پاككردنەوەی بۆیەش

ده زانم«.ئاسۆ حەمەخورشید، تەمەن )31( ساڵ هاتووەتەوە بەریتانیا لەواڵتی مانگێكە دەیوت »زۆرم بەالوە سەیرە كە گەنج لێرە

ئەم شەقامەكانی پ��اك��ك��ردن��ەوەی دەڵ��ێ��ت بەڕاستی گەنجانی بەالوە شەرمە واڵتەم بەشانازییەوە ئ��ەوروپ��ا دەچێنە كە ك��ورد تێناگەم من پاككردنەوەن، جادە خەریكی لەچەندین ل��ەئ��ەوروپ��ا ك��وردەك��ان گەنجە كۆمپانیا خۆیان دەنووسن بۆ پاككردنەوەی خۆیانە واڵتی كە ئێرە كەچی ئاودەست

ئامادەنین پاكی بكەنەوە«.ئاسۆ، ئاماژە بۆ ئەوە دەكات »ئەگەر بۆ بكەوێت بەر رۆژێكم لەمانگێكدا من پاككردنەوەی شەقامەكانی كوردستان بەڵێن بم لەئەوروپاش ئەگەر بەشانازییەوە دەدەم

بگەڕێمەوە پاكی بكەمەوە«.ساڵ )25( تەمەن حەمەكەریم، ساالر الی��ەن��ی »ب��ەه��ۆی دەڵ��ێ��ت و گەنجێكە جادە تیادانیە ئامادەیی گەنج دەروونیەوە

گەنجەكانمان ب��ەداخ��ەوە ب��ك��ات��ەوە، پ��اك جادەكانی كە تیادایە ئ��ەوەی��ان ئ��ام��ادەی ئەوروپا پاك بكەنەوە، بەاڵم بۆ جادەكانی ئەم واڵتە پاك ناكەنەوە، بەهۆی ئەوەی سەیری ك��ەم بەچاوێكی كۆمەڵگا كە ئامادە گەنج بۆیە دەك��ات پاكەوانەكان ب��ك��ات��ەوە، م��ن كاتێك پ��اك ج��ادەك��ان نیە ك���ە ش��ەق��ام��ێ��ك پ���اك دەك����ەم����ەوە گ��وێ نادەمە خەڵكی چوار دەورم كەچی دەڵێن خۆبەخش ئەو كارەم كردووە وە هەستكردن بۆ دەنێت پێوە پاڵم بەرپرسیارێتیەكی بە

پاككردنەوەی ئەم شارە«.پەروین حەسەن، توێژەری كۆمەاڵیەتی راگەیاند »بەشەرم بەچەتری لەمبارەیەوە ناو شەقامەكانی پاككردنەوەی زانینی ش���ار پ��ەی��وەن��دی ب���ەو وش���ەی ش��ەرم��ەوە هەیە كە لەالی خەڵكی ئێمە دروستبووە، سەرچاوەكەشی دەگەڕێتەوە بۆ ناهۆشیاری پ��ەروەردە بەڕاستی كۆمەڵگا، تاكەكانی تاناو كۆمەڵگا و خوێندن لەخێزانەوە هەر خراپە و وا پەروەردە دەكرێن كە لەداهاتوودا لەسەر و بەفەرمانبەر دەبین هەموومان كورسی دادەنیشین، وا پەروەردە ناكرێن كە و واڵت��ە ئ��ەم بۆ هەبێت خۆشەویستیمان بكەینەوە پاك كە شەقامەكانی ئامادەبین نادادپەروەری نەبێت، موچەشیان ئەگەر بۆ گرنگە هۆكارێكی كۆمەڵگاش ن��او ئێستا بەتایبەتی خۆشەویستی نەبوونی گرنگن زۆر هۆكارێكی نەریت و داب

كەوا دەكەن«.كورد گەنجانی پێیوایە ت��وێ��ژەرە ئ��ەم پاكدەكەنەوە شەقامەكان لەئەوروپا بۆیە ژی��ان��ی��ان ب��اش��ە ك��ە ل��ەك��وردس��ت��ان وان��ی��ە گەنجان ژیانیان باش نیە، بەهۆی ئەوەی كە كۆمەڵێك لەئاستی سەرەوەی دەسەاڵتن

و كۆمەڵێكیش هەژارن«.

لەشاری بەمێیینە دژ توند وتیژی ڕوو ب����ەس����اڵ س�����اڵ ك�����ەرك�����وك ل���ەزی���ادب���وون���ە، زۆرب�����ەی ه��ۆك��اری كێشەكانیش مۆبایل و ئینتەرنێتە، ئەو سەنتەرەكان دەچنە كە كەسانەش

لەنەتەوەی كورد و عەرەبن.پەنا سەنتەری پرۆژەكانی بەڕێوەبەری ئ��اوێ��زان مێیینە، دژی ت��ون��دوت��ی��ژی ب��ۆ ئیش وكار »بەپێی وتی لەوبارەیەوە نوری و چ��االك��ی��ی��ەك��ان��م��ان ل��ەش��اری ك��ەرك��وك توندوتیژی دژی مێیینە زۆرە رێژەكەشی ل���ەوەش ج��گ��ە 90%(ە، ب���ۆ %89( ل���ە س��ادە و بەخەڵكی بەرامبەر توند وتیژی بەرامبەر بەتوێژی رۆشنبیرش دەكرێت«.

رێژەكە بەساڵ وتیشی »ساڵ ئاوێزان زیاد دەكات هۆكارەكەشی بۆ ناهۆشیاری تریشەوە لەالیەكی دەگەڕێتەوە، كۆمەڵگا زۆر كێشەكانیش پێشوو سااڵنی لەچاو تەكنەلۆژیای پێشكەوتنی بەهۆی بوون، وەك مۆبایل و ئینتەرنێتەوە كە كاریگەری بەتایبەت كۆمەڵگا و لەسەر هەیە سلبی گ��ەن��ج��ان ك��ە وادەك�����ات ك��ێ��ش��ەك��ان ڕوو پ��ەن��ا، وەك ئ��ێ��م��ە ب���ك���ات، ل���ەزی���ادب���وون پ��ەن��اگ��ەی��ەك��م��ان ه��ەی��ە ب��ۆ ئ���ەو ژن��ان��ەی ه���ەڕەش���ەی ت��ون��د وت��ی��ژی��ان ل��ێ��دەك��رێ��ت و زۆربەی ئەو كێشانەی دێتە المان بەهۆی دەگەیەنێت ئەوە ئەمەش كە مۆبایلەوەیە دەنێت ت��ازە هەنگاوێكی ك��ە میللەتێك پێشەوە بەرەو بەناهۆشیاری هەنگاوە ئەو

دەبات«.گەنجانی هۆشیاری ئاستی لەبارەی ك����ەرك����وك ئ�����اوێ�����زان ن�������وری، وت��ی��ش��ی دەبینیت ئینتەرنێتدا »لەسەنتەرەكانی سێكسییەكانە، سایتە سەرقاڵی گەنجان لەبری زانست و زانیاری، ئەمەش وادەكات هەوڵدەدات هەبێت و دەروونی كاریگەری پەالماری كچێك بدات و حەزەكانی خۆی لەكەناڵەكانیش هەندێك بهێنێتەدی، تێدا ف��ی��ل��م��ێ��ك دەه��ێ��ن��ن ك���ە خ��زم��ەت��ی هیچ ن��ەم��ن��داڵ و نەگەنج و ن��اك��ات، الیەنێك

كێشەیەكە ن�����ەپ�����ی�����او، ئ��ەم��ەش ك���ۆم���ەڵ���گ���ا و ح��ك��وم��ەت و

بەرپرسن راگەیاندنەكان بەرامبەری«.

ئ����اوێ����زان ئ���ام���اژەی »شارەكەیان كە بەوەشدا ب���ەر ل���ەه���ەم���وو ك��ارێ��ك پێویستی بەباری ئەمنی هەیە وە ئەگەر حكومەت كەمتەرخەم بێت بەرامبەر ب������اری ك���ۆم���ەاڵی���ەت���ی ش�����ارەك�����ە، ب��ێ��گ��وم��ان

ش��اری��ش ل��ەن��اه��ۆش��ی��اری خ����ۆی����ان����ەوە ی���اس���ای���ەك ب���ۆ خ���ۆی���ان دادەن����ێ����ن، ك���ەم���ت���ەرخ���ەم���ی���ەك���ەش

لەهەردوو الوەیە.ژنانە ئ��ەو دەرب����ارەی دێنە كیشانەشی ئ��ەو و الیان ئاوێزان دەڵێت »ئەو سەنتەری دێنە ژنانەی پ�����ەن�����ا ه���ەن���دێ���ك���ی���ان

كێشەكانیان ه��ەن��دێ��ك��ی��ان دەم��ێ��ن��ن��ەوە و ب��ۆ چ���ارەس���ەر دەك���رێ���ت، زۆرب�����ەی ئ��ەو بەشودانی بەزۆر المان دێتە كێشانەشی بەهۆی هاوسەرییە خیانەتكردنی كچان و كچێكی كوڕێك ئەوەتە یان مۆبایلەوە، كەركوك هێناوەتە عێراقی تری شارێكی ك��ردوەت��ە سیكسی دەس��ت��درێ��ژی ل��ێ��رە و زۆربەی لێهێناوە، وازی دواتر و سەری ك��ێ��ش��ەك��ان��ی ژن����ان ل���ەش���اری ك��ەرك��وك

لەڕەگەزی كورد و عەرەبن«.راگەیاندنەكانیشەوە رۆڵ��ی ل��ەب��ارەی بێت ئازاد راگەیاندن رۆڵی »گەر وتی دەك��ەی��ن، بەشتێك شتێك بڵێن دەت��وان��ی��ن بەهێز نەزۆر شارەدا لەم راگەیاندن بەاڵم راگەیاندن لەكاتێك الوازە، نەزۆریش و خەڵكی دەت��رس��ێ��ن��ن خ��ەڵ��ك��ی ئ���ەوەن���دەی ئارام ناكەنەوە، لەئێستادا راگەیاندنەكانی لەیەكتری و لەڕەخنەگرتن كەركوك جگە

ترساندنی خەڵك هیچی تر نییە«.ب������ه ڕێ������وه ب������ه ری پ����ه ن����ا ل�����ەب�����ارەی س��ەن��ت��ەرەك��ەش��ی��ان��ەوە دەڵ��ێ��ت »س��ەن��ت��ەری دام�����ەزراوە )2004(وە ل��ەس��اڵ��ی پ��ەن��ا ج��ی��اوازم��ان پ���رۆژەی كۆمەڵێ تائێستا نییە رێ��گ��ر الی��ەن��ێ��ک هیچ وە ك���ردووە هاوكاریشمان و كارەكانماندا ل��ەب��ەردەم نین، زیاتر كارەكانیشمان راهێنان و وۆرك گەڕەكەكان و باوكانی دایكان و شۆپە، بەشداری فەرمانبەران مامۆستایان و توند وتیژی چۆن كاردەكەین دەكەن، تێدا یەكسانی گ��ەڕان��ەوه ی بكرێتەوە و ك��ەم كوڕان، كچان و پەروەردەكردنی لەكاتی ل��ەه��ەم��ان��ك��ات��دا ب���ەرن���ام���ەی رادی�����ۆ و

هەیە«. تەلەفزیۆنیمان ئ�����اوێ�����زان، وت���ی���ش���ی »الی����ەك����ی ت��ر پ��ی��اوان ئ��ەوەی��ە ت��ون��د وت��ی��ژی كێشەكانی دەزان��ن وا چییە، ژن��ان مافی تێناگەن دەسێنێتەوە، لێ ژنەكانیان رێكخراوەكان، ژناندا لەگەڵ ك��ۆب��وون��ەوە لەكاتی بۆیە پ��ی��اوان��ی��ش ك���ۆدەك���ەی���ن���ەوە ت���ا ل��ەم��اف��ی كردووە ئەوە بۆ كارمان تێبگەن، یەكتری نایەكسانی جێندەری نەمێنێت، كار دەكەین باش پەروەردەیەكی منداڵ پەروەردەكردنی

بێت«.

ئا: ئااڵ بەرزنجی � هەولێر

پەخشان تەمەنی )32( ساڵە و لەیەكێك ل��ەوەزارەت��ەك��ان ف��ەرم��ان��ب��ەرە، دوای ئ��ەوەی لەفەرمانگەكەی پەیوەندی لەگەڵ ئومێدی هاوتەمەنی دەبەستێ و هەموو شتێك لەنێوان خۆیان یەكالدەكەنەوە، تەنیا لەسەر مارەكردن ئەو ب���ەاڵم دەم��ێ��ن��ێ ، گ��ۆڕی��ن��ەوە ئەڵقە و پەخشان، بەوتەی و سەرناگرێت پەیوەندییە هۆكارێكی هیچ بەبێ دەستگیرانەكەی پاشان و دەكەوێتەوە دوور لێی باوەڕپێكراو

ژنێكی تر دەهێنێ .خۆی ب��ەس��ەره��ات��ەك��ەی باسی پەخشان لەفەرمانگە ئ���ەوەی دوای وت���ی: و ك��رد ئ��ەوەی هەبوو، ئاسایم ژیانێكی دام���ەزرام خۆشەویستی پەیوەندی لێنەدەكردەوە بیرم و زەواج بوو، چونكە زۆر گوێم لێدەبوو كە بەهۆی پەیوەندییەوە كچان تووشی چ كێشە لەالیەن بەتایبەتی دەبنەوە دەردەس��ەری��ەك و هەندێك كوڕ كە ئەوەی الیان نەبێ وەعد و پەیمانە، بۆیە خۆم لەو جۆرە ژیانە بەدوورگرت و زۆرئ��اس��ودە دەژی��ام، ب��ەاڵم ئەو ئاسودەییە و هاوتەمەنم ئومێدی و نەخایاند زۆری هاوڕێم لە فەرمانگەكە لەڕێگای زۆرزانی خۆیەوە و دوای ساڵێك هەوڵدان لەگەڵم توانی منیش توشی ئەو داوە بكات و رامكێشێتە نێو ئاڵۆزی پڕ لەكێشەی س��ۆزداری، ژیانێكی ئ��ەو ك���وڕە ب��ەه��ۆی نزیكی ل��ەژوورەك��ەی من توانی خۆیم لێ نزیك بكاتەوە و بەقسە بریقەدارەكانی و وەعدە گەورەكان رازیم بكات كە پەیوەندی خۆشەویستی لەگەڵ ببەستم، ب��ەج��ۆرێ��ك ئ��ەو ب����ەردەوام ئ���ەوەی دووپ��ات��ی پەیوەندییە ل��ەو مەبەستی ك��ە دەك�����ردەوە زەواجە و هەرگیز بۆ شتی تر نیە، ئەوە بوو هاورێكانی تری فەرمانگەكەم زیاتر هاندەرم مادام و بكەمەوە لەشوكردن بیر ئیتر بوون كەسێكیش هەیە داوام دەكات و خۆشی دەوێم،

نەدا بڕیاری كۆتایم ئەوەش هێشتا لەگەڵ خایاند، ساڵی ش��ەش پەیوەندیەمان ئ��ەو و بەاڵم لەو ماوەیەدا چەندین هەنگاو لەیەكتر ئومێد ماڵی بەتایبەتی كەوتینەوە، نزیك بەشێوەیەكی ئاشكرا و رەسمی هاتنە خوازبێنم زان��ی، مەسەلەیان ب��ەو هەمووالیەكیش و نەبێت ترسم من ئیتر وایكرد ئەمەش هەر كوڕە ئەو تەنیا بنێم ب��ەالوە هەمووشتێك و هەڵبژێرم، هەرلەسەرقسەی ئەویش شێوازی جلوبەرگم گۆڕی، چونكە پێماوابوو ئەو تاكە كەسە لەژیانم، كەچی دوای ئەو خوازبێنیە دەنگوباسێكی ه��ی��چ ئیتر ك���وڕە م��اڵ��ی

ت��ری��ان ن��ەم��ا، ب��ۆ چ��ەن��دی��ن ج��اری��ش بە هاتن بۆچی ئێوە رادەگ��ەی��ان��د، ئومێدم بۆچی ئێستا بێ دەنگن؟، بەاڵم وەاڵمی ئەو ئەوەبوو، كە خوشكە گەورەكەی بەو زەواجە رازی نیە و دەبێ سەبرمان هەبێت تا ئەو شوودەكات، چونكە لەماڵەوە هەموو بەقسەی ئەو دەكەن، بەاڵم من ئەو قسانەی دەكرد هەستم و بەهانەدەزانی بە ئومێدم شتێك هەیە من نایزانم، لەگەڵ ئەمانەش و نامە ن��اردن��ی لەرێگای ب����ەردەوام ئ��ەو sms خۆشەویستی بۆ من دووپاتدەكردە و بەڵێنەكانی تازە دەكردەوە بەوەی ئەو هەر

منی دەوێت و ئەوەی هەیە كاتیە و هەموو مانەوەی كەچی دەبێت. چارەسە كێشەكان پەیوەندیمان بەو شێوەیە و زانینی هەمووالیەك دان��ەب��وو، م��ن ل��ەب��ەرژەوەن��دی بەمەسەلەكە گێرامەوە بۆیان ئ���ەوەی دوای بەتایبەتی هەیە پەیوەندی تر كچێكی لەگەڵ ئومێد پەیوەندیمان بوو ئەوە بیخوازێ ، دەی��ەوێ و ساردی تێكەوت و داوام لێكرد واز لەمن یان لەو كچە بهێنێت، بەاڵم ئومێد بەردەوام ئەو قسانەی بەناڕاست دەزانی كە هیچی لەگەڵ بوختانی ئەمە پێیدەوتم و ئەو كچە هەبێت

خەڵكە دەیانەوێ نێوانمان تێك بدەن.هەرچەندە منیش لەناخەوە بڕوام نەدەكرد، تری كەسێكی م��اوەی��ە ه��ەم��وو ئ��ەو دوای خ��ۆش ب��وێ��ت و ب�����ەردەوام وه اڵم���ی هەموو ئەوانەم دەدایەوە كە بەخراپ باسی ئومێدیان دەكرد، بەاڵم پاشان قسەكان راست دەرچوون و ئەو كوڕەی من شەش ساڵ لەگەڵی بووم، پەیوەندی لەگەڵ كچێكی تر بەستبوو، ئەوە دەنگوباسی زۆر، دابڕانێكی دوای ب��وو ژنهێنانی ئومێدم پێگەیشت و بەنهێنی خۆی لەفەرمانگەکه ی من گواستەوە بۆ شوێنێكی تر، ئەو رووداوە بۆ من گەورەبوو لەبیركردنی ئاسان نەبوو، بەاڵم دوای خەم و خەفەتێكی زۆر بۆ ئ��ەو م��اوەی لەگەڵ ئ��ەو ك��وڕە بێ وەفایە بەسەرم برد كە شەش ساڵی خایاند، گەڕامەوە سەر ئەو بڕوایەی ئیتر ژیانێكی هەڵبژێرم، كێشەیه لەو دوور و سەربەستانە هەرچەندە ئێستا تەمەنم )32( ساڵە، بەاڵم بەڕۆژ رۆژ هەوڵدەدەم هات بەسەرم ئ��ەوەی لەیادی بكەم، بەاڵم ئەوە لەیاد ناكەم كە نابێت هەندێك لەكوڕان بەوشێوەیە ژیانی كچان لەناو ببەن و دوای ئەو هەموو بەڵێن و پەیمانە، وا بەئاسانی ژنێكی تر بهێنن، ئەگەر ئەوەیە پەیوەندی خۆشەویستی و هەڵبژاردنی ژیانی هاوسەری، ئەوا من بڕیارمداوە بەتەنیا بژیم

و نەچمە نێو ئەو ژیانەوە.

ل������ەم چ������او پ���ێ���ك���ەوت���ن���ەدا ت���ەح���س���ی���ن ح����ەم����ەغ����ەری����ب، گەنج ل��ەت��ای��ب��ەت��م��ەن��دی��ی��ەك��ان��ی دەدوێ����ت و ئ��ام��اژەش ب��ۆ ئ��ەوە پێش گ��ەن��ج��ان��ی ك���ە دەك�����ات نەتەوە قوربانی بوونەتە راپەڕین كە پێشیوایە نیشتمانەكەیان، و س��ك و ه�����اواری هێشتا گ��ەن��ج ناتوانن بۆیە دەك���ات گیرفانی

یاخیبن.

چەتر: بەتێڕوانینی ئێوە گەنج كێیە؟دوو گ��ەن��ج ح��ەم��ەغ��ەری��ب: تەحسین گ���ەن���ج���ە، گ��ەن��ج��ێ��ك��ی ف��س��ی��ۆل��ۆژی گ��ەن��ج��ی گ����وت����اری، گ��ەن��ج��ێ��ك��ی و

ف��س��ی��ۆل��ۆژی ب��ەپ��ێ��ی ت��ەم��ەن��ەك��ەی كۆمەڵگەیەكی بۆ لەكۆمەڵگەیەكەوە ت��ر دەگ���ۆڕێ���ت، ل��ەك��ل��ت��ورێ��ك��ەوە بۆ رەنگە هەیە، جیاوازی تر كلتورێكی

)25-18( تەمەنی ئێمەدا ل��ەواڵت��ی س��اڵ��ی ب��ەگ��ەن��ج س��ەی��ر ب��ك��رێ��ت رەن��گ��ە واتایە بەو گەنج تردا لەكۆمەڵگەیەكی هەیە پاشان گەنجی گوتارمان نەبێت،

هەیە، بەتەمەنەوە پەیوەندی كە گ��ەن��ج��ێ��ت��ی ل��ەگ��ەن��ج��ی

گ������������وت������������اردا پ���ەی���وەن���دی

هەیە گەنجەكانەوە فیكری بەگوتاری چۆن دەزان���ن، بەگەنج خ��ۆی��ان تاچەند گوتارەكەیان وایان لێ دەكات چاالك بن لەژیانی گەنجێتی خۆیاندا، چەند رۆڵیان كۆمەڵگادا، ناو لەگۆڕانكاری هەبێت گەنجن هی تایبەتمەندیانەی ئەو چۆن ئەمە ب��دات��ەوە، رەن���گ لەگەنجەكاندا ئیمامی هەیە. بەتەمەنەوە پەیوەندی نیە، داڵ )عەقاڵ ئەفەرموێت غەزالی بەاڵم پەیوەندی بە دڵەوە هەیە(، گەنجی دەكرێ بەتەمەن، نیە یەكسان گوتاریش كەسانێ لەرووی تەمەنەوە تێپەڕیشیان كردبێت، ب������������������ەاڵم

ن نیا كا ە ر تا گوگ�����وت�����اری گ��ەن��ج��ان��ە ب������ێ������ت، ئ������ەوەی من ك��ە زی���ات���ر

ج��ەخ��ت��ی ل���ەس���ەر دەك����ەم����ەوە گ��ەن��ج��ی فیسیۆلۆژی. نەك گەنجی گوتارییە،

ئێمە كۆمەڵگەی گەنجی چ��ەت��ر: لەكام جۆریانە؟

كامیان هیچ حەمەغەریب: تەحسین فیسیۆلۆژییەوە لەرووی كە ئەوەی نیە، و ن���ەك���راوە داب��ی��ن ب���ۆی پێویستیەتی هاوڕێیەكی غ��ەزال��ی ئیمامی نیەتی، گ��ەن��ج��ی ه��ەب��ووە، چ���ووە ل��ەب��ازاڕ دوو و ب��ووە ت��ازە یەكێكیان ك��ڕی��وە، ك��راس��ی داوە تازەكەی ب��ووە، كۆن تریان ئ��ەوەی ب���ەه���اوڕێ گ��ەن��ج��ەك��ەی و پ��ێ��ی وت���ووە ئێمە الی ئ��ای��ا ب����ەاڵم گ��ەن��ج��ی، ت���ۆ تایبەتمەندی گەنجێتی تەنانەت لەرووی فسیۆلۆژیشەوە حیسابی بۆكراوە، مرۆڤ جەستەییەوە ل��ەرووی ه��ەر كاتەی ئ��ەو ل���ەئ���ەوپ���ەڕی ت��وان��اك��ان��ی خ��ۆی��ای��ەت��ی توانای تا بیگرە لەغەریزەكانەوە ه��ەر داه��ێ��ن��ان، وات���ە گ��ەن��ج��ی واڵت���ی ئێمە لەرووی فیسیۆلۆژییەوە مافی پێنەدراوە بڵێین ئەمە گەنجێكی فیسیۆلۆژییە، تا بەبۆكس دی��وە گەنجم لەبەریتانیا م��ن لێیشم بەیەكتریاندا كێشاوە، كە لەبازاڕدا ئەمانە وت��وی��ان��ە ئ��ەم��ە چ��ی��ە؟ پ��رس��ی��ون نیە، ئازادن، هەروەها گەنجی گوتاریش لەبەرئەوەی ئێمە گوتارێكمان نیە تایبەت روون تایبەتمەندیەكانی بەگەنجان، بێت خاوەنی بە خۆیان گەنجەكان تا بێت،

بزانن.گەنجی بڵێین ئ��ەت��وان��ی��ن چ��ەت��ر: كلتوری هەمان پێدەری درێژە ئێستا گەنجەكانی نەوەكانی پێش خۆیانن؟

قسە ئەگەر حەمەغەریب: تەحسین لەسەر كلتوری گەنجێتی بكەین، نەخێر، بەم ل��ەوەوپ��ێ��ش س��ەردەم��ەك��ان��ی گەنجی قۆناغەدا جیای بكەینەوە، پێش راپەڕین و دوای راپەڕین، گەنجی پێش راپەڕین بەقوربانی ئ��ەك��رد خ��ۆی ب��وو گەنجێك خۆی پێشمەرگە بۆ میللەت، و نەتەوە ئ��ەت��وان��دەوە، ئ��ەم��ە م��ەرك��ەزی��ەت��ێ��ك ب��وو خ��ۆك��ردن ئ���ەودا، ئەخالقیی ل��ەن��ۆرم��ی لەبیر بوو ناوەند نیشتیمان بۆ بەقوربانی و بۆچوونی گەنجی ئەو ئەوسەردەمەدا، ئێستا گەنجی الی فەزیلەتە ئەو بەاڵم دەرن��ەك��ەوت��ووە، سیماكانیشی هێشتا ئ�����ەو ف����ەزی����ل����ەت����ەی ك����ە ئ���ەم���ڕۆ بریتیە دەگەڕێن بەدوایدا گەنجەكان

لەماف، بەاڵم لەپێش راپەڕین ئەم ئەركە جێبەجێ ئەبووایە بوو خۆبەختكردن كە

بەنیشتیمان. بەرامبەر بكرایە چەتر: گەنجی پێش راپەڕین بووەتە گەنجی ب��ۆ سوتەمەنی ق��ورب��ان��ی و

ئێستا؟ت��ەح��س��ی��ن ح���ەم���ەغ���ەری���ب: گ��ەن��ج��ی هەموو بۆ ب��وو قوربانی راپ��ەڕی��ن پێش سوود ئێستا گەنجەكانی دەبوو نەتەوە، ئ���ەوان زووت��ر ك��ە وەرب��گ��رن ل��ەو تەمەنە خەرجیانكردووە، بەاڵم دەتوانین بڵێین بەو سوودیان گەنجەكان دەشێ كە شێوەیەی

نەبینیوە. بابەتە لەو چەتر: دەسەاڵتی كوردی توانیویەتی توانستەكانی گ��ەڕی خستنە بۆ ك��ار

گەنج بكات؟تەحسین حەمە غەریب: ئەگەر لەرووی وەاڵم مرۆییەكانەوە زانستە فەلسەفەی بەبیردۆزەكانی بەستن بەپشت بدەینەوە، دەسەاڵتی بڵێین ئەتوانین كۆمەڵناسی، ك����وردی دەس��ەاڵت��ێ��ك��ی پ��ی��رە، ن��ات��وان��ێ بیر بكاتەوە و خۆی لەجێگەی گەنجانە گەنجەكان دابنێت، بزانن ئەوان داخوازییان

چیە؟ مامەڵەی دەس��������ەاڵت��������ی ك���������������������وردی ه�����ەم�����ی�����ش�����ە م��ام��ەڵ��ەی��ەك��ی تەنها پیرانەیە، ب��ۆ ئەو ح��س��اب ت��ەم��ەن��ە دەك���ەن ك�����ە خ���ۆی���ان���ی ت���ێ���دان ب��ەح��زب��ە

لەحزبدان ئەوانەی ئۆپۆزسیۆنەكانیشەوە، پیرن، خەڵكی لەدەستدایە ب��ڕی��اری��ان و دەكرێ لەسەركردایەتی حزبێكدا دوو سێ گەنج هەبێت، بەاڵم ئەمە واتای ئەوە نیە بۆ وەربگێڕێت پیرانەكە گوتارە بتوانێت كوردی دەسەاڵتی گەنجانە، گوتارێكی گەنجی لەكێشەكانی من بەبۆچوونی كورد و ئەم نیشتیمانە تێناگات، كە بیر لەو كە دەكاتەوە خۆی گەنجێتیەی لەو گەنجێتی بۆ حساب وایش ژیاوە شاخە باخەڵی دەك���ات، ئ��ەم��ڕۆ گەنجەكانی

تیایا نەبووە شوێنێ نەبووە، تیا هیچی ئەوان هەبووە، لەدڵیدا ترس بحەوێتەوە، لەگەنجی ه��ەی��ە چ��اوەڕوان��ی��ی��ەی��ان ئ��ەو ریشەیی گۆڕانێكی لەكاتێكدا ئەمڕۆ ئێمەدا لەواڵتی گەنجێتیدا لەگوتاری سەرەتای ئەمەش بووبێ ، دروست دەبێت نیشتیمانەیە، ئەم لەقەیرانەكانی زۆرێك تێناگات لەگەنج دەسەاڵت لەبەرئەوەی و بمانەوێ و نەمانەوێ گەنج توێژێكی فراوانی ئەم نیشتیمانەیە، داهاتووی ئەم ئەو، دەستی دەكەوێتە هەر نیشتیمانەش زۆرترین زانكۆن و دەرچ��ووی ئەوانەی لەبەرئەوەی گەنجن، پێیە بڕوانامەیان دەس���ەاڵت���داران زۆرب���ەی���ان ب��ڕوان��ام��ەی��ان ن���ەب���ووە و ل��ەش��اخ��دا ب����وون، ئ���ەوان���ەی ك��ە زۆرت���ری���ن زم��ان��ی ب��ێ��گ��ان��ە دەزان���ن گەنجەكانن، ئەوانەی كە دەتوانن لەگەڵ تەكنەلۆژیا و دنیای نوێدا مامەڵە بكەن ئەو نیشتیمانە ئەم چاوی گەنجەكانن، گەنجانەیە، بەاڵم بەداخەوە دەسەاڵت ئەو چاوە نابینێت و خەریكە كوێری ئەكات.

چەتر: یاخیبوون لەرۆحیەتی گەنجی ئەمڕۆدا هەیە؟

ت�������ەح�������س�������ی�������ن ح�����ەم�����ەغ�����ەری�����ب: تەنها ئێمە گەنجی ل��ەدن��ی��ادا گەنجێكە یاخیبوون نیە، یاخی داب��ی��ن��ك��ردن��ی دوای ه��ەر پێویستیەكانی م��رۆڤ��ێ��ك��ی ئ��اس��ای��ی ئێمە گەنجی دێ���ت، سك ه���اواری هێشتا دەك��ات، گیرفانی و س��ەی��ری راپ��ەرەك��ان��ی دوای ب��ك��ە ئ���ەوروپ���ا داب��ی��ن��ك��ردن��ی م��اف��ەك��ان��ی��ان ی��اخ��ی��ب��وون، بەڵكو نیە، یاخیبووندا لەخانەی ئەمە مافەكانیایەتی، داواك��ردن��ی لەخانەی ل��ەش��ی��ع��رێ��ك��ا رۆم����ی م���ەوالن���ای وەك هێشتا ئ���ەم س���ك، ج���ار ی���ەك���ەم دەڵ����ێ بكات، زەواج ناتوانێت نیە، موچەیەكی بۆ رۆژانە هەبێت، خانوویەكی ناتوانێت دانەمەزراندن مان دەگرێت، هەست دەكەن كە دەڕوات بەهەوانتە گەنجێتیەكەیان بێ بە تەمەنیەتی بڕگەكانی چاكترین

تێدەپەڕێنێت. ئامانج

»ف��ەل��س��ەف��ەش ل���ەدوا پ��ێ��ن��اس��ەك��ردن��ی��دا ه��ەر سیاسەتە« ئەلتوسێر

س��ی��اس��ەت ك��ە ق��ۆن��اغ ب��ە ق��ۆن��اغ ب��ووە ب��ووە دوات���ر ئەنترپۆلۆجی، بەنەریتێكی بەپایەی داڕشتن و پێكهێنانی ئەو سیستەم بۆ كە فەرمانڕەوایەتیانەی و دەوڵ��ەت و ژیانی كۆمەڵێكی دیاریكراو لەقۆناغێكی دی���اری���ك���راودا دروس���ت���ك���راون و ژی��ان��ی كۆمەڵگەیان پێبەڕێوەبراوە، لەم سۆنگەیەوە ب��ەش��داری سیاسی سیاسەت و دوات��ری��ش دەبێتە كلتور و گۆڕەپانی كێبڕكێ ، ئیدی توێژەكانی ئەوە سەرجەم چین و لێرەشەوە كۆمەڵن كە داوا دەكەن بەشداربن لەداڕشتنی ئەو سیستەمەی كە دەیەوێت بەشێوەیەكی رێ��ژەی��ی ج��ڵ��ەوگ��ی��ری ژی��ان��ی گشتی و مافە و تاپەراوێزنەخرێن بكات، كەسیان كەسی و سروشتیەكانیان لەنێو دەسەاڵت و

سیستەمێكی دۆگمادا ئاوەژوو نەكرێنەوە.لەزۆر ئێستا كە ئەوەیە لێرەدا مەبەستم شوێنی دنیادا پەراوێزخستنی جیلی نوێ لەسیاسەت و بەیەكدادانی نێوان جیلی كۆن و نوێ بەهەمان شێوەی ئاستە كلتوریەكە، بەجێی ب��ووە سیاسیەكەش ئاستە لەسەر هەنووكەیی، مەسەلەیەكی و مشتومڕ كۆن جیلی من بەتێڕوانینی لەبەرئەوەی چەندێك مۆدێرن بێت و خۆی نوێبكاتەوە، لەتێڕوانینی جیلی نوێدا هەر كۆن و جێی رەخنەیە، بۆیە دەكرێت ئەو مشتومڕە لەسەر بنەمای تەوازوعی كۆمەاڵیەتی و سیاسی لەسەر ن��ەك بكرێت و كلتوری چ��ارەس��ەر بنەمای توندوتیژی و سڕینەوەی الیەنێك پێكەوە هەموو لەبەرئەوەی لەالیەنەكان، جیلی بەئەزمونی پێویستمان و جوانین ئەبێت خەیاڵ لەهەمانكاتدا پێشوو هەیە، بەهەند نوێش دنیابینی جیلی وەه��م و و

وەربگیرێت.كۆمەڵناسی لێكۆڵینەوەیەكی ئەگەر دەبینین ل���ەوب���ارەی���ەوە، ب��ك��ەی��ن س��ی��اس��ی بەئەنجام و چارەسەرنەكردن لەئەنجامی نەگەیشتنی ئەو مشتومڕەدا، ئێستا گەنج و نه وه ی نوێ بەگشتی لەسیاسەت دوور كەوتوونەوە و رۆڵیان نیە لەو مەسەالنەی ب���ەژی���ان و خ��ەی��اڵ و مافە پ��ەی��وەن��دی كەسیەكانیانەوە هەیە، لەراستیدا كاتێك گەنج لەمەیدانی بەشداریكردنی دەك��ات هەست س��ی��اس��ی��دا، دی��س��ان��ەوە ب��ەدی��وێ��ك��ەی ت��ردا پەراوێزكەوتن و دۆگما بوونە، لەبەرئەوەی ئێستا بەگشتی سیاسەت لەمەسەلەیەكی فیكری و فەلسەفیەوە، بەرەو بەئابوریكردن لەهەندێ بەتاڵە و رۆشتووە بازرگانی و بنەمای مۆراڵی و سروشتی، ئیتر لێرەوە گەنج دەستبەرداری دەبێت بۆ جیلی كۆن ئەوانیش سەرمایەدارەكان، و دەوڵەمەند و مافەكانی لەسەر س��ازش دەتوانن لەوێوە گەنج بكەن و پەراوێزی بخەن، هەر ئەمەش هەستی نەمانی لەهۆكارەكانی یەكێكە بەنیشتمان گوێنەدان و ناسیۆنالیستی و نیشتمان ژینگەی پاكڕانەگرتنی و بەجێهێشتنی خاك و واڵت بەسەرجەم بەها و كلتور و مێژووەكەیەوە كە بەردەوام گەنجی

پێتاوانبار دەكرێت.هەڵوەستەیەك ه��ەم��ووان پێویستە بۆیە لەسەر ئەو مەسەلەیە بكەن و دەرەنجامەكانی لێكبدەنەوە و بەهەند وەریبگرن، ئیتر ناكرێت كەسانێك كە نەوەی هەمان ئەو میللەتەبن و میللەت ئ��ەو دواڕۆژی خەونەكانی و لەداهاتوودا، چنگیان بكەوێتە نیشتمانە كەچی ڕێگەیان نەدرێت بەشداربن لەیەكێ لەكایە گرنگەكانی ژیانی خۆیاندا، هەر بۆ ئەوەی ئەزمونێكیان هەبێت، بۆیە پێشنیار دەكەم كە ئەو پێكدادان و ناكۆكیە لەسەر ئاستی سیاسی و كلتور و كۆمەاڵیەتی، ل���ەڕێ���ی س����ەرج����ەم ن����اوەن����د و دەزگ����ا و بكرێت لەسەر كاری رۆشنبیریەكانەوە، چیتر ڕێگە نەدەین شتێك كە چارەسەرەكەی بەپەراوێزخراوی وا هەر لەقازانجماندایە،

بمێنێتەوە.

دووركەوتنەوە لەسیاسەت لەقوتابخانەوە

دەتوانین رێژەی ژنكوشتن كەم بكەینەوە

حەیدەر ناسیح

دیداری/ ئەنوەر حەمەغەریب و ئارام شەمێرانی

ئا/ كوردۆ فەرەج � كەركوك

ئا/ جەزا ئەحمەد

نیۆلۆتیکدا ل��ەق��ۆن��اغ��ی سیستەمی دای��ك س��االری بااڵدەست بووە. ژن توانیوێتی وەاڵم��دەرەوەی پێداویستییەكان بێت، تەون كردن و گڵكاری و دانەوێڵە كوتین لەداهێنانەكانی ژن بووە، ژن داهێنانەكانی و زیرەكی ك��ردووە، رابەرایەتی ژن وای كردووە كە خێزان لەدەوری كۆببنەوە. لەدوای ئەوەی كە خوداوەندی ژن )تیامات( لەالیەن ب��ەردەك��ەوێ��ت كوشندەی لێدانێكی كە بابلییەكاندا ل��ەس��ەردەم��ی م���ەردۆخ���ەوە نوێنەرایەتی كلتوری باوك ساالری دەكات و هەنگاو بەرەو تاك خودایی دەنێت، ژن تەواوی هێزی خۆی و دەستەاڵتەكەی لەدەست دەدات. ل���ەدوای ئەو ئ��ەوەی جێگەی سەرنجە ئیتر شكستەوە كە بەسەر ژندا هات هاوكات قۆناغی مانەوەی ژن لەماڵدا و قۆناغی كۆیلەیەتیان

دەستیپێكرد، كە تائەمڕۆش بەردەوامە.دیارە ئایینی تاك خوداییش دەوری خۆی بینیوە ژن الوازكردنی ژن��دا. پێگەی لەالوازكردنی و مانەوەی لەماڵدا، دەركەوتنی پیاویش وەك بەهێزتر لەژن وایكردووە كە ژنان رووب��ەڕووی زۆرترین توندوتیژی و چەرمەسەری دنیا ببنەوە.بەڕادەیەك كە وەك ئەمڕۆ دەیبینین كوشتنی ژن لەژێر پەردەی شەرەفدا و سوكایەتی پێكردنیان ل��ەالی��ەن رەگ���ەزی ب��ەرام��ب��ەرەوە ب��ەڕوون��ی و ئاشكرایی دەبینرێت. دەكرێت بڵێین لەئاستی ژن تائێستاش كە بەوشێوەیەدا كێشەیەكی ناچار و دەك��وژرێ��ن و تەماشادەكرێن بەكەم دەكرێن خۆیان بكوژن لەهەرێمی كوردستاندا، كەمتەرخەمی حكومەتی هەرێمی كوردستان ببینرێت. دەكرێت حكومەتی هەرێمی كوردستان پالنێكی باشتر بۆ رووبەڕوبوونەوەی هەموو ئەو بەژنان بەرامبەر دەكرێت كە توندوتیژیانەی دابڕێژێت ئەگەر ئەنجامەكەشی لەپاش دەساڵی تر ببینین، چونكە هەموومان دەزانین رێژەی ژن كوشتن لەم سااڵنەی دواییدا بەرزبۆتەوە، بەهۆی ئەوەی كە ژنان زیاتر وشیار بوونەتەوە و رووبەڕووی بەرامبەرەكەیان دەبنەوە بۆ ئەوەی كە وجودی خۆیان بسەلمێنن كە ئەوانیش مرۆڤن هەر وەك چۆن پیاو مرۆڤە، هیچ جیاوازییەكی

لەگەڵ پیاودا نییە.ژن رێ���ژەی كەمكردنەوەی هەوڵی دەك��رێ��ت كە كاتێك ب��ەاڵم بدرێت، لەخێزانەوە كوشتن خێزان بەتایبەتی دایك و باوك نەیانتوانی بەم ئەو ك��اری حكومەتە ئ��ەوا ئەركە هەڵبستن لەڕێگەی خ��ۆی ئەستۆی بگرێتە ئەركە وەزارەتی پەروەردەوە. وەزارەتی پەروەردە دەتوانێت لەخوێندگاكاندا وانەیەكی تایبەت دابنێت هەر وەك چۆن وانەكانی تر هەن بۆ ئەوەی كە منداڵ نییە، رەگەزەكاندا لەنێوان فێربكەن جیاوازی بەڵكو ئەوە مرۆڤ خۆیەتی ئەو جیاوازییەی درووس��ت��ك��ردوە پیاو بە بەهێزتر ل��ەژن پیشان دەدات، دەبێت منداڵەكان فێری ئازادی بكرێن كە چۆن پیاو بڕوای بەئازادی هەیە بۆخۆی دەبێت بڕوای بەئازادی ژنیش هەبێت، دەبێت ژن و پیاو هەردووكیان وەك یەك تەماشای یەكتر

بكەن نەك یەكێكیان لەوی تریان بەهێزتر بن. دەبێت ئەو مامۆستایە منداڵەكان تێبگەیەنێت كە دەبێت ژن و پیاو یەكیان خۆش بوێت نەك فێربكرێت چۆن منداڵ دەبێت بكوژن، یەك پیاو مافی ئەوەی هەیە ئازادانە مومارەسەی هەموو ئەو شتانەی كە خۆی حەزی لێیەتی بیكات بەبێ ترس بۆ ژنیش بەهەمان شێوەبێت، چونكە ئ��ەوان ه��ەردووك��ی��ان مرۆڤن و هیچ جیاوازییەك لەنێوانیاندا نابینرێت. لەدوای چەند ببینین ئەنجامەكەی دەتوانین تر ساڵێكی كە ئەو مندااڵنەمان بەوشێوەیە پ��ەروەردە كرد دەبینی ئەو مندااڵنە جیاواز لەدایك و باوك و باپیرەیان بیردەكەنەوە بڕوای تەواویان بەئازادی بەیەكسانی هەیە بۆ هەموو مرۆڤەكان جا چ

پیاو بێت یاخود ژن.دەكرێت نمونەیەك لەسەر ئەم بابەتە باسبكەین كە لەواقیعدا بوونی هەبێت. كاتێك كە كورد تری كلتورێكی لەكوردستان ئ��ەوروپ��ا دێنە هەیە لەهەمانكاتدا پەروەردەیەكی تریش هەیە لەخوێندنگاكاندا، دەبینین باوك و دایەكەكان زۆر زەحمەتە بەالیانەوە كە لەگەڵ كلتوری ئەوروپیدا بژین، بەاڵم دەبینی منداڵەكان بەو پێیەی كە زۆر هەیە تایبەتییان وان��ەی لەخوێندنگەدا جیاواز لەدایك و باوكەكان بیردەكەنەوە ئەوەی كە بۆخۆیان بەڕاستی دەزانن بۆ خوشكەكانیشیان ب��ەه��ەم��ان ش��ێ��وەن، ه��ەر ب��ۆی��ە كچی ك��ورد لەئەوروپادا هێندەی ترسیان لەباوك و لەمامیان بەمەرجێك ناترسن لەبراكانیان هێندە هەیە براكانیان لەگەڵ خۆیان لەئەوروپادا گەورەبووبن.

شۆخان فەرەج

تەحسین حەمەغەریب: گەنجی ئێمە تەنها گەنجێكە لەدنیادا یاخی نیە

امنوس

عس

ارا ئ

تۆ:فۆ

گه نجێک له کاتی پاکه وانی له سه ر شه قامی سامل له شاری سلێامنی فۆتۆ: جەزا ئەحمەد

ئەو كێشانەی دێتە المان بەزۆر بەشودانی كچان و یان مۆبایلەوە، بەهۆی هاوسەرییە خیانەتكردنی هێناوەتە عێراقی تری شارێكی كچێكی كوڕێك كەركوك و لێرە دەستدرێژی سیكسی كردوەتە سەری

و دواتر وازی لێهێناوە

وەاڵمی ئەو ئەوەبوو، گەورەكەی خوشكە كە بەو زەواجە رازی نیە و هەبێت سەبرمان دەبێ

تا ئەو شوو دەكات

پرۆفایل:ساڵی حەمەغەریب تەحسین شەهید لەهەڵەبجەی )1974(لەدایك بووە، دەرچووی ئیدارە بیست خاونی و فەلسەفەیە و ئێستاش چاپكراوە پەرتوكی

سەرنووسەری گۆڤاری هەژانە

»گ��ەن��ج��ان��ی ك��ورد ئەوروپا دەچێنە كە ب����ەش����ان����ازی����ی����ەوە خ�����ەری�����ك�����ی ج������ادە ... پ���اك���ك���ردن���ەوەن كەچی ئێرە كە واڵتی خ��ۆی��ان��ە ئ��ام��ادەن��ی��ن

بكەنەوە« پاكی

Page 10: Chatr_19

ساڵی یه که م ژماره 19 10 دووشه ممه 9\8\2010

ئەمریكا و ئێران.. قەیرانی دیالۆگ و ئەگەری شەڕ

دیدی نەتەوە یەكگرتووەكان بۆ دۆسییەكانی جیهانیەكگرتووەكان نەتەوە رێكخراوی ئێستا كە ناسیوە نوێی دنیای مەترسییەكانی بریتین لە: قەیرانی دارایی جیهان، قەیرانی وزەی جیهان، قەیرانی خۆراكی جیهانی.

ش��ەپ��ۆل��ێ��ك��ی ن���وێ���ی ت���ون���دوت���ی���ژی و ج��ەن��گ��ی��ش ل���ەه���ەن���دێ واڵت�����دا دەس��ت��ی كەشوهەوا گۆڕانكارییەكانی پ��ێ��ك��ردوە، لەو ئێمە دەكات. لەهەسارەكەمان هەڕەشە پێویستیان جیهانییەكان كێشە بڕوایەداین ئایا ب��ەاڵم جیهانیانەیە. بەڕێگاچارەی ئێمە دەگەڕێین؟ رێگاچارەسەردا بەدوای قەیرانی كۆمەڵێك رووب�����ەرووی ئ��ەم��ڕۆ جیاواز بووینەتەوە، لەمپەڕێكی تازەمان بۆ لەبەردەمدایە، جیهان سەركردایەتیكردنی م��ل��م��ان��ێ��ی دەس���ەاڵت���ی���ش ل��ەج��ی��ه��ان��دا لەئاسیا، بەتایبەت لەبەرفراوانبووندایە ئەمریكای التین و هەندێ ناوچەی جیهان

كە تازە دەستیان بەگەشەكردن كردووە. ئاستەنگی كۆمەڵێك نوێیەدا، دنیا لەم تا هاوپەیمانێتییەكانەوە ل��ەب��ارەی ن��وێ واڵت��ان ل��ەئ��ارادای��ە، پێكدادانەكان دەگاتە یەكتر هاریكاریی بەبێ ن��ات��وان��ن چیتر هەنوكە بەدیبهێنن. خۆیان ئامانجەكانی دەكەم واڵتانە ئەو بەمەترسی هەست من ك��ە ل��ەب��ری ئ����ەوەی ب��ی��ر ل��ەئ��ای��ن��دەی��ەك��ی خۆیاندان. لەبیری هەر بكەنەوە، هاوبەش پاشەكشە ب��ەم��ەت��رس��ی ه��ەس��ت ه��ەروەه��ا دەك��ەم، ب��ەردەم��م��ان��دا لەپێشكەوتنەكانی ئابوری گەشەپێدانی لەبواری بەتایبەتی و گ��رن��گ��ی داب���ەش���ك���ردن���ی ب��ەره��ەم��ی

گەشەكردنی جیهان. جیهان سەردەمانێك گەشەكردنی بەڵێ ! كرد، رزگار لەهەژاری مرۆڤی میلیۆنان بەاڵم ئێستا تەنانەت ئەگەر لەنێو هەژارانی هەست ب��ەت��ەواوەت��ی ئ��ەوا بژیت، جیهاندا بەهەژارییەكی نوێ دەكەیت. یاسا و رێسا ئەمڕۆ بەئەندازەی هەرگیز جیهانییەكان ئەوانەی بەاڵم نەبینیوە، لەژیاندا رۆڵیان ل��ەو واڵت��ان��ەدا دەژی��ن كە مافی مرۆڤی بەئەندازەی هەرگیز دەكرێت، پێشێل تیادا واڵتانی ن��ەب��وون. پشتوپەنا ب��ێ ئ��ەم��ڕۆ ئاسایشدا و لەئاشتی ئەمریكا و ئەوروپا دەژین، ئەمەش لەكاتێكدایە كە توندوتیژی وەك: واڵت��ی لەهەندێ قوڵ بەشێوەیەكی و عێراق كۆنگۆ، سۆماڵ، ئەفغانستان،

سوداندا هەر لەپەرەسەندندایە. بەشێكن واڵت���ان���ە، ئ���ەم ك��ێ��ش��ەك��ان��ی ل��ەب��ەرف��راوان��ب��وون��ی ئ���ەو ك��ێ��ش��ان��ەی كە دەبێتەوە. رووب��ەڕووی )UN( رێكخراوی

ل���ەم���اوەی س��اڵ��ی راب�����ردوودا، و خ��ۆراك سوتەمەنی، نرخی ژیان سەرەكییەكانی بەرهەمە بەرز مەترسیدار بەشێوەیەكی ب���ۆوە. واڵت���ە دەوڵ��ەم��ەن��دەك��ان ب���ازاڕ شكستی ن��ی��گ��ەران��ی واڵتی هەندێ تەنانەت بوون، هەژار نەیاندەتوانی پێداویستییە دانیشتوانیان بۆ سەرەتاییەكان

دابین بكەن. ب�����ۆ چ�������ارەس�������ەری ئ����ەم یەكێك س�����ەرەوە، گ��رف��ت��ان��ەی گەشەپێدان لەئامانجەكانی رێكخراوەكەماندا، لەستراتیژی

ئ��ام��ادەب��اش��ی��ی��ە ب��ۆ رووب����ەرووب����وون����ەوەی كارەسات. كاتێك كارەساتێك روودەدات، ئێمە دەچینە مەیدانەكەوە. ئێمە ساڵی پار هەمان واڵتانیتری و لەهایتی مەیدانمان هاتنە ئەنجام دا كە دووچاری كێشەی كارائیب چووینە لەمیانماریش ببوونەوە، دەریایی

مەیدانەوە. رێكخراوی )UN( یارمەتی پێشكەش ئاسیا باشوری الفاوی بەزیانلێكەوتوانی میلیۆن )14( ب��ەه��ان��ای پ��اش��ان ك���رد، وشكەساڵی بەهۆی كە چووین مرۆڤەوە

بەشێكی ئەفریقا زیانیان پێگەیشتبوو. لەو )UN( گشتی سكرتێری وەك كاتەوەی هەڵبژێردراوم، لە سۆماڵ هەوڵی زیاترمان داوە. ئایا دەب��ێ چ��اوەڕوان��ی ئ��ەوە بین تا ببینین منداڵێكی زۆرتر لەهەر چركەیەكدا

گیانی خۆیان لەدەست بدەن؟ قەیرانی خۆراكی جیهانی هەرلەخۆیەوە چ���ارەس���ەر ن��اب��ێ��ت، ب����ەاڵم دەك�����رێ ئ��ەم سەرەكییەكانی هەواڵە لەڕیزی هەوااڵنە راب��ردوو لەهەمان جیهان الببرێت. سااڵنی هەلومەرجدا، نرخی هەر تەنێك برنج )330(

دۆالر بوو، ئەمڕۆ گەیشتۆتە )730(ل��ەڕاب��ردوودا كەسانەی ئ��ەو دۆالر. بەكیسە برنجیان دەكڕی، ئەمڕۆ مشت كەسانەی ئ��ەو دەك���ڕن. برنج مشت ئەمڕۆ دەخ��وارد، ژەم خۆراكیان دوو رێكخراوی دەخۆن. ژەم خۆراك یەك )UN( هەوڵی خۆی بۆ دابینكردنی ت����ۆو و پ��ێ��داوی��س��ت��ی ج��وت��ی��اران��ی ك��ردۆت��ەوە. چ��ڕ گچكەكان كێڵگە شۆڕشێكی ب��ەدوای لەئەفریقا ئێمە سەوزدا دەگەڕێین، بەاڵم رووبەرووی بووینەتەوە. سەرچاوەكان كەمبوونی لەواڵتانی هایتی، سیرالیۆن، لیبیریا و تەیموری خۆرهەاڵت سەرچاوەكانی

بژێوی لەبەردەم زیاندایە، هەرچەندە ئاشتی لەهەوڵی )UN( رێكخراوی پارێزەكانی ئ����ەوەدان ت��ا ئ��ەم واڵت��ان��ە ب��ۆ ب��ارودۆخ��ی ئ��اش��ت��ی ب��گ��ێ��ڕن��ەوە. دی��ب��ل��ۆم��اس��ی��ی��ەت��ی گرنگییەكی )UN( رێكخراوی نوێی ئەم دەرەنجامەكانی ئێمە ه��ەی��ە، زۆری بینی، كینیا و لەنیپاڵ دیبلۆماسیەتەمان هەمان زیمبابۆ لە بتوانین ئومێدەوارین دەرەنجامی چاوەڕوانكراو دەستەبەر بكەین. لەهەمانكاتدا پێشبینی چانسێكی مەزن بۆ یەكگرتنەوەی سەرلەنوێی قوبرس دەكەین.

توانی )UN( رێكخراوی لەگورجستان، گرژی ئەم شەڕانەی دوایی كەم بكاتەوە. ناتوانێ )UN( ڕێكخراوی بەكورتی بەبێ پشتیوانی واڵتان، كێشەكانی ئەمڕۆی جیهان چارەسەر بكات. بۆنمونە، لەدارفۆر ئاستەنگێكی كۆمەڵە رووب����ەرووی ئێمە گەیشتن لەهەمبەر بووینەتەوە جۆراوجۆر كەمبوونی رووب���ەرووی ئێمە بەمۆدێلێك، دارای��ی س��ەرچ��اوەی و پشتیوانی هێزی بۆ ه��ەوڵ��ەك��ان��م��ان ئێستا ب��ووی��ن��ەت��ەوە. )گەشەپێدانی ئامانجەكانی گەشەپێدان، هێزە ب��ودج��ەی دابینكردنی ب��ۆ ه���ەزارە( ئاشتیپارێزەكان، رووبەرووی قەیرانی دارایی بازارەكانی پێویستە بووینەتەوە. جیهانی بیر دەبێ بنێینەوە. بنیات جیهان دارای��ی كە بكەینەوە جیهانی نوێی لەئابورییەكی ئەم راستەقینەی دۆخ��ی رەن��گ��دان��ەوەی

سەردەمە بێت. ب��ن��ەم��ای س���ەرج���ەم چ��االك��ی��ی��ەك��ان��ی ق��ب��وڵ��ك��ردن��ی ،)UN( رێ���ك���خ���راوی كلتوری دەب���ێ ئێمە ب��ەرپ��رس��ی��ارێ��ت��ی��ی��ە. بگۆڕین. نەتەوەیەكگرتووەكان رێكخراوی ئێمە دەبێ بەخێراییەكی زیاترەوە كاربكەین، كاریگەرتر و مۆدێرنتر بین، میانڕەوتر بین. دەبێ سیستەمە كۆنەكەمان بگۆڕین. ئەركی )UN( رێ��ك��خ��راوی ئەندامانی هەبێت، ك��ارات��ری��ان رۆڵێكی سەرشانیانە سوپا ب��ێ ئاشتییەك هێنانەدی چونكە هێزە ناتوانین ئێمە ن��ای��ەت��ەدی. پ���ارە و بەبێ )UN( رێكخراوی قارەمانەكانی ناوچە بۆ ژیانیان، ئاسایشی دابینكردنی جۆراوجۆرەكانی جیهان بیاننێرین. چەندین لەماوەی )UN( رێكخراوی ئەندامی لەدەست خۆیان گیانی راب���ردوو سااڵنی داوە. بەبێ بوونی سەرچاوەیەكی پێویست، توانای چاكسازیمان لەم رێكخراوەدا نییە. بەرپرسیارێتی و بەهۆشیاری ئەگەر زیاترەوە كار بكەین، ئەوا دەتوانین كۆمەڵێك پڕ ژینگەیەكی دروستكردنی بۆ هەنگاو كە هەموو جیهان بنێین بنیات لەئاسایش

لەخۆبگرێت. مەسەالنەن ئ��ەو ه��ەم��ان واقیعانە ئ��ەم ب��ەرن��ام��ەی بۆ )UN( ك��ە رێ��ك��خ��راویبەگژداچوونەوەیان هەیە: بەگژداچوونەوەی رێ��ژەی كەمكردنەوەی ئایدز، و مەالریا دژ تێكۆشان كۆرپەلە، و دایكان مردنی بەتیرۆریزمی جیهانی و چەكە ئەتۆمییەكان. لەلوتكەی هەموو ئەم مەسەالنەدا، بواری مافی مرۆڤ پێویستی بەپارێزگارییەكی

زیاترە.

دانیمارك و مافەكانی كورد لەتوركیائاژانسی )ئەسۆشێتد پریس( راپۆرتێكی دەوڵەتی روان��گ��ەی ل��ەب��ارەی تێروتەسەلی مافەكانی پێشێلكردنی لەئاست دانیمارك

مرۆڤ لەتوركیا باڵوكردەوە.وەزیرانی سەرۆك هاتووە: راپۆرتەدا لەم دانیمارك زۆر بەالیەوە سەیر و سەرسوڕمانە لەیەكێتی ئەندامێتی داوای مافی توركیا داوای لەهەمانكاتدا بەاڵم دەكات، ئەوروپا چاالكییەكی ج���ۆرە ه���ەر راوەس��ت��ان��دن��ی راگەیاندن و مەدەنیانەی )PKK( دەكات

لەواڵتانی ئەسكەندەناڤیا.ه��ەروەه��ا راپ��ۆرت��ەك��ە ئ��ام��اژەی بۆ ئەوە كردووە: دەوڵەتی توركیا پتر لە )54( سەرۆك شارەوانی شار و شارۆچكەكانی واڵتەكەی تەنها ك��ردووە لێكۆڵینەوە راپێچی خ��ۆی، تەلەفزیۆنەیان ئەو داخستنی لەبەرئەوەی س��ەرۆك تەنانەت داوە. لەقەڵەم ن��اڕەوا بە تەنها توركیا، كوردستانی شارەوانییەكی لەگەڵ تەلەفۆنی پەیوەندی لەبەرئەوەی بە ك���ردووە، كوردییەكان لەكەناڵە یەكێك

)15( مانگ زیندانی سزا دراوە!

كوردانی سوریا مافیان دەوێ )جۆزیف مانلۆ(ی نوسەر و رۆژنامەنووسی Daily( ل��ەرۆژن��ام��ەی وتارێكی ن��اس��راو، Nation( لەبارەی پێشێلكردنی مافەكانی

كورد لەباڵوكردەوە.لەم وتارەدا هاتووە: كوردەكانی سوریا دوێی هاتنە سەركاری بەشار ئەلئەسەد، ئاواتێكیتریان لەبارچوو ئەویش بەدەستهێنانی مافێكی زیاتر بوو لەسەردەمی ئەم سەرۆكە نوێیەی سوریادا، بەاڵم نەهامەتییەكانی ئەم نەتەوەیە لەسوریا كە راب���ردووی سەردەمی دەی��ەی لەماوەی چەند حكومڕانی حافز ئەلئەسەد بەئاشكرا دەبینرا، لەماوەی حكومڕانی سەرۆكی نوێی سوریاشدا داوای ك��وردی��ش ب���ەردەوام���ە. دۆخ ه��ەم��ان زەروورەت��ی گۆڕان لەڕژێمی بەشار ئەلئەسەد

دەكەن. ه��ەروەه��ا ئ��ەم ن��وس��ەرە نوسیویەتی: ئێستا سوریا، ك��وردەك��ان��ی ب��ۆ گرنگ ستراتیژی پارێزگاریكردنە لەناسنامەكەیان و نەتوانەوەیانە بەبێ س��وری��اش ع��ەرەب��ی، كۆمەڵگای لەناو جوان سیمایەكی ناتوانێ ب��ەك��ورد بایەخدان ب��ۆ خۆی ن��ێ��ودەوڵ��ەت��ی��دا كۆمەڵگای ل��ەن��او دەستەبەر بكات. ئێستا كوردانی سوریا مافیان دەوێ، مانەوەی سوریاش بەئارامی، بەندە بە بەرلەوەی بەكورد تەواوەتی مافی بەخشینی تەقینەوەی ببێتەمایەی ناڕەزایەتییەكانیان

جەماوەری و هەژاندنی حكومڕانی لەسوریا.

هەرێمی كوردستان لەبەردەم هەڕەشەدایە دەقی توركی )ئ��ەك��ش��ام(ی رۆژن��ام��ەی چاوپێكەوتنێكی جەمیل چیچەكی وەزیری دەوڵەت و جێگری سەرۆك وەزیرانی توركیای هێرشی دەستپێكردنی دەرب��ارەی باڵوكردەوە بۆسەر توركیا سوپای ئاسمانی زەمینی و كوردستانی عێراق بە بیانووی پاكتاوكردنی

هێزەكانی )PKK(ەوە. چیچەك( )جەمیل چاوپێكەوتنەدا لەم بەپێی س��ەرەن��ج��ام توركیا رای��دەگ��ەی��ەن��ێ��ت: پارتی بەگژ خۆی نێودەوڵەتییەكانی مافە كرێكارانی كوردستان )PKK(دا دەچێتەوە، بەمزووانەش و لەئامادەباشیدایە سوپاكەمان ه��ێ��رش ب���ۆس���ەر ب���اك���وری ع���ێ���راق دەس���ت

پێدەكات«.لەڕاپۆرتێكیتردا رۆژنامەیە ئەم هەروەها باڵوی كردەوە كە ئەمریكا و عێراق ڕێگەیان بەتوركیا داوە تا هەر كوردێك لەناو ببات كە

كێشە بۆ دەوڵەتی توركیا دروست دەكەن

ئەمریكا ف��ەرم��ان��ڕەوای دەستەی ئێمە بانهگێشت دەكەین تا هەنگاوێكی جدی و دلێرانە بنێت بۆ دروستكردنی گفتوگۆیەكی راستەوخۆ لەگەڵ ئێراندا لەبارەی بەرنامەی

ناوەكی ئێران. نوسەرانی ئەم وتارە، هەندێكیان وەزیرانی پێشووی كاروباری دەرەوەی واڵتانی ئەوروپا بەنیگەرانییەوە كە باكورن ئەمریكای و راپۆرتەكانی ئەم دواییەیان خوێندۆتەوە. ئەم ئەم لەسەربنەمای كە لەوبڕوایەدان گروپە راپۆرتانە رەنگە دەوڵەتی ئۆباما بەشێوەیەكی جدی بەرنامە بۆ هێرشی سەربازی بۆسەر پێگە ناوەكییەكانی ئێران دابڕێژێت. لەگەڵ ئەمریكا، دەوڵ��ەت��ی بەدرۆخستنەوەكانی ئ���ەم چ��ەش��ن��ە ه���ەوااڵن���ە ن��ی��گ��ەران��ك��ەرن. بەر )2003( لەساڵی كە بەهەمانشێوەی چەندین ئێمە عێراق س��ەر لەهێرشكردنە راپۆرتی لەوشێوەیە و بەدرۆخستنەوەی ئەو

راپۆرتانەمان بینی.ئێمە بەمافی تەواوەتیانەی ئێرانی دەزانین كە لەژێر چاودێری ناوەندە نێودەوڵەتییەكاندا ئاشتیخوازانە، بەكارهێنانی بەمەبەستی و پێشكەوتندا لەپێناو ناوەكی تەكنەلۆژیای

هەبێت و بەرەسمی دەیناسێنین.س��ەرك��ردە ئ��ەوروپ��ی��ی��ەك��ان ل���ەڕاب���ردوودا دانوستاندن بۆ زۆری��ان هەوڵێكی كۆمەڵە لەگەڵ ئێراندا داوە تا هەم رێز لەمافەكانی هەم و بگیردرێت مەسەلەیەدا ل��ەم ئێران و لەیاسا ڕێزگرتن بۆ ب��دات ئێران هانی

چاودێرییە نێودەوڵەتییەكان. ب�����ەداخ�����ەوە دەوڵ����ەت����ی ئ���ێ���ران خ��ۆی چاودێرییەكی ه��ەرج��ۆرە لەقبوڵكردنی ناوەكییەكاندا بەرنامە بەسەر نێودەوڵەتی قوتار كردووە وەك كۆنترۆڵكردنی پیتاندنی

یۆرانیۆم.سوكایەتی و هەڕەشەئامێز تێڕوانینە نەژاد( ئەحمەدی )مەحمود پێكردنەكانی

ی سەرۆك كۆماری ئێران، دروستبوونی مایەی بۆتە گ��وم��ان��ی ن��ی��گ��ەران��ی و واڵت��ان��ی��ت��ر ئ��ی��س��رائ��ی��ل و ل���ەه���ەم���ب���ەر م��ەب��ەس��ت��ە س��ەرەك��ی��ی��ەك��ان��ی ئ���ێ���ران. خۆیەتی مافی ئیسرائیل

دەرب���ارەی گەشەی هێزە س��ەرب��ازی و كە توانستە سەربازییەكانی ئێران نیگەران بێت. ئ���ەگ���ەرچ���ی ه���ەن���دێ ل��ەگ��ری��م��ان��ە و گ��وم��ان��ەك��ان س���ەب���ارەت ب��ە ئ��ێ��ران نزیكە یەكایەنەی بەاڵم هەنگاوی لەڕاستییەوە، ئەمریكا لەسەربنەمای بەكارهێنانی هێرشی زۆر سەرەنجامێكی بەئێران، دژ سەربازی

مەترسیداری بۆ ئاسایشی جیهان دەبێت.بیروباوەڕی ئەمریكا كە پێیوایە بەهێرشی هەموو دەت��وان��ێ ئاسمانی س��ەرب��ازی��ی-

لەناوبەرێت، زۆر ئێران ناوەكییەكانی پێگە دەستبەسەرداگرتنی چونكە گوماناوییە ئ��ێ��ران كارێكی گ��ران��ە بۆ س��ەرب��ازی��ان��ەی ئەمریكییەكان ئەگەر تەنانەت ئەمریكا. توانستە ل��ەن��اوب��ردن��ی ب��ۆ س��ەرك��ەوت��ووب��ن ئ��ەت��ۆم��ی��ی��ەك��ان��ی ئ��ێ��ران، ئ��ێ��ران دەت��وان��ێ لەمەیدانەكانیتری وەك تیرۆریزم، تەسفییەی حساب لەگەڵ واڵتە خۆرئاواییەكاندا بكات.ئەم هەنگاوە یەكایەنەیەی ئەمریكا لەناو واڵتە ئەوروپییەكاندا، پشتیوانییەكی كەمی

كاتی ه����ەروەك دەب��ێ��ت و عێراقیش سەر هێرشكردنە پەیمانی ناتۆ دەخاتە بەردەم

مەترسییەوە. ل�������ەدەرەن�������ج�������ام�������ە درێ����ژخ����ای����ەن����ەك����ان����ی لەوچەشنە، هەنگاوێكی

ڕادیكاڵتربوونی زۆرینەی دەوڵەتی ئێران و ئینتیمای واڵتانی ناوچەكە وەك توركیا و میسر زیاتر دەكات بۆ دامەزراندنی چەكی ناوەكی و گەشەپێدانی زیاتر بەبێ ئەوەی

یاسا نێودەوڵەتییەكان لەبەرچاو بگرن.لەبەرچاو هەقیقەتە ئەم ناتوانین ئێمە بەجۆرێك ئەمریكا ڕەن��گ��ە ك��ە ن��ەگ��ری��ن لەجۆرەكان بەكارهێنانی هێزی سەربازیانەی ڕێگایەكیتر بەاڵم بزانێت، بەڕاست خۆی

پێشنیاز دەكەین.

هێزی بەكارهێنانی مەترسییەكانی هۆیە لەبەرئەم جدیانەن، زۆر س��ەرب��ازی ئێمە داوا لەئەمریكا دەكەین هەرچی زووترە رێگاچارەی ناسەربازی لەبەرچاو بگرێت. ب��ڕوام��ان وای��ە ك��ە دەوڵ��ەت��ی ئۆباما ئێمە پێویستە سیاسەتێ بگرێتەبەر كە ساڵەهایە ب��ای��ەخ��ی پ���ێ ن���ەدراوە، وات���ا ه���ەواڵ���دان بۆ دانوستاندنێكی راستەوخۆ لەگەڵ دەوڵەتی

ئێراندا. دەستەی فەرمانڕەوای ئەمریكا یەكەمین هەنگاوی لەم رێگایەدا ناوە و لەگەڵ ئێراندا چۆتەناو ن��اوچ��ەك��ە ئاسایشی دەرب����ارەی بە دەس��ەاڵت��ی ئەمریكا دان��وس��ت��ان��دن��ەوە. باڵیۆزەكەی عێراقی داوە كە مەسەلەكانی پ���ەی���وەن���دی���دار ب��ەع��ێ��راق ت��ەن��ه��ا ل��ەگ��ەڵ )ئومێدەوارین بیخاتەڕوو ئێراندا دەوڵەتی دانوستاندنانەدا ل��ەم عێراقییەكانیش كە

بەشداربووبن(.ئێمە هاندەری ئەم هەنگاوەی ئەمریكاین و خوازیاری گەشەپێدانی دانوستاندنەكانین بۆ قۆناغی بەرزتر، واتا لەبارەی مەسەلەی

ناوەكییەوە.س��ەرك��ردەك��ان��ی دەوڵ���ەت���ە ئ��ەوروپ��ی��ی، كە لەوبڕوایەدان رووسیاش ئاسیاییەكان و واشنتۆن و نێوان راستەوخۆی گفتوگۆی سودبەخشتری دەرەنجامی دەتوانێ ت��اران ئەوروپا لەگەڵ ئێران لەدانوستاندنەكانی ی���ارووس���ی���ادا ه��ەب��ێ��ت و ك��اری��گ��ەر بێت البردنی پەیوەندییەكان و لەباشتركردنی

نیگەرانییەكانی هەردووالدا.ب��ەه��ەم��ان��ش��ێ��وەی ك���ە وت���م���ان، ئێمە بانگەشەی ئەمریكا دەكەین بۆ ئەنجامدانی دروستكردنی لەپێناو جدی هەنگاوێكی ئێراندا، لەگەڵ راستەوخۆ گفتوگۆیەكی ئ��وم��ێ��دەواری��ن واڵت��ان��ی ئ��ەن��دام��ی ناتۆش

پشتیوانی لەئێمە بكەن.سەرچاوە: رۆژنامەی نیویۆرك تایمز

کورد له میدیا جیهانیه کاندا

نوسینی: بان كی مۆنوەرگێڕانی: سامان عوسمان

نوسینی: مادلین ئۆلبرایتوەرگێڕانی: بەختیار ئیبراهیم

بێ خانه و النه یی کێشه ی زۆرینه ی هه ژارانی جیهانه فۆتۆ: ئه رشیف

ئۆڵبڕایت داوای پاراستنی ئاشتی جیهان ده کات فۆتۆ:ئینته رنێت

Page 11: Chatr_19

ساڵی یه که م ژماره 19 11 دووشه ممه 9\8\2010

ئا/ عەدنان عەلی

ه���اواڵت���ی���ان���ی ن���اح���ی���ەی ش����ۆڕش، پ�����رۆژەی ج��ێ��ب��ەج��ێ��ك��ردن��ی داوای قیرتاوكردنی ناحیەكەیان دەكەن كە هەندێك زۆرەوە بەكەموكورتیەكی ك��راوە، قیرتاو لەشەقامەكانیان شارەوانی كارەشدا ئەم لەبەرامبەر س��ەرۆك��ی دەزان����ن، بەكەمتەرخەم ش��ارەوان��ی��ش ج��ەخ��ت ل��ەس��ەر ئ��ەوە دەكاتەوە كە بەشێكی زۆر لەكوچە قیرتاو ناحیەیە ئ��ەو كۆاڵنەكانی و كراوە و لەبەرنامەشدایە ئەو بەشانەی

كە ماون قیرتاو بكرێن.

هاواڵتیان‌گله‌یی‌ده‌که‌نت��ەم��ەن م��ح��ەم��ەد ئامینە ه��اواڵت��ی گ��ەڕەك��ی دان��ی��ش��ت��ووی س����اڵ، )45( )22(« دەڵ���ێ���ت ق��ادرك��ەرەم��ی��ی��ەك��ان، تائێستا نیشتەجێین گەڕەكە ل��ەم ساڵە زستان ن��ەك��راوە، قیرتاو شەقامەكانمان بەدەست قوڕەوە و هاوینیش بەدەست تۆز و خۆڵەوە هەراسان بووین ژیان بەبژی و مەمرە بەڕێدەكەین، هەندێك لەكۆاڵنەكان قیر ه��ەن��دێ��ك��ی��ش��ی��ن��ان و ق��ی��رت��اوك��راون جیاوازییە ئ��ەم بۆچی ن��ازان��م ن��ەك��راون، هیوادارم دەكرێت، كۆاڵنەكاندا لەنێوان كات بەزووترین كۆاڵنەكانمان و كوچە

قیرتاو بكرێن«.تەمەن خ��در، ئیسماعیل هاواڵتی )33( ساڵ دانیشتوی گەڕەكی شۆڕش،

ناحیەی قیرتاوكردنی »پ���رۆژەی وت��ی ك��ۆم��پ��ان��ی��ای��ەك، ب��ەچ��ەن��د درا ش���ۆڕش كوچە لەنیوەی زیاتر چوارساڵە ب��ەاڵم بەچەوڕێژ ناحیەیە ئەم كۆاڵنەكانی و كراوی بەجێهێڵراوە و قیرتاو نەكراوە، ئەو هەروا نەدەبوو كۆمپانیاكان گەندەڵیەی شارەوانی دەبوو بچووبایە و بەسەریانەوە هیچ بكردنایە، لەگەڵدا لێپێچینەوەی

شارەوانیش و نەبینرا لێپێچینەوەیەك بێدەنگی هەڵبژاردووە«.

لەخراپی ب��اس لەهاواڵتیان هەندێك لەسااڵنی ك��ە دەك���ەن قیرە ئ��ەو ج��ۆری تەمەن عەزیز، جەمال ك��راوە، راب��ردوودا دی��ك��ەی ه���اواڵت���ی���ەك���ی س����اڵ )30(راگەیاند بەچەتری ب��وو ناحیەیە ئ��ەو »ئ��ەگ��ەرچ��ی پ����رۆژەی ق��ی��رت��اوك��ردن��ی

شەقامەكانی ناحیەكەمان لەكاتی خۆیدا ئەوبەشەی هێڵرا بەجێ و نەكرا ت��ەواو دوو و سەرەكی شەقامی زیاتر قیركرا

سایدەكان بوون«.ئ�����ەو ه����اواڵت����ی����ە وت���ی���ش���ی »ئ����ەو سەقەتن، ق��ی��رت��اوك��راون ش��ەق��ام��ان��ەش��ی تاسەیەكی چۆڵیی و چ��اڵ و چونكە زۆری تێدایە ئەوەش وایكردووە كێشە بۆ

چاڵ بەهۆی بكات، دروس��ت شۆفێران ئاوێكی زستاندا ل���ەوەرزی چۆڵیەوە و

زۆری تێدا كۆدەبێتەوە«.

ناحیه‌که‌مان‌پشتگوێ‌خراوه‌سەردار شۆڕش ناحیەی بەڕێوەبەری بەچەتری ل��ەوب��ارەی��ەوە فەتاح محەمەد راگ��ەی��ان��د »ت���ەواون���ەك���ردن���ی پ���رۆژەی

قیرتاوكردنی ئەو ناحیەیە بەهۆی كێشەی ماڵەكان چونكە ئ���اوەڕۆوەب���وو، و ئ��او ڕانەكێشرابوو، بۆ زێرابیان و ئاو بۆری كێشەی گەڕەكانەی ئەو ئێستا ب��ەاڵم ئ��اوەڕۆی��ان نەماوە، ه��ەوڵ دەدەی��ن ئاو و

قیرتاویان بۆ بكەین«.جەخت شۆڕشیش شارەوانی سەرۆكی ئەو راب����ردوودا لەسااڵنی ل��ەوەدەك��ات��ەوە ناحیە پشتگوێ خراوە و دەڵێت »كارەكان ناحیەكە ئ��ەوەی بەهۆی ب��وون، كەڵەكە فەرامۆشكرابوو، راب����ردوودا لەسااڵنی شارەوانیەوە دامەزراندنی ل��ەدوای بەاڵم چ��ەن��د پ��رۆژەی��ەك��م��ان ل��ەب��ەردەس��ت��دای��ە سەرجەم قیرتاوكردنی پ��رۆژەی��ەی وەك پیریادییەكان گ��ەڕەك��ی شەقامەكانی ل��ەس��ەر دی���ن���ار م��ل��ی��ار )7( ب���ەب���ڕی كوردستان هەرێمی حكومەتی بودجەی پرۆژەی بۆ دیناریشمان ملیار )1( و قادركەرەمیەكان گەڕەكی قیرتاوكردنی

سەرفكردووە«.دەرب������ارەی خ���راپ���ی ج����ۆری ق��ی��رەك��ە س���ەرۆك���ی ش����ارەوان����ی دەڵ���ێ���ت »ئ���ەو پ���رۆژەی���ەی ل��ەچ��وار س��اڵ��ی راب�����ردوودا ئ��ەن��ج��ام��درا ل���ەس���ەردەم���ی ش���ارەوان���ی قیرتاوكردنی بۆ تەنها كە بوو پێشوودا شەقامە سەرەكییەكان بوو و پێش بۆڕی و مەجاری كرابوو، پالنی خۆمان داوە ئێمەش ك��را، س��ەرف بودجە ب���ەوەزارەت،

درێغی ناكەین«.

دیداری/ ئاراس عوسمان

ی���وس���ف س�������ادق م��ام��ۆس��ت��ا و چاودێرێكی سیاسی لەم دیدارە تایبەتی رۆژن���ام���ەی چ��ەت��ردا، ب��اس ل��ەوەزع��ی سیاسی و ئەدای كاری پارت و الیەنە و دەك��ات كوردستان سیاسییەكانی بەرژەوەندییە لەكوردستاندا پێیوایە بەرژەوەندی لەسەروی تایبەتییەكان »لەكوردستان دەڵێت گشتییەوەیە، دوو حزبی دیاریكراو بڕیار دەدەن لەسەر و نەوت دەرهێنانی و هەڵبژاردنەكان هەرچۆنێك دیبلۆماسییەكان مامەڵە بێت«. هەروەها ئاماژە بۆ ئەوە دەكات زەحمەتكێشان و سۆسیالست حزبی پێشتر پەیامەكەیان پەیامی ئۆپۆزسیۆن بووە و ئەودەنگانەی هێناویانە دەنگی خەڵكی ئۆپۆزسیۆنی كوردستانە، لەبەر دەنگانە ئەو بۆ دەبوو وەفایان ئەوە پارتی و یەكێتی پێشیوایە هەبووایە، وەك كارتێكی فشار مامەڵە بەم حزبە

بچوكانەوە دەكەن.

سیاسەت باسی كە بۆچی چەتر: دەك����رێ����ت خ���ەڵ���ك���ی ك���وردس���ت���ان بەنیگەرانیەوە لێی دەڕوانن، لەكاتێكدا هەندێك مامەڵە هەیە لەسەر ئاستی لەڕێگەی دەرەوەش������دا و ن��اوخ��ۆی��ی

سیاسەتكردنەوە رایی دەكرێت؟م.یوسف: سیاسەتكردن بریتیە لەكاركردن سیاسەتی ب��ەرژەوەن��دی، بەدەستهێنانی بۆ و دەبینرێت ل��ەواڵت��ان��دا ئ��ەوەی��ە عەقاڵنی ب��ەاڵم گشتیدایە، ب���ەرژەوەن���دی لەپێناو گرفتەكە لەوەدایە لەكوردستاندا بەرژەوەندییە ت��ای��ب��ەت��ەك��ان ل����ەس����ەروی ب����ەرژەوەن����دی كورت بەرژەوەندییەكان بۆیە گشتییەوەیە، دەكرێنەوە بۆ بەرژەوەندییە تاكییەكان و بۆ ماوەیەكی دیاریكراویشە، لەوكاتەدا خەڵكی دەوروژێت و لەئەنجامدا شۆڕش و نائارامی

دەبینرێت، ن���اڕەزای دەنگی و ئەمانە وایكردوە كە سیاسەت

بەخراپە ناوزەند بكرێت.چ���ەت���ر: ئ��ای��ا ئ��ەو ح���زب���ان���ەی ل��ەس��ەر سیاسی گ��ۆڕەپ��ان��ی كوردستانن جیاوازیان چیە لەگەڵ حزبەكانی

رۆژئاوادا؟م.یوسف: لەواڵتانی رۆژئاوا

بڕیار و سەرچاوەی گەل خاوەنی هەیە، ئاڵوگۆڕی مافی و دەسەاڵتەكان لەكوردستان بەو شێوە نیە، راستە هەڵبژاردنمان

بەچەندین بەاڵم هەیە، رێ��گ��ە ه���ەوڵ دەدرێ���ت نەمانی و شێواندن بۆ ئ��ی��رادەی گ��ەل، لەوانە توندوتیژی لەڕێگەی خ��ەڵ��ك ن��ان��ب��ڕی��ن��ی و و پ��ێ��ن��ەدان��ی م��وچ��ەوە ی���������ان ل�����ەڕێ�����گ�����ەی لەكاتی ساختەكارییەوە

هەڵبژاردنەكان، بۆیە لەكوردستان دوو حزبی دیاری كراو هەیە و بڕیار دەدەن سیاسەت كردن و هەڵبژاردنەكان و دەرهێنانی نەوت و مامەڵە دیبلۆماسییەكان و...هتد، هەر چۆنێك بێت، لەئەوروپا بەمشێوە نیە حزب هەمیشە ناچارە بەدەستخستنی لەپێناو گونجاندن بەخۆ م��ت��م��ان��ەی خ��ەڵ��ك��ی و ب����ەرژەوەن����دی خ��ەڵ��ك ل���ەس���ەرو ب���ەرژەوەن���دی سیاسییەكانەوەیە ح��زب��ە ح���زب ك����ارك����ردن����ی و دەڕژێتە قازانجەكەی ب���ەرژەوەن���دی���ی���ەك���ان���ی

گەلەوە.چ������������ەت������������ر: وا ل��ەق��س��ەك��ان��ت��ان دەردەك��ەوێ��ت متمانە ن��ی��ە ل���ەن���ێ���وان ح����زب و گەلدا، بەاڵم پێتوانیە ئەم بێ متمانەییە لەنێوان خودی ئەندامانی

ناو حزبەكانیشدا بوونی هەبێت؟

ئ��ەوەی ل��ەب��ەر بەدڵنیاییەوە م.ی��وس��ف: لەناوحزبەكاندا ك���راو دی���اری گروپێكی ه��ەی��ە، ح��زب��ی��ش ك���ار ب��ۆ ئ��ەم��ان��ە دەك���ات تێپەڕ دەس���ت لەپەنجەكانی ئ��ەم��ان��ەش و بچوكەكانیشدا حزبە ل��ەزۆرب��ەی ن��اك��ات، ئەم حاڵەتە بەدی دەكرێت و حزب كورت دەستەبژێرییەك و بنەماڵە بۆ دەك��رێ��ت��ەوە دەور مافیاكانیش گروپە ج��ار هەندێك و یەكێتی لەكۆنگرەكەی ب��ۆی��ان، دەگ��ێ��ڕن جیابوونەوەی بەهۆی هیواخوازبووم زۆر گ��ۆڕان��ەوە ل��ەخ��ودی ئ��ەم ح��زب��ە، یەكێتی بتوانێت لەڕێگەی چاكسازییەوە لەناوخۆی حزبەكەی و سەركردایەتیەكەیدا بەڕە لەژێر ئەمە ئەوەی لەبەر دەربكات، پێی گۆڕان وادەكات ملمالنێیەك دروست ببێت كە دواتر بەاڵم بشكێتەوە، خەڵكیدا ل��ەب��ەرژەوەن��دی ئومێدێكم بۆیە چ دەرچ��وو پێچەوانەكەی بەپارتێكی دیاریكراو هەبێت، لەكاتێكدا یەك لەسەر سێی ئەندامەكانی بەتەسكییە بڕۆنە لەناو دیموكراسی لێرەوە بۆیە كۆنگرەوە،

دەكوژرێت حزبەدا ئەو ل���ەن���او دوات�����ری�����ش و

كۆمەڵگەدا.كار ئەگەر چەتر: حزبی سیاسەتی و بەوشێوەیە ك��وردی ب��ێ��ت، ت��اك��ەك��ان��ی كۆمەڵگەیە ئ���ەم چ��ی ب��ك��ەن��ە ك���ار و

بەرنامەیان؟م.یوسف: ئەمە پێویستی بەبیركردنەوەیە ل��ەوەی كورد دەبێت چی بكات، پارتی و هەست دەبێت كوردین هێزی دوو یەكێتی بەوە بكەن، كەچی لەبەرژەوەندی هەرێمی دیموكراسیە، بەرقەراربوونی و كوردستان

بۆیە ئەگەر دیموكراسی و حكومەتێكی شەفافیەت و دام���ەزراوەی���ی

زۆر مەترسی ئەوا نەبێت، گ����ەورە ه��ەی��ە ب��ۆ س��ەر ب���ەرژەوەن���دی���ی���ەك���ان���ی ناوچەیە ل��ەم ك���ورد، ب����ەت����ای����ب����ەت����ی و پ���ەی���وەن���دی���ەك���ان���م���ان لەبەر لەگەڵ عێراقدا،

نەچەسپاندنی دەڵێم ئەوە لەكوردستاندا دیموكراسی

بەمانای گەنینی یەكێتی و پارتی دێت لەناوخۆ و دەرئەنجامەكەی لەیەكێتیدا بینیمان و دوور نیە پارتیش هەمان دەرئەنجام

چاوەڕێی نەكات، هەڵبژاردنەكانیش ئەوەی خستەڕوو كە هێزی گەورەی یەكێتی ئێستا ل��ەدەرەوەی حزبەكەیەتی، لەبەر ئەوە پارتی هێزیان و ب��ەدەس��ەاڵت چ��ەن��دە یەكێتی و هەبێت ناگاتە ئاستی )س��ەدام حسێن( كە چەندە دیكتاتۆر بوو مافی خەڵكی پێشێل دەكرد و خوێنڕێژترین دیكتاتۆر بوو، بەاڵم نەیتوانی خۆی لەبەردەم یازدە رۆژی شەڕدا بەهەمانشێوە لەكوردستاندا یاخود بگرێت پێی نەكرا ل��ەب��ەردەم ن��اڕەزای��ی و شۆڕشی خەڵكدا خۆڕاگر بێت، بۆیە ئەگەر یەكێتی و پارتی هەوڵی چەسپاندنی دیموكراسی نەدەن حسێن س��ەدام وەك پاشەڕۆژێكی دوورنیە

چاوەڕێیان بكات. بچوكەكانی لەحزبە چەتر: هەندێك كایە بۆ پێویستن تاچەند كوردستان لەسەر كاریگەرییان و سیاسییەكان

گۆڕانكارییەكان هه یه ؟م.یوسف: زۆر داوای لێبوردن دەكەم ئەمە دەڵێم، ئەم حزبانە زیاتر رۆڵی دوكانێك دەبینن بودجەیەك مانگانە و خەڵكن هەندێك و وەردەگرن و هیچ بەرنامە و ئایدۆلۆژییەكی دیاریكراویان نیە تاكاری بۆ بكەن بەحزبی و بنەمایە بێ هەیە ئ��ەوەی شیوعیشەوە، سەرابێكە تەنانەت خۆشیان پابەندی ئەو ناوە نین كە لەخۆیان ناوە، لەبەرئەوە پێویستە ئەم حزبانە یەكبگرن پێدەچێت ئەوكاتە هێزێكی شیاوتر دروست ببێت، بۆیە ئەگەر هەریەك لەمانە بەتەنها بەشداری لەهەڵبژاردنەكاندا بكات ئەوكاتە نیو كورسیش ناهێنێت، بەدەر كە سۆسیالیست و زەحمەتكێشان لەحزبی لەلیستی چاكسازی بەشداریان كرد، سەرەتا بوو، ئۆپۆزسیۆن پەیامێكی پەیامەكەیان حزبە دوو بەدەنگی ئ���ەوەی دوای ب��ەاڵم ئیسالمییەكە سێ كورسیان بەدەست هێنا، پاشان چونەوە ناولیستی دەسەاڵت لەكاتێكدا ئەو دەنگانە دەنگی خەڵكی ئۆپۆزسیۆنی ئەو بۆ وەفایان دەب��وو و كوردستانە پێشموایە هەبووایە، دەنگانە وەك پ���ارت���ی و ی��ەك��ێ��ت��ی ك����ارت����ێ����ك����ی ف���ش���ار م���ام���ەڵ���ە ب����ەم ح��زب��ە ب��چ��وك��ان��ەوە دەك�����ەن، یەكێتی ل��ەك��ۆن��گ��رەی پێنج تاڵەبانی ب��ەڕێ��ز ئەندامی لەسەركردایەتی ه���ێ���ش���ت���ووەت���ەوە، ب���ۆ ئ��ەو بچنەوە پێدەچێت پ��ارت��ان��ەی ن���او ی��ەك��ێ��ت��ی، دوور ن��ی��ە ئ��ەم��ە بۆ دوو ئەم گ��ۆڕان، نەمانی پارسەنگكردنی

حزبە بەرنەوە ناو یەكێتی.چەتر: بزوتنەوەی گۆڕان كە ئامانجی ل��ەب��ارودۆخ��ی سیاسی گ��ۆڕان��ك��اری��ی��ە كوردستان گۆڕانكارییان لەچیداكردووە

لەدوای دروستبوونیانەوە؟ب��ڕی��اردان ب��ۆ زووە هێشتا م.ی���وس���ف: ل���ەڕووی ك��وردس��ت��ان هەڵسەنگاندنی و جارێ ئ��ەوەی لەبەر گۆڕانكارییەكانەوە، ل���ەت���ای ه���ەڵ���ب���ژاردن���ەك���ان دەرن����ەچ����وون، ئەنجومەنی هەڵبژاردنی ئ��ەوەی بەهۆی پارێزگاكانیشمان لەپێشەوەیە، لەم رووەشەوە یەكێتی و پارتی زۆر دژایەتی بزوتنەوەی گۆڕانكاری نایانەوێت و دەك��ەن گ��ۆڕان ئ��ەن��ج��ام ب��درێ��ت، دەت���وان���م بڵێم ل��ەم��اوەی رابردوودا یەكێتی و پارتی رێككەوتننامەی ستراتیژی لەنێوانیاندا هەیە، بەاڵم هێنده ی ئێستا تەباو یەكگرتوونین لەدژایەتی كردنی

گۆڕانكاریدا.چەتر: هۆكاری چییە یەكێتی و پارتی

ئارەزووی گۆڕانكاری ناكەن؟دەكەن واهەست ئەوەیە هۆكار م.یوسف: كاتێك گۆڕانكاری رووبدات ئەوا بزوتنەوەی گ����ۆڕان س��ود و ق��ازان��ج��ی ل��ێ��وەردەگ��رێ��ت لەڕووی سیاسی و جەماوەرییەوە، پێموایە ئەو رێككەوتنەی نێوان یەكێتی و پارتی لەدوای هەڵبژاردنی پارێزگاكان بەو شێوە تۆكمەیە هەموو لەڕاستیدا كاتە ئ��ەو نامێنێتەوە، پێدەكرێت، هەست زیاتر گۆڕانكارییەكان هێزە ل��ەپ��ەرل��ەم��ان��دا دەبینین ئ���ەوەی وەك تائێستا دەدەن، ئەنجامی ئۆپۆزسیۆنەكان رانەگەیەنراوە كوردستان هەرێمی بودجەی ب���ەك���ەم و ك��ورت��ی��ەك��ان��ەوە و ل��ەئ��ێ��س��ت��ادا بودجەی وای��ە بۆچوونیشم رادەگەیەنرێت، ساڵی )2011( زۆرباشتر دەبێت و دەبینرێت

لەبودجەی ئەمساڵ.

»كۆمپانیاكان‌به‌نیوه‌ناچڵی‌پرۆژه‌کان‌جێده‌هێڵن«

لەكوردستاندا دیموكراسی‌ نەچەسپاندنی‌بەمانای‌گەنینی‌یەكێتی‌و‌پارتی‌دێت

م. یوسف سادق فۆتۆ: ئاراس عوسامن

مامۆستایەكی‌زانكۆ:یەكێتی‌و‌پارتی‌رێككەوتننامەی‌ستراتیژی‌لەنێوانیاندا‌هەیە،‌بەاڵم‌هێنده‌ی‌ئێستا‌تەباو‌یەكگرتوونین‌

لەدژایەتی‌كردنی‌گۆڕانكاریدا

پڕۆفایل*‌یوسف‌محەمەد‌سادق،‌ساڵی‌)1978(‌لەناحیەی‌خورماڵ‌لەدایكبووە،‌مامۆستای‌زانستە‌سیاسییەكان‌و‌خوێندكاری‌دكتۆرایە‌لەفەلسەفەی‌زانستە‌رامیارییەكانی‌زانكۆی‌سلێمانی‌و‌چاالكوانی‌بواری‌رێكخراوەكانی‌

كۆمەڵگەی‌مەدەنییە.

هاواڵتیانی‌ناحیەی‌شۆڕش‌داوای‌قیرتاو‌دەكەن

ناحیه ی شۆڕش ناڕازییه فۆتۆ؛ عه دنان عه لی

Page 12: Chatr_19

ساڵی یه که م ژماره 19 12 دووشه ممه 9\8\2010

ئا/ زانكۆ سەردار

دەوڵ����ەت����ی ت���ورك���ی���ا ب��ەم��ەب��ەس��ت��ی ب���ەرووی ك���ورد وێ��ن��ەی ناشرینكردنی مێژوو ش��ێ��وان��دن��ی ه��ەوڵ��ی و جیهاندا لەڕێگەی ك���ورد، ن��ەت��ەوەی ك��ل��ت��وری دراماوە بەنمونەی )دۆڵی گوركەكان و شەڕی )بێریڤان( درامای و چاك( خاكی

لەبەرامبەر كورد دەست پێكردوە.سەركردەكان ناوزڕاندنی

توركیا دەوڵ���ەت���ی ش��ەڕك��ردن��ەی ئ���ەم نەوەستاوە، كوردستانەوە بەباكوری تەنها

كوردستانیش باشوری بۆ پەلی بەڵكو بەڕێوەبەرایەتی بەڕێوەبەری هاویشتوە، س��ی��ن��ەم��ا ل��ەس��ل��ێ��م��ان��ی، ئ����ازاد س����ەوزە، لەكەناڵەكانەوە درامایانەی ئەو دەڵێت: بەتایبەت كەناڵەكانی وەك )mbc4(ەوە پەخش دەكرێت، هەوڵدانە بۆ ناوزڕاندن و كلتور و جوانی سڕینەوەی بۆ شەڕێكە كورد، نەتەوەی كۆمەاڵیەتی الیەنی و بەناشرینی زۆر درامایانە لەو هەندێك و زەقی قسە لەسەر كورد دەكەن بەنمونە درامای )دۆڵی گورگەكان( لەبەشەكانی )2-3-4(دا زۆر بەراشكاوی قسە لەسەر باشوری كوردستان دەكات و سەركردەكانی وەك چەتە و بەكەسانی نەشیاو بۆ پۆستە سیاسی و ئیدارەكان وەسف کردووه ، ئەمە تلیاك شەریكی دەیانكەنە ل��ەوەی جگە

فرۆشەكان و رێگرەكان.هەڕەشە دەكات

لەبەیاننامەیەكیاندا كە كۆپیەكی دەست )PKK( سەربازی باڵی كەوتووە چەتر ئ��ی��دان��ەی )HPG( ب���ە ن���اس���راوە ك���ە ئ��ەو ج���ۆرە درام��ای��ان��ە دەك���ات و دەڵێت پێداگریكردن هاوشانی تورك »دەوڵەتی

لەسەر سیایەتی شەڕخوازانە، هەوڵدەدات قڕكردنی و تایبەت شەڕی بەسیاسەتی چ���ان���دی و ه���ون���ەری گ��ەل��ی ك����ورد و لەبەردەم خوازانەكەی ئازادی تێكۆشانە نیشان دواكەوتوو و ناشرین رای گشتی )خاكی درام��ای نمونەی ئ��ەوان ب��دات. )mbc4(دا ل��ە ك��ە دەهێننەوە چ��اك(

پەخش دەكرێ .ترسناكە

لەالیەكی تریشەوە هونەرمەندی بواری دراما، ئاسۆ عومەر سوارە، وای دەبینێ دەبێ و ب��ەالی��ەوە گرنگە و ترسناك كە قسەی لەسەر بكرێ ئەو دەڵێت: پێویستە ئەو درامایانەی دێنە ناو خاكی هەرێمەوە كوالێتی چۆن وەك هەڵسەنگێنرێن، باش ك��ۆن��ت��ڕۆڵ ل��ەس��ەر س��ن��ورەك��ان ه��ەی��ە بۆ م��ەوادی تەنانەت و خ��واردن پشكنینی بیناسازی وەهاش ئەو كوالێتی كۆنتڕۆڵە لەدرێژەی قسەكانیدا پێویستە، بۆ هونەر دەوڵەتێك و الیەن و كەس هەر وتیشی:

بەراستی بشێوێنێ م��ێ��ژووم��ان ب��ی��ەوێ ئ��ەرك��ی ه��ەم��ووم��ان��ە ق��س��ەم��ان ه��ەب��ێ و هەڵوێستەی لەسەر بكەین و لێپرسینەوەی

لەگەڵ ئەو الیەنەشدا بكرێ .پەیوەندی بەخۆیانەوە هەیە

ل��ەك��ات��ێ��ك��دا ه���ون���ەرم���ەن���دان ه��ەس��ت ب���ەو خ���ەم���ەدەك���ەن، ئ��ەن��دام��ی ل��ی��ژن��ەی رۆش��ن��ب��ی��ری ل��ەپ��ەرم��ان��ی ك��وردس��ت��ان، بۆ لەلێدوانێكیدا عەبدولكەریم، ش��وان چ��ەت��ر ب��ێ ئ��اگ��ای��ی ل��ی��ژن��ەك��ەی��ان ل��ەو م��ەس��ەل��ەی��ە رادەگ���ەی���ەن���ێ���ت و دەڵ��ێ��ت: تائێستا رۆشنبیری لیژنەی وەك ئێمە ب��اس��ی ئ���ەو م��ەس��ەل��ەی��ەم��ان ن���ەك���ردوە، بیرمان خۆشمان و بەردەممان نەهاتۆتە چونكە ن��ەك��ردووەت��ەوە، مەسەلەیە ل��ەو ب��ەراس��ت��ی دەس��ت��ەاڵت��م��ان ب���ەس���ەر ئ��ەو م��ەس��ەل��ەی��ەدا ن��ی��ە، واڵت��ێ��ك درام��ای��ەك ئەوە دەكات، پەخشی دەهێنێ و بەرهەم پەیوەندی ه��ەی��ەو ب��ەخ��ۆی��ەوە پ��ەی��وەن��دی هەیە كەسانەوە ئ��ەو بۆچوونی بیرو بە

سیناریۆ و بەرهەمی دەهێنن.دەسەاڵتمان نیە

بەڕێوەبەری گشتی سینەما و دراماش

ئ��ام��اژە ب����ەوەدەدات ك���اردان���ەوەی ئ��ەوان بدەن، نیشان جوانەكان شتە ئەوەیە تەنها درام��ا و سینەما گشتی ب��ەڕێ��وەب��ەری حەسەن، سەالح رۆشنبیری، لەوەزارەتی لەوبارەیەوە وتی: كاردانەوەی ئێمە ئەوەیە بدەین، نیشان جوانەكانمان شتە تەنها تۆ ب��ەراس��ت��ی ئەگینا ب��ەدرام��ا درام���ا )mbc4( دەستت بەسەر كەناڵێكی وەكدا ناشكێ ناشتوانین سكااڵ تۆمار بكەین لەبەرامبەر ب��ەاڵم ئ���ازادە، ئ��ەو چونكە ئەمەدا ئازاد سەوزە، باس لەوەدەكات كە لیژنەی و رۆشنبیری وەزارەت���ی دەبێت رۆشنبیری پەرلەمان لەسەر ئەم درامایانە كلتور لەمافی داكۆكی و دەن��گ بێنە بكەن، ك��ورد كۆمەاڵیەتی سیاسی و و جوانیان الیەنێكی درامایانە ئەو چونكە

بۆ ئێمەی كورد نەهێشتۆتەوە.ئەركی ئەوەی ترە

ئ����ەگ����ەرچ����ی ك���ێ���ش���ەی ن�����ەت�����ەوە و سەرشانی ئ��ەرك��ی نیشتمان پاراستنی

لەسەر ب��ەاڵم كۆمەڵگەیە، هەرتاكێكی ئەم بابەتە هونەرمەندان بۆچونیان وەهایە رۆشنبیری وەزارەت��ی كەسێك لەهەر بەر بێنە دەب��ێ��ت ك��وردس��ت��ان پ��ەرل��ەم��ان��ی و ئاسۆ ه��ەب��ێ��ت ه��ەڵ��وێ��س��ت��ی��ان و دەن���گ عومەر سوارە، دەڵێت: ئەمە تەواو ئەركی هەموو كوردستان و هەرێمی حكومەتی بۆچونی هونەریەكانە، گروپە و الی��ەن دەلێت: و بۆچونە ئازاد سەوزەش هەمان ح��ك��وم��ەت و وەزارەت�����ی رۆش��ن��ب��ی��ری و پەرلەمان رۆشنبیری لیژنەی بەتایبەت ل��ەب��ەرام��ب��ەر ب���ەاڵم ق��س��ە، بێنە دەب��ێ��ت عەبدولكەریم، ش��وان چونانەدا، بۆ ئەم هونەرمەندی بەئەركی بەرلەحكومەت ئەركی هێندەی ئ��ەوە دەڵێت: و دەزان��ێ هێندە من، بەبڕوای كوردە هونەرمەندی ئەركی پەرلەمان نیە، چونكە هونەرمەند ب��ەره��ەم بهێنێت و دەت��وان��ێ درام��ای��ەك ملیۆنان و بكات پەخشی لەكەناڵێكەوە دەتوانێ تەنها پەرلەمان بیبینێ، خەڵك و دەرب��ك��ات ن��اڕەزای��ی بەیاننامەیەكی نوێنەرایەتی یان حكومەتەوە لەرێگەی

خۆیەوە بیدات.

خۆی رادەگرێتئ��ەوە دەكات بۆ ئاماژە ئ��ازاد س��ەوزە، ب�����ارودۆخ�����ی ك���وردس���ت���ان ت����ارادەی����ەك لەگەاڵ سیاسیەوە لەرووی تەمومژاویە، دراوسێكانیشی و دەژی دراوسێكانیدا لەگەڵیدا راستگۆنین، بۆیە سەركردایەتی گرژی هەندێ دروستنەكردنی بۆ كورد ب��ەاڵم ب��گ��رێ ، ب��ۆخ��ۆی��دا ن���اچ���ارە دان دەكرێ لەرێگەی پەیوەندیەكانی هەرێمی ك��وردس��ت��ان ئ���ەم ش��ت��ە ل��ەگ��ەاڵ واڵت��ی كورد ئ��ەوەی بۆ یەكالبكاتەوە توركیادا شێوە ب��ەو كوردستاندا لەهەرشوێنێكی ن��اش��ری��ن و دزێ���وە س��ەی��ر ن��ەك��رێ ، ب��ەاڵم شوان عەبدولكەریم، پێیوایە هیچ واڵتێك ن��ات��وان��ێ رێ��گ��ە ل��ەك��اری واڵت��ێ��ك��ی تر زۆر لەنێوان و كێشەیەكە ئ��ەوە بگرێت: واڵتدا هەیە، بۆیە دەڵێم نەخێر ئەوە كاتی زۆردەوێ من ناڵێم ئەوە ئەركی پەرلەمان نیە، بەاڵم كێشەكە چارەسەر نابێ چونكە ئەوە مێژویەكی دروستی كردوە بەقسەی

من و بەیاننامەیەكی پەرلەمان بەئاسانی لەبەرامبەریشدا سەاڵح نابێ ، چارەسەر انشاأللە وت: ئەوەندەی تەنها حەسەن،

هەوڵدەدەین بۆ چارەسەری. ئیدانەی دەكەن

گه ل پاراستنی هێزی ل���ەوەی جگە بەتوندی لەبەیاننامەكەیاندا )HPG(ئیهانەی ئەو جۆرە شەڕەی توركیا دەكەن، و هونەرمەندان ل��ەالی��ەن ئیدانەكردنیش پەرلەمانیشەوە بوونی هەیە، ئەندامەكەی دەڵێت: عەبدولكەریم، ش��وان پەرلەمان، ب��ەراس��ت��ی س��وك��ای��ەت��ی ك���ردن ب��ەن��ەت��ەوە ئاسۆ هونەرمەند خراپە، زۆر كارێكی ع��وم��ەر س���وارەش ب��ەوپ��ەڕی ن��ارەح��ەت��ی خراپ من كاتێك دەڵێت: مەسەلەیە لەو ترمدا میللەتێكی مێژووی ل��ەدەرگ��ای مێژووم نەفرەتی ب��ەر و ك��ەن تیربارانم ب���ك���ەن، ب�����ەاڵم ه���ەرك���ەس���ێ م���ێ���ژووی بێت ه��ۆك��ارێ بەهەر من میللەتەكەی ب��ب��ارێ ، ل��ێ ب���ەردی���ان ئ���ەوا بشێوێنێ دەبێ وت��ی: لەمبارەیەوە س��ەوزە، ئ��ازاد لەبەرامبەردا ناڕەزایەتی و بكرێ ئیدانە

دەربڕدرێ .

ئا/ بەهرۆز حسێن

ئ���ەو م��ەالی��ەك��ە ب���ەاڵم ل��ەب��واری ئەحمەد، عارف كاردەكات، نواندندا ن��اس��راو ب��ەم��ەال ع���ارف، ل��ەس��ن��وری نواندن ك��اری ران��ی��ەدا شارۆچكەی دەكات، دەتوانین بڵێین خێزانەكەشی ه��اوك��اری��ەت��ی ل���ەن���وان���دن���دا. ل��ەم لەرەوشی ب��اس چەتردا دیمانەیەی خۆی كارەكانی و كوردی هونەری

دەكات.

خوێندنی خ���ۆت ب��ەوی��س��ت��ی چ��ەت��ر: هەڵبژارد؟ ئاینت

هیواكانم سەرەتا من -

گەیشتنم هەوڵی ئەوەندەی زۆرب��وون ئاین بەهیواكانم بوو ئەوەندە ب����ەدوای

ی���ان و

ه���ی���چ س����ەرچ����اوەی����ەك����ی ئ��ای��ن��ی��دا ل��ەب��ارەی��ەوە تازانیاریشم ن��ەدەگ��ەڕام ه��ەب��ێ��ت، ب���ەاڵم ه��ۆك��اری س��ەرەك��ی لەئاین ك����ردەوە ن��زی��ك منی ئ���ەوەی )1987(دا ل��ەس��ااڵن��ی ب���وو ئ����ه وه سیاسیەكان ئیسالمیە پارتە لەگەڵ ئ��ەوەی كە بوونە هۆی ئ��ەوان ب��ووم، و بكەم تەواو ئیسالمی پەیمانگای دواتریش بەوەوە نەوەستام دوو ساڵیشم لەكۆلێژی ئیسالمی لەبغداد خوێندوە، بارودۆخی بەهۆی نەمتوانی ب��ەاڵم س��ی��اس��ی ت����ەواوی ك���ەم و ب��ەغ��دادم بەجێهێشت، بەاڵم دواتر بۆم دەركەوت پ��ارت��ە ئ��ی��س��الم��ی��ەك��ان ف��اك��ت��ەرێ��ك��ی ڕاس��ت��ە ق��ی��ن��ەن��ی��ن ب��ۆ پ��ێ��گ��ەی��ان��دن��ی ئ��ی��س��الم، ب��ەڵ��ك��و ت�����ەواوی ح��زب��ە ئ��ی��س��الم��ی��ەك��ان ب���ەرژەون���دی

م����ادی وای��ل��ێ��ك��ردون ب����ەت����ەواوی م��ان��ا

وی�����������ژدان و الی ئیسالم ئ�������������ەوان ب���وون���ی ن����ی����ە،

ئ��ەگ��ی��ن��ا ئ����ەون����دەی م���ن ل��ەئ��ای��ن��ی ڕێبازێكی ئیسالم ش���ارەزام، ئیسالم ڕاس��ت��ەق��ی��ن��ەی��ە ب���ۆب���رەودان ب��ەپ��اك��ی راستەقینەی ئەخالقی و مرۆڤەكان

ژیان.ئیسالمی كەسێكی وەك تۆ چەتر: چۆن ران��ی��ەدا، خەڵكی لەناو ن��اس��راوی

چویتە ناو دنیای شانۆ؟لەشانۆ ڕێگربێ ئیسالم وەنەبێ -ی��اخ��ود ئ��ای��ن��ی ئ��ی��س��الم داخ���راوب���ێ ، بوارەكانی بۆ خۆشكەرە ڕێگە بەڵكو فەنتازیا، ئیسالم بۆ خۆی روحیەتێكی لەئیسالمدا تێدایە. هونەری جوانی ت���ون���دوت���ی���ژی ج��ێ��گ��ەی ن��اب��ێ��ت��ەوە، مرۆڤەكانی ئازاد كردوە چۆن دەدوێن و چ��ی دەك����ەن، ب���ەاڵم ب��ەش��ێ��وەی��ەك ل���ەب���ەرژەوەن���دی خ��اك و ن����ی����ش����ت����ی����م����ان و ن��ەت��ەوەك��ەت��دا خ��زم��ەت ب���ك���ەی ب��ەش��ێ��وەی��ەك��ی ئ���ەخ���الق���ی���ان���ە. ه���ون���ەر ئیسالم ش��ان��ۆ، بەتایبەت رێ��گ��رن��ی��ە ل����ەوەی ك���ە تۆ ك��ل��ت��ور ن����ەت����ەوەك����ەت وەك ن���ەت���ەوەك���ەت ف��ۆل��ك��ل��ۆری و بكەیت نمایش شانۆ لەسەرتەختی ت��ان��اس��ن��ام��ەی ن���ەت���ەوەی���ت زی��ن��دو منداڵیمەوە لەسەرەتای من ڕابگری. س��ەرەت��ای��دا چومە س��ێ��ی ل��ەپ��ۆل��ی

مامۆستاكانی ش��ان��ۆ، س��ەرت��ەخ��ت��ی وەك دەدام، ه��ان��ی��ان زۆر ئ��ەوك��ات��ەم ش��ان��ۆك��ارێ��ك��ی ك��ۆم��ی��دی ن��وان��دن��م لەمنداڵیەوە بوو حەزێك ئەمە دەكرد، )1970( ل��ەس��ااڵن��ی ب��وو لەگەڵمدا شانۆ سەرتەختی هاتمە بۆیەكەمجار ناو چومە دواتریش رانیە، لەشاری تیپی نواندنی میللی رانیە، ئەم تیپە هەیە دێرینی مێژویەكی تیپە تاكە لەشاری رانیەدا لەسااڵنی )1959(وە دامەزراوە تائێستا ئەم تیپە بەردەوامە و منیش بەردەوامم لەكاری هونەری. ن��وان��دن��ی لەتیپی ه��ەر ت��ائ��ەم��ڕۆش ه��ون��ەری خ��ەب��ات��ی ران���ی���ەدا میللی

دەكەم.ئاینی م��ام��ۆس��ت��ای��ەك��ی ت��ۆ چ��ەت��ر: لێنەداوی ت��ان��ەی��ان ل��ەن��اوك��ۆم��ەڵ��گ��ەدا

لەسەر هونەر؟ بەوەكرد ئ��ام��اژەم لەسەرەتا من -هەیە، ه��ون��ەری روح��ی لەئیسالمدا بەوەبكەم ئ��ام��اژە بەئاشكرا دەت��وان��م ئەقڵیەتیان مرۆڤانەی ئەو لەناو كە داخ������راوە ه��ی��چ گ��ۆڕان��ك��اری��ەك��ی��ان بەسەردانەهاتووە تانەیان لێداوم، بەاڵم من لەبری ئەوەی بێ ئیرادەبم، بەڵكو هیوایەشەوە بەو و وەردەگرت مۆڕاڵم تەواوی لەڕۆژان رۆژێك دەكەم ژیان منیان س��ەی��ری بەوشێوەیە ئ��ەوان��ەی چیدا لەپێناو م��ن تێبگەن دەك���رد،

ه���ون���ەری رس��ەن��ی ك���وردی���م ل��ەگ��ەڵ پێداوە. برەو خێزانەكەمدا

چ��ەت��ر: ل��ەم ش���ارەدا ه��ون��ەرم��ەن��دان كاردەكەن، بەاڵم ئەكتیڤ نین. هۆكاری

بۆچی دەگەڕێنیەوە؟ ئەمە ه���ون���ەر ب���م���ان���ەوێ���ت ئ����ەگ����ەر -ئەبێت بكەوێت، پێش لەشارەكەماندا ل��ەس��ەرەت��ادا ت����ەواوی ه��ون��ەرم��ەن��دان كۆبكەینەوە ج��ی��اج��ی��اك��ان��دا ل��ەب��وارە بدەن خۆیان بەبوارەكەی گرنگی و ش��اری سیستەماتیك، بەشێوەیەكی لەپێشدایە، هونەریەوە لەڕووی رانیە بەبڕوای نایبینم پێویست وەك بەاڵم م���ن ه���ون���ەر ل���ەخ���ۆرئ���اوا ش��ۆڕش��ی ئەتوانین كوردیش ئێمەی بەرپاكردوە، ش���ۆڕش���ی گ�����ەورەی ن��ەت��ەوەك��ەم��ان وەك نەتەوەكەمان هونەری لەڕێگەی

بشڵەقێنین. گۆم پرۆفایل

ئەمین فقێ ئەحمەد عارف عارف مەال بە ناسراو لەدایكبووی )1967( لەڕانیە، دەرچووی پەیمانگای ئیسالمیوەك لەشانۆ هونەرمەند نوسەر. ئەكتەر و دەرهێنەر تیپی بەرپرسی ئێستا ڕانیەیه میللی نواندنی

دراما توركییەكان كورد بەچەتە و سەركردەكانی بەشەریكی تلیاك فرۆشه کان دەناسێنێت

لەمینبەری مزگەوتەكانەوە بۆسەر تەختی شانۆدەتوانین شۆڕشی نەتەوەكەمان لەرێگەی هونەرەوە بكەین

ئیسالم بۆ خۆی روحیەتێكی جوانی هونەری تێدایە

هونەرمەندان: پێویستە لەسەر ئەم فیلمانه وەزارەتی رۆشنبیری و پەرلەمانی كوردستان بێتە دەنگ

ئەركی هێندە پەرلەمان: رۆشنبیری لیژنەی هونەرمەندانە هێندە ئەركی پەرلەمان نیە

Page 13: Chatr_19

ساڵی یه که م ژماره 19 13 دووشه ممه 9\8\2010

ریفراندۆمی توركیا و هەڵوەستەیەك

چەند قسەیەك له سه ر هەڵبژاردنه کانی یەكێتی مامۆستایانی كوردستان

)30( ل���ە ئ��ەی��ل��ول )12(ی رۆژی یەمین ساڵیادی كودەتای سەربازی ساڵی ریفراندۆم پرۆسەی لەتوركیا )1980(دا، لەسەر ئەو پرۆژەیە بەڕێوەدەچێت كە پارتی گەشەپێدانی و داد ئامادەی دەس��ەاڵت��دار كردووە بۆ ئەنجامدانی گۆڕانكاری هەندێك ل����ەدەس����ت����ووری ئ��ەو واڵت���������ەدا. ئ���ەم���ەش بارودۆخێكی تایبەتی دروستكردووە. پارتی دەسەاڵتدار )AKP(ی گەشەپێدان دادو جەماوەر پشتیوانی كە ئ��ەوەدای��ە لەهەوڵی بخات. سەر پرۆژەكەی و بهێنێت بەدەست ناوخۆ بداتە پەیامە ئەو سەركەوتنەش بەم ئ��ەوەی ئێستا هەتا كە توركیا دەرەوەی و ب��دات و رووداو و بڕیاری دوای��ی دەتوانێت ئ��ەوەی بكات، ئاراستە گۆڕانكارییەكان دەت��وان��ێ��ت ن��وێ��ن��ەرای��ەت��ی س��ەرج��ەم توركیا بكات )AKP(ی��ە. هەر لەم ئەنجامەشەوە ساڵی لەهەڵبژاردنی سەركەوتن تاڕادەیەك گەرەنتی ت��ورك��ی��ادا پەرلەمانی ئایندەی بكات. لەبەرامبەردا هەردوو پارتی كۆماری توركیا نەتەوەپەرستی بزوتنەوەی و گ��ەل عەلمانی كۆماری بەپارێزەری خۆیان كە لەم رێڕەوە بە دەركەوتن )AKP( ،دەزان��نخۆیان هەڵوێستی نەخێر بە دەك��ەن، بەناو دی��اری ك��ردووە و لەهەوڵی ئ��ەوەدان كە لەم ریفراندۆمەدا پرۆژەكەی حكومەت شكست پێ بهێنن و ئەم ریفراندۆمە بكەنە سەرەتایەك بۆ كۆتایی هێنان بەهەژموونی پارتی داد و گەشەپێدان. ئەو پەیامە بدەنە ناوخۆ و دەرەوە كە سەردەمی پارتی )AKP( بەسەرچوو. پارتی )وات���ە ك���وردی الیەنی هەرچی ئاشتی و دیموكراتی و زۆرب��ەی رێكخراوە م��ەدەن��ی��ەك��ان��ی ب���اك���وری ك���وردس���ت���ان( و ئەم پێیانوایە توركیایە، دیموكراتخوازەكانی شاراوەكانی ناوەندە سیناریۆیەكی پرۆسەیە دەوڵەتە بۆ درێژكردنەوەی تەمەنی سیستەمی ئەو ل��ەرێ��گ��ەی دەزان����ن ت��ورك��ی��ا، چونكە دەستوورە و الیەنە چەپەكانەوە ناتوانن درێژە بۆیە ب��دەن، هەر بەتەمەنی سیستەمەكەیان دەخوازن هەندێك ماددە كە كاریگەری لەسەر ناوەڕۆكی دەستوور و سیستەمەكەیان نییە، ئەمەش بیگۆڕن. )AKP( لەڕێگەی )AKP( وەك رێككەوتنێك لەنێوان سوپا و

دا ب��ەن��او دەك����ەن. ب��ڕی��اری ئ��ەم دوای��ی��ەی وەزارەت��ی داد كە رێگەیدا بە بەرزكردنەوەی

ئ��ەوەی س���ەرەڕای جەنەڕاڵێك چەند پلەی كە لەژێر لێكۆڵینەوەدان بەتۆمەتی هەوڵدان بۆ كودەتا بەسەر حكومەتدا وەك بەشێك لەو رێككەوتنە باس دەكەن. چونكە بەپێی یاسای توركیا ئەو فەرماندارەی لەژێر لێكۆڵینەوەدا هەروەها بەرزبكرێتەوە. پلەی ناكرێت بێت هەڵوێستی دوو پارتەكەی تریش وەك بەشێك لەسیناریۆكە دەنرخێنن بۆ چەواشەكردنی رای گشتی توركیا و دەرەوە. هەربۆیە پرۆژەكەی و دەك���ەن بایكۆت ری��ف��ران��دۆم و حكومەت سیناریۆیە. ل��ەو بەشێك ب��ە ببن ن��اخ��وازن لەجێگەی ئەمە دەخوازن سەرلەنوێ دەستوور بنوسرێتەوە و بەشێوەیەك دابڕێژرێت كە مافی گەلی كورد و گەالنی تری توركیای تێدا

گەرەنتی بكرێت. ئەم ملمالنێی و گفتوگۆیانە رەنگدانەوەی لەسەر راگەیاندنەكانی هەرێمی كوردستانیش ماوەیەكە راگەیاندنەكان زۆرب���ەی هەیە. ئەمە دی���ارە دەدەن. ب��اب��ەت��ە ب��ەم گرنگی كارێكی و رۆژن��ام��ەوان��ی كارێكی وەك

كاری چونكە باشە. كارێكی نەتەوەییش بەم رەنگە وادەك��ات كە تاكی كورد ئاگای ل��ەرووداوەك��ان��ی دەوروب���ەری بێت و بتوانێت بەتایبەتی ب��ەس��ەری��ان��ەوە. چ��اودێ��ر ببێتە بابەتێكی بەمڕەنگەش كە هەم چارەنووسی و دەك��ات پەیوەندیدار بەشێكی گەلەكەمان هەم راستەوخۆ كاریگەریی لەسەر باشووری ك��وردس��ت��ان و چ��ارەن��ووس��ی گ��ەل��ەك��ەم��ان بەگشتی هەیە. بەاڵم ئەوەی جێگەی سەرنج و تێڕامانە ئەوەیە كە بەشێكی راگەیاندنەكان سنور ب��ەب��ێ میوانەكانیان و خ��ۆی��ان ب��ۆ پ��رۆژەك��ەی )AKP( دەك��ەن و پشتیوانی و دەگ���رن )BDP( لەهەڵوێستی رەخنە پێیانوایە كە هەڵوێستی )BDP( دەكەوێتە )MHP(وە. و )CHP( خ��زم��ەت��ی هەربۆیە داوا دەكەن كە جەماوەری كوردستان پشتیوانی )AKP( بكەن و دەنگی خۆیان لە هەڵبژاردندا بە بەڵێ بەكار بهێنن. دیارە ئەگەر مرۆڤ بەباشی ئاگای لەبارودۆخی توركیا نەبێ�ت، ئەوا تەنیا رووكاری دەرەوەی

رووداوەك��ان دەبینێت و ئەمەش وادەك��ات كە دوو لەنێوان خۆی كە رەوشێكەوە بكەوێتە لەگەڵ ی��ان وات���ە ببینێتەوە. هەڵوێستدا هەڵوێستی )AKP(دا بێت و بڵێ )بەڵێ(، بێت و یاخود لەگەڵ الیەنی ئۆپۆزسیۆندا دەنگی خۆی بە)نەخێر( بەكار بهێنێت. لەم بخوێنینەوە رووداوەك���ان ئەگەر روانگەیەوە ئەوا هەڵوێستی ئەو راگەیاندنانە لەجێگەی ئاگاداری ب��ەوردی ئەگەر بەاڵم خۆیدایە. توركیا بین و رووك��اری ن��اوەوەی رووداوەك��ان

باش ببینن. دەگەینە هەندێك ئەنجامی تر.گومانی تێدا نیە ئەم پرۆژەیە ماوەیەكی زۆرە لەرۆژەڤدایە، لەخۆوە و لەناكاو دەرنەكەوت ه��ەت��ا الی��ەن��ەك��ان تەنیا ل��ەس��ەر پ��رۆس��ەی پێیە بەم و بكەن ناو گەل قسە دەنگدانی هەڵوێست نیشان بدەن، بەڵكو شەش مانگ ئەوەی پێش لەرۆژەڤدایە، بابەتە ئەم زیاترە پەرلەمانەوە رۆژەڤ���ی بكەوێتە بابەتە ئ��ەم الیەنە دیموكراتەكان و )BDP( پێشنیاری خۆیان بۆ سەرلەنوێ داڕشتنەوەی دەستوور

)AKP( كرد، بەاڵم )AKP( پێشكەشیئەم پێشنیارەی پەسەند نەكرد. دوا بەدوای ئەمە ئەو الیەنانە جەختیان لەسەر ئەوە كردەوە كە ئەگەر پێناسەی هاواڵتیبوون نەگۆڕدرێت ناتوانێت بكرێت گۆڕانكارییەك هەر ئ��ەوا ج��ەوه��ەری دەس��ت��ووری ك��ودەت��ای )12(ی ئەیلوول بگۆڕێت و تەنیا دەبێتە هەوڵدانێك بۆ سپیكردنەوەی رووی ئەم سیستەمە لەناوخۆ

و دەرەوەدا. ه��ەر ب��ۆی��ە داوای�����ان ك��رد ك��ە پێناسەی پ��ەروەردە مافی و بگۆڕدرێت هاواڵتیبوون گەرەنتی لەدەستووردا زگماكی بەزمانی ب��ك��رێ��ت، ل��ەگ��ەڵ ئ��ەم��ەش��دا ب��ەرب��ەس��ت��ی بەاڵم ب���ۆ)%5(. كەمبكرێتەوە ه��ەڵ��ب��ژاردن پارتی دەسەاڵت ئەمەشی پەسند نەكرد. ئەم ڕەوشە لەالیەكەوە بوەستێت، لەالیەكی ترەوە دەبینین كە لەتوركیا تەڤگەڕی ئازادیخوازی گەلی كورد گەیشتووەتە ئاستێك كە دۆزی واقیع و ڕووی ئەمری ك��ردووەت��ە ك��وردی ك��ردووە، ئاشكرا توركیای دەوڵەتی راستی بۆ ئەمەش دەوڵەت هەر رۆژەی بەشێوەیەك لەهەوڵی ئەوەدایە كە گەلی كورد بێدەنگ ب��ك��ات، ه��ەت��ا ل���ەوە زی��ات��ر ل��ەس��ەر ئاستی

نێودەوڵەتی شەرمەزار نەبێت.ناوی لەبن ماوەیەك پار ساڵی ئەوەبوو لەبن پ��رۆژەی كرانەوەی كورد، ماوەیەكیش ناوی پرۆژەی كرانەوەی دیموكراتیدا خواستی شەقامی كوردی دابمركێنێتەوە و فشارەكانی دەرەوەش كەم بكاتەوە. بەاڵم ئەنجامی نەگرت و هەركەسێكیش بینی كە ئەو پرۆژانە نە بۆ كورد نەبۆ توركیا شتێكی نوێی پێ نەبوو. لەالیەكی تریشەوە )AKP( هەمیشە لەسەر ئاستی دەرەوە دەخوازێت خۆی وەك نوێنەری ئ��ەو دەنگانەشی كە ب��دات و ك��ورد نیشان لەسەر گۆڕەپانی كوردستان بەدەستی دێنێت وەك كارت بەكاری دێنێت، بۆ نمونە كاتێك پشتیوانی ت��اڕادەی��ەك )2007(دا لەساڵی لەكورد وەرگرت، لەجێگەی ئەوەی كە دوای ب��دات و كار ك��ورد نیشانی رێز هەڵبژاردن بكات بۆ چارەسەری پرسی كورد، ئەردۆغان كورد ل��ەدژی هاوپەیمانی ئەمریكا چ��ووە دروستكرد و بانگەشەی ئەوەی كرد كە ئەو .)DTP( نەك دەك��ات كورد نوێنەرایەتی ئ���ەو ه��ەن��گ��اوان��ەش��ی ك��ە ل��ەس��اڵ��ی پ���ارەوە دەهاوێژێت بۆ پڕكردنەوەی ئەو بۆشاییەیە كە لەهەڵبژاردنەكانی شارەوانیەكاندا رووبەڕووی )AKP( بوویەوە، چونكە لەوهەڵبژاردنەدا

لەكوردستاندا شكستی هێنا. هەربۆیە لەالیەك دەستیان كرد بەهەڵمەتی

)DTP( سەركردەكانی دەستگیركردنی و كرانەوە ناوی لەبن تریشەوە لەالیەكی و گۆڕانكارییدا ئەم پرۆژانە پێش دەخەن. خۆ سەیر نێودەوڵەتیش ئاستی لەسەر ئەگەر لەژێر توركیا ئەمڕۆ كە دەبینین بكەین فشاری یەكێتی ئەوروپادایە بۆ ئەنجامدانی م��ەرج��ان��ەی ل���ەو یەكێك و گ��ۆڕان��ك��اری لەتوركیا داوا دەكرێت ئەوەیە كە پرسەكانی خۆی بە رێگەی ئاشتی چارەسەر بكات. ل��ەم ب��ارودۆخ��ەدا ئەگەر الیەنە ك���وردی و پرۆژەیە ئ��ەم پشتیوانی دیموكراتخوازەكان بەپرسی كورد و بكەن دەبێت چ خزمەتێك دیموكراتیەت بكات؟ دیارە لەكاتێكدا كورد پشتیوانی لەم پرۆژەیە بكات ئەوا بەواتای تێدا ك��ە دێ��ت پ��رۆژەی��ە ئ��ەو پەسندكردنی تورك بوونی هەموو كوردێك جێگیر كراوە، ئەمەش نە لەڕووی ئەخالقی و نە لەڕووی

دیموكراتییەوە شتێكی پەسندكراو نییە.بەرامبەر دەبێت رێزی لەهەمانكاتدا بێ ئەمەش و گ��ەل تێكۆشانی و ب��ەخ��ەب��ات ك��اری��گ��ەری��ی��ەك��ی خ���راپ ل��ەس��ەر رەوش���ی تێكۆشان دەك��ات. ه��ەروەه��ا ئەمە دەرف��ەت دەدات بە )AKP( كە لەسەر ئاستی دەرەوە جارێكی تر خۆی وەك دەمڕاستی گەلی كورد رابگەیەنێت و لەسەر ئاستی دەرەوەش فشاری دەبێتە دەبێتەوە و ئەمەش توركیا كەم سەر نمونەیەك بۆ باشووری كوردستان و لەئایندەدا شۆڤێنیەكانی ع��ەرەب��ە ل��ەالی��ەن ل��ەوان��ەی��ە ئێمەدا بەسەر بەوڕەنگە پ��رۆژەی عێراقیش لەباشوور بسەپێنن. هەر بۆیە ئەو هەڵوێستانە ناكەونە خزمەتی گەلی ك��وردەوە و گرنگە كە راگەیاندنەكانی الی خۆمان و پارت و رێكخستنەكان كار بكەن بۆ روونكرندنەوەی ئەم راستیانە و هاندانی جەماوەر بۆ بایكۆت ناوەندەكانی بۆ بەمشێوەیە چونكە ك��ردن. دەسەاڵت و دەرەوەش روون دەبێتەوە كە گەلی كورد لەگەڵ دەستوورێكدا نییە كە نكۆڵی

لێبكات.

دوای و دواخستن جارێك چەند دوای نزیكەی )18( ساڵ، دواجار بڕیار درا لە 2010(دا /9 /30 (هەڵبژاردنی یەكێتی م���ام���ۆس���ت���ای���ان���ی ئەنجام ك��وردس��ت��ان ب�����درێ�����ت، ئ���ەگ���ەر مێژووی سەیرێكی ئەم رێكخراوە بكەین دەبینین لەپێش راپەڕین كۆنگرەی و كۆنفرانس ژم��ارەی زۆرترین كۆنگرە )ه��ەش��ت( ب��ە ك��ە داوە ئ��ەن��ج��ام بە ك���راوە، حساب گشتی( )كۆنفرانسی راپەڕیندا، لەگەڵ سااڵنی دوای ب��ەراورد كۆنگرەی تائێستا )1992( لەساڵی كە ن��ەك��ردووەت��ەوە، ن��وێ خ��ۆی و نەبەستووە بەهەڵبژاردنی )1992( و دوو كۆنفرانسی جیاوە، سنوری دەسەاڵتی )ی ن ك( یەك كۆنفرانس و سنوری دەسەاڵتی )پ د ك( دوو كۆنفرانس كە بەیەك دانە حساب كراوە، ب��ە )س��ێ( كۆنگرە وات��ا دوای ڕاپ��ەڕی��ن راپ��ەڕی��ن پێش لەكاتێكدا ك���راوە، حساب و ش���ۆڕش س��ااڵن��ی ترین نەهامەتی پ��ڕ ڕێكخراوەیی و كاری حزبی ئێمەی كوردبووە لەعێراق و دوای راپەڕین جۆرێك لەئازادی كۆنگرەی واتا هەبووە، سەربەخۆییمان و داهاتوو كۆنگرەی )دوانزەیەم(ی رێكخراوی دەبێت، كوردستان مامۆستایانی یەكێتی ئەمەش یەكەم رەخنەی جدیە لەڕێكخراوێك بگیرێت خۆی بەرێكخراوێكی دیموكراتی و پیشەیی ئەژمار بكات و داكۆكی لەچین كە بكات مامۆستایان وەك توێژێكی و بەزیندووترین توێژی كۆمەڵگا دەژمێردرێن.نەبێ ئاشنایەتیان تاكەكانی لەواڵتێكدا بەپرنسیپەكانی و دیموكراسی و هەڵبژاردن نەبووبێتە وێستگەكانی خۆ نوێكردنەوە، ئەوا بێگومان ئەركی مامۆستایانە كار بكەن بۆ

بەرەوپێشچوونی كۆمەڵگا و رۆشنبیركردنی ت��اك��ەك��ان��ی ك��ۆم��ەڵ��گ��ا ك���ە ب���ەداخ���ەوە زۆر رەخنەیەكی كوردستاندا لەئەمڕۆی لەمامۆستایانیش هەیە و لەهەندێ شوێن و هەندێ كات ئەو ناوە شێوێنراوە و بەمەبەست وەك سەرجەم تاكەكانی كۆمەڵگا بێدەنگ ك��راون و لەكەسێكی پ��ەروەردەك��ارەوە كراون بەكەسێكی گوێڕایەڵ بەفرمانەكانی حزب.بڵێم سەرم بێتە زۆر رەخنەیەكی رەنگە كاریگەرترین و رۆشنبیرترین مامۆستایان ل��ەوەوە ب��ڕوای��ەم ئ��ەم كۆمەڵگان، كەسانی پزیشكان هەموو كە گرتووە س��ەرچ��اوەی و ئەندازیاران و دادوەران و تاكەكانی تری و ل��ەس��ەرە مامۆستایان رۆڵ��ی كۆمەڵگا ئەگەر مامۆستای بەویژدان و بە توانا و پەروەردەیان دیموكراسی خواز و دادپ��ەروەر كۆمەڵگایەكمان بێگومان ئ��ەوا ب��ك��ات، دەس����ت دەك���ەوێ���ت پ��ڕ ل��ەخ��ێ��روخ��ۆش��ی و كامەرانی، تاكێكمان دەست دەكەوێت قبوڵی ناكات، نایەكسانیەك و زۆرداری هیچ بەسەر بار ببنە خۆیان مامۆستایان نەك كۆمەڵگاوە و رێكخراوێكیان هەبێ )18(

ساڵ نەزانێ هەڵبژاردن هەیە یان نا؟ ق���س���ەی���ەك���ی )چ�����ەرچ�����ڵ( ه���ەی���ە و پێكهێنانی لەكاتی : ئەمەیە كورتەكەی دەڵ��ێ ب��ەچ��واردەورەك��ەی حكومەتەكەیدا ئەگەر پەروەردە و دادگاكان گەندەڵ نەبن هەموو دەتوانین نەبێ، كەموكورتیان یان بنێینەوە بنیات كۆمەڵگا و دام��ودەزگ��ا بەو ئێمە ئایا دەمانەوێت، شێوەیەی بەو ب��واری ك��ە ك���ردووە ئیشمان میكانیزمە ئ��ازاد مامۆستایان بەتایبەت و پ���ەروەردە بكەین، بواری داهێنان و گەشەپێدان فراوان بەرهەمهێنانی بۆ كردووە كارمان بكەین؟ تا سەربەخۆ مامۆستایانی رێكخراوێكی بەڕاستی داكۆكی لەمامۆستایان بكات و

نەیانكاتە بنێشتەخۆشەی دەمی ئەم و ئەو؟ بەبڕوای من نەخێر، بەڵگەم بۆ قسەكانم لەم بوونی زۆرێك لەمامۆستایانە ناڕازی لەڕۆشنبیران زۆرێك رەخنەی و رێكخراوە كۆمەڵگایە تاكەكانی و مامۆستایان و لەپرۆسەی پەروەردە، ئێستا نزیك بووینەتەوە لەهەڵبژاردنی مامۆستایان ئەركی هەموو كە نیوەوناچڵە رەخنە ئەو مامۆستایەكە زیاتر لەپرتەوبۆڵە دەچێ و دوورە لەڕەخنەی و واقیع زمانی سەر وەرگێڕێتە كاریگەر قسەنەكات قوتابخانە لەژوورەكانی تەنها یان داخی دڵی بە قوتابییەكانیدا نەڕێژێ، نوێنەرێك و مەیدان بێتە ئازایانە بەڵكو ه��ەڵ��ب��ژێ��رێ��ت ب��ەڕاس��ت��ی داك��ۆك��ی بكات بۆ گ��وێ تەنها نوێنەرێك لەمامۆستا، قسەكانی بەرپرسە حزبیەكانی شل نەكات، كێشەی و دەرد ك��ام��ەی��ە ب��زان��ێ��ت بەڵكو مامۆستایان و گوێ لەداواكاری ئەوانیش بگرێت، كەسانێك هەڵبژێرێت دوای ماوەی بەرپرسیارێتیەكەی ب���ڕی���اردراو یاسایی نەك تر كەسانێكی كۆمەڵە بسپێردرێتە بەموڵكی شەرعی خۆی بزانێت، ئەو خۆی داوای هەڵبژاردن بكات نەك مامۆستایان كۆنگرە و ه��ەڵ��ب��ژاردن با بڵێن ل��ەخ��وارەوە كاتی زووە، ج��ارێ بڵێ ئ��ەو و ببەستین نییە، ئێمە شتی باشمان پێیە بۆ ئێوە و ئێوە

لەئێمە باشترنابن! مامۆستایان داه��ات��ووی هەڵبژاردنی ب��ەن��ی��س��ب��ەت م��ام��ۆس��ت��ای��ان��ەوە ل��ەه��ەم��وو هەڵبژاردنەكانی تر گرنگترە و كاریگەرترە، بەبڕوای من ئەم هەڵبژاردنە پێوانەیەكە بۆ ئاستی تێگەیشتنی ئێمە لەدیموكراسیەت، ئ���ەم ه��ەڵ��ب��ژاردن��ە ب��ۆ خ��وێ��ن��دەوارەك��ان��ی ك��ۆم��ەڵ��گ��ای��ە ك���ە ن���ەك ه���ەر خ���ۆی���ان و كاریگەرییان بەڵكو خۆیان، خێزانەكانی و هەیە كۆمەڵگا تری تاكەكانی لەسەر

دەستنیشان بۆ ئایندەمان رێگەی دەتوانن ب��ك��ەن، ب��ە پ��ێ��چ��ەوان��ەش��ەوە ئ��ەگ��ەر وەك و پۆست واڵتە ئەم تری هەڵبژاردنەكانی دام��ەزران��دن و كارتی مۆبایل و ك��راس و ببێتە هەوێنی دەنگدان، ئەوا شەكر و چا ئاراستەی ڕەخنە و گلەیی ك��ەس دەب��ێ ستافی نوێ نەكات و خۆمان بەكەمتەرخەم بزانین كە نەمانتوانیوە راستگۆبین لەگەڵ پەروەردەمان كە نەوەیەشدا ئەو و خۆمان ك��ردەوە و شتێكە قسە بڵێن وە ك����ردووە،

شتێكی ترە. ڕەخنە چ��ۆن وەك بچێ بیرمان نابێ و رێ��ك��خ��راوە ئ��ەم كەموكورتی و لەهەڵە دەگیرێت، س��ەرەوەی و لقەكان ئەندامانی بەڕێزانەشی مامۆستا ئ��ەو ڕۆڵ��ی دەب��ێ

داكۆكیان لەوێ و لێرە بنرخێنین كە بەرز كردووە لەمافەكانی مامۆستایان و بەستنی هەڵبژاردنێكی ئەنجامدانی و كۆنگرە س��ەرت��اس��ەری، وە رەن��گ��ە ه��ەوڵ��ی زۆری��ان داب��ێ بۆ خزمەتی زی��اد ل��ەوەی كە هەیە بۆ مامۆستایان و بەرژەوەندی مامۆستایان ب��ەن��اوی ی��ان ن��ەگ��ی��راب��ێ، ل��ێ و گوێیان فەرامۆش دەن��گ��ەوە كەمینەی و زۆرینە كەمینە و زۆری��ن��ە لەكاتێكدا كرابێتن، زۆرینە یاساكان هەموو ئیتر ئ��اراوە دێتە ل��ەب��ەرژەوەن��دی خ��ۆی دای��دەن��ێ و ه��ەروەك ك��ردە ع��ێ��راق��ی��ان چ��ۆن سیاسیەكان ه��ێ��زە بڕینی بۆ هەڵبژاردنەوە بازنەی چەندین دەنگی ئەمانیش كەمینەكان، دەن��گ��ی كەمینە هێندەی تر كەم دەكەنەوە و ئەگەر

بۆیان بكرێ هەر نایهێڵن، تەنانەت ڕێگە بەنوێكردنەوەی ئەو ئەندامانەش نادەن پێشتر دەبنە راستەوخۆ پۆستیان هەبووە، چونكە ئەندامی كۆنگرە لەكاتێكدا مامۆستایەكی گەنج یان بێ پۆستی پێشتر دەبێ )300( دەنگی هەبێ تا بچێتە كۆنگرەوە، ئەگەرنا بەوانی دەدرێ��ت��ەوە بوو بەتەوافق هەرچی سەرەوە ئەندامێكی هەڵبژاردن پێش وا تر ب��وون��ە، ئ��ەم��ەش دەم��ان��خ��ات��ە گ��وم��ان��ەوە بەمەبەستی هەڵبژاردنێك و لەكۆنگرەیەك یەكێتی لەڕێكخراوی ڕیشەیی گۆڕانی مامۆستایانی كوردستاندا ئەنجام بدرێت.

[email protected]

Page 14: Chatr_19

ساڵی یه که م ژماره 19 14 دووشه ممه 9\8\2010

شەڕ دژی ئێران و چارەنوسی كورد

پرۆژەكەی ئەردۆغان وەاڵمێك بۆ بابەتی ئەی ڕەقیب و ...ئامانجی كرانەوە یان پاكتاو

ئیسالمی ك��ۆم��اری دەس��ەاڵت��دارن��ی و ب��ن��ێ��رەوە ناكۆكی بەسیاسەتی ئ��ێ��ران لەناوچەكەدا توانیویانە بكە، حكومەت خ���اوەن دەس����ەاڵت و

بڕیار بن.چ��ەك��ی ن��اوەك��ی ب����ۆ ك���ۆم���ەڵ���گ���ای م������روڤ������ای������ەت������ی ل��ەوەش مەترسیدارە ئەوەیە مەترسیدارتر چ بە و كێوەیە بەدەست چەكە ئەو كە

دەبردرێ. بەكار ئامانجێك ئیسالمی ك��ۆم��اری دەس��ەاڵت��داران��ی مروڤایەتی مۆدێرنی لەجیهانی ئێران دابڕاون و بەتەنها خۆیان ئەبینن و لەپێناو س��ەرەڕای خۆیاندا دەسەاڵتی و مانەوە كۆمەاڵیەتی ئابوری، نالەباری ڕەوشی دۆالر ملیارد بە وەاڵتەكەیان سیاسی و لەموشەكی جۆربەجۆر چەكی خەرجی وەگە ڕخستنی ت��ا ب��گ��رە دوره���اوێ���ژەوە

دەكات. ئەتومیەكان ناوەندە ئێران ئیسالمی كۆماری سیستەمی ل����ەدەرەوە الوازە، ل��ەن��اوەوە و ه��ەم ه��ەم پێگەی و نیە خەڵكی پشتگیری وات��ە

لەرزۆكە. نێونەتەوەیشی

ئ���ەوەی ك��ە ل��ەدەس��ت دەس��ەاڵت��داران��ی هێزە ئ��ەو ئ��ێ��ران��دای��ە ئیسالمی رژێ��م��ی سنورەكانی ل���ەدەرەوەی كە دەركیانەیە خۆی پێكی هێناون و دژی زلهێزەكان و وەاڵتانی نەیاری خۆی بەكاریان دێنێ.

خ��اوەن لەعێراقدا ئێرانیەكان ئیستا ئەمریكی هێزەكانی تەنانەت دەسەاڵتن، و دەسەاڵتدارنی ئەو وەاڵتەیان ناچار كرد ئەو راستیە ببینن و لەهێندی حاڵەتیشدا

بەئێرانیەكاندا. خاڵیان دەسەاڵتدارانی كارانەی ئەو بێگومان كە وای��ك��ردوە ئێران ئیسالمی كۆماری ل��ەس��ەروی و نێونەتەوەیی كۆمەڵگای زلهێزێكی وەك ئەمریكا ه��ەم��ووان��ەوە ج��ی��ه��ان��ی ب���ك���ەون���ە خ����ۆ و پ�����الن ب��ۆ كردوەكانیان و ك��ار ب��ەرەن��گ��ارب��وون��ەوەی

دانێن.ك���ات���ێ���ك گ����وش����ار ئ���ەخ���رێ���ت���ە س���ەر ك���ارب���ەدەس���ت���ان���ی ئ��ێ��ران��ی ب���ۆ ئ����ەوەی بەچاالكی س��ەب��ارەت روون وەاڵم��ێ��ك��ی ن���اوەك���ی خ���ۆی���ان ب���دەن���ە ك��ۆم��ەڵ��گ��ەی ن��ێ��ون��ەت��ەوەی��ی، ئ���اژاوەی���ەك ئ��ەن��ێ��ن��ەوە و الیەكی بەرەو جیهان سەرنجی بەوجۆرە

رادەكێشن. دیكە ئیسرائیلی فەرماندەكانی ماوەیەكە و ئ��ەم��ری��ك��ی ب��اس ل��ەخ��ۆ ئ��ام��ادەك��ردن كەچی دەك���ەن، ئ��ێ��ران س��ەر هێرشی ب��ۆ ئیسرائیل موشەكبارانی دیكە جارێكی ئەم )2(ی رۆژی و پێكردەوە دەستی مانگە لەسەحرای سینا لەمیسرەوە شاری بەر كەوتە ئیسرائیل لەباشوری ئیالت موشەكباران، ئەوەش گومانی تێدانیە كە گروپە لەڕیگەی و لەپشتەوەیە ئێرانی گ��رێ��دراوی ت��ون��دڕەوەك��ان��ی ئیسالمیە

خۆیەوە ئەو كارانە ئەكات.دی�����ارە دەس����ەاڵت����داران����ی ك���ۆم���اری

دەبێ كە وای��ە بڕوایان ئێران ئیسالمی ئیسرائیل بخرێتە ناو دەریاوە و بەتەواوی ئەو و ئەكەن جولەكە گەلی دژای��ەت��ی خەڵكی دژی ن��ەت��ەن��ی��ا ه��ەڵ��وێ��س��ت��ەش نامروڤانەیە هەڵوێستێكی بەڵكو جولەكە و دژی مروڤایەتیە و دەبێ رێز لەهەموو لەبەر بەبێ بگیردرێ جیاوازەكان نەتەوە

چاوگرتنی ئاین و رەگەز و ناوچە.ل��ەئ��ەگ��ەری ش��ەڕ دژی ئ��ێ��ران، ك��ورد دەب��ێ��ت��ە خ����اوەن پ��ێ��گ��ەی��ەك��ی ب��ەرچ��او و بەڵكو رۆژه���ەاڵت ك��وردەك��ان��ی نەتەنیا كوردەكانی باشور و باكوریش كاریگەریان ئەبێت و ئەگەر بە بەرپرسیاری نەتەوەیی بشێوەیەدا لەو دەك��رێ ئەوا تەڤبگەڕێن ك��ە پ��ێ��ش دێ���ت دەس���ەاڵت���ی خ��ۆس��ەری

راگەیەنن. دیموكراتی ئ��ام��ری��ك��ی��ی��ەك��ان ب��ەب��ێ پ��ش��ت��گ��ی��ری لەبەرنامەكانیان هیچكام ناتوانن كورد بە ئامانجەكانیان و هەموو بخەن بەسەر

ئەمێنێتەوە. سەرنەكەوتویی ج����ێ����گ����ەی ب�����اس�����ك�����ردن ن����ی����ە ك��ە ئیمتیاز ئ���ەوەی ب��ۆ ئامریكییەكانیش بتوانن ئ����ەوەی ب��ۆ و ن����ەدەن ك���ورد ب��ە بێ لەناوچەكەدا خۆیان سیاسەتەكانی الواز، ك��وردێ��ك��ی بچەسپێنن ل��ەم��پ��ەر

لێكدابڕاو و تەسلیم بوویان ئەۆێ.ئەگەر الیەنە كوردیەكانی رۆژهەاڵتی بن ئەمڕویاندا ح��اڵ��ەی ل��ەم ك��وردس��ت��ان لەساڵی كورد چارەنوسی بێگومان ئەوا

نابێت. )1979( باشتر ك����ەواب����وو ئ���ەرك���ی ه���ەم���وو پ��ارت��ە پالتفۆرمێكی ل����ەدەوری ك��وردی��ەك��ان��ە ب��ەی��ەك��دەن��گ��ی ك���ۆب���ن���ەوە و ه���اوب���ەش ب��ۆ گ��وڕان��ك��اری داه��ات��و و ئ��ەگ��ەری خۆ ئێران لەدژی شەڕێك هەڵگیرسانی

ئامادەبكەن.

لەژمارە )18(ی هەفتەنامەی چەتری بەپێنوسی بابەتێك راب���ردوو دووشەممەی لەژێرناوی دابەزیوە ئەحمەد كاك عوسمان هات و ڕەقیب ئەی ق��ەڵ��ەم ه������اواری و حزبییەكان، بەدەستە من دەمەوێت بەچەند خاڵێك وەاڵمی كاكە كە بدەمەوە عوسمان خۆی وەك پارێزەرێك نیشان ئەدات بەرگری دەك���ات، س��رودەك��ە ك��ردن��ی لەسوكایەتی یەكەمیان بەڕێزیان دەڵێت هەموو میللەتێك ب��ەاڵم س��رودێ��ك��ی تایبەتی خ��ۆی ه��ەی��ە، كۆمەڵگایەك تاكەكانی هەموو دەك��رێ��ت بۆچوونیان نەبێت لەسەر ئەم سرودە، باوەڕبوون

بەسرودێك باوەڕنەبوون یا نییە ب��اوەڕن��ەب��وون مانای نەتەوایەتی، بەمەسەلەی نوسەر لەكاكی من باشە عەلی كێشەكەی دەپرسم باپیر و نوسەرەكان كێشەی ج���ۆری ب��ی��رك��ردن��ەوە نییە كێشەكە ئەلەمەدایە كەسێك بەناوی شەریعەتەوە خۆی ئیسالم ئایینی ب��ەخ��اوەن بزانێت و فتوایەك دەربكات مارشی نەتەوەیی چەندین بەناشەرعی ك��ورد ملیۆن س���ەدان مێشكی داب��ن��ێ��ت

بە ك��ەوا سرودەكە ئاوبدات وا ك��ورد الوی ناشەرعی بزانن، پاشان ئەم فتوایەی عەلی چاالكوانی چوار كە بوو لەكاتێكدا باپیر ك���ورد ل��ەژێ��ر پ��ەت��ی س���ێ���دارەی پ��ی��اوان��ی ئەم دەرچ���وو تاگیانیان ئێران تیوكراسی

سرودەیان گوتەوە.ه��اوب��ی��ری و ڕوو دوو ئ���ەردۆغ���ان���ی سەنگەرەكانی سەردانی ئیسالمییەكانیش دەڵێت عەلی جەنابی دووەم ك��رد، ش��ەڕی باپیر لەهەموو ئیسالمیەكان زیاتر پێداگری لەسەر مەسەلە نەتەوەییەكاندا دەکات، بەاڵم ئیسالمی كەسێكی ئەگەر بەپێچەوانەوە هەبێت نەتەوەییەكان بەمەسەلە ب���اوەڕی بنەماڵەی مەال عوسمان عەبدلعەزیز ئەوە هەڵەبجەین كە مەلەفی بەعسی بوونیشیان یەكێتی و پارتی لەكاتی شەڕی وە نییە بەرامبەر بە پەكەكە مەالعەلی عەبدولعەزیز توركیای ب��ەدەس��ەاڵت��داران��ی بەڕاشكاوانە ئێمە مەزڵومە ك��ورد زاڵ��م��ن ئێوە گوتبو

شەڕی گەریالكان ناكەین.سێیەم ك��اك��ی ن��وس��ەر دەڵ��ێ��ت ن��وس��ەر و كە مەسەلەی نییە ئەوە ئیشیان رۆشنبیر بچوك و ب��ێ ب��ای��ەخ گ���ەورە ب��ك��ەن، باشە شەریعەتەوە ب��ەن��اوی سوكایەتی ئ��ەگ��ەر بایەخ بێ و بچوك نەتەوەیی ب��ەس��رودی شتێك چ عوسمان كاكە الی ئ��ەی بێت بایەخدارە، كاكە عوسمان ئەیەوێت لەپەنای ن��ەب��وون��ی ع���ەدال���ەت و گ��ەن��دەڵ��ی حزبە مەال ئەمجۆرە بۆ پ��ۆزش دەسەاڵتدارەكان چ��وارەم بێنیتەوە، )خەلیبجیان( فتوا و خەباتی و لەڕۆشنبیری ب��اس ج��ەن��اب��ی بێئاگایە جەنابی دی���ارە دەك���ات م��ەدەن��ی سیاسی ئیسالمی شوێنێك ل��ەه��ەر ك��ە دەسەاڵتیان وەرگرتبێت ئەم شتانەی جەنابی باسی دەكات پیاوانی خودا هەر لەبێشكەدا

سەریان بڕیوە، پێنجەم كاكی نوسەر دەڵێت ئەمجۆرە نوسەرانە زوڕناژەنی دەسەاڵتن و قسەو ئەوانەی واتە ئەمەیە، هەر كاریان واژویان لەدژی فتوایەكەی عەلی باپیر و سوكایەتی كردن بەسرودی نەتەوەیی دەچێتە ئەمە بەاڵم دەس��ەاڵت، زوڕناژەنی خانەی و رۆشنبیر لەبەرئەوەی دورە لەڕاستییەوە خەلیجییە فتوا ئ��ەم ل��ەدژی وا نوسەری وەستایەوە كە بەهیچ جۆرێك دان و ئاوی لەگەڵ ئەم دەسەاڵتە ناكوڵێت كە گەندەڵی ویژدانی بەاڵم لەقیمەدایە، ناعەدالەتی و كوردانە بوو هێنایە جواب، زۆربەداخەوە بۆ كاكە عوسمان که كەسی نیشتمان پەروەر بەزوڕناژەن ناویان دەبات بەبێ ئەوەی بزانێت زوڕن��اژەن��ی و ك��ار داكۆكی بووەتە خ��ۆی كەسانێك كە هیچ باوەڕیان بەخامە و لۆژیك و بنەماكانی دیموكراسیەت نییە هەوڵەكانیان

بۆهێنانەكایەی دەسەاڵتێكی تیوكراسییە.پێویستە دەڵ��ێ��ت ن��وس��ەر كاكی ش��ەش��ەم

نوسەری ناوناوە خۆیان ئەوانەی لەمەودوا ئەوە سەربەخۆ رۆژنامەنوسی و سەربەخۆ بزانن كە دەنگی دڵسۆزی كۆمەڵگا داكۆكی چەلەحانێیانە لەم خەڵك لەمافەكانی كار بەناوی ن��ادەی��ن رێگە و نابین بێدەنگ بكرێت سوك نوسین سەربەخۆوە نوسەری بەناوی چەلەحانێ الوەك��ی شتی لەسەر قسەكانی دی���ارە بەرپابكرێت، نوسینەوە ئامۆژگاری زوبانی لەبری نوسەر كاكی لەوتەكانی زیاتر رۆشنبیری و مەدەنی و شەرعی دەسەاڵتێكی و ن��ەژاد ئەحمەدی وەك تۆڕابۆڕا و سودان دەچن، من زانیومە چەكی نوسەر و رۆشنبیران تەنها خامەكەیانە تێناگەم كاكی نوسەر چ قوەتێكی لەپشتە و بەناوی كێ قسە دەك��ات، بەڵكو دەڵێت رەهایی و بەمعالی چونكە نادەین رێگە قسە دەكات و دەڵێت: ئەمە بێڕێزی و سوكردنی بواری بابەتەكەی رۆشنبیریشە، وای نوسەر هیچی كاكی و ل��ەف��ت��وا نییە ك��ەم��ت��ەر پیاوانی بەیاننامەكانی ئایینی، دی��ارە الی كاكی ن���وس���ەر ب���ەرگ���ری ك���ردن نەتەوەییەكان ل��ەپ��ی��رۆزی��ە بێڕێزییە و س��وك شتێكی ئەمجۆرە نوسینانە بۆ دوو جۆرە كەس شیاوە یەكەمیان بێت ئاوێتە ت��ەواو كەسێك ئیسالمی بەئایدۆلۆژیای سیاسی ئەمە شتێكی ئاساییە كە بەرگری دووەمیشیان بكات، خۆی لەئایدۆلۆژیای نەبێت ئاشنایی پێویست بەقەدەر كەسێك مێژوی و ئایدۆلۆژیا و میتۆد لەگەڵ ئیسالمی سیاسی دەنا ئەمجۆرە نوسینانە بۆ كەسێك شیاو نییە كە بانگەشەی نوسەر

و رۆژنامەنوسی سەربەخۆ بكات.پێنوسی نەبێتە عوسمان كاكە هیوادارم دەستی ئەو كەس و الیەنانەی كە لەناخەوە و بەدیالۆگ ب��اوەڕی��ان لەشەمشێر جگە نوسەرانە نییە، نەك هەر ئەمجۆرە پێنوس بەڵكو كۆی حزبە نەتەوەیی و سیكۆرالرەكان بەمنافیسی یەكتر خەریكە دەبنە سەنگەرێك بۆ ئەو كەس و الیەنانە كە بگەنە دەسەاڵت گ��ش��ت دەروازەك��������ان ب�����ەڕووی ع��ەق��ڵ و دەب��ێ��ت كۆمەڵگا دادەخ�����ەن، ب��ی��رك��ردن��ەوە چاوی لەدەمی موفتیەكانیان بێت تا فتوا كۆنەكانیان لەبەرگێكی نوێدا پێ بفرۆشن.

م���������اوەی زی���ات���ر پارتی ساڵە لەحەوت دادوگ����ەش����ەپ����ێ����دان ج���ڵ���ەوی دەس���ەاڵت���ی بەدەستەوەیە توركیای ئ�����ەوك�����ات ئ���اك���ەپ���ە لەهەڵبژاردندا بەدەستهێنا سەركەوتنی لەباكوری داگ��ی��رك��راو ك���وردی میللەتی كوردستان كە ئێستا لەبندەستی توركیادایە دەبرد بەسەر ژیانی كاتد لەنەهامەتیترین ئیسالمی بەپارتێكی خ��ۆی ك��ە ئاكەپە نەهامەتیەكانی و ئ��ی��س��الم دەن��اس��ێ��ن��ێ��ت ك����وردی ب��ۆخ��ۆی ق��ۆس��ت��ەوە دەس��ەاڵت��ی توركیای گرتەدەست لەو دەمەوە تائێستا كە ئەردۆغان بەسەرۆكایەتی دادوگەشەپێدان گەلی زۆرەدا لەوماوە لەدەستە دەسەاڵتی ك��ورد زۆرترین زوڵمی دەره��ەق ك��راوە هەر لەزیندانی كردنی سیاسەتمەداران و منداڵن و گەنجانی كورد جگە لەكوشتنی چەنیدن رۆڵ����ەی ئ���ەم گ��ەل��ە و داخ��س��ت��ن��ی پ��ارت��ە

كوردییەكان.بەرامبەر توركیا زوڵمانەی ئەو دوای بەكورد لەباكوری كوردستان ئەوەی جێگای بەپێشەنگایەتی ك��ورد گەلی خۆشحاڵیە بزاڤی ئازادی خوازی گەل كورد لەسەرجەم شارەكانی باكوردا توانی خۆی بەڕێكخستن بۆ باكوردا كە لەهەڵبژاردنەكانی بكات و شارەوانیەكان كرا كورد بەڕابەرایەتی پارتی توانی )dtp( دیموكراتی كۆمەڵگای دەرسێكی و بباتەوە ش��ارەوان��ی ن��ەوەدون��ۆ ب��اش��ی ئ���ەردۆغ���ان و ئ��اك��ەپ��ە و ه��ەم��وو دوژمنەكانی كورد بدات بەڵگەش بۆئەمە

وتەكانی ئەردۆغان بوو كە دانی بەشكستی خۆی و پارتەكەی دانا و وتی كورد دەنگی بەناسنامەی خۆیدا لەدوای ئەو سەركەوتنە ئاكەپە ك��وردەوە مێژوییەی گەلی گ��ەورە كوردی پاكتاوكردنی شەڕی بەیەكجاری كات هیچ دوژم��ن��ان چونكە دەستپێكرد،

سەركەوتنی كوردیان پێهەرس نەكراوە.شكستەی ئەوهەموو دوای ئ��ەردۆغ��ان پێشوو هەستا بەدروستكردنی سیناریۆیەكی ن��وێ ب��ەوت��ەی خ��ۆی��ان پ����رۆژەی ك��ران��ەوە ب��اوب��وون��ەوەی ك����ورددا، دوای ب����ەڕووی پ��رۆژەك��ە زۆرب���وون ئ��ەو ك��ەس و پارتانەی بەتایبەت لەباشوردا لێدەكرد پشتگیریان باشترین ئاكەپە دەوترا ئیسالمیەكان پارتە پارتە بۆكورد! بەاڵم زۆری نەخایاند پرۆژەكە لەكرانەوەوە گۆڕدرا بۆ پاكتاوكردنی گەلی كورد رووی راستەقینەی پرۆژەكە ئاشكرابوو داخستنی پ��ێ��ك��رد وادەس���ت���ی ك��ران��ەوەك��ە كورد كە كوردییەی پارتە ئەو )DTP(بەنوێنەری خۆی هەڵیبژاردبوو وە هەستان بەدەستگیركردنی زۆرینەی سیاسەتمەدارانی و ئ���ەوروپ���ادا و واڵت��ان��ی لەتوركیا ك���ورد هێرشكردنە سەر كەناڵی ئاسمانی ڕۆژ تی سەر بۆ بەهێرشكردنەوە دەستكردن و ڤی گەریالی كورد گەلی بەئیرادەكەی هێزە سەربەرز و بۆردومانكردنی سنوری باشوری كوردستان و گرتنی منداڵی كورد لەباكوردا وت��ەی و ك��ورد بەمنداڵی سێكسكردن و بەرپرسانی ئاكەپەی بەناو ئیسالم كە زۆر بێشەرمانە دەیانگوت منداڵی كورد سێكس بوو ئەمە لەخۆپیشاندان، باشترە بكات پرۆژەكە لەبری كرانەوە نكۆڵی و پاكتاوكردن

بوو.

ئەو دوای تائێستاش داخ���ە جێگای چەندین ئاكەپە نامرڤانەی ك��ارە هەموو پ���ارت���ی ك�����وردی ل���ەب���اش���وردا ب��ەئ��اش��ك��را حكومەتەكەی و لەئەردۆغان پشتگیری دەكەن كە بەڕاستی پشتگیریكردنی ئاكەپە بەرامبەر هێرشەكانیان پەسەندكردنی واتە

نەتەوەی كورد.هەروەها واڵتانی بەناو دیموكراتی ئەوروپا و ئەمریكا بەبێ هیچ پێوەرێكی ئینسانی و ئەخالقی بەئاشكرا پشتگیری لەتوركیای دەیكاتە هێرشانەی ل��ەو داگ��ی��رك��ەردەك��ەن س��ەر ك���ورد و ب��ەب��زاڤ��ی ئ����ازادی خ��وازی كرێكارانی پارتی بەپێشەنگایەتی ك��ورد و تیرۆرست ئەڵێن )PKK( كوردستان بەهاوشانی ئەلقاعیدەی دادەنێن.. بێگومان ئەمە خاڵێكی رەش دەبێت بەنێوچاوانی ئەو واڵتانەوە لەمێژودا، چونكە ئاشكرایە بیست ملیۆن كورد تەنها لەباكوردا پەكەكە پەسەند دەزانن جگە بەپێشەوای خۆیانی و دەكەن خۆپیشاندانەكانی نمونەش لەپارچەكانیتر، ب��اك��ورە ك��ە دروش��م��ەك��ان��ی گ��ەل هەمیشە لێرەوە لێرەیە. گەل و گەلە پەكەكە ئەڵێن دیارە ئەو واڵتانە لەپێناو بەرژەوەندییەكانی خۆیان لەگەڵ توركیا هەموو گەلی كورد كورد نەتەوەی ب��ەاڵم دەزان��ن، بەتیرۆرست زۆر ل��ەوە گ��ەورەت��رب��ووە كە ئ��ەوان سەیری ڕاستیەیە. ئەم شایەدی مێژووش دەك��ەن لەباشور گەلەكەمان خۆشیەتی جێگای پارتێك كە كوردە چیتر رێگانەدەن بەهیچ خەباتی كوردستاندا پیرۆزی لەخاكی و كورد لەدوژمنی پشتیوانی دەك��ات خۆی ب��ەرژەوەن��دی لەپێناو بكات كوردستان و

پارتەكەیدا.

Page 15: Chatr_19

نقورچ

ساڵی یه که م ژماره 19 15 دووشه ممه 9\8\2010

یەكێكە گ���ران���ەت���ا: لەنەخۆشییە درمیە توند وەرزی ب��اوەك��ان��ی و یەك تەنها درم��ە ب��ەم توشبوون هاوینە، جارە و بەدەگمەن مرۆڤ دوو جار تووشی بەكتریاكە ب��ەاڵم زۆرج��ار دەبێت، گرانەتا سەرهەڵدەداتەوە، ئەو نەخۆشانەی بۆیەكەم جار تووشی گرانەتا دەبن و چارەسەری تەواو دەكات كە هەست نەخۆش واتا وەرناگرن چارەسەریەكە كەمبووەتەوە نیشانەكانی ئەوەستێنێت، بەمەش بەكتریاكە لە لەشیدا ج��ار گرانەتا تا سێ ج��ار دوو دێنێتەوە،

دەگرێتەوە. نیشانەكان: لەهەفتەی یەكەمدا پەتایەكی ق���ورس دەس���ت پ��ێ دەك����ات و نزیكەی پلەدا )40 – 39( لەنێوان رۆژ )7-6(ئ��ازاری بێهێزی و الوازی و ئەمێنێتەوە، ماسوولكە و لەش داهێزان، كەمبوونەوەی ئ��ارەزووی خ��واردن، لیری تایبەتی رەنگ لەسەر سك )Rose spot( پەمەییو سنگی نەخۆش دەردەكەوێت و نزیكەی )24( كاتژمێر ئەمێنیتەوە، ئازاری سك و

سكچوون.خاو كەمێك دڵ لێدانەكانی ج��اروب��ار خەواڵوی و كۆكە و قەبزی دەبێتەوە و پ��ژان، ل���ووت و و سەرئێشە ك��ەم میزی لەهەفتەی دووەمدا نیشانەكانی هەفتەی یەكەم توندتر دەبن و هەروەها لەش قورسی و سووربوونەوەی روومەت و وشكبوونەوەی لێوەكان و دەم، پشتی زمان بەڵخێكی سپی دەگاتە تا و هەناسەتەنگی و ئەگرێت پلەیەكی نەگۆڕ و تەنیا بەیانیان پلەیەك نزم

ئەبێتەوە. سپڵ و جگەری نەخۆش لە )%35(

ی نەخۆشەكان گەورە دەبێت ژانەسەری زۆر و زیادبوونی لیرەكان و پەڵەكانی سەرپێست. لەهەفتەی سێ یەم و چوارەمدا دوو ئەگەر هەیە: ئەگەر نەخۆشەكە چارەسەر وەربگرێت ئەوا بەخێرایی چاك دەبێتەوە، بەاڵم ئەگەر چارەسەر وەرنەگرێت، ئەوا نەخۆشیەكە زۆر توند و ترسناكە و دەبێتە هۆی دەركەوتنی

ماكەكانی كە ئەمانەن:كۆئەندامەكانی ل��ەس��ەر ك��اری��گ��ەری دەبێتە هۆی ئەمەش دروستدەكات، لەش هەوكردنی پەردەی دڵ و گورچیلە، تورەكەی زراو، پەردەكانی مێشك، هەوكردنی ئێسقان و جومگە، ئەم هەوكردنانەش دەبێتە هۆی لەمیزدا، كەم خوێنی دروستبوونی خوێن و دابەزینی خرۆكەسپیەكان و خەپلەكانی خوێن و لووت پژان و بورانەوە، سكچوونی

خوێناوی.بەئاسانی زۆر گ��ران��ەت��ا ه��ۆك��ارەك��ان: لەكاتی ماندویەتی و پیسیەوە تووش دەبێت، یان هەڵگری نەخۆش لەگەڵ راستەوخۆ بەكتریاكە بەهۆی )پیسایی، میز، رشانەوە، ناراستەوخۆ بەشێوەی یان بەڵغەم(. تف، لەرێگای )ئاوی پیس، شیر، میوە، سەوزە، خواردنی و مەگەز و مێش و تەپوتۆز

پیسبوو بە بەكتریاكە(.كەلوپەلی پ��اك��ژك��ردن��ەوەی چ���ارەس���ەر: پیس بوو، كواڵندن و سارد كردنەوەی ئاو و بەكارهێنانی، دەرمانی ئەنتیابیوتیك كە ئەمانەن )كلۆرامفنكۆڵ، سپروفاوكسایلین، ئ���ەم���پ���ی���س���ی���ل���ی���ن، س���ی���ف���ۆت���اك���س���ی���م، كۆترمیكسازۆڵ( هەر جۆرێك بەكاربهێنرێت دەبێت، بەاڵم بەمەرجێك بۆ گەورە )4-2( لە )50- لەرۆژیكدا وە بۆ منداڵ گ��رام

80( ملیگرام بۆ هەر كیلویەك لەكێشەكەی كەمتر نەبێت.خۆ پاراستن:

راگرتنی خاوێن و پاك و جیاكردنەوە نەخۆش، هەڵگری بەكتریاكە نابێت كاربكات لەچێشتخانە و شوێنە گشتیەكان، پاك و خاوێنی ژینگە، پاكژكردنەوەی ئاو و شیر و میوە و سەوزە و خواردەمەنیەكان، هەروەها خۆپاراستن بۆ هەیە كوتانمان دووج���ۆر بەشیوەی وەرزی، بەاڵم نادرێت لەمنداڵی خوار )3 ساڵ( و منداڵی خوار )5( ساڵ هەروەها دەیاندرێتێ ، كەپسول بەشێوەی

نادرێت بەسكپڕ.

دژە فیشەكێکی ئاوی

سااڵنە چوارسەد هەزار منداڵ توشی نه خۆشی ئایدز دەبن

خوێ، مرۆڤ كوژە سپی پێستەكە

هاوسەرگیری ئیدی بەسە!

زەوی گەنجتر لەوەیە كە پێشبینی دەكرا

و.لەفارسیەوە/ هێرش.م

ل��ەڕێ��ژەی زی��اد خ��وێ ، غ��رام ی��ەك بەكارهێنانی پێویست، لەمردن نزیكترمان دەكاتەوە.

پێویستی رۆژانەی مرۆڤ )1.5( غرام خوێ یە، لەهەموو خوێ بەكارهێنەرانی لەكاتێكدا جیهاندا زیاتر لەشەش ئەوەندەی پێوستیە

بەكاریدەهێنن.خوێیەی رێ��ژە ئ��ەو بەكەمكردنەوەی كە لەخواردنەكاندا هەن نەك هەر ئەبێتە م��رۆڤ، جەستەی سەالمەتی ه��ۆی بەڵكۆ ئاسانترین و هەرزانترین رێگایە ب��ۆ ت��ووش��ن��ەب��وون ب��ەن��ەخ��ۆش��ی��ەك��ان، خوێ بەكارهێنانی ك��ەم��ك��ردن��ەوەی پەستانی داب��ەزی��ن��ی ه���ۆی ئەبێتە دڵ نەخۆشی مەترسیەكانی و خوێن

كەم دەكاتەوە.)نیوسانێست( هەواڵگری بەپێی كە دەری��ان��خ��س��ت��ووە لێكۆلینەوەكان ك��ەم��ك��ردن��ەوەی ب��ۆ رێ���ژەی )1.5( لەجیهاندا خوێ بەكارهێنانی الی

ملیۆن )9( لە زیاتر )2015( تاساڵی دەت��وان��رێ ل���ەم���ردن ك��ەم��ب��ك��ات��ەوە ك��ە ب��ەرێ��ژەی��ەك��ی ب��ەرچ��او

لەتوشبووانن بەنەخۆشیەكانی خوێ . دەتوانین مادەیە ئەم بەكەمبوونەوەی لەالیەكیترەوە خ��ۆم��ان ب��پ��ارێ��زی��ن ل��ەن��ەخ��ۆش��ی��ەك��ان��ی گ��ورچ��ی��ل��ە و

شێرپەنجەی سك و نەخۆشیەكانی ئێسقان.گومانی تێدا نیە هەرتاكێكی ئێمە زیاتر بۆ بەكاردەهێنین، خوێ پێویست لەرێژەی زیاتر لەرۆژێكدا بەریتانی كەسێكی نمونە لە )8.6( غرام خوێ دەخوات و ئەم ئامارە )10( دەگ��ات��ە رۆژان��ە ئەمریكییەك بۆ

غرام واتا شەش ئەوەندەی پێویست.رێ���ك���خ���راوی رێ���ن���م���ای���ی خ���واردن���ی س��ەالم��ەت��ی ئ��ەم��ری��ك��ی پ��ێ��ی��وای��ە )1( جەستەیی پێویستی ل��ەرۆژێ��ك��دا غ���رام لەالیەن رێژەیە ئەم بەاڵم دەك��ات، دابین و غ��رام��ە )5( جیهانیەوە رێ��ك��خ��راوی ئەم كە دەرك��ەوت��ووە لێكۆڵینەوە دوای غرام )1.5( رۆژان���ە و زۆرن رێ��ژان��ە وی��س��ت��ی ج��ەس��ت��ەم��ان ل��ەخ��وێ داب��ی��ن

دەكات.

رێكخراوی ئامارێكی بەپێی س��ااڵن��ە جیهانی ت��ەن��دروس��ت��ی تووشی منداڵ ه��ەزار )400(ن��ەخ��ۆش��ی ئ���ەی���دز دەب�����ن، ئ��ەم دۆزینەوەی لەهەوڵی رێكخراوە چارەسەرە بۆ كەمكردنەوەی ئەو

رێژەیە.ل���ەب���ەی���ان���ن���ام���ەی���ەك���ی���ان���دا ئ��ام��اژەی��ان ب��ەوەك��رد ك��ە ئێستا بۆ پزیشكی هەوڵی لەجیهاندا مندااڵنەی ئەو چارەسەركردنی دووچاری ڤایرۆسی ئەیدز بوون، و ن��وێ ئاستێكی گەیشتووەتە بەرز )355( هەزار منداڵ هەتا چ��ارەس��ەری ) 2008( كۆتایی پزیشكیان پێگەیشتووە و ژیانیان پارێزراوە، هەروەها )276( هەزار )2009( كۆتایی هەتا منداڵ لەتووشبوونیان ك���راون رزگ���ار نەخۆشی و مەالریا و بە ئەیدز

سیل.تەندروستی بەڕێكخراوی سەر ناكاتانی هیرۆكی ب��واری ئێستا ه��ەرچ��ەن��دە ك��ە رای��گ��ەی��ان��د: جیهانی ب��ەاڵم ئ��ەی��دز ف��راوان��ت��رە، چ��ارەس��ەرك��ردن��ی نەخۆشی

رێ�����ژەی�����ەك�����ی زۆرك��������ەم ل��ەم��ن��دااڵن��ی س��اڵ��ەوەخ��ت )ت�����ەم�����ەن چ�����وارس�����اڵ( س�����وودی�����ان پ����ێ دەگ�����ات تا ئێستا ئەوەی كە بەهۆی زۆربەی ناوچەكانی جیهان دابڕاون لەدەزگای پزیشكی و دۆزی���ن���ەوە ب��ۆ پێویست ڤایرۆسی دەستنیشانكردنی ن���ەخ���ۆش���ی���ەك���ە، ل��ەن��ێ��وان

مندااڵنی ئەو تەمەنەدا.ب�����������ەگ�����������وێ�����������رەی ه���ەڵ���س���ەن���گ���ان���ەك���ان���ی رێ��ك��خ��راوی ت��ەن��دروس��ت��ی ج��ی��ه��ان��ی: ی����ەك ل��ەس��ەر توشبوو م��ن��دااڵن��ی س��ێ��ی ژیانیان ئەیدز، بەڤایرۆسی ئەوەی پێش دەدەن لەدەست بگەنە تەمەنی یەك ساڵی.ك���اری خ��زم��ەت��گ��وزاری ب������ۆ دەس����ت����ن����ی����ش����ان و ڤایرۆسە ئ��ەم تووشبوی مندااڵنی چارەسەركردنی پێویستیەكی مرۆڤایەتی خێرا و پەلەیە كە ئەستۆی

رێكخراوی تەندروستی جیهانی گرتووەتەوە.

و.لەفارسییەوە/ هێرش.م

بەپێكهاتەیەكی ئینگلیزی زان��ای��ان��ی ك��ردوە درووس���ت ئ��اوی��ان مادەیەكی روون ل���ەرووب���ەرووب���ون���ەوەی ف��ی��ش��ەك ت��وان��ای كە ه��ەی��ە خ��ێ��رای و زۆر ب��ەرگ��ری��ەك��ی پێكهاتە ئ��ەم ل��ەداه��ات��ووش��دا دەی��ان��ەوێ��ت

شلەیە لەكراسی درعیدا بەكاربهێنن.ئەم درعە ئاویە بەشێوەیەك درووستكراوە ك��ە ب��ەت��ێ��ك��ەاڵوك��ردن��ی ل��ەگ��ەڵ م���ادەی )ك���والر( ی��ان )ت��ەپ��ەت��ۆری ب��ەك��ار هاتوو ده بێت جیاوازتر فیشەك( دژە ب��واری لە

لەهاوشێوەكانی. )bbc( سایتی هەواڵێكی بەگوێرەی ف��رن��ی دژە ب��ەن��اوی ف��ی��ش��ەك��ە ئ���ەم دژە فیشەك ناوی ئەنێن و هۆی ناونانەكەشی

شێوازە جیاوازەكەیەتی.

بەوتەی ك��ە بەریتانی ژنێكی و پیاو خ���ۆی���ان ع��اش��ق��ی پ���رۆس���ەی سێ تائێستا هاوسەرگیرین، جار پرۆسەی هاوسەرگیرییان

پێكەوە ئەنجامداوە!“ج���ی���ع���ی” رووداوی كە “رگ������ی������رت������اواردل” و پڕفرۆشی لەرۆژنامەیەكی بووەتە باوكرابوویەوە. لەندەن هۆی سەرسوڕمان و سەرسامی

خوێنەرانی.ئ���ەم ج��ووت��ە ه���اوس���ەرە ه���ەرج���ار كە ویستوویانە هاوسەرگیری تازەیان كردووە، بوكەكە جلێكی خەیاڵی سپی لەبەردەكرد و لەگەڵ زاوا بە ئۆتۆمبێلێكی ئاخر مۆدێل دەچوون بۆ كلێسا و بەناسنامەی زۆرەوە بەحەزێكی ت����ازەوە و ج��ی��اواز پرۆسەی هاوسەرگیریان ئەنجامدەدایەوە.

ت��ەم��ەن��ی ه���ەری���ەك ل��ە )ج��ی��م��ی و رگیرتا( )شەست( سااڵنە، یەكەم جار لەساڵی )1978( لەشاری )بێ میشل( هاوسەرگیریان بەریتانیا ل��ەب��اك��وری پێكهێنا و لەساڵی )1995( بۆ دووەمجار لەكلیسایەكی نزیك لەشاری “ڤاتیلس” بەڕەسمی بوونەوە بەژن و مێردی یەكتر و بۆ سێیەمین جار لەلەندەن گرێبەستی بەاڵم ئەنجامدایەوە، هاوسەرگیریان چوارەمین جار كاتێ كە بوك جلی سپی پۆشی بۆئەوەی لەگەڵ زاوادا بچن بۆ )پەرمەنگەهام( لەشاری كلیسایەك قەشەكە پێشتر ئەم دوان��ەی لەیەك م��ارە بڕیبوو، بوك و زاوا كە عاشق بەپرۆسەی هاوسەرگیرین ناساندنی، ئیدی هاوسەرگیری وت��ی: پاشان

بەسە!

ئا/ هێدی

)70( زەوی كە دەك��ەن ب��ەوە ئاماژە لێكۆڵینەوەكان ملیۆن ساڵ گەنجتر لە )4( ملیارد و )537( ملیۆن

ساڵێكە كە ئەوان پێشتر پێشبینیان دەكرد.دەستەی لێكۆڵەرەوان بۆ ئەرێكردنی تەمەنی زەوی، كە “نەیزەك”ەكان “مانتل”یان دەركراوەكانی كەرەستە ك��ردووە، ب��راورد هەتاوییە، گەردونی بەقەد تەمەنیان دەرك���ەوت���ووە، لێكۆڵینەوەكەش س��ەرەك��ی دەرەن��ج��ام��ی

پرۆسەی فۆرمەڵەبوونی زەوی زۆر لەوە درێژترە كە پێشبینی دەك��را، زانایان سەبارەت

زەوی كەڵەكەبوونی بەقۆناغی لەبەر ك��ە گەشەسەندنی و

پێكدادانی بەرد )بەردەكانی هاوشێوەی گۆی زەوی(

دروست بووە. دك��ت��ۆر “ج���ان راج” كەمبریجی لەزانكۆی بریتانیاوە كە بەڕێوەبردنی ل���ێ���ك���ۆڵ���ی���ن���ەوەك���ان���ی ل��ەس��ەر ش��ان ب���وو، وتی

“پێكدادانەكان بوونە هۆی ئەوەی بەشێك لەگۆی زەوی

راكێشانی توانای كە بتوێتەوە زەوی و ل���ەن���اوەن���دی ئ��اس��ن��ەك��ان

دروستبوونی ناوەكی دابین كرد”.زەوی پرۆسەیەوە، گۆی ئەم لەئەنجامی بەمجۆرە دابەشكرا بەدوو چینی سەرەكی ناوەكی تواوەی ناوەندی

و دیوی دەرەكی.لەبەر درێژخایەنی ئەم پرۆسەیە، )لەدایكبوونی( زەوی

لەقەبارە و رەواڵەتی جۆلۆجیكی ئەمڕۆ دواكەوت.كاتژمێری زەوی ئاسا

زانایان بۆ روونكردنەوەی ئەم بابەتە دوو “ئیزۆتۆپ”یان ساڵە، ملیۆن چەند قۆناغە ئەم لەدرێژایی پشكنی، “هافنیوم” دەگۆڕدرێتەوە بە “تەنگستەن” و تەنگەستەنیش راكێشراوی ئاسنە. بۆیە لەكاتێكدا كە ن��اوەوەی گۆی

زەوی خەریكی فۆرمەڵەبوونە، لەگەڵیا بووەتە یەك.

ئەمە بووە هۆی دەركەوتنی ئاماژەیەك لەرووكەشی چەندە زەوەی بوونی دووچین دەدات نیشان كە زەوی دەخایەنێت. بە براوردكردنی رێژەی )182� تەنگستەن( لەرووكەشدا لەگەڵ ئەو هێندەی كە ئەستێرە گەرۆكەكان چەندی تێبگەن توانیان لێكۆڵەرەوەكان دۆزراوەت����ەوە، خایاندووە تا زەوی بەتەواوەتی بەدوو چینی ناوەكی و

رووكەش دابەش بێت.دەرەنجامەكان بەكەڵك وەرگرتن لەم تەكنیكە لەگەڵ شێوەی هاورەنگی كە لەدوو ئیزۆتۆپ كەڵك وەردەگرێت براورد كرا. هەروەها لەجێگەی ئەو پێشبینییەی كە شێوەیەك لەوەی تر وردترە، ئەوەیە كە زەوی بەیەك جۆر خێرایی فۆرمەڵە تر حاڵەتەكانی و هەموو بوو

پشكێندرا.ئ����ەم دك���ت���ۆر روون����ی گونجاندنی بۆ دەكاتەوە دوو ئ�������ەم ئ�����������ەوەی یەكتر، ل��ەگ��ەڵ ش��ێ��وە زەوی ف��ۆرم��ەڵ��ەب��وون��ی دەب����ێ س���ەرەت���ا ب��ەخ��ێ��را بووبێت، دوایی راوەستەیەك دوای و دەركەوتبێت تێدا بوونی بەكەڵەكە پ��رۆس��ەی

بەرەبەرە دەستی پێكردووە”.ب��ەگ��وێ��رەی ئ����ەوەی ك��ە زەوی فۆرمەڵە س��اڵ��دا ملیۆن س��ی ل��ەم��اوەی بووبێت، لەدرێژایی نزیك بەسەد ملیۆن ساڵ فۆرمەڵە

بووە. روونیشی كردەوە پێكدادانێكی گەورە پێشبینی دەكرێت لەكۆتایی رەنگە مانگ، دروستبوونی هۆی بووبێتە

قۆناغی “راوەستان” بووبێت.دكتۆر راج وتی “ئەگەر وابێت، فۆرمەڵەبوونی زەوی نزیكەی سەد ملیۆن ساڵی خایاندووە. گریمانە دەكەین

)4( زەوی و)467( ت��ەم��ەن��ی م��ل��ی��ارد ملیۆن ساڵە”.

د.رزگار محێدین

و/ مه سعود محه مه د

گرانەتا

پزیشکی زانیارییه کی و هه رجاره گۆشه یه دا له م له الیه ن پزیشکێکی پسپۆڕه وه ده خرێته ڕوو

Page 16: Chatr_19

ژماره‌ی‌متمانه‌خاوه‌ن‌ئیمتیازسه‌رنوسه‌ردیزاینچاپ‌و‌باڵوکردنه‌وه‌راوێژکاری‌یاساییناونیشان

تیراژ

212

که‌مال‌حه‌سه‌ن‌حه‌مه‌ره‌زاکاروان‌ساالر

ناوه‌ندی‌گرافیکی‌رۆژیارچاپخانه‌ی‌ره‌نج

سیروان‌ئه‌حمه‌د‌حامدسلێمانی‌گه‌ڕه‌کی‌عه‌لی‌ناجی‌

07710299753 - 07480179510

[email protected]@yahoo.com

Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da kodebînewe

WWW.Chatrpress.com

چاپکراوی نوێئێستا ئه م به رهه مانه له بازاڕدایه

No: (19) Mo.9/08/2010

Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da

ئێستای ق��ەی��ران��ی وای دۆخێكی عێراق كە دروس�����ت�����ك�����ردووە تاكەكان چ��ارەن��ووس��ی بێ ت��ووش��ی ع��ێ��راق كۆمەلگای ل��ە ئامرازێكی هیچ وە بكات، هیوایی ب��ۆ خ��ەی��اڵ��ك��ردن ی��ان دروس���ت كردنی شك لەئێستادا جیاواز داهاتوویەكی ن��ەب��ات وادەك����ات ك��ە ت��اك��ی عێراقی سیاسیەكان كەسایەتییە هەڵوێستی و تۆتالیتاری بەسەرەتای لەعێراقدا ناكۆكیەكان قوڵتركەرەوەی دژایەتی و و هەڵگیرساندنی ئاگری بیر و باوەرە ئایدۆلۆژیەكان و هاندانی روانگەیەكی كارامەیی بۆ خۆبەزلزانی موتوربە م���رۆڤ ب��ۆ دروس���ت ك��ردن��ی جیهان كەسایەتیە ئەنجامدا ل��ە ك��ە بزانێت دەبێت، دروس���ت لێ دیكتاتۆرەكانی دیموكراسی سیستەمی لە لەكاتێكدا وەك س���ی���اس���ەت���م���ەداران ڕۆڵ�����ی دا ئاشتكەرەوەی بەرژەوەندی ئەو پەیوەندیە جیاوازانەی كە دەسەاڵتدارێتی پێكدێنن لەسیستمی وە ڕۆلێكی چارەنوسسازە فاكتەرە ئەم نەبوونی دەسەاڵتخوازیدا

دەبینرێت و هەستی پێدەكرێت. ئ����ەگ����ەر ئ����اوڕێ����ك ل���ەم���ێ���ژوی بدەینەوە عێراق دەوڵەتی دروستبوونی لە كاتێكدا دەبیسترێت سێ پێكهاتەی جیاواز لەژێر یەك بەیداخدا كۆبكرێتەوە كوچكەنشینی ل��ەس��ێ بریتین ك��ە كەمینەی سونەی عەرەبیە لەڕۆژئاوا هەروەها نیشتەجێن بەغدا باكوری و دانیشتوانی باشوری عێراق كە زۆرینەی هەرێمی وە دەگ��رێ��ت��ەوە شیعەنشین و كەركوك كوردنشینە كە كوردستان ئەستەنگەكانی دەگرێتەوە موسڵیش بەردەمی زۆرن ئەم كێشەیە دەگەڕێتەوە بۆ ئەو رۆژگارانەی كە بەریتانیا تەنها پەسەند سونەی ع��ەرەب��ی كەمینەی ك�����ردووە ب��ۆ گ��رت��ن��ەدەس��ت��ی ج��ڵ��ەوی دوات��ر ك��ە لەعێراقدا ف��ەرم��ان��ڕەوای��ی دیكتاتۆردا( )س��ەدام��ی خ���ودی ل��ە شێوەیەك ب��ەه��ەم��وو دای����ەوە رەن��گ��ی دەك��رد، جینۆساید شیعەی و ك��ورد لەمێژە شیعە مەزهەبەكان تەنگیان پێ زوڵمیان و دەچەوسێنەوە و هەڵچنراوە لێ دەكرێت، ئەمانیش لە ئێستادا بێ گ��وم��ان ب��ۆ دی���اری ك��ردن��ی ئایندەی ئازادبن ئ��ەوەی بۆ ه��ەوڵ��دەدەن خۆیان ل��ەدن��ی��ای دی��م��وك��راس��ی��دا و ب���وار بۆ مرۆڤەكان دەرەخسێت كە زۆرینە خۆی فەرمانڕەوایی خۆی بكات، هەر بۆیە گەلی كوردیش شایستەی ئ��ازادی و كە نەتەوەیەكانیان بەمافە گەیشتنن قەتل خۆیدا نیشتمانی و خاك لەنێو شێوازەكان هەموو بە دەك���ران ع��ام و

دەچەوسێنرانەوە زوڵمیان لێ دەكرا.دەمانگەیەنێتە لەرابردوو باسە ئەم پێكهاتەی ك��ە دەرەن���ج���ام���ەی ئ���ەو دروستبوونی دەوڵەتی عێراق لەسەرەتاوە پێكهاتووە ناتەندروست بەشێوەیەكی ب��ۆی��ە ك��ەم��ی��ن��ەی س���ون���ەی ع���ەرەب خ��ۆی ب��ەخ��اوەن��ی دەس���ەاڵت دەزان��ێ��ت واهەست سونیدا تاكی لەزهنیەتی دەك��ەن دەس��ەاڵت��ی��ان لێ زەوت ك��راوە، خۆی شیعەش عەرەبی زۆرینەی وە دەزانێت، دەس��ەاڵت خاوەن و بەزۆرینە ب��ۆی��ە ئ���ەم ش���ێ���وازی ی��ەك��ت��ر ق��ب��وڵ نادیار نەكردنە وادەك��ات چارەنوسێكی ببێتەوە، عێراقی تاكی رووب����ەڕووی سیاسیەكانی كەسایەتیە ئەركی بۆیە ك��ورد ل��ەم ك��ات��ەدا، پێویستە هەمیشە قوڵەوە هەمەالیەنانەی بەچاوێكی لەدەوروبەر بڕوانن و زۆرترین شارەزایی لەسەر دیاردەكانی قەیرانەكە پەیدا بكەن بەندە بە پابەندبوون لەسەر جەخت وە دەستوریەكانی تایبەت بەكورد بكەنەوە پێیەوە، پابەندبن و الن����ەدەن لێی و بۆیە دەبێت لەبەرامبەر هەركێشەیەكدا كاردانەوەیەكی عەقالنیانەیان هەبێت وە كاتێك دەتوانین چاالكیەكان بەسیاسیانە ناوببەین كە دەرەنجامەكەی سەركەوتنی لەدوابێت، چونكە جەوهەری سیاسەت ملمالنێیە لەسەر سروشتی ژیانی باش بەرژەوەندییەكانی نێوان پەیوەندی و ك��ۆم��ەڵ��ەك��ان، ن���ەك ت��ەن��ه��ا ق��س��ە و بەرزكردنەوەی كۆمەڵێك دروشمی باق

و بریق.

قەیرانی عێراق و سەرنجێك

هاوژین‌رەئوف

په خشان شه ش ساڵ چاوه ڕوان بوو 8مه ترسی دراما تورکییه کان 12 خه می سواڵکه ره کان 7