رۆژنامه‌یه‌کی‌گشتی‌هه‌فتانه‌یه‌،‌کۆمپانیای‌چه‌تر‌ده‌ریده‌کات

به‌‌جیاوازییه‌کانه‌وه‌‌له‌ژێر‌چه‌تردا‌کۆده‌بینه‌وه‌

نرخ:‌‌750دینار دووشه ممه 2010/11/29 ژماره 33 ساڵی یه که م WWW.Chatrpress.com

»یاسا ژنان بە کەم

دەبینێ«

٨

سه رۆکایه تى هه رێم وه اڵمى رۆژنامه ى )چه تر( ده داته وه

»هیچ بڕیارێک نییه لێبوردنی بکوژی ژن قه ده غه بکات«

ئاسایش و پارێزگای سلێمانى یاسا پێشێل ده که ن

به ڕێوه به رى پۆلیسى چه مچه ماڵ:

پۆلیسى هه ولێر و دادگاى که رکوک له گرتنى تاوانباران هاوکاریمان ناکه ن

] تایبه ت به چه تر [

به ڕێوه به رى پۆلیسى چه مچه ماڵ ئاماژه بۆ ئه وه ده کات، دادوه ران و دادگاى که رکوک و پۆلیس و ئاسایشى هه ولێر تاوانبارانه ى ئه و له ده ستگیرکردنى ناده ن یارمه تیان له چه مچه ماڵ تاوان ده که ن و پاشان رووده که نه ئه و دوو

شاره خۆیان ده شارنه وه .ب���ه ڕێ���وه ب���ه رى پ��ۆل��ی��س��ى ق���ه زاى )ع��ه م��ی��د دارا ع��ه ب��دوڵ��ا( ده ڵێ: )چه تر(دا رۆژنامه ى له چاوپێکه وتنێکى چه مچه ماڵ ، تاوانبار هه یه ، هه ولێر پۆلیسى له ئاسایش و زۆرم »گله ییه کى هه یه خه ڵکى چه مچه ماڵه پاش تاوانکردن رۆیشتوون بۆ هه ولێر و له وێ خۆیان حه شارداوه ، داوا له به رپرسانى هه ولێر ده که م ئه و

تاوانبارانه ده ستگیر بکه ن و راده ستى یاسایان بکه ن«.عه مید دارا ئه وه ش ده ڵێ »چه مچه ماڵ و هه ولێر سه ر به یه ک حکومه تن و ئه وه نییه بڵێین هه ولێر سه ر به حکومه تێکى تره ، ناڵێم پۆلیسى هه ولێر به اڵم پاڵى حزبه وه ، داوه ته پاڵیان تاوانبارانه ئه و

له به غداوه ع��ه ره ب پیاوێکى بۆ له وێن، تاوانباران بزانێت ده بێت ده چێت بۆ هه ولێر، پۆلیسى هه ولێر پێى ده زانێت، بۆ تاوانبارێک تاوان ده کات و له چه مچه ماڵه وه راده کات بۆ هه ولێر، ئاسایش و پۆلیسى ئه و شاره پێى نازانێت؟! به ڕاستى ئه مه که مته رخه مییه «.دادوه ران�����ى ل��ه ره خ��ن��ه پۆلیسى چ��ه م��چ��ه م��اڵ ب��ه ڕێ��وه ب��ه رى که رکوکیش ده گرێت و ده ڵێ: »دادوه ران و دادگاى که رکوک یارمه تی ئێمه ناده ن و داواکارییه کانمان جێبه جێ ناکه ن، فه رمانى ده ستگیرکردن بۆ ئه و تاوانبارانه ده رناکه ن که خه ڵکى چه مچه ماڵن و ل��ه ک��ه رک��وک خ��ۆی��ان ح��ه ش��ارداوه ، چونکه ک��ه رک��وک سه ر به اڵم خۆ جیایه ، له هه رێمى کوردستان و عێراقییه به حکومه تى

هه رێمى کوردستانیش به شێکه له عێراق«.شه خسییه وه په یوه ندى له ڕێگه ى توانیومه ده خاته ڕوو: ئه وه ش ک��ه رک��وک��دا چه ند پۆلیسى ئ��اس��ای��ش و ب��ه ڕێ��وه ب��ه رى ل��ه گ��ه ڵ تاوانبارێک ده ستگیر بکه ین، به اڵم ئه م هاوکارییه ش زۆر ده گمه ن

بووه .له‌الپه‌ڕه‌‌)5(‌درێژه‌ى‌چاوپێکه‌وتنه‌که‌‌هه‌یه‌

] هه ولێر ـ هانا ئازاد [

له و نیگه رانه یه کێتى زانیارییه کان ب��ه گ��وێ��ره ى له هه ولێر راب��ردوو چوارشه ممه ى که خۆپیشاندانه ى قوتابیان سازیان کرد و به به رد و هێلکه و سێو هێرشیان کرده سه ر وه زاره تى خوێندنى بااڵ و به شێک له شوشه ى

بیناکه یان شکاند. له پشت قوتابیان یه کێتى که دێ��ت ل���ه وه وه یه کێتى نیگه رانى رێکخستنى خۆپیشاندانه که وه بووبێت، له مباره یه شه وه سه رچاوه یه ک له نێو یه کێتى نیشتمانى کوردستان که نه یویست ناوى ئاشکرا بکرێت به )چه تر(ى راگه یاند: به هۆى ئه و کرده وانه ى یه کێتى قوتابیان له م به ره سمى یه کێتى به رپرسێکى چه ند ده ده ن، ئه نجامى م��اوه ی��ه دا ئاگادارکردۆته وه ، پارتیان سه رۆکى جێگرى بارزانى( )نێچیرڤان

بۆئه وه ى فشارێک دروست بکات و هێرشى یه کێتى قوتابیان بۆ سه ر وه زاره تى خوێندنى بااڵ رابگرێت.

له الیه کى تره وه )س��ۆزان شه هاب( سه رۆکى لیستى کوردستانى خۆپیشاندانه ى ئ��ه و وت: )چ��ه ت��ر(ى به کوردستان له په رله مانى له به رده مى وه زاره ت��ى خوێندنى بااڵ ئه نجامدرا کارێکى نه گونجاو و

ناشارستانی بوو.ئه وه شى وت: قبوڵناکرێت ده زگاى حکومه ت له که دار بکرێت و

هێرشى بکرێته سه ر.رۆژى چوارشه ممه ى رابردوو )11/24( ژماره یه ک قوتابى زانکۆى سه اڵحه دین له شارى هه ولێر دژى بڕیارێکى وه زاره ت��ى خوێندنى بااڵ خۆپیشاندانێکیان سازکرد و به به رد و هێلکه و سێو هێرشیان کرده سه ر

بیناى وه زاره ته که و به شێک له جامى بیناکه یان شکاند.

] چه ترپرێس [

دواى ئه وه ى رۆژنامه ى راپۆرتێکى )چ��ه ت��ر( له سه ر ک��رد ف��راوان��ى ب��ڕی��اره ک��ه ى س��ه رۆک��ى )207( ئازادکردنى و هه رێم زیندانى که له نێویاندا بکوژانى ژنان هه بوون، سه رۆکایه تى هه رێمى کوردستان له ماڵپه ڕى )چه تر(ى رۆژنامه ى وه اڵم��ى خۆیدا ره سمى

داوه ته وه .ئاماژه یان )چه تر(دا راپۆرته که ى له یاساناسان »فێڵى هه رێم سه رۆکى بڕیاره که ى به وه کردبوو، ل��ۆژی��ک��ى ل���ه گ���ه ڵ ف��ه ل��س��ه ف��ه و ی��اس��ای��ی��ه « و له هه رێمیش سه رۆکایه تى ناگونجێت، یاساییدا له ماڵپه ڕى )11/25( رۆژی که وه اڵمه که یاندا

»هێچ وتویانه باویانکردۆته وه ، )www.krg.org(قه ده غه ژن بکوژی لێبوردنی که نییه له وشێوه یه بڕیارێکی بکات، ئه و باسانه ی ئاماژه ده که ن که بڕیارێکی سه رۆکایه تی راست ژن بکوژی لێبوردنی قه ده غه کردنی بۆ هه یه هه رێم

نین«.ئ��ه گ��ه رچ��ى س��ه رۆک��ای��ه ت��ى ه��ه رێ��م ل��ه رون��ک��ردن��ه وه ک��ه ی��ان��دا ده ڵێن و نه هێناوه )چ��ه ت��ر(ی��ان رۆژن��ام��ه ى ن���اوى راس��ت��ه وخ��ۆ سلێمانی«. له کوردستان هه رێمی رۆژنامه یه کی »چه ند سه رۆکایه تى رونکردنه وه که ى و )چه تر( راپۆرته که ى ب��ه اڵم به وپێیه ى به یه کتره وه هه یه ، هه روه ها ته واویان په یوه ندى هه رێم راپۆرتى و بابه ته دا به و گرنگى بایه خێکى چه تر رۆژنامه ى له ڕووى یاسایى و سیاسییه وه له سه ر بڕیاره که ى سه رۆکى هه رێم

کرد و کردیه مانشێتى سه ره کى رۆژنامه که .»ده رباره ی هاتووه هه رێمدا سه رۆکایه تى له رونکردنه وه که ى رۆژنامه یه کی چه ند کوردستان، س��ه رۆک��ی لێبوردنه کانی تایبه تیانه ی لێبوردنه ئ��ه و له سلێمانی کوردستان هه رێمی قوربانی جه ژنی به بۆنه ی ده ری��ک��رد، کوردستان س��ه رۆک��ی و له ژنان ئ��ه وه ی چه ند گروپێک بۆ زان��ی هه ل به پ��ی��رۆزه وه که سانی تر به تایبه تی له ده ره وه ی واڵت به خراپ تێبگه یه نن و هانیان بده ن هه ڵمه تی دژ به ده زگاکانی کوردستان و سه رکرده

رێکبخه ن«. یاساییه کانیان ده ق�����ى رون����ک����ردن����ه وه ک����ه ى س���ه رۆک���ای���ه ت���ى ه����ه رێ����م ل��ه

)chatrpress.com(دا هه یه .

گه رمیان به فه رمى نه ناسێنراوه

راپۆرتێک لەبارەی تیرۆرکردنی مەال ئەمینی جیهاد 3

هه ولێر، یه کێتى نیگه رانه له هێرشکردنه سه ر بیناى وه زاره تى خوێندنى بااڵ

] تایبه ت به چه تر [دواى ئه وه ى دوێنێ ئه ندامانی که مپینى )هه ر ئێستا قوتابخانه به زمانى کوردى بێته دامه زراندن( ویستیان له سلێمانى، ئێران کونسوڵخانه ى ب��ه رده م بچنه زمانى قه ده غه کردنى دژى ده ربڕین ناڕه زایه تى بۆ رێگه ى ئاسایش به اڵم ئێرانه وه ، له الیه ن ک��وردى ببنه وه ، کونسوڵخانه که نزیکى چاالکوانان نه دا »هیچ رێگریکردنه ئ��ه و پێیوایه پارێزه رێکیش

پاساوێکی یاسایی نییه «.ب��ڕی��ارب��وو ک��ه م��پ��ی��ن��ه ک��ه چ��االک��ی��ی��ه ک��ه ی��ان ب���ه رزک���ردن���ه وه ی ئاسایشى به اڵم ئێران، کونسوڵخانه ى له به رده م بێت قه ڵه مه کانیان سلێمانى رێگه ى پێنه دان له کونسوڵخانه که نزیک ببنه وه و داوایان بۆیان ئاسایشی کۆنسوڵخانه نوێنه رى بده نه په یامه که یان لێکردن

ببات، چاالکوانانیش به مه رازى نه بوون.به )چه تر( که مپینه که س��ه رپ��ه رش��ت��ی��ارى ع��ه ب��دواڵ( )س���ه الم

ئێمه قه ڵه مه ى له و ئێران کونسوڵخانه ى »به داخه وه راگه یاند: ى ئاسایشیش بکه ینه وه ، ب��ه رزى ده رگاکه ى له به رده م که ده ترسێت، مافى ره واى ئێمه یان پێشێلکرد له گه ڵ کۆنسوڵگه رى ڕێکه وتن که

رێگه به ئێمه نه ده ن وه ک هاواڵتى ناڕه زاى خۆمان ده ر ببڕین«.وتین پ��ێ��ی��ان سلێمانى ل��ه پ��ارێ��زگ��اى »ئ��ێ��م��ه وت: ئ���ه وه ش���ى و کۆنسوڵخانه مه حکومى لێره وه بۆیه نایاساییه ، که مپینه که تان

ئاسایشى سلێمانى ده که ین بۆ خراپى مامه ڵه یان له گه ڵ ئێمه دا«.)دالوه ر نییه مۆڵه تی که مپینه که که پاساوه ی ئه و له باره ی ح���ه ی���ده ر( پ���ارێ���زه ر و چ��االک��ی ب����واری ک��ۆم��ه ڵ��گ��ای م��ه ده ن��ی به رۆژنامه ی )چه تر(ی راگه یاند: له رووی یاساییه وه ، که مپین بۆ شتێکی دیاری کراو و کورت خایه ن پێکده هێنرێت و چاالکییه کی

جه ماوه رییه نه پێویستی به مۆڵه ته و نه به هیچ شتێک. له سه رپه رشتیارانی تر یه کێکی به کر(یش مامۆستا )محه مه د په یوه ندیداره کانی دام��وده زگ��ا و ئاسایش وت��ی: چاالکییه که نه درێت ئه نجام چاالکییه که بوو بڕیاریاندا سلێمانی پارێزگای

نییه . وتیشی »هیچ بیانووی گوایه که مپینه که یان مۆڵه تی به به و به چاالکییه کی بۆمۆڵه تدان نییه بوونی تائێستا یاسایه ک نه ک بوو سیاسی بڕیارێکی ئ��ه وه ش ن��ه دان، مۆڵه ت یان ره نگه

یاسایی«.له درێژه ی قسه کانیدا )دالوه ر حه یده ر( وتیشی: تائێستا له رووی له مکاته دا ده ب��ێ��ت بۆیه نییه ، خۆپیشاندان ی��اس��ای یاساییه وه رێگه ی ده س��ت��وره ش ئ��ه و ع��ێ��راق��ی، ده س��ت��وری ب��ۆ بگه ڕێینه وه به خۆپیشاندان و کۆبوونه وه ی جه ماوه ریداوه ، هیچ قه یدێکیشی بۆ دروست نه کردووه بۆ ئه وه ی مۆڵه تی پێبدرێت یان مۆڵه تی پێنه درێت. وتیشی: له راستیدا ئه و شێوازه رێنماییه ی له وه زاره تی ناوخۆدا هه یه حاڵه تێکی ده ستووری نییه و له گه ڵ ده ستوردا ناگونجێت تۆبچیت ره تی ئه وانیش و بکه یت مۆڵه ت داوای ئاسایش یان له پارێزگا بکه نه وه ، مۆڵه ت له ئێستادا ته نیا بریتیه له ئاگادارکردنه وه له کات و

شوێنی ئه نجامدانی چاالکییه که و نابێت له وه تێپه ڕبێت.درێژه‌‌بۆ‌‌الپه‌ڕه‌‌)2(‌

بۆ الپەڕە 6

گه رمیان به فه رمى نه ناسێنراوه 4

لەدوا الپەڕەدا چەند دیمەنێکی ئەم چاالکییە ببینن

فۆتۆ : فەریق هەڵەبجەیی

ناهـێـڵن که مپینى زمان له کۆنسوڵخانه ى ئێران نزیک ببێته وه

ساڵی یه که م ژماره 33

دووشه ممه 2010/11/29

2

هەواڵ

]‌چه‌تر‌ـ‌جه‌زا‌ئه‌حمه‌د [

گ��ۆڕان راگه یاندنه کانى ئ��ه وه ى دواى به شێوه یه کى به رباڵو دۆسێى به قاچاغبردنى بێده نگ لێى پاشان و وروژان��د نه وتیان بۆ )ن��ا که مپینى ئه ندامێکى ب���وون، به قاچاغبردنى نه وت( هیواداره »گۆڕانیش نه که وتبێته ناو سه ودا و مامه ڵه به سامانى

گه ل«.به بۆ )نا که مپینى ئه ندامى خه لیل( )ئاکۆ )چه تر(ى به لێدوانێکدا له نه وت( قاچاغبردنى بزوتنه وه ى که ل��ه وه ى نیگه رانین ئێمه راگه یاند: گ����ۆڕان ک����ارى ب��اش��ى ک���رد ب��ۆ ب���ه دواداچ���ون���ى بێده نگ ماوه یه که ب��ه اڵم ن��ه وت، به قاچاغبردنى

بوون، هیوادارم ئه وان وه ک پارته کانى تر نه که ونه گه مه ى سه ودا و مامه ڵه به سه روه ت و سامانى ئه م

میلله ته وه و واز له و که یسه نه هێنن.به شێوه یه کى »گ���ۆڕان وتیشى خه لیل ئاکۆ نه وت به قاچاغبردنى له مه سه له ى خ��ۆى ره سمى نه داوه ته وه ره سمیشى وه اڵمێکى ک��ردوه ، بێده نگ هۆیه که ى چییه ، به اڵم ئێمه چاوه ڕوانى داواکارى له و بکه نه وه ئاگادارمان که هه ولێر له گشتین دادگایی کردنى بۆ ک��ردوه ت��ه وه به رزمان داوای��ه ى ئه و به رپرسانه ى ده ستیان له بردنى نه وت به قاچاغ هه یه ، له م هه فته یه شدا سه ردانى داواکارى گشتى ده که ین له هه ولێر بۆ ئه وه ى بزانین که یسه که مان

گه یشتۆته کوێ«.په رله مانى ئه ندامى ن��ورى( مه ال )عه بدوڵاڵى ک��وردس��ت��ان ل��ه ف��راک��س��ی��ۆن��ى گ����ۆڕان ل��ه ب��اره ى »نه وت: )چه تر(ى به گ��ۆڕان��ه وه بێده نگبوونى هیچ گ��ۆڕان نه فراکسیۆنى گ��ۆڕان ب��زوت��ن��ه وه ى رێکه وتنێکیان له گه ڵ حکومه تى هه رێم و وه زاره تى

سامانه سروشتییه کان نه کردووه ، بۆئه وه ى بێده نگ بین له سه ر ئه و پرسه ، له ئێستادا ئێمه زۆر به جدى

کار له سه ر ئه و پرسه ده که ین«.وت���ی���ش���ى: راگ���ه ی���ان���دن���ى گ������ۆڕان ج���ی���اوازه شێوازێک چ به ئ��ه وان گ��ۆڕان، له فراکسیۆنى

بایه خ به و هه وااڵنه ده ده ن ئازادن.نورى مه ال عه بدوڵاڵى نه وتیش داهاتى له سه ر ئه م بۆ نیه ، ڕوون تائێستا ن��ه وت داهاتى وت��ى: ساڵ بڕى )200( ملیۆن دۆالر هاتۆته په ڕله مانى به گومانه ، جێگه ى ئێمه بۆ ئه مه کوردستان، پێکه نینیشه ج��ێ��گ��ه ى ل��ه ش��ێ��وه ک��ان ش��ێ��وه ی��ه ک )200( بایى ساڵێکدا له ماوه ى نه وت فرۆشتنى

ملیۆن دۆالر بێت!!.ئه وه شى ئاشکرا کرد: ئه و پاره یه )30./.( ئه و داهاته نیه که له فرۆشتنى نه وت ده ست ده که وێت، چونکه به پێى هه ندێک زانیارى ناڕه سمى رۆژى وا

هه بووه )300( ته نکه ر نه وت فرۆشراوه . ئه وه شى وت: باشتره حکومه تى هه رێم فرۆشتنى

نه وت رابگرێت، چونکه ئه م پاره یه یه کسان نیه به و زیانانه ى له رووى سیاسى و ئابوورییه وه له خه ڵکى هه رێمى کوردستان ده که وێت، نه وت له سه ر ئاستى ناوخۆ و ده ره وه دوژمنى زۆرى بۆ دروستکردوین،

زیانێکى ن��ه وت پااڵوتنى و ده رهێنان له ناوخۆدا گ����ه وره ى ب��ه ژی��ن��گ��ه ى ه��ه رێ��م گ��ه ی��ان��دوه ، ئ��ه و ته نکه رانه شى هاتووچۆ ده که ن زیانیان به رێگه وبان

گه یاندوه و کاره ساتیشى لێکه وتۆته وه .

»سه رۆک ئیمزاى بکات، خۆپیشاندان ده که ین«

گه رمیان، له )10( مانگدا ئۆتۆمبێل )29( که س ده کوژێت

رونکردنه وه یه ک له بنه ماڵه ى )سه رباز ساڵه یی(ه وه

ئۆجه الن: هێزه ده ره کییه کان ئه ردۆغان به ڕێوه ده بن

بێده‌نگ‌بوونی‌‌گۆڕان‌له‌‌به‌قاچاغبردنى‌نه‌وت‌گومانى‌دروست‌کردووه‌ئه ندامێکى فراکسیۆنى گۆڕان: »راگه یاندنى گۆڕان جیاوازه له فراکسیۆنى گۆڕان«

چه‌تر

] چه تر � دانیار سه نگه ر ‌[

به ڕێوه به رایه تى ئامارێکى به گوێره ى )10( ماوه ى له گه رمیان هاتوچۆى پۆلیسى مانگى رابردوودا له ناوچه کانى گه رمیان )224( رووداوى ئۆتۆمبێل روویانداوه و به هۆیانه وه )227( و داوه له ده ست گیانى هاواڵتى )29(

که سیش بریندار بوون .ب��ه ڕێ��وه ب��ه رای��ه ت��ی پۆلیسى ئ��ام��اره ک��ه ى ب��ه گ��وێ��ره ى ه��ات��وچ��ۆى گ��ه رم��ی��ان، ک��ه وێ��ن��ه ی��ه ک��ى ب��ۆ )چ��ه ت��ر( ئه مساڵدا، راب��ردوى مانگى )10( له ماوه ى نێردراوه ، له ،)10/31( تا )2010(ه وه ساڵى له سه ره تاى وات��ه سنورى گه رمیان )224( رووداوى ئۆتۆمبیل روویداوه و

به هۆیه وه )29( هاواڵتى گیانیان له ده ستداوه و )227( هاواڵتیش برینداربوون.

تێکشکان س��ه ره ڕاى ده کات، له وه ش باس ئاماره که س��ه دان به م��اده ى زیانى به رکه وتنى و له ناوچوون و به ئۆتۆمبێله وه رووداوى به هۆى سااڵنه ئۆتۆمبێل، سه دان هاواڵتى دانیشتوى ناوچه کانى هه رێمى کورستان

گیانیان له ده ستده ده ن و بریندار و که مئه ندام ده بن.هه ماهه نگى له سه نته رى س��ه رچ��اوه ی��ه ک ه��ه روه ه��ا که الر به )چه تر(ى راگه یاند: »به پێى ئامارى یه ک ئافره ت چوار که الر شارى له سه نته ره که مان مانگى تۆمارکراوه ئاگرکه وتنه وه رووداوى )27( و سووتاون رووداوێ��ک��ى چه ندین و ش��ه ڕ رووداى )12( له گه ڵ

دیکه «.

] چه تر � ئاژانسه کان‌[

پارێزه ره کانى ل��ه گ��ه ڵ له چاوپێکه وتنیدا ئۆجه الن( )عه بدوڵاڵ راب���ردوو چوارشه ممه ى باسى له وه کردووه که هێزه ده ره کییه کان پارتى هه ر ده به ن، به ڕێوه )ئاکه په ( گه شه پێدان و داد بۆیه ش باکیان به مردنى مرۆڤه کان نییه و کاریان

راوکردنى ده نگه بۆ هه ڵبژاردن.ئۆجه الن وتویه تى: »هه ندێ هێزی ده ره کی ئه ردۆغان ناوچه که دا له نموونه ، بۆ ب��ه ڕێ��وه ده ب��ه ن. پارته که ى و )ئاکه په ( سه رمایه یه کی زۆر خه رجده کات، ئه وه پوڵی خۆیان نییه ، له راستیدا ئه و پاره یان له ده ره وه بۆ ده نێرن«.

ئ������ۆج������ه الن ئ������ه وه ش������ى وت�����������ووه : »ت����ه ن����ان����ه ت ڕاسته قینه موسوڵمانێتی موسوڵمانێتییه که شیان، دیموکراسییه ، و دروستی راس��ت، موسوڵمانێتی نییه ، ه��ه م��وو وی��س��ت و داواک��اری��ی��ه ک��ان��ی ئ��اک��ه پ��ه ، پ���اره و به رژه وه ندییه کانیانه ، باکیان به مردنی مرۆڤه کان نییه و

کاروباریان راوکردنی ده نگه بۆ هه ڵبژاردنه کان«.راشیگه یاندووه : ده بێ ئاکه په له کوردستاندا له سه دا به ده نگێک که و هه ر وه رنه گرێت ده نگه کان پێنجی )ئاکه په ( ده درێت به واتای شه ڕ دێت، هه ر ده نگێکیش بۆ پشتیوانییه ک وات��ای به به )ئاکه په ( نادرێت که

به دیهاتنی ئاشتی دێت.وتوشیه تى: ئاکه په ئێستا سیسته می سه ربازی به رامبه ر له و چوارچێوه یه دا ده نێت، بونیاد وه رگرتنی موچه ، به ده یه وێ )50( هه زار سه رباز ئه رکدار بکات، ئه وه ش به ئه وه دێت که )ئاکه په ( هێزێکی )50( هه زار وات��ای

که سی دروست ده کات که الیه نگیری ئه ون.حکومه ته که ى له لێدوانه کانى ره خنه شى ئ��ۆج��ه الن ئه ردۆغان گرتووه ، له وه ى تا ئێستا ناتوانن بڕیارى ئاشتى بده ن، ئه و رایگه یاندوه ئاکه په ده ڵێ؛ ئێمه ناتوانین ئاشتی به دیبێنین، هێزی ئێمه به شی ئه وه ناکات و..هتد« ئه مه راست نییه ، تۆ حکومه تیت، ده بێت تۆ بڕیاری ئاشتی

بده یت.

سه باره ت به بابه تێک که )هاوژین غه ریب( ئاماده ی کردووه له رۆژنامه ى )چه تر( له ژماره )32(ى دووشه ممه به ربوونى )ساله ده رب��اره ى )2010/11/22( باڵوکراوه ته وه موزه لى و سه رباز ساڵه یى( به پێویستمان زانى خوێنه رانى چه تر و رێکخراو و هه موو ئه وانه ى قسه یان له سه ر ئه م بابه ته هه یه ، ئه م رونکردنه وه یه ده خه ینه به رده ستى به ڕێزتان، تا به ویژدانه وه قسه له سه ر ئه م بابه ته بکرێت، سه رباز ساڵه یى پێشمه رگه ى ساڵى )1985( تاوه کو ئێستا به به رده وامى له خه باتدا بووه ، براى )قاره مان(ى پیشمه رگه ى که رته که ى شه هید که رکوک )21(ى تیپى و مامه ڕیشه شه هید که شه هیدن، ش��ه ش خ��اوه ن��ى بنه ماڵه که شیان ش��ێ��رزاده ، ناویان )بورهان، حه سیب، عه بدولڕه حمان، سه رتیپ، ستار

و سه باح(.کێشه که ى سه رباز ساڵه یى زۆر جیاوازه له کێشه ى ساڵح موزه لى ساڵح کێشه ى له سه ر نامانه وێ لێره دا موزه لى، قسه بکه ین، ئه وه به جێدێڵین بۆ خۆیان، ئه وه ى مه به ستمانه ده مانه وێ که ساڵه یى سه رباز کێشه که ى به سه باره ت لێ خه ڵکى و باڵوبکرێته وه خ��ۆى وه ک راستییه کان

ئاگاداربن.له سه ر کێشه یه کى کۆمه اڵیه تى که سێک کوژراوه ، به اڵم به پێى عورف و هه موو عاده تێکى کورده وارى رێکه وتین و

ئاشتبوینه وه له گه ڵ بنه ماڵه که یان به شاهیدى کۆمه اڵیه تى که رکوک و سلێمانى و به شاهیدى کۆمه ڵێک له ریشسپى

و پیاو ماقواڵنى که رکوک و سلێمانى.ده که ى تاوانبار ساڵه یى سه رباز که ب��ه وه ى سه باره ت به کوشتنى ژنێک ئه مه زۆر دووره له راستییه وه ، تاوانێکى گه وره یه ده درێته پاڵ سه رباز ساڵه یى، له الیه کى تره وه ره خنه له بڕیاره که ى به ڕێز )کاک مه سعود بارزانى( سه رۆکى هه رێم گیراوه ، ده ڵێن به بڕیارى تایبه ت سه رباز ئازادکراوه ، یان وه کو هه ندێک ده ڵێن فێڵى یاساییه بۆ مه به ستێکى تایبه ت یان چه ند که سێکى تایبه ت ده رکراوه ، ئێمه ش ده ڵێین بڕیاره که ى سه رۆکى هه رێم به سوپاسه وه هه ڵده سه نگێنین، بڕیارى لێبوردنى گشتییه ، چونکه )207( که س به و بڕیاره ئازادکراون و ئه گه ر تایبه ت بوایه ناوى تێدا دیارى ده کرا، هه رچه نده به ڕێز سه رۆکى هه رێم ده سه اڵتى هه یه لێبوردنى تایبه ت ده ربکات به مه رجێک سوڵح و ته نازولى هه بێت، داواکارین له رۆژنامه ى )چه تر( و هه موو رۆژنامه وانه کان و ئه و به ڕێزانه ى له سه ر بابه تێک قسه ده که ن و ده نوسن و زانیارى ورد و راست باڵوبکه نه وه ، تا نه بنه جێى ره خنه ى

خوێنه ران.له‌گه‌ڵ‌رێزى‌بنه‌ماڵه‌ى‌سه‌رباز‌ساڵه‌یىکازم‌ساڵه‌یى

]‌تایبەت‌بە‌چه‌تر‌[

ئیمزاى )سه رۆک که مپینى ئه ندامێکى مه که ( باس له وه ده کات، تائێستا زیاتر کۆکردۆته وه ئیمزایان ه��ه زار چوار له ئه گه ر خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان، ی��اس��اى دژى سه رۆکى هه رێم ئیمزاى بکات و گوێ له ناڕه زاییه کانى خه ڵک نه گرێ، ئه وا به بێ

مۆڵه تیش خۆپیشاندان ده که ن.له رێکخه رانى یه کێک محه مه د( )ن��زار به م��ه ک��ه ( ئ��ی��م��زاى )س����ه رۆک که مپینى هه فته یه که م���اوه ى راگ��ه ی��ان��د: )چ��ه ت��ر(ى هاتوون زۆر خه ڵکێکى کۆده که ینه وه ، ئیمزا ل��ه چ��وار زی��ات��ر توانیومانه و پ��ی��رم��ان��ه وه ب��ه ئیمزا تاسبه ینێش کۆبکه ینه وه ، ئیمزا هه زار

کۆکردنه وه به رده وام ده بێت. هه رێمه وه سه رۆکایه تى له دوێنێ وتیشى: پ��ه ی��وه ن��دی��م��ان پ���ێ���وه ک���راوه ک��ه داواک��ان��م��ان ب��گ��ه ی��ه ن��ی��ن، ئ��ێ��م��ه ش ب��ه ه��اوب��ه ش��ى ل��ه گ��ه ڵ کۆمه ڵگه ى رێ��ک��خ��راوه ک��ان��ى ف��ی��دراس��ی��ۆن��ى

م��ه ده ن��ى ی��اداش��ت��ێ��ک��ى ه��اوب��ه ش ده ن��وس��ی��ن و ئه و ب��ۆئ��ه وه ى ده ک��ه ی��ن، دروس��ت لیژنه یه ک و بکات هه رێم سه رۆکى سه ردانى لیژنه یه ناڕه زاییه کانى خه ڵک و که مپینه که ئیمزا و یاساى ل��ه ب��اره ى هه رێم س��ه رۆک��ى بگه یه نێته

خۆپیشاندانه وه .ئێمه خسته ڕوو: ئ��ه وه ش��ى محه مه د ن��زار ئیمزاى )س��ه رۆک که مپینى وه ک��و خۆمان مه که ( بڕیارمانداوه ، ئه گه ر سه رۆک ئیمزاى مۆڵه ت، ب��ێ ب��ه بکه ین خۆپیشاندان بکات

داواى کۆکردنه وه ش ئیمزا بۆ ئێمه چونکه مۆڵه تمان کرد، که چى مۆڵه تیان پێ نه داین، ئ��ه و چ���وار ه���ه زار ئ��ی��م��زای��ه ب��ه ب��ێ م��ۆڵ��ه ت

کۆمانکردوه ته وه .نابێ وتیان له سه ره تاوه هه ر وت: ئه وه شى ئێمه ب��ه اڵم کۆبکه نه وه ، ئیمزا مۆڵه ت بێ گوێمان پێ نه دا، چونکه ئه مه مافى ئێمه یه ، ئه گه ر بێده نگى له مافى خۆمان بکه ین ئه وا سه رئه نجامیش کلتورێک، ده بێته بێده نگى

کوردستان به ره و دیکتاتۆریه ت ده ڕوات.

]‌چه‌ترپرێس‌ـ‌زانیار‌داقوقى‌‌[

نه وتى وه زاره ت��ى نوسراوێکى به پێى قایمقامییه تى ئاراسته ى که عێراق داواى البردن ناوه ندى که رکوک کراوه ، به نزینخانه س��ه رج��ه م داخستنى و مۆڵه ت به بێ که ده ک��ات ئه هلییه کان ل��ه ش��ه ق��ام و ج���اده ک���ان دان�����راون و دینار ه��ه زار )500( النه برێن »ئه گه ر

سزاده درێن«.)کامیل ساڵه یى( قایمقامى قه زاى ناوه ندى ئێمه راگه یاند: به )چه ترپریس(ى که رکوک نوسراوێکمان عێراق نه وتى وه زاره ت��ى له الیه ن به نزینخانه به البردنى ده کات داوا پێگه یشتوه

غه رامه کردنیان. و ئه هلییه کان س��اڵ��ه ی��ى وت��ی��ش��ى: ئ��ێ��م��ه ب���ۆ الب��ردن��ی��ان به هێزێکى تۆکمه وه ده که وینه کار، به اڵم دواى )500( به بڕى ده ده ین سزایان النه بران ئه وه ى هه زار دینار غه رامه یان ده که ین و ره شنوسیان لێوه رده گرین تا جارێکى تر دوباره ى نه که نه وه ،

ده کرێن. زیندانى ئه گینا ه���ه ر ل���ه و ب����اره ی����ه وه س���ه رچ���اوه ی���ه ک له به که رکوک سوته مه نى به شه کۆمپانیاى )چه ترپرێس(ى وت: ئه و به نزینخانه ئه هلیانه ى ک��ه ل��ه س��ن��ورى پ��ارێ��زگ��اى ک��ه رک��وک ه��ه ن جۆرێک به هیچ به نزیخانه )150( نزیکه ى لیژنه یه کمان ئێستاش نیه ، ره سمیان مۆڵه تى پێکهێناوه بۆ البردنیان، چونکه به هۆى خراپى تۆمار ل��ه س��ه ری��ان زۆر سکااڵیه کى به نزین

کراوه .

» دەرهێنانی نەوت زیانی بەهەرێمی کوردستان گەیاندووە« فۆتۆ: ئینتەرنێت

ناڕەزایی دژی یاسای خۆپیشاندان بەردەوامە فۆتۆ: چەتر

رێگرییکردنه ئه و پێشیوابوو به کر( )محه مه د نێوان گوماناوییه کانی له په یوه ندییه گ��وزارش��ت ئ���ه م ده س���ه اڵت���ه و ده وڵ���ه ت���ی ئ��ێ��ران ده ک�����ات، وه چاالکی که له نێوانیاندا هه یه »رێکه وتنێکیش ده وڵ��ه ت��ی دژی ن��ه درێ��ت ئه نجام شێوه یه به هیچ و هه ستاوه خۆی به ئه رکی ئاسایش بۆیه ئێران »ئه وانه وتیشی ه��ه روه ه��ا ک���ردووه «. جێبه جێی به ناوی کۆنسوڵگه رییه وه کاری هه واڵگری ئه نجام

ده ده ن«.ل��ه الی��ه ک��ی ت���ره وه پ��ارێ��زه ره ک��ه رای��گ��ه ی��ان��د ئه و »هیچ دراوه ئ��ه ن��ج��ام دوێ��ن��ێ رێ��گ��ری��ک��ردن��ه ی

پاساوێکی یاسایی نییه به ڵکو سیاسییه «.)س��ه الم زم���ان که مپینی س��ه رپ��ه رش��ت��ی��ارى عه بدواڵ( ئه وه شى وت: بۆیه کۆنسوڵخانه ى ئێرانمان هه ڵبژارد، چونکه ئێران یه کێکه له و ده وڵه تانه ى که رێگه نادات به زمانى کوردى بخوێنرێت له ناوچه

کوردییه کانى ژێر ده سه اڵتى خۆیدا.به رده م کۆنسوڵخانه ى له به رنامه ماندایه وتیشى:

تورکیاش بگرین له هه ولێر، ته نانه ت چاالکیه کانمان له به ریتانیاش کوردستاندانیه ، له سنورى ته نها و ئیمزاکۆکردنه وه ن خه ریکى ک��ورد مندااڵنى به نیازن بچن بۆ به رده م په رله مانى به ریتانیا له وێ

ئیمزاکانیان پێبده ن.ئه منى ب��ه رپ��رس��ى و ئ��اس��ای��ش��ه ک��ان ب��ه رپ��رس��ى کونسوڵخانه که ئاماده نه بوون هیچ لێدوانێک بۆ په یامنێره که ى )چه تر( بده ن له باره ى ئه و رێگرییه وه .زمانى ب��ه قوتابخانه ئێستا )ه��ه ر که مپینى له مه وبه ر م��اوه ی��ه ک دام��ه زران��دن( بێته ک��وردى ئه وه ب��ه ره و ئێستا ب��وو، دروس��ت خانه قین له شارى شێوازى بگرێ�ته وه ، سه رانسه رى کوردستان ده چێت قه ڵه م به به رزکردنه وه ى که مپینه ش ئه م چاالکى داواده ک����ه ن، چیتر زمانى ده رده ب����ڕن و ن��اڕه زای��ى ک����وردى ل��ه ب��اک��ور و رۆژه�����ه اڵت و رۆژئ�����اواى رۆژنامه نووسانیش نه کرێت، قه ده غه کوردستان )چه تر(دا رۆژنامه ی له به رده م )2010/11/25(

به قه ڵه مه کانیان پشگیری ئه و داخوازییه یان کرد.

]‌سلێمانى‌ـ‌دانیار‌سه‌نگه‌ر‌‌[

له وه باس که شناسى سلێمانى به رپرسێکى ئۆتۆمبێل ژماره ی زۆربوونی به هۆی ده کات، سلێمانی شاری کارگه کانه وه ، و موه لیده و له دوای شاره کانی )به سره و عه ماره ( له ڕووی ژینگه ییه وه به سێهه م شاری پیسبووى عێراقدا شێرپه نجه رێژه ی هه ربۆیه ده کرێت، ئه ژمار

جۆراوجۆره کان تیایدا زۆربووه .فه رمانگه ى ب��ه ڕێ��وه ب��ه ری ف���ه ره ج( حسن )دارا که شناسی و بومه له رزه ی سلێمانی له کۆنگره یه کى رۆژنامه وانیدا رایگه یاند: »به هۆی زۆربوونی ژماره ی ئۆتۆمبێل و مۆلیده و کارگه کانه وه ئێستا شاری سلێمانی له دوای شاره کانی به سره و عه ماره له ڕووی ژینگه ییه وه به سێهه م شاری پیسبوو له عێراقدا ئه ژمار

ده کرێت، هه ربۆیه رێژه ی شێرپه نجه جۆراوجۆره کان تیایدا زۆربووه به تایبه تى شێرپه نجه ی مه مک«.

ناوبراو وتیشی: له ئێستادا گۆنگره یه کی تایبه ت به بواری ژیگه ی له شاری عه مان و به یروت و قاهیره و بۆن به ڕێوه ده چێت، بۆ مه به ستی هۆکاره سروشتی و

مرۆییه کانی پیسبونی ژینگه ی. ئه وه شى وت، به هه ماهه نگی له گه ڵ به ڕێوه به رایه تی په روه رده ی سلێمانی له ئێستادا له هه ندێ خوێندنگه وان��ه ی ژینگه ده ڵێنه وه و داواش��ی له مامۆستایانی ئایینی کرد، له وتاره کانی ڕۆژی هه ینییاندا زیاتر

باس له ژینگه و پاراستنی ژینگه بکه ن.داواشى کرد، بایه خ بدرێت به پانتاییه سه وزاییه کان و رواندنی نه مام و سه وزکردنی باخچه ی زیاتر، تا

رێژه ی سه وزایی له شاری سلێمانیدا زیاتر ببێت.

پاشماوەی هەواڵی ئاسایش و پارێزگای ...

دواى )به سره و عه ماره ( ژینگه ى سلێمانى پیسترین شارى عێراقه

که رکوک، )150( به نزینخانه ى

ئه هلى داده خرێن

ساڵی یه که م ژماره 33

دووشه ممه 2010/11/29

3

راپۆرت

] ئا: هانا ئازاد [

جیهاد ئه مینی مه ال نه بوه ته وه یه کالیی )1997(دا له ساڵی که ک��ردووه تیرۆری کێ له الیه ن چه ند که سێکه وه تیرۆر کرا. هه ندێک عه لی که ئه وه ده که ن بۆ ئاماژه سه رچاوه به اڵم له تیرۆرکردنیدا، هه بێت ده ستی باپیر

به رپرسانی کۆمه ڵ ئه مه ره تده که نه وه .

مه ال ئه مین کێ بوو؟جیهاد، ئه مینی به مه ال ن��اس��راوه پ��ی��رداود، ئه مین ئه ندامی سه ره تا )1991( ساڵی راپه ڕینی ل��ه دوای بزووتنه وه ی ئیسالمی بوو، دواتر له بزوتنه وه جیاده بێته وه له گه ڵ و ده هێنێت پێ جیهادی کۆمه ڵه یه کی و له رووداوێکی له ناکاو کۆمه ڵه که یدا گ��ه وره ب��وون��ی نادیاردا تیرۆر ده کرێت، مه ال کرێکار ئه وکاته به ڵێن ئه ویش ماوه یه ک له پاش ده دات که ئه مین به مه ال ده چێته ناو حزبه که یه وه ، کرێکار له گه ڵ بزوتنه وه رێک ده که وێته وه و ناچێت له مباره یه وه نیاز سه عید عه لی، پسپۆڕی بواری ئیسالمی سیاسی وتی: له نێوان مه ال هاوبه ش خاڵی چه ندین کرێکاردا و جیهاد ئه مینی دووانه هه ردووکیان ئه وه یه که ئه م یه که میان هه بووه له ژێرکاریگه ری ئه ده بیات و بیروباوه ڕی سه ید قوتبدا الگریقه (که ی، فی )معالم کتێبی به تایبه تی بوون بۆنمونه مه ال کرێکار ئه م کتێبه ی وه رگێڕاوه ته سه ر زمانی کوردی و له ساڵی )1990( له ژێر کاریگه ری رێکخراوێک ئه فغانستان ش���ه ڕی و کتێبه ئ���ه و دروستده کات، مه ال ئه مینیش ئه وکاته ی که خه تیبی

ماجدیه مزگه وتی ده ب���ێ���ت ل��ه ه��ه ول��ێ��ر ب���������������ه رده وام ئ����ه م ده بێت کتێبه ی پێ ب�����ان�����گ�����ه وازی و ل�����ه س�����ه ر ده ک������ات ه�������ه ر ئ����ه وک����ات����ه نهێنی گ��روپ��ێ��ک��ی دروس�������ت ده ک�����ات ب��ه ه��ه م��ان��ش��ێ��وه ی ک��رێ��ک��ار ل��ه س��اڵ��ی ا د )1 9 9 1 (

لێکده ترازێن )1992( له ساڵی و بزوتنه وه ناو ده چنه ئه شکه وتان له سه ر بزوتنه وه شه شه می له کۆنگره ی ئیسالمی جیهادی کۆمه ڵی جیاده بێته وه ، بێتواته له راده گه یه نن، خاڵێکیتری هاوبه شیان ئه وه یه ئه م دووانه ل����ه ڕووی ئ��ای��دۆل��ۆژی��ه وه س��ه ر ب��ه ڕێ��ب��ازی سه له فی جیهادین، ئه وکاته ی مه ال کرێکار له شارۆچکه ی دیانا گروپێکی بچوکی هه بووه به ناوی کۆمه ڵی ئیسالمی مه ال ئه مینیش گروپێکی هه یه و تیپێکی چه کداری به سه رکردایه تی ئیسالمی بزوتنه وه ی له ناو هه بووه )محه مه د ئیحسان( به ناوی تیپی ئه بابه یله بڕیاریانداوه به یه که وه رێکخراوێکی سه له فی جیهادیی چه کداری

ناو گه ڕایه وه کرێکار دوات��ر ب��ه اڵم دامه زرێنن، نوێ بزوتنه وه و ئه و بیرۆکه یه فه شه لی هێنا. له و باره یه وه مه کته بى پێشووی ئه ندامى ب��ازی��ان��ى، د.م��ح��ه م��ه د

سیاسى بزووتنه وه ى باسی ئیسالمى، ل�������ه وه ک�������رد ک��ه ن��ام��ه ی به شێکى م���اس���ت���ه ره ک���ه ی ت���ای���ب���ه ت���ک���ردووه ب���ه ن���اوب���راو ت��ێ��ی��دا ئاماژه ى به وه کردووه م������ه ال ئ���ه م���ی���ن، دام�����ه زرێ�����ن�����ه رى ک�������ۆم�������ه ڵ�������ه ى ئیسالمیه جیهادى ل���ه ک���وردس���ت���ان���دا

له سه ره تاى ساڵه کانى )1980(ه وه که ناوى ته واوى )مه ال کۆمه ڵه که ى ئامانجى و خۆشناو(ه پیرداود ئه مین بره ودان بووه به ئیسالم و پێگه یاندنى گه نجان بۆ جیهاد، له دوای خۆی کۆمه ڵێک خوێندکارى به جێ هێشتووه .هه ر له مباره یه وه شوان رابه ر، ئه ندامى سه رکردایه تى له سه ره تا راگه یاند، به) چه تر(ى ئیسالمى کۆمه ڵى بزوتنه وه دا بووه به به رپرسى ده عوه و ئیرشادى مه ڵبه ند. دواتر په یتا په یتا کاریان بۆ جیابونه وه ده کرد، ده ستیان بۆ باره گایه ى ئه و گرت، خه لیفاندا باره گای به سه ر به هاوکارى دام��ه زرێ��ن��درا منه وه ل��ه الی��ه ن یه که مجار

برایانى خه لیفانمان.»دواى وتیشى ک��ۆم��ه ڵ س��ه رک��ردای��ه ت��ی��ه ی ئ��ه و جیابونه وه یان هه ندێ له ئه ندامانى شوراى خۆیان له گه ڵ ب����زوت����ن����ه وه م����ان����ه وه ، دوات�����ر ل��ه ک��ۆن��گ��ره ى )1992( ش��ه ش��ه م��ى ب�����وون�����ه ئ���ه ن���دام���ى س�����ه رک�����ردای�����ه ت�����ى تاگه یشتنه مه کته بى پێم بۆیه سیاسیش. وایه ئه گه ر مامۆستا ئ��ه م��ی��ن��ی��ش ل��ه ن��ێ��و و بمابایه وه بزوتنه وه زۆر بکردایه سه برى گ��ه وره ده ب��وو، ده ب��ووه

یه کێک له جه مسه ره کانى حزب«.ئه مینی مه ال تیرۆرکردنى روداوى شایه تحاڵێکى جیهاد که نه یویست ناوی باڵوبکرێته وه ده ڵێت: مه ال زۆرى ناخۆشى جیابوونه وه ى دواى جیهاد ئه مینی شاهیدحاڵه ئه و هه بووه . ئیسالمى بزوتنه وه ى له گه ڵ تیرۆر که له وکاته دا وتی: گێڕانه وه که یدا له درێژه ی به اڵم ده ک��ات، وه فدێک چ��اوه ڕوان��ى ناوبراو ده کرێت الیه نگرانى له وه ئاگادار ناکاته وه ئه م وه فده کێن دواتر بزووتنه وه ى ئه ندامێکى چه ند وه فده که ده رده ک��ه وێ��ت له ناو ده یکوژن. نیوه ڕۆ نوێژى له کاتى و ئیسالمین گروپه که ی خۆیانه وه دواتر ئه وکه سانه خۆیان ونده که ن

و له پاش ماوه یه ک گروپه که ی مه ال ئه مین یه کێکیان به ناوی )عه بدولڕه حمان( هه موو لێ ده ستگیر ده که ن دانپێدانانه که ی تۆمار ده که ن به اڵم باڵو ناکرێته وه. دواتر ئ��ه وک��ه س��ه ش ل��ه الی��ه ن ئ��اس��ای��ش��ی پ��ارت��ی��ه وه به هۆی ده کرێت ئازاد ئ������ه وه ی ف���ڕێ���ن���دراوه ل��ه الی)ک��ۆم��ه ڵ��ی و ئیسالمی( ج��ی��ه��ادی ئ������ازاد ک�������راوه . ئ��ه م زانیاریانه پسپۆره که ی ب��������واری ئ��ی��س��الم��ی سیاسی و ئه ندامه که ی سه رکردایه تی کۆمه ڵ و پشتراستیان کرده وه. رابه ر وتیشی »له کاتى تیرۆرکردنى ناوبراو هه ندێک که س ده ستگیر کران دانیان پڕکردونه ته وه ، یان پێ داناوه ، کاسێت زانیارى به زۆر چه ند رۆژ الى خۆیان به ندیان کردووه ، دواتر له شاوه یس زۆر به شێکی زانیاریه کان به گوێره ی ه��ه اڵت��وون« له کادره پێشکه وتووه کانی حزبه ئیسالمیه کان قوتابی

مه ال ئه مینن. کێ تیرۆری کرد؟

له باره ی پرسیاری ئه وه ی کێ تیرۆری کردووه ؟ نیاز سه عید عه لی، پسپۆڕه که ی بواری ئیسالمی سیاسی، له کاتی له به ستۆره ، )1997/4/9( »له ساڵى وت��ی پێشنوێژی ئه مین م��ه ال کاتێک ن��ی��وه ڕۆدا نوێژی ده کات بۆ کۆمه ڵێک که س که له گه ڵیدان له پشته وه ته قه یان لێده کرێت مه ال ئه مین و شه ش که س له هاوه اڵنی

ده کوژرێن له ناو ئه و ش������ه ش ک����ه س����ه دا خۆیی ک��وڕێ��ک��ی ئه ندامی ت��ی��ادای��ه ، کۆمه ڵی ش����ورای ئیسالمی جیهادی ک���ۆم���ه ڵ���ێ���ک و چ�����������ه ک�����������داری پ����اس����ه وان����ی ت���ری ت��ی��ادای��ه « ه��ه ر له م محه مه د ب���اره ی���ه وه ب����ازی����ان����ی وت����ی:

له سنورى پارتى تیرۆرکرا، به اڵم تائێستا لێکۆڵینه وه یه کى ورد له باره ى تیرۆرکردنى نه کراوه ، ئاسایش کێشه که ى الیه نگرانى دوات��ر ش���ارده وه ، له شێوه کان به شێوه یه ک له ڕیزه کانى کۆمه ڵى ئێستا زۆربه یان و په رته وازه بوون

ئیسالمیدان.ئه مینی جیهاد م��ه ال ت��ی��رۆرک��ردن��ى ل��ه م��ه ڕ ه��ه ر کوڕه کانى وتى: کۆمه ڵ سه رکردایه تى ئه ندامه که ى مامۆستا ئه مین تاڕاده یه ک ده زانن کێ مه ال ئه مین و هاوه اڵنى کوشت، گومانیان له چه ندان که س هه بوو، به اڵم خه ڵکى خێرخوازى نزیک خۆیان هه یه تاڕاده یه ک پێیان وتن کێ ده ستى له کوشتنى ئه ودا هه بووه ، کۆمه ڵى

جیهادیش کاتى خۆى زانیارى له وباره یه وه هه بووه .عه لی باپیر له م بابه ته دا

به وه ده که ن ئاماژه له مباره یه وه هه ندێک سه رچاوه که عه لی باپیر پیالنی تیرۆری مه ال ئه مینی داڕشتووه ، که هه بوون که س دوو ئه نساردا له ناو خۆی کاتی به شداری تیرۆرکردنه که ی بوون و وتویانه ئێمه دێینه سه ر ته له فزیۆن و ئاشکرای ده که ین که عه لی باپیر پیالن داڕێ���ژه ری ئه م ک��اره ب��ووه . له به ر ئ��ه وه ی مه ال ئه مین گه نجێکی زۆری له گه ڵدا بوو. له مباره یه وه شوان رابه ر به توندی تێوه گالنی عه لی باپیری ره ت کرده وه شێوه یه ک به هیچ باپیر عه لى »مامۆستا وت��ی و ئێمه نه بووه ، ئه وکات ئاگاى له کوشتنى مه ال ئه مین له مامۆستا عه لى باپیر نزیک بووین به حوکمى ئه وه ى ئێمه له مه کته بى ڕێکخستن بوین، مامۆستا عه لیش به رپرسى مه کته ب بوو، ئاگادارین که ناوبراو ئاگاى له م مه سه له یه نه بوو، له )1997/4/9( ئێمه له الى دێگه له له به ره ى شه ڕبوین به رانبه ر به یه کێتى، کاتێ هه واڵمان بۆ هات ئه وانه کوژراون له و کاته ئه و ڕووداوه مان زۆر پێ سه یربوو، مامۆستا عه لى باپیر ئه وکاته له سه فه رى ه���ه ن���ده ران ب���وو«. ن��ی��از س��ه ع��ی��د، س����ه ره ڕای ئ��ه وه ی باسی له وه کرد که مه ال ئه مین ملمالنێی فکری و شه خسی و رێکخراوه یی زۆری هه بووه و هه میشه ش پێشبینی کوشتنی خۆیی کردووه ، له باره ی کوشتنی »خوێندنه وه ی وت��ی باپیر عه لی ده ستهه بوونی و جیاجیا هه یه تائێستا له رووی یاساییه وه ساغ نه بۆته وه هه یه ئه مینه ، م���ه ال راس��ت��ه ق��ی��ن��ه ی ب��ک��وژی ک��ێ هه ندێک هه یه ده کات تۆمه تبار عیلمانی پارتێکی له سه رکردایه تی بزوتنه وه تاوانبار ده کات، هه یه عه لی باپیر تۆمه تبار ده کات بڵێی عه لی باپیر بووه تائێستا س�����اغ ن����ه ب����ووه ت����ه وه یاسایی الی��ه ن��ێ��ک��ی لێکۆڵینه وه نه هاتووه ل����ه م ب��اب��ه ت��ه ب��ک��ات ب��ۆچ��ون��ێ��ک��ی��ت��ری��ش هه یه ده ڵێت شێخ زانا بۆچونێکیتر ب����ووه ه�������ه ی�������ه ده ڵ�����ێ�����ت ناوخۆیی ملمالنێی رێکخراوه که یان بووه «شوان راب��ه ر هێماى ب�����ۆ ئ����ه وه ش����ک����رد، ئه وانه ى که ئاوا بنه ماڵه ى مامۆستا ئه مین حاڵى ده که ن ده یانه وێ مامۆستا عه لى باپیر له که دار بکه ن و ماڵى مه ال ئه مین به هه ڵه ببه ن و بیانکه نه دوژمنى کۆمه ڵ، محه مه د تیرۆرکراوه . ناوبراو پارتى له سنورى ته نها بازیانیش تێوه گالنی باپیر ره تده کاته وه و ده ڵێت »هیچ ملمالنێیه ک نه بووه له نێوان ئه و دوو که سه دا، چونکه نه بوو له وکاته دا به رژه وه ندى هیچ الیه نێکى ئیسالمى

مه ال ئه مین تیرۆر بکات«.چه تر زۆر هه وڵیدا ش��ااڵوی کوڕی مه ال ئه مین و مه ال کرێکار وه ربگرێت به اڵم هه وڵه کانی بێ سود

بوون.

پ����������رۆژه ی����اس����ای خ���ۆپ���ی���ش���ان���دان ک��ه په رله مانی راب�����ردوودا رۆژی له چه ند کرد، په سه ندی و تێیپه ڕاند کوردستان ئێستا چاوه ڕوانی لوتفی سه رۆکی هه رێمه تاوه کو په سه ندی نه کات و بیگێڕێته وه بۆ بۆ په رله مانی کوردستان و چاکسازی بکرێت، له و پرۆژه یاسایه دا که کۆمه ڵێک بۆ مۆڵه ت له وانه تێدایه که موکورتی خۆپیشاندان و رێگه نه دان به خۆپیشاندان و چاالکی خه ڵکانی ده ره وه ی هه رێم وه ک

پارچه کانی تری کوردستان.دوێ���ن���ێ ک��ۆم��ه ڵ��ێ��ک ل��ه خ��ه ڵ��ک��ان��ی هه ستان و چاالکانی مه ده نی رۆشنبیر ق��ه ڵ��ه م چ��االک��ی��ه ک��ی به رێکخستنی به رزکردنه وه له به رده م قونسوڵخانه ی ئێران له سلێمانی، به اڵم سه ره ڕای ئه وه ی داوای وه رگرتنی مۆڵه تیان کردبوو، به اڵم رێگایان نه دا چاالکییه که رێکبخرێت و له به رده م

قونسوڵخانه دا رێیان لێگرتن. ئ��ه م��ه ی��اس��ای م��ۆڵ��ه ت وه رگ��رت��ن��ی یه کێک سه یره به ڕاستی خۆپیشاندانه که نه زانێت له م واڵته دا چی ده گوزه رێت واده زانێت حکومه تی هه رێم هه ر رۆژه ی به اڵم خۆپیشاندان، دوو ده دات��ه مۆڵه ت ل��ه م��اوه ی چ��ه ن��د س��اڵ��ی راب�����ردوودا ئه و خۆپیشاندانانه ی رێکخراون دوو یان سێ تری ئ��ه وه ی پ��ێ��دراوه ، دانه یان مۆڵه تیان هیچیان مۆڵه تی نه بووه ، ئه گه ر داواشیان کردبێت نه یانداونه تێ. به ڕاستی یاسایه کی

جوانه نوێنه رانی گه ل په سه ندیان کرد. ئه وه ی جێگای سه رنجه و وله و یاسایه دا که به خه ڵکێک رێ��گ��ان��ادرێ��ت ه��ات��ووه و خۆپیشاندان نه بێت عێراقی هاواڵتی ناڕه زایه تی ده رببڕێت، ئه مه چ یاسایه که هێزه خۆ ئ��ه ی له خه ڵکی، رێگرتن بۆ سیاسیه ده سه اڵتداره کان هه میشه باس له وه ده که ن که ئه م پارچه ئازاده ی کوردستان ته واوکه ری پارچه کانی تری کوردستانه ، به اڵم ئه مه له واقیعدا زۆر دووره له راستیه وه . چونکه ئه و برایانه مان له پارچه کانی تری کوردستان هیچ مافێکیان نیه له هه رێمی کوردستاندا و ئێستا ئه گه ر کۆمه ڵێک کرێکاری رۆژئاوای کوردستان بیانه وێت له به رامبه ر ئه وه ی به واسته مۆڵه ت ده درێت به کۆمه ڵێک که س که په یوه ندیان هه یه له گه ڵ به رپرسانی ئه م هه رێمه و بیری قوڵ هه ڵده که نن، ئه وانیش ده بێت بێکار دابنیشن فه رمیه کانه وه ده زگ���ا بشچنه ئ��ه گ��ه ر ئ��ه وا بکه ن ب��ه وج��ۆره شتێکی دوای و راسته وخۆ ده ستگیریان ده که ن و ده یاننێرنه وه

بۆ ژێرده ستی کاک به شار ئه سه د.سه رۆک ج��ه الل مام به ڕێز له والشه وه ئه وه ده دات که لێدوان عێراق کۆماری تورکیایه ده ستی وه رداوه ته کاروباره کانی ئاسایشه کانی ب���را ب����ه اڵم ع��ێ��راق��ه وه ، هه رگیز حساب بۆ قسه ی ئه و ناکه ن و پارچه کانی بۆ چاالکیه ک رێگاناده ن تری کوردستان له هه رێمی کوردستانه وه رێ��ک بخرێت. ئ��ه رێ ب��ه ڕاس��ت ئه گه ر تورکیایه ک ئه وه نده مه رتسیدار بێت دژی مام جه اللێک که به سااڵن رێزی ده وڵه تی تورکیای ده گرت چۆن ده بێت ئێمه به یاسا رێگا له خه ڵکانی که مپی مه خمور بگرین ئ��ه وه ی دژی ده رب���ڕن. ناڕه زایه تیان که

تورکیا مافه کانیان پێنادات. ئه گه ر نوێنه رای گه ل ئه م جۆره یاسایه مان بۆ ده ربکه ن به راستی شایه نی ئه وه ن نه ک ته نها به نوێنه ری خۆمانیان بزانین، به ڵکو ئه وه نده کێ چونکه په رستین، بیشیان دڵسۆزی گه له نه هێڵێت ناڕه زایی ده ربڕیت جگه له نوێنه رانی ئه م هه رێمه من به و باوه ڕه شایه تومانم په نجه ی بریا که گه یشتم )2009/7/25( ل��ه رۆژی و پێوه نه بوایه بریا نه خۆشبوومایه بۆ ئه وه ی نه متوانیبایه نوێنه رانه ی که ده بێت به م ب��ده م ده ن��گ

مۆڵه تت بده ن تاڕای خۆت ده رببڕیت.

یاسا جوانه که ی نوێنه رانی گه ل

] ئا/ کارزان تاریق [

چاره نوسی شه ممه پێنج رۆژی بڕیاره یه کێتی مامۆستایان دیاری بکرێت، له ئێستادا به ده ستهێنانی بۆ ملمالنێیانه لیست )11(

زۆرترین ده نگی مامۆستایان.پ��اش ئ���ه وه ى ب��ۆم��اوه ى زی��ات��ر ل��ه ده س��اڵ��ه یه کێتی واب��ڕی��اره ن����ه داوه ، ئه نجام ک��ۆن��گ��ره ی مامۆستایان بڕیاره بدرێت. ئه نجام هه ڵبژاردن )12/2( رۆژی له و هه ڵبژاردنه سه رتاسه ریه ی مامۆستایاندا )396( )117,000( ب��ه ن��وێ��ن��ه رای��ه ت��ی هه ڵبژێرێن ن��وێ��ن��ه ر

مامۆستا که له )11( لیستدا کۆبوونه ته وه . ب��ڕی��ارده ری محه مه د ع��ه ب��دول��واح��د ل��ه م��ب��اره ی��ه وه لیژنه ى ب��ااڵى ه��ه ڵ��ب��ژاردن، ئ��ام��اژه ى ب��ۆ ئ��ه وه کرد و کردوه ئاماده کاریمان کۆمه ڵێک هه ڵبژاردن پێش داوامان له لیسته کان کردوه به شداربن به سه رجه م بیرو بۆچونه کانه وه . ناوبراو رایگه یاند ئه و کۆنگره یه به پێی ژماره چوارى و رێکخراوه کان ژماره حه وتى یاسای راسته وخۆ هه موو به شێوازێکى په رله مانى کوردستان و زانکۆ تا ساوایانه وه له باخچه ى هه ر مامۆستایان په یمانگاکان به فه رمانى دامه زراندن ناویان چووه ته ناو مامۆستایان یه کێتی ئه ندامى ده بنه موچه لیستى

ده توانن ده نگ بده ن.ب����ڕی����ارده ری ل��ی��ژن��ه ی ب����ااڵی ه���ه ڵ���ب���ژاردن وت��ی یه کێتی ئ��ه ن��دام��ى م��ام��ۆس��ت��ا )117,000(«زان��ک��ۆى ل��ه م��ام��ۆس��ت��ای��ان��ى بێجگه م��ام��ۆس��ت��ای��ان��ن

دهۆک که تائێستا هیچ ئینتیمایه کیان بۆ یه کێتی قسه کانیدا له درێژه ى عه بدولواحد نیه « مامۆستایان وتى »کۆى ئه و نوێنه رانه ى که له هه ڵبژاردندا به شدارى ئه ندامێتى له وه ش بێجگه مامۆستان )396( ده که ن هه ڵبژاردن و ده سته ى شه ش لق به مانه و هه ندێکیتره وه هه روه ها کۆنگره . ئه ندامى )500( نزیکه ى ده گه نه وتیشى: ئه و لیستانه ى به شدارن له هه ڵبژاردن ژماره یان )کۆمه ڵ، له لیسته کانى بریتین که لیسته )11(کوردستان مامۆستایانى زه حمه تکێشان، یه کگرتوو، س��ه رده م )پیشه یى(، شیوعى یه کێتی(، و )پارتی تورکمانى، سه ربه خۆکان، پ��ارێ��زگ��اران، )گ���ۆڕان(، هه ر لیستانه ئه و ئه ندامانى کۆى ئاشورى( و کلد ده ک���ات م��ام��ۆس��ت��ا ن��وێ��ن��ه رى )300( ئ��ه ن��دام��ێ��ک

له کۆنگره دا.دوانزه هه مین ده به سترێت ئێستا کۆنگره یه ی ئه م ک��ۆن��گ��ره ی ئ���ه و ی��ه ک��ێ��ت��ی��ه ی��ه م����اوه ی ده س��اڵ��ی��ش��ه کۆنگره ی خۆی نه به ستووه ، له باره ی ئه و هه یکه له ی که موکورتیه کانی و هه یه مامۆستایاندا له یه کێتی م��ام��ۆس��ت��ای��ان، یه کێتى ئ��ه ن��دام��ى ن����ورى، س��ی��روان ئاماژه ى کوردستان، مامۆستایانی لیستی له سه ر کرد مامۆستایان یه کێتى به که موکورتیه کانى بێ دام��وده زگ��ای��ه ک و رێ��ک��خ��راو هیچ پێیوایه و که موکوڕى نابێت و ناتوانن ئیشه کانیان کامل بکه ن له به ر ئه وه ى کێشه کان زۆره له گه ڵ ئه وه ش زۆرکارى چاکمان کردوه ئه وه ش ماوه بۆ لیستى دواى خۆمان

به جێی ده هێڵین.

عوسمان محه مه د، ئه ندامی لیستی سه ربه خۆکان، له الیه ن مامۆستایان سه ندیکاى »قۆرغکردنى وتی دوو هێزه وه و ئه نجامنه دانى هه ڵبژاردن بۆ ماوه ى زیاتر له ده ساڵ خۆى له خۆیدا که موکورتیه له م سه ندیکایه ، ئه مه ش واى کردووه له ئاستى داواکارى مامۆستایاندا و به باشتر ل��ه ن��اوچ��وو رژێ��م��ى س��ه رده م��ى و نه بێت رێکوپێکتر دابنرێت« به اڵم له به رامبه ر ئه م هیوایه ی ئه ڵاڵى ئاماده یى به ڕێوه به رى ئه حمه د، ئارى ئه واندا مامۆستایه کى بێالیه نه و سه ر به هیچ لیستێک نیه الى وایه ئه م هه ڵبژاردنه ش وه ک هه ڵبژاردنه کانى تره و گۆڕانکارى تێدا نابینرێ ته نها ملمالنێى ناو لیسته کان نه بێت. له قسه کانیدا وتى: ده ستى حزب به سه ر یه کێتى یه کێتى له به رئه وه ى زاڵه لیسته کاندا و مامۆستایان کۆبونه وه ى بۆچى سه ربه خۆیه ئه گه ر مامۆستایان حزبیه کاندا له کۆمیته قوتابخانه کان به ڕێوه به ری

ده کرێت، بۆیه هیچ بونێکى سه ربه خۆى پێوه نابینم.ب��ه گ��وێ��ره ی ئ���ه و زان��ی��اری��ان��ه ی ب��اڵوک��راون��ه ت��ه وه ملیۆن )130( داوای م��ام��ۆس��ت��ای��ان ی��ه ک��ێ��ت��ی دیناریان له حکومه تی هه رێم کردووه بۆ ئه نجامدانی بۆ ملیۆنی به اڵم حکومه ت )100( کۆنگره که یان، مامۆستایانی لیستی ئه ندامه که ی ته رخانکردوون. »هه ندێ وتی )چه تر( بۆ له قسه کانیدا کوردستان و ک��ردوه ئیشیان رێکخراوه ئ��ه م له ناو له لیسته کان وه ک مامۆستایانن یه کێتی ئه ندامى تائێستاش یه کگرتوو، کۆمه ڵ، زه حمه تکێشان، ( لیسته کانى س��ۆس��ی��ال��س��ت، ش��ی��وع��ى( ب���ه رده وام���ی���ش���ن، ل��ه ب��ه ر

یه کێتی کێشه کانى باسى هه ڵبژاردن پروپاگه نده ى به شێکبن خۆشیان ده بێت وات��ه ده ک��ه ن مامۆستایان له یه کێتی مامۆستایاندا هه یه . له و که موکورتیانه ى زۆرینه ى مامۆستایان یه کێتی وای��ه الى ه��ه روه ه��ا سندوقى ئه مه ش که ده هێنێت ب��ه ده س��ت ده نگه کان ناتوانێت له خۆیه وه که سیش ده ک��ات دی��ارى ده نگدان

ئه و بڕیاره بدات. وتیشی سه ربه خۆکانیش لیستی ئه ندامه ی ئ��ه و »یه کێتی مامۆستایان سیسته مى به زۆرکردنه ئه ندامى تێدا به دى ده کرێت، ئه مه ش ئه گه ر سه ربه خۆیى هه بێت له وه ى بێجگه ئه مه ده بێت، ئاره زومه ندانه ئه ندامبوون تایبه تیان جێگه ى له مه وبه ر سااڵنێک مامۆستایان له نه خۆشخانه کاندا هه بووه به پێى پسپۆڕى به ڕێوه به رى خوێندنگاکان دانراون، به اڵم ئێستا ئه و ده سته بااڵیه ی حزبى ب���ه رژه وه ن���دى بنه مای ل��ه س��ه ر هه یه تى ح��زب

ئیشه کان ده کرێت«.سه رده م مامۆستایانی وته بێژی فایه ق، سه نگه ر )گۆڕان( سه ره رای ئه وه ی گه شبینه و ئه م هه ڵبژاردنه رایده گه یه نێت ده کات، وه سف وه رچه رخان به سه ره تای ژماره ی کاندیده کانیان له سه رتاسه ری هه رێمدا زیاتر

له )250( کاندیده . به اڵم جیاواز له هه موو قسه کان ئاری ئه حمه د وتی مامۆستایان الى متمانه یان مامۆستایان »یه کێتى نایانه وێت بچن بۆیه زۆربه ى مامۆستایان ونکردووه ،

بۆ ده نگدان«.

حامیدشارباژێڕی

له باره ی تیرۆری مه ال ئه مینی جیهاده وه

سه رکردایه تییه کی کۆمه ڵ: کوڕه کانى تاڕاده یه ک ده زانن کێ مه ال ئه مین و هاوه اڵنى کوشت

رێكخراوی مامۆستایان قۆرغ كراوە، سەردەمی رژێمی لەناوچوو باشتر بوولیستی مامۆستایانی سەربەخۆ:

محه مه د بازیانی:

ئاسایش کێشه که ى به شێوه یه ک له شێوه کان شارده وه

شاهید رووداوێک:

مه ال ئه مین دواى جیابوونه وه ى ناخۆشى زۆرى له گه ڵ بزوتنه وه ى ئیسالمى هه بوو

ئه ندامێکی سه رکردایه تی کۆمه ڵ:

کاریان بۆ جیابوونه وه ده کرد، ده ستیان به سه ر باره گای خه لیفاندا گرت

دووشه‌ممه‌ 2010/11/8 ساڵی یه که م ژماره 33

دووشه ممه 2010/11/29

4

کوردستانی وهەرێمی

] ئا/ ئاسۆ جه وهه ر [

له که ناره کانى )1973( ساڵى له نیسانى پایته ختى ئه نقه ره ى چ��وب��وک(ى )ب��ه ن��داوى تورکیا، ته نها شه ش که س بوون، هه ندێکجار به دانیشتنه وه ، هه ندێکجاریش به پێوه ، گفتوگۆیان ده کرد و ده یانویست وه ک گروپێکى هۆکاره که یان بجوڵێینه وه ، کوردستانى ده گێڕایه وه بۆ ئه وه ى کوردستان داگیر کراوه ، بۆ نهێنییه که ى یه که مینجار بۆ ئ��االن ئ��ۆج

گروپه که راگه یاند و ده ستیان پێکرد. بزوتنه وه یه ک له نکۆڵیکردن س��اڵ ده ی���ان دواى دامه زرا، خاوه ندارى له و شته ده کرد که ده وڵه ت ده یوت بوونى نییه ، به کارهێنانى ئه و وشه یه ش به تاوان ده بیندرا، له )27(ى تشرینى دووه مى )1978( له گوندى )فیس(ى ئامه دى باکورى کوردستان وه ک گروپێکى )22( که سى به پارتى بونى خۆیان راگه یاند و ناوى خۆیان نا »پارتیا کارکه رێن کوردستان«. له ته موزى )1979( به شێکیان ده گه نه وارى پێغه مبه ران � ئورفا و به شوێن النه یه کى ئارامدا به سوریادا هه نگاو ده نێن و له لوبناندا ل��ه ڕوى خ��ۆی��ان ب��ه چ��ڕى سااڵنێک و ده گیرسێنه وه ئایدیۆلۆژیى و رێکخستن و سه ربازییه وه له وێ په روه رده

ده که ن و دواتر ده گه ڕێنه وه . په که که و دوژمنه کانى

ره ها، به شێوه یه کى جیهانییه کان و هه رێمى هێزه خۆیانه وه له الیه ن بزوتنه وه یه ئه م بۆ خۆیان دژایه تى گه یاندوه ته ئاستى بااڵ، تورکیا، ئێران و سوریا و عێراق،

له سه ر له نێوبردنى ئه م پارته په یوه ندییه دیپلۆماتییه کانیان درێژه پێداوه . ئیسرائیل سااڵنه پێشکه توترین چه ک و فڕۆکه ى بێ فڕۆکه وانى به بڕى )257( ملیۆن دۆالر داوه ته تورکیا بۆ دۆزینه وه ى سه رکرده و باره گاکانى ده که نه وه له وه ئاماره فه رمییه کان جه خت په که که . ل��ه س��ه ره ت��اى دام��ه زران��دن��ى ئ��ه م ب��زوت��ن��ه وه ی��ه وه تورکیا له دژایه تیکردنیدا پتر له )400( ملیارد دۆالرى خه رج

کردووه . ئه مریکاش له دژایه تیکردنى ئه م جواڵنه وه کوردییه دا هه واڵگرى راپۆرتێکى ب��ه رک��ه وت��ووه ، شێرى پشکى ئه مریکى ساڵى )1979( ئه مه پشتڕاسته ده کاته وه ، راب�����ردوودا س����ه ده ى )1979(ى ل��ه س��اڵ��ى ک��ات��ێ��ک واڵته که وه له الیه ن له تاران ئه مریکا کونسوڵخانه ى له راپۆرته کان یه کێک ده گیرێت، به سه ردا ده ستى کوردى بزوتنه وه یه کى که ک��ردوه ئ��ه وه بۆ ئاماژه ى به هێز به ناوى په که که زۆر به خێرایی پێشده که وێت و مه ترسى و زه ره رى زۆر بۆ ستراتیژى ئه مه ریکا دروست ده کات له رۆژهه اڵتى ناوه ڕاستدا. سه رکردایه تى سیاسى هه رێمى سیاسى له چاودێرانى به شێک و پارته ئه م جه خت له وه ده که نه وه که ئه مریکا پێش ئه وه ى گورز بووه شێنێت ترى نه یاره کانى و قاعیده له رێکخراوى ئایدیۆڵۆژیاى یه که مجار ناوه ڕاستدا له رۆژهه اڵتى ساڵى ئه مه ش بۆ بینیوه . به ئاسته نگ په که که ى )1999( له ده ستگیرکردنى عه بدوڵاڵ ئۆجه الن، رێبه رى ئه م پارته دا رۆڵێکى گه وره ى بینیوه و پێشیوا بووه که په که که خاوه ن فکرێکى چه پ بووه و نزیک بووه له سنوره کانى روسیا و کێڵگه نه وتییه کانى عه ره ب، ده ستگیرکردنى ل��ه وداى بینیوه . به مه ترسى ئه مه ى عه بدواڵ ئۆجه النیش، ئه مریکا ئاماژه ى بۆ ئه وه کرد که له و بڕوایه دا نه بووه که ئه وکاردانه وه به هێزه ى هه بێت و ئه وه نده الیه نگرى هه بێت و )64( که س خۆى بۆ

بسوتێنن. ئایدیۆلۆژیاى په که که

ئ���ای���دی���ۆل���ۆژی���ای پ���ه ک���ه ک���ه س����ه ره ت����ا ب��ن��ه م��ا

شۆڕشگێڕییه کانی مارکسیزم � لینینیزم خۆراکى ده دا و له کایه ى سیاسیشدا رۆڵى پارتێکى مارکسى ده بینى. ئه م بزوتنه وه یه له الیه ن عه بدواڵ ئۆجه النى رێبه رییه وه هه ر زوو وزه ى فکرى ده خاته نێو ده مارى رێکخستنه کانییه وه سیستماتیکى به شێوه یه کى دۆسته کانى و ئه ندام و په روه رده ده کات، جیاواز له هه موو شۆڕشه کوردیه کان رێژه یه کى به رچاو ژن له وپارته دا پێگه ى خۆى هه یه و ته نانه ت شۆڕه که شیان به شۆڕشى ژن ناو ده به ن، ته نها رێکخراوى جیهانین که پارتى تایبه ت به ژنیان هه یه »کۆما ژنێن بڵند« که ده یان کۆمه ڵه و دامه زراوه ى ژنان له خۆى کۆده کاته وه ، له سه ر بنه مایه کى زانستى بایه خێکى فراوان به په روه ده ده ده ن، بۆ جه ختکردنه وه ش »له هه موو که سێک هه یه ب��اوه ی��ان وت��ه ئ��ه و له مه خۆیان ک��ه نابورین که سانه ل��ه و ته نها ده ب��ووری��ن، په روه رده ناکه ن«، ئێستاش به چڕى له ئه کادیمیاکانیاندا پ��ه روه رده هه ڵوێسته ده ک��ه ن، ئه مه ش پێوستى له سه ر به که سایه تیه کى ئایدۆلۆج و بیردۆزه ، ئۆجه الن له مه دا به سااڵن له ئه کادیمیاکانى پارته که یدا له سه ری ده چوو، کچان و کوڕانى پ��ه روه رده ده ک��رد، که سانى نزیک له ئۆجه الن ئه وه ده گێڕنه وه محازه ره کانى به بێ پچڕان گفتوگۆ و به قسه کردن کاتژمێردا ده تا له شه ش ده گه یانده ئاماده بووان، له مه شدا به ر له ده ستگیرکردنى په رتوکدا ل��ه س��ه دان نوسینه کانى و م��ح��ازه ره ک��ۆى نوسراونه ته وه و له زیندانیشدا تائێستا پتر له )4( هه زار لێکۆڵینه وه ، به شێوه ى په رتوکدا )10( له الپ��ه ڕه ى ده رباره ى مێژوو، کۆمه ڵناسى، فه لسه فه ، دین، ژینگه و سه رمایه دارى و...هتد، نوسیوه . ئیتر له دواى گیرانى خۆیدا به ستراتیژى تر جارێکى په که که ئۆجه الن، ده چێته وه و سیسته مێکى نوێ به ناوى کۆنفیدرالیزمى دیموکراتى راده گه یه نێت و سه دان پارت و رێکخراو و کۆمه ڵه و دام��ه زراوه ى مه ده نى به پێى ره وشى سیاسى ئه و هه رێم و ده وڵه تانه ى که کوردیان تێدایه رێکده خات و به پشبه ستن به تیۆر و فکرى ئۆجه الن دروست ده که ن جڤاکێن کۆما چه ترى له ژێر په که که شه وه به و

لێکۆڵه رانى به گوته ى کۆده کرێته وه ؛ کوردستاندا نوێدا کورد یه که مجاره سیاسى و فکرى له مێژووى

ده بێته خاوه نى سیسته مێکى خۆماڵى.

سیسته مێکى خۆماڵى گه وره ترین دژایه تى کردنى په که که ، له الیه ن هێزه هه رێمى و جیهانییه وه کانه وه زیاتر بۆ ئه وه ده گه ڕێته وه که ئه م بزوتنه وه یه به پشبه ستن به ئایدیۆلۆژیاى خۆى، سه رمایه دارى سیسته مى ئه ڵته رناتیفى وه ک خۆى ده بینێت ته نانه ت شۆڕشه که شیان به شۆرشى مرۆڤایه تى ناو ده به ن، ئه م جواڵنه وه کوردییه هه ر ته نها له شێوازێکى ته نگى نه ته وه ییدا گیرى نه خوارد، به ڵکو هه ر له سه ره تاى دامه زراندنییه وه نه ته وه ى: تورک و چه رکه س و الس، به شدارى دامه زراندنى ده که ن و ئێستاشى له گه ڵدا بێت نه ته وه کانى تورک، ئه رمه ن، عه ره ب، ئه ڵمانى و ئه فغانى و پاکستانى و یۆنانى و...هتد خۆیان تێدا بینیوه ته وه و په روه رده کراون، عه بدواڵ ئۆجه الن، له مه دا به شێوه یه کى له بنه ماکانى سیسته مى زانستى قوڵ و ره ها ره خنه سه رمایه دارى ده گرێت و ده یسه لمێنێت که سه رمایه دارى

س��ه رم��ای��ه داری��ش ده س��ه اڵت��ه ، به ڵکو نییه ئ��اب��ووری پێداگریش به اڵیه ک بۆ مرۆڤایه تى ده بینێت، وه ک ده کات که رۆژهه اڵتى ناوه ڕاست بۆ تێپه ڕاندنى ئه و گێژاوه ى تێیدایه کۆنفیدرالیزمى دیموکراتى به چاره سه ر ده بینێت، لێره شدا په که که ده ستکارى نه خشه ى سیاسى رۆژهه اڵتى ناوه ڕه ست ده کات و رێکخستنه کانى له م هه رێمانه ى وه ک: تورکیا، ئێران، ئێراق، سوریا و لوبنان

و جه زائیردا به ڕێوه ده بات.په که که به دامه زراندنی پێیوایه گه ل، کۆنگره ی چاره نووسی کوردان گۆڕا و له سه ر هه موو رۆژهه اڵتی ناوه ڕاست کاریگه ری هه بوو. په که که ییه کان ئاماژه بۆ ئ��ه وه ش ده ک��ه ن که په که که شۆڕشی، نه ته وه یی دیموکراتى، کۆمه اڵیه تی و کلتوری ده ست پێکرد و

شۆڕشی ژنیشی پێشخست. ک��ۆن��گ��ره ى گ���ه ل ئ����ه وه ش ده ڵ���ێ���ن: ک���ات کاتی

چاره سه رکردنی سیاسیانه ی کێشه ی کورده .ساڵى مانگه )32(م��ی��ن ئ��ه م پارته )27(ى ئ��ه م

دامه زراندنى خۆى تێپه ڕاند.

] وه رگێڕانى/ بارام سوبحى [

تورکیا وه به رهێنانى له عێراقدا زیاتر ده کات و هه وڵى گه ڕانه وه ى هه یمه نه و به هێزبونى پێگه ى وه ک هێزێکى له شوێنێکى وزه سه رچاوه یه کى هه رێمى و سیاسى

باشدا، له ماوه یه کى دوره وه هه وڵى بۆده دات.سااڵنێکه دیبلۆماسیه تى تورکیا جه خت له ئه وروپا ده کاته وه ، به اڵم ئێستا بایه خپێدانه کانى بۆ رۆژهه اڵتى ن��اوه ڕاس��ت گ��ۆڕی��وه و رۆڵ���ى گ��ه ش��ه ک��ردوى خۆى ده بینێت میانگیر و کاریگه ر یاریزانێکى وه ک ئێران. و سعودیه وه ک خ��ۆى له نمونه کانى زیاتر ئه نقه ره وتیان: سیاسه تمه داران و دیبلۆماتکاران رێککه وتننامه کانى ل��ه س��ه ر ده ک���ات کێبڕکێ ژێرخان و گرێبه ستى وزه ، ئێستاش بۆته یاریزانێکى هه وڵه کانى سیاسى و گۆڕه پانى له سه ر کاریگه ر خۆى چڕکردۆته وه بۆ پێکهێنانى حکومه تێک که

که مینه ى سوننه دورنه خاته وه . ناوه ڕاست رۆژه��ه اڵت��ى ت��وێ��ژه رى بێنده ر، ده یڤید نییه له واشنتۆن، وتى »پێویست له گروپى یۆراسیا ئه مه له سه ر حیسابى په یوه ندى تورکیا بێت له گه ڵ

ئه وروپا، به اڵم به ڕاستى ئه مه ده ستپێشخه رییه کى نوێیه و به ئاماژه یه ک بۆ گۆڕانى راسته قینه له سیاسه تى

تورکیادا ئه ژمار ده کرێت«.تورکیا که ناوه ندى ئیمپراتۆرییه تى عوسمانى بووه ، له ئێستادا له هه وڵى گه ڕانه وه ى پێگه ى خۆیدایه ، به اڵم عه ره بییه کانیش ده وڵه ته هاوچه رخانه . به شێوازێکى په یمانى ئه ندامى که سه رسامن تورکیا به تواناى ناتۆ و هاوپه یمانى ئه مریکایه و له هه وڵى بنیادنانى په یوه ندییه کى به هێزیشدایه له گه ڵ ئه و ده وڵه تانه ى که هه ندێکیان له گه ڵ ئه وانیتر له ناکۆکیدان، له نمونه ى

ئێران و ئیسرائیل.رۆڵى چاالکى تورکیا له هه ندێک ناوچه ى عێراق زۆر به ڕوونى دیاره ، چونکه کۆمپانیا تورکییه کان له گه وره ترین وه به رهێنه رانى بوارى هوتێل و نیشته جێبون و که رتى پیشه سازى و وزه ن که له هه رێمى کوردستانى شێوه سه ربه خۆ له باکورى عێراق. هه روه ها له هه وڵى

زیادکردنى بوونى خۆیدایه له باشورى عێراقیش.مانگى رابردوو نورى مالیکى سه رۆک وه زیرانى ع��ێ��راق س���ه ردان���ى ت��ورک��ی��اى ک���رد ک��ه یه کێکه

له گه وره ترین هاوبه شه بازرگانیه کانى عێراق، ئه وه ش له میانى گه شتێکیدا بوو بۆ کۆکردنه وه ى پشتیوانى سه رۆکایه تى پۆستى وه رگرتنه وه ى بۆ نێوده وڵه تى بۆ عێراق تائێستاش دووه م. ج��ارى بۆ حکومه ت، ماوه ى زیاتر له حه وت مانگه به بێ حکومه ته ، له دواى ئه نجامدانى هه ڵبژاردنه کان که سوننه و شیعه و کورد

رکابه رى له سه ر ده سه اڵت ده که ن.سه ردانه که ى مالیکى بۆ تورکیا رۆژێک دواى ئه وه هات که کۆمپانیایه کى نه وتى تورکى )تباو(، گرێبه ستى گه شه پێدانى دوو کێڵگه ى غازى له عێراق ب��رده وه . چ��اودێ��ران ده ڵێن: ئ��ه وه ش هێمایه که له سه ر وزه ، پردێکى ببێته ئه وه ى بۆ تورکیا ئاره زووه کانى

له نێوان ئه وروپا و رۆژهه اڵتى ناوه ڕاستدا.عێراق چاره کێک هه نارده ى نه وتى خۆى له ڕێگه ى که ده ک��ات هه نارده جیهان( � )که رکوک هێڵى له سه ر که ناره ئاوه درێژه کانى تورکیا له سه ر ده ریاى ناوه ڕاست کۆتایى دێت. عێراق له هه وڵى راکێشانى هێڵێکى نوێدایه و ده ڵێت له و ڕێگه یه وه ده توانن پانزه تورکیاوه له ڕێگه ى غاز مه ترى چوارگۆشه ملیار

بده نه ئه وروپا، له ڕێگه ى هێڵى )نابۆکۆ( که بڕیاره دروس��ت بکرێت و تێچونه که ى به یانزه ملیار دۆالر

خه مڵێنراوه . له کاروبارى پسپۆڕ توێژه رى کیزۆک، ساموێل )AHS( رۆژه��ه اڵت��ى ن��اوه ڕاس��ت ل���ه دام���ه زراوه ىئێنرجى، وتى »تورکیا تێده کۆشێت بۆ ئه وه ى له سه ر خاکه که یه وه غازى عێراق ره وان��ه ى ئه وروپا بکرێت. له به رئه وه ى تائێستاش ده ستکه وتنى غازى تورکمانستان و ئێران ئه سته مه ، ئه گه ر مه حاڵیش نه بێت. له به رئه وه له کاتى ئێستادا، عێراق یه کێکه له ئه گه ره کان که

ره نگه له ده یه ى داهاتوودا بێته دى«.راوێژکارى، ئێنرجى )BFC( له ق��ادرى، ره عد عێراق له گه ڵ جیاواز به ڕێگاى »تورکه کان وتى که رێگایه ى ئ��ه و شێوه ى به هه مان نزیکده بنه وه ، له سه ره تاى نه وه ده کاندا له ئاسیاى ناوه ند نزیکبوونه وه و بوونه خاوه نى به رژه وه ندى بازرگانى گرنگ له وێ«.

عێراق ،)1991( ساڵى ک��ه ن��داوى له شه ڕى ب��ه ر له پاش ئه ڵمانیا، دووه م گه وره ترین هاوبه شى بازرگانى تورکیا بوو. هه ردوو ده وڵه ت چاوه ڕوان ده که ن قه باره ى

بازرگانی نێوانیان گه شه بکات و بگاته بیست ملیار ساڵى له کاتێکدا داه��ات��وودا، ساڵى له چوار دۆالر

رابردوو گه یشته شه ش ملیار دۆالر. له کۆى )1170( کۆمپانیا که له باکورى عێراق )640( تیایدا، زۆرینه ن کورده کان که کارده که ن کۆمپانیاى تورکیا، واته نزیکه ى له )55%( کۆمپانیا

بیانییه کان پێکده هێنن.ج���اال ره ی���ان���ى، ت���وێ���ژه رى پ��س��پ��ۆڕ ل��ه ک��اروب��ارى )AHS( رۆژه��ه اڵت��ى ن��اوه ڕاس��ت ل���ه دام���ه زراوه ىبه رژه وه ندییه »له کاتێکدا وتى ئینسایت، گلۆبال پێویسته ب��ه اڵم بنه ڕه تین، هێشتاکه بازرگانیه کان بڕوانینه به رژه وه ندییه کانى تورکیا وه ک ئامرازێکى پله یه ک مسۆگه رکردنى بۆ سیاسى، ستراتیژى ناوچه ى ل��ه س��ه ر به ستراو پ��ێ پشت له ئاڵوگۆڕى کوردستان و عێراق به شێوه یه کى فراوان. له کۆتایشدا زیادبوونى وه به رهێنانى تورکیا له عێراق، تواناى تورکیا بۆ کاریگه رى دانان له سه ر ره وتى رووداوه سیاسیه کانى

عێراق زیاتر ده کات«.له‌‌رۆیته‌رزه‌وه‌

)PKK( کورته یه ک له سه ر چۆنێتی دروست بوونی

تورکیا له کوردستانه وه ده یه وێت هه یمه نه ى خۆى له عێراقدا به هێز بکات

له کاتێکدا له م رۆژانه دا باسی زمانی دایک بۆ ڕێکخراوه به رفراوان که مپینێکی و گه رمه پشتگیریکردن له پ��ه روه رده به زمانی دایک له باکور و رۆژهه اڵتی کوردستان، که چى به رپرسى زمانى قه ده غه کردنى بڕیارى سه قز پ���ه روه رده ى

کوردى ده دات.و پ���ه روه رده به رپرسى رۆسته می( )م��وزه ف��ه ر بارهێنانی شارستانی شارى سه قز له نامه یه کی شاره ، ئه و قوتابخانه کانی هه موو بۆ تایبه تدا فه رمانی داوه ده بێ قوتابیه کان ته نیا به زمانی به قسه کردنیان مافی و بکه ن قسه فارسی زمانی کوردی نییه ، ئه و به رپرسه زمانى کوردى

وه ک زمانى میللى نه ک خوێندن باسکردووه .سه قز پ����ه روه رده ى به رپرسه ى ئ��ه و بڕیاره که ى بووه ته هۆکاری نیشاندانی ناڕه زایه تی به رفراوانی مامۆستایان و قوتابیانی شاری سه قز و وه ک

له ناوبردنى ناسنامه له و بڕیاره ده ڕوانن.

له )کانییه ره شی( سه ر به هه رێمی )کێله شین( ئاکامی له شنۆ، ش��ارى نزیک له هه ڵکه وتوو گوندنشین دوو ئێرانیدا سه ربازانی ته قه کردنی دیکه ش گوندنشینێکی و ل��ه ده س��ت��دا گیانیان

برینداربوو.ده ستمان به که زانیاریانه ی ئ��ه و گ��وێ��ره ى به گه یشتووه ، کاتێک ئه و گوندنشینانه ویستوویانه ئێران تێپه ڕی باشوری کوردستان ببن، هێزه کانی ئه و ئاکامی ل��ه و س��ه ری��ان ک��ردووه ت��ه هێرشیان )لوقمان ناوه کانی به گوندنشین دوو هێرشه دا، و ده س��ت��داوه له گیانیان میرانی( ن��ادر و تاهیر گوندنشینێک به ناوی )موسا ته ها پوور( بریندار

بووه .هه روه ها زانراوه گوندنشینان بۆ ئه وه ی جه نازه ی له شوێنی رووی���ان وه رب��گ��رن��ه وه ، ئ��ه و دوو که سه رووداوه ک��ه ک��ردووه و نیگه رانیشن ل��ه وه ى ده وڵه تى کاسبکاران له گه ڵ هه ڵسوکه ت به وشێوه یه ئێران

ده کات.

به رپرسانی په رله مانی ئه وروپا داوا له کۆماری دوو له سێداره دانی ده که ن حوکمی ئێران ئیسالمى به پێى رابگرێ. جاهید و شه هال ک��ورد چاالکی هه واڵێکى )24( کاتژمێر، باربارا لێخبیله ر، سه رۆکی ئه وروپا په رله مانی له ئێران نوێنه رایه تی کورسی نوێنه رایه تی کورسی جێگری لیخنه ر ک��ورت و ئێران، داوا له ئێران ده که ن له سێداره دان رابگرن و هه لومه رجێک بۆ دادگایی یاسایی و دادپه روه رانه

بره خسێنێ.ناوبراوان وتیان » هه واڵ و راپۆرته فه رمییه کان دو چاالکی سیاسی کورد به ناوه کانی حسێن خزری به سه ر له سێداره دانیان زه ینه ب جه اللیان، سزای و داسه پاوه و مه ترسی جێبه جێکردنی حوکمه که له ئارادایه «. به گوێره ی راپۆرته کان ره وتی دادگایی ئه وان دادپه روه رانه و یاسایی نه بوه و له ژێر ئازار و ئه شکه نجه دا بوون. داواش ده که ن ئه و سزایانه رابگرن.

س���ه ب���اح���ه ت ت���ون���ج���ه ل، پ���ه رل���ه م���ان���ت���اری مانگه ئ��ه م )27(ى ،BDP ئه سته نبۆڵی که ئه وه کرد، بۆ ئاماژه ى یه کدا له کۆبونه وه تورکیایه کێشه ی گه وره ترین ک��ورد کێشه ی ئێمه پێکرد، ده ستی »هه ڵبژاردنه کان وتی: و کورد کێشه ی چاره سه رکردنی قۆناغه دا له م AKP هه ڵبژاردنه کان، دوای بۆ ناهێڵینه وه دوای بخاته کێشه که چ��اره س��ه ری ده ی���ه وێ ئه و هه موو به مشێوه یه ش هه ڵبژاردنه کانه وه . بنه ڕه تی چاره سه رکردنی داواکاری که هێزانه نوێن، بنچینه یی یاسایی و ک��ورد کێشه ی ئ��ه وه ب��ۆ ئ��ام��اژه ى تونجه ل هه ڵخه ڵه تێنێت«. بۆ خه باتێک و کار هیچ AKP که کرد و ک���ورد ری��ش��ه ی��ی کێشه ی چ��اره س��ه رک��ردن��ی هێشتا و ناکات نوێ بنه ڕه تی یاسای دانانى ئه م ده دات. کردن نکۆڵی سیاسه تی به درێژه

بابه ته ش له دۆزی KCKدا دیار بوو.

کوردستان باکوری له ک��ورد، ش��اره داران��ی ک��ه ل��ه الی��ه ن گ��ه ل��ى ک����ورده وه ه��ه ڵ��ب��ژێ��ردراون، ب��ه ش��ێ��وه ی��ه ک��ی س��ی��س��ت��م��ات��ی��ک ڕوب�������ه ڕووی له و ده ب��ن��ه وه . تورکیا ده وڵ��ه ت��ی گ��وش��اره ک��ان��ی چوارچێوه یه دا نه جده ت ئاتاالى، شاره داری شارى ئه وه ى که به هۆی باکورى کوردستان باتمانى و شه ش ساڵ دوو ئۆجه الن‹‹، وتبووی »به رێز

مانگ زیندانی به سه ردا سه پێندرا .دانیشتنی دۆزی نه جده ت ئاتاالی، شاره داری له ناوبردنی ئۆپه راسیۆنه کانی له که باتمان چواره مین ل��ه ک��راب��وو، ده س��ت��ب��ه س��ه ر سیاسیدا باکورى ئامه دى شاری گرانی سزای دادگای ئه وه ی هۆی به دادگ��ا به رێوه چوو. کوردستان ئۆجه الن« »به رێز وته ی ئاتاالی، نه جده ت که ب��ه ک��اره��ێ��ن��ای��ه وه ، دادگ����اش پ��ێ��وای��ه ک��ه ئه مه سزای له ئه نجامدا و رێکخستنییه بانگه شه ی

دوو ساڵ و نیو زیندانی به سه ردا سه پێندراوه .

له‌سه‌قز،‌رێگه‌‌به‌زمانی‌کوردى‌نادرێت‌‌ ئه‌وروپا‌داوا‌ده‌کات‌خزری‌و‌جه‌اللیان‌له‌سێداره‌‌نه‌درێن‌وتى‌»به‌رێز‌ئۆج‌ئاالن«‌زیندانى‌کرا ‌‌AKPهێزه‌کان‌هه‌ڵده‌خه‌ڵه‌تێنێتهێزه‌کانی‌ئێران‌دوو‌کوردیان‌کوشت‌‌

هـــــه واڵی کوردستانی

رۆڵی ئۆجەالن له پەروردەکردنی گەریالکانی )PKK(دا

ساڵی یه که م ژماره 33

دووشه ممه 2010/11/29

5

دیدار

به فه رمی ناوی تاوانبارانمان بۆ پۆلیس و

ئاسایشی هه ولێر ناردووه ده ڵێن له سنورى ئێمه دا

نین

] دیداری/ عه دنان عەلی [

به ڕێوه به رى عه بدواڵ، دارا عه مید پۆلیسى شارى چه مچه ماڵ ، له م دیداره ی )چه تر(دا باس له ناهه مواریى بارۆدۆخى ئه منیى شاره که ده کات و هاوکات گله یش ئاسایشى پۆلیس و له به ڕێوه به رى شاره کانى هه ولێر و که رکوک ده کات که هاوکاییان ناکه ن له ده ستگیرکردنى ئه و تاوانبارانه ى له شارى چه مچه ماڵ تاوان ده که ن و له وێ خۆیان حه شار ده ده ن.

له شارى رووداوان����ه ى ئ��ه و چه تر: ب��ه زۆری ده ده ن، روو چه مچه ماڵدا

هۆکاره که ى چییه ؟- زۆرێک له کێشه کان به هۆى نزمی و الوازیى وا جارى ده ده ن، روو خه ڵکییه وه رۆشنبیرى ئاستى هه بووه دوو که س شه ڕیان کردووه ، پاش ده ستگیر ده رک��ه وت��ووه له گه ڵیاندا لێکۆڵینه وه کردنیان و کێشه که یان ته نها له سه ر ئه وه بووه به چاوێکى مۆنه وه له یه کترى یه کترییان کردووه و مۆڕه یان ته ماشاى ئ���ه وه ده گ��ه ی��ه ن��ێ��ت هه ندێک ئ��ه م��ه ش ک�����ردووه . به یه کترى به رامبه ر لێبوردنیان ئه م شاره له خه ڵکى

جار چه ندین نمونه یه ئه م نییه ، دووب��اره ب��ووه ت��ه وه ، هه ندێک له کێشه کانى تر ده گه ڕێته وه

کێشه ى ب��ۆ

درێ��ژه ئ��ه م کێشانه دوژم���ن���دارى، ع��ه ش��ای��ه رى و دوو کاتێک ئه وه یه خراپتر له هه مووى ده کێشێت، ئه و بۆ چاره سه رکردنى هه یه ، که س کێشه یه کیان ده ده ن به ڵکو هه وڵ یاسا، به ر نابه نه په نا کێشه یه به شه ڕ و ته قه کردن چاره سه رى کێشه که یان بکه ن.

چه تر: تاوانباران کێن؟- ت���اوان زۆره ، ئ��ه و ک��ه س��ان��ه ى ت���اوان و ک��ارى کۆمه ڵێک ده ک��ه ن، گێره شێوێنی ئاژاوه گێڕیى و گه نجى ده ستبه تاڵ و که سانى مل هوڕ و سه رشێتن، لێپێچینه وه م له گه ڵ بکوژێکدا بۆ نموونه جارێک کرد و پێموت بۆچى ئه و پیاوه ت کوشت، وتى خوا شێتى کردووم، به گشتى کۆمه ڵێک که سى نه فام و تێنه گه یشتوون و حه ز به سه رکێشى ده که ن، ئه گینا په نا رێگاچاره ، دۆزینه وه ى بۆ تێگه یشتوو مرۆڤى

ده باته به ر یاسا، نه ک کوشتن.ل��ه دادگ��اى گله یى خه ڵکی چ��ه ت��ر: نه ماوه و رۆڵى که ده کات چه مچه ماڵ ئازاد ته له فۆنێک به تاوانبار زۆرجار ده کات که یاسا مافیان ناپارێزێت، ئیتر چۆن خه ڵکى رێ و شوێنى یاسایى بگرنه

به ر؟- ئه وه راسته ، ئێمه خۆشمان وه ک پۆلیس ئه و چه مچه ماڵ دادگ���اى ل����ه دادوه ران و گله ییه مان له الیه ن ک��ه تاوانبارێک هه یه وا ج��ارى ه��ه ی��ه ، ب��ه رز ل��ه س��ه ر ی��اس��ای��ى داواى ب��ه رام��ب��ه ره ک��ه ی��ه وه کراوه ته وه ، ده ستگیر ده کرێت، پاش ماوه یه کى که م دادوه ر ئازادى ده کات، زۆرجار له گه ڵ دادوه ره کاندا ماف خ��اوه ن له کابراى پشتگیریم و ک��ردووه قسه م کردووه و وتوومه جه نابى دادوه ر هه ق وایه ئه و تاوانباره رووبه ڕووى دادگا بکرێته وه ، نه ک پاش هه فته یه ک دوای��ى بکرێت، ئ��ازاد هه فته دوو ی��ان به تاوانێکیتر، هه ڵده ستێت که سه ئه و خۆیه تى م��اف��ى خه ڵکی ل��ه ب��ه رئ��ه وه

له دادوه ر و دادگا گله یى بکات،

زۆرجار خه ڵکی هاتوون گله ییان له من کردووه ، پێم به اڵم ده ک��ه م، لێپێچینه وه پۆلیس وه ک وتوون من ده سه اڵتى دادوه رم نییه ، به ڕاستى دادوه رانى ئه م شاره له م کاره دا که مته رخه می ده که ن، تاوانبار که زیانى بریندار ده کات، هه ق بۆ خه ڵکی هه یه و خه ڵکی نییه دادوه ر ئازادى بکات، ئه وکات خاوه ن مافیش تۆڵه ى خۆى به شێوه یه کى نایاسایى ناکاته وه و په نا ناباته به رشه ڕ و توندوتیژیى. زۆربه ى ئه و کێشانه ى رووبه ڕوومان ده بێته وه ، ئه وه یه ئه و که سه ى به م شێوه یه ئازاد ده کرێت، خاوه ن مافیش به ده ستى خۆى تۆڵه ى یاسایى لێپێچینه وه ى دادوه ر ده ڵێت و لێده کاته وه له گه ڵ نه کردووه و مافى منى لێ نه سه ندووه ته وه ، ده دات و پ��ه الم��ارى مافیش خ��اوه ن ک��اب��راى بۆیه به شێوه یه کى نایاسایى لێپێچینه وه ى له گه ڵدا ده کات.چه تر: ئایا راسته زۆرێک له تاوانباران ح��زب��ى و ب��ه رپ��رس��ان��ى به پاڵپشتى

که سایه تى گه وره وه تاوان ده که ن؟- باوه ڕ ناکه م، کاتێک که سێک تاوان ده کات، س��ه رب��ه خ��ۆ ت���اوان ده ک���ات و ب���اوه ڕ ن��اک��ه م له پاڵ که سایه تى گه وره و که سانى حزبییه وه تاوان ئه نجام

بدات.گ��ه وره ت��اوان��ى ت��اوان��ب��اران چه تر: خه ڵکییه وه له کوشتنى هه ر ده ک��ه ن، پۆلیس بنکه ى به سه ر ته قه کردن تا کێیان ده ستى ئه وانه ئاسایشدا، و

له پشته وه یه ؟و ک���راوه بنکه که ماندا ب��ه س��ه ر ته قه راس��ت��ه -به سه ر زۆر بنکه و ده زگاشدا ته قه کراوه ، ئه وانه مان ده ستگیر کردن، کۆمه ڵێک گه نجى سه رکێش بوون

و هیچى تر، ده ستى که سیشیان له پشته وه نه بووه .چه تر: پێشتر پرسیاره که مت پشتڕاست به ته له فۆنێک دادوه ر ک��ه ک����رده وه ئه گه ر ده ک����ات، ئ���ازاد ت��اوان��ب��اران که سایه تى حزبى و به رپرسانى ده ستى چۆن نه بێت، له پشته وه گ��ه وره ی��ان

دادوه ر به ته له فۆنێک ئازادیان ده کات؟ - نازانم، نه مبیستووه تاوانباران ده ستى به رپرسانى

حزبى و که سایه تى گه وره ى له پشته وه بێت.که سانى تاوانه کان ده ڵێیت چه تر: ئاسایى ده یکه ن، ئه ى بۆ چه ندین ساڵه ن��ه ت��وان��راوه ت��اوان��ب��اران ل��ه م ش��اره دا گه وره ى ده ستى ئه گه ر بکرێن، بنه بڕ

له پشته وه نه بێت؟بارودۆخى ئێستا و بوونه ته وه که م تاوانباران -

ل��ه ج��اران، ب��اش��ت��ره زۆر رووه وه ل��ه و چه مچه ماڵ که میان ک���راون، ده ستگیر زۆرب��ه ی��ان ت��اوان��ب��اران له چه مچه ماڵدا ماون، هه ندێکیشیان له که رکوک و ده ره وه ى سنوورى چه مچه ماڵدان، تاوانباران خه ریکه که ده ک��ه ی��ن خه ڵکیش سوپاسى ده ک��رێ��ن، بنه بڕ

هاوکاریمان ده که ن له دۆزینه وه ى تاوانباراندا.یه کێک له له چاوپێکه وتنێکتدا چه تر: کردبوو به وه ئاماژه ت له رۆژنامه کاندا و الیه تاوانباریان گۆڕان پارتى و که چى ئه وه بۆ ناکه ن؟ یاساى راده ستى

ده ڵێیت؟ به اڵم من گله ییه کى نه بوو، به و شێوه یه ئه وه -تاوانبار هه یه ، هه ولێر پۆلیسى له ئاسایش و زۆرم ه��ه ی��ه خ��ه ڵ��ک��ى چ��ه م��چ��ه م��اڵ��ه پ���اش ت��اوان��ک��ردن داوه ، له وێ خۆیان حه شار بۆ هه ولێر و رۆیشتوون تاوانبارانه ئه و ده ک��ه م هه ولێر به رپرسانى له داوا ده ستگیر بکه ن و راده ستى یاسایان بکه ن، چونکه

چه مچه ماڵ و هه ولێر سه ربه ی���ه ک ح��ک��وم��ه ت��ن و ئ���ه وه به س��ه ر هه ولێر بڵێین نییه ئه و ناڵێم ت��ره ، حکومه تێکى پاڵیان داوه ته پاڵى تاوانبارانه حزبه وه ، به اڵم پۆلیسى هه ولێر ده بێت بزانێت تاوانباران له وێن، بۆ پیاوێکى عه ره ب له به غداوه پۆلیسى هه ولێر، بۆ ده چێت ه��ه ول��ێ��ر پ��ێ��ى ده زان���ێ���ت، بۆ ت��اوان ده ک��ات و تاوانبارێک له چه مچه ماڵه وه راده کات بۆ هه ولێر، ئاسایش و پۆلیسى ئه و به ڕاستى نازانێت، پێى شاره ئه مه که مته رخه مییه ، ده بێت چ��اودێ��ری��ى ئ��ه و ت��اوان��ب��اران��ه ب����ک����رێ����ت ک�����ه ل�����ه ش�����ارى چه مچه ماڵه وه راده که ن به ره و

ئه وێ .داواتان ئێوه چه تر: پۆلیسى ئاسایش و له هه ولێر کردووه که ئه و ده ستگیر تاوانبارانه

بکه ن؟- به ڵێ به )مزه که ره ى قه بز( ناویانمان بۆ ناردوون.

چه تر: وه اڵمیان چى بووه ؟- ده ڵێن له سنوورى ئێمه دا نین.

له شارى ئه وانه ى ده وترێت چه تر: زۆربه یان ده که ن، تاوان چه مچه ماڵدا

له که رکوکه وه دێن، ئایا راسته ؟- تاوانباران هه موویان خه ڵکى شارى چه مچه ماڵن، خه ڵکى نه کردووه ده ستگیر تاوانبارێکمان تائێستا که رکوک و ناوچه کانى تر بێت، به اڵم هه ندێک ک��ه رک��وک��ه و نفوسیان چ��ه م��چ��ه م��اڵ له خه ڵکى ه��ه ی��ه و ماڵیان که رکوکیش له چه مچه ماڵ و تاوان له چه مچه ماڵ له مانه هه ندێ ده که ن، ژیان ده که ن و راده که ن بۆ که رکوک و به پێچه وانه شه وه ، رووده دات، چه مچه ماڵدا له شارى رووداو هه رچى رووده دات، ش����اره ئ���ه م خ��ه ڵ��ک��ى ده س��ت��ى ل��ه س��ه ر راده که ن ده که ن و تاوان له چه مچه ماڵدا تاوانباران ب��ۆ ژێ���ر ده س���ه اڵت���ى حکومه تى ب��ۆ ک���ه رک���وک عێراقى، بۆیه ناتوانین ده ستگیریان بکه ین، چونکه

ده سه اڵتمان له که رکوکدا نییه .له الیه نه داوا بۆ چه تر: که رکوک به رپرسه کانى له ده ستگیرکردنى ناکه ن ئ�����ه و ت���اوان���ب���اران���ه

هاوکاریتان بکه ن؟دادگ��������اى دادوه ران و -ناده ن و ئێمه یارمه تی که رکوک جێبه جێ داواک���اری���ی���ه ک���ان���م���ان ده ستگیرکردن فه رمانى ناکه ن، ب��ۆ ئ���ه و ت��اوان��ب��اران��ه ده رن��اک��ه ن ک���ه خ��ه ڵ��ک��ى چ��ه م��چ��ه م��اڵ��ن و حه شارداوه ، خۆیان له که رکوک چ���ون���ک���ه ک�����ه رک�����وک س���ه ر به حکومه تى عێراقییه و له هه رێمى ک��وردس��ت��ان ج��ی��ای��ه ، ب����ه اڵم خۆ به شێکه کوردستانیش هه رێمى تاوانبارانى ده بێت بۆیه له عێراق، راک�����ردوو ک��ه ل��ه ک��ه رک��وک��دان، دادگ����اى ک��ه رک��وک ف��ه رم��ان��ى ده رب��ک��ات ب��ۆ ده ستگیرکردنیان به اڵم بکه ن، ئێمه یان راده ستى و ئه م کاره ناکه ن، له گه ڵ ئه وه شدا شه خسییه وه پ��ه ی��وه ن��دى ل��ه ڕێ��گ��ه ى توانیومه م��ن له گه ڵ به ڕێوه به رى ئاسایش و پۆلیسى که رکوکدا ئه م ب��ه اڵم به که ین، ده ستگیر تاوانبارێک چه ند

هاوکارییه ش زۆر ده گمه ن بووه .

] دیداری / سه اڵحه دین ساڵه یی [سه یفه دین دامرچی سه رۆکی پارتی یه کێتی تایبه ته ی دیداره له م عێراق، تورکمانی )چه تر(دا باسی باردۆخی ئه مڕۆی تورکمان ده کات و رایده گه یه نێت ئه وه ی مه ڵبه ندی رای ده یکات نیشتمانی یه کێتی که رکوکی

سه رکردایه تی سیاسی کورد نییه .

چه تر: بوونی چه ندین تێڕوانینی جیاواز له نێو حزبه تورکمانیه کان چۆن ده بینیت؟ - ئه گه ر سه یری بارودۆخی ئه مڕۆی تورکمان بکرێت، هه ندێ الیه ن و حزبی تورکمانی له رێگای مه زهه بی شیعه گه رییه وه تورکمان به کار ده هێنت، وه ک ئه و گروپانه ی که سه ر به الیه نی مالیکی و سه درین که سه ر به ئێرانن، له الیه کی تر ئه گه ر ئه وانیش بکرێت تورکمانیش ب���ه ره ی س��ه ی��ری گرێدراوی واڵتی تورکیان، الیه نی سێیه م که پێمان ده وترێت حزبه کوردستانییه کان که له الیه ن پارتی و یه کێتی هاوکاری مادی و مه عنه وی ده کرێن، کێشه ی له خزمه ت کاتێت هیچ پارچه بوونه ئه م

تورکماندا نییه .چه تر: به ره ی تورکمانی بانگه شه ی ئه وه ده کات تاکه نوێنه ری راسته قینه ی هه موو

تورکمانه کانی کوردستان و عێراقه ؟ ب��ه ره ی تورکمانی ته نها بۆ ئ��ه م دروش��م��ه ی -خۆیه تی خۆی گوێی لێده گرێت، ئایا پرسیارێک بکرێت میلله ت وا ده ڵێت، پارتی یه کێتی تورکمانی نوێنه ری ک��ه دام������ه زراوه )1992(وه ل��ه س��اڵ��ی به شێکی تورکمانین شه رم له بونی خۆمان ده که ین، حزبه له پارچه بوونی ده ره کی سیاسه تی به ڕاستی

ت��ورک��م��ان��ی��ه ک��ان رۆڵ���ی س�����ه ره ک�����ی ده ب��ی��ن��ێ��ت، ه���ه م���وو ک����ه س ئ�����ازاده ن����ه ک ب����ه و ش��ێ��وه ی��ه ی ئێران به فه رمانی ئێستا ده ره وه ی وه زاره ت��������ی و تورکیا به ڕێوه بچێت، بۆ نمونه ئه و الیه نانه ی سه ر )عه باس وه ک به ئێرانن ب���ه ی���ات���ی( ک���ه ئ���ه ن���دام په رله مانی عێراقه به ناوی ئیسالم یه کێتی پ��ارت��ی

یا به ناوی حزبی ده عوه ، یاحزبی وه ف��ا ی��ا )ف���وزی ئ��ه ک��ره م( له ناو سه درییه کان که ئه ندام په رله مانن گفتوگۆ ت��ورک��م��ان��ه وه ب��ه ن��اوی ده س��ت ئه مانه پێویسته ده ک���ه ن، تابتوانرێت هه ڵبگرن له تورکمان ل��ه گ��ۆره پ��ان��ی ت��ورک��م��ان ده وری و که س هیچ بزانرێت، سیاسیدا تاقمێک بۆی و ح��زب و الی��ه ن قسه ت��ورک��م��ان��ه وه ب��ه ن��اوی نییه ده وڵه تێک هیچ چونکه بکات،

ئه مڕۆ له پێناو به رژه وه ندی و مافی تورکماندا نییه ، هۆبه یه کی تورکیا ده ره وه ی له وه زاره تی نمونه بۆ تایبه ت بۆ کاروباری تورکمانه کانی عێراق دانراوه که له الیه ن ئه فسه رێکی تورکه وه به ڕێوه ده چێت، هه روه ها له ئێرانیش ئه فسه رێکی تایبه ت له ئیتالعات بوونه ته زیاتر ئه مانه دان���راوه ، مه سه له یه ئه م بۆ تورکمانیه کان حزبه لێکترازانی و داب��ه ش��ب��وون

له یه کتری.چه تر: له ناو مه ڵبه ند و لقی که رکوک مه له فی تایبه ت بۆ تورکمان بوونی هه یه ،

ئه و مه له فه چۆن ده بینن؟

- میلله ت هه موو شتێک نازانێت، ئه و سه یری بودجه و پاره که ی تۆ ده کات، نازانی ئه و بودجه و پاره یه ت چۆن ده درێتێ و بۆچی ده تداتێ، ئ��ه و ده ی��ه وێ��ت م��ه ب��ه س��ت و بپێکێ و م��ه رام��ی خ��ۆی له ساڵی ب��ک��ات، جێبه جێى دام���ه زراوی���ن )1992(ه وه ئێمه ه��ه ر خ��ۆم��ان ده زان��ی��ن چه نده ئازار و نه هامه تیمان

که سێک چه ند بۆ یه کێتی و پارتی چه شتووه ، وه ک )سه نعان قه ساب و ئه حمه د تۆران( مه له فی واز بۆ ئێوه ب��رای��ان ک���ردوه ، دروس��ت تورکمانیان به رپرسیاری خۆی باتورکمان ناهێنن، له تورکمان خۆی بێت، ئێمه له ده ست سیاسه تی ده ره وه ی تورکیا ئه وانین، ن��ه ب��ووه و گ��رێ��دراوی هێشتا رزگ��ارم��ان ده بێت ئایا ده که نه وه ، وابیر ن��اوه وه ش له سیاسه تی بۆ مه له فی ئێوه بێت گه مژه ئ��ه وه ن��ده تورکمان ده که نه وه ، نه توانێت کاروباری خۆی به ڕێوه به رێت، سه رکردایه تی کورد بیر کردنه وه یان وا نیه ، به اڵم له که رکوک تێڕوانینی جیاوازی وا هه یه ، ئه گه ر سه یری مه له فی تورکمانی بکه یت، واته به مانای تر له الیه کی دێت، تورکمان نه ته وه ی توانده وه ی خاکی ئیللی( )ت��ورک��م��ان تورکمانیش ب���ه ره ی هه موو بۆ رێ��زم ک��ای��ه وه ، هێناوه ته تورکمانیان شاراوه ئه مه که س هه موو الی هه یه ، الیه نێک ده نگی په رتبوونی بۆ بۆچونانه ئه مجۆره نییه ،

تورکمانه .چه تر: داوای ئه وه تان نه کردووه سنورێک

بۆ مه له فی تورکمانی دابنرێت؟ ئ���ه وه ی ئه م ب��ۆ ل��ه گ��ه ڵ ک��ێ قسه بکه ین، -نیشتمانی یه کێتی مه ڵبه ندی بوه ستێنێت، ک��اره قه ناعه ته ی ئه و ده یکات به مکاره ی کوردستان تورکمانی ب���ه رژه وه ن���دی خ��ۆی به خه یاڵی هه یه ده وێت، لێره دا نه ته وه یه ک بوونی هه یه وه ک کورد و عه ره ب و کلد و ئاشور، ئایا ئێمه ش بۆمان هه یه مه له فی کوردی بکه ینه وه ، به ناوی کورده وه قسه بکه ین، ده زانم هیچ کاتێک سه رکرده کان ئه مه یان

پێ قبوڵ نییه .چه تر: له مه له فی تورکمانی و ئێوه دا چ

جیاوازییه ک ده بینرێت؟له ساڵی له کوردستان نییه ، - چۆن جیاوازیمان وه رگرتووه ، مۆله تمان )1994(ه وه کوردستانین گ���رێ���دراوی راس��ت��ه ب��ه اڵم ب��ودج��ه وه ، له رێگای ته نها سیاسه تی حزبی ئێمه له بڕیاره کانیدا مه له فی ئ���ازادی���ن، س��ه رب��ه خ��ۆی��ه به ڕێوه کورد به ویستی تورکمانی ده چێت میلله ت ئه مه ی قبوڵ نییه ، که سێک هیچ بۆ نه ته وه ین ئێمه وه رب��دات، له کاروبارمان ده ست نیه ت��اپ��ێ��م��ان ب��ک��رێ��ت ه���اوک���اری ب��را

کورده کان ده که ین.

به ڕێوه به ری پۆلیسی چه مچه ماڵ:

دادوه رانى ئه م شاره له م کاره دا که مته رخه می ده که ن

سه رۆکی پارتی یه کێتی تورکمانی عێراق:

ئه و بودجه یه ی پارتی و یه کێتی ده یده نه ئێمه ناگاته موچه ی دوو پۆلیس

شه رم له بونی خۆمان ده که ین

ده بێت تورکمان ئه وه نده

گه مژه بێت ئێوه مه له فی

بۆ ده که نه وه

عه مید دارا عه بدواڵ فۆتۆ: عەدنان عەلی

فۆتۆ: سەاڵحەدین

ساڵی یه که م ژماره 33

دووشه ممه 2010/11/29

6

به دواداچوون

] ئا/ ساالر بیاره یى [

له دێر و خانه قاکانى هه ورامان مزگه وت باخ و خانوویان له الیه ن ده یان زه مانه وه کراوه ، وه قف بۆ ناوچه که وه هاواڵتیانى به پێى وته ى مامۆستایه کى ئاینیش ماوه ى چه ند ساڵێکه داهاتى ئه و باخ و خانووانه سااڵنه ش و ده برێت ئه وقافه وه له الیه ن بۆ خێرخوازانه وه له الیه ن سووته مه نیان

کۆ ده کرێته وه .مامۆستا نوره دین موسته فا، پێشنوێژ و وتار خوێنى له به رئه وه له وه کرد باسى ته وێڵه گه وره ى مزگه وتى ته ریقه ت و پ����ه روه رى ئ��ای��ن مه ڵبه ندى ه��ه ورام��ان هاواڵتیانیش ب��ووه زانست و ئ��ه ده ب و عیرفان و موڵک و خانوو و باخیانداوه به مزگه وت که ئیداره ى مزگه وته که و مه ال و خادمى بردووه به ڕێوه ، به اڵم له ئێستادا وه زاره تى ئه وقاف کرێى دوکان و ئیجارى باخه کان ده بات و مزگه وته کانیش به ده ست نه بوونى خانوو کرێى »س��ااڵن��ه ده ناڵێنن، سوته مه نییه وه یه ک و ن��اده ن سوته مه نیش و ده ب��ه ن دوکانه کان ئێمه ل��ه وه ش جگه ناکه ن، س��ه رف بۆ دیناریشمان ساڵى پار به به ڵگه وه )21( به رمیل گاز و نه وتمان کڕیوه که چى ئه مساڵ یه ک به رمیل سووته مه نیمان

نییه و که سیش خۆى تێناگه یه نێت«.گه وره ى مزگه وتى ناوچه که دانیشتوانى به وته ى ته وێڵه یه ، ناو دوکانى و باخ ده یان خاوه نى ته وێڵه که چى موسوڵمانان خۆیان خه رجى بۆ کۆده که نه وه و داهاتى باخ و دوکانه کانیش بۆ خه زێنه ى ئه وقاف ده ڕوات، له وباره یه وه وتاربێژه که ى مزگه وتى ته وێڵه ، وتى »مزگه وته که مان خاوه نى )27-30( دوکانه و له رێگاى سلێمانى ئه وقافى به ڕێوه به رایه تى سااڵنه پۆلیسه وه کرێچییه کان بانگ ده کات و پاره که یان به مزگه وته کان دیناریش ی��ه ک و ل��ێ��وه رده گ��رێ��ت

نادات«. مه ریوان نه قشبه ندى وته بێژى وه زاره تى ئه وقاف و کاروبارى ئاینى به )چه تر(ى راگه یاند »به راشکاوى به هه موو الیه ک و قیاده ى سیاسى کوردیم وتووه که ئه گینا تێناگه ن ئاین مه هاماتى و له گرنگى ئێوه شوێنه و مزگه وت له گه ڵ مامه ڵه تان به وشێوه یه ئاینییه کان نه ده کرد، هه روه ها ئه وه شم وتووه هه فتانه و له رۆژى هه ینیدا )600( هه زار که س بێ ئه وه ى

بۆ مزگه وت ده چن بکات خۆیان ده عوه تیان که س و گوێ له مامۆستا ئاینیه کان ده گرن، ته نها سوود ئه و ده ده ن��ه پاره یه ى له و باشتره زۆر وه ربگرن ل��ه وه

هه موو گۆرانیبێژانه و بێ ئه نجامیشه «.ل��ه ن��اح��ی��ه ى ب���ی���اره ش م��زگ��ه وت��ى )ع���ه ب���دواڵى ئومه ر( )ئ��ۆاڵ به مزگه وتى ک��ه ع��وم��ه ر( ک��ورى هێزه له الیه ن دووه م���دا ک��ه ن��داوى له شه ڕى ن��اس��راوه مووشوک به ریتانیاوه و ئه مریکا داگیرکاره کانى دۆالر ه��ه زار به برى )120( خێرخوازان ب��اران کراو ئاوه دانیان کردووه ته وه ، که چى تائێستا شوێنى ده ست

نوێژو ته والێتى نیه .به ڕێوه به رى حسێن فاخر مامۆستا له وباره یه وه م���ه دره س���ه ى خ��ان��ه ق��ای ب��ی��اره و س��ه رۆک��ى لیژنه ى م��زگ��ه وت��ه ک��ه ب��ه )چ��ه ت��ر(ى راگ��ه ی��ان��د »س��ه ردان��ى نه بوو، سوودێکى هیچ کرد سلێمانیم ئه نجومه نى ئه و پێیوتم و ئه وقافم کرد وه زیرى پاشان سه ردانى داواکارییانه بکه به نووسراو و له رێگاى به ڕێوه به رایه تى ئه وقافى ش��اره زووره وه ره وان��ه ى وه زاره ت��ى بکه ، به اڵم

ده زانین چونکه به نووسراو، نه مانکردووه تائێستا ناکرێت«، بۆ کارێکمان و نییه سوودێکى هیچ لیژنه یه که وه له رێگاى پێشتر رون��ی��ک��رده وه ن��اوب��راو

ساڵى ل��ه دواى به ڕێوه ب��ردووه مزگه ته کانیان خۆیان )2003(ه وه کاره کان به ئه وقاف دراوه و کێشه یان بۆ دروستبووه ، به ڕێوه به ره که ى مه دره سه ى خانه قای بیاره وتیشى »ئێمه له رێگاى لیژنه یه کى چه ند که سیه وه بێ کێشه چه ند ساڵێک بوو مزگه وت و خانه قامان ده برد به ڕێوه و سوته مه نیمان بۆ دابین ده کرد، به اڵم به ئه وقاف به یه ک ده به سوته مه نى له وکاته ى دراوه

هاوکارى نه کراوین«. له و رووه وه مه ریوان نه قشبه ندى ره خنه ى له سیسته مى کۆکردنه وه ى موڵکه کانى ئه وقاف گرت که تائێستا وتى ده کرێت، به عس کۆنه که ى به سیسته مه کار له وه زاره ت »سیسته مى کۆکردنه وه ى موڵکه کانمان که موکورتیانه ش ئه و تێدایه ، زۆرى که موکورتى په یوه ستن به و یاسایانه وه ى که له زه مانى حوکمرانى به عسدا ماونه ته وه ، له به ر ئه وه ى ده بێت وه قف له سه ر که س تاپۆ نه کرێت، به اڵم له سه رده مى به عسدا درا تاپۆکرا، له سه ریان و خۆیان نزیکه کانى به که سه به سه ر سیستمى تێده په ڕێت ئه وه )19( ساڵ به اڵم

حوکمرانى کوردیدا، که چى تائێستا چاکسازییه کى ئه وقافدا«، وه زاره ت���ى یاساکانى له نێو وان��ه ک��راوه یاسایه ى ئه و به پێى ئه وه کرد بۆ ئاماژه ى ناوبراو ساڵى )2007( په رله مانى کوردستان دایناوه داهاتى و ناکرێت حکومه ت به بودجه ى تێکه ڵ ئ��ه وق��اف سه رفکردنى سه راحیاتى ره ها به شێوه یه کى وه زاره ت نییه پێویست وه ک سه رفکردنه ئه م ب��ه اڵم هه یه ، و دارای���ى ب��ه راوێ��ژک��ارى پێویستمان »ل��ه ب��ه رئ��ه وه سه رله نوێ بتوانین ئه وه ى بۆ هه یه هتد.. سیاسی

ئه و یاسایانه دابڕێژینه وه «.داهاتى باسى ئ��ه وق��اف وه زاره ت����ى وت��ه ب��ێ��ژه ک��ه ى وه زاره ت��ه ک��ه ی��ان��ى ک��رد و وت��ى »ب��ودج��ه ى ئه مساڵ لیتر )600 – 400( پێشتر بودجه یه که مترین نه ماوه ، ئه وه ش ئێستا به مزگه وته کان ده دا نه وتمان ساڵى رابردووش ئه و ملیار دیناره ى داهاتى وه زاره ت بوو له هه ولێر )6( خانوى پێ کڕدرا بۆ کارمه ندامى شوێنه ئ��ه و بۆ وه ق��ف پ��اره ى پێویسته که ئه وقاف که وه زی��ر دای��ه پێشنیارێکم بۆیه بکرێت، خ��ه رج داهاتى و سه رفبکرێت خۆیان بۆ الدێکان داهاتى شاره کانیش بۆ الدێکان بێت نه ک به پێچه وانه وه «. له هه ورامان خانه قا و مزگه وت )16( له کۆى )13( و هه یه پێشنوێژى مزگه وتیان سێ ته نها هاواڵتیان زۆربه یان و نیه پێشنوێژیان مزگه وتیان خۆیان پێشنوێژی تێداده که ن و هه ندێکیشیان نوێژیان تێدا ناکرێت، مه ریوان نه قشبه ندى وتى »له )%65(به ڕێوه ده یبات ئیشوکارى مزگه وته کان خه ڵکى ى نه هاتبێ ل���ه رووى تائێستا حکومه ت ره ن��گ��ه ک��ه باسى بکات، ئه وه ش ئه زمه یه کى حه قیقیه و سته م چونکه ده کرێت، هه ڵه بجه و هه ورامان له ناوچه ى سااڵنه له زۆربه ى شوێنه کانى کوردستانه وه خه ڵک ده چ���ن ب��ۆ ح��ه ج و ح��س��ه ى ئ��ه و ن��اوچ��ان��ه ده درێ��ت��ه شوێنانه ئ��ه و خه ڵکى شوێنه کانیتر، و سلێمانى حکومه ت ب��ه اڵم ده ک��ه ن��ه وه ، ئ��اوه دان مزگه وته کان به اڵم پیشنوێژن، بێ و بۆدانامه زرێنن که سیان له هه ولێر مزگه وت هه یه زیاتر له بیست خادمى هه یه

و بێکارن«. شتانه مان ئه م ب��ه رده وام »ئێمه وتى وته بێژه ئه م گه یاندووه ته سه ره وه ، به اڵم ناجێگیرى وه زعى سیاسى بااڵنس راگرتنى و حزبایه تى و موجامه له ى هه رێم ئه مه ى هه رێم ناوخۆیى ب��ارودۆخ��ى حسابى له سه ر

خوڵقاندووه «.

وته بێژى وه زاره تى ئه وقاف:

به ڕێوه به رى مه دره سه ى خانه قاى بیاره : هه موو ساڵێک

ئه وقاف دێت داهاتى خانه قا و مزگه وته کان

ده بات و یه ک لیتر سوته مه نیشمان ناداتێ

حکومه ت له روى نایه ت باسى بکاتله )65%(ى ئیشوکارى مزگه وته کان هاواڵتیان ده یبه ن به ڕێوه

] دیداری/ به شدار و به ڵێن [

له گه ڵیدا )چ��ه ت��ر( ک��ه ل��ه دی��دارێ��ک��دا ناسراوه ئه حمه د سه عید س��ازی��داوه ، ئیداره ى به رپرسى سه عید( )م��ه ال به گ���ه رم���ی���ان، س���ه ب���اره ت ب��ه ک��ێ��ش��ه ى گه رمیان پارێزگاى بوونه و ئیداره که یان ئه وه مان بوون له پارێزگا جگه ده ڵێت: وه ک هه رێم حکومه تى گرنگه ب��ه الوه

پارێزگا مامه ڵه مان له گه ڵ بکات.

چه تر: بڕیارى بوونه پارێزگاى ده ڤه رى که به تایبه ت گه یشت، به کوێ گه رمیان قسه ى هه ڵبژاردنه کاندا له سه روبه ندى

زۆرى له سه ر ده کرا؟- به ڕاستى گفتوگۆ و قسه و باسی زۆر کراون، سنورى ده ک��ه وێ��ت��ه گ��ه رم��ی��ان له بناغه دا خ��ۆی م��ادده ی��ه ش ئ��ه و که دی��اره )140(ه وه ، م���ادده ى وه ک ئه ویش گرنگه جێبه جێکردنه که ى چۆنێتى لێکۆڵینه وه له بارودۆخه که و سه رژمێرى و پاشان بۆ ده گ��رێ��ت��ه وه گ��ه رم��ی��ان ک��ه ک��ردن )استفتا( )ک��ه رک��وک(، ب��ۆ ت��ر ناوچه کانى گ��ه ڕان��ه وه ى بریارى ئ��ه گ��ه ر دوات��ر شتانه ئ��ه م ه��ه م��وو دواى لێبدرێ گه رمیان ده بێته پارێزگا، دیاره که ئه مه بوونه باسکردنى ئه گه رنا کێشه که یه خۆى بۆ پارێزگا هه روا ئاسان نییه و به ده ر له پارێزگا بوون هه رێم حکومه تى گرنگه ب��ه الوه ئ��ه وه م��ان ئێمه

وه ک پارێزگا مامه ڵه مان له گه ڵ بکات.ترى ناوچه کانى که وایه ئه ى چه تر: ناوچه و ج��ه ل��ه وال و )خانه قین وه ک بێت ب��ڕی��ار گ��ه ر ت��ر( جێناکۆکه کانى بگه ڕێنه وه چییان به سه ر دێت؟ ده لکێنرێن

به کوێوه ؟- خ���ۆی دی����اره ئ���ه و ب��اب��ه ت��ه گ��رن��گ��ى خ��ۆی له و بیر به جددى هه رێم ده بێ حکومه تى و هه یه بابه ته بکاته وه و چاره سه رى پێ بێت، ئه وه پرسیاره ئه وانیش بڵێم به ته واوى ناتوانم که گرنگه که یه

به کوێوه . ده لکێنرێن یان پارێزگا ده کرێنه چه تر: ئه گه ر گه رمیان نه کرا به پارێزگا له هه ڵبژاردنى ده بن به شدار چۆن ئێوه له گه ڵ ی��ان س��ه رب��ه خ��ۆ؟ پ��ارێ��زگ��اک��ان؟

سلێمانى؟دیاریکراو یاسایه کى ئه وه ى له به ر تائێستا -له په ڕله مانه وه ده رنه چووه که ئه و ئیداره یه ى ئێمه له گه ڵ به هاوبه شی له به رئه وه بناسرێت به فه ڕمى تائێستا چونکه ده ک��ه ی��ن، ب��ه ش��دارى سلێمانى

نه ناسێنراوه . به فه رمی ئیداره ى گه رمیان چۆنه بودجه تان مه سه له ی چه تر: ئه ویش به تێکه ڵى له گه ڵ سلێمانى یاخود قایمقامه کانى زۆرج���ار که جیایه به بودجه که می گله یی گه رمیان ناوچه ى

ده که ن؟- ئ��ه وی��ش پ��ه ی��وه ن��دى ب��ه ب��ودج��ه ى پ��ه ره پ��ێ��دان��ى پارێزگاى له ناو هێشتا که هه یه پارێزگاکانه وه بۆ گرفتێکه ئه مه ش نه کراوه ته وه جیا سلێمانى ده درێ��ت خ��ۆراک فۆرمى به پێى چونکه ئێمه ، له ئه نجامى دوای���ی���ه دا ل���ه م س��ه رف��ده ک��رێ��ت، و گه مارۆ )پرۆسه ى سه رژمێریه که تاقیکردنه وه ى به ڕێژه یه کى گه رمیان که ده رک���ه وت نوسین( )20%(ى ل��ه ب��ه ڕێ��ژه ى و ک���ردووه زی���ادى زۆر ئاسته دا له و بودجه که شی سلێمانى، پارێزگاى نییه . هه ڵبه ت هه ندێ جاریش راسته وخۆ هه ندێ

پاره مان بۆ دێت له ئه نجومه نى وه زیرانه وه . له ئیدارى گه نده ڵی مه سه له ى چه تر: )مه رزى په روێزخان( له راگه یاندنه کانه وه له وباره یه وه ؟ ک��راوه چى کرا، ئاشکرا

لێپرسینه وه ى ئێوه چی بووه ؟ئیدارییه گه نده ڵیه ئ��ه و ب��ه دواداچ��وون��ى بۆ -لیژنه ى تایبه تمان دروست کردووه و له کارکردندایه هه روه ها ئاشکراکراوه ، ده ستیش کۆمه ڵێک و کۆمه ڵێک خه ڵکیش ئاگادارکراون ده بێت دادگا بڕیار بدات و ئه و که سانه ش پاره که بگه ڕێننه وه

و به ر سزاکه ش بکه ون ئیتر هه رکه سێکه .چه تر: دادگا له گه رمیان قسه و باسێکى سه ربه خۆ له ڕوانگه ى له سه ره زۆرى کێشه چه ندان نمونه بۆ نه بوونیه وه تائێستاش به هه ڵپه سێردراوى ماونه ته وه ؟ دادگا ده سه اڵتی حزب ده کرێت هه ست وا کێشه شدا له چه ندین ده ک��ات، ئاڕاسته سه رۆکى نمونه بۆ بڕیاریداوه ، حزب جار سێ که ک��ه الر پێشوى ش��اره وان��ى جگه ئه مه نه چووه و بانگکراوه له دادگا چه مچه ماڵ، دوژمنداره کانى له مه سه له ى

له مباره یه وه چى ده ڵێیت؟ده س��ه اڵت��ى بخاته ده س���ت ح��زب پێموانییه -دادگاکانه وه به هیچ جۆرێک و حاکمێکیش که داده نرێت له و جێگایه ده بێت ئه وه نده تواناى هه بێت که نه چێته ژێر بار و فشارى حزب و مه کته بی ک��ۆم��ه اڵی��ه ت��ى، م��ه س��ه ل��ه ى گ��رت��ن و دادگ����اى تاوانبارێکیش ئه گه ر و پۆلیسه ئیشى تاوانبار دادگاییه که خۆ نه کات به دادگا ته سلیم خۆى رابکات که سه که ده بێ یان نه هاتووه ، کۆتایی له ده ست دادگا یان ناکرێت نه گیرێت و دادگایی

نه کرێ.چه تر: به اڵم به رپرسی شاره وانى که الر حه شارداوه ؟ نه خۆشی و کردووه نه ڕاى به پێچه وانه وه ئێستا ئه ندامى ئه نجومه نى یه کێتى لیستى ل��ه س��ه ر ن��وێ��ن��ه ران��ه بانگه شه شى بینیمان وه ک )هاوپه یمانى( ب��ۆ ده ک����را؟ م��ه س��ه ل��ه ى گ��ه وره ت��ری��ش

دوژم���ن���داره ک���ان���ى چ����ه م����چ����ه م����اڵ

هه روه ها؟ب����اوه ڕ ن�����ا.. م���ن -نییه له وه ئاگام ناکه م! کردبێت، بانگى دادگ��ا دادگ��ا هاتۆته ن��اوب��راو ن��ی��ی��ه خ��ۆش��ی ئ����ه وه و ن��ه ی��ه ت��ه ش��اردب��ێ��ت��ه وه و دادگ������ا. ئ���ه گ���ه ر ئ��ه و ک��ێ��ش��ه ی��ه واب���ێ���ت ئ���ه وا عێراق په رله مانى ده بێت بگرێته مه سه له یه ئ��ه و خۆی که وه رى ده گرێت

یان بانگى ده کات. مه له فی چ��ه ت��ر: ره وش���ی و ئ��ه م��ن��ى ناوچه که ئاسایشی شێوه یه ک له پشێوى و ن���اوخ���ۆی���ی و دڵه ڕاوکێی و ترس ه���اواڵت���ی���ان الى دروس����ت ک����ردووه په یدابوونى وه ک )ج���ل���ڕه ش���ه ک���ان و

دزى و تلیاک باندى و ده ست درێژی کردنه

سه ر منداڵ( ئه مانه په یوه ندیان به چیه وه هه یه ؟ ئاسایش و پۆلیس که م ته رخه من؟

کێیتر؟ یان ره شه کان جل به تایبه ت باندانه ئه و بابه تى -نییه ج��ۆره به و خۆى ئه گینا ک��راوه ت��ه وه گ��ه وره ده س��ت و دزى ب��ان��دى ئ��ه و ک���راون، کۆنترۆڵ و هه شبن گه ر نابه ین شک له گه رمیان درێژیه ش

که مه به تایبه ت له م ده ڤه ره ، ده شێت له ناوچه کانى ل��ه ن��اوچ��ه ى چه مچه ماڵ ه��ه ب��ن. ج���ۆره ل��ه و ت��ر له ئه نجامى هه یه گرفتمان ه��ه ن��دێ ب��ه داخ��ه وه ی��اخ��ود ه��ه ن��دێ جار ب��ێ ده س��ت��ت��ێ��وه ردان��ى حزبی ناوچه له هه ندێ یان بێت له سه رکێشی نه وعێ روب��ه ڕوب��ون��ه وه ى ت��وان��اى ئێمه دام��وده زگ��اک��ان��ى جۆره به و ناتوانن و نییه کێشانه یان ج��ۆره له و

بکه ن. کونتڕۆڵی

به رپرسی ئیداره ى گه رمیان:

تائێستا ئیداره ى گه رمیان به فه رمى نه ناسێنراوه

خانەقای شێخ عوسامنی تەوێڵە فۆتۆ: ساالر

سه عید ئه حمه د نارساو به )مه ال سه عید(

ساڵی یه که م ژماره 33

دووشه ممه 2010/11/29

7

کراوه

] دیدار/ شاخه وان شوانی[

سدیق دکتۆر )چه تر(دا له دیمانه یه کى ب��ه ڕێ��وه ب��ه رى گشتى ره س���وڵ ع��وم��ه ر له کێشه کانى باس که رکوک ته ندروستى ده ڵێت و ده ک��ات که رکوک ته ندروستى پڕۆسه ى ل��ه دواى هاوکاریانه ى »ئ��ه و کردوین پێشکه شیان عێراقه وه ئ��ازادى یان س��اڵ��ه ک��ان س��ه ر بکرێته داب���ه ش ئه وه نده و که من زۆر ده بینین مانگه کان

نین«.

که رکوک له شاری بڕیاربوو چه تر: قه ره وێڵه یی )400( نه خۆشخانه یه کی چی نه خۆشخانه یه ئه و بکرێت دروست

لێهات؟له شاری نه خۆشخانه یه ئ��ه و ب��ڕی��اره به ڵێ -به زووان��ه ش به م و بکرێت دروس��ت که رکوک ئه و دواک��ه وت��ن��ی ه��ۆک��اری ده درێ���ت، به ڵێنده ر له شاری ده گ��ه ڕێ��ت��ه وه ئ��ه وه ب��ۆ نه خۆشخانه یه توانیمان هه یه ، موڵکدارى کێشه ى که رکوک زه ویه کی بۆ دابین بکه ین و به م نزیکانه ش ده ست

به دروستکردنی ئه و نه خۆشخانه یه ده کرێت. چ���ه ت���ر: ئ��ای��ا ح��ک��وم��ه ت��ی ه��ه رێ��م عێراقه وه ئازادی پرۆسه ی له سه ره تای

ه���ی���چ خ��زم��ه ت��ێ��ک��ی ته ندروستی پێشکه شى شاری که رکوک کردووه ؟ یان ه��ه رێ��م حکومه تی -هه رێم ته ندروستی وه زاره ت���ی به شێوه یه کی گشتی یارمه تی یارمه تییه کی ب��ه اڵم داوی���ن، زۆر کز و زۆر زۆر که مبووه ، چه ند بنکه یه کی ته ندروستیان ل�������ه ش�������اری ک�����ه رک�����وک کردۆته وه و چه ند ئامێرێکمان هه رێمی حکومه تی له الیه ن بۆدابینکراوه ، کوردستانه وه به اڵم ئه گه ر ئه و هاوکاریانه ى ل������ه دواى پ���ڕۆس���ه ى ئ����ازادى عێراقه وه پێشکه شیان کردووین ساڵه کان سه ر بکرێته دابه ش زۆر ده بینین مانگه کان یان

که من و ئه وه نده نین.چ���ه ت���ر: ه��اواڵت��ی��ان گ��ل��ه ی��ى ئ����ه وه ده ک����ه ن گشتییه کاندا له نه خۆشخانه پزیشکه کان ئه نجام بۆ نه شته گه ریان یان چاره سه ر تایبه ته که ی له کلینیکه ته نها ن��اده ن، ب��ه ڕێ��وه ب��ه ری وه ک ن��ه ب��ێ��ت، خ��ۆی��دا بۆ چاره سه رت ته ندروستی فه رمانگه ی

ئه م دیارده یه چییه ؟- دان به م دیارده یه دا ده نێم و به شێوه یه کی زۆر زۆر ناخۆش هه یه و هه ندێک پزیشک کاتێک داده نیشێت له نه خۆشخانه ی��ان ل��ه ف��ری��اک��ه وت��ن کارتێک چ��ۆن ئ��ه وه ی��ه مه به سته که ی هه موو تایبه ته کلینیکه بینێرێته و ن��ه خ��ۆش ب��دات��ه نه شته گه ری ئ��ه گ��ه ر ج��ا خ��ۆی ئ��ێ��واران��ه ک��ه ی

بکات، بۆ پشکنینی ته نیا یاخود بکات بۆ هۆکاره ب��ه اڵم زۆره ، ه��ۆک��اری دی��ارده ی��ه ئ��ه م ده گه ڕێته وه ، پزیشکه که خۆی بۆ سه ره کییه که شاری دانشتوانی زۆربه ی بڵێن ده توانیین ئێمه ئه وه ی و ه��ه ژارن و ده رام��ه ت که رکوک که م و ه��ه ژاری له به ر ده کات نه خۆشخانه سه ردانی ده ک��ات، نه خۆشخانه س��ه ردان��ی که مده رامه تی دابگرێت خۆی له ئاستی پزیشک نابێت به اڵم کلینکه مه وعیدی و نه خۆشه کان ب��ه رام��ب��ه ر تایبه ته که ی خۆی بۆ دابنێت، به داخه وه بۆ ئه و دیارده یه و ئێمه ش هه وڵی ئه وه مانداوه چاره سه ری ئ���ه م دی���ارده ی���ه ب��ک��ه ی��ن و ک��ه م��ی ب��ک��ه ی��ن��ه وه ، داواکارم له هاواڵتیانی شاری که رکوک ئه گه ر پزیشک ف��ان س��ه ردان��ی پێیوتن هه رکه سێک له فه رمانگه ی بکات بابێت سه ردانی من بکه ن چاره سه رده که م، بۆ کێشه که ی و ته ندروستی ئ��ه وه ک��ه رک��وک ش��اری هاواڵتیانی پێویسته ب��زان��ن ک��ه س��ان��ێ��ک ل���ه م ف��ه رم��ان��گ��ه ی��ه دا هه یه ئه م به رامبه ر ناوه ستن وه ستان ده سته هه رگیز جۆره شتانه و ئێمه ش هه وڵ ده ده ین ئه م دیاردانه

که م بکه ینه وه و هه ر نه یهێڵین.چ���ه ت���ر: ئ���ه و ک��ه س��ان��ه ى م����ادده و ئێوه ده ف��رۆش��ن ک��راو ق��ه ده غ��ه حه پى چى ت��ه ن��دروس��ت��ی ف��ه رم��ان��گ��ه ی وه ک

گرۆته به ر؟ ڕێوشوێنێکتان - کێشه که به س له وه دانیه ته نها حه پى قه ده غه هۆشیش بێ ده رمانی به ڵکو ده ف��رۆش��ن، ک��راو ده فرۆشن کاریگه ری له هۆشی مرۆڤ ده کات، ریککه وتنمان و هه یه تیمێکمان ئێمه ب��ه اڵم پۆلیس به ڕێوه به رایه تی و قایمقامییه ت له گه ڵ کردووه ، ئه و تیمه ش جارجاره ده چنه ئه و شوێنانه و ئ���ه و ک��ه س��ان��ه ده س��ت��گ��ی��ر ده ک����ه ن و ده ی��ده ن��ه رۆڵێکی ده یڵێمه وه هاواڵتی لێره دا به اڵم دادگا،

دیاردانه جۆره ئه م له بنه بڕکردنی گرنگی زۆر شاری هاواڵتیانی هه موو زان��ی��اری بۆ هه یه ، هه یه بۆیان ده رمانخانه کان ته نها که رکوک، ده رمان له هاواڵتیان داواک��ارم بفرۆشن، ده رم��ان ده یفرۆشن، مۆڵه ت به بێ نه کڕن که سانه ل��ه و به هاواڵتیانی گونجاو زۆر به نرخێکی راسته ده ده ن، به اڵم هیچ مه رجێکی ته ندروستی تێدانیه . چ��ه ت��ر: زۆرج�����ار ده رم��ان��خ��ان��ه ى نه خۆشخانه کان ده رمانى که مه ، هۆکاری

که مى ده رمان بۆچی ده گه ڕێنیته وه ؟- ئێمه ده رمانمان که م نییه ، وه ک فه رمانگه ده دات روو زۆرج��ار هه یه ، ده رمانێکمان هه موو نه خۆشخانه کانیش و ده رمانخانه کان له نێوان ئه گه ر له نێوانیان وه هانییه هه ماهه نگیه کی ده رم����ان ت���ه واو ب��وو ده رم��ان��ی ت��ر ب��ن��ێ��رن، ئێمه زۆرباش پاره یه کی و هه یه زۆرمان ده رمانێکی

بۆ کڕینی ده رمان ته رخانکراوه .

] ئا/ زۆسک چۆمانى [

م��اوه ی��ه ک��ه ل��ه س��ه ر س��ن��وره ک��ان��ى ئ��ێ��ران – عێراق، ده ست درێژى کردنه سه ر کاسبکارانى به پێى له په ره سه ندندایه ، رۆژه���ه اڵت ک��وردى ئ���ه و ئ���ام���اران���ه ى ده س����ت )چ���ه ت���ر( ک��ه وت��ووه ک��ه س )41( راب�����ردوو دووس���اڵ���ی ل���ه م���اوه ی بارهه ڵگرى واڵغى سه دان هه روه ها کوژراون،

کوژراون. قاچاخچیانه ش ئه و به کۆمه ڵێک رێگه ى ئێران ئ��ه وه ى له گه ڵ هاواڵتى رۆژهه اڵتداوه و کارتى کارکردنى بۆ که لوپه النه ى و کااڵ ئه و ده توانن که کردون له نێوان قاچاغ به رێگاى ک��راوه دی��ارى بۆیان چه ند و ئ���ۆم���ه ران ح��اج��ى و خ��ان��ێ س��ن��ورى ناوه ناوه به اڵم بگوازنه وه ، دیکه وه سنورێکى ده که ن کاسبکارانه له و ته قه ئێران هێزه کانى

ده که ن. به سه ر ده ست باره کانیان و له وه باس رۆژه��ه اڵت کوردى کاسبکارانى له مه وبه ر ماوه یه ک هاوڕێیه کیان که ده که ن شه هید و گولله ده س��ت��ڕێ��ژى ب��ه ر ک��ه وت��وه ت��ه عه لى به ناوى شایه تحااڵنه له و یه کێک بووه ، بایزیدى ته مه ن )31( ساڵ که خه ڵکى شارى )به چه تر( کوردستانه ، رۆژهه اڵتى سه رده شتى کردنى ده ستڕێژى »له ئه نجامى راگه یاند ى ئێران ئیسالمی کۆمارى پاسدارانی گولله ی بۆ سه ر ئێمه ى کاسبکارى کوردى رۆژهه اڵت، شه هید ره س��ول( )ره حمان به ناوى که سێکمان کرا و زیاتر له )10( ئه سپیشمان درانه به ر ده ستڕێژى گولله و ده ست به سه ر ته واوى کااڵ

گیرا«. که لوپه له کانماندا و

ببه‌ین بار‌ نایه‌ڵن‌باسى ده کات قاچاغچێتى کارى که عه لى سنوره که دوو هه ر به پێ زیاتر ئه وان له وه کرد کارکردنمان کارتى »به شێکمان وتى ده بڕن، ک��ارت��ه ى ئ��ه و دی��ک��ه ش��م��ان به شێکی و ه��ه ی��ه ن��ی��ه ، ب���ه اڵم س��وپ��اى پ��اس��داران رێ��گ��رن ل��ه وه ى بکه ین، په یدا خۆمان بۆ نانێک پ��اروه ئێمه رێگه مان و ل��ێ��ده ک��ه ن گولله مان ده س��ت��ڕێ��ژى )پارتى هاوکارى ئێوه ده ڵێن پێمان و پێناده ن ده که ن، )pjak( کوردستان( ئ��ازادى ژیانى

ببه ن«. بار نابێت به‌ڵێنه‌کانیه‌وه‌ به‌‌ نیه‌‌ پابه‌ند‌ ئێران‌

ن���اوچ���ه ک���ه که ئ��ه م��ن��ى س���ه رچ���اوه ی���ه ک���ى

ن��ه ی��وی��س��ت ن���اوى ئ��اش��ک��را ب��ک��رێ��ت ب��ه چ��ه ت��رى راگ��ه ی��ان��د »ل���ه گ���ه ڵ ئ����ه وه ى ئ��ێ��ران ک��ارت��ى مۆڵه تى کارکردنى به زیاتر له )200( هاواڵتى رۆژهه اڵتى داوه و ئه وان ده توانن به واڵغ یاخود ب��ه ک��ۆڵ چ��ه ن��د ج��ۆرێ��ک��ى ک��ه ل��وپ��ه ل��ى وه ک بۆ بگوازنه وه )جگه ره ، کاره بایى، سیرامیک( ئێران به داخه وه ب��ه اڵم قاچاغ، به شێوه ى ئێران به کاسبکارانى که به ڵێنه ى ب��ه و نیه پابه ند و ده س��ت��ڕێ��ژى گ��ول��ل��ه ب��ه ر ده ی��ان��دات��ه و داوه

ده کات«. شه هیدیان که ل��ه وه ک��رد باسى ئه منیه س��ه رچ��اوه ئ��ه و ئه و قاچاغچیانه کوژراون ئه سپه کانى زۆربه ى

گیراوه . که لوپه له کانیاندا به سه ر ده ستیش و

داده‌نێن کاسبکاران‌ بۆ‌ که‌مین‌س��اڵ )22( ت��ه م��ه ن ئ��ه ب��وب��ه ک��رى، ج���ه الل ئاماژه ى بۆ ئه وه کرد له پێناو په یداکردنى بژێوى له و سنوره دا بۆ خێزانه کانیان ماوه ى دوو ساڵه ک���ارده ک���ه ن، وت���ى »م��ۆڵ��ه ت��ى ک��ارک��ردن��م��ان خه ریکى به رۆژ بۆیه پێدراوه ، ئێرانه وه له الیه ن گ��واس��ت��ن��ه وه ى ک��ااڵ و ک��ه ل��وپ��ه ل��ی��ن، ل��ه الی��ه ن ده ستیان و لێکرا ته قه مان ئێرانه وه پاسدارانى به شێکیش هه روه ها گرت، باره کانماندا به سه ر چێنراوانه مینه ئه و به ر رۆژانه له کاسبکاران

چێندراون«. سنور له سه ر که ده که ون زیاتر ماوه ى کرده وه ، رونیشى هاواڵتیه ئه و له دوو مانگه هێزه کانى ئێران که مین داده نێت و

»چه ندجارێکیش ده که ن، له کاسبکاران ته قه وت��ووه ، ئێرانمان پ��ه ی��وه ن��دی��داره ک��ان��ى ب��ه الی��ه ن��ه ئه وان به اڵم به وشێوه یه ، رێگه پێدانێکه چ ئه وه چاره سه ر بۆ گرفته تان ئ��ه و که وتین پێیان

ده که ین«.ئێران له ئێستادا که له وه کرد باسى ناوبراو هه رێمى ل��ه گ��ه ڵ خ��ۆى س��ن��وره ک��ان��ى س��ه رج��ه م رێگه یه کى ته نها و داخ��س��ت��ووه ک��وردس��ت��ان��دا ره زام��ه ن��دى ل��ه س��ه ر ئ���ه وان ک��ه هێشتووه ته وه نائێمه »ئه گه ر تێداده که ن، هاتۆچۆى ئێران

نه ده بوینه وه «. گرفت و که مین توشى لێکوژراوه‌ که‌سیان‌ ‌)41(

ئ��اس��ای��ش��ى ب���ه ڕێ���وه ب���ه رى الس م��ه ح��م��ود

راگه یاند به )چه تر(ى ئۆمه ران حاجى شاره دێى له ناوچه کانى ماوه یه دا له م ئێران »پاسدارانى س��ه ن��گ��ه س��ه ر و زه ڵ����ێ و ئ���ۆم���ه ران )ح���اج���ى و ق��ه ن��دی��ل( ک��ه ه��اوس��ن��ورن ل��ه گ��ه ڵ ئ��ێ��ران��دا چه ند و کردووه کورد له کاسبکارانى ته قه یان

کوشتون«. لێ که سێکیان ده ست سنوره دا له و ئامارانه ى ئه و به پێى )چه تر( که وتووه له ماوه ى دوو ساڵى رابردوودا چه ندینجار هێزه کانى ئێران ده سترێژى گولله یان کورده کانى کاسبکاره کاروانى سه ر کردوه ته هه روه ها و )41( که س کوژراون، رۆژهه اڵت قاچاغچیانه ئ��ه و بارهه ڵگرى واڵغ��ى س��ه دان

کوژراون.

»ته ندروستی هه رێم یارمه تی داوین، به اڵم یارمه تییه کی زۆر کز و زۆر زۆر که م بووه«

کاسبکاران له نێوان گولله ى پاسداران و مینه چێندراوه کانى سه رسنوردا گیریان خواردووه

پرۆفایل:د.سدیق‌عومه‌ر‌ره‌سوڵ

له‌دایکبووی‌ساڵی‌)1953(پسپۆره‌‌له‌نه‌شته‌گه‌ری‌گشتی‌ئێستا‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌گشتی‌فه‌رمانگه‌ی‌ته‌ندروستی‌که‌رکوکه‌

کاسبکاران لەکاتی بردنی کاال لەرێگەی قاچاغه وه فۆتۆ: ئینتەرنێت

د.سدێق عومەر رەسوڵ

ساڵی یه که م ژماره 33

دووشه ممه 2010/11/29

8

ژنان

ساڵی یه که م ژماره 33

دووشه ممه 2010/11/29

9

ئه ده ب و هونه ر

] دیدارى/ کوردۆ فه ره ج [

ترسناکه کانى ل��ه دی��ارده یه کێکه توندوتیژى جیهان که هه ڕه شه یه کى ته واو له بونیادى کۆمه ڵگا مێژویى پاشخانێکى دی��ارده ی��ه ش ئ��ه و ده ک��ات، کۆمه اڵیه تى کلتورى و پێکهاته کانى ناو بۆ هه یه و روناکبیرییه کان، هه روه ها دیارده یه ک بووه که جوانییه کانى شێواندوه و به رنامه ى ژیانى تێکداوه له ناو کۆمه ڵگادا، له م دیداره دا موقه ده م سه رکه وت به ژنان دژ توندوتیژى به دواداچوونى به ڕێوه به رى دژ توندوتیژى الیه نه کانى سلێمانى له پارێزگاى له گه ڵ ده خاته ڕوو )چه تر( رۆژنامه ى بۆ به ژنان

ئاماری شه ش مانگی رابردوو.چه تر: ئه و هۆکارانه چین ده بنه هۆى توندوتیژى

دژ به ژنان؟ئه‌و‌هۆکارانه‌‌زۆرن‌له‌وانه‌:

یه که م: خێزان/‌خێزان‌له‌ژێر‌ئایدیا‌‌و‌ناوه‌ندێکى‌تردا‌فراوانتر‌له‌خێڵ‌‌و‌عه‌شیره‌ت،‌ئاکاره‌‌بۆ‌ماوه‌ییه‌کان‌که‌‌له‌عه‌شیره‌ت‌‌و‌خێڵه‌وه‌‌ده‌مێنێته‌وه‌‌‌و‌خێزان‌په‌یڕه‌وى‌ده‌کات‌کاریگه‌رى‌هه‌یه‌‌له‌سه‌ر‌بیرکردنه‌وه‌ى‌خێزان‌له‌سه‌ر‌تێڕوانینى‌بۆ‌ژیان‌‌و‌تێڕوانینى‌بۆ‌تاکه‌کان‌له‌نێر‌‌و‌مێ‌‌و‌له‌کوڕ‌‌و‌کچ‌‌و‌ژن‌‌و‌مێرد‌که‌‌ئه‌مه‌ش‌یه‌کێکه‌‌له‌گرفته‌‌گه‌وره‌کان‌‌و‌خێزانیش‌کاریگه‌رى‌هه‌یه‌‌له‌سه‌ر‌دروستبوونى‌توند‌وتیژى،‌له‌ناوخێزانیشدا‌تێڕوانینى‌

عه‌شایه‌رى‌کاریگه‌رى‌خۆى‌هه‌یه‌.دووه م:‌ئاین/‌هۆکارێکه‌‌بۆ‌روودانى‌توند‌وتیژى،‌ئاینه‌کان‌رووداوه‌کانى‌ له‌سه‌ر‌ گێراوه‌‌ گه‌وره‌یان‌ رۆڵى‌ خۆیدا‌ له‌مێژوى‌کۆمه‌ڵگا‌به‌گشتى‌‌و‌کاریگه‌رى‌له‌سه‌ر‌دروستبوونى‌په‌یوه‌ندییه‌‌ڕۆڵه‌ى‌ ئه‌و‌ کۆمه‌ڵگادا‌‌و‌ له‌ناو‌ هه‌بووه‌‌ کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کان‌که‌‌هه‌یبوو‌په‌یوه‌ندییه‌کانى‌سنوردار‌کردووه‌‌له‌ناو‌تاکه‌کانى‌بۆى‌ ئینتیماى‌ هه‌مووى‌ خه‌ڵک‌ که‌‌ ئاینه‌کان‌ کۆمه‌ڵگادا،‌هه‌یه‌‌له‌بنچینه‌دا‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌بۆ‌ئاینه‌کانى‌ته‌ورات،‌دواتر‌که‌‌جوله‌که‌‌‌و‌مه‌سیح‌‌و‌ئیسالم‌هاتوون‌له‌یه‌ک‌شتدا‌یه‌کده‌گرنه‌وه‌‌که‌‌ئه‌ویش‌بیروڕا‌‌و‌کتێبى‌پیرۆزه‌‌‌و‌فه‌لسه‌فه‌ى‌تێگه‌یشتن‌‌و‌هه‌ڵوێستیانه‌‌له‌سه‌ر‌خێزان‌‌و‌ئافره‌ت‌به‌گشتى،‌هه‌موو‌ئاینه‌کان‌سه‌یرى‌ به‌که‌مى‌ خاڵدا‌ له‌یه‌ک‌ ئاینه‌کان‌ نزیکن،‌ له‌یه‌که‌وه‌‌ئافره‌ت‌ده‌که‌ن‌وا‌باسى‌ده‌که‌ن‌که‌‌چۆن‌حه‌وا‌ئاده‌مى‌فریو‌داوه‌‌که‌‌ئه‌مه‌ش‌یه‌کێکه‌‌له‌و‌هۆکارانه‌ى‌که‌‌بووه‌ته‌‌هۆى‌ئه‌وه‌ى‌

به‌که‌مى‌سه‌یرى‌ئافره‌ت‌بکرێت.‌کۆمه‌ڵگا‌ له‌سه‌ر‌ کلتور‌ کاریگه‌رى‌ کلتور/‌ سێیه م:‌به‌گشتى‌به‌تایبه‌تى‌له‌سه‌ر‌خێزان‌کاریگه‌رییه‌کى‌زۆرى‌هه‌یه‌،‌ئه‌م‌الیه‌نه‌ش‌هه‌ڵگرى‌شته‌‌بۆ‌ماوه‌ییه‌کانه‌‌که‌‌ڕۆڵێکى‌زۆرى‌هه‌یه‌‌بۆ‌دروستبوونى‌زه‌مینه‌ى‌توند‌وتیژى‌که‌‌خه‌ڵک‌هه‌یه‌‌ئێستا‌موماره‌سه‌ى‌توند‌وتیژى‌ده‌کات،‌کاتێک‌لێى‌ده‌پرسیت‌ده‌ڵێت‌نازانم‌له‌باو‌باپیرانه‌وه‌‌ماوه‌ته‌وه‌‌ئه‌وان‌بڕوایان‌وابووه‌‌که‌‌

ئافره‌ت‌به‌زه‌عیفه‌‌سه‌یر‌بکرێت.چواره م:‌یاسا‌‌و‌به‌هاکان/‌سه‌ره‌ڕاى‌ئه‌و‌هه‌موو‌جیاوازییه‌‌له‌نێوان‌گه‌النى‌دنیادا‌هه‌یه‌‌هه‌موویان‌کۆکن‌له‌سه‌ر‌بااڵده‌ستى‌خێزاندا‌ له‌ناو‌ پیاویش‌ ئافره‌ت،‌ سه‌یرکردنى‌ به‌که‌متر‌ پیاو‌خێزانیش‌ له‌ناو‌ هه‌یه‌‌ ده‌سه‌اڵتیان‌ زیاتر‌ ئه‌ندامه‌کان‌ له‌هه‌موو‌به‌شێوه‌یه‌ک‌منداڵه‌کانیان‌به‌خێوده‌که‌ن‌که‌‌پیاو‌ده‌بێت‌بااڵده‌ست‌بێت،‌هه‌ندێک‌له‌و‌به‌هایانه‌‌پاڵپشتى‌یاسایى‌هه‌یه‌،‌له‌هه‌ندێک‌واڵتدا‌ئافره‌ت‌رۆڵى‌هه‌یه‌‌له‌سیسته‌مى‌سیاسیدا‌‌و‌به‌شدارى‌دیموکراسییه‌کان‌ کایه‌‌ موماره‌سه‌ى‌ ده‌ک��ه‌ن‌‌و‌ هه‌ڵبژاردن‌

ده‌که‌ن،‌به‌اڵم‌هێشتا‌کۆمه‌ڵێ‌یاسا‌‌و‌رێسا‌هه‌یه‌‌واى‌کردووه‌‌که‌‌ئافره‌ت‌به‌که‌متر‌سه‌یر‌بکرێت،‌له‌کاتێکدا‌ئێستا‌له‌عێراقدا‌ئافره‌ت‌ دوو‌ له‌کاتى‌شایه‌تیدا‌ بارى‌که‌سێتى‌ یاساى‌ ‌ به‌پێى‌به‌یه‌ک‌پیاو‌ئه‌ژمار‌ده‌کرێت،‌ئه‌مه‌ش‌جۆرێکى‌به‌‌که‌م‌سه‌یر‌

کردنه‌‌له‌رووى‌یاساییه‌وه‌.ئابورى/‌که‌‌ماڵ‌له‌ژێر‌ پێنجه م: ئافره‌ت‌‌و‌پاشکۆیه‌تى‌ده‌سه‌اڵتى‌پیاودایه‌‌‌و‌ئافره‌تیش‌وه‌ک‌ئاله‌تێک‌له‌ماڵدا‌کار‌به‌جۆرێک‌ هه‌میشه‌‌ پیاو‌ که‌‌ ده‌ک��ات‌ وا‌ ئه‌مه‌ش‌ ده‌ک��ات،‌سه‌یرى‌ئافره‌ت‌بکات‌که‌‌ده‌بێت‌به‌رده‌وام‌له‌ماڵه‌‌داخراوه‌کاندا‌کار‌بکات‌‌و‌نه‌چێته‌‌ده‌ره‌وه‌،‌ئافره‌تیش‌به‌رده‌وام‌هه‌وڵ‌ده‌دات‌له‌کۆمه‌ڵگایه‌کى‌دواکه‌وتوودا‌ئه‌و‌رێگایانه‌‌بشکێنێت‌‌و‌بێته‌‌ده‌ره‌وه‌،‌کاتێک‌ئابورى‌ئافره‌ت‌له‌ژێر‌ده‌ستى‌پیاودا‌بوو‌ده‌بێته‌‌

هۆکارى‌چه‌وسانه‌وه‌ى‌ئافره‌ت.له‌و‌ یه‌کێک‌ هۆشبه‌ره‌کان/‌ م��اده‌‌ کاریگه‌رى‌ شه شه م: حاڵه‌تێکى‌ گۆڕینى‌ له‌سه‌ر‌ هه‌یه‌‌ کاریگه‌رى‌ که‌‌ الیه‌نانه‌ى‌هه‌ست‌بۆ‌حاڵه‌تێکى‌نه‌ست‌خواردنه‌وه‌ى‌ئه‌و‌ماده‌‌هۆشبه‌رانه‌یه‌،‌

هۆکارى‌ ده‌بێته‌‌ ده‌گه‌یه‌نێت‌ به‌ته‌ندروستى‌ زیان‌ ل��ه‌وه‌ى‌ جگه‌‌ده‌به‌زێنێت‌‌و‌ خێزانیش‌ س��ن��ورى‌ کاتیش‌ زۆر‌ ت��ون��دوت��ی��ژى،‌

ده‌که‌وێته‌‌سه‌ر‌شه‌قامه‌کان.چه تر: کام ته مه ن زیاتر ڕووبه رووى ئه و الیه نانه

ده بێته وه که باستکرد؟قوربانى‌ ده‌بێته‌‌ ک��ه‌س��ه‌ى‌ ئ��ه‌و‌ بکه‌ین‌ س��ه‌ی��رى‌ ئ��ه‌گ��ه‌ر‌ ‌-توندوتیژییه‌که‌‌‌و‌ئه‌وه‌شى‌هه‌ڵده‌ستێت‌به‌کاره‌که‌،‌له‌هه‌موو‌چین‌و‌توێژه‌کانى‌تێدایه‌،‌ئه‌و‌ئافره‌تانه‌شى‌تێدایه‌‌که‌‌له‌ماڵه‌وه‌ن‌‌و‌که‌‌ تێدایه‌‌ ئافره‌تانه‌ى‌ ئه‌و‌ هه‌ندێکجاریش‌ بڕوانامه‌ن‌‌و‌ بێ‌چه‌ند‌ له‌م‌ ده‌بنه‌وه‌،‌ توندوتیژى‌ رووب��ه‌ڕوى‌ له‌داموده‌زگاکاندا‌رۆژه‌ى‌پێشوودا‌ئافره‌تێک‌هاته‌‌المان‌که‌‌خۆى‌پارێزه‌ره‌‌له‌الیه‌ن‌مێرده‌که‌یه‌وه‌‌توشى‌لێدان‌بووه‌ته‌وه‌،‌ئه‌وه‌شى‌که‌‌توندوتیژییه‌که‌‌ئه‌نجام‌ده‌دات‌که‌سى‌نه‌خوێنده‌وار‌و‌خوێنده‌واریشى‌تێدایه‌‌که‌‌ده‌بنه‌‌ فاکته‌ر‌ دی��ارده‌ى‌کۆمه‌اڵیه‌تین‌‌و‌کۆمه‌ڵێک‌ ئه‌مانه‌‌هۆکارى‌کێشه‌کان،‌ته‌نانه‌ت‌تائێستاش‌هه‌ندێک‌له‌خێڵه‌کان‌کچه‌کانیان‌به‌خواستى‌خێڵه‌که‌‌ده‌بێت‌شوو‌بکات‌گه‌ر‌به‌دڵى‌

خۆى‌بێت‌یان‌نا‌خواسته‌که‌ى‌ده‌خرێته‌‌ژێر‌گڵه‌وه‌.چه تر: به به راورد له چاو سااڵنى پێشوو رێژه ى

توندوتیژى که میکردووه یان زیادى کردووه ؟گ���ه‌ر‌ب�������ه‌راوردى‌ب��ک��ه‌ی��ن‌ل��ه‌چ��اوس��ااڵن��ى‌پ��ێ��ش��وى‌ئ��ه‌م‌‌به‌ڕێوه‌به‌رێتییه‌‌که‌‌چواره‌م‌ساڵییه‌ى‌کار‌له‌و‌پێناوه‌دا‌ده‌کات‌

رێژه‌ى‌تۆمارکردنى‌سکااڵ‌زیادى‌کردووه‌‌له‌‌)100%(،‌ساڵ‌له‌دواى‌ساڵ‌کێرڤى‌تۆمار‌کردنى‌سکااڵ‌به‌ره‌و‌به‌رز‌بوونه‌وه‌‌چووه‌،‌نه‌ک‌کێرڤى‌توندوتیژى،‌چونکه‌‌ئه‌مه‌‌دوو‌الیه‌نى‌هه‌یه‌‌سکااڵ‌به‌ماناى‌ئه‌وه‌ى‌کاتێک‌ئافره‌ت‌رووبه‌ڕوى‌توندوتیژى‌ده‌بێته‌وه‌‌یان‌تووشى‌زۆر‌به‌شودان‌ده‌بێته‌وه‌‌یان‌رووبه‌ڕوى‌هه‌ر‌

مه‌ترسییه‌کى‌تر‌ده‌بێته‌وه‌.چه تر: ده توانن راده ى توندوتیژى بنه بڕ بکرێت؟ تر‌ ده‌ساڵى‌ تا‌ بکه‌یت‌ یه‌کجارى‌ بنه‌بڕکردنى‌ باسى‌ گه‌ر‌پێبهێنرێت،‌ کۆتاى‌ دیارده‌یه‌‌ ئه‌و‌ ناتوانرێت‌ زیاتریش‌ بگره‌‌ ‌و‌له‌واڵتانى‌پێشکه‌توودا‌که‌‌ده‌زگاى‌زیاتریشیان‌هه‌یه‌‌نه‌توانراوه‌‌کۆتایى‌ یه‌کجارى‌ به‌‌ بڵێین‌ ناتوانین‌ بۆیه‌‌ بکرێت،‌ بنه‌بڕ‌به‌توندوتیژى‌دێت،‌چونکه‌‌له‌گه‌ڵ‌ژیاندا‌توندتیژى‌به‌رده‌وام‌بۆ‌ ده‌ده‌ی��ن‌ ئه‌نجامى‌ توێژینه‌وانه‌‌که‌‌ له‌و‌ ئێمه‌‌جگه‌‌ ده‌بی�ت‌ئه‌وه‌ى‌بزانین‌هۆکاره‌که‌‌چییه‌،‌به‌رزى‌ده‌که‌ینه‌وه‌‌بۆ‌حکومه‌ت‌

بۆ‌ئه‌وه‌ى‌چاره‌سه‌رى‌بۆ‌بدۆزێته‌وه‌.چه تر: پێتوانییه هاوئاستکردنى مافى ژن له گه ڵ

مافى پیاو هۆکارى زیادبوونى توندوتیژى بێت؟له‌ئێستادا‌هه‌یه‌تى‌مافێکى‌سه‌ره‌تاییه‌،‌ ئه‌و‌مافه‌ى‌ژن‌ ‌-ئێمه‌‌له‌فه‌رمانگه‌که‌ى‌خۆمانه‌وه‌‌چۆن‌پیاو‌مافى‌وه‌رگرتنى‌هه‌ندێک‌ هێشتا‌ به‌اڵم‌ هه‌یه‌،‌ ئافره‌تیش‌هه‌مان‌مافى‌ هه‌یه‌‌بۆ‌ ک��ارى‌ یاسا‌ ئه‌ویش‌ بکرێته‌وه‌‌که‌‌ پڕ‌ م��اوه‌‌که‌‌ بۆشایى‌ده‌کات،‌ته‌نانه‌ت‌له‌کاتى‌دابه‌شکردنى‌میراتدا‌کچ‌نیوه‌‌به‌شى‌برایه‌کى‌ده‌درێتێ،‌به‌اڵم‌کوڕ‌به‌شێکى‌ته‌واوى‌هه‌یه‌،‌هه‌ر‌یاسا‌وا‌له‌خه‌ڵک‌ده‌کات‌که‌‌ئێمه‌‌به‌چاوى‌که‌م‌ته‌ماشاى‌ئافره‌ت‌بکه‌ین،‌به‌چاره‌سه‌رکردن‌‌و‌ده‌رکردنى‌یاسا‌وا‌ده‌کات‌ئافره‌ت‌

مافى‌هه‌بێت.چه تر: رۆڵى یاسا چۆن ده بینیت؟

ئێستا‌هه‌وڵێکى‌زۆر‌هه‌یه‌‌له‌الیه‌ن‌رێکخراوه‌کانى‌ژنان‌‌و‌هه‌روه‌ها‌له‌ناو‌په‌رله‌ماندا‌لیژنه‌یه‌ک‌سه‌رقاڵى‌ئه‌م‌کارانه‌یه‌،‌ده‌که‌ن،‌ ئه‌وه‌‌ بۆ‌ کار‌ مه‌ده‌نیش‌ کۆمه‌ڵگه‌ى‌ رێکخراوه‌کانى‌کاتێک‌واڵتێک‌چاودێرى‌هه‌رێمى‌کوردستان‌ده‌کات‌له‌ڕووى‌دیموکراسییه‌وه‌‌ته‌ماشاى‌ئه‌و‌ده‌کات‌‌که‌‌چۆن‌دان‌ده‌نرێت‌

به‌مافى‌ئافره‌تدا.‌له پیاوه که ى خیانه تى ئافره تێک گه ر چه تر:

کردبوو سزاى ئافره ته که چییه ؟-‌خیانه‌تى‌هاوسه‌رى‌پیاو‌بیکات‌یا‌ژن‌به‌پێی‌یاسا‌سزاى‌به‌اڵم‌ خیانه‌تکاره‌،‌ نییه‌‌ جیاوازى‌ وه‌رده‌گرێت‌‌و‌ خۆى‌ یاساى‌

پێشتر‌گه‌ر‌ئافره‌تێک‌خیانه‌تێکى‌کردبێت‌یان‌نه‌شى‌کردبێت‌پیاوه‌که‌‌بۆ‌ماوه‌ى‌ پارێزییه‌وه‌‌ده‌کوژا‌‌و‌دواتر‌ به‌ناوى‌شه‌رف‌ساڵێک‌یان‌دوو‌ساڵ‌حکومى‌دراوه‌‌دواتر‌ئازاد‌کراوه‌،‌به‌اڵم‌ئێستا‌هه‌ر‌الیه‌نێکیان‌بیکه‌ن‌به‌پێ‌یاسا‌سه‌لمێنرا‌بۆ‌هه‌ردووال‌

هه‌مان‌یاسا‌ده‌یانگرێته‌وه‌.سه ره کى به فاکته رى مۆبایل تاچه ند چه تر:

کێشه کان ده زانیت؟-‌یه‌کێک‌له‌گرفته‌‌گه‌وره‌کان‌که‌‌هۆکارى‌سه‌ره‌کى‌بێت‌بۆ‌سه‌رهه‌ڵدانى‌توندوتیژى‌مۆبایله‌‌به‌هه‌موو‌الیه‌نه‌کانییه‌وه‌،‌هاتنى‌ئه‌و‌ته‌کنه‌لۆژیایه‌‌بۆ‌کۆمه‌ڵگاى‌کوردى‌زۆر‌زوو‌بوو.چه تر: چاره سه رکردنى ئه و کێشه یه چۆن ده بێت؟پ��رۆژه‌‌ په‌رله‌مان‌ مۆبایل‌ کێشه‌ى‌ چاره‌سه‌رکردنى‌ بۆ‌ ‌-به‌رنامه‌وه‌،‌ خستۆته‌‌ مۆبایلى‌ به‌کارهێنانى‌ خراپ‌ یاسایه‌کى‌به‌اڵم‌ ده‌ک��ات،‌ چاره‌سه‌ر‌ له‌کێشه‌کان‌ هه‌ندێک‌ بڵێم‌ ده‌توانم‌ببینێت‌ باش‌ رۆڵى‌ ده‌توانێت‌ راگه‌یاندن‌ گرنگتر‌ له‌هه‌مووى‌به‌کارهێنانى‌ بۆ‌ هاندانیان‌ گه‌نجان‌‌و‌ هۆشیارکردنه‌وه‌ى‌ که‌‌مۆبایل‌بۆ‌الیه‌نه‌‌باشه‌کانى،‌نه‌ک‌بۆ‌کات‌به‌سه‌ر‌بردن،‌تاکه‌‌تائێستا‌ ئێمه‌ش‌ گه‌نجان،‌ به‌تاڵى‌ بۆ‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌ هۆکاریش‌

بۆشاییه‌کى‌گه‌وره‌‌له‌ژیانماندا‌هه‌یه‌‌.له خۆکوشتن و ئ��اف��ره ت ه��ۆش��ی��ارى چ��ه ت��ر:

خۆده رمانخوارد کردن له چ ئاستێکدایه ؟ئافره‌ته‌وه‌‌ خۆکوشتنى‌ به‌ته‌نیشت‌ ئاساییه‌،‌ حاڵه‌تێکى‌ ‌-خۆکوشتنى‌پیاویش‌هه‌یه‌،‌به‌‌ته‌نیشت‌خۆده‌رمانخوارد‌کردنى‌به‌ته‌نیشت‌ هه‌یه‌،‌ پیاویش‌ کردنى‌ خۆده‌رمانخوارد‌ ئافره‌ته‌وه‌‌کوشتنى‌پیاوه‌وه‌‌کوشتنى‌ئافره‌تیش‌هه‌یه‌،‌به‌ته‌نیشت‌توندوتژى‌مایه‌ى‌ دیارده‌که‌‌ به‌اڵم‌ هه‌یه‌،‌ پیاویش‌ توندوتیژى‌ ئافره‌ته‌وه‌‌وه‌ستانه‌‌له‌سه‌ر‌الیه‌نه‌کان‌‌و‌گه‌ڕان‌به‌دواى‌هۆکاره‌کانییدا.

چه تر: زۆرجار رۆژنامه و گۆڤاره کان به جیا باسى کارى له شفرۆشى ئافره ت ده که ن راى تۆ چییه ؟

ماوه‌یه‌ک‌ ئێمه‌‌ که‌وتووه‌‌ گوێمان‌ به‌ر‌ زۆرج��ار‌ ئه‌مانه‌‌ ‌-که‌‌ له‌هه‌ولێر‌ رۆژن��ام��ه‌وان��ی��دا‌ له‌کۆنگره‌یه‌کى‌ ل��ه‌م��ه‌‌وب��ه‌ر‌چوار‌ ه��ه‌ر‌ ئ��ام��ارى‌ که‌‌ سازیکردبوو‌ به‌ڕێوه‌به‌رێتیه‌که‌مان‌که‌‌ بوو‌ له‌کاتێکدا‌ ئه‌ویش‌ خسته‌ڕوو‌ به‌ڕێوه‌به‌رێتییه‌که‌مانى‌به‌و‌ به‌اڵم‌ هه‌بوو،‌ راگه‌یاندنه‌وه‌‌ له‌که‌ناڵه‌کانى‌ جیاجیا‌ قسه‌ى‌

کاره‌‌هه‌موو‌ئه‌و‌شتانه‌‌نه‌ما‌‌و‌کۆتایى‌هات.‌که سێک که هه بوو تایبه ت حاڵه تێکى چه تر: سێکسى ده ستدرێژى تووشى که الت��ان هاتبێته

بووبێت؟تایبه‌ت‌ سکااڵیه‌کى‌ هه‌ر‌ وه‌ک‌ سێکسى‌ ده‌ستدرێژى‌ ‌-تۆمار‌ده‌کرێت‌که‌‌رووبه‌ڕوى‌ده‌بێته‌وه‌،‌ئه‌گه‌ر‌ژنێک‌له‌الیه‌ن‌پیاوێکه‌وه‌‌یا‌کچێک‌له‌الیه‌ن‌کوڕێکه‌وه‌‌توشى‌ده‌ستدرێژى‌یاسایى‌ رێگاى‌ ک��ردووه‌‌‌و‌ تۆمار‌ سکااڵیان‌ هاتوون‌ بووبێت‌

گیراوه‌ته‌‌به‌ر.ده بینن چۆن ژنان رێکخراوه کانى رۆڵى چه تر:

له چاره سه ر کردنى کێشه کاندا؟ئه‌وه‌نده‌ى‌کار‌ده‌که‌م‌ بینیوه‌‌ باشیان‌ -‌رێکخراوه‌کان‌رۆڵى‌سه‌ردانیان‌ ئێمه‌‌ به‌رنامه‌یه‌ک‌ به‌پێی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌‌ له‌م‌بۆ‌ ببینه‌وه‌،‌ توندوتیژى‌ رووبه‌ڕوى‌دیارده‌ى‌ ئه‌وه‌ى‌ بۆ‌ ده‌که‌ین‌

هه‌ر‌حاڵه‌تێکى‌توندوتیژى‌ئاماده‌باشى‌ته‌واومان‌هه‌بووه‌.چه تر: رۆڵى دادگا چۆن ده بینیت له چاره سه رکردنى

کێشه کاندا؟گێڕاوه‌،‌ رۆڵى‌ کار‌ جێبه‌جێ‌ ده‌زگایه‌کى‌ وه‌ک‌ دادگا‌ ‌-ئه‌و‌کێشانه‌ى‌ده‌چنه‌‌دادگا‌هه‌وڵى‌چاره‌سه‌ر‌کردنى‌ده‌دات،‌دادوه‌رى‌ توانراوه‌‌ ل��ه‌ڕاب��ردوودا‌ سلێمانیدا‌ پارێزگاى‌ له‌سنورى‌

تایبه‌تى‌بۆ‌دابنرێت‌بۆ‌کێشه‌ى‌ئافره‌تان.‌له پارێزگاى )2010(دا ساڵى سه ره تاى مانگى له شه ش سلێمانى و قه زاکانى ده وروبه رى )18( حاڵه تى کوشتن و )14( حاڵه تى خۆکوشتن و )53( حاڵه تى سوتان که )29( حاڵه تى )18( م��ردوون، که سیان )24( ماون و که سیان خۆسوتان که )3( که سیان ماوه و )15( که سیان مردوون، )94( سکااڵى هه ڕه شه و )526( حاڵه تى سکااڵى لێدان و

)42( حاڵه تى توندوتیژى سێکسى هه بووه .

] دیدار/ تایه ر تۆفیق [

له خزمه تکردنى زۆر سااڵنێکى پ��اش دونیاى هونه رى و گۆرانى ره سه نى کوردى له دیدارێکى ج��ه الل( )زاه��ی��ر هونه رمه ند ژیانى بژێوى خراپى )چه تر(دا رۆژنامه ى له به رامبه ر ده خاته ڕوو ئاسته نگێک وه ک ده شڵێ ب��ه ره��ه م��ه ک��ان��ى، ک��ه م��ى کارانه ى له و په شیمانه که به تایبه ت ک��ردووی��ه ت��ى ئه وه بۆ ته مسیله کانى. )من به رنامه ى چووته ج���ی���اوازم( ج��ارێ��ک��ى ت���ر ب���ێ���ت���ه وه ن��او

جه ماوه ره که ى.

چ����ه ت����ر/ یه کێک وه ک هونه رمه نده له و دی������اران������ه ى ک��ه ل��ه س��ه رده م��ى رژێ��م��دا گۆرانییه کانت زۆر جێگاى کاته دا له و ئایا بوون بایه خ رووب���ه ڕو کێشه یه کت هیچ

نه بۆته وه ؟میللته‌‌ ئ��ه‌م‌ به‌مۆڵکى‌ خ��ۆم‌ ‌�ده‌زان�������م،‌ح����ه‌ز‌ده‌ک������ه‌م‌وه‌ک‌ئێش‌ ل��ه‌گ��ه‌ڵ‌ هونه‌رمه‌ندێک‌بم‌ م��ی��ل��ل��ه‌ت��ه‌ک��ه‌م‌ ئ������ازارى‌ و‌

خرابوویه‌‌ سانسۆر‌ که‌‌ ده‌ک��ه‌م‌ خۆمه‌وه‌‌ به‌‌ شانازى‌ و‌ده‌هێشت‌ نه‌یان‌ رژێمدا‌ له‌کاتى‌ گۆرانییه‌کانم‌ سه‌ر‌گۆرانییه‌کانم‌باڵو‌بکه‌مه‌وه‌‌بۆ‌نموونه‌‌وشه‌ى‌)پێش‌لێکۆڵینه‌وه‌یان‌ رژێمه‌وه‌‌ له‌الیه‌ن‌ چه‌ندینجار‌ مه‌رگم(‌له‌گه‌ڵدا‌ده‌کردم‌و‌ده‌یانوت‌ئه‌و‌وشه‌یه‌‌یانى‌پێشمه‌رگه‌یه‌‌بۆیه‌‌ناچاریان‌ده‌کرم‌ده‌چووم‌ئه‌و‌وشه‌یه‌م‌ده‌گۆڕى‌یان‌گۆرانى‌)له‌دامێنى‌چیاى‌ژیندا،‌منى‌ئاواره‌‌وه‌ستاوم(‌شانازى‌ بوو‌ ئاغا(‌ له‌هۆنراوه‌ى‌)عه‌لى‌عارف‌ ئه‌وه‌ش‌کۆاڵن‌ گۆرانیانه‌‌ ئه‌و‌ له‌سه‌ر‌ که‌‌ ده‌ک��ه‌م‌ به‌خۆمه‌وه‌‌به‌کۆاڵن‌رام‌ده‌کرد‌له‌ده‌ستى‌ئه‌و‌رژێمه‌،‌به‌اڵم‌بۆ‌ته‌نها‌

ساتێک‌وازم‌له‌گۆرانى‌وتن‌نه‌هێنا.‌چه تر/ تاچه ند کاره هونه ریه کانت بووه ته

سه رچاوه ى دابینکردنى بژێوى ژیانت. �‌به‌‌داخه‌وه‌‌هونه‌ر‌له‌واڵتاندا‌هونه‌رمه‌نده‌که‌‌به‌خێو‌ده‌کات،‌وا‌له‌و‌هونه‌رمه‌نده‌‌ده‌کات‌کۆشک‌و‌ته‌الرى‌ده‌بێت‌و‌حه‌ره‌س‌و‌پرسگه‌ى‌ده‌بێت‌له‌هه‌موو‌که‌ناڵه‌کانى‌که‌چى‌ ب��اڵوده‌ک��رێ��ت��ه‌وه‌،‌ گۆرانییه‌کانى‌ جیهاندا‌هونه‌رمه‌ندانى‌ئێمه‌‌ده‌بێت‌هه‌ر‌به‌‌قوڕبه‌سه‌رى‌و‌نه‌دارى‌نه‌بووه‌ته‌‌ هونه‌ره‌که‌م‌ نه‌خێر‌ ده‌ڵێم‌ بۆیه‌‌ بنێنه‌وه‌،‌ سه‌ر‌هونه‌ره‌که‌م‌ هه‌بووه‌‌ وا‌ جارى‌ ژیانم‌ بژێوى‌ سه‌رچاوه‌ى‌بووه‌ته‌‌خه‌م‌و‌خه‌فه‌ت‌و‌ئه‌وپه‌ڕى‌کێشه‌ى‌بۆ‌ناومه‌ته‌وه‌‌

له‌ژیانى‌رۆژانه‌مدا.‌چه تر/ واتا هه وڵدان بۆ دابینکردنى بژێوى به رهه مه له سه ر کاریگه رییه کى چ ژی��ان

هونه ریه کانت دروست کردووه ؟نه‌متوانیوه‌‌ �‌جارى‌وا‌هه‌بووه‌‌زۆر‌کاسبی‌هه‌بووه‌‌بیکه‌م‌هه‌رچه‌نده‌‌شانازى‌به‌‌خۆمه‌وه‌‌ده‌که‌م‌زۆر‌کاسبیم‌پێکهێنا‌ هاوسه‌رم‌ که‌‌ کاته‌ى‌ له‌و‌ به‌تایبه‌ت‌ ک��ردووه‌‌زۆر‌نه‌بووبووم‌که‌سێک‌نه‌بوو‌هاوکاریم‌بکات،‌ناچار‌ده‌ستم‌کرد‌به‌فرۆشتنى‌ماستاو‌و‌دۆ‌له‌به‌رده‌م‌یه‌کێک‌له‌چێشتخانه‌کانى‌سلێمانیدا‌له‌به‌ر‌ئه‌وه‌ى‌کرێچى‌بووم‌تائێستاش‌کرێچیم‌و‌شانازیش‌ده‌که‌م‌که‌‌هه‌موو‌ و‌

ئیشێکیشم‌کردووه‌.‌چ��ه ت��ر/ ه��ه س��ت��ت ک����ردوه ن��اه��ه ق��ى یا

که مته رخه میه ک به رامبه رت کراوه ؟�‌باسى‌خۆم‌ناکه‌م‌که‌مته‌رخه‌میم‌به‌رامبه‌ر‌کرابێت،‌مردو‌ زیندوکوژى‌ هه‌یه‌‌ ره‌وشتێکى‌ خوو‌ به‌اڵم‌کورد‌په‌رسته‌،‌تا‌له‌ژیان‌مابین‌هیچ‌سۆزێکمان‌پێ‌ناده‌ن‌وه‌ک‌ به‌سنگمانه‌وه‌‌ ن��اده‌ن‌ بۆندار‌ گوڵێکى‌ هیچ‌ و‌مردین‌ که‌‌ ب��ه‌اڵم‌ ناکرێین،‌ ته‌ماشا‌ هونه‌رمه‌ندێک‌

له‌هه‌موو‌ و‌ گوڵ‌ ده‌که‌نه‌‌ گۆڕه‌که‌مان‌ ده‌ورى‌ چوار‌و‌ ده‌ک��ه‌ن‌ بۆ‌ چله‌مان‌ و‌ ده‌ک��ه‌ن‌ باسمان‌ که‌ناڵه‌کان‌یادمان‌ده‌که‌نه‌وه‌،‌تاله‌ژیاندا‌مابین‌هیچ‌گرنگیه‌کمان‌له‌هه‌موو‌ غه‌در‌ من،‌ ته‌نها‌ نه‌ک‌ بۆیه‌‌ نادرێت،‌ پێ‌

هونه‌رمه‌ندێک‌ده‌کرێت.‌من به رنامه ى ب��ه ش��دارى چ��ۆن چه تر/ جیاوازمت کرد تاچه ند ئه و به رنامه یه گونجاو

بوو بۆ که سایه تى تۆ؟داب��ڕاب��ووم،‌ له‌هونه‌ر‌ زۆر‌ م��اوه‌ی��ه‌ک��ى‌ به‌ڕاستى‌ ‌�دابڕابووم‌ ته‌مسیلیه‌کان‌ و‌ له‌گۆرانى‌ زۆر‌ ماوه‌یه‌کى‌به‌تایبه‌ت‌ ک��ردووم��ه‌‌ ل��ه‌وک��اران��ه‌ى‌ په‌شیمانیشم‌ و‌گه‌نجه‌وه‌‌ هه‌ندێک‌ له‌الیه‌ن‌ چونکه‌‌ ته‌مسیله‌کانم،‌گاڵته‌ى‌پێ‌ده‌کرێت‌و‌وات‌لێ‌ده‌که‌ن‌په‌شیمان‌بیت‌له‌هه‌موو‌کاره‌کانت،‌بۆیه‌‌منیش‌چوومه‌‌به‌رنامه‌ى‌من‌جیاوازم‌گه‌ر‌یارمه‌تى‌پاره‌ش‌نه‌درێم‌جارێکى‌تر‌بێمه‌وه‌‌ناو‌جه‌ماوه‌ره‌که‌م‌به‌قسه‌ى‌خۆش‌و‌گۆرانى‌وتن‌دڵى‌

گوێگرانم‌خۆش‌بکه‌م.‌نوێت به رهه مێکى هیچ له ئێستادا چه تر/

به ده سته وه یه ؟�‌له‌خۆئاماده‌کردندام‌دواى‌ئه‌و‌دابڕانه‌‌زۆره‌‌جارێکى‌ت��ر‌به‌رهه‌مى‌ن��وێ‌ئ��ام��اده‌‌ک��ه‌م،‌ب��ه‌اڵم‌ب��ه‌ده‌ن��گ‌و‌به‌رپرسانى‌ و‌ دڵسۆزان‌ ئومێده‌وارم‌ و‌ باشتر‌ مۆسیقاى‌هونه‌ر‌هاوکاریم‌بکه‌ن،‌ئێمه‌‌ده‌ڵێین‌حکومه‌ت‌باوکى‌ده‌بێت‌ بۆیه‌‌ هه‌ڵبژادوه‌‌ ئه‌وم‌ و‌ پێداوه‌‌ ده‌نگم‌ میلله‌ته‌،‌ئه‌ویش‌به‌بێ‌جیاوازى‌سه‌یرمان‌بکات،‌نه‌موتوه‌‌یارمه‌تى‌پاره‌‌بدرێم،‌به‌اڵم‌وتومه‌‌هه‌ندێک‌پاره‌م‌بده‌نێ‌به‌قه‌رز‌تابه‌رهه‌مه‌کانم‌باڵو‌ده‌که‌مه‌وه‌‌دوایى‌ئه‌و‌سیدیه‌م‌که‌‌فرۆشت‌ئه‌و‌پاره‌یه‌یان‌بۆ‌ده‌گه‌ڕێنمه‌وه‌،‌بۆیه‌‌له‌کۆتاییدا‌داواکارم‌یارمه‌تیم‌بده‌ن‌بۆ‌باڵوکردنه‌وه‌ى‌به‌رهه‌مه‌کانم.‌

یاسا و کاریگه رىله سه ر مافى ژنان

یاسا‌ئه‌و‌فاکته‌ره‌یه‌‌ک��ه‌‌ده‌ت��وان��ێ��ت‌ک��اری��گ��ه‌رى‌ل��ه‌‌س��ه‌ر‌ک��ۆم��ه‌ڵ��گ��ا‌داب��ن��ێ��ت،‌ب���ه‌و‌م��ان��ای��ه‌ى‌و‌ ه��ه‌ی��ه‌‌ خ���ۆى‌ حاکمێتى‌ ی��اس��ا‌ ک��ه‌‌ل��ه‌ڕێ��گ��ه‌ى‌ ب��اب��ه‌ت‌ زۆر‌ ئ��ه‌ت��وان��رێ��ت‌بگۆڕدرێت،‌ ی��ان‌ بسه‌پێنرێت‌ ی��اس��اوه‌‌رێکخه‌رى‌ ی��اس��ا‌ ت��ری��ش��ه‌وه‌‌ ل��ه‌الی��ه‌ک��ى‌به‌‌ ش��ت��ه‌ک��ان‌ ه��ه‌م��وو‌ و‌ الی��ه‌ن��ه‌‌ زۆر‌ئێمه‌ش‌ رێکده‌خرێت،‌کۆمه‌ڵگاى‌ یاسا‌ک��ۆم��ه‌ڵ��گ��ای��ه‌ک��ه‌‌ل���ه‌گ���ه‌ڵ‌ش��ۆڕش��ى‌هێشتا‌ پێشکه‌وتنه‌کان،‌ ته‌که‌نه‌لۆژیاو‌به‌زۆربه‌ى‌شته‌کان‌نامۆیه‌‌یان‌ناتوانێت‌قبوڵیشى‌ ئه‌گه‌ر‌ یاخود‌ بکات‌ قبوڵى‌بۆیه‌‌ بکات،‌ هه‌زمى‌ ناتوانێت‌ بکات‌ئێمه‌‌ هێشتا‌ ژنانیش‌ له‌مه‌سه‌له‌کانى‌نه‌مانتوانیوه‌‌قبوڵى‌ئه‌و‌مافانه‌‌بکه‌ین‌که‌‌به‌واقیعى‌مافى‌ژنانه‌‌‌و‌ئه‌توانێت‌نه‌ک‌ داب��ن��ێ‌ ک��اری��گ��ه‌رى‌ فعلى‌ ب��ه‌‌دان��راون،‌ به‌ماف‌ نین‌‌و‌ ماف‌ ئه‌وانه‌ى‌به‌‌ له‌سه‌ره‌تاى‌هه‌ست‌کردن‌ ‌ هه‌ربۆیه‌‌زوڵم‌‌و‌زۆریه‌کانى‌ژنان‌‌و‌دروستبوونى‌چاالکوانانى‌ ده‌رکه‌وتنى‌ و‌ رێکخراو‌مه‌جاله‌،‌ له‌و‌ کارکردن‌ ژنان‌‌و‌ بوارى‌ب����ه‌اڵم‌ه��ێ��ش��ت��ا‌ه���ه‌ر‌چ���ه‌وس���ان���ه‌وه‌‌‌و‌هێشتا‌ هه‌یه‌،‌ ژنان‌ له‌سه‌ر‌ توندوتیژى‌زۆر‌ی��اس��اى‌پ��ه‌ی��وه‌ن��دی��دار‌ب��ه‌‌ژن��ان��ه‌وه‌‌ده‌توانین‌ هه‌ربۆیه‌‌ نه‌کراوه‌،‌ جێبه‌جێ‌له‌پشتدایه‌‌ کۆڵه‌ى‌ ئ��ه‌و‌ هێشتا‌ بڵێین‌کارى‌ به‌‌ پێویستى‌ دابنرێت‌ نه‌توانراوه‌‌پێویستى‌به‌هه‌نگاونانى‌ زیاتر‌و‌جدیتره‌،‌زیاتره‌،‌ به‌ماندوبوونى‌ پێویستى‌ باشتره‌‌پارێزراو‌ له‌یاسادا‌مافى‌ژنان‌ پێویسته‌‌

بێت.‌ژنان‌و‌رێکخراوه‌کان‌به‌بێ‌جیاوازى‌فکرى‌‌و‌بیرکردنه‌وه‌ى‌سیاسى‌‌پێکه‌وه‌‌بکه‌ن،‌ ژن��ان��دا‌ له‌مه‌سه‌له‌کانى‌ ک��ار‌)8( و‌ نۆڤه‌مبه‌ر‌ 25(ى‌ رۆژه‌کانى)‌ئاشتبونه‌وه‌‌ رۆژى‌ بکه‌نه‌‌ م��ارس‌ ى‌الی��ه‌ن��ه‌‌ خ��س��ت��ن��ه‌س��ه‌ر‌ ف��ش��ار‌ رۆژى‌ ‌و‌ئه‌و‌ جێبه‌جێکردنى‌ بۆ‌ په‌یوه‌ندیداره‌کان‌یاسایانه‌ى‌په‌یوه‌ندیدارن‌به‌مه‌سه‌له‌کانى‌ژنانه‌وه‌‌و‌داواکردنى‌ئه‌و‌مافانه‌ى‌که‌‌به‌ده‌رله‌مانه‌ش‌ ژن��ه‌‌ مافى‌ به‌واقیعى‌دروست‌ فشار‌ پێویسته‌‌ خۆشیان‌ ژنان‌ب��ک��ه‌ن‌ت��ا‌ئ��ه‌و‌ی��اس��ای��ان��ه‌ى‌پ��ه‌ی��وه‌ن��دى‌بوارى‌ بچێته‌‌ زوو‌ ژنه‌وه‌یه‌‌ به‌مه‌سه‌له‌ى‌تێیدا‌ یاساکان‌ و‌ ک��ردن��ه‌وه‌‌ جێبه‌جێ‌ئ��ه‌وه‌ى‌ ل��ه‌ب��ه‌ر‌ بپارێزێت،‌ ژن��ان‌ مافى‌گ��ۆڕان��ک��ارى‌ ئه‌توانێت‌ یاسایه‌‌ ه��ه‌ر‌بکات،‌به‌اڵم‌له‌هه‌موو‌ئه‌وه‌ش‌گرنگتر‌پارێزگارى‌کردنه‌‌به‌سه‌روه‌رێتى‌یاساوه‌،‌ک��ات��ێ��ک‌ی��اس��ای��ه‌ک‌ه��ه‌ب��ێ��ت‌وه‌ک‌خۆى‌جێبه‌جێ‌بکرێت‌و‌ده‌ستتێوه‌ردان‌ن��ه‌ک��رێ��ت‌ل��ه‌خ��راپ‌ب��ه‌ک��اره��ێ��ن��ان��ی��دا،‌که‌سێک‌تاوانباره‌‌له‌مه‌سه‌له‌ى‌ژندا‌جا‌بگات‌ به‌سزاى‌خۆى‌ با‌ هه‌ر‌که‌سێکه‌‌تاکه‌سانى‌تریش‌په‌ندى‌لێوه‌رگرن‌نه‌ک‌پێویستیشه‌‌ ب��ۆى،‌ ک��ردن‌ کارئاسانى‌له‌په‌رله‌ماندان‌کارى‌جدى‌ ئه‌و‌ژنانه‌ى‌خۆیان‌ و‌ بکه‌ن‌ ژن��ان‌ یاساکانى‌ ب��ۆ‌به‌خاوه‌ندار‌له‌و‌مه‌سه‌له‌یه‌‌بزانن‌ئینتما‌کاتى‌ بۆ‌ هه‌ڵگرن‌ بیرکردنه‌وه‌کان‌ و‌خه‌مخۆربن،‌ و‌ ژناندا‌ له‌مه‌سه‌له‌ى‌ تر‌ک��ارێ��ک��ى‌وا‌ب��ک��ه‌ن‌م��ت��م��ان��ه‌ى‌ژن��ان‌به‌ده‌ست‌بێنن‌و‌داکۆکیکاربن‌به‌فعلى‌ک��ات��ێ‌ی��اس��اک��ان��ى‌ت��ای��ب��ه‌ت‌ب��ه‌ژن��ان‌تاله‌ڕێى‌ ‌ ده‌کرێت‌ له‌سه‌ر‌ گفتوگۆى‌پ��ارێ��زگ��ارى‌ ب��ۆ‌ ی��اس��اوه‌‌ک��ار‌بکرێت‌چى‌ ئ��ه‌وه‌‌ دواى‌ ژن���ان،‌ له‌مافه‌کانى‌بکه‌ن،‌ ت��ه‌واوى‌ خۆیان‌ ژن��ان‌ ده‌مێنێت‌بۆیه‌‌هیوادارم‌له‌‌)8(ى‌مارسدا‌دیارى‌بێت‌ یاساکان‌ جێبه‌جێکردنى‌ ژنان‌ بۆ‌ژنان‌ له‌مافى‌ پ��ارێ��زگ��ارى‌ به‌گوێره‌ى‌

نه‌ک‌زیاتر.‌

سیما‌‌مسته‌فا

] ئا/ محه مه د عه لى [

ده وروبه رێن ناحیێن و گۆند ل ژن��ان ئازادیا دهێته ژن��ان دژى تۆندوتیژیا خ��راب��ه ، ئاکرێ بکارئینان پتریا وان یێن دناڤبه را )20 تا 25( یێن خێزانێ ب خۆدانه هنده ک ده رڤه نه مینا کێشه یێن سه را نامووسێ و ره ڤاندنێ ب کیشه یێن مه ترس و گرنگن، ژ به ر هندێ چاڤدیر وه سا هزر دکه ن ئه ف

کێشه مه زنتر ببن.ئێکه‌تیا‌ سکرتاریه‌تا‌ ئه‌نداما‌ عه‌بدۆلجه‌بار(‌ )ل��ه‌ی��ال‌ ‌ئه‌نجۆمه‌نا‌ به‌رپرسا‌ نها‌ ب��ه‌رى‌ کو‌ کوردستانێ،‌ ئافره‌تێن‌ئێکه‌تیا‌ئافره‌تێن‌ل‌ئاکرێ‌بوو‌بو‌رۆژناما‌)چه‌تر(‌گۆت:‌ل‌گۆند‌وناحیێن‌ده‌ورۆبه‌ر‌یێن‌سه‌ر‌ب‌قه‌زا‌ئاکرێ‌ڤه‌‌ره‌وشا‌ژنان‌خرابه‌،‌چونکى‌که‌لتوور‌وخێزان‌و‌زه‌الم‌رێگرن‌ناهێلن‌ئه‌و‌شیانین‌ژنێ‌هه‌ین‌ده‌ربێخین‌ب‌تایبه‌تى‌ل‌ناحیه‌‌و‌گۆندان.

ژ‌ئالیه‌کێ‌دیڤه‌‌)ڤه‌هێل‌جه‌میل(‌کچه‌کا‌د‌)22(‌سالیێ‌یه‌،‌هێشتا‌شوو‌نه‌کربوو‌دیتنا‌وێ‌ره‌وشا‌ئافره‌تان‌ژ‌ده‌ڤه‌ره‌کێ‌یائازاده‌،‌ هه‌ى‌ یا‌ ژن‌ دبێژیت:‌ لێ‌ جۆدایه‌‌ یا‌ دى‌ ئێکا‌ بۆ‌بده‌ن‌لده‌ف‌وێ‌هه‌ر‌ بریارێ‌ ویا‌هه‌ى‌ژى‌ته‌په‌سه‌ره‌‌ونه‌شێن‌تشته‌کێ‌یاسا‌رێکێ‌پێ‌بده‌ن‌ئه‌و‌بو‌خۆ‌ب‌ماف‌دبینت‌ویا‌

ئازاده‌‌بۆ‌کاربکه‌ت.ژ‌ره‌خێ‌خۆڤه‌‌نه‌قیبێ‌مافپه‌روه‌ر‌)ته‌حسین‌شه‌رۆ‌ئه‌حمه‌د(‌دژى‌ توندوتیژیا‌ نه‌هیالنا‌ دوڤچوونا‌ نڤیسینگه‌ها‌ ئه‌فسه‌رێ‌پتر‌ وان‌ ده‌ڤ��ه‌را‌ ئاریشه‌یێن‌ کر،‌ ئاشکرا‌ ئاکرێ‌ ل‌ ئافره‌تان‌د‌ خوشک‌ چ‌ ئه‌ڤجا‌ بخودانه‌،‌ خێزانێ‌ ناڤ‌ د‌ سکاالیێن‌گه‌ل‌برایى‌یا‌دایکێ‌یان‌بابى‌بن‌و‌پتریا‌ژیێن‌وان‌د‌ناڤبه‌را‌ناڤبه‌را‌ژن‌و‌زه‌الم��ان‌بخو‌ ی��ان‌ژى‌د‌ دان��ه‌،‌ )‌20بو‌25(‌دانه‌،‌یان‌ئاریشه‌یێن‌ژن‌ئینانا‌دووێ‌کو‌زه‌المى‌ژنه‌ک‌یا‌پشتگۆه‌هاڤێتن‌و‌گرنگیێ‌پێ‌ناده‌ت.‌دیارکر‌دڤى‌حاله‌تى‌دا‌‌ئه‌و‌بکارێ‌هندێ‌رادبن‌کو‌ئه‌ڤ‌چه‌نده‌‌دوباره‌نه‌بیت،‌ل‌

دوباره‌کرنێ‌ئه‌م‌وێ‌کێشه‌یێ‌دکێشینه‌‌دادگه‌هێ.دووڤ��دا‌کچا‌دى‌یا‌بناڤێ‌)وه‌الت‌زاه��ر(‌ل‌ژیێ‌)19(‌سالیێ‌دا‌فه‌رمانبه‌ره‌‌ل‌ئه‌نجومه‌نى‌ئافره‌تان‌ل‌قه‌زا‌ئاکرێ‌خۆیا‌کر،‌چ‌ئاریشه‌یه‌‌بۆ‌وێ‌په‌یدا‌نابن‌و‌یا‌ئازاده‌‌ب‌وى‌مه‌رجى‌ژ‌سنورێ‌خو‌تێپه‌رنه‌بیت‌گۆت:‌ئازادى‌ل‌ده‌ڤه‌را‌مه‌‌ب‌ نه‌که‌ن،‌ ئیستغالل‌ ئازادیێ‌ هه‌که‌‌ بخودایه‌‌ ژنێ‌ ده‌ستێ‌

تایبه‌ت‌ئه‌و‌یێن‌ل‌ده‌زگه‌هان‌کاردکه‌ن.‌توندوتیژیا‌ نه‌هیالنا‌ و‌ دوڤچوون‌ نڤیسینگه‌ها‌ ئه‌فسه‌رێ‌ده‌مێ‌کارى‌ ره‌ت‌دکه‌ت‌هه‌که‌‌د‌ ئاکرێ‌ ل‌ ئافره‌تان‌ دژى‌هاتبیته‌کرن‌ وان‌ ئافره‌تێن‌ ب‌ ته‌حه‌رۆش‌ فه‌رمانگه‌هان‌ ل‌ دا‌

گۆت:‌ژ‌کارێ‌دامه‌زراندنا‌وان‌تا‌نوکه‌‌چ‌سکاال‌بو‌وان‌نه‌هاتینه‌‌کو‌تێدا‌ژنه‌کێ‌داخ��وازا‌مافێ‌خوکربیت،‌کو‌ل‌ده‌مێ‌ئه‌نجامدانا‌کارێ‌ل‌فه‌رمانگه‌هێن‌میرى‌ته‌حه‌روش‌ب‌

وان‌هاتبیته‌کرن.ژنه‌کێ‌نه‌ڤیا‌ناڤێ‌خوه‌‌ئاشکرا‌بکه‌ت،‌ژیێ‌وێ‌د‌)40(‌دی��ار‌کر،‌ل‌ده‌م��ێ‌ک��ارى‌ل‌فه‌رمانگه‌هه‌کا‌ داب��وو‌ سالیێ‌نێزیکى‌وێ‌کر،‌لێ‌وێ‌ ده‌ڤه‌رێ‌زه‌المه‌کێ‌گه‌له‌ک‌خو‌ئه‌و‌زه‌الم‌ره‌ت‌دکر،‌گوت:‌هنده‌ک‌زه‌الم‌هه‌نه‌‌لده‌مێ‌کارى‌ته‌له‌فزیونه‌،‌ بێژى‌مرۆڤ‌ ڤه‌نابن‌دێ‌ وان‌ژ‌مرۆڤى‌ چاڤێن‌ژ‌به‌ر‌هێزا‌عه‌شیره‌تگه‌ریێ‌ژى‌مرۆڤ‌نه‌شێت‌کێشه‌یێن‌خۆ‌

بگه‌هینن‌چ‌جهان.دیسان‌ژ‌ره‌خێ‌خۆڤه‌‌)ڤه‌هێل(‌خانێ‌ئازادیا‌کچێ‌لده‌ڤه‌را‌ئێکه‌م‌گ��ه‌ر‌مال‌ دابه‌شکرن‌و‌گ��ۆت:‌‌ ج��وران‌ بۆ‌دوو‌ خۆ‌ره‌وشه‌نبیر‌بیت‌دێ‌ئازادیى‌ده‌نه‌‌ژنێ،‌گه‌ر‌ژخو‌ژ‌خێزانه‌کا‌نابیت‌ژن‌ژ‌وى‌ و‌ دی��ار‌دک��ه‌ن‌ بو‌ بن‌هێال‌سور‌ نزم‌ ئاست‌هنده‌ک‌ ژ‌ ج��اران‌ ته‌په‌سه‌ریا‌ ئه‌و‌ ده‌ربازببن،‌ چارچووڤه‌یێ‌الیانڤه‌‌ل‌سه‌ر‌ژنێ‌د‌هاته‌کرن‌ب‌گوتنا‌وێ‌د‌ئه‌ڤرۆدا‌ئه‌ز‌

یا‌مه‌جبور‌نینه‌‌باجا‌وێ‌بده‌ت.‌هه‌روه‌سا‌ئه‌نداما‌سکرتاریه‌تا‌ئێکه‌تیا‌ئافره‌تێن‌کوردستانێ‌ل‌قه‌زا‌ئاکرێ‌دیار‌دکه‌ت،‌پێنگاڤ‌د‌پێشه‌ڤه‌چونێ‌دانه‌،‌لێ‌

د‌ئاستێ‌پێتڤى‌دا‌نینن،‌دبێژیت:‌گهۆرین‌په‌یدابوینه‌‌هه‌که‌‌قوتابخانه‌یا‌ بهێته‌کرن‌کو‌ئێک‌ نوتان‌ به‌راورد‌دگه‌ل‌سالێن‌کچان‌هه‌بو‌لێ‌ئه‌ڤرۆ‌ب‌ده‌هان‌قوتابخانه‌یێن‌کچان‌هاتینه‌‌ڤه‌کرن،‌زیده‌بارى‌کارکرن‌ئافره‌تێ‌ده‌زگه‌هێن‌ده‌ڤه‌را‌وان،‌ژ‌ده‌ستپێشخه‌ریا‌ جهێ‌ ئه‌ڤه‌ژى‌ وپه‌یمانگه‌هێ‌ کولیژ‌ ڤه‌کرنا‌پیته‌دانا‌ب‌ژنێ‌یه‌،‌مه‌‌ژى‌پێ‌باشتره‌‌ژن‌زێده‌تر‌رولێ‌خو‌بینن‌و‌به‌شداریێ‌بکه‌ن‌د‌بریارێن‌سیاسى‌ورێکخراوێن‌مه‌ده‌نى‌

دا‌بۆ‌هندێ‌رولێ‌خو‌بینن.دیسان‌ئه‌فسه‌رێ‌نڤیسینگه‌ها‌دوڤچوونا‌نه‌هیالنا‌توندوتیژیا‌دژى‌ئافره‌تان‌ل‌ئاکرێ‌دیار‌کر،‌ئه‌شیره‌تگیرى‌ل‌ده‌ڤه‌را‌وان‌هنده‌ک‌سلبیات‌بو‌کارێ‌وان‌برێڤه‌‌برینه‌‌به‌رده‌وام‌دبێژیت:‌ئه‌شیره‌تگیرى‌د‌هنده‌ک‌بارودوخاندا‌زور‌یا‌هاریکاریا‌مه‌یا‌کرى،‌و‌ئه‌و‌هزرا‌جاران‌بۆ‌ئه‌شیره‌تگیریێ‌ل‌ده‌ڤه‌رێ‌نه‌ماینه‌،‌

به‌لکو‌پتر‌په‌نایێ‌د‌به‌نه‌‌به‌ر‌یاسایێ.ل‌دووماهیێ‌ئه‌نداما‌سکرتاریه‌تا‌ئێکه‌تیا‌ئافره‌تان‌دبینت،‌دهێن‌ ئافره‌ت‌ دبێژیت:‌ دیارکرینه‌‌ لده‌ڤه‌رێ‌ خو‌ پێگه‌ها‌ وان‌قه‌ستامه‌‌دکه‌ن‌ل‌ده‌مێ‌ئاریشه‌‌بو‌په‌یدا‌دبن،‌د‌ماوه‌یێ‌دو‌تا‌سێ‌ساالن‌دا‌نێزیکى‌)‌70تا‌80(‌کێشه‌یان‌ژ‌ئالیێ‌مه‌ڤه‌‌هاتینه‌‌چاره‌سه‌رکرن‌د‌ده‌مێ‌ئه‌ز‌به‌رپرسا‌ئه‌نجۆمه‌نێ،‌یێن‌مه‌‌شیان‌نه‌بان‌دگه‌ل‌جهێن‌په‌یوه‌ندیدار‌چاره‌‌بو‌دهێته‌‌دیتن.‌

] دیدار/ کوردۆ فه ره ج [

شێوه کاری هه ست ناسک و ده م به پێکه نین تایبه ته ى دیمانه له م پور سه لیم عه تا له ماڵى خۆى له بانه بۆ رۆژنامه ى )چه تر( نوێیه کانى و ل��ه ک��اره ب��اس و ده دوێ���ت پێشترى کاره کانى ب��ه رده م رێگرییه کانى ده ک���ات، ئ���ه وه ش ده خ��ات��ه ڕوو ک��ه نه ک ئاواتێتى به ڵکو ده ک��ات، حه ز زۆر هه ر که له سلێمانی وێنه یى پێشانگایه کى

به پایته ختى هونه ری داده نێت، بکاته وه . که ى بۆ کاره کانت س��ه ره ت��اى چه تر:

ده گه ڕێته وه ؟ل��ه‌ک��ارى‌ ح���ه‌زم‌ س��ااڵن��ه‌وه‌‌ ‌)9 ب��ۆ‌ ‌8( له‌ته‌مه‌نى‌ ‌�ش��ێ��وه‌ک��اری��ی��ه‌‌و‌ده‌س��ت��م‌ب��ه‌ک��ارى‌ه��ون��ه‌ری‌ک����ردووه‌،‌به‌ناوى‌ ناسى‌ که‌سێکم‌ ب��ووم‌ ‌)3( له‌پۆلى‌ ئه‌وکاته‌ى‌سه‌ره‌تاى‌ بکه‌م،‌ کار‌ به‌ڕاستى‌ وایکرد‌ فه‌یزواڵ‌ ناسرى‌‌)7 بۆ‌ ‌6( له‌ماوه‌ى‌ پێکرد،‌ ده‌ستم‌ کچ‌ به‌سێ‌ ک��ارم‌ئه‌وه‌شدا‌ له‌گه‌ڵ‌ ک���ردووه‌،‌ شتم‌ زی��ن‌‌و‌ ک��ارى‌ مانگ‌ترى‌ له‌شێوه‌کانى‌ ت��راژی��دی��ای��ه‌،‌ ل��ه‌ک��ارى‌ ح��ه‌زم‌ زۆرت���ر‌تاقیکردوه‌ته‌وه‌،‌ تریشم‌ شێوه‌کانى‌ مۆسیقا‌‌و‌ هونه‌ریدا‌هونه‌رێکى‌ که‌‌ کاسۆجۆڵ‌ وه‌ک‌ ترم‌ کارى‌ کۆمه‌ڵێ‌شێوه‌یه‌کى‌ وه‌ک‌ له‌کارکردن،‌ شێوه‌یه‌ک‌ وه‌ک‌ تازه‌یه‌‌له‌چوار‌ ده‌ره‌وه‌‌ دێنه‌‌ نیگارکێشان‌ له‌نه‌خش‌و‌ کارکردن‌چێوه‌ى‌تابلۆکان،‌ئه‌و‌که‌سه‌ى‌کارێک‌ده‌کات‌خۆشى‌

ده‌بێته‌‌به‌شێک‌له‌کاره‌که‌.چه تر: پێناسه ت بۆ هونه ر چییه ؟

حه‌زى‌ خولیاته‌‌‌و‌ که‌‌ شتێکه‌‌ ده‌ربڕینى‌ بۆ‌ هونه‌ر‌

خۆته‌،‌هونه‌ر‌ئه‌و‌شتانه‌یه‌‌له‌ڕوانگه‌ى‌خۆته‌وه‌‌ده‌یبینى،‌وه‌ک‌نه‌خش‌‌و‌نیگار،‌هونه‌ر‌خاڵى‌نوێى‌هه‌سته‌کانه‌‌و‌

خاڵى‌کردنه‌وه‌ى‌هه‌سته‌کانه‌.هونه رى نێوان جیاوازى چۆن چه تر:

مۆسیقا و هونه رى تابلۆ ده که یت؟س��ه‌ره‌ت��ا‌ه��ون��ه‌ر،‌ب��ه‌ه��ون��ه‌رى‌ش��ێ��وه‌ک��ارى‌ن��اس��راوه‌،‌باسى‌ له‌مێژودا‌ هونه‌ره‌،‌ هه‌ر‌ گۆرانیش‌ هونه‌رى‌ به‌اڵم‌هونه‌رى‌ ب��وو،‌ ل��ه‌س��ه‌ره‌ت��ادا‌ شێوه‌کارى‌ ده‌ک��رێ��ت‌ هونه‌ر‌له‌گه‌ڵ‌ ج��ی��اوازه‌‌ شتێکى‌ مۆسیقا‌ هونه‌رى‌ گۆرانى‌‌و‌ده‌نگدایه‌،‌له‌گه‌ڵ‌سروشتدایه‌،‌به‌اڵم‌هونه‌رى‌شێوه‌کارى‌دایه‌‌‌و‌ بینه‌ر‌ له‌دڵى‌ کۆمه‌اڵیه‌تییه‌،‌ گۆرانى‌ جیاوازه‌،‌داب‌و‌ له‌ئاین‌‌و‌ ش��ادى‌‌و‌ خۆشى‌‌و‌ بۆ‌ له‌کۆمه‌ڵگادا‌تایبه‌ته‌‌ شتێکى‌ شێوه‌کارى‌ به‌کاردێت،‌ نه‌ریته‌کاندا‌سروشت‌ چۆن‌ وه‌ک‌ ده‌ده‌ی��ت،‌ له‌سه‌ر‌ بڕیارى‌ خۆت‌ ‌و‌ده‌بینیت‌‌و‌لێکدانه‌وه‌ى‌خه‌ڵکه‌،‌بۆ‌ئه‌و‌شتانه‌ى‌ده‌یبینن‌

و‌داواکارن‌له‌سه‌ر‌تابلۆیه‌ک.ئایا و تابلۆیت چه ند خاوه نى چه تر:

جگه له شێوه کارى له هیچ بوارێکى تر کارت نه کردوه ؟

‌)17( له‌ته‌مه‌نى‌ دان��ه‌،‌ ‌)50( نزیکه‌ى‌ تابلۆکانم‌ ‌-ساڵییه‌وه‌‌کار‌ده‌که‌م‌له‌بوارى‌شێوه‌کارییدا،‌له‌دواى‌کارى‌داستانیش‌ له‌شیعر‌‌و‌ به‌شێک‌ هه‌وڵمداوه‌‌ شێوه‌کارییه‌وه‌‌ک���ردووه‌،‌ تایبه‌تم‌ ک��ارى‌ مه‌به‌سته‌ش‌ ئ��ه‌م‌ ب��ۆ‌ بنوسم،‌ک��ردووه‌‌ دروس��ت‌ فیلمێکم‌ کورته‌‌ )2006(دا‌ له‌ساڵى‌فیستیڤاڵدا‌ له‌چه‌ندین‌ که‌‌ ن��ادی��ار«‌ »دی��ارى‌ ب��ه‌ن��اوى‌له‌هه‌ولێر‌‌و‌ فیستیڤاڵێک‌ وه‌ک‌ ک���ردووه‌،‌ ب��ه‌ش��داری��م‌

له‌مه‌هاباد‌‌و‌له‌سلێمانی‌‌و‌له‌تاران.‌چه تر: له ئێستادا سه رقاڵى چ کارێکت؟

له‌گه‌ڵ‌ فیلمێکم‌ کورته‌‌ ک��ارى‌ سه‌رقاڵى‌ ئێستا‌ ‌-ئه‌وه‌شدا‌کۆمه‌ڵێ‌کارى‌تر‌ئاماده‌یه‌.

چ���ه ت���ر: ت��اب��ل��ۆک��ان��ت زی���ات���ر ل��ه چ چوارچێوه یه کدایه ؟

له‌چوار‌ مرۆڤدا،‌ له‌بواره‌کانى‌ زۆرب��ه‌ى‌ کاره‌کانم‌ ‌-پێشانگا‌ کارى‌ که‌سه‌کانه‌،‌ هه‌ستى‌ ده‌ربڕینى‌ چێوه‌ى‌

نزیکه‌ى‌هه‌شت‌پێشانگام‌کردووه‌ته‌وه‌‌،‌له‌سنه‌‌‌و‌تاران‌‌و‌مه‌شهه‌د‌له‌خوراسان‌به‌شداریم‌کردووه‌.

له کارى هونه رى ماوه یه که چه تر: بۆچى دابڕاویت؟

-‌هه‌ندێک‌حاڵه‌ت‌بووه‌‌ببنه‌‌هۆکار‌بۆ‌ئه‌وه‌،‌له‌گه‌ڵ‌زۆریش‌ هه‌بووه‌،‌ کاره‌کانمدا‌ له‌به‌رده‌م‌ رێگرى‌ ئه‌وه‌شدا‌حه‌ز‌ده‌که‌م‌‌پێشانگایه‌کى‌وێنه‌ى‌له‌پایته‌ختى‌هونه‌ریدا‌بکه‌مه‌وه‌‌که‌‌سلێمانییه‌،‌نه‌ک‌ئه‌وه‌ى‌حه‌ز‌ده‌که‌م،‌به‌ڵکو‌

ئاواته‌مه‌.چوارچێوه ى ده چێته کاره کانت چه تر:

سیاسییه وه ؟زیاتر‌ به‌ڵکو‌ چوارچێوه‌یه‌وه‌،‌ ئه‌و‌ ناچێته‌‌ نه‌خێر،‌ ‌-منه‌وه‌‌ به‌الى‌ ئه‌مه‌‌ مرۆڤایه‌تیه‌،‌ الیه‌نى‌کۆمه‌اڵیه‌تى‌‌و‌گرنگتره‌،‌چونکه‌‌خۆم‌حه‌زم‌لێیه‌،‌له‌م‌رێگایه‌وه‌‌ده‌توانم‌نه‌توانم‌ ره‌ن��گ��ه‌‌ بگه‌یه‌نم،‌ مرۆڤایه‌تى‌ په‌یامى‌ زی��ات��ر‌راسته‌وخۆ‌تێکه‌ڵى‌سیاسه‌ت‌بم،‌زیاتریش‌بینه‌ر‌ده‌توانێت‌

ئه‌و‌الیه‌نه‌‌دیارى‌بکات.

چه تر: رێگرییه کان چین له به رده م تۆدا؟له‌شم‌ ئه‌ندامه‌کانى‌ ک��ه‌م��ن‌ ئ��ه‌وه‌ی��ه‌‌ الیه‌نێکیان‌ ‌-تابلۆکان‌ قه‌باره‌ى‌ ئه‌وه‌شدا‌بچوکى‌ له‌گه‌ڵ‌ نییه‌،‌ ته‌واو‌له‌کاتى‌ ده‌م��ه‌وێ��ت،‌ خ��ۆم‌ که‌‌ ناکات‌ رازی��م‌ به‌وشێوه‌یه‌‌کردنه‌وه‌ى‌پێشانگایه‌کدا‌به‌رپرسان‌له‌ئێران‌وا‌زوو‌بڕیار‌نرخ‌بۆ‌ ناده‌ن‌‌و‌کاره‌کان‌دوا‌ده‌خه‌ن‌‌و‌ له‌سه‌ر‌شته‌کان‌

کاره‌کانت‌دانانرێت.چه تر: ئازادى گه ر کارى سیاسى بکه ن؟

-‌ئێمه‌‌کاره‌کانمان‌زیاتر‌له‌ژوورێکدایه‌،‌زۆر‌گۆیمان‌سیاسه‌ت‌ ق��ه‌ره‌ى‌ ناتوانین‌ ب��ه‌اڵم‌ کارانه‌،‌ ئه‌و‌ ن��ه‌داوه‌ت��ه‌‌سیاسه‌ته‌،‌ الده‌ب���ات‌ له‌رێگا‌ ه��ون��ه‌ر‌ ئ��ه‌وه‌ش��ى‌ بکه‌وین،‌چونکه‌‌هونه‌ر‌بۆ‌خۆشى‌‌و‌چێژ‌وه‌رگرتن‌‌و‌به‌خته‌وه‌رییه‌،‌

به‌اڵم‌سیاسه‌ت‌بۆ‌ده‌سه‌اڵته‌.‌په یامێک توانیوته خۆت به ڕاى چه تر:

له رێگاى تابلۆوه بگه یه نیت؟-‌هه‌ر‌کارێک‌په‌یامێکى‌تایبه‌ت‌به‌خۆى‌هه‌ڵگرتوه‌،‌ده‌دات،‌ کاره‌که‌‌ له‌سه‌ر‌ بڕیار‌ خه‌ڵک‌ هۆشیارى‌ راده‌ى‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌وه‌شدا‌مێژووى‌هونه‌ر‌)150(‌ساڵ‌ته‌مه‌نێتى،‌کلتورى‌ بۆ‌ تایبه‌تمان‌ پێناسه‌یه‌کى‌ ئێستاش‌ تاوه‌کو‌کارى‌ نییه‌،‌ کردن‌ پاڵپشتى‌ له‌ئێران‌ لێره‌‌ نییه‌،‌ خۆمان‌هونه‌رى‌‌و‌هونه‌رمه‌ند‌په‌راوێز‌خراوه‌‌له‌الیه‌ن‌ده‌سه‌اڵته‌وه‌،‌هۆشیار‌ خه‌ڵک‌ ئ��ه‌وه‌ى‌ بۆ‌ گرنکه‌‌ راگه‌یاندیش‌ رۆڵى‌

بکاته‌وه‌،‌کارى‌هونه‌ریش‌به‌خه‌ڵک‌بناسێنێت.

زاهیر جه الل: په شیمانم له و کارانه ى کردوومه

به تایبه ت ته مسیله کانم

عه تا سه لیم پور:سلێمانى به پایته ختى هونه رى ده زانم و

لێبکه مه وه پێشانگایه کى ئاواته مه

عه تا سه لیم پور له دایکبووى )1978(ه ، دانیشتوى رۆژهه اڵتى

کوردستان، شارى بانه و خاوه نى نزیکه ى )50(

تابلۆ و هه شت پێشانگایه .

نه موتوه یارمه تى پاره بدرێم، به اڵم وتومه

هه ندێک پاره م بده نێ به قه رز تابه رهه مه کانم

باڵو ده که مه وه دوایى ئه و سیدیه م که فرۆشت ئه و

پاره یه یان بۆ ده گه ڕێنمه وه

ل ئاکرێ ره وشا ژنان خرابه

به ڕێوه به رى به دواداچوونى توندوتیژى دژ به ژنان: هه ر یاسا وا له خه ڵک

ده کات که ئێمه به چاوى که م ته ماشاى ئافره ت بکه ین

پروفایل:

خۆپیشاندانی ژنان لە سلێامنی دژی توندوتیژی دژ به ژنان فۆتۆ: چەتر

یەکێک لە تابلۆکانی هونەرمەند عەتا سەلیم پور

ساڵی یه که م ژماره 33

دووشه ممه 2010/11/29

8

ژنان

ساڵی یه که م ژماره 33

دووشه ممه 2010/11/29

9

ئه ده ب و هونه ر

] دیدارى/ کوردۆ فه ره ج [

ترسناکه کانى ل��ه دی��ارده یه کێکه توندوتیژى جیهان که هه ڕه شه یه کى ته واو له بونیادى کۆمه ڵگا مێژویى پاشخانێکى دی��ارده ی��ه ش ئ��ه و ده ک��ات، کۆمه اڵیه تى کلتورى و پێکهاته کانى ناو بۆ هه یه و روناکبیرییه کان، هه روه ها دیارده یه ک بووه که جوانییه کانى شێواندوه و به رنامه ى ژیانى تێکداوه له ناو کۆمه ڵگادا، له م دیداره دا موقه ده م سه رکه وت به ژنان دژ توندوتیژى به دواداچوونى به ڕێوه به رى دژ توندوتیژى الیه نه کانى سلێمانى له پارێزگاى له گه ڵ ده خاته ڕوو )چه تر( رۆژنامه ى بۆ به ژنان

ئاماری شه ش مانگی رابردوو.چه تر: ئه و هۆکارانه چین ده بنه هۆى توندوتیژى

دژ به ژنان؟ئه‌و‌هۆکارانه‌‌زۆرن‌له‌وانه‌:

یه که م: خێزان/‌خێزان‌له‌ژێر‌ئایدیا‌‌و‌ناوه‌ندێکى‌تردا‌فراوانتر‌له‌خێڵ‌‌و‌عه‌شیره‌ت،‌ئاکاره‌‌بۆ‌ماوه‌ییه‌کان‌که‌‌له‌عه‌شیره‌ت‌‌و‌خێڵه‌وه‌‌ده‌مێنێته‌وه‌‌‌و‌خێزان‌په‌یڕه‌وى‌ده‌کات‌کاریگه‌رى‌هه‌یه‌‌له‌سه‌ر‌بیرکردنه‌وه‌ى‌خێزان‌له‌سه‌ر‌تێڕوانینى‌بۆ‌ژیان‌‌و‌تێڕوانینى‌بۆ‌تاکه‌کان‌له‌نێر‌‌و‌مێ‌‌و‌له‌کوڕ‌‌و‌کچ‌‌و‌ژن‌‌و‌مێرد‌که‌‌ئه‌مه‌ش‌یه‌کێکه‌‌له‌گرفته‌‌گه‌وره‌کان‌‌و‌خێزانیش‌کاریگه‌رى‌هه‌یه‌‌له‌سه‌ر‌دروستبوونى‌توند‌وتیژى،‌له‌ناوخێزانیشدا‌تێڕوانینى‌

عه‌شایه‌رى‌کاریگه‌رى‌خۆى‌هه‌یه‌.دووه م:‌ئاین/‌هۆکارێکه‌‌بۆ‌روودانى‌توند‌وتیژى،‌ئاینه‌کان‌رووداوه‌کانى‌ له‌سه‌ر‌ گێراوه‌‌ گه‌وره‌یان‌ رۆڵى‌ خۆیدا‌ له‌مێژوى‌کۆمه‌ڵگا‌به‌گشتى‌‌و‌کاریگه‌رى‌له‌سه‌ر‌دروستبوونى‌په‌یوه‌ندییه‌‌ڕۆڵه‌ى‌ ئه‌و‌ کۆمه‌ڵگادا‌‌و‌ له‌ناو‌ هه‌بووه‌‌ کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کان‌که‌‌هه‌یبوو‌په‌یوه‌ندییه‌کانى‌سنوردار‌کردووه‌‌له‌ناو‌تاکه‌کانى‌بۆى‌ ئینتیماى‌ هه‌مووى‌ خه‌ڵک‌ که‌‌ ئاینه‌کان‌ کۆمه‌ڵگادا،‌هه‌یه‌‌له‌بنچینه‌دا‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌بۆ‌ئاینه‌کانى‌ته‌ورات،‌دواتر‌که‌‌جوله‌که‌‌‌و‌مه‌سیح‌‌و‌ئیسالم‌هاتوون‌له‌یه‌ک‌شتدا‌یه‌کده‌گرنه‌وه‌‌که‌‌ئه‌ویش‌بیروڕا‌‌و‌کتێبى‌پیرۆزه‌‌‌و‌فه‌لسه‌فه‌ى‌تێگه‌یشتن‌‌و‌هه‌ڵوێستیانه‌‌له‌سه‌ر‌خێزان‌‌و‌ئافره‌ت‌به‌گشتى،‌هه‌موو‌ئاینه‌کان‌سه‌یرى‌ به‌که‌مى‌ خاڵدا‌ له‌یه‌ک‌ ئاینه‌کان‌ نزیکن،‌ له‌یه‌که‌وه‌‌ئافره‌ت‌ده‌که‌ن‌وا‌باسى‌ده‌که‌ن‌که‌‌چۆن‌حه‌وا‌ئاده‌مى‌فریو‌داوه‌‌که‌‌ئه‌مه‌ش‌یه‌کێکه‌‌له‌و‌هۆکارانه‌ى‌که‌‌بووه‌ته‌‌هۆى‌ئه‌وه‌ى‌

به‌که‌مى‌سه‌یرى‌ئافره‌ت‌بکرێت.‌کۆمه‌ڵگا‌ له‌سه‌ر‌ کلتور‌ کاریگه‌رى‌ کلتور/‌ سێیه م:‌به‌گشتى‌به‌تایبه‌تى‌له‌سه‌ر‌خێزان‌کاریگه‌رییه‌کى‌زۆرى‌هه‌یه‌،‌ئه‌م‌الیه‌نه‌ش‌هه‌ڵگرى‌شته‌‌بۆ‌ماوه‌ییه‌کانه‌‌که‌‌ڕۆڵێکى‌زۆرى‌هه‌یه‌‌بۆ‌دروستبوونى‌زه‌مینه‌ى‌توند‌وتیژى‌که‌‌خه‌ڵک‌هه‌یه‌‌ئێستا‌موماره‌سه‌ى‌توند‌وتیژى‌ده‌کات،‌کاتێک‌لێى‌ده‌پرسیت‌ده‌ڵێت‌نازانم‌له‌باو‌باپیرانه‌وه‌‌ماوه‌ته‌وه‌‌ئه‌وان‌بڕوایان‌وابووه‌‌که‌‌

ئافره‌ت‌به‌زه‌عیفه‌‌سه‌یر‌بکرێت.چواره م:‌یاسا‌‌و‌به‌هاکان/‌سه‌ره‌ڕاى‌ئه‌و‌هه‌موو‌جیاوازییه‌‌له‌نێوان‌گه‌النى‌دنیادا‌هه‌یه‌‌هه‌موویان‌کۆکن‌له‌سه‌ر‌بااڵده‌ستى‌خێزاندا‌ له‌ناو‌ پیاویش‌ ئافره‌ت،‌ سه‌یرکردنى‌ به‌که‌متر‌ پیاو‌خێزانیش‌ له‌ناو‌ هه‌یه‌‌ ده‌سه‌اڵتیان‌ زیاتر‌ ئه‌ندامه‌کان‌ له‌هه‌موو‌به‌شێوه‌یه‌ک‌منداڵه‌کانیان‌به‌خێوده‌که‌ن‌که‌‌پیاو‌ده‌بێت‌بااڵده‌ست‌بێت،‌هه‌ندێک‌له‌و‌به‌هایانه‌‌پاڵپشتى‌یاسایى‌هه‌یه‌،‌له‌هه‌ندێک‌واڵتدا‌ئافره‌ت‌رۆڵى‌هه‌یه‌‌له‌سیسته‌مى‌سیاسیدا‌‌و‌به‌شدارى‌دیموکراسییه‌کان‌ کایه‌‌ موماره‌سه‌ى‌ ده‌ک��ه‌ن‌‌و‌ هه‌ڵبژاردن‌

ده‌که‌ن،‌به‌اڵم‌هێشتا‌کۆمه‌ڵێ‌یاسا‌‌و‌رێسا‌هه‌یه‌‌واى‌کردووه‌‌که‌‌ئافره‌ت‌به‌که‌متر‌سه‌یر‌بکرێت،‌له‌کاتێکدا‌ئێستا‌له‌عێراقدا‌ئافره‌ت‌ دوو‌ له‌کاتى‌شایه‌تیدا‌ بارى‌که‌سێتى‌ یاساى‌ ‌ به‌پێى‌به‌یه‌ک‌پیاو‌ئه‌ژمار‌ده‌کرێت،‌ئه‌مه‌ش‌جۆرێکى‌به‌‌که‌م‌سه‌یر‌

کردنه‌‌له‌رووى‌یاساییه‌وه‌.ئابورى/‌که‌‌ماڵ‌له‌ژێر‌ پێنجه م: ئافره‌ت‌‌و‌پاشکۆیه‌تى‌ده‌سه‌اڵتى‌پیاودایه‌‌‌و‌ئافره‌تیش‌وه‌ک‌ئاله‌تێک‌له‌ماڵدا‌کار‌به‌جۆرێک‌ هه‌میشه‌‌ پیاو‌ که‌‌ ده‌ک��ات‌ وا‌ ئه‌مه‌ش‌ ده‌ک��ات،‌سه‌یرى‌ئافره‌ت‌بکات‌که‌‌ده‌بێت‌به‌رده‌وام‌له‌ماڵه‌‌داخراوه‌کاندا‌کار‌بکات‌‌و‌نه‌چێته‌‌ده‌ره‌وه‌،‌ئافره‌تیش‌به‌رده‌وام‌هه‌وڵ‌ده‌دات‌له‌کۆمه‌ڵگایه‌کى‌دواکه‌وتوودا‌ئه‌و‌رێگایانه‌‌بشکێنێت‌‌و‌بێته‌‌ده‌ره‌وه‌،‌کاتێک‌ئابورى‌ئافره‌ت‌له‌ژێر‌ده‌ستى‌پیاودا‌بوو‌ده‌بێته‌‌

هۆکارى‌چه‌وسانه‌وه‌ى‌ئافره‌ت.له‌و‌ یه‌کێک‌ هۆشبه‌ره‌کان/‌ م��اده‌‌ کاریگه‌رى‌ شه شه م: حاڵه‌تێکى‌ گۆڕینى‌ له‌سه‌ر‌ هه‌یه‌‌ کاریگه‌رى‌ که‌‌ الیه‌نانه‌ى‌هه‌ست‌بۆ‌حاڵه‌تێکى‌نه‌ست‌خواردنه‌وه‌ى‌ئه‌و‌ماده‌‌هۆشبه‌رانه‌یه‌،‌

هۆکارى‌ ده‌بێته‌‌ ده‌گه‌یه‌نێت‌ به‌ته‌ندروستى‌ زیان‌ ل��ه‌وه‌ى‌ جگه‌‌ده‌به‌زێنێت‌‌و‌ خێزانیش‌ س��ن��ورى‌ کاتیش‌ زۆر‌ ت��ون��دوت��ی��ژى،‌

ده‌که‌وێته‌‌سه‌ر‌شه‌قامه‌کان.چه تر: کام ته مه ن زیاتر ڕووبه رووى ئه و الیه نانه

ده بێته وه که باستکرد؟قوربانى‌ ده‌بێته‌‌ ک��ه‌س��ه‌ى‌ ئ��ه‌و‌ بکه‌ین‌ س��ه‌ی��رى‌ ئ��ه‌گ��ه‌ر‌ ‌-توندوتیژییه‌که‌‌‌و‌ئه‌وه‌شى‌هه‌ڵده‌ستێت‌به‌کاره‌که‌،‌له‌هه‌موو‌چین‌و‌توێژه‌کانى‌تێدایه‌،‌ئه‌و‌ئافره‌تانه‌شى‌تێدایه‌‌که‌‌له‌ماڵه‌وه‌ن‌‌و‌که‌‌ تێدایه‌‌ ئافره‌تانه‌ى‌ ئه‌و‌ هه‌ندێکجاریش‌ بڕوانامه‌ن‌‌و‌ بێ‌چه‌ند‌ له‌م‌ ده‌بنه‌وه‌،‌ توندوتیژى‌ رووب��ه‌ڕوى‌ له‌داموده‌زگاکاندا‌رۆژه‌ى‌پێشوودا‌ئافره‌تێک‌هاته‌‌المان‌که‌‌خۆى‌پارێزه‌ره‌‌له‌الیه‌ن‌مێرده‌که‌یه‌وه‌‌توشى‌لێدان‌بووه‌ته‌وه‌،‌ئه‌وه‌شى‌که‌‌توندوتیژییه‌که‌‌ئه‌نجام‌ده‌دات‌که‌سى‌نه‌خوێنده‌وار‌و‌خوێنده‌واریشى‌تێدایه‌‌که‌‌ده‌بنه‌‌ فاکته‌ر‌ دی��ارده‌ى‌کۆمه‌اڵیه‌تین‌‌و‌کۆمه‌ڵێک‌ ئه‌مانه‌‌هۆکارى‌کێشه‌کان،‌ته‌نانه‌ت‌تائێستاش‌هه‌ندێک‌له‌خێڵه‌کان‌کچه‌کانیان‌به‌خواستى‌خێڵه‌که‌‌ده‌بێت‌شوو‌بکات‌گه‌ر‌به‌دڵى‌

خۆى‌بێت‌یان‌نا‌خواسته‌که‌ى‌ده‌خرێته‌‌ژێر‌گڵه‌وه‌.چه تر: به به راورد له چاو سااڵنى پێشوو رێژه ى

توندوتیژى که میکردووه یان زیادى کردووه ؟گ���ه‌ر‌ب�������ه‌راوردى‌ب��ک��ه‌ی��ن‌ل��ه‌چ��اوس��ااڵن��ى‌پ��ێ��ش��وى‌ئ��ه‌م‌‌به‌ڕێوه‌به‌رێتییه‌‌که‌‌چواره‌م‌ساڵییه‌ى‌کار‌له‌و‌پێناوه‌دا‌ده‌کات‌

رێژه‌ى‌تۆمارکردنى‌سکااڵ‌زیادى‌کردووه‌‌له‌‌)100%(،‌ساڵ‌له‌دواى‌ساڵ‌کێرڤى‌تۆمار‌کردنى‌سکااڵ‌به‌ره‌و‌به‌رز‌بوونه‌وه‌‌چووه‌،‌نه‌ک‌کێرڤى‌توندوتیژى،‌چونکه‌‌ئه‌مه‌‌دوو‌الیه‌نى‌هه‌یه‌‌سکااڵ‌به‌ماناى‌ئه‌وه‌ى‌کاتێک‌ئافره‌ت‌رووبه‌ڕوى‌توندوتیژى‌ده‌بێته‌وه‌‌یان‌تووشى‌زۆر‌به‌شودان‌ده‌بێته‌وه‌‌یان‌رووبه‌ڕوى‌هه‌ر‌

مه‌ترسییه‌کى‌تر‌ده‌بێته‌وه‌.چه تر: ده توانن راده ى توندوتیژى بنه بڕ بکرێت؟ تر‌ ده‌ساڵى‌ تا‌ بکه‌یت‌ یه‌کجارى‌ بنه‌بڕکردنى‌ باسى‌ گه‌ر‌پێبهێنرێت،‌ کۆتاى‌ دیارده‌یه‌‌ ئه‌و‌ ناتوانرێت‌ زیاتریش‌ بگره‌‌ ‌و‌له‌واڵتانى‌پێشکه‌توودا‌که‌‌ده‌زگاى‌زیاتریشیان‌هه‌یه‌‌نه‌توانراوه‌‌کۆتایى‌ یه‌کجارى‌ به‌‌ بڵێین‌ ناتوانین‌ بۆیه‌‌ بکرێت،‌ بنه‌بڕ‌به‌توندوتیژى‌دێت،‌چونکه‌‌له‌گه‌ڵ‌ژیاندا‌توندتیژى‌به‌رده‌وام‌بۆ‌ ده‌ده‌ی��ن‌ ئه‌نجامى‌ توێژینه‌وانه‌‌که‌‌ له‌و‌ ئێمه‌‌جگه‌‌ ده‌بی�ت‌ئه‌وه‌ى‌بزانین‌هۆکاره‌که‌‌چییه‌،‌به‌رزى‌ده‌که‌ینه‌وه‌‌بۆ‌حکومه‌ت‌

بۆ‌ئه‌وه‌ى‌چاره‌سه‌رى‌بۆ‌بدۆزێته‌وه‌.چه تر: پێتوانییه هاوئاستکردنى مافى ژن له گه ڵ

مافى پیاو هۆکارى زیادبوونى توندوتیژى بێت؟له‌ئێستادا‌هه‌یه‌تى‌مافێکى‌سه‌ره‌تاییه‌،‌ ئه‌و‌مافه‌ى‌ژن‌ ‌-ئێمه‌‌له‌فه‌رمانگه‌که‌ى‌خۆمانه‌وه‌‌چۆن‌پیاو‌مافى‌وه‌رگرتنى‌هه‌ندێک‌ هێشتا‌ به‌اڵم‌ هه‌یه‌،‌ ئافره‌تیش‌هه‌مان‌مافى‌ هه‌یه‌‌بۆ‌ ک��ارى‌ یاسا‌ ئه‌ویش‌ بکرێته‌وه‌‌که‌‌ پڕ‌ م��اوه‌‌که‌‌ بۆشایى‌ده‌کات،‌ته‌نانه‌ت‌له‌کاتى‌دابه‌شکردنى‌میراتدا‌کچ‌نیوه‌‌به‌شى‌برایه‌کى‌ده‌درێتێ،‌به‌اڵم‌کوڕ‌به‌شێکى‌ته‌واوى‌هه‌یه‌،‌هه‌ر‌یاسا‌وا‌له‌خه‌ڵک‌ده‌کات‌که‌‌ئێمه‌‌به‌چاوى‌که‌م‌ته‌ماشاى‌ئافره‌ت‌بکه‌ین،‌به‌چاره‌سه‌رکردن‌‌و‌ده‌رکردنى‌یاسا‌وا‌ده‌کات‌ئافره‌ت‌

مافى‌هه‌بێت.چه تر: رۆڵى یاسا چۆن ده بینیت؟

ئێستا‌هه‌وڵێکى‌زۆر‌هه‌یه‌‌له‌الیه‌ن‌رێکخراوه‌کانى‌ژنان‌‌و‌هه‌روه‌ها‌له‌ناو‌په‌رله‌ماندا‌لیژنه‌یه‌ک‌سه‌رقاڵى‌ئه‌م‌کارانه‌یه‌،‌ده‌که‌ن،‌ ئه‌وه‌‌ بۆ‌ کار‌ مه‌ده‌نیش‌ کۆمه‌ڵگه‌ى‌ رێکخراوه‌کانى‌کاتێک‌واڵتێک‌چاودێرى‌هه‌رێمى‌کوردستان‌ده‌کات‌له‌ڕووى‌دیموکراسییه‌وه‌‌ته‌ماشاى‌ئه‌و‌ده‌کات‌‌که‌‌چۆن‌دان‌ده‌نرێت‌

به‌مافى‌ئافره‌تدا.‌له پیاوه که ى خیانه تى ئافره تێک گه ر چه تر:

کردبوو سزاى ئافره ته که چییه ؟-‌خیانه‌تى‌هاوسه‌رى‌پیاو‌بیکات‌یا‌ژن‌به‌پێی‌یاسا‌سزاى‌به‌اڵم‌ خیانه‌تکاره‌،‌ نییه‌‌ جیاوازى‌ وه‌رده‌گرێت‌‌و‌ خۆى‌ یاساى‌

پێشتر‌گه‌ر‌ئافره‌تێک‌خیانه‌تێکى‌کردبێت‌یان‌نه‌شى‌کردبێت‌پیاوه‌که‌‌بۆ‌ماوه‌ى‌ پارێزییه‌وه‌‌ده‌کوژا‌‌و‌دواتر‌ به‌ناوى‌شه‌رف‌ساڵێک‌یان‌دوو‌ساڵ‌حکومى‌دراوه‌‌دواتر‌ئازاد‌کراوه‌،‌به‌اڵم‌ئێستا‌هه‌ر‌الیه‌نێکیان‌بیکه‌ن‌به‌پێ‌یاسا‌سه‌لمێنرا‌بۆ‌هه‌ردووال‌

هه‌مان‌یاسا‌ده‌یانگرێته‌وه‌.سه ره کى به فاکته رى مۆبایل تاچه ند چه تر:

کێشه کان ده زانیت؟-‌یه‌کێک‌له‌گرفته‌‌گه‌وره‌کان‌که‌‌هۆکارى‌سه‌ره‌کى‌بێت‌بۆ‌سه‌رهه‌ڵدانى‌توندوتیژى‌مۆبایله‌‌به‌هه‌موو‌الیه‌نه‌کانییه‌وه‌،‌هاتنى‌ئه‌و‌ته‌کنه‌لۆژیایه‌‌بۆ‌کۆمه‌ڵگاى‌کوردى‌زۆر‌زوو‌بوو.چه تر: چاره سه رکردنى ئه و کێشه یه چۆن ده بێت؟پ��رۆژه‌‌ په‌رله‌مان‌ مۆبایل‌ کێشه‌ى‌ چاره‌سه‌رکردنى‌ بۆ‌ ‌-به‌رنامه‌وه‌،‌ خستۆته‌‌ مۆبایلى‌ به‌کارهێنانى‌ خراپ‌ یاسایه‌کى‌به‌اڵم‌ ده‌ک��ات،‌ چاره‌سه‌ر‌ له‌کێشه‌کان‌ هه‌ندێک‌ بڵێم‌ ده‌توانم‌ببینێت‌ باش‌ رۆڵى‌ ده‌توانێت‌ راگه‌یاندن‌ گرنگتر‌ له‌هه‌مووى‌به‌کارهێنانى‌ بۆ‌ هاندانیان‌ گه‌نجان‌‌و‌ هۆشیارکردنه‌وه‌ى‌ که‌‌مۆبایل‌بۆ‌الیه‌نه‌‌باشه‌کانى،‌نه‌ک‌بۆ‌کات‌به‌سه‌ر‌بردن،‌تاکه‌‌تائێستا‌ ئێمه‌ش‌ گه‌نجان،‌ به‌تاڵى‌ بۆ‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌ هۆکاریش‌

بۆشاییه‌کى‌گه‌وره‌‌له‌ژیانماندا‌هه‌یه‌‌.له خۆکوشتن و ئ��اف��ره ت ه��ۆش��ی��ارى چ��ه ت��ر:

خۆده رمانخوارد کردن له چ ئاستێکدایه ؟ئافره‌ته‌وه‌‌ خۆکوشتنى‌ به‌ته‌نیشت‌ ئاساییه‌،‌ حاڵه‌تێکى‌ ‌-خۆکوشتنى‌پیاویش‌هه‌یه‌،‌به‌‌ته‌نیشت‌خۆده‌رمانخوارد‌کردنى‌به‌ته‌نیشت‌ هه‌یه‌،‌ پیاویش‌ کردنى‌ خۆده‌رمانخوارد‌ ئافره‌ته‌وه‌‌کوشتنى‌پیاوه‌وه‌‌کوشتنى‌ئافره‌تیش‌هه‌یه‌،‌به‌ته‌نیشت‌توندوتژى‌مایه‌ى‌ دیارده‌که‌‌ به‌اڵم‌ هه‌یه‌،‌ پیاویش‌ توندوتیژى‌ ئافره‌ته‌وه‌‌وه‌ستانه‌‌له‌سه‌ر‌الیه‌نه‌کان‌‌و‌گه‌ڕان‌به‌دواى‌هۆکاره‌کانییدا.

چه تر: زۆرجار رۆژنامه و گۆڤاره کان به جیا باسى کارى له شفرۆشى ئافره ت ده که ن راى تۆ چییه ؟

ماوه‌یه‌ک‌ ئێمه‌‌ که‌وتووه‌‌ گوێمان‌ به‌ر‌ زۆرج��ار‌ ئه‌مانه‌‌ ‌-که‌‌ له‌هه‌ولێر‌ رۆژن��ام��ه‌وان��ی��دا‌ له‌کۆنگره‌یه‌کى‌ ل��ه‌م��ه‌‌وب��ه‌ر‌چوار‌ ه��ه‌ر‌ ئ��ام��ارى‌ که‌‌ سازیکردبوو‌ به‌ڕێوه‌به‌رێتیه‌که‌مان‌که‌‌ بوو‌ له‌کاتێکدا‌ ئه‌ویش‌ خسته‌ڕوو‌ به‌ڕێوه‌به‌رێتییه‌که‌مانى‌به‌و‌ به‌اڵم‌ هه‌بوو،‌ راگه‌یاندنه‌وه‌‌ له‌که‌ناڵه‌کانى‌ جیاجیا‌ قسه‌ى‌

کاره‌‌هه‌موو‌ئه‌و‌شتانه‌‌نه‌ما‌‌و‌کۆتایى‌هات.‌که سێک که هه بوو تایبه ت حاڵه تێکى چه تر: سێکسى ده ستدرێژى تووشى که الت��ان هاتبێته

بووبێت؟تایبه‌ت‌ سکااڵیه‌کى‌ هه‌ر‌ وه‌ک‌ سێکسى‌ ده‌ستدرێژى‌ ‌-تۆمار‌ده‌کرێت‌که‌‌رووبه‌ڕوى‌ده‌بێته‌وه‌،‌ئه‌گه‌ر‌ژنێک‌له‌الیه‌ن‌پیاوێکه‌وه‌‌یا‌کچێک‌له‌الیه‌ن‌کوڕێکه‌وه‌‌توشى‌ده‌ستدرێژى‌یاسایى‌ رێگاى‌ ک��ردووه‌‌‌و‌ تۆمار‌ سکااڵیان‌ هاتوون‌ بووبێت‌

گیراوه‌ته‌‌به‌ر.ده بینن چۆن ژنان رێکخراوه کانى رۆڵى چه تر:

له چاره سه ر کردنى کێشه کاندا؟ئه‌وه‌نده‌ى‌کار‌ده‌که‌م‌ بینیوه‌‌ باشیان‌ -‌رێکخراوه‌کان‌رۆڵى‌سه‌ردانیان‌ ئێمه‌‌ به‌رنامه‌یه‌ک‌ به‌پێی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌‌ له‌م‌بۆ‌ ببینه‌وه‌،‌ توندوتیژى‌ رووبه‌ڕوى‌دیارده‌ى‌ ئه‌وه‌ى‌ بۆ‌ ده‌که‌ین‌

هه‌ر‌حاڵه‌تێکى‌توندوتیژى‌ئاماده‌باشى‌ته‌واومان‌هه‌بووه‌.چه تر: رۆڵى دادگا چۆن ده بینیت له چاره سه رکردنى

کێشه کاندا؟گێڕاوه‌،‌ رۆڵى‌ کار‌ جێبه‌جێ‌ ده‌زگایه‌کى‌ وه‌ک‌ دادگا‌ ‌-ئه‌و‌کێشانه‌ى‌ده‌چنه‌‌دادگا‌هه‌وڵى‌چاره‌سه‌ر‌کردنى‌ده‌دات،‌دادوه‌رى‌ توانراوه‌‌ ل��ه‌ڕاب��ردوودا‌ سلێمانیدا‌ پارێزگاى‌ له‌سنورى‌

تایبه‌تى‌بۆ‌دابنرێت‌بۆ‌کێشه‌ى‌ئافره‌تان.‌له پارێزگاى )2010(دا ساڵى سه ره تاى مانگى له شه ش سلێمانى و قه زاکانى ده وروبه رى )18( حاڵه تى کوشتن و )14( حاڵه تى خۆکوشتن و )53( حاڵه تى سوتان که )29( حاڵه تى )18( م��ردوون، که سیان )24( ماون و که سیان خۆسوتان که )3( که سیان ماوه و )15( که سیان مردوون، )94( سکااڵى هه ڕه شه و )526( حاڵه تى سکااڵى لێدان و

)42( حاڵه تى توندوتیژى سێکسى هه بووه .

] دیدار/ تایه ر تۆفیق [

له خزمه تکردنى زۆر سااڵنێکى پ��اش دونیاى هونه رى و گۆرانى ره سه نى کوردى له دیدارێکى ج��ه الل( )زاه��ی��ر هونه رمه ند ژیانى بژێوى خراپى )چه تر(دا رۆژنامه ى له به رامبه ر ده خاته ڕوو ئاسته نگێک وه ک ده شڵێ ب��ه ره��ه م��ه ک��ان��ى، ک��ه م��ى کارانه ى له و په شیمانه که به تایبه ت ک��ردووی��ه ت��ى ئه وه بۆ ته مسیله کانى. )من به رنامه ى چووته ج���ی���اوازم( ج��ارێ��ک��ى ت���ر ب���ێ���ت���ه وه ن��او

جه ماوه ره که ى.

چ����ه ت����ر/ یه کێک وه ک هونه رمه نده له و دی������اران������ه ى ک��ه ل��ه س��ه رده م��ى رژێ��م��دا گۆرانییه کانت زۆر جێگاى کاته دا له و ئایا بوون بایه خ رووب���ه ڕو کێشه یه کت هیچ

نه بۆته وه ؟میللته‌‌ ئ��ه‌م‌ به‌مۆڵکى‌ خ��ۆم‌ ‌�ده‌زان�������م،‌ح����ه‌ز‌ده‌ک������ه‌م‌وه‌ک‌ئێش‌ ل��ه‌گ��ه‌ڵ‌ هونه‌رمه‌ندێک‌بم‌ م��ی��ل��ل��ه‌ت��ه‌ک��ه‌م‌ ئ������ازارى‌ و‌

خرابوویه‌‌ سانسۆر‌ که‌‌ ده‌ک��ه‌م‌ خۆمه‌وه‌‌ به‌‌ شانازى‌ و‌ده‌هێشت‌ نه‌یان‌ رژێمدا‌ له‌کاتى‌ گۆرانییه‌کانم‌ سه‌ر‌گۆرانییه‌کانم‌باڵو‌بکه‌مه‌وه‌‌بۆ‌نموونه‌‌وشه‌ى‌)پێش‌لێکۆڵینه‌وه‌یان‌ رژێمه‌وه‌‌ له‌الیه‌ن‌ چه‌ندینجار‌ مه‌رگم(‌له‌گه‌ڵدا‌ده‌کردم‌و‌ده‌یانوت‌ئه‌و‌وشه‌یه‌‌یانى‌پێشمه‌رگه‌یه‌‌بۆیه‌‌ناچاریان‌ده‌کرم‌ده‌چووم‌ئه‌و‌وشه‌یه‌م‌ده‌گۆڕى‌یان‌گۆرانى‌)له‌دامێنى‌چیاى‌ژیندا،‌منى‌ئاواره‌‌وه‌ستاوم(‌شانازى‌ بوو‌ ئاغا(‌ له‌هۆنراوه‌ى‌)عه‌لى‌عارف‌ ئه‌وه‌ش‌کۆاڵن‌ گۆرانیانه‌‌ ئه‌و‌ له‌سه‌ر‌ که‌‌ ده‌ک��ه‌م‌ به‌خۆمه‌وه‌‌به‌کۆاڵن‌رام‌ده‌کرد‌له‌ده‌ستى‌ئه‌و‌رژێمه‌،‌به‌اڵم‌بۆ‌ته‌نها‌

ساتێک‌وازم‌له‌گۆرانى‌وتن‌نه‌هێنا.‌چه تر/ تاچه ند کاره هونه ریه کانت بووه ته

سه رچاوه ى دابینکردنى بژێوى ژیانت. �‌به‌‌داخه‌وه‌‌هونه‌ر‌له‌واڵتاندا‌هونه‌رمه‌نده‌که‌‌به‌خێو‌ده‌کات،‌وا‌له‌و‌هونه‌رمه‌نده‌‌ده‌کات‌کۆشک‌و‌ته‌الرى‌ده‌بێت‌و‌حه‌ره‌س‌و‌پرسگه‌ى‌ده‌بێت‌له‌هه‌موو‌که‌ناڵه‌کانى‌که‌چى‌ ب��اڵوده‌ک��رێ��ت��ه‌وه‌،‌ گۆرانییه‌کانى‌ جیهاندا‌هونه‌رمه‌ندانى‌ئێمه‌‌ده‌بێت‌هه‌ر‌به‌‌قوڕبه‌سه‌رى‌و‌نه‌دارى‌نه‌بووه‌ته‌‌ هونه‌ره‌که‌م‌ نه‌خێر‌ ده‌ڵێم‌ بۆیه‌‌ بنێنه‌وه‌،‌ سه‌ر‌هونه‌ره‌که‌م‌ هه‌بووه‌‌ وا‌ جارى‌ ژیانم‌ بژێوى‌ سه‌رچاوه‌ى‌بووه‌ته‌‌خه‌م‌و‌خه‌فه‌ت‌و‌ئه‌وپه‌ڕى‌کێشه‌ى‌بۆ‌ناومه‌ته‌وه‌‌

له‌ژیانى‌رۆژانه‌مدا.‌چه تر/ واتا هه وڵدان بۆ دابینکردنى بژێوى به رهه مه له سه ر کاریگه رییه کى چ ژی��ان

هونه ریه کانت دروست کردووه ؟نه‌متوانیوه‌‌ �‌جارى‌وا‌هه‌بووه‌‌زۆر‌کاسبی‌هه‌بووه‌‌بیکه‌م‌هه‌رچه‌نده‌‌شانازى‌به‌‌خۆمه‌وه‌‌ده‌که‌م‌زۆر‌کاسبیم‌پێکهێنا‌ هاوسه‌رم‌ که‌‌ کاته‌ى‌ له‌و‌ به‌تایبه‌ت‌ ک��ردووه‌‌زۆر‌نه‌بووبووم‌که‌سێک‌نه‌بوو‌هاوکاریم‌بکات،‌ناچار‌ده‌ستم‌کرد‌به‌فرۆشتنى‌ماستاو‌و‌دۆ‌له‌به‌رده‌م‌یه‌کێک‌له‌چێشتخانه‌کانى‌سلێمانیدا‌له‌به‌ر‌ئه‌وه‌ى‌کرێچى‌بووم‌تائێستاش‌کرێچیم‌و‌شانازیش‌ده‌که‌م‌که‌‌هه‌موو‌ و‌

ئیشێکیشم‌کردووه‌.‌چ��ه ت��ر/ ه��ه س��ت��ت ک����ردوه ن��اه��ه ق��ى یا

که مته رخه میه ک به رامبه رت کراوه ؟�‌باسى‌خۆم‌ناکه‌م‌که‌مته‌رخه‌میم‌به‌رامبه‌ر‌کرابێت،‌مردو‌ زیندوکوژى‌ هه‌یه‌‌ ره‌وشتێکى‌ خوو‌ به‌اڵم‌کورد‌په‌رسته‌،‌تا‌له‌ژیان‌مابین‌هیچ‌سۆزێکمان‌پێ‌ناده‌ن‌وه‌ک‌ به‌سنگمانه‌وه‌‌ ن��اده‌ن‌ بۆندار‌ گوڵێکى‌ هیچ‌ و‌مردین‌ که‌‌ ب��ه‌اڵم‌ ناکرێین،‌ ته‌ماشا‌ هونه‌رمه‌ندێک‌

له‌هه‌موو‌ و‌ گوڵ‌ ده‌که‌نه‌‌ گۆڕه‌که‌مان‌ ده‌ورى‌ چوار‌و‌ ده‌ک��ه‌ن‌ بۆ‌ چله‌مان‌ و‌ ده‌ک��ه‌ن‌ باسمان‌ که‌ناڵه‌کان‌یادمان‌ده‌که‌نه‌وه‌،‌تاله‌ژیاندا‌مابین‌هیچ‌گرنگیه‌کمان‌له‌هه‌موو‌ غه‌در‌ من،‌ ته‌نها‌ نه‌ک‌ بۆیه‌‌ نادرێت،‌ پێ‌

هونه‌رمه‌ندێک‌ده‌کرێت.‌من به رنامه ى ب��ه ش��دارى چ��ۆن چه تر/ جیاوازمت کرد تاچه ند ئه و به رنامه یه گونجاو

بوو بۆ که سایه تى تۆ؟داب��ڕاب��ووم،‌ له‌هونه‌ر‌ زۆر‌ م��اوه‌ی��ه‌ک��ى‌ به‌ڕاستى‌ ‌�دابڕابووم‌ ته‌مسیلیه‌کان‌ و‌ له‌گۆرانى‌ زۆر‌ ماوه‌یه‌کى‌به‌تایبه‌ت‌ ک��ردووم��ه‌‌ ل��ه‌وک��اران��ه‌ى‌ په‌شیمانیشم‌ و‌گه‌نجه‌وه‌‌ هه‌ندێک‌ له‌الیه‌ن‌ چونکه‌‌ ته‌مسیله‌کانم،‌گاڵته‌ى‌پێ‌ده‌کرێت‌و‌وات‌لێ‌ده‌که‌ن‌په‌شیمان‌بیت‌له‌هه‌موو‌کاره‌کانت،‌بۆیه‌‌منیش‌چوومه‌‌به‌رنامه‌ى‌من‌جیاوازم‌گه‌ر‌یارمه‌تى‌پاره‌ش‌نه‌درێم‌جارێکى‌تر‌بێمه‌وه‌‌ناو‌جه‌ماوه‌ره‌که‌م‌به‌قسه‌ى‌خۆش‌و‌گۆرانى‌وتن‌دڵى‌

گوێگرانم‌خۆش‌بکه‌م.‌نوێت به رهه مێکى هیچ له ئێستادا چه تر/

به ده سته وه یه ؟�‌له‌خۆئاماده‌کردندام‌دواى‌ئه‌و‌دابڕانه‌‌زۆره‌‌جارێکى‌ت��ر‌به‌رهه‌مى‌ن��وێ‌ئ��ام��اده‌‌ک��ه‌م،‌ب��ه‌اڵم‌ب��ه‌ده‌ن��گ‌و‌به‌رپرسانى‌ و‌ دڵسۆزان‌ ئومێده‌وارم‌ و‌ باشتر‌ مۆسیقاى‌هونه‌ر‌هاوکاریم‌بکه‌ن،‌ئێمه‌‌ده‌ڵێین‌حکومه‌ت‌باوکى‌ده‌بێت‌ بۆیه‌‌ هه‌ڵبژادوه‌‌ ئه‌وم‌ و‌ پێداوه‌‌ ده‌نگم‌ میلله‌ته‌،‌ئه‌ویش‌به‌بێ‌جیاوازى‌سه‌یرمان‌بکات،‌نه‌موتوه‌‌یارمه‌تى‌پاره‌‌بدرێم،‌به‌اڵم‌وتومه‌‌هه‌ندێک‌پاره‌م‌بده‌نێ‌به‌قه‌رز‌تابه‌رهه‌مه‌کانم‌باڵو‌ده‌که‌مه‌وه‌‌دوایى‌ئه‌و‌سیدیه‌م‌که‌‌فرۆشت‌ئه‌و‌پاره‌یه‌یان‌بۆ‌ده‌گه‌ڕێنمه‌وه‌،‌بۆیه‌‌له‌کۆتاییدا‌داواکارم‌یارمه‌تیم‌بده‌ن‌بۆ‌باڵوکردنه‌وه‌ى‌به‌رهه‌مه‌کانم.‌

یاسا و کاریگه رىله سه ر مافى ژنان

یاسا‌ئه‌و‌فاکته‌ره‌یه‌‌ک��ه‌‌ده‌ت��وان��ێ��ت‌ک��اری��گ��ه‌رى‌ل��ه‌‌س��ه‌ر‌ک��ۆم��ه‌ڵ��گ��ا‌داب��ن��ێ��ت،‌ب���ه‌و‌م��ان��ای��ه‌ى‌و‌ ه��ه‌ی��ه‌‌ خ���ۆى‌ حاکمێتى‌ ی��اس��ا‌ ک��ه‌‌ل��ه‌ڕێ��گ��ه‌ى‌ ب��اب��ه‌ت‌ زۆر‌ ئ��ه‌ت��وان��رێ��ت‌بگۆڕدرێت،‌ ی��ان‌ بسه‌پێنرێت‌ ی��اس��اوه‌‌رێکخه‌رى‌ ی��اس��ا‌ ت��ری��ش��ه‌وه‌‌ ل��ه‌الی��ه‌ک��ى‌به‌‌ ش��ت��ه‌ک��ان‌ ه��ه‌م��وو‌ و‌ الی��ه‌ن��ه‌‌ زۆر‌ئێمه‌ش‌ رێکده‌خرێت،‌کۆمه‌ڵگاى‌ یاسا‌ک��ۆم��ه‌ڵ��گ��ای��ه‌ک��ه‌‌ل���ه‌گ���ه‌ڵ‌ش��ۆڕش��ى‌هێشتا‌ پێشکه‌وتنه‌کان،‌ ته‌که‌نه‌لۆژیاو‌به‌زۆربه‌ى‌شته‌کان‌نامۆیه‌‌یان‌ناتوانێت‌قبوڵیشى‌ ئه‌گه‌ر‌ یاخود‌ بکات‌ قبوڵى‌بۆیه‌‌ بکات،‌ هه‌زمى‌ ناتوانێت‌ بکات‌ئێمه‌‌ هێشتا‌ ژنانیش‌ له‌مه‌سه‌له‌کانى‌نه‌مانتوانیوه‌‌قبوڵى‌ئه‌و‌مافانه‌‌بکه‌ین‌که‌‌به‌واقیعى‌مافى‌ژنانه‌‌‌و‌ئه‌توانێت‌نه‌ک‌ داب��ن��ێ‌ ک��اری��گ��ه‌رى‌ فعلى‌ ب��ه‌‌دان��راون،‌ به‌ماف‌ نین‌‌و‌ ماف‌ ئه‌وانه‌ى‌به‌‌ له‌سه‌ره‌تاى‌هه‌ست‌کردن‌ ‌ هه‌ربۆیه‌‌زوڵم‌‌و‌زۆریه‌کانى‌ژنان‌‌و‌دروستبوونى‌چاالکوانانى‌ ده‌رکه‌وتنى‌ و‌ رێکخراو‌مه‌جاله‌،‌ له‌و‌ کارکردن‌ ژنان‌‌و‌ بوارى‌ب����ه‌اڵم‌ه��ێ��ش��ت��ا‌ه���ه‌ر‌چ���ه‌وس���ان���ه‌وه‌‌‌و‌هێشتا‌ هه‌یه‌،‌ ژنان‌ له‌سه‌ر‌ توندوتیژى‌زۆر‌ی��اس��اى‌پ��ه‌ی��وه‌ن��دی��دار‌ب��ه‌‌ژن��ان��ه‌وه‌‌ده‌توانین‌ هه‌ربۆیه‌‌ نه‌کراوه‌،‌ جێبه‌جێ‌له‌پشتدایه‌‌ کۆڵه‌ى‌ ئ��ه‌و‌ هێشتا‌ بڵێین‌کارى‌ به‌‌ پێویستى‌ دابنرێت‌ نه‌توانراوه‌‌پێویستى‌به‌هه‌نگاونانى‌ زیاتر‌و‌جدیتره‌،‌زیاتره‌،‌ به‌ماندوبوونى‌ پێویستى‌ باشتره‌‌پارێزراو‌ له‌یاسادا‌مافى‌ژنان‌ پێویسته‌‌

بێت.‌ژنان‌و‌رێکخراوه‌کان‌به‌بێ‌جیاوازى‌فکرى‌‌و‌بیرکردنه‌وه‌ى‌سیاسى‌‌پێکه‌وه‌‌بکه‌ن،‌ ژن��ان��دا‌ له‌مه‌سه‌له‌کانى‌ ک��ار‌)8( و‌ نۆڤه‌مبه‌ر‌ 25(ى‌ رۆژه‌کانى)‌ئاشتبونه‌وه‌‌ رۆژى‌ بکه‌نه‌‌ م��ارس‌ ى‌الی��ه‌ن��ه‌‌ خ��س��ت��ن��ه‌س��ه‌ر‌ ف��ش��ار‌ رۆژى‌ ‌و‌ئه‌و‌ جێبه‌جێکردنى‌ بۆ‌ په‌یوه‌ندیداره‌کان‌یاسایانه‌ى‌په‌یوه‌ندیدارن‌به‌مه‌سه‌له‌کانى‌ژنانه‌وه‌‌و‌داواکردنى‌ئه‌و‌مافانه‌ى‌که‌‌به‌ده‌رله‌مانه‌ش‌ ژن��ه‌‌ مافى‌ به‌واقیعى‌دروست‌ فشار‌ پێویسته‌‌ خۆشیان‌ ژنان‌ب��ک��ه‌ن‌ت��ا‌ئ��ه‌و‌ی��اس��ای��ان��ه‌ى‌پ��ه‌ی��وه‌ن��دى‌بوارى‌ بچێته‌‌ زوو‌ ژنه‌وه‌یه‌‌ به‌مه‌سه‌له‌ى‌تێیدا‌ یاساکان‌ و‌ ک��ردن��ه‌وه‌‌ جێبه‌جێ‌ئ��ه‌وه‌ى‌ ل��ه‌ب��ه‌ر‌ بپارێزێت،‌ ژن��ان‌ مافى‌گ��ۆڕان��ک��ارى‌ ئه‌توانێت‌ یاسایه‌‌ ه��ه‌ر‌بکات،‌به‌اڵم‌له‌هه‌موو‌ئه‌وه‌ش‌گرنگتر‌پارێزگارى‌کردنه‌‌به‌سه‌روه‌رێتى‌یاساوه‌،‌ک��ات��ێ��ک‌ی��اس��ای��ه‌ک‌ه��ه‌ب��ێ��ت‌وه‌ک‌خۆى‌جێبه‌جێ‌بکرێت‌و‌ده‌ستتێوه‌ردان‌ن��ه‌ک��رێ��ت‌ل��ه‌خ��راپ‌ب��ه‌ک��اره��ێ��ن��ان��ی��دا،‌که‌سێک‌تاوانباره‌‌له‌مه‌سه‌له‌ى‌ژندا‌جا‌بگات‌ به‌سزاى‌خۆى‌ با‌ هه‌ر‌که‌سێکه‌‌تاکه‌سانى‌تریش‌په‌ندى‌لێوه‌رگرن‌نه‌ک‌پێویستیشه‌‌ ب��ۆى،‌ ک��ردن‌ کارئاسانى‌له‌په‌رله‌ماندان‌کارى‌جدى‌ ئه‌و‌ژنانه‌ى‌خۆیان‌ و‌ بکه‌ن‌ ژن��ان‌ یاساکانى‌ ب��ۆ‌به‌خاوه‌ندار‌له‌و‌مه‌سه‌له‌یه‌‌بزانن‌ئینتما‌کاتى‌ بۆ‌ هه‌ڵگرن‌ بیرکردنه‌وه‌کان‌ و‌خه‌مخۆربن،‌ و‌ ژناندا‌ له‌مه‌سه‌له‌ى‌ تر‌ک��ارێ��ک��ى‌وا‌ب��ک��ه‌ن‌م��ت��م��ان��ه‌ى‌ژن��ان‌به‌ده‌ست‌بێنن‌و‌داکۆکیکاربن‌به‌فعلى‌ک��ات��ێ‌ی��اس��اک��ان��ى‌ت��ای��ب��ه‌ت‌ب��ه‌ژن��ان‌تاله‌ڕێى‌ ‌ ده‌کرێت‌ له‌سه‌ر‌ گفتوگۆى‌پ��ارێ��زگ��ارى‌ ب��ۆ‌ ی��اس��اوه‌‌ک��ار‌بکرێت‌چى‌ ئ��ه‌وه‌‌ دواى‌ ژن���ان،‌ له‌مافه‌کانى‌بکه‌ن،‌ ت��ه‌واوى‌ خۆیان‌ ژن��ان‌ ده‌مێنێت‌بۆیه‌‌هیوادارم‌له‌‌)8(ى‌مارسدا‌دیارى‌بێت‌ یاساکان‌ جێبه‌جێکردنى‌ ژنان‌ بۆ‌ژنان‌ له‌مافى‌ پ��ارێ��زگ��ارى‌ به‌گوێره‌ى‌

نه‌ک‌زیاتر.‌

سیما‌‌مسته‌فا

] ئا/ محه مه د عه لى [

ده وروبه رێن ناحیێن و گۆند ل ژن��ان ئازادیا دهێته ژن��ان دژى تۆندوتیژیا خ��راب��ه ، ئاکرێ بکارئینان پتریا وان یێن دناڤبه را )20 تا 25( یێن خێزانێ ب خۆدانه هنده ک ده رڤه نه مینا کێشه یێن سه را نامووسێ و ره ڤاندنێ ب کیشه یێن مه ترس و گرنگن، ژ به ر هندێ چاڤدیر وه سا هزر دکه ن ئه ف

کێشه مه زنتر ببن.ئێکه‌تیا‌ سکرتاریه‌تا‌ ئه‌نداما‌ عه‌بدۆلجه‌بار(‌ )ل��ه‌ی��ال‌ ‌ئه‌نجۆمه‌نا‌ به‌رپرسا‌ نها‌ ب��ه‌رى‌ کو‌ کوردستانێ،‌ ئافره‌تێن‌ئێکه‌تیا‌ئافره‌تێن‌ل‌ئاکرێ‌بوو‌بو‌رۆژناما‌)چه‌تر(‌گۆت:‌ل‌گۆند‌وناحیێن‌ده‌ورۆبه‌ر‌یێن‌سه‌ر‌ب‌قه‌زا‌ئاکرێ‌ڤه‌‌ره‌وشا‌ژنان‌خرابه‌،‌چونکى‌که‌لتوور‌وخێزان‌و‌زه‌الم‌رێگرن‌ناهێلن‌ئه‌و‌شیانین‌ژنێ‌هه‌ین‌ده‌ربێخین‌ب‌تایبه‌تى‌ل‌ناحیه‌‌و‌گۆندان.

ژ‌ئالیه‌کێ‌دیڤه‌‌)ڤه‌هێل‌جه‌میل(‌کچه‌کا‌د‌)22(‌سالیێ‌یه‌،‌هێشتا‌شوو‌نه‌کربوو‌دیتنا‌وێ‌ره‌وشا‌ئافره‌تان‌ژ‌ده‌ڤه‌ره‌کێ‌یائازاده‌،‌ هه‌ى‌ یا‌ ژن‌ دبێژیت:‌ لێ‌ جۆدایه‌‌ یا‌ دى‌ ئێکا‌ بۆ‌بده‌ن‌لده‌ف‌وێ‌هه‌ر‌ بریارێ‌ ویا‌هه‌ى‌ژى‌ته‌په‌سه‌ره‌‌ونه‌شێن‌تشته‌کێ‌یاسا‌رێکێ‌پێ‌بده‌ن‌ئه‌و‌بو‌خۆ‌ب‌ماف‌دبینت‌ویا‌

ئازاده‌‌بۆ‌کاربکه‌ت.ژ‌ره‌خێ‌خۆڤه‌‌نه‌قیبێ‌مافپه‌روه‌ر‌)ته‌حسین‌شه‌رۆ‌ئه‌حمه‌د(‌دژى‌ توندوتیژیا‌ نه‌هیالنا‌ دوڤچوونا‌ نڤیسینگه‌ها‌ ئه‌فسه‌رێ‌پتر‌ وان‌ ده‌ڤ��ه‌را‌ ئاریشه‌یێن‌ کر،‌ ئاشکرا‌ ئاکرێ‌ ل‌ ئافره‌تان‌د‌ خوشک‌ چ‌ ئه‌ڤجا‌ بخودانه‌،‌ خێزانێ‌ ناڤ‌ د‌ سکاالیێن‌گه‌ل‌برایى‌یا‌دایکێ‌یان‌بابى‌بن‌و‌پتریا‌ژیێن‌وان‌د‌ناڤبه‌را‌ناڤبه‌را‌ژن‌و‌زه‌الم��ان‌بخو‌ ی��ان‌ژى‌د‌ دان��ه‌،‌ )‌20بو‌25(‌دانه‌،‌یان‌ئاریشه‌یێن‌ژن‌ئینانا‌دووێ‌کو‌زه‌المى‌ژنه‌ک‌یا‌پشتگۆه‌هاڤێتن‌و‌گرنگیێ‌پێ‌ناده‌ت.‌دیارکر‌دڤى‌حاله‌تى‌دا‌‌ئه‌و‌بکارێ‌هندێ‌رادبن‌کو‌ئه‌ڤ‌چه‌نده‌‌دوباره‌نه‌بیت،‌ل‌

دوباره‌کرنێ‌ئه‌م‌وێ‌کێشه‌یێ‌دکێشینه‌‌دادگه‌هێ.دووڤ��دا‌کچا‌دى‌یا‌بناڤێ‌)وه‌الت‌زاه��ر(‌ل‌ژیێ‌)19(‌سالیێ‌دا‌فه‌رمانبه‌ره‌‌ل‌ئه‌نجومه‌نى‌ئافره‌تان‌ل‌قه‌زا‌ئاکرێ‌خۆیا‌کر،‌چ‌ئاریشه‌یه‌‌بۆ‌وێ‌په‌یدا‌نابن‌و‌یا‌ئازاده‌‌ب‌وى‌مه‌رجى‌ژ‌سنورێ‌خو‌تێپه‌رنه‌بیت‌گۆت:‌ئازادى‌ل‌ده‌ڤه‌را‌مه‌‌ب‌ نه‌که‌ن،‌ ئیستغالل‌ ئازادیێ‌ هه‌که‌‌ بخودایه‌‌ ژنێ‌ ده‌ستێ‌

تایبه‌ت‌ئه‌و‌یێن‌ل‌ده‌زگه‌هان‌کاردکه‌ن.‌توندوتیژیا‌ نه‌هیالنا‌ و‌ دوڤچوون‌ نڤیسینگه‌ها‌ ئه‌فسه‌رێ‌ده‌مێ‌کارى‌ ره‌ت‌دکه‌ت‌هه‌که‌‌د‌ ئاکرێ‌ ل‌ ئافره‌تان‌ دژى‌هاتبیته‌کرن‌ وان‌ ئافره‌تێن‌ ب‌ ته‌حه‌رۆش‌ فه‌رمانگه‌هان‌ ل‌ دا‌

گۆت:‌ژ‌کارێ‌دامه‌زراندنا‌وان‌تا‌نوکه‌‌چ‌سکاال‌بو‌وان‌نه‌هاتینه‌‌کو‌تێدا‌ژنه‌کێ‌داخ��وازا‌مافێ‌خوکربیت،‌کو‌ل‌ده‌مێ‌ئه‌نجامدانا‌کارێ‌ل‌فه‌رمانگه‌هێن‌میرى‌ته‌حه‌روش‌ب‌

وان‌هاتبیته‌کرن.ژنه‌کێ‌نه‌ڤیا‌ناڤێ‌خوه‌‌ئاشکرا‌بکه‌ت،‌ژیێ‌وێ‌د‌)40(‌دی��ار‌کر،‌ل‌ده‌م��ێ‌ک��ارى‌ل‌فه‌رمانگه‌هه‌کا‌ داب��وو‌ سالیێ‌نێزیکى‌وێ‌کر،‌لێ‌وێ‌ ده‌ڤه‌رێ‌زه‌المه‌کێ‌گه‌له‌ک‌خو‌ئه‌و‌زه‌الم‌ره‌ت‌دکر،‌گوت:‌هنده‌ک‌زه‌الم‌هه‌نه‌‌لده‌مێ‌کارى‌ته‌له‌فزیونه‌،‌ بێژى‌مرۆڤ‌ ڤه‌نابن‌دێ‌ وان‌ژ‌مرۆڤى‌ چاڤێن‌ژ‌به‌ر‌هێزا‌عه‌شیره‌تگه‌ریێ‌ژى‌مرۆڤ‌نه‌شێت‌کێشه‌یێن‌خۆ‌

بگه‌هینن‌چ‌جهان.دیسان‌ژ‌ره‌خێ‌خۆڤه‌‌)ڤه‌هێل(‌خانێ‌ئازادیا‌کچێ‌لده‌ڤه‌را‌ئێکه‌م‌گ��ه‌ر‌مال‌ دابه‌شکرن‌و‌گ��ۆت:‌‌ ج��وران‌ بۆ‌دوو‌ خۆ‌ره‌وشه‌نبیر‌بیت‌دێ‌ئازادیى‌ده‌نه‌‌ژنێ،‌گه‌ر‌ژخو‌ژ‌خێزانه‌کا‌نابیت‌ژن‌ژ‌وى‌ و‌ دی��ار‌دک��ه‌ن‌ بو‌ بن‌هێال‌سور‌ نزم‌ ئاست‌هنده‌ک‌ ژ‌ ج��اران‌ ته‌په‌سه‌ریا‌ ئه‌و‌ ده‌ربازببن،‌ چارچووڤه‌یێ‌الیانڤه‌‌ل‌سه‌ر‌ژنێ‌د‌هاته‌کرن‌ب‌گوتنا‌وێ‌د‌ئه‌ڤرۆدا‌ئه‌ز‌

یا‌مه‌جبور‌نینه‌‌باجا‌وێ‌بده‌ت.‌هه‌روه‌سا‌ئه‌نداما‌سکرتاریه‌تا‌ئێکه‌تیا‌ئافره‌تێن‌کوردستانێ‌ل‌قه‌زا‌ئاکرێ‌دیار‌دکه‌ت،‌پێنگاڤ‌د‌پێشه‌ڤه‌چونێ‌دانه‌،‌لێ‌

د‌ئاستێ‌پێتڤى‌دا‌نینن،‌دبێژیت:‌گهۆرین‌په‌یدابوینه‌‌هه‌که‌‌قوتابخانه‌یا‌ بهێته‌کرن‌کو‌ئێک‌ نوتان‌ به‌راورد‌دگه‌ل‌سالێن‌کچان‌هه‌بو‌لێ‌ئه‌ڤرۆ‌ب‌ده‌هان‌قوتابخانه‌یێن‌کچان‌هاتینه‌‌ڤه‌کرن،‌زیده‌بارى‌کارکرن‌ئافره‌تێ‌ده‌زگه‌هێن‌ده‌ڤه‌را‌وان،‌ژ‌ده‌ستپێشخه‌ریا‌ جهێ‌ ئه‌ڤه‌ژى‌ وپه‌یمانگه‌هێ‌ کولیژ‌ ڤه‌کرنا‌پیته‌دانا‌ب‌ژنێ‌یه‌،‌مه‌‌ژى‌پێ‌باشتره‌‌ژن‌زێده‌تر‌رولێ‌خو‌بینن‌و‌به‌شداریێ‌بکه‌ن‌د‌بریارێن‌سیاسى‌ورێکخراوێن‌مه‌ده‌نى‌

دا‌بۆ‌هندێ‌رولێ‌خو‌بینن.دیسان‌ئه‌فسه‌رێ‌نڤیسینگه‌ها‌دوڤچوونا‌نه‌هیالنا‌توندوتیژیا‌دژى‌ئافره‌تان‌ل‌ئاکرێ‌دیار‌کر،‌ئه‌شیره‌تگیرى‌ل‌ده‌ڤه‌را‌وان‌هنده‌ک‌سلبیات‌بو‌کارێ‌وان‌برێڤه‌‌برینه‌‌به‌رده‌وام‌دبێژیت:‌ئه‌شیره‌تگیرى‌د‌هنده‌ک‌بارودوخاندا‌زور‌یا‌هاریکاریا‌مه‌یا‌کرى،‌و‌ئه‌و‌هزرا‌جاران‌بۆ‌ئه‌شیره‌تگیریێ‌ل‌ده‌ڤه‌رێ‌نه‌ماینه‌،‌

به‌لکو‌پتر‌په‌نایێ‌د‌به‌نه‌‌به‌ر‌یاسایێ.ل‌دووماهیێ‌ئه‌نداما‌سکرتاریه‌تا‌ئێکه‌تیا‌ئافره‌تان‌دبینت،‌دهێن‌ ئافره‌ت‌ دبێژیت:‌ دیارکرینه‌‌ لده‌ڤه‌رێ‌ خو‌ پێگه‌ها‌ وان‌قه‌ستامه‌‌دکه‌ن‌ل‌ده‌مێ‌ئاریشه‌‌بو‌په‌یدا‌دبن،‌د‌ماوه‌یێ‌دو‌تا‌سێ‌ساالن‌دا‌نێزیکى‌)‌70تا‌80(‌کێشه‌یان‌ژ‌ئالیێ‌مه‌ڤه‌‌هاتینه‌‌چاره‌سه‌رکرن‌د‌ده‌مێ‌ئه‌ز‌به‌رپرسا‌ئه‌نجۆمه‌نێ،‌یێن‌مه‌‌شیان‌نه‌بان‌دگه‌ل‌جهێن‌په‌یوه‌ندیدار‌چاره‌‌بو‌دهێته‌‌دیتن.‌

] دیدار/ کوردۆ فه ره ج [

شێوه کاری هه ست ناسک و ده م به پێکه نین تایبه ته ى دیمانه له م پور سه لیم عه تا له ماڵى خۆى له بانه بۆ رۆژنامه ى )چه تر( نوێیه کانى و ل��ه ک��اره ب��اس و ده دوێ���ت پێشترى کاره کانى ب��ه رده م رێگرییه کانى ده ک���ات، ئ���ه وه ش ده خ��ات��ه ڕوو ک��ه نه ک ئاواتێتى به ڵکو ده ک��ات، حه ز زۆر هه ر که له سلێمانی وێنه یى پێشانگایه کى

به پایته ختى هونه ری داده نێت، بکاته وه . که ى بۆ کاره کانت س��ه ره ت��اى چه تر:

ده گه ڕێته وه ؟ل��ه‌ک��ارى‌ ح���ه‌زم‌ س��ااڵن��ه‌وه‌‌ ‌)9 ب��ۆ‌ ‌8( له‌ته‌مه‌نى‌ ‌�ش��ێ��وه‌ک��اری��ی��ه‌‌و‌ده‌س��ت��م‌ب��ه‌ک��ارى‌ه��ون��ه‌ری‌ک����ردووه‌،‌به‌ناوى‌ ناسى‌ که‌سێکم‌ ب��ووم‌ ‌)3( له‌پۆلى‌ ئه‌وکاته‌ى‌سه‌ره‌تاى‌ بکه‌م،‌ کار‌ به‌ڕاستى‌ وایکرد‌ فه‌یزواڵ‌ ناسرى‌‌)7 بۆ‌ ‌6( له‌ماوه‌ى‌ پێکرد،‌ ده‌ستم‌ کچ‌ به‌سێ‌ ک��ارم‌ئه‌وه‌شدا‌ له‌گه‌ڵ‌ ک���ردووه‌،‌ شتم‌ زی��ن‌‌و‌ ک��ارى‌ مانگ‌ترى‌ له‌شێوه‌کانى‌ ت��راژی��دی��ای��ه‌،‌ ل��ه‌ک��ارى‌ ح��ه‌زم‌ زۆرت���ر‌تاقیکردوه‌ته‌وه‌،‌ تریشم‌ شێوه‌کانى‌ مۆسیقا‌‌و‌ هونه‌ریدا‌هونه‌رێکى‌ که‌‌ کاسۆجۆڵ‌ وه‌ک‌ ترم‌ کارى‌ کۆمه‌ڵێ‌شێوه‌یه‌کى‌ وه‌ک‌ له‌کارکردن،‌ شێوه‌یه‌ک‌ وه‌ک‌ تازه‌یه‌‌له‌چوار‌ ده‌ره‌وه‌‌ دێنه‌‌ نیگارکێشان‌ له‌نه‌خش‌و‌ کارکردن‌چێوه‌ى‌تابلۆکان،‌ئه‌و‌که‌سه‌ى‌کارێک‌ده‌کات‌خۆشى‌

ده‌بێته‌‌به‌شێک‌له‌کاره‌که‌.چه تر: پێناسه ت بۆ هونه ر چییه ؟

حه‌زى‌ خولیاته‌‌‌و‌ که‌‌ شتێکه‌‌ ده‌ربڕینى‌ بۆ‌ هونه‌ر‌

خۆته‌،‌هونه‌ر‌ئه‌و‌شتانه‌یه‌‌له‌ڕوانگه‌ى‌خۆته‌وه‌‌ده‌یبینى،‌وه‌ک‌نه‌خش‌‌و‌نیگار،‌هونه‌ر‌خاڵى‌نوێى‌هه‌سته‌کانه‌‌و‌

خاڵى‌کردنه‌وه‌ى‌هه‌سته‌کانه‌.هونه رى نێوان جیاوازى چۆن چه تر:

مۆسیقا و هونه رى تابلۆ ده که یت؟س��ه‌ره‌ت��ا‌ه��ون��ه‌ر،‌ب��ه‌ه��ون��ه‌رى‌ش��ێ��وه‌ک��ارى‌ن��اس��راوه‌،‌باسى‌ له‌مێژودا‌ هونه‌ره‌،‌ هه‌ر‌ گۆرانیش‌ هونه‌رى‌ به‌اڵم‌هونه‌رى‌ ب��وو،‌ ل��ه‌س��ه‌ره‌ت��ادا‌ شێوه‌کارى‌ ده‌ک��رێ��ت‌ هونه‌ر‌له‌گه‌ڵ‌ ج��ی��اوازه‌‌ شتێکى‌ مۆسیقا‌ هونه‌رى‌ گۆرانى‌‌و‌ده‌نگدایه‌،‌له‌گه‌ڵ‌سروشتدایه‌،‌به‌اڵم‌هونه‌رى‌شێوه‌کارى‌دایه‌‌‌و‌ بینه‌ر‌ له‌دڵى‌ کۆمه‌اڵیه‌تییه‌،‌ گۆرانى‌ جیاوازه‌،‌داب‌و‌ له‌ئاین‌‌و‌ ش��ادى‌‌و‌ خۆشى‌‌و‌ بۆ‌ له‌کۆمه‌ڵگادا‌تایبه‌ته‌‌ شتێکى‌ شێوه‌کارى‌ به‌کاردێت،‌ نه‌ریته‌کاندا‌سروشت‌ چۆن‌ وه‌ک‌ ده‌ده‌ی��ت،‌ له‌سه‌ر‌ بڕیارى‌ خۆت‌ ‌و‌ده‌بینیت‌‌و‌لێکدانه‌وه‌ى‌خه‌ڵکه‌،‌بۆ‌ئه‌و‌شتانه‌ى‌ده‌یبینن‌

و‌داواکارن‌له‌سه‌ر‌تابلۆیه‌ک.ئایا و تابلۆیت چه ند خاوه نى چه تر:

جگه له شێوه کارى له هیچ بوارێکى تر کارت نه کردوه ؟

‌)17( له‌ته‌مه‌نى‌ دان��ه‌،‌ ‌)50( نزیکه‌ى‌ تابلۆکانم‌ ‌-ساڵییه‌وه‌‌کار‌ده‌که‌م‌له‌بوارى‌شێوه‌کارییدا،‌له‌دواى‌کارى‌داستانیش‌ له‌شیعر‌‌و‌ به‌شێک‌ هه‌وڵمداوه‌‌ شێوه‌کارییه‌وه‌‌ک���ردووه‌،‌ تایبه‌تم‌ ک��ارى‌ مه‌به‌سته‌ش‌ ئ��ه‌م‌ ب��ۆ‌ بنوسم،‌ک��ردووه‌‌ دروس��ت‌ فیلمێکم‌ کورته‌‌ )2006(دا‌ له‌ساڵى‌فیستیڤاڵدا‌ له‌چه‌ندین‌ که‌‌ ن��ادی��ار«‌ »دی��ارى‌ ب��ه‌ن��اوى‌له‌هه‌ولێر‌‌و‌ فیستیڤاڵێک‌ وه‌ک‌ ک���ردووه‌،‌ ب��ه‌ش��داری��م‌

له‌مه‌هاباد‌‌و‌له‌سلێمانی‌‌و‌له‌تاران.‌چه تر: له ئێستادا سه رقاڵى چ کارێکت؟

له‌گه‌ڵ‌ فیلمێکم‌ کورته‌‌ ک��ارى‌ سه‌رقاڵى‌ ئێستا‌ ‌-ئه‌وه‌شدا‌کۆمه‌ڵێ‌کارى‌تر‌ئاماده‌یه‌.

چ���ه ت���ر: ت��اب��ل��ۆک��ان��ت زی���ات���ر ل��ه چ چوارچێوه یه کدایه ؟

له‌چوار‌ مرۆڤدا،‌ له‌بواره‌کانى‌ زۆرب��ه‌ى‌ کاره‌کانم‌ ‌-پێشانگا‌ کارى‌ که‌سه‌کانه‌،‌ هه‌ستى‌ ده‌ربڕینى‌ چێوه‌ى‌

نزیکه‌ى‌هه‌شت‌پێشانگام‌کردووه‌ته‌وه‌‌،‌له‌سنه‌‌‌و‌تاران‌‌و‌مه‌شهه‌د‌له‌خوراسان‌به‌شداریم‌کردووه‌.

له کارى هونه رى ماوه یه که چه تر: بۆچى دابڕاویت؟

-‌هه‌ندێک‌حاڵه‌ت‌بووه‌‌ببنه‌‌هۆکار‌بۆ‌ئه‌وه‌،‌له‌گه‌ڵ‌زۆریش‌ هه‌بووه‌،‌ کاره‌کانمدا‌ له‌به‌رده‌م‌ رێگرى‌ ئه‌وه‌شدا‌حه‌ز‌ده‌که‌م‌‌پێشانگایه‌کى‌وێنه‌ى‌له‌پایته‌ختى‌هونه‌ریدا‌بکه‌مه‌وه‌‌که‌‌سلێمانییه‌،‌نه‌ک‌ئه‌وه‌ى‌حه‌ز‌ده‌که‌م،‌به‌ڵکو‌

ئاواته‌مه‌.چوارچێوه ى ده چێته کاره کانت چه تر:

سیاسییه وه ؟زیاتر‌ به‌ڵکو‌ چوارچێوه‌یه‌وه‌،‌ ئه‌و‌ ناچێته‌‌ نه‌خێر،‌ ‌-منه‌وه‌‌ به‌الى‌ ئه‌مه‌‌ مرۆڤایه‌تیه‌،‌ الیه‌نى‌کۆمه‌اڵیه‌تى‌‌و‌گرنگتره‌،‌چونکه‌‌خۆم‌حه‌زم‌لێیه‌،‌له‌م‌رێگایه‌وه‌‌ده‌توانم‌نه‌توانم‌ ره‌ن��گ��ه‌‌ بگه‌یه‌نم،‌ مرۆڤایه‌تى‌ په‌یامى‌ زی��ات��ر‌راسته‌وخۆ‌تێکه‌ڵى‌سیاسه‌ت‌بم،‌زیاتریش‌بینه‌ر‌ده‌توانێت‌

ئه‌و‌الیه‌نه‌‌دیارى‌بکات.

چه تر: رێگرییه کان چین له به رده م تۆدا؟له‌شم‌ ئه‌ندامه‌کانى‌ ک��ه‌م��ن‌ ئ��ه‌وه‌ی��ه‌‌ الیه‌نێکیان‌ ‌-تابلۆکان‌ قه‌باره‌ى‌ ئه‌وه‌شدا‌بچوکى‌ له‌گه‌ڵ‌ نییه‌،‌ ته‌واو‌له‌کاتى‌ ده‌م��ه‌وێ��ت،‌ خ��ۆم‌ که‌‌ ناکات‌ رازی��م‌ به‌وشێوه‌یه‌‌کردنه‌وه‌ى‌پێشانگایه‌کدا‌به‌رپرسان‌له‌ئێران‌وا‌زوو‌بڕیار‌نرخ‌بۆ‌ ناده‌ن‌‌و‌کاره‌کان‌دوا‌ده‌خه‌ن‌‌و‌ له‌سه‌ر‌شته‌کان‌

کاره‌کانت‌دانانرێت.چه تر: ئازادى گه ر کارى سیاسى بکه ن؟

-‌ئێمه‌‌کاره‌کانمان‌زیاتر‌له‌ژوورێکدایه‌،‌زۆر‌گۆیمان‌سیاسه‌ت‌ ق��ه‌ره‌ى‌ ناتوانین‌ ب��ه‌اڵم‌ کارانه‌،‌ ئه‌و‌ ن��ه‌داوه‌ت��ه‌‌سیاسه‌ته‌،‌ الده‌ب���ات‌ له‌رێگا‌ ه��ون��ه‌ر‌ ئ��ه‌وه‌ش��ى‌ بکه‌وین،‌چونکه‌‌هونه‌ر‌بۆ‌خۆشى‌‌و‌چێژ‌وه‌رگرتن‌‌و‌به‌خته‌وه‌رییه‌،‌

به‌اڵم‌سیاسه‌ت‌بۆ‌ده‌سه‌اڵته‌.‌په یامێک توانیوته خۆت به ڕاى چه تر:

له رێگاى تابلۆوه بگه یه نیت؟-‌هه‌ر‌کارێک‌په‌یامێکى‌تایبه‌ت‌به‌خۆى‌هه‌ڵگرتوه‌،‌ده‌دات،‌ کاره‌که‌‌ له‌سه‌ر‌ بڕیار‌ خه‌ڵک‌ هۆشیارى‌ راده‌ى‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌وه‌شدا‌مێژووى‌هونه‌ر‌)150(‌ساڵ‌ته‌مه‌نێتى،‌کلتورى‌ بۆ‌ تایبه‌تمان‌ پێناسه‌یه‌کى‌ ئێستاش‌ تاوه‌کو‌کارى‌ نییه‌،‌ کردن‌ پاڵپشتى‌ له‌ئێران‌ لێره‌‌ نییه‌،‌ خۆمان‌هونه‌رى‌‌و‌هونه‌رمه‌ند‌په‌راوێز‌خراوه‌‌له‌الیه‌ن‌ده‌سه‌اڵته‌وه‌،‌هۆشیار‌ خه‌ڵک‌ ئ��ه‌وه‌ى‌ بۆ‌ گرنکه‌‌ راگه‌یاندیش‌ رۆڵى‌

بکاته‌وه‌،‌کارى‌هونه‌ریش‌به‌خه‌ڵک‌بناسێنێت.

زاهیر جه الل: په شیمانم له و کارانه ى کردوومه

به تایبه ت ته مسیله کانم

عه تا سه لیم پور:سلێمانى به پایته ختى هونه رى ده زانم و

لێبکه مه وه پێشانگایه کى ئاواته مه

عه تا سه لیم پور له دایکبووى )1978(ه ، دانیشتوى رۆژهه اڵتى

کوردستان، شارى بانه و خاوه نى نزیکه ى )50(

تابلۆ و هه شت پێشانگایه .

نه موتوه یارمه تى پاره بدرێم، به اڵم وتومه

هه ندێک پاره م بده نێ به قه رز تابه رهه مه کانم

باڵو ده که مه وه دوایى ئه و سیدیه م که فرۆشت ئه و

پاره یه یان بۆ ده گه ڕێنمه وه

ل ئاکرێ ره وشا ژنان خرابه

به ڕێوه به رى به دواداچوونى توندوتیژى دژ به ژنان: هه ر یاسا وا له خه ڵک

ده کات که ئێمه به چاوى که م ته ماشاى ئافره ت بکه ین

پروفایل:

خۆپیشاندانی ژنان لە سلێامنی دژی توندوتیژی دژ به ژنان فۆتۆ: چەتر

یەکێک لە تابلۆکانی هونەرمەند عەتا سەلیم پور

ساڵی یه که م ژماره 33

دووشه ممه 2010/11/29

10

وه رگێڕان

عه بدواڵ ئۆجه الن، رێبه رى پارتى کرێکارانى کوردستان داخ��وازى پارێزه ره کانییه وه ، ڕێگه ى له له مێژه )PKK(ده وڵه تى و کورد به شداریى بۆ به رفراوانى کۆنفرانسێکى ئاشتیخوازانه کێشه ى کورد به ڕێگاى تا تورکیا کردووه ،

له و پارچه یه ى کوردستاندا چاره سه ر بکه ن.هاتبوو: ئۆجه الن(دا )عه بدواڵ په یامه که ى له به شێکى هه قیقه ته کانى دۆزی��ن��ه وه ى بۆ کۆنفرانسێک پێویسته مه سه له ى کورد و دانانى به ردى بناغه یه ک بۆ پێکه وه ژیان ت��ورک وه ک ره ش ساز بدرێت، ئه مڕۆ ره وش��ى ک��ورد و چاره سه رى قۆناغى ئه فریقاى پێسته کانى سپی پێست و ده ک��ارک فیدریک وه زی��ر س��ه رۆک و ماندێا نیلسۆن وایه ، ئه و کاته سه رۆک ده وڵه ت و به ڕێوه به رایه تى ئاپارتاید )ده کارک(، بینى که رێگه چاره ى هه ره راست و دروست ساڵ ب��ه ده ی��ان که ماندێا(ش )نیلسۆن و پێکهاتنه وه یه ئازاد )1990(دا له ساڵى کرابوو، زیندانى زیندانیشدا له کرد و هه ڵسوکه وتى به هێمنانه و له سه رخۆ زۆر و کرا پاشان پێکهاتن و دوایش نه گرتبوو، له دڵ قینێکى هیچ له هه ڵبژاردندا، ماندێا جڵه وى ده سه اڵتیشى گرته ده ست.

هه روه ها له به شێکیترى په یامه که یدا هاتووه : کێشه ى کورد هێزه کانى بۆ گشتى به لێبوردنێکی کوردستان له باکورى پارتى کرێکارانى کوردستان )PKK( چاره سه ر ناکرێت، پرۆژه یه کى له مه وپێش م��اوه ی��ه ک بێت له یادتان ئه گه ر پ��رۆس��ه ى ب���اوک���رده وه ، خاڵیمان )10( ئاشتیخوازانه ى لێبوردنى گشتى ته نها یه کێک بوو له و خااڵنه و تاوانبارانى خه ڵک له ڕایگشتى و لێبوردن داواى ده بێ جه نگه ش ئه و چاره سه رکردنى بۆ جدى هه نگاوى هه رکاتێک بکه ن... کێشه ى کورد له الیه ن ده وڵه تى تورکیاوه ئه نجام درا، ئه وا هه وڵه کانى خۆى ده خاته گه ڕ بۆ گه ڕاندنه وه ى گه ریاکانى پرۆسه ى ناو بۆ )PKK( کوردستان کرێکارانى پارتى کایه ک چ ده توانین ئێمه به ده رله مه له تورکیا. سیاسى پارتى له گه ریاکانى ئاگربه ستیان قۆناغى داواى بکه ین، قۆناغه ش ئ��ه م ک��رد، )PKK( کوردستان کرێکارانى جێبه جێ خۆمان سه رشانى ئه رکه کانى کرا و جێبه جێ کرد، تابه هاریش هه ڵوێستیان پتریش روون ده بێته وه ، پێویسته ده وڵه تى ئه نقه ره تا ئه و کاته وه اڵمێکى روونى ئاگربه سته که

بده نه وه . دواج����ار ل��ه ک��ۆت��ای��ى پ��ه ی��ام��ه ک��ه ش��دا ه��ات��ووه ک��ه : ئه و ئه وروپاشدا یه کێتى مه رجه کانى له گه ڵ داواکارییانه کۆمه اڵیه تى، کلتوری، مافه پێویسته و وێکدێنه وه بنه ماکانى له چوارچێوه ى ک��ورد نه ته وه ى سیاسییه کانى مه به سته ش ئه و بۆ بکرێن، مسۆگه ر ئه وروپادا یه کێتى

پێشنیازى کۆمه ڵگایه کى مه ده نى ده که م.

ستراتیژی پێویسته جه نگدایه ، له قۆناغى ئه مریکا مه زنه وه جه نگه ل��ه و واشنتۆنیش نه ته وه یی ئاسایشى ئه ویش بۆته وه ، ئێستا رووب��ه ڕوى سه رچاوه بگرێت که به رفراوانکردنى هه ڵمه ته کانى به گژداچوونه وه ى تیرۆریزمه که به مانای گرتنه به رى ئایدۆلۆژیایه که بۆ بنه بڕکردنی ئه و هه مان ئه مه ش ت���اوان، ن��ه ف��ره ت و کینه به رایه تى و ئایدۆلۆژیایه یه که روخساره که ى له )11(ى سێپتامبه رى )2001(دا بۆ خه ڵکى ئه مریکا که وته ڕوو. ئه م ستراتیژه نیشانده رى مه ترسیدارترین به ڵێنى ئێمه یه واتا پاراستنى

ئاسایشى خه ڵکى ئه مریکایه .له به رده مدایه بێوێنه ى چانسێکى ئه مریکاش ئێستا بۆ بنیاتنانى بناغه ی ئاشتى ئاینده . ئه و دروشمانه ى که ئیلهامبه خشى مێژووى ئێمه بوون. دروشمه کانمان )ئازادى، ده بێته مایه ى رۆژب��ه رۆژ رێ��زی مرۆیى( دیموکراسى و ئیلهامبه خشی که سان و میلله تانێکى زیاتر له سه ر ئاستى جیهان، له و شوێنانه ى که میلله ته ئازاده کان ئینتیمایان بۆ ئاشتى هه یه ، به هه مانشێوه ش به رفراوان بوونى ئازادی

ئه مریکاش ئارامتر ده که ن.سیاسه تى ئه مریکا له پێناو تێکۆشان و زاڵبوون به سه ر هه نوکه ئ��ازادى، م��ه ودای به رفراوانکردنى تیرۆریزم و ئه مریکا سیاسه تى رێنماى که ساڵه )9( له زیاتر خستۆته ژێر تیرۆریستییه کانمان ت��ۆڕه ئێمه ده ک���ات. هێرشه کانى خۆمانه وه و دوژمنمان الواز کردووه ، به اڵم هه نوکه نه مانبه زاندوون. ئه مریکا بۆ یاریده دانى خه ڵکى ئه فغانستان رۆیشتین تاڕژێمى تاڵیبان و الیه نگرانى تۆڕى ئه لقاعیده له ناوبه رین و هاوکاریمان کردن تاحکومه تێکى

دیموکراسى نوێ بکه ینه ئه لته رناتیڤى.ئه مریکا له سه رده مى کۆمارییه کاندا، بووه بنیادنه رى دیموکراسى له خۆرهه اڵتى ناوه ڕاستدا، جه نگمان له گه ڵ ئاسته نگه کاندا کردووه و پێشڤه چوونێکمان به ده ستهێناوه که هه ندێ که س پێشبینیان بۆ نه ده کرد یان چاوه ڕوانی نه بوون. ئێمه له گه ڵ هه موو هێزه مه زنه کانى جیهاندا، په یوه ندییه کى جێگیر و مامه ڵه کارانه مان دروست کردووه . ئێمه به ئه ندازه یه کى به رچاو هه وڵه کانى خۆمان زیاد کردووه ئابورى، ئه م هه واڵنه م بۆ به ره وپێشه وه بردنى گه شه ى بۆ به رفراوانبوونى ریفۆرمه کان و وه رگرتنى ئه نجام به ئاراسته دا

بردووه . توانیومانه هاوپه یمانێتییه کى نێوده وڵه تی له پێناو له ناوبردنى دیکتاتۆرى عێراق پێکبهێنین، چونکه سه دام سته مى له خه ڵکى خۆى ده ک��رد، ناوچه که ى دووچ��ارى ترس کردبۆوه ، رێزى له کۆمه ڵگاى نێوده وڵه تى نه ده گرت و سه رگه رمى به رهه مهێنانى چه کى کۆکوژ بوو. هه نوکه شانبه شانى عێراقییه کان له پێناو دروستبوونى عێراقێکى هاوپه یمانێتییه کى دیموکراسیدا و پایه دار یه کگرتوو، نوێمان پێکهێناوه بۆ تێکۆشان دژ به تیرۆریزم له ناو دڵى

خۆرهه اڵتى ناوه ڕاستدا خه بات ده که ین.ئێمه شایه تحاڵى کۆمه ڵه ده ستکه وتێکى مه زن بووین، رووب��ه ڕووى ئاسته نگه نوێیه کان بووینه ته وه و ئاراسته ى خۆمان به پێى گۆڕانى هه لومه رجى نوێ پێناس ده کرد. له ئازادى بۆ به رگرى داوه که له وه هه روه ها سه رنجمان ئێمه زیان و غه مى له گه ڵدابووه ، چونکه ئازادى ده بێته نه گۆڕن. خۆیان ئامانجه که ى دوژمنان ئ��ه وه ى مایه ى هه میشه ده مانزانى که تێکۆشان دژبه تیرۆریزم پێویستى ئێمه جه نگه دا ل��ه م هه یه ، گ���ه وره له خۆبوردنێکى به ماڵئاوایمان له هه ندێ له باشترین پیاوان و ژنانى خۆمان ک��ردووه . تیرۆریسته کان په نایان بۆ تاوانى راچڵه کێنه ر بردووه ، له تاوانى شه قامه کانى فه لوجه وه بگره تا ده گاته میترۆکانى له نده ن، له پێناو ئه وه ى ئیراده ى ئێمه الواز بکه ن. به گژداچوونه وه ى ئه م دوژمنه ، دوژمنێک که به بێ هیچ ئازارێکى ویژدان یا هۆکارێک که سانى بێگوناه ده کوژن، کارێکى زۆر دژواره و ئێمه هێشتا رێگایه کى درێژمان

له به رده مدا ماوه .بۆته وه ، هه ڵبژاردنێک رووب���ه ڕوى ئێستا ئه مریکا جه ساره ت. رێگاى ت��رس و رێگاى له نێوان هه ڵبژاردن پاشه کشێکردن و خۆپه راوێزخستن و – ت��رس رێگاى که که سانێکه داخ���وازى - بودجه کان که مکردنه وه ى ئاسته نگه کانى ئێستا هێنده به گه وره ده زانن که ناتوانن ئێمه ى فێرى به اڵم مێژوو بکه ن. ده سته به ر چانسه کان ئه م ئه مریکا سه رکرده کانى هه رکاتێک که ک��ردووه رێگایه یان گرتبێته پێش، ته نها ئاسته نگه کان زیادى کردووه و چانسه کانیش له ده ستچوون، ئاسایشێکى که متریشى بۆ

نه وه کانى ئاینده دروست کردووه .ه��ه ڵ��ی��ب��ژاردووه ، ئاینده ب��ۆ ئه مریکا رێگایه ى ئ��ه و له گه ڵ نه ریتى گرانبه هاى سیاسه تى ده ره وه ى ئه مریکادا ده گونجێت. ئاراسته ى ئێمه وه ک سیاسه ته کانى )هێرى تێرمان( و )رۆناڵد رێگان( له سه ربنه ماى له به رچاوگرتنى

له به رچاوگرتنێکى نه ته وه ییه کان و ئامانجه ئایدیاى واقیعبینانه ى ئامرازه ده سته به ر کراوه کانه بۆ به دیهێنانى

ئه م ئامانجانه .ئه مریکا بۆ هه نگاونان له م رێگایه دا، پێویسته هێزى میللى خۆی بپارێزێت و په ره ى پێبده ین تا بتوانین به رله وه ى هه ڕه شه و ئاسته نگه کانى ئێستا زیان به خه ڵکى ئێمه یا به رژه وه ندییه کانى ئێمه بگه یه نن و له ناوی به رن، به گژیاندا بچینه وه . پێویسته سوپایه ک دروست بکه ین که وێنه ى نه بێت، هه ڵبه ته هێزى ئێمه ته نها له سه ربنه ماى تواناى ئابورى گه شه ى له سه ربنه ماى به ڵکو نییه ، سه ربازى به هاوپه یمانه کان، پشتى هێزه ئ��ه م دیموکراسیشه . و ده سه اڵتداره کان نێوده وڵه تییه ناوه نده په یوه ندییه کان و به ستووه که چانس به ئێمه ده دات تا په ره به هاوکاریى

ئه وانیتر، ئازادى و خۆشگوزه رانى و ئاشتى بده ین. ستراتیژى ئاسایشى نه ته وه یى ئه مریکا له سه ر دوو

بنه ما بنیاد نراوه :بنه ماى یه که م، به رزکردنه وه ى ئاستى دیموکراسى و دادپه روه رى و رێزی مرۆییه . هه وڵدانه بۆ له ناوبردنى و کارا دیموکراسییه کى به رزکردنه وه ى تۆتالیتارى،

ئ��ازاد و بازرگانى له ڕێگه ى به خۆشگوزه رانى پ��ه ره دان سیاسه ته گه شه پێدانه ئه قانییه کانه وه . حکومه ته ئازاد به رپرسیاره کان له هه مبه ر خه ڵکى خۆیاندا، زۆربه یان و له حکومڕانى به سه ر خاکه که ى خۆیاندا کاران و به دواى که سیاسه تێکه وه ن ئابورییه کان و سیاسه ته به دیهێنانى له به رژه وه ندى هاواڵتیاندایه . حکومه ته ئازاده کان خه ڵکى خۆیان سه رکوت ناکه ن یا هێرش ناکه نه سه ر میلله ته نێوده وڵه تى کاتێ ئاشتى و سه قامگیرى ئازاده کانیتر.

پته و و پایه داره که له سه ر بناغه ى ئازادى بنیات بنرێن.به گژداچوونه وه ى ئێمه ، ستراتیژى دووه م��ى بنه ماى ئ��اس��ت��ه ن��گ��ه ک��ان��ى س����ه رده م����ى خ��ۆی��ه ت��ى ل��ه ڕێ��گ��ه ى زیادکردنى بۆ کۆمه اڵیه تییه وه رێبه رایه تیکردنى

دیموکراسى. زۆرینه ى ئه و کێشانه ى که ئێمه له نه خۆشییه - بووینه ته وه رووب��ه روی��ان

به رفره بووه کانه وه بگره تا به رهه مهێنان زی���ادک���ردن���ى چ��ه ک��ه و

کۆمه ڵکوژه کان و غچێتى چا قا

به مرۆڤ و

کاره ساته سروشتییه کان - له ڕێگه ى سنوره کانه وه دێن. بۆ چاره سه رکردنى ئه م کێشانه پێویستى به هه وڵى کاراى که داوه نیشانى مێژوو به اڵم جۆراوجۆره کانه . نه ته وه ئه وانیتر ته نها کاتێ رۆڵى خۆیان ده گێڕن که ئێمه رۆڵى خۆمان گێڕابێت. ئه مریکا پێویسته هه میشه پێشڕه و بێت.

دیاربه کر شاره وانى سه رۆکى له مه وبه ر ماوه یه ک زۆرب��ه ى که راگه یاند شتێکى بایده میر(، )عوسمان تورکه کانى حه په ساند، له وته که یدا ناوبراو پرسى »بۆچى ئااڵى زه رد و سه وز و سور له ته نیشت ئااڵى تورکیاوه له به رده م شاره وانى دیاربه کردا ناشه کێته وه ؟ ده بێ ئااڵى واڵتێکى و ناوچه ه��ه ر ئ��ااڵى وه ک کوردستانیش

دیکه ى ئۆتۆنۆمى ده وروبه رى تورکیا بشه کێته وه «.ه��ه ر ل��ه و وته یه یدا ن��اوب��راو داواى ئ��ه وه ى ک��رد که فیدراڵییه تێکى ب��ۆ ب��گ��ۆڕێ��ت ت��ورک��ی��ا سیسته مى وه ک فیدراڵییه کى گونجاو نیمچه یاخود گونجاو، ئه وه ى له ئیسپانیا به دیده کرێت که له چه ند هه رێمێک توندى ک��اردان��ه وه ى وتانه ش ئ��ه م بێگومان پێکبێت، له الیه ن نه یارانیه وه لێکه وته وه ، )جه میل چیچه ک( که وه زیرێکى زۆر ره گه زپه رسته له نێو حکومه ته که ى پارتى دادوگه شه پێداندا، توندترین کاردانه وه ى له و رووه وه نواند و رایگه یاند »عوسمان بایده میر ئاگاى له خۆى نه ماوه «. جگه له مه ش کۆمه ڵێک رۆژنامه وان و که سایه تیتر سه رزه نشتى )عوسمان بایده میر(یان کرد بۆ ئه و لێدوانانه ، دادگاى بااڵش له وباره یه وه ده ستى به لێکۆڵینه وه کرد، ئه مانه ش هه مووى ده گه ڕێته وه بۆ ئه وه ى که ئه وان چه ند ئااڵى کوردیان له ال بڤه یه و به هیچ شێوه یه ک قبوڵیان

نیه که بیبیستن کورد ئااڵى هه یه .به اڵم نه حزبه که شى، و بایده میرم نه الیه نگرى من منیش پێموایه که پێشنیاره کانى ئه و پێویسته بوروژێت، بابه ته . به و سه باره ت دروسته مشتومڕێکى چونکه

من له وه وه ده ست پێده که م، باهێڵێک بکێشین له نێوان »ماف« و »ئه رک«دا، یه که میان ئه وه یه که هه موو تاکێک هه یه تى و هیچ حکومه ت و که سێک ناتوانێت زه وتی بکات، له وانه ش: مافى قسه کردن و باوکردنه وه و وتنه وه ى وانه ى زمانى کوردى، ئه مانه ئه و مافانه ن که هه ر تاکێکى کوردى تورکیا هه یبێت، به اڵم حکومه تى تورکیا ده یان ساڵه ئه و مافانه یان لێزه وت ده کات، بۆیه

کورده کان مافى خۆیانه داواى گێڕانه وه یان بکه ن.ئ��ه وا بکه ین واڵت��ه ک��ه پێکهاته ى ب��اس��ى ئ��ه گ��ه ر مه سه له یه کى جیاوازه ، ژیان له ژێر ده سه اڵتێکى ناوه ندى واتا فیدراڵى یان پاشایه تى بێت، ئه مه یان مه سه له یه که ده رهاویشته ى هه لومه رجه مێژووییه کانه ، داهاتوى ئه و سیسته م و پێکهاتانه ش پێویسته له الیه ن چه ندین گروپ و ره گه زى جیاجیاى ئه و واڵته وه بڕیارى یه کاکه ره وه ى له سه ر بدرێت و داواکارییه کانیشیان له و چوارچێوه یه دا

دابین بکرێت. کاتێک مشتومڕى ئه م مه سه له یه دێته گۆڕێ که قبوڵ هه رێمایه تى ئۆتۆنۆمى پێویسته تورکیا ئایا بکات، ئه وا من ره نگه له گه ڵ ئه مه دا نه بم، له ڕاستیدا ب��ڕوام به »الم��ه رک��ه زی« هه یه ، ب��ه اڵم ئ��ه وه جیاوازه له ئۆتۆنۆمى هه رێمایه تى که بایده میر ئاماژه ى پێکرد باڵى ئیتنیکى ته وژمێکى ک��ه س ویستى به بێ که

به سه ردا ده کێشێت.یه که م نیگه رانینم له وباره یه وه ئه وه یه که پێکهاته ى ئیتنیکى تورکیا زۆر جیاوازه له عێراق، ئه وه ى له تورکیادا ده بینرێت به ئاسانى ناتوانرێت یه کبخرێت و هه رێمه کانى لێدروست بکرێت، بۆ نموونه زیاتر له نیوه ى کورده کانى تورکیا له ده ره وه ى کوردستاندا واتا له شاره گه وره کانى وه ک ئه سته نبوڵ و ئه ده نه ده ژین، ده مه وێت بڵێم که ئه و

واڵته زۆر تێکه ڵتره له وه ى له عێراقدا ده بینرێت.ئۆتۆنۆمى هه رێمێکى ئ��ه م��ه ش��ه وه ، به پێچه وانه ى کوردى له باشورى رۆژهه اڵتى تورکیادا، واده کات که هه موو کورده کانى تورکیا شانازى پێوه بکه ن و هه ست واته به هێزترن، و لێده گیرێت رێزیان زیاتر که بکه ن کوردێک ئه گه رچى له ئه سته نبوڵیش دابنیشێت، به اڵم به و ره وشه وه شانازى ده کات و سه ربه رزه که ئااڵیه کى کوردى ببینێت له ئاسمانى دیاربه کردا. له ڕاستیدا ئه مه دووب���اره من ب��ه اڵم تێده چێت، رێی بیرۆکه یه که که گومانم هه یه تورکه کان که زۆرینه ى ئه و کۆمه ڵگه یه پێکده هێنن، له به ر ئه وه ى زۆر نه ژادپه رستن و به لێشاو دژى هه ر هه نگاوێک راده وه ستن به ره و هه ر مۆدێلێکى فیدراڵیزم، بۆیه ئه م بیرۆکه یه ش ده شێ کێشه که قوڵتر بکاته وه ، چونکه ئه وان دروشمێکیان هه یه ده ڵێن هه موو جیهان ده یه وێت ئێمه به ش بکات. به دیوێکیتردا ئه مه وێت بڵێم له کاتێکدا ئااڵیه کى کوردى له باشورى رۆژهه اڵت بشه کێته وه بێگومان کورده کان زۆر دڵخۆش ده کات، به اڵم ده شێ هه ندێک له تورکه کان شێت بکات، بۆیه پێویسته وریا بین، پێش هه موو شت له یه کتر تێبگه ین

ئه وکاته پێکه وه بژین.بایده میر ئه و مه سه له یه ى بڵێم که لێره دا ده مه وێت سیاسییه دا قۆناغه ئ��ه م ل��ه ب��ه رژه وه ن��دى وروژان�����دى، لێکگه یشتن بنه ماى ل��ه س��ه ر ده ب���ێ به ڵکو ن��ه ب��وو، پێویسته شت هه موو پێش چاره سه ربکرێن، شته کان پارتى کرێکاران هێرشه کانیان رابگرن و ئه و بۆشاییه پڕبکرێته وه که له نێوان کورد و تورکدا هه یه ، تاوه کو

له یه کتر بگه ن و ده رفه تى پێکه وه ژیان فه راهه م ببێت.

.)Daily news( سه‌رچاوه‌:‌رۆژنامه‌ى

تیرۆریست خودى تورکیایه )PKK( نه ک

)ج��������ۆن ت�����ێ�����رم�����ان(ى ن�����وس�����ه ر و له نوسینێکی ئه مریکى، رۆژنامه نوسى The Boston( خۆیدا له رۆژنامه ىب��اس��ى ئ���ه م���ری���ک���ى، Globe(ى کوردستانى کوردانى له مه ینه تییه کانى

تورکیا کردوه . ئ����ه م وت������اره ک���ه ل���ه ژێ���ر م��ان��ش��ێ��ت��ى دیموکراسى(دایه ، کێشه ى و )تورکیا که ده س��ه اڵت��دار سوپاى ه��ات��ووه : تیایدا ئه تاتورکیسته کانه وه ت��ون��دڕه وه له الیه ن کێشه خوازیارى هه نوکه به ڕێوه ده برێت، نوسه ر )50( نزیکه ى بۆ دروستکردنن کوردیان مه سه له ى باسى ئ��ه وه ى له به ر

کردووه . هه روه ها له وتاره که دا ده ڵێت: هێزه کانى تورکیا له م دواییه دا زنجیره چاالکییه کى ن��ه��ێ��ن��ی��ان ل��ه ن��اوچ��ه ک��وردن��ش��ی��ن��ه ک��ان��ى ئه نجام ت��ورک��ی��ا خ��ۆره��ه اڵت��ى ب��اش��ورى ته قاندنه وه ، چاندن و بۆمب وه ک داوه شۆڕشگێره گروپه که ده ریبخه ن وا تا کورده کانى )pkk( له ئارادایه و هه ڕه شه بۆسه ر ئاسایشى ده وڵه ت دروست ده که ن، چاالکى که نییه یه که مینجار ئه مه ش

بێت. ل�ێ ئاشکرا له وشێوه یه یان به دناوى

کورد له گه ڵ له سێداره دانى تارق عه زیزه

چاپى ال��خ��ل��ی��ج(ى )دار ڕۆژن���ام���ه ى راپرسى نوێترین یه کگرتوو، ئیماراتى ب��ۆ ی��ه ک��اک��ردن��ه وه ى چ��اره ن��وس��ى ت��ارق به عس له به رپرسانیترى هه ندێ و عه زیز ئه نجام عێراقدا کوردستانى له شاره کانى

داوه .ب��ه پ��ێ��ى ده ره ن���ج���ام���ه ک���ان���ى راپ��رس��ی رۆژن���ام���ه ک���ه ، ب���ه ڕێ���ژه ى ل�����ه )86%(ى کوردستان پ��ارێ��زگ��اک��ان��ى ک��ورده ک��ان��ى و ع��ه زی��ز ت���ارق ل��ه س��ێ��داره دان��ى داواى داروده س����ت����ه ى ح��زب��ى ب��ه ع��س ده ک����ه ن، به شداربووان )9%(ی به ڕێژه ى هه روه ها به ڕێژه ى هه تاهه تایى و زیندانى داواى کوشتنى داواى به شداربووانیش )5%(ى

بێ دادگایى کردن ده که ن.له ماوه ى ڕاپرسییه که بوترێ پێویسته هه رسێ و دراوه ئه نجام رۆژدا )15(دهۆکى هه ولێر و سلێمانى، پارێزگاى

گرتۆته وه .

تورکیا به دیاربه کردا تێده په ڕێت

)ج���ۆس���ت الگ���ن���دی���ک(ى س��ه رۆک��ى ک���ۆم���ی���س���ی���ۆن���ى ی���ه ک���ێ���ت���ى ئ����ه وروپ����ا تایمز(ى ئه نجلس )ل��ۆس ب��ه ڕۆژن��ام��ه ى چوونه بۆ تورکیا راگه یاند: ئه مریکى ی��ه ک��ێ��ت��ى ئ���ه وروپ���ا، پ��ێ��وی��س��ت��ه ب��ه پ��ردى ئه وروپا یه کێتى بپه ڕێته وه . دیاربه کردا چه ندین مه رجى بۆ تورکیا داناوه ، به اڵم ئه نقه ره ته نانه ت کاتیش بۆ جێبه جێکردنى گرنگترین ناکات. ته رخان مه رجانه ئه م مه سه له ى ئ��ه وروپ��اش، یه کێتى مه رجى چ��اک��ک��ردن��ى ره وش����ى م��اف��ى م���رۆڤ، کێشه ى ئ��اش��ت��ی��ان��ه ى چ��اره س��ه رک��ردن��ى ئ��ازادى چه سپاندنى قوبرس و و ک��ورد

راگه یاندنه . راده ربڕین و ه��ه روه ه��ا س��ه ب��اره ت ب��ه ڕه وش��ى مافى م��رۆڤ و پ���رۆژه ى ئ��اوه دان��ک��ردن��ه وه بۆ کوردستانى باکور، سه رۆکى کۆمیسۆنى پرۆژه ى که مترین تائێستا وتى: ئه وروپا خۆرهه اڵتى ل��ه ب��اش��ورى ئ��اوه دان��ک��ردن��ه وه ئه نجامدراوه ، کوردستان( )واتا تورکیا کوردیش هاواڵتیانى مافى پێشێلکردنى له به رزترین ئاستدایه . ئه گه ر تورکیا ئه م مافى ئه وا نه کات، چاره سه ر مه سه النه

ناهێنێت. به ده ست ئه ندامێتیش

کورد له میدیا جیهانییه کاندا

نوسینی:‌جۆرج‌بوش‌وه‌رگێڕانی:‌فێرخواز‌خدر

نوسینی:‌لیزلى‌گێڵبوه‌رگێڕانی:‌سامان‌عوسمان نوسینى:‌موسته‌فا‌ئه‌کیوڵ

وه‌رگێڕانى:‌حه‌یده‌ر‌ناسیح

ستراتیژى ئاینده ى ئه مریکا له به رده م داڕشتنه وه دا

کورد و تورک... ره شپێستئااڵى کوردى له ئاسمانى تورکیادا و سپیپێسته کانى ئه فریقان

چه ک...زماىن تورکیایه بۆ دیالۆگ له گه ڵ کورد

دار الخلیج

ساڵی یه که م ژماره 33

دووشه ممه 2010/11/29

11

رای خه ڵک

] ئا/ ڤیان عومه ر [

دی�����ارده ى خ��ه ت��ه ن��ه ک��ردن ب��ووه ت��ه ئایینى واڵتانه ى له و باو دیارده یه کى له و مه به ستیش ده که ن، په یڕه و ئیسالم حه زى رێ��ژه ى که مکردنه وه ى ره ف��ت��اره زیانه گوێدانه به بێ ئافره تانه سێکسى به پێى جه سته ییه کانی. و ده روون���ی کوردستانیش ئافره تانى ئاماره کان، خه ته نه کردنیان رێ���ژه ى ب��ه رزت��ری��ن ئێستاش دراوه ، ئ��ه ن��ج��ام ل��ه گ��ه ڵ��دا ئه و به گژداچوونه وه ى بۆ هه ڵمه تێک

کلتوره زیانبه خشه له ئارادایه .

بارى ده روونى و جه سته تێکده داتساڵى )42( ته مه ن ژنێکى )ع.ا( ه��اواڵت��ى سلێمانی، کارێزه وشکى گ��ه ڕه ک��ى دانیشتووى »ته مه نم وتی به شه رمه وه خه ته نه کردن ده رباره ى )6( ساڵ بوو که پیرێژنێکى دراوسێمان خه ته نه ى به اڵم دێت، له بیرم خه و وه ک هه رچه نده کردم، بکه وێته وه بیرم ئه گه ر گه وره ییه به و ئێستاش

ئه وا دووچارى کابوس ده بم«.به ئافره ت زۆر زیانى »خه ته نه کردن وتیشى ده گه یه نێت و بارى ده روونى ده شێوێنێت، کاریگه رى له سه ر که مبوونه وه ى حه زو ئاره زوى ژن بۆ هه موو شتێک هه یه ، بۆیه بڕیارم دا به هیچ شێوه یه ک رێگا به خه ته نه کردنى کچه کانى خۆم نه ده م، ئه و کچان خه ته نه ى که ده زان��م به تاوانبار که سه ش

ده کات«. گ��ه ڕه ک��ى دان��ی��ش��ت��ووى پ��ی��اوێ��ک��ى )س.م( راپه ڕینه و ژنى دووه مى هێناوه ته وه ، ناوبراو وتی ب��اش و ل��ه رووى ره ف��ت��اره وه زۆر »ژن��ى یه که مم بۆ ح��ه زى له هه مانکاتدا ب��وو، که موکوڕى بێ له یه کتر ناچار بوو، الواز زۆر شتێک هه موو کاریگه رى ک��ه ب��ووم دڵنیاش و ج��ی��اب��ووی��ن��ه وه خه ته نه کردن ئه و کێشه یه ى بۆ دروست کردبوو«.

ده رباره ى و ساڵه )35( ته مه ن ژنێکى )ز.ا( خه ته نه »له منداڵییه وه وتی خۆى خه ته نه کردنى ژیانى بۆ ئاره زووییه کم و ح��ه ز هیچ و ک��راوم ژیانى خه ڵکیش عه یبه ى له به ر نه بوو، خێزانى وتی به شه رمیشه وه پێکه وه ناوه ». هاوسه رێتیم دواک��ه وت��ووى عه قڵى ق��ورب��ان��ى ب��ووی��ن��ه »ئێمه

ک���ۆم���ه ڵ���گ���ا ، ئ���ه گ���ه ر ل��ه پ��ێ��ن��او ره زام����ه ن����دى حه ز شێوه یه ک به هیچ نه بێ هاوسه ره که شمدا به کارى شه رعیش له گه ڵ مێرده که مدا ناکه م«.

سێکس.. سه رچاوه ى کێشه کانساڵه )38( ته مه ن پیاوێکى ئه حمه د ئاکۆ هه روه ک خه ته نه کردنى کچانه ، له رقى زۆر و سێکسییه کان ح���ه زه »زۆرج�����ار ده ڵ��ێ��ت خ���ۆى هاوسه رگیرى، پرۆسه ى و ژنهێنان بۆ پاڵنه رن هه ست و ده هێنێت ژن گ��ه ن��ج کاتێک ب���ه اڵم ده کات خێزانه که ى هیچ حه زێکى سێکسى نییه ، و ده بێته وه خۆخاڵیکردن کێشه ى دووچ��ارى ئه وا مرۆڤه که ش ده روون��ى دۆخى له سه ر کاریگه ریى

داده نێت«.ل���ه گ���ه ڵ ه����اوڕێ����م »زۆر وت�����ی ن�����اوب�����راو منداڵ کێشه ى و جیابوونه ته وه هاوسه ره که یاندا نه بوون یاخود ماڵه خه زوورانیان کردووه به پاساو، گرفتى به هۆى خێزانه کانیان له راستیدا ب��ه اڵم داوه ، له ده ست سێکسیان حه زى خه ته نه کردنه وه

ته نانه ت دووچارى جیابوونه وه ش بوون«. کچ هه ندێ زۆرم��ان��دا هه وڵێکى هه رچه نده به هۆى ب��ه اڵم ب��ک��ه ن، ب��ۆ قسه مان ل��ه وب��اره ی��ه وه

شه رمه وه هیچیان ئاماده نه بوون لێدوان بده ن. که وادی( )رێ��ک��خ��راوی ئامارێکى به پێى ل��ه وب��اره ی��ه وه ده س��ت رۆژن��ام��ه ک��ه م��ان ک��ه وت��ووه ، کچان خه ته نه کردنى رێ��ژه ى که هاتووه تیایدا ل��ه ک��وردس��ت��ان ن���ادی���اره ، ب���ه اڵم ل��ه راپ��ۆرت��ێ��ک��ی رێکخراوه که که پشتی به راپرسی و چاوپێکه وتن ئه نجام چاوپێکه وتن )1408( تیایدا به ستووه ، چ��اوپ��ێ��ک��ه وت��ن )565(« ب��ه م��ش��ێ��وه ی��ه دراوه له سلێمانی، چاوپێکه وتن )534( ل��ه ه��ه ول��ێ��ر، که رکوک، و له گه رمیان چاوپێکه وتن )309()284( چاوپێکه وتن له دهۆک کراوه . به گوێره ی )77%(ی له رێکخراوه که مان، راپرسییه که ی هه ولێر، ژنانی )63%(ی له سلێمانی، ژنانی له )81%(ی ژنانی که رکوک و گه رمیان، له

)7%( ژنانی دهۆک خه ته نه کراون«.

ته ندروستییه کانى..مه ترسیدارن زیانه ب�����ۆ روون�������ک�������ردن�������ه وه ى زی�����ات�����رى زی���ان���ه پسپۆڕ ق��ادر( )د.م��ح��ه م��ه د ته ندروستییه کان، له نه خۆشییه کانى ژنانمان دواند و وتى »خه ته نه کردنى کچان واتا بڕینى به شێک له کلیتۆریسى ه��ه م��ووی، ی��اخ��ود مێینه زاوزێ���ى کۆئه ندامى

حه زى نه هێشتنى یاخود که مکردنه وه ى ئه ویش سێکسى له ژناندا. کاریگه رى راسته وخۆى له سه ر ک��ه م��ک��ردن��ه وه ى ح���ه زى سێکسى ژن���ان ه��ه ی��ه و

ته نانه ت ساردى سێکسیش دروست ده کات«. ن���اوب���راو وت��ی��ش��ى »خ��ه ت��ه ن��ه ج��گ��ه ل��ه زی��ان��ه ده روون��ى دۆخ��ى جه سته ، ب��ۆ ته ندروستییه کان و دڵه ڕاوکێ دووچ��ارى و ده شێوێنێت ئافره تیش خه مۆکى و هه ندێکجار نه خۆشى سایکۆسۆماتى

ده کات«.خ��ات��وو ژی���ان م��ح��ه م��ه د، ک��ۆم��ه ڵ��ن��اس وت��ی »خ���ه ت���ه ن���ه ک���ردن زی����ان ب���ه ن���ی���وه ى ک��ۆم��ه ڵ��گ��ا تر نیوه که ی بۆ زیانیشى ژنه ، که ده گه یه نێت هه یه که پیاوه ، واته هه وڵى به گژداچوونه وه ى ئه م پێویسته ه��ه ردووال. سه رشانى ده که وێته ره فتاره و بکرێت پیاده خه ته نه قه ده غه کردنى یاساى و ده ک��ه ن کاره که ئه وکه سانه ى بۆ توند س��زاى خودى دایک و باوکى ئه و کچانه ش دابندرێت، ئاگادارى به بێ ره فتاره که به دڵنیاییه وه چونکه

دایکى ئه و کچانه ناکرێت«.»کاتێک وتی و کرد له دایکانیش گله یى ئه وا خه ته نه ن، ده ستى قوربانى خۆیان دایکان خۆیان کچه کانى خه ته نه کردنى هه وڵى نه ده بوو

بده ن و بیانکه نه وه به قوربانی«. قادر عه بدولکه ریم مه ال ئاینی مامۆستای وتی ماسته ر بڕوانامه ی هه ڵگری هه ورامانی »ل��ه ئ��ی��س��ام��دا خ��ه ت��ه ن��ه ک��ردن��ى ف��ی��رع��ه ون��ى که مه به ست لێى بنه بڕکردنى حه زى سێکسیه له ژناندا البردنى ئیسام شه رعى به پێى به اڵم قه ده غه یه ، کۆئه ندامى له زی��اده ی��ه ى پێسته ل��ه و که مێک زاوزێى ژندا هه یه ئه وا واجبه و هیچ زیانێکیش

ناگه یه نێت«. به ئافره ت ئیسامیش دون��ی��اى به هه ڵوێستى س��ه ب��اره ت )2006( دووه م���ی تشرینى »له مانگى وت��ی به سترا ئ��ه زه��ه ر ل��ه زان��ک��ۆی ک��ۆن��گ��ره ی��ه ک دا تێکدانی نه هێشتنی رووب���ه ڕووب���وون���ه وه ی ب��ۆ فتوایه کیان تیایدا ژن��ان، زاوزێ��ی کۆئه ندامی ده رکرد و وتیان: تێکدان و شێواندنی کۆئه ندامی و ئیسامه به هاکانی پێچه وانه ی ژن، زاوزێ��ی به تاوان داده ندرێت واته سزای له سه ره و حه رامه «.

په‌یوه‌ندى‌خێزانى‌سارد‌ده‌کاته‌وه‌ خه ته نه بارى ده روونى و جه سته یى ژنان ده خاته مه ترسییه وه

] ئا/ سه رکه وت پشده رى [

دی�����ارده ى ک���ۆچ ب����ه ره و ه���ه ن���ده ران زۆر به ڕێژه یه کى قاچاغه وه ، له ڕێگه ى رووى پشده ردا ناوچه ى گه نجانى له ناو له زیادبوون کردۆته وه ، گه نجانیش چه ندین هه لومه رجى جیاواز به هۆکارى ئه م کۆچه له چۆنێتى ئاگاداربوون پتر بۆ ده زان��ن. قاچاغچێتى، کارى گه نجان و کۆچکردنى گه شتێکمان به نێو دنیاى پڕ له مه ترسى ئه و

دیارده یه دا کرد.

گه ڕان به دواى قاچاغچیدا ل��ه ن��اوچ��ه ى پ��ی��ش��ه س��ازى ش��ارۆچ��ک��ه ى پ��ش��ده ر، کۆمه ڵێک گه نج له گه ڵ سه وداکردنى ئۆتۆمبێلدا، باسیان له دۆزینه وه ى قاچاغچییه کى باش ده کرد تا که خدر سامان بکات. رێنماییان هه نده ران ب��ه ره و یه کێک بوو له و گه نجانه ، وتى »تائێستا دووجار به ڕێکه وتووم. هه نده ران به ره و قاچاغچیدا له گه ڵ جارى یه که م له نزیک وان له الیه ن چه ند پۆلیسێکى تورکییه وه گیراین، قاچاغچییه که شمان خۆى ده رباز کرد و نزیکه ى )1000( دۆالرم سه رف کرد، دواتر کراینه وه . س��ن��وورداش دهۆکه وه ش��ارى له ڕێگه ى له گه ڵ و ک��رد کاسبیم س��اڵ دوو م��اوه ى پاشان قاچاغچییه کی تردا که نازناوه که ى الى ئێمه ئاسۆ هه ورامى بوو، به ره و تورکیا به ڕێکه وتینه وه و له ڕێگا ته نانه ت ب��وو، ت��ووش زۆرم���ان چه رمه سه رییه کى له نزیک ئێران که وتینه که مینى پاسدارانه وه و چه ند که سێکمان لێ کوژرا، ئێمه ش به فه الکه ت ده رباز بووین. دواى )12( رۆژ گه یشتینه تورکیا و له سه ر

سنور گیراین و سنوورداش کراینه وه «. سه باره ت به رێگه ى قاچاغ، وتى »رێگه ى قاچاغ وات��ا رێ��گ��اى م���ه رگ، ب��ه اڵم ب��ۆ رزگ��ارب��وون له م به ڕێگاى مردنیشدا ئاساییه که ئێستامان ژیانه ى هاوڕێیانه م که گه یشتوونه ته ئه و زۆرب��ه ى بڕۆین، هه نده ران، ئێستا خاوه نى خانوو و ئۆتۆمبێلى خۆیانن. ماندوبوونێکى به بێ خۆش، ژیانێکى دابینکردنى

زۆر و پڕ له مه ترسى نایه ته دى«. ه�����ه روه ه�����ا گ��ه ن��ج��ێ��ک��ی ت��ر ک���ه ن����اوى رزگ�����ار ئ��ه ح��م��ه د و زانکۆى ت��ه واو ک��ردووه و هێشتا زه وییه ى »ئه و وتى دانه مه زراوه ، ب��ه ه��ۆى ش��ه ه��ی��دان��ه ى ب��اوک��م��ه وه هه ندێ ل��ه گ��ه ڵ وه رم���گ���رت���ووه ، له و ره زانه ى که له گونده که ماندا هه مانبوو، فرۆشتوومه و ئێستاش باشدا قاچاغچییه کى ب���ه دواى یۆنان. تابمگه یه نێته ده گ��ه ڕێ��م ئێستا به هۆى سه ختى رێگاکه وه ، به ده گمه ن ده توانى بگه یته یۆنان، به پاره یه کى پێویستت هه ربۆیه لێهاتوو قاچاغچییه کى باش و هه یه ، قاچاغچییه کانى ئێستاش

ده ستگیرکردن، گرتن و له ترسى له سه ر ه��ێ��ن��ده ش ن��اوێ��رن زۆر خ��ۆی��ان ده رب���خ���ه ن. سه فه ره که م سورم، تادینارێک له گیرفانمدا بمێنێت هه ر ده ڕۆم.. رێگاش چه نده دوور بێت، مادام هه وڵى قرشه کانى ده ک��ه م حه ز ده یگه یتێ . هه ر ب��ده ى بۆ ئیجه بمخۆن نه ک ده ردى بێکارى و خزمه تگوزاری

بمکوژێ «. رێگاى هات و نه هات

گه نجانه ى ل��ه و یه کێکه حه مه ده مین، س��ه الم نه هاتى هات و رێگاى به نیازه یه که مجار بۆ که وتى سه فه ره که یه وه له باره ى بگرێته به ر، هه نده ران »له سه ره تادا به قسه ى هاوڕێکانم نه کرد و هه میشه دووپاتم ده کرده وه که کوردستان هه ر به ره و باشبوون ده چێت، نابێ ئێمه پشت له واڵته که بکه ین. جێگه ى داخه تائێستا هیچ جۆره پێداویستییه کى ئه وتۆمان ئه گه ر دانامه زرێم. ک��ردووه ت��ه واو زانکۆشم نییه ، حکومییه کان، ل��ه ده زگ��ا له یه کێک داشبمه زرێم به دیهێنانى به شى که مه ، هێنده مووچه که م ئ��ه وا به پێچه وانه شه وه ناکات، ترم پێداویستییه کی هیچ چوونه ته خۆى کاتى که هاوڕێم گه نجانه ى ئه و هه نده ران، بوونه ته خاوه نى هه موو شتێک. پێده چێ

الیه نه به رپرسه کانیش هیچ ئینتیمایه کیان بۆ گه نج نه بێت، ئه گه رنا ئێمه یان به و ده رده نه ده برد. هه رچه نده ده زانم رێگه ى قاچاغچێتى، رێگایه به ره و مه رگ«.ئارام ئه حمه د، یه کێک بوو له و گه نجانه ى که سه رفکردنى دواى له مه وپێش، س��اڵ دوو م��اوه ى له ڕێگه ى ت��وان��ى دۆالر، ه���ه زار )14( نزیکه ى به ریتانیا، بگاته به قاچاغچێتى یۆنانه وه تورکیا- و مایه وه له به ریتانیا نزیکه ى )8( مانگ م��اوه ى به هۆى وه رنه گرتنى هیچ جۆره مۆڵه تێکى مانه وه ، بۆ بگه ڕێته وه کۆمپانیایه که وه له ڕێگه ى بڕیاریدا وتى ل��ه وب��اره ی��ه وه ئیسماعیل پشده ر. شارۆچکه ى له گه ڵیاندا دام ب��راده رى خۆم هانیان »کۆمه ڵێک له هاوڕێیه کمان به تایبه ت بچم، ئ��ه وروپ��ا ب��ه ره و بووبووه ساڵدا دوو له ماوه ى و هاتبۆوه ئ��ه وروپ��اوه ب��ه رزى خۆى، ئۆتۆمبێلى مۆدێل و خانوو خاوه نى له به رئه وه ى پاره یه کى باشم سه رف کرد توانیم بگه مه دایانناین، له که مپێکدا لیدز له شارى و به ریتانیا چه ند و مامه وه له به ریتانیا مانگ )8( م��اوه ى کردین سه ردانیان په نابه رانه وه له ئۆفیسى جارێک بۆ هاتنمان چۆنێتى له سه ر ت��ه واوی��ان زان��ی��ارى و

به ریتانیا لێپرسین، به اڵم له گه ڵ دوو هاته وه «. بۆ ره ف��زم ت��ردا هاوڕێی پاشان س��ه ب��اره ت ب��ه گ��ه ڕان��ه وه ى بۆ ئ��ه وه ى »دواى وت��ى ک��وردس��ت��ان، ره ف������زم ب���ۆ ه���ات���ه وه و ف��رس��ه ت��ى له گه ڵ قه ده غه کرا، کارکردنم لێ کۆمپانیایه کى به ریتانیدا رێککه وتم کوردستان. بۆ بمگه ڕێننه وه که ئه وه ى مه سره فى هاتنه وه م سه ره ڕاى له سه ر ئه وان بوو، بڕێک پاره شیان وه ک ق��ه ره ب��وو دام���ه وه و ئێستاش ب��ڕی��اره ه��ه ن��دێ ک���اری تریشم بۆ له م شت ناخۆشترین ب��ده ن. ئه نجام باوکم زۆر بوو که ئه وه سه فه ره دا بهێڵم و بوو که جێى ناخۆش پێى بچمه هه نده ران، به اڵم دواى هاتنه وه م کۆچى چونکه پێنه که وته وه چ��اوم

دوایى کردبوو«. قاچاغچێتی بازاڕى گه رمه

هه ڵۆ ئه وروپى نازناوی یه کێکه له قاچاغچییه کانى ناوچه ى پشده ر، خاوه نى چه ندین نازناوى جیاوازه و ه��ه روه ک ده یناسێت، نازناوێک به و هه ریه که و هه یه هێڵى مۆبایلى له )15( پتر ده ڵێت خۆى که دڵنیابووین ده یانخاته گه ڕ، پێویستدا له کاتى ئه گه ر بزانێت قسه کانى له ڕۆژنامه کاندا باڵوده بێته وه وه ک گه نجێک ناچار ناکات، بۆ قسه مان ئه وا به درێژى بکه ین، هه نده ران سه فه رى بمانه وێ که له باره ى دوا، بۆمان خ��ۆى به کاره که ى س��ه ب��اره ت قاچاغچێتییه وه وتى »چه ند وه جبه یه کى سه فه رمان جیاوازه ، نرخه کانیان سه فه ره که ش به پێى و هه یه زۆربه ى ئه و شوێنانه ش که قاچاغچى وه جبه ى بۆ ده بات بریتییه له ئه سته نبوڵ و یۆنان و مه سره فی گه یاندنى هه ر که سێک بۆ ئه م شوێنانه له نێوان )5-7( هه زار دۆالردایه و ئه م نرخانه ش به پێى که سه که و قاچاغچییه که و سه فه رى رێگا گۆڕانى به سه ردا

دێت«.هه روه ها وتى »ئێمه وه جبه ى خۆمان ده گه یه نینه

ترى قاچاغچییه کی ته سلیمى ل��ه وێ دوات��ر وان، ئه سته نبوڵ ، بیگه یه نێته به سه المه تى تا ده که ین تا ئ��ه وا رێکبکه وێت ئێمه دا له گه ڵ ه��ه ر ئه گه ر بکرێته وه س��ن��ورداش ئه گه ر ده یگه یه نین. یۆنان ب��ه ه��ه م��ان ئ���ه و پ���اره ی���ه ى ده ت��وان��ی��ن ج��ارێ��ک��ی تر رێگا مه سره فى به اڵم بیبه ینه وه ، خۆماندا له گه ڵ له ئه ستۆى که مین کوشتن و ب��ری��ن��دارب��وون و و ئێرانى پ��اس��دارى له گه ڵ زۆرج��اری��ش خۆیدایه تى. توانیومانه تا رێککه وتووین تورکیدا پۆلیسى و مه به ست. شوێنى بگه یه نینه خۆمان وه جبه کانى هه ندێکجاریش به هۆى ملمانێى قاچاغچییه کانه وه داناوین، بۆ ئه ده ن، که مینیان له یه کتر که خه به ر چه ندینجار وه جبه که وتۆته که مینه وه و کوشتنى ئامانجێکى گه وره ى به اڵم گه یشتنه لێکه وتۆته وه ، وه ک ئه وروپا، به بێ قوربانیدان نایه ته دى«. له گه ڵ ئه وه شدا هاوڕێیه کى ئه م قاچاغچییه وتى: »به هۆى قاچاغچیانه ئه و زۆرب��ه ى قاچاغچێتییه وه ، کارى له ناوچه ى گ��ه وره ی��ان ب����ازاڕى س��وپ��ه رم��ارک��ێ��ت و ته نانه ت کردۆته وه ، هه ولێردا سلێمانى و و پشده ر ئێستا بوون ده وڵه مه ند هێنده هه ندێک قاچاغچى ئوتێل و وه ک پاره په یداکردنى ن��اوه ن��دى چه ندین

سوپه رمارکێتیان له یۆنانیش هه یه «. کاریگه رى ده رب��اره ی جه مال، هه رێم ئابوریناس کۆچى الوان وتی »ئه م کۆچه واتا به فیڕۆچوونى هێزى کار و توانسته مرۆییه کانى واڵته که ، چونکه گه نج له واڵتدا به بازووى وه به رهێنان و کار داده ندرێت. تواناى هه ر واڵتێکیش به نده به ڕێژه ى گه نجانى ئه و رێژه ى له گه ڵ که مبوونه وه ى گه نجیشدا، واڵت��ه وه . و هاوسه رگیرى پرۆسه ى تاده گاته به رهه مهێنان

وه چه خستنه وه که م ده کات«. سه باره ت به چاره سه ریش وتی »پێویسته حکومه ت کۆچى به سه رله نوێ رێگه به رپرسه کان الیه نه و گه نجان بگرنه وه ، نه ک به توندکردنى سه رسنوره کان و گ��رت��ن��ى ق��اچ��اغ��چ��ى، ب��ه ڵ��ک��و ب��ه ره خ��س��ان��دن��ى خۆش خۆى به واڵته که ى دڵى که هه لومه رجێک

بێت و کار و ژیانى تێدا بکات«.

کۆچ‌په‌ره‌‌ده‌ستێنێته‌وه‌‌

گه نجان به سنورى مه رگدا رێگاى ئه وروپا ده گرنه به ر

خەتەنە، پێشێلی مافی رسوشتی ژنە

ئەوروپا، سەرابی گەنجان

ساڵی یه که م ژماره 33

دووشه ممه 2010/11/29

12

گه نجان

هێشتا قیڕه ى قاز دێت له زانکۆ

] ئا/ ره هێڵ مامه ش [

گ��ه ن��ج��ان��ى م��ه خ��م��ور ئ���ام���اژه بۆ ده ک��ه ن ش��اره ک��ه ی��ان که موکورتیه کانى به حکومه ت دوای��ى کابینه ى ه��ه ردوو و به رپرسیار ده زان به نه بوونى پێویستیه کانى کۆمه اڵیه تیش توێژه رێکى و شاره که یان گه نجان خستنى پشتگوێ رایده گه یه نێت کێشه ى رووب��ه ڕوى گه نجان که واده ک��ات

ببنه وه . کۆمه اڵیه تى بۆ ئ��ام��اژه ى س��اڵ ت��ه م��ه ن )28( ره ف��ی��ق، ناسر نیه شوێنێک وه رزش��ی��ه وه ، له الیه نى که ئ��ه وه ک��رد تایبه ت بێت بۆ وه رزشکردن، پێشیوایه که هه رچه نده بنکه یه ئه و ئێستا که هه بوو وه رزش��ى بنکه یه کى باره گاکه له ناو وت��ى: حزبی، باره گایه کى بووه ته ته نیا یه ک ژور ته رخانکراوه بۆ وه رزش و دوو یاریگا تێدا وه رزشى ناتواندرێ هیچ چاالکى به اڵم هه یه ، ناوچه که ئیداره ى و بۆیه حکومه ت بدرێ، ئه نجام

که مته رخه من. مه خمور گه نجانى له به رامبه ر دیاره به خوێندن سه باره ت وت: ئه وه شى ناوبراو ل��ه س��ن��ورى ق����ه زاى م��ه خ��م��ور ه��ی��چ پ��ه ی��م��ان��گ��ا ی��ان رووى ئاماده یی له دواى تاگه نجان نیه کۆلێژێک چونکه مێینه ، ره گ��ه زى بۆ به تایبه تى بکه ن، تێ له کۆمه ڵگایه کى داخراوى وه ک مه خمور له )%10(

بده ن، به خوێندن درێژه له شاره کان ده توانن ى کچان که سوکاره کانیان و داده نیشن له ماڵه وه تر ئه وانى نمره یان له وانه هه ندێک بخوێنن، پێناده ن رێگایان

له سه روى )80%(یه .ئه و گه نجه وتیشى: نه بوونى شوێن بۆ به سه ربردنى توێژه یه ، ئ��ه و ت��رى کێشه یه کى گه نجان بۆ ک��ات

چونکه هیچ شوێنێکى وه ک پارک و مه له وانه گه یان سه نته رێک نیه ، ئه گه ر سه یرێکى ناو مه خمور و شه قام له سه ر هه مووى گه نجان ده بینین بکه ین

کۆبونه ته وه . شۆسته کان دامه زراندن به شى کاتێک ئه وشکرد بۆ هێماى ناوچه که خه ڵکى )10%(ى له دێت سنوره که بۆ دانامه زرێن، به ڵکو زیاتر خه ڵکى ده ره وه داده مه زرێن حزبی لێپرسراونى که ده گه ڕێته وه ئه وه بۆ ئه مه ش و حکومى مه خمور زۆربه یان خه ڵکى ناوچه که نین به وته ى له شاره گه وره کانه ، ته نانه ت ماڵه کانیشیان و ئه و گه نجه ئه و ره وشه وایکرده وه گه نجانى مه خمور نه مێنێت، واڵته که ى و حزب بۆ ئینتیمایه کى هیچ بڕه خسێ زۆربه یان بۆ ده ره وه یان ئه گه ر هه لى چونه ده گه ڕێته وه ئه وه بۆ هۆکاره که شى ده ک��ه ن، کۆچ که له کاتى هه ڵبژاردنه کان چه ندین به ڵێن به خه ڵک

ده ده ن، به اڵم هیچى جێبه جێ ناکرێت.پێوایه س��اڵ، ت��ه م��ه ن )26( ق��ه ره چ��وغ��ى، ت��وان��ا زۆربه ى گه نجانى مه خمور ره شبینن، ئه وه ش بۆ ئه وه ده که ن گه نجان نوێنه رایه تى ئه وانه ى ده گه ڕێنته وه و شاره زا که سى حزبین رێکخراوى که له ناوچه که پرۆفیشناڵ نین، جه ختى کرده وه وتى: ده ستوه ردانى ب��ه ره و ب��ارودۆخ��ه ک��ه ى ل��ه ک��اروب��ارى گه نجان، ح��زب ئاقارێکى خراپ بردووه ، چونکه حزبه کان ئه وه نده ى ده که ن کار دروستکردنى گه نجان بۆ کۆسپ کار

ناکه ن. بۆ داخوازیه کانى گه نجان خێزانانه ى ئ��ه و زۆرب���ه ى وتیشى: گه نجه ئ��ه و له مه خمور بۆ هه ولێر و شاره کانى تر کۆچیان کردوه باوکان و دایکان چونکه ب��ووه ، گه نجه وه به هۆى جێبه جێ گه نجان داخوازیه کانى ناتوانن له مه خمور

بکه ن، بۆیه له ژێر فشارى گه نجان کۆچ ده که ن.له مه خمور، توێژه رى کۆمه اڵتی محه مه د، ساالر ب��ه )چ��ه ت��ر(ى راگ��ه ی��ان��د: ب��ه ڕاس��ت��ى ه��ۆک��ارى ئه و ره وشه ى ئێستاى گه نج بۆ که مته رخه مى حکومه ت و پێویست نه یانتوایوه وه ک حزبه کان ده گه ڕێته وه که هه لى کاره و پێدوایستى بۆ گه نج دابین بکه ن، ئه و نه توانن و ئومێدبن بێ گه نجان وای��ک��ردوه ره وش��ه په ره به تواناکانیان بده ن، چونکه هه رچه ند هه وڵده دا

ناتوانێ له بواره که ى خۆیدا خۆى پێ بگه یه نێ.س��ه ل��وا ج��ه ع��ف��ه ر، ب��ه پ��رس��ى رادی���ۆى ق��ه ره چ��وغ��ه له هه موو مه خمور گه نجانى پێیوابوو، له شاره که دا شتێک بێ به شن، چونکه له قه زاکه یدا هیچ سه نته ر بردن، به سه ر بۆ کات نیه رۆشنبیرى بنکه یه کى و نیه ، هیچ کولێژه و په یمانگا له بواره کانى وت��ى: له سنورى ناویان ئێره ده رچوانى وایکردوه ئه مه ش جگه زه حمه ته ، ئه مه ش ده ربچێت موسڵ پارێزگاى له وه ش کاتێک گه نجان خوێندن ته واو ده که ن هیچ گه نجانى له کاتێکدا ئه مه نیه ، دام��ه زران��دێ��ک مه خمور چه ندین به هه ره یان هه یه و که سى به تواناى

زۆر تێدایه .حکومه تى کابینه ى ه���ه ردوو وتیشى: س��ه ل��وا، ه��ه رێ��م��ى ک��وردس��ت��ان ک��ه م��ت��ه رخ��ه م��ن ب��ه رام��ب��ه ر هه روه ها روی��ه ک��ه وه . له هه موو مه خمور گه نجانى پێشیوایه به رپرسانى حزبی و حکومى گه نجان ببینن به وشێوه ئه گه ر بکۆڵنه وه ، له پێداویستیه کانیان و

له وانه یه ره وشى گه نجان خراپتربێت. بڕوات توێژه ره که ، هێما بۆ ئه وه شده کات ئه گه ر ره وشه که رووب�����ه ڕوى کێشه ى ب����ڕوات گ��ه ن��ج��ان ب��ه وش��ێ��وه ی��ه حه ب دیارده ى ئێستا وه ک ده بنه وه ، کۆمه اڵیه تى

خواردن و خۆمه ستکردن سه ریهه ڵداوه . ده ک���ات کێشه ى ئ��ه وه ب��ۆ هێما ق���ادر، ق��اره م��ان ئه وانه ن یه کێکیان به شه دوو له مه خموردا گه نج تر ئ��ه وه ى په یمانگاکانن، و زانکۆ ده رچ��ووى که که سانى نه خوێنده وارن، وتى: کێشه ى سه ره کیان بێ بیکه ن نیه کارێک هیچ ئه وگه نجانه و کاریه بۆ ه��ه ر دارای���ی، سه رچاوه یه کى ببێته ئ��ه وه ى بۆ ئه مه ش کاتێک رێکخراوێک خه ڵک دامه زرێنێت، گه نجى ده رچوى زانکۆ ئاماده یه کرێکاری بکات، بێنه ده ره وه ئه وه ى ناتوانن که چی له مه خمور کچان ده بیندرێ ته نیا کوڕن و هیچ بوارێک بۆ ره گه زى

نیه . مێینه مه خمور ق��ه زاى قایمقامى سه یدکاکه ، ب��ه رزان قه زاى که ئ��ه وه ى »به هۆى راگه یاند به )چه تر(ى نه گه ڕاوه ته وه و موسڵه به پارێزگاى سه ر مه خمور پێویست وه ک نه تواندراوه کوردستان هه رێمى سه ر پرۆژه ئه نجام بدرێت، به اڵم له کاتى ئێستادا چه ندین و مه له وانگه ک��ردن��ه وه ى وه ک ل��ه ئ��ارادای��ه پ��رۆژه ئینته رنێت تۆرى له هه وڵیشداین و رۆشنبیرى هۆڵى

دابین بکه ین بۆ شاره که «.ماوه ى پرۆژانه ئه و که ئه وه شکرد بۆ ئاماژه ى

زۆر و پاره ى زۆریان ده وێت بۆیه دواکه وه تووه . کیلۆمه تر )67( ب�����ه دوورى م��ه خ��م��ور ق����ه زاى که وتووه ته باشورى رۆژئاواى شارى هه ولێر، له ساڵى دانیشتوانى ژم��اره ى و ق��ه زا ک��راوه ت��ه )1927(ه وه له ناوچه یه کێکه که سه ، )54( و ه��ه زار )63(گه ئێستادا و کوردستان هه رێمى دابڕێندراوه کانى له قه زارکه گه نجانى موسڵ-ه . به پارێزگاى سه ر

پێکدێنن. دانیشتوانه که ى )70%(ى

] ئا/ دیمه ن عوسمان [

ساڵیانه یه کم که خوێندکارانه ى ئ��ه و کۆنه کانى له الیه ن خوێندکاره زانکۆ ده چنه ده نگێک و قاز پێیانده وترێت زانکۆکانه وه توێژه رێکى و ده قیڕێنن لێیان و ده رده بڕن ئه مه ده ک��ات��ه وه ج��ه خ��ت کۆمه اڵیه تیش ک��اری��گ��ه رى ده رون����ى ده خ��ات��ه س��ه ر ئه و

خوێندکارانه .خوێندکارى س��اڵ )20( ته مه ن عه لى، چیا زانکۆى سلێمانی قسه له وه ده کات کاتێ هاتووه ته به الیه وه سه یر بینوه زۆر نێو زانکۆ ئه و دیارده یه ى ناوه ندى رۆشنبیرییه چۆن ده بێ بووه ، وتى: زانکۆ شتى واى تێدا بێت، راسته ئه م دیارده یه هه بووه ، به اڵم زۆر و بکه ن بنه بڕى خۆیان خوێندکاران پێویسته

به المه وه ناخۆش بوو لێیان قیڕاندم.خوێندکارانى زانکۆ ئاماژه بۆ ئه وه ش ده که ن که ده بینن به خراپ هه رچه نده قیڕه کردنه دیارده ى ئه م پیشیانوایه بووه ته گرێیه کى ده رونى الى خوێندکاران

و خوێندکارانیش تۆڵه له یه کتر ده که نه وه . سه روان ناسرى، ته مه ن )21( ساڵ خوێندکارى قیڕه کردن وت��ى: سلێمانی زانکۆى راگه یاندنى ب���ه دی���ارده ی���ه ک���ى ت�����اڕاده ی�����ه ک خ�����راپ س��ه ی��ر دڵى له ناو لێهاتووه رقێکى وه ک ب��ه اڵم ده ک��ه م، خۆیان، ک��ردن��ه وه ى ه��ه ق بۆ تر خوێندکاره کانى ئه و رووبه ڕوى یه کدا له قۆناغى ئه وانیش چونکه دی��ارده ی��ه ب��وون��ه ت��ه وه . ئ��ام��اژه ى ب��ه وه ش��ک��رد هیچ ساڵێک وه ک ئه مساڵ قیڕه یان له خوێندکاره کانى له قۆناغى وتیشى ن���ه ک���ردووه ، ی��ه ک ق��ۆن��اغ��ى یه که ممدا رووبه ڕوى ئه م دیارده یه بوومه وه ، به اڵم

الم ئاسایى بوو. س���اڵ )19( ت����ه م����ه ن ب���ه خ���ت���ی���ار، ه����ه ن����ار ده گێڕێته وه ئ��ه وه زانکۆیه ت��رى خوێندکارێکى به سه رهاتێکى ب��ووه یه کدا له قۆناغى کاتێک پێوتووه هاوڕێیه کى و هاتووه به سه ردا ناخۆشى

بابچین، وه رن لێیه کراوى مۆمیا شتى له زانکۆ کتێبخانه ى ب��ۆ ب��ردی��ن��ى چ��ووی��ن ک��ات��ێ وت���ى: ناوه ندى له وێ پێیان وتین دیاره ئێوه قازن، چونکه له به شى ئه وه مۆمیاکراوه کان کتێبخانه یه ، ئێره که نه کردۆته وه ل��ه وه بیریشم ب��ه اڵم بایه لۆجیه ، چونکه بکه مه وه ، تر خوێندکارانه ى ل��ه و قیڕه

ببێته هۆى چه واشه کردنیان. له وانه یه س����اک����ار م����ح����ه م����ه د، ی���ه ک���ێ���ک ب�����وو ل���ه و

پێیوایه که ئه و خوێندکارانه ى قیڕه ى لێ کرابوو هیچ و ئاساییه به الیه وه زۆر لێیکراوه قیڕه یه ى کاریگه رى لێنه کردووه و ئه و ده نگ ده رکردنه شى ئه و دڵ��ى به ڕقێکى ده یکه ن قیڕه به شێوه ی که

ده زانێت. خوێندکارانه پێشوازى به مجۆره ک��ه باشتره وت��ى: ن��اوب��راو به ڵکو نه که ن، یه که م قۆناغى له خوێندکارانى نییه ، پێمناخۆش من راسته بکه ن، هاوکاریان

ناخۆشه به الیانه وه زۆریان تر خوێندکارانى به اڵم له خوێندن. بکاته وه له وانه یه ساردیان

به ختیار محه مه د، مامۆستاى زانکۆى سلێمانى ب��ه )چ��ه ت��ر(ى راگ��ه ی��ان��د: س��ه ب��اره ت ب��ه م دی��ارده ی��ه ئه مه بووه به عاده ت و له هه موو ساڵه کاندا دووباره زانکۆ وه ک مامۆستایانى ئێمه وه به الى ده بێته وه به اڵم ده که ین، ئه وکاره سه رزنشتی هه موومان دووان و یه ک چونکه رێگربین، ناتوانین ئێمه نییه به گشتى ئه م خوێندکارانه وا له خوێندکارانى ق��ۆن��اغ��ى ی��ه ک��ه م ده ک����ه ن. خ��وێ��ن��دک��اران��ی��ش��ى به و دی���ارده ی���ه ئ��ه م نه هێشتنى ب��ۆ بینى ب��ه رپ��رس

هیواشى خواست که ئه و دیارده یه نه مێنێ. فرمێسک رزگار، توێژه رى ده رونى وتى: ئه مه کاریگه رى ده رونى ده خاته سه ر ئه و خوێندکارانه ، له ناو زانکۆشدا کاتێ ئه و خوێندکارانه دێنه ناو قیڕیان قیڕه تر خوێندکاره کانى له الیه ن زانکۆ و ئه که ن به ناخۆشى هه ست ئ��ه وان ده ک��رێ لێ ئه که ن پرسیار کاتێ ئه بێ توش گرفتیان زۆر یان ب��ده ن پیشان ته والێتیان له وانه یه له شوێنێ به داخه وه که ب��ده ن پیشان شوێنه کانیان به هه ڵه ئه مه روده دات له زانکۆدا، چونکه زانکۆ ناوه ندى رۆشنبیرییه و له وانه یه هه ندێجار مامۆستاکانیش ل��ه گ��ه ڵ��ی��ان ب��ه ش��دارب��ن، الم وای���ه ئ��ه ت��وان��رێ ئه م ک��ێ��ش��ه ی��ه چ���اره س���ه ر ب��ک��رێ ئ��ه وی��ش ل��ه ڕێ��گ��ه ى سه رۆک به شه کانى زانکۆ، زانکۆى کۆیه م ته واو زانکۆیه ئه و چومه ساڵ یه که م کاتێ ک��ردووه زانسته کۆمه اڵیه تیه کان به شى له الیه ن سه رۆک رێ��وش��وێ��ن��ێ��ک��ى زۆرب������اش گ��ی��راب��ووی��ه ب���ه ر بۆ به شێوازێکى و روون���ه دات دی��ارده ی��ه ئ��ه م ئ��ه وه ى پێشموایه ک���ردی���ن، ل��ێ پ��ێ��ش��وازی��ان زۆرج�����وان به مشێوه یه ت��ردا زانکۆکانى له هه موو ده ک��رێ بکرێ یه ک قۆناغى له خوێندکارانى پێشوازى بۆئه وه ى به مکاره ، هه ڵسن زانکۆ مامۆستایانى دروس��ت الی��ان گرفتێک هیچ خوێنکارانه ئ��ه م

نه بێ.

گه نجێکى مه خمور: حزبه کان کۆسپ بۆ گه نجان دروست ده که ن

ق����ۆن����اغ����ى پ����اش ت����رادی����س����ی����ۆن، ئ���ه و ق��ۆن��اغ��ه ی��ه ک��ه ی��ه ک��ه م ج��ار ل��ه الی��ه ن کۆمه ڵناسى گه وره )ئه نتۆنى گیدنز(له سه رکرا، قسه ى و پێناسه کرا ه وه له پ��ه ڕی��ن��ه وه ی��ه ک وه ک ئ��ه م��ه ش به ره و پۆست-مۆدێرنیزمه وه قۆناغى چوارچێوه کانى چیتر که قۆناغێک ژیانى کۆمه اڵیه تى مرۆڤه کان ئه وه نده له نێو و نین س��ن��وردار و به رته سک ئه و قۆناغه شدا ژنان به گشتى ده توانن زی��ات��ر م��اف��ه ک��ه س��ی��ه ک��ان��ی��ان پ��ی��اده گشتیه رێسا قوربانى نه بنه و بکه ن قۆناغه نوێترین وات��ه کلتوریه کان. ل��ه دواى کۆمه اڵیه تى ئاستى له سه ر

مۆدێرنیزم. پۆست پێشکه وتنى ل��ه گ��ه ڵ ل��ه ڕاس��ت��ی��دا ک����ه م����ب����وون����ه وه ى و ک���ۆم���ه ڵ���گ���ه ئ��اس��ت��ه ن��گ��ه ک��ان��دا، پ��ێ��م وای�����ه ئ��ه و ده چێت، کپبوونه وه ب��ه ره و یاخیبوونه یاخیبوونه ئه و قۆناغێک ده گاته تا و غیابى ده بێته موجازه فه یه کى سه یر سه رخان له به شێک ده بێته یاخیبوون و کلتورى ئه و ژینگه کۆمه اڵیه تیه ى یاخیبوون ل��ه ب��ه رئ��ه وه ى ده ژی���ن، تێیدا بۆ ده گ���ه ڕێ���ت���ه وه زۆرى ب��ه ش��ێ��ک��ى به رانبه ر گه نج ده روون��ى ک��اردان��ه وه ى به و به ربه ست و سنورانه ى که خۆشى به اڵم بیانگۆڕێت، ده یه وێت و ناوێن تواناى نییه ، له ئه نجامدا یاخى ده بێت، بۆیه له گه ڵ نه مانى ئه و به ربه ستانه دا کلتوریه کاندا سنوره فراوانبوونى و

ئه و یاخیبوونه ش کپ ده بێته وه .ترادیسیۆنیشدا، پاش له سه رده مى ده ڕوات ئ��ه وه ب���ه ره و گه نج کاتێک بکه وێته نێو گه مه عاتیفى و هیواکانى خۆیه وه ، پاش که مبوونه وه ى ئاسته نگه ئیدى ده روون��ی��ه ک��ان، و کۆمه اڵیه تى به قوربانى ده کات یاخیبوونیش لێره وه ه���ه ن���دێ���ک ل��ه ش��ت��ه ک��ان��ى ت����ر، که به اڵم خۆیه تى، مافى دیسان ئه میش ل��ه م��ه ش��دا دی��س��ان زی���ان ب��ه ر واڵت��ان��ى جیهانى واڵت��ان��ى و پێشکه وتوو ت��ازه سێهه م و هه ندێک شوێنى هه ژارى تر ده که وێت، که ڕه نگه له هه ندێک له و پێویستى قۆناغه که هێشتا شوێنانه گه نجانه سه رکێشى و یاخیبوون به ه��ه ب��ێ��ت، ب��ه ت��ای��ب��ه ت ل���ه و ش��وێ��ن��ان��ه ى نه ته وه ى و ده وڵ��ه ت بێ ن��ه ت��ه وه ى که له به رئه وه ى هه بێت، بوونیان چه وساوه به درێژایى یاخیبوونه ئه و بارانه دا له و بابه تیان و ده رد زۆر چ��اره ى مێژوو

کردووه .ه���ه ر ل���ه ک���ۆن���ه وه و ل���ه زۆرێ���ک ل����ه ب����ه ره����ه م����ه ک���ۆم���ه اڵی���ه ت���ى و گه نج باسى کاتێک ئه ده بیه کاندا، چه مکى له گه ڵیدا یه کسه ر ده کرێت نه بێت بوون سه رهه ڵده دات، ئه وه یاخى یاخى بوون ته نها تایبه ت بێت به گه نج، به اڵم زیاتر له و قۆناغه ى ته مه ندا خۆى و گه نج »دووانه «ى ده کات. نمایش که وتوونه ته بێگومان بوونیش یاخى ژینگه ى ک��اری��گ��ه رى ت��ه وژم��ى ب��ه ر و کلتوریه وه ، و سیاسى کۆمه اڵیه تى ئه و پێبه پێى ل��ێ��ره دا مه به ستمه بۆیه نێوان ئه و قۆناغانه بڕوانینه په یوه ندى دووانه یه له قۆناغى پاش ترادیسیۆندا.

واڵت���ه ، ئ���ه م گ��ه ن��ج��ى وه ک ئێمه نوێیه دا قۆناغه ئ��ه و سێبه رى له ژێر ڕێسایانه و به ها وریابین، کام ده بێت ده پ��ارێ��زی��ن و ک��ام��ان��ه ش ڕاده م��اڵ��ی��ن، الیه نى کلتورێک هه موو له به رئه وه ى له مه ش جگه تێدایه ، خراپى و باش چ ل��ه وه ى بین ئاگادار زۆر پێویسته کپ یاخیبوونمان نه هێڵین کاتێک پێویسته کاتێکیش چ و بکرێته وه

یاخی بین.

حه یده ر ناسیح

فۆتۆ: دیمه ن

فۆتۆ: رەهێڵ

گەنج و یاخی بوون لەترادیسیۆن

ساڵی یه که م ژماره 33

دووشه ممه 2010/11/29

13

بیروڕا

سزا بۆ ئازادى خۆپیشاندان و به یاساکردنى سه رکوتى سیاسى

ناوه نده یه که ده بێت سه رجه م ئه و یاسا په رله مان ئه و ده کرێت له سه ر گفتوگۆی و ده درێ���ت رێسایانه ی و ئه و تاکه کانی س��ه رج��ه م و میلله ت ل��ه ب��ه رژه وه ن��دی کۆمه ڵگایه دا بێت که ئه و په رله مانه یان هێناوه ته به رهه م و به ده نگ و کۆششی گه ل، کۆمه ڵێک که س، تێیدا ده بن

به نوێنه ر و بڕیارده ر و ناو ده نێرن په رله مانتار.هه نوکه ش گه لی کورد له باشووری کوردستان ماوه ی هه ژده ساڵه خاوه نی حکومه ت و په رله مانی کوردین و ده توانین به شانازییه وه بڵێین که تێکوشان و به رخۆدانی و ده س���ه اڵت رۆژه ی ئ��ه م هێنانه کایه ی به فاکته ری ب��وو گ��ه ل په رله مان به ده ستی خۆمان، واته کورد خۆی بێت و هه روه ها کورد تا راده یه کی باش خاوه ن بڕیار و یاساکانه که ده رده چن و جێبه جێ

ده کرێن.ئه وه ی لێره دا ده مه وێ باسی بکه م، ئه و بڕیارانه ی یاخۆ ئه و بابه تانه یه که له نێو هۆڵی په رله مان گفتوگۆی له سه ر ده کرێت جاریش هه ندێ و سه رسوڕمان مایه ی ده بنه جار هه ندێ که ده بنه مایه ی خۆشحاڵی. ئه وه ی جێی سه ره نجه له کاتێکدا که سه رجه م کۆمه ڵگا چاوه ڕوانی ئه م ناوه نده ده که ن بۆ ده مه وه چوونی

کێشه کانیان و چاره سه رکردنیان و نه هێشتنی گیروگرفته کانیان، ده بینین بابه تێک ده ورووژێنن که ده توانین بڵێین به سه ر چه ندین کێشه و گیروگرفتی هه ڵپه سێراوی چاره سه ر نه کراودا که گه لی کوردی گیرۆده کردووه باز ده ده ن و بابه تێک ده دۆزنه وه که شایانی ئه وه یه کاتێک باس بکرێت که ئه گه ر لیستێک دابنرێت بۆ ئه و بابه تانه ی که به رژه وه ندی گه لیان تێدایه ، سه رجه میان چاره سه ر و بن له وپه ڕی خۆشحاڵی و خۆشگوزه رانیدا کرابن و میلله ت توندوتیژی و بێکاری و هه ژاری، کۆنتڕۆڵی بازاڕ و په روه رده ی ته ندروست و سه رجه م باره کۆمه اڵیه تی و ئابووری و سیاسییه کان گه یشتبنه خاڵی کۆتا و هۆکار و چاره سه ریان بۆ دۆزرابێته وه . ئه وسا بۆ ئه وه ی کۆبوونه وه کانیان به رده وام بێت و گرفته بچوکه کان

بنه بڕ بکه ن بێنه سه ر ئه م بابه ته .ئه وه ی لێره دا ده مه وێ باسێکی کورتی له سه ر بکه م ئه م هه موو په رله مانه ، ئه ندامانی دواییه ی ئه م دانیشتنانه ی و کۆبوونه وه ئه ویش بۆ تاوتوێکردنی بابه تی خۆپیشاندانه که له نێوان رازیبووان و ناڕازیاندا درێژه ی هه یه . به دڵنیاییه وه ده بێ ئه ندامانی په رله مان ده ورووژێنن بابه تێک کاتێک جێگره کانیشیه وه و به سه رۆک ئه وسا بکه ن کۆمه ڵگا ج��ه رگ��ه ی ن��او ته ماشایه کی س��ه ره ت��ا

گفتوگۆکانیان درێژه پێبده ن. من به و به ڕێزانه ی که ده یانه وێت خۆپیشاندان قه ده غه بکه ن، ده ڵێم تائێستا له هه موو دنیادا کێتان بینیوه ، چ گه لێکتان بینیوه ، له ده ست زۆری کار و خۆشگوزه رانی و باشی ده سه اڵت خۆپیشاندان بکه ن؟ دیاره که سێک دێته سه ر شه قام و داواکارییه کانی خۆی بۆ الیه نه په یوه ندیداره کان به رز په رله مان و حکومه ت کاره کانی له سه ر ن��اڕه زای��ی و ده کاته ده رده بڕێت، ئه وه داوای مافی خۆی ده کات و له بێکاری و بێزاری و هه ژاریدا سه رگه ردان و ئاواره بووه . گه ر وا نه بێ واته گه ل له سه ر کارێکی شیاو بۆ خۆی دامه زرابێت و ئاستی گوزه رانی باش بێت و له ڕووی ئاسایشییه وه هه ست به ئاسووده یی بکات و به ئازادی بیر و باوه ڕی خۆی ده رببڕێت به شێوه یه کی مه ده نیانه . چ کارێکی به وه یه بێته سه رجاده و چادر هه ڵدا له به رده م داموده زگاکانی حکومه ت و الیه نی په یوه ندیدار و له سه رما و گه رما له ژێر ئه و چادره دا چاوه ڕوانی وه اڵمی به رپرسان بێت تا ئه ویش هه ناسه یه کی ئاسوده

هه ڵمژێت.هه ر چه نده به نده تائێستا له هیچ خۆپیشاندانێکدا به شدار نه بووم، له کاتێکدا ماوه ی چوار ساڵه قۆناغه کانی خوێندنم ته واو کردووه و چاوه ڕوانی دامه زراندنم، ئه وه نده چووم بۆ سه رجه م ئه و داموده زگایانه ی

که په یوه ندیدار بوون به دامه زراندناوه له هه ر دوو شاره گه وره که ی باشوور که هه ولێر و سلێمانییه ، به اڵم له سه رجه م هه وڵه کانمدا شکستم هێنا و جگه له بێ هیوایی هیچیان بۆ نه هێشتوومه ته وه . یه ک وه اڵمم ده ست که وتووه ؛ ئه ویش ئه وه یه که ده بێت که سێکی به رپرس بناسم تاکو دابمه زرێم له و رێگایه دا نه ک به مافی خۆم. ئه مه م بۆیه به نموونه هێنایه وه دڵۆپێکه له ده ریای خه م و ئازاره کانی خه ڵک و گه نجان. بۆیه روو له نوێنه رانی به ڕێزی نێو هۆڵی په رله مان ده که م و ده ڵێم چیتر کات مه کوژن به م بابه ته وه . له بری ئه م هه موو دانیشتن و کۆبوونه وانه تان، له سه ر هه مان بابه ت ده تانتوانی به یه کجار دانیشتن که که متر له کاتژمێرێک بخایه نێت بگه یشتنایه ته ئه و بڕیاره ی که پێویسته ئه م بابه ته هه ڵبگیردرێت بۆ کاتێک که دوای سه رجه م هه موو کێشه کان بێت. واته دوای ئه وه ی له خه م و ئازاره کانی خه ڵک تێگه یشتن و توانرا سه رجه م کێشه کان به ئابووری و سیاسی و کلتوری و هه تا دوای��ی چاره سه ر کرابن و گه یشتبنه خاڵی بنبه ست، مافی گه لتان به ته واوه تی فه راهه م کردبێت و ئاوڕی و جیاوازی به بێ و درابێت توێژه کان و له سه رجه م چین جدی مه سه له ی حزبایه تی، به یه کسانی و دادپه روه رانه مافی هاواڵتیان دابین کرابێت و ئه وسا وه رنه وه سه ر باسی خۆپیشاندان و چه ندکاتتان له به رده ستدایه به م بابه ته وه به سه ری به رن و بشزانن که گه ل ئێوه ی

گه یانده شوێنی بڕیاردان.

هه واڵى ئ��ه وه ى دواى )2010/11/2( رۆژى رێکخستنى پ���رۆژه ی���اس���اى پ��ه س��ه ن��دک��ردن��ى گشتییه کانم ک���ۆب���وون���ه وه و خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان له باڵوکراوه کوردستانه وه په رله مانى له الیه ن بزانم ویستم بیست. کوردییه کانه وه ماڵپه ره و چى ل��ه وب��اره ی��ه وه یه کێتى و پ��ارت��ى م��ی��دی��اى میدیاکانى جیاوازن. گێڕانه وه کان به اڵم ده ڵێن، ده س���ه اڵت ده ڵ��ێ��ن ب��ه زۆری��ن��ه ى ده ن��گ ب��ڕی��اردرا ب��ه ئ��اگ��ادارک��ردن��ه وه ى خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان پێویسته ئه نجامدانى له کاتى پێویسته و بێت په یوه ندیدار الیه نى الیه نى له خۆپیشاندانه که به ر سه عات )48( خۆپیشاندان که چى بکرێنه وه ئاگادار ئیدارییه کان یه که په یوه ندیدارو بێت مه سه له که په رله مانێکى گۆڕان ئه ندام قسه ى به پێى وه ک نییه ، په یوه ندیداره کان الیه نه ئ��اگ��ادارک��ردن��ه وه ى به ڵکو باسکرابوو، ده سه اڵتدا میدیاکانى له هه واڵه که ى وه رگ��رت��ن��ى م��ۆڵ��ه ت��ه ب��ۆ خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان��ه ک��ان، ئ��ه و ئ��ه ن��دام ئه گه ر یاساکه به پێى ده ڵ��ێ و ده ڕوات زیاتر په رله مانه خۆپیشاندانى له ناکاو و بێ مۆڵه ت بکرێت ده چێته خانه ى به رامبه ر ئه منییه کان هێزه ده ستى ئه وکاته ش ت��اوان��ه وه خۆپیشانده ران وااڵتر ده بێت بۆ ده ستگیرکردنى هاواڵتیان.

سیاسى قه یرانێکى و ه���اوار و ه��ات پ��ڕ له کاتێکى ک��ه ک��ۆم��ه ڵ��گ��اى ک���وردى و ع��ێ��راق��ى ب��ۆ دروس��ت��ک��ردن��ى حکومه تێکى بێ سیما و بێ ناوه رۆک سه رقاڵه ، په رله مانه خۆشه ویسته که مان یاسایه کمان بۆ په سه ند ده کات نه له دور په رله مانه ئه م نیه ، به و کێشه یه وه په یوه ندى نه له نزیک و به و سیاسییه کان هێزه و کوردستان خه ڵکى سه رقاڵبوونى یاسایه کى تێپه ڕاندنى بۆ ده ک��ات ئیستیغالل کێشه یه وه که وه ه���ا یاسایه کى ده رچ��وون��ى هه ستیار. و گ��رن��گ رێکبخات خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان و بێت گشتى ل���ه ب���ه رژه وه ن���دى که س هه موو الى به اڵم باشه ، یاسایه کى له کوردستاندا به ر خ��راوه ت��ه خۆپیشاندان ی��اس��اى ده رک��ردن��ى ئاشکرایه به رپرسێکى زه حمه ته زۆر ده س��ه اڵت، میزاجى و ره حمه ت حکومى و حزبى له کوردستان و جیهاندا بدۆزینه وه که سه ر به خۆپیشاندانێک مۆڵه ت که بێت ک��وردى به ده سه اڵتى

بده ن که دژى خۆیان بێت.تاکێکى ه��ه م��وو م��اف��ى خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان ل��ه ک��ات��ێ��ک��دا کۆمه ڵگایه له و رێگایه وه خه بات ده کات بۆ به ده ستهێنانى مافه کانى، به اڵم په رله مان به بیانووى ده رکردنى یاسایه ک بۆ رێکخستنى خۆپیشاندان ئه و مافه ى له هه موو تاکێک خۆى ل��ه خ��ۆش��ى چینێک و گ��روپ��ێ��ک هیچ س��ه ن��ده وه . له کۆمه ڵگا ناڕژێته سه رشه قام ئه گه ر هه ست به غه درێکى گه وره نه کات، دواجار کارى حکومه ت چیه ئه گه ر گوێ نه گرێت، کۆمه ڵگا چینه کانى و گ��روپ ل��ه داواک��ارى خۆپیشاندانه کانیانه وه و ب��ه ش��ۆڕش میلله تان له مێژودا ده ن���اس���رێ���ن���ه وه ن����ه ک ب���ه ک���ردن���ه وه ى ش��ه ق��ام��ى پ����ان و میلله ت حسابى ل��ه س��ه ر ب��ه رز ب��ااڵخ��ان��ه ى دروس��ت��ک��ردن��ى ل��ه س��ه ره ت��اى به عس رژێ��م��ى ملیۆنه ره کان. زۆرب��وون��ى و روه وه له زۆر تازه کرده وه هه شتاکاندا کۆمه ڵگاى عێراقى و ب��ه رز بااڵخانه ى و پ��ان شه قامى له دروستکردنى ه��ه ر دروستکردنى چینێکى ده وڵه مه ندى مشه خۆر، به اڵم ئه مڕۆ به عس باسى دیکتاتۆر و سه رکوتکار رژێمێکى وه ک ده کرێت، چونکه به هه موو شێوه یه ک ئازادى کوشتبوو که

خۆپیشاندان یه کێکه له ئازادییه کان.په رله مانى کوردستان ده بێ ئه و راستییه ى له به رچاو بێت

که خۆپیشاندانه کانى ئه مڕۆى کۆمه ڵگاى کوردى جیاوازه له خۆپیشاندانه کانى سااڵنى پێش راپه ڕین، داواکارییه کانى ئه مڕۆ داواکارى چاکسازى و مافى چینه کانى کۆمه ڵگایه فراوانکردنى بۆ رۆژنامه نوسان خۆپیشاندانه کانى وه ک ئ�����ازادى، گ��ه ن��ج��ان ب��ۆ دۆزی���ن���ه وه ى ک���ار، ک��ه س��وک��ارى ئه نفالچییه کان، ک��ردن��ى دادگ��ای��ى ب��ۆ ئه نفالکراوه کان گوندنشینه کان بۆ ئاوادانکردنه وه ى گونده کانیان، قوتابیان بۆ ئاوڕدانه وه له به شه ناوخۆییه کانیان و ئافره تان بۆ رێگرتن له کوشتنیان به بیانوى شه ره ف، ئه مه داواکارى کۆمه ڵگایه که خۆپیشاندان ده که ن. داواکاریه کان مافى ره واى هه موو مه به ست و بێت سیاسى خۆپیشاندانێکى نه ک تاکێکه په سه ندکردنى ل��ه دواى بێت ک��وردى ده سه اڵتى روخاندنى و ک��ه س چه ند به میزاجى که خۆپیشاندانه کان یاساى به په سه ندکردنى په رله مان، خستنه سه ر فشار و الیه نێک

ئه و یاسایه .هه ندێکجار بیر له وه ده که مه وه که ئه بێ چه ند رۆژنامه نوس و نوسه رى تر پالنى تیرۆرکردنیان بۆ داڕێژرابێت که به و وا یاسایه کى الیه نێک و که س چه ند به فشارى خێراییه گرنگ په سه ندکرا، دواتر به ویژدانه وه له به ر خۆمه وه ده ڵێم بکوژانى )سه رده شت عوسمان و سۆران مامه حه مه ( درانه دادگا و سزاى سێداره یان به سه ردا درا، چیتر نابه رپرسه کان راستیه یان ئه و ناکه نه وه رۆژنامه نوسان له تیرۆرکردنى بیر بۆ ئاشکرابوو که به رپرسان له سه روى یاساوه ن. ببورن که یاسا له سه روى هه موو که سێکه وه یه و به ڵگه ش دادگاکانى و کارده که ن سه ربه خۆ به شێوازێکى چۆن که ده سه اڵته گوێ ده سه اڵته ى ئه و ده گێڕنه وه خاوه نه کانیان بۆ حه ق ب��ۆ خ��اوه ن ل��ه داواک��ارى ج��ه م��اوه ره ک��ه ى نه گرێت و ح��ه ق بێت. کۆتایى به دیکتاتۆریه ت ناچاره نه گه ڕێنێته وه حه ق نییه هیچ کۆمه ڵگا چینه کانى سه رکوتکردنى هه روه ها جگه له ده ستگرتنى کۆمه ڵگا بۆ یاخیبوون و توندڕه وه ى که دێت. کۆتایى دیکتاتۆریه ت ده سه اڵتى به نه مانى دواجار خوێناوى بوونى کۆمه ڵگاى عێراقى ئه مڕۆ به شێکى زۆرى په یوه ندى به و سه رکوتکردنه وه بوو که ماوه ى )30( ساڵ ماف ته ندروست ده سه اڵتى ده ک��رد، له سه ر ک��ارى به عس ناشرینه کانى و شکست و ناسه نێته وه که سێک له هیچ به رچاو ده خ��ات��ه خ��ۆى عه یبه کانى به ڵکو ن��اش��ارێ��ت��ه وه ، بۆدۆزینه وه ى چاره سه ر، شاردنه وه ى شکست و عه یبه کانى تواناى ئه به د تا و نیه بوون ته ندروست به واتاى ده سه اڵت کۆتایى دیکتاتۆریه ت دێت رۆژێ��ک نابێت ش��اردن��ه وه ى یاسایه ئ��ه و هه رێم س��ه رۆک��ى ه��ی��وادارم له کۆتایدا دێ��ت باجارێکى تر بگه ڕێنێته وه بۆ په رله مان و واژوى نه کات، پ��ارێ��زه رى ئ��ه و هه سته الم��ان دروس��ت بێت که س��ه رۆک

مافه کانى کۆمه ڵگایه .

چاوه ڕوانی چاره سه ر بووین نه ک ده رکردنی یاسا

ده ستپێشخه ریه که ى خۆده رخستنێکى سیاسى بوو یا گه ره نتى کردنى

مافه کانى کورد له به غداده ؟سه ره ڕاى ئه وه ى هه شت مانگ و چه ند تێپه ڕبوو، هه ڵبژاردنه کاندا به سه ر رۆژ ل��ه م ن��ێ��وان��ه ش��دا ب��ه درێ��ژای��ى ئ��ه م م��اوه ی��ه گ��ه ل��ێ��ک رێ��گ��ا و ش��ێ��وازى ج��ۆراوج��ۆر عێراقه وه سیاسیه کانى کیانه ل��ه الی��ه ن سیادیه کان پۆسته له سه ر رێکه وتن بۆ له واڵتانى نوێ، حکومه تى پێکهێناى و و تاقیکردنه وانه ئ��ه و ب��ه اڵم ک��ران��ه وه ، تاقى دراوس���ێ خۆیاندا له نێوان عێراقیه کان الیه نه خستنى پشتگوێ له چاره سه رکردنى ده ره کییه کان به هێزه به ستن به پشت و نه کرد، چاره سه ر کێشه کانى ته نها نه ک قه یرانه کان، ترسناک کابوسێکى ب��ه ره و عێراقى ورده ورده به ڵکو ئاراسته یه کى به ره و رۆژ له دواى رۆژ و ده کرد په لکێش نادیار و کۆنتڕۆڵ نه کراو ده ڕۆیشت، ئه مه یه کێکى تر چه ندین عێراقدا له مێژووى بوو رابردوو ئه زمونانه ى له و

جارى تر به رۆکى عێراقى گرتبوو.س��ی��اس��ه ت��م��ه داران��ى عێراق ه��ه س��ت��ی��اره ک��ان��دا ل��ه پ��رۆس��ه بێت دادوه ر و بکات حوکم یاسا ده دا هه وڵیان ن��ه ک به ڵکو قه یرانه کان، یه کالکردنه وه ى و چاره سه رکردن بۆ هه وڵیان ده دا هێز و په یوه ندییه هه رێمایه تیه کان له یه کالیى

بگرن. به بنه ما ناوخۆیى عێراق کردنه وه ى کێشه کانى له م قه یرانه شدا که دواى هه ڵبژاردنه کان عێراقى بۆیه ئه و تر جارێکى ک��راو په یڕه و یاسا هه مان تێکه وتبوو مێژووه که هاوسه نگى نێوان یاسا و سیاسه ت رانه ده گیراو به درێژایى یاسا سه ر ده درای��ه سیاسه ت فه زڵى هه میشه قه یرانه ئ��ه م بۆیه ب��ووی��ه وه . دوب��اره مانگه هه شت ئ��ه م سه رسوڕمان جێگاى الیه نێک و ک��ه س هیچ ل��ه الی��ه ن

نه بوو، بگره چاوه ڕوان کراویش بوو.زه ره رى کرد ته نیا گه لى عێراق نێوانه دا له م به داخه وه و رێگا بۆ رێکخراوه توندڕه وه کان خۆش بوو که گرژى نێوان الیه نه سیاسیه کان بۆ به رژه وه ندى خۆیان به کاربهێنن و ده رفه تیان بۆ بڕه خسێ کۆمه ڵێک کرده وه ى توندوتیژى

له دژى خه ڵک ئه نجام بده ن.تر م��اوه ی��ه ک��ى قۆناغه ئ��ه م ئ��ه گ��ه ر ت���ره وه له الیه کى ئه منى ره وشى له سه ر به دڵنیاییه وه ئه وا بکێشایه درێژه ى داب��ڕاوه ک��ان��ى ن��اوچ��ه و به گشتى ک��وردس��ت��ان ه��ه رێ��م��ى داده نا نێگه تیڤى کاریگه رییه کى به تایبه تى کوردستان ع��ه ره ب و ک��ورد نێوان زۆرت��رى هه ڵچوونى مه ترسى و

له ئارادابوو.دراوسێوه واڵتانى هه موو له الیه ن مه ترسیانه ش ئه م ئه وه دابوون له هه وڵى ده وڵه ته و بۆیه هه ر پێده کرا، هه ستى ک��ه ب��ه ش��ێ��وازێ��ک ئ��ه م ده رف��ه ت��ه ب��ق��ۆزن��ه وه ب��ه گ��وێ��ره ى ن��زی��ک��ک��ردن��ه وه ى الیه نه ه��ه وڵ��ى و ب��ه رژه وه ن��دی��ی��ه ک��ان��ی��ان پێکهێنانى بۆ بده ن هانیان و بده ن عێراق سیاسیه کانى

نوێ. حکومه تێکى ب���ه اڵم ب��ه ڕێ��ز م��ه س��ع��ود ب��ارزان��ى ت��وان��ى ل��ه )11/8( الیه نه ت��ه واوى و بخات پێش خۆى ده ستپێشخه رییه که ى پایته ختى ه��ه ول��ێ��رى بانگهێشتى ع��ێ��راق سیاسیه کانى هه رێمى کوردستان بکات، له ئه نجامى ئه و کۆبوونه وه یه دا قه یرانانه ى که هه شت به و تواندرا کۆتا درا ئه نجام که مانگ بوو عێراقییه کان به ده ستیانه وه ده یاننااڵند بهێنرێ کۆمارى س��ه رۆک کۆبوونه وانه دا هه مان ل��ه درێ��ژه ى و

جێگره که ى ه����ه ردوو و پ��ه رل��ه م��ان س��ه رۆک��ى ع��ێ��راق، هه ڵبژێردران.

ئه م هه نگاوه ى سه رۆکى هه رێم چ بۆ پێگه ى هه رێمى له قه یرانه ده رب���ازب���وون ب��ۆ ل��ه ن��اوچ��ه ک��ه داو ک��وردس��ت��ان چه ند ل��ێ��ره دا ب��ه اڵم ب��اش��ب��وو، ع��ێ��راق هه نوکه ییه کانى

ئاراوه : دێنه پرسیارێک ئه وه بۆ بارزانى به ڕێز ده ستپێشخه رییه ى ئه م ئایا -1باسى ده کرد که گوایه له لێدوانه کانیدا بوو وه ک خۆى هه رێمى ئه ڵێن: که هه یه قسه ڵۆک و قسه هه ندێک کوردستان ته نها به خۆیه وه خۆى سه رقاڵ کردوه و گوێ تێیکه وتووه درێژه ماوه یه کى عێراق که قه یرانانه ى به و

نادات و ته نها رۆڵى سه یرکردن ده بینێ؟2- له الیه کى تریشه وه هه ندێک الیه ن پێگه ى کوردیان ناتوانێ ک��ورد ده یانوت و کرد وه س��ف ب��ه الواز له عێراق ب��ااڵى ده ستێکى ن��وێ��دا عێراقێکى ل��ه ئ��اوه دان��ک��ردن��ه وه ى بۆ ته نها هه رێم سه رۆکى هه نگاوه ى ئه و ئایا هه بێت،

ئه وه بوو تا ئه و قسه و قسه ڵۆکانه به درۆبخاته وه ؟دواى بزانین بین چ���اوه ڕێ ده ب��ێ ل��ه الی��ه ک��ه وه بۆیه و ح��ک��وم��ه ت هه ڵوێستى ن��وێ حکومه تى پێکهێنانى ده ستورى کێشه بۆچاره سه رکردنى سیاسییه کان الیه نه و هه ڵپه سێردراوه کانى نێوان هه ولێر و به غدا چۆن ده بێ!

له الیه کى تریشه وه ئه مه وێ بڵێم ئه گه ر ئه م هه نگاوه ى و قسه درۆخ��س��ت��ن��ه وه ى ل��ه ب��ه ر ته نیا ه��ه رێ��م س��ه رۆک��ى و سیاسى له خۆده رخستنێکى ئ��ه وا ب��ووه ، قسه ڵۆکه کان

)عه رزى عه زه ڵه ( زیاتر شتێکى تر نه بووه ، بۆچى؟له به ر ئه وه ى گه لێک کێشه ى له وه گه وره تر هه یه ، که تائێستا سه ره ڕاى ئه وه ى له دواى روخانى رژێمى به عسه وه که داوه بڕیاریان به غدا حکومه تى و هه رێم حکومه تى له ده ستورى هه رچه نده بکه نه وه ، یه کالیى کێشانه ئه و هه نگاوێکى هێشتا به اڵم بوون، جێگیر فیدراڵدا عێراقى

جدى بۆ چاره سه ر کردنیان نه نراوه . له بار وا زه مینه یه کى توانى ده ستپێشخه رییه ئه م ئایا الیه نه ب��ه و ق��ه ن��اع��ه ت ئ��ای��ن��ده دا تاله حکومه تى ب��ک��ات دروس��ت وا ه��ه وای��ه ک��ى و ت��اک��ه ش بکات سه ره کییانه له پێش ل��ه راب��ردوودا شۆڤێنیانه ى الیه نه ئه و که بکرێت دروس��ت ئاسته نگیان )140(دا م��اده ى جێبه جێکردنى

ده کرد بێ کاریگه ر بکات.چونکه له ماوه ى ده سه اڵتى حکومه تى پێش هه ڵبژاردندا سه رۆکایه تى سیاسى کورد ئه یتوانى فشارێکى وا بخاته چ��اره س��ه ر کێشانه ت��ائ��ه و م��ه رک��ه زى حکومه تى س��ه ر بداته وه ئاسته نگیانه ئ��ه و به رپه رچى ده یتوانى بکات، ئه و هه ر بۆیه له پێش چاره سه رکردنیان، رێگر بوونه که به مادده یه کى )140( م��ادده ى ئێستا شۆڤێنیانه الیه نه دژای��ه ت��ى شێوه یه ک به هه موو و ن��اوده ب��ه ن ب��ه س��ه رچ��وو

ده که ن.کوردستانى فراکسیۆنى که خاڵه ى )19( له و ئایا پێشکه ش به کیانه سیاسیه کانى عێراقى کردوه گه ره نتى جێبه جێ کردنى مادده ى )140( و کێشه کانى ترى نێوان

هه ولێر و به غداد دراوه ؟گه لى کورد چاوه ڕێى وه اڵم ئه م پرسیارانه و چه ندانى به شێوازێکى نزیکدا له ئاینده یه کى که ده ک��ات تریش

بکرێن. جێبه جێ )پراکتیکى( کردارى

به یان ناسیح فه ره ج

سه الح هه ورامى عه دنان محه مه دی

پەرلەمانی کوردستان

ساڵی یه که م ژماره 33

دووشه ممه 2010/11/29

14

بیروڕا

س������اڵ )32(ب�����ه ر ل����ه ئ����ه م����ڕۆ ل��ه )1 9 7 8 /1 1 /2 7 (ل���ه گ���ون���دێ���ک���ی س���ه ر ب������ه ش������اری ئ����ام����ه د ب�����ه ک�����ۆب�����وون�����ه وه ی )25( ن�����زی�����ک�����ه ی ش��ۆڕش��گ��ێ��ڕ ب��ڕی��اری رێ���ک���خ���س���ت���ن���ێ���ک���ی دوای درا، س��ی��اس��ی ماوه یه کی که م ده رکه وت ئه وه پارتی کرێکارانی باسکراوه زۆر و وتراوه زۆر تائێستا کوردستانه . به خراپی زۆر ئه وانه ی ناوبراو، به پارتی سه باره ت وه س��ف��ی ده ک����ه ن، ئ��ه وان��ه ش��ی زۆر ب��ه چ��اک��ی و ئه وانه ی نه بین دڵ دوو ل��ه وه ده ب��ێ میهره بانی، گه لێکی سیاسی رێکخستنێکی باسی به خراپ ژێر ده ستی وه ک گه لی کورد بکه ن، ده بێ له به ره ی نه یار دابن، چونکه گه لێکی وه ک گه لی کوردی گه یشتن ب��ۆ هه وڵدانێکی ه��ه م��وو زۆڵملێکراو و ماندووبوون هه ڵسه نگاندنی ره وای��ه . به ئازادی زه حمه ت و قوربانیدانی رێکخستنێکی شۆڕشگێڕ به ئه خالق په یوه سته ئه ویش دروستی و به ڕاستی خۆیان که تاکانه ی ئه و مرۆڤانه ی ویژدانی و ده که ن. به ناو ناس سیاسه ت و شرۆڤه کار وه ک ئه وه ی به الی منه وه گرنگه ئه مڕۆ نه وه ی نوێ و ئه و ئه ویش؛ بیزانێت واڵتپارێز کوردی به گشتی ئه مڕۆکه ش ئه مڕۆکه ، گه یشته تێکۆشانه چۆن ک��وردی زۆری��ن��ه ی هیوای جێگای بووته چ��ۆن

ئازادیخواز.ل��ه وان��ه ی��ه گ��ش��ت��م��ان ئ��ه گ��ه ر ت��ۆزێ��ک��ی��ش بێت م���ێ���ژووی داگ���ی���رک���ه ری ل��ه ک��وردس��ت��ان ب��زان��ی��ن دووه م���ی ش���ه ڕی دوای م��ێ��ژووی به تایبه تیش چوارپارچه بۆ کوردستان دابه شکردنی و جیهان به سه ر ل��ۆزان��دا شومی له رێکه وتنی ئه مه ش و داگیرکردن ل��ه ب��ه رواری سه پاند، کوردستانیاندا جواڵنه وه ی تاده رکه وتنی واڵت پارچه کردنی و سه رهه ڵدانه کانی هه موو که ده زانین سیاسیش

ک���ورد ل��ه ه��ه ر چ��وارپ��ارچ��ه ب��ه ش��ێ��وه ی��ه ک��ی زۆر سه رکرده کانیشی و خامۆشکراون وه حشیگه رانه ئه و کۆتایی براون، له ناو تراژیدی به شێوه یه کی بارزانی ساڵی بزوتنه وی له نسکۆی تراژیدیایه ش )1975(دا ده بینین و خودی خۆشی به رگه ی ئه و هه ره سه ی نه گرت و له ئاواره یی کۆچی دواییکرد. و ه��ه ره س و نسکۆ و تێکشکان ئ��ه و هه موو رووب��ه ڕووی کورد گه لی که کۆمه ڵکوژیانه ی ئیتر و ناو دۆخی بێ هیوایی ببووه وه خستبوویه چاوه ڕیی قه ده ری ده کرد، هه رکه سه و به جۆرێک له جۆره کان شێوازی بێ هیوایی خۆی باس ده کرد نمونه ی هه ره به رچاویشیان ده یانگوت ئه و دۆزه ی که به شێخ مه حمود و شێخ سه عید و سه ید ره زا و سمکۆی شکاک و بارزانی نه گه یشته سه رکه وتن ئیتر ناکرێ و نابێ و ته واو ئه مه چاره نوسمانه .

ه��ه ڵ��ب��ه ت ئ���ه م دۆخ���ه ل��ه ب��اک��وری ک��وردس��ت��ان سه ید کۆمه ڵکوژی دوای��ی چونکه سه ختربوو، ک��وردس��ت��ان ب��ه س��ه ر ب��اڵ��ی ب��ێ��ده ن��گ��ی ئیتر ره زا واقیعی داگیرکه ر بێ سێ به کورتی کشاندبوو، و دوو په سندکرابوو، ئه وه ی باسی پرسی کوردی واب��وو، گۆڕیبێ لێی خوا ئ��ه وه ی وه ک بکردبا س��ه رب��اری ئ���ه وه ش م��رۆڤ��ه ک��ان ش��ه رم��ی��ان ده ک��رد ناسنامه ی و له هه بوون نکۆڵیان و کوردین بڵێن ده ڵێت: بێشکچی وه ک مامۆستا ده کرد، خۆیان ته نها واته نێوده وڵه تیه ، کۆلۆنیه کی کوردستان خ��اک��ه ک��ه ی ن���ا، ب��ه ڵ��ک��و م��ێ��ش��ک و ع��ه ق��ڵ و

داگیرکراوه . زمانیشی ئه وکاتی هه لومه رجی له سه ر زیاتر نامه وێت و سه ختی باسی ئه گه ر رابووه ستم، کوردستان بۆمان بکه ین ساڵه )32( ئ��ه و زه حمه تیه کانی بێ و تاریک چه نده راب���ردوو که ده رده ک��ه وێ��ت له باشوری جموجۆڵه ئ��ه و تائه وکات ه��ی��واب��ووه . ک��وردس��ت��ان��ی��ش س���ه رک���وت���ک���راب���وو، ئ���ه وان���ه ی هێشتا ئه وانیش ب��وون سه رهه ڵدانیش خه ریکی بوون رزگارکردن خۆ و خۆکۆکردنه وه خه ریکی بۆیه ،)1975( تێکشکانی له کاریگه ریه کانی راستیه که ، بوو بێده نگ کوردستان بڵێین ئه گه ر چونکه هێشتا بزوتنه وه ی کۆمه ڵه ی ره نجده ران و

ئه وانی تریش له سه ر بێشکه ده رنه که وتبوون. کۆتایی شه سته کان و سه ره تای سااڵنی حه فتا خوێندکارانی ب��زوت��ن��ه وه ی گ��ه رم��ی س��ه رده م��ی فه ڕه نسا، خوێندکارانی به رێبه رایه تی بوو جیهان ناوینیش، رۆژهه اڵتی بۆ هاویشتبوو په لی ئه مه

ب��ۆی��ه ل��ێ��ره ش گ��ه رم��ه ی ت��ێ��ک��ۆش��ان و چ��االک��ی چه پ خوێندکارانی به تایبه تی بوو خوێندکاران و دیموکرات، ئیتر ره وش گه یشتبووه ئه و ئاسته ی هه رێمیه کانیش پاشڤه ڕۆ و جیهانیه کان زلهێزه ب��ی��ری��ان ل����ه وه ده ک������رده وه چ���ۆن ئ���ه و ج��م��وج��ۆڵ��ه گه نجانه یه خراپ که ن و له ناوی به رن. جموجۆڵی وه ک گه وره کانی له شاره تورکیا خوێندکارانی زیاتر له هه رشوێنێک ئه سته نبۆڵ و ئ��ه ن��ق��ه ره ئه و خوێندکاره وای کردبوو ئه مه ش به گوڕتربوو کوردانه ی که بۆ خوێندن رووده که نه ئه و شارانه ئاشنایه تی و جموجۆاڵنه ئه و ناو ده که ونه ئه وا پ���ه ی���دا ده ک�����ه ن ل���ه گ���ه ڵ ه����زری چ��ه پ��گ��ه ری و له الیه کی ده ن��اس��ن. ئه وکاتیش شۆڕشگێڕانی فه له ستین گه لی تێکۆشانی گ��ه رم��ه ی تریش زیاتری گه رمایی زایۆنیزم زولمی له به رامبه ر مرۆڤ بۆیه خوێندکاریه کان. به جواڵنه وه ده دا ناوی له باکور کورد رێبه رانی له زمانی زۆرجار ئه و چه پی و خوێندکار تورکی شۆڕشگێرانی هاوڕێیانی و ده نیز گێچمیش وێنه ی سه رده مه ی و هه روه ها ئیبراهیم قه په قایه و زۆرێک له وانه ی داب���ووه ج��ۆش��ی��ان تێکۆشانیان ب��ه گ��ه رم��ای ک��ه بۆ په یامه که یان چونکه ک��وردی��ش، گه نجانی گه لی کوردیش برایه تی و پێکه وه ژیانی یه کسانی سێداره په تی له به رده م گێچمیش ده نیز تێدابوو، ئیمپریالیزم، و داگیرکه ر بمرێ ده ک��ات ه��اوار هه ربۆیه ت��ورک. و ک��ورد گه لی برایه تی بژی سه ره تای ده ست پێکردنی تێکۆشانی کورد له ژێر شۆڕشگێڕانی و چه پگه ری ه��زری کاریگه ری تورک دایه ، خودی به ڕێز ئۆجه النیش ئه و قسه یه

ده کاته وه . پشتڕاست له سه ر )1978( له په که که به فه رمی راسته ده ستی کۆمه ڵه گه نجێکی خوێن گه رم دامه زراوه ، به اڵم قۆناغێکیش هه یه به رله وه ئه ویش سه ره تای بۆیه دامه زراندن. به کۆنگره ی تاگه یشتن حه فتا )1972( له ساڵی پێویسته کرداری به شێوه یه کی ساڵه شه ش ئه و چونکه ده س��ت، بگرینه ب��ه دواوه په که که ته نها ئه گه ر بۆیه بناغه دانه رن، ساڵی که م ئ��ه وا هه ڵسه نگێنین ف��ه رم��ی��ه وه ب��ه م��ێ��ژووی ده مێنێت. له بنه ڕه تدا ده توانین ناوی بنێین سااڵنی خۆئاماده کردن بۆ ماره سۆنه درێژه که ، یان سااڵنی یان ئایدیۆلۆژی، و فکری قوڵکردنه وه ی خۆ پێناسانه ئه و هه موو جه ماوه ر، ب��ه ڕووی کرانه وه چه وت نین، چونکه ئه و بزوتنه وه یه هێشتا ناوێکی

بزوتنه وه یه کی وه ک زی��ات��ر نیه ، دی��اری��ک��راوی یه که میه وه ک��ه س��ی ب��ه ن��اوی ی��ان خ��وێ��ن��دک��اری ته له به کان ده ڵێن خه ڵکدا له ناو بۆیه ده ناسرێت.

ئاپۆچیه کان. یان له په رتووکه که ی بایکیش جه میل به ڕێز وه ک ل��ه ئ��اگ��ردا ده ڵ��ێ��ت: ناکرێت ب��ه ن��اوی م��ێ��ژووێ��ک م��ێ��ژووی پ��ه ک��ه ک��ه و م��ێ��ژووی س���ه رۆک ئاپۆ دام��ه زرێ��ن��ه ری چونکه جیابکه ینه وه . له یه کتر هه ر که ئ��ۆج��ه الن ع��ه ب��دواڵ به ڕێز بزووتنه وه که خوێندنی ل��ه س��ه رده م��ی و الوێ��ت��ی ل��ه ت��ه م��ه ن��ی ک��وردی به ئاپۆی خوێندکاران له ناو زانکۆیی حه یده ر عه لی زمانی له سه ر ده ناسرێت، ئورفه ی ئۆجه الن، هاوڕێیانی له کۆنترین یه کێک قه یتان له نوسراوێکدا باسی چۆنێتی ناسینی له گه ڵ به ڕێز ئۆجه الن ده کات و ده ڵێت یه که م جار ناوم له لیستی زانسته زان��ک��ۆی وه رگ��ی��راوه ک��ان��ی خ��وێ��ن��دک��اره سیاسیه کان بینی له ریزی )17(یه م دابوو پرسیمان ئاپۆی ئه مه وتیان وه رگ��ی��راوه ؟ لێره کێیه ئ��ه وه کوردی ئورفه ییه ، هه مان وته پرۆفیسۆری تورک یاڵچن کوچه کیش له په رتوکی داستانی ژیانه وه دا ناسینی بێ ناکرێت بۆیه ده کاته وه . پشتڕاستی له دایکبوونی شوێنگه ی و ئۆجه الن که سایه تی و چۆنێتی یاخیبوونه کانی له به رامبه ر سیسته می خ��ێ��زان و ک��ۆم��ه ڵ��گ��ا، ئ���ه وا ل��ه ی��اخ��ی��ب��وون��ه ک��ه ی داگیرکه رانی و جیهانی سیسته می له به رامبه ر تێکۆشانی له ئه نجامی تێناگه یت. کوردستانیش )38( ساڵیشدا تێده گه ین راستی رابه رایه تی به ڕێز بزوتنه وه ی کردنی رابه رایه تی راستی ئۆجه الن رابه رایه تی هه مانکات زه حمه تکێشه ، ک��وردی ک���ردن���ی گ���ه الن���ی رۆژه����ه اڵت����ی ن���اوی���ن و ئ��ه و له کوردستان خۆیان که جیهانیانه یه تێکۆشه ره ئه و هه موو تریش له الیه کی قوربانی. کردۆته له به رامبه ر ک��ه گه له کۆمانه ی و پیالنگێڕی )15( گه له کۆمه ی به تایبه تیش کراون به ڕێزیان پشتڕاستده کاته وه بۆ ئه وه مان )1999( شوباتی ک���ه ه���ێ���زه پ��ی��الن��گ��ێ��ڕه ک��ان��ی��ش ب���ه ق���ه د ئ����ه وه ی به هه بوونی پێویستیان ئ��ازادی��خ��وازان و ک���ورد پێویستیان ئه وانیش شێوه ش به هه مان ئۆجه النه ، بۆیه له ناوبردنی ئۆجه النه ، یان به بێکاریگه رکردن ناتوانین هه روا به ساکاری به چه ند وتنێکی کورت به سه ر رووداو دیاریده ی رێبه رایه تی له کوردستاندا بچین، چونکه گه وره ترین کێشه ی کورد کێشه ی ئ���ه وه ی ک���ورد هیچ کات ل��ه ب��ه ر رێ��ب��ه رای��ه ت��ی��ه ،

ن��ه ک��ردۆت��ه وه ، ق��ورب��ان��ی��دان سڵی ل��ه م��ان��دوب��وون و و فه لسه فه خ��اوه ن رابه رێتێکی نه بوونی ب��ه اڵم ماندبوونه کانی ک��ردوه وای ئایدیۆلۆژیا و هزر به ڕێز له رێبه رایه تی ئ��ه وه ی ن��ه گ��ات، به ئه نجام سه رکرده یه کی ئه وه ی له گه ڵ ده یبینین ئۆجه الن خه ریک شۆڕشه وه درشتی و به ورد و مه یدانیه ده ب���ێ���ت، ه��ه م��ان��ک��ات خ��ۆش��ی خ�����اوه ن ف��ک��ر و گه واهیده ری په رتوکه کانیش هه موو فه لسه فه یه ،

کۆمه اڵیه تین. فه یله سوفێکی ل��ه ب��اش��وری ک��وردس��ت��ان خ��وێ��ن��دک��اران��ی گه نج له ئه نجامدا ب��ه اڵم ده ک��رد، به جموجۆڵ ده ستیان و مه الکان شێخ و ده رب��ه گ و ف��وداڵ راده ستی رێبه رایه تی قه یرانی رووب��ه ڕووی بۆیه ش ده ک��را،

بووینه وه . ده توانین ئاماژه به وه بکه ین که په که که له ناو ئه نجامداوه تریشی شۆڕشی چه ندین شۆڕشدا خ��وێ��ن��دن��گ��ای ن���اوه ن���دی زی��ن��دان��ک��ردن��ه وه ک؛ باڵوه پێکردنی ژن، ئ���ازادی ش��ۆڕش��ی ش���ۆڕش، چه مکی ن��اس��ان��دن��ی و ده س��ت��ک��رده ک��ان س��ن��وره س��ی��اس��ی ش��ۆڕش��ێ��ک��ی ه��ه ڵ��گ��ی��رس��ان��ی واڵت، داگیرکه ری، پایته ختی له ناوه ندی دیموکراتی ئه مه دیموکرات، و ئازاد به راگه یاندنی ب��ره ودان پاراستنی له تێکۆشانی قه ڵه مبازی چه ندین و و )1(ی ئابی )1984( وێنه ی )15(ی ره وای حوزه یرانی )2004( و )ا(ی حوزه یرانی )2010(

پێشخستووه . ئ��ه ن��ج��ام ده گ��ه ی��ن��ه ئ��ه و ش��رۆڤ��ه ی��ه ی ک��ه ئیتر گروپێکی ی��ان سیاسی پارتییه کی پ��ه ک��ه ک��ه چه کدار نییه ، به ڵکو بووه به پێشه نگی بزوتنه وه ی ک����ورد، چونکه گ��ه ل��ی دی��م��وک��رات��ی و ئ����ازاد په که که پارتییه ک نییه بۆ ده سه اڵت هه وڵبدات، کۆنفیدرالیزمی سیسته می پێشه نگایه تی به ڵکو

دیموکراتی ده کات.نوێدایه شۆڕشێکی ل��ه ب��ه رده م په که که ئێستا ئ���ه وی���ش ش���ۆڕش���ی چ���اره س���ه ری���ه ، چ��ون��ک��ه ی��ان ئ��ه وه ت��ا ده ب���ێ پ��رس��ی ک���ورد چ��اره س��ه ر بێت یان ئ��ه وه ی بۆیه ده ب��ێ��ت، مێژوو مه حکومی ئ��ه وه ت��ا شۆڕشی ئه ویش ده خ���وازرێ له په که که ئه مڕۆ شۆڕشی چۆن په که که باوه ڕده که م چاره سه ریه ، به هه مان ت��ه واوک��رد به سه رکه وتوویی ژی��ان��ه وه ی شێوه ش شۆڕشی چاره سه ریش به ئه نجام ده گه ینێت.

serhengaw@yahoo.com

)32( ساڵی سه خت، به اڵم شکۆدار

هه موومان له به شێک له عه داله ت به رپرسیارین

وه اڵمێک بۆ کاک میران عوسمان

تۆزێک بخوێنیه وه ..خراپ نیه !!مامۆستایان هه ڵبژاردنى ئ������ه و ده رف�����ه ت�����ه ی�����ه ک��ه به هه ند ده بێت مامۆستایان وه ری��ب��گ��رن و ه��ۆش��ی��ار بن دۆخ��ه ل��ه و تامامۆستایان ب��ێ��ت، رزگ����اری����ان دژواره چونکه مامۆستا ئه و چینه پێشڕه و ک��ه رۆش��ن��ب��ی��ره ی��ه و س��ه رک��رده و زان��ا و دان��ا وه ک ده ک��ات دروس��ت ته کنۆکڕات خه ڵکى و خۆى پشتى و ده ور هه میشه وه هایه مۆمێک روناک ده کاته وه به سوتان و سه رف کردنى ته مه نى ده کات. عه داله ت ئه لفوباى فێرى مندااڵن خۆى مامۆستا ئه و توێژه یه که ده بێت پێش هه مووکه س و س��ه رن��اع��ه دال��ه ت��ى بخاته په نجه ب��ێ��ت��ه وه وری���ا ئه وه فێرى نوێ ن��ه وه ى و مندااڵن ناحه قیه کانى

ب��ک��ه ن ب���ه ڕوى ن��اع��ه دال��ه ت��ى و فێرى و هه ڵشاخێن ناحه قیدا بکات ره خنه گرتنیان کلتورى ب��ه ش��ێ��وازێ��ک��ى م���ه ده ن���ى زۆر مامۆستا ئێمه ى سه رده میانه ده بێت پێش هه موو شتێک ئه و یه کێتى ناو به ندانه ى سه هۆڵ مامۆستایانى کوردستان تێک بشکێنین که )18( ساڵه ده قى ناعه داله تى رووب��ه ڕوى گرتووه له پێشدا ببینه وه گ��ه ن��ده ڵ��ى و مامۆستایاندا یه کێتى له ناو پاشان له ده ره وه و له کۆمه ڵگادا بۆ ئ��ه وه ى تاکى ک��وردى فێرى چۆن که بکه ین کلتوره ئ��ه و ده ستى ده س��ت��او به دیموکراتى له ناو له پێشدا بکات ده سه اڵت یه کێتى مامۆستایاندا، چونکه خ����واى گ�����ه وره ده ف���ه رم���وێ���ت ویستى م���رۆڤ )ه��ه ت��اوه ک��و بگۆڕێت دۆخ���ه ئ���ه و ن��ه ب��ێ��ت ک��ه ب��ه رۆک��ى گ��رت��وه خ��وداش گۆڕینى ب��ۆ ن���ادات یارمه تى ئایه ته وه ل��ه م ئێمه ئ��ه ودۆخ��ه (

و بکات م��رۆڤ کار ده بێت فێرده بین که ئ��ه وه هه وڵ بدات بۆ ئه وه ى ئه و دۆخه دژواره بگۆڕێت

که روبه ڕوى بووه ته وه .عه لى( )به ختیار مامۆستایان وه ک ئێمه ش به شێک له دروستکردنى به رپرسیارین وت��ه ن��ى: ل��ه وع��ه دال��ه ت��ه ى ک��ه ده ب��ێ��ت ب���ه دى ب��ێ��ت ل��ه ن��او کۆمه ڵگه دا و ئه رکمانه کار بۆ به دیهاتنى بکه ین به و لیست و الیه نانه ى که به ده نگ دان ئه ویش و ده ک��ه ن مامۆستایاندا له هه ڵبژاردنى به شدارى که بکه ین ئه خالقیه به رپرسیارێتیه به و هه ست له ئه ستۆمانه و نرخ و به هاى ده نگه کانمان بزانین، ناعه داله تى و گه نده ڵى گۆمى بتوانین ئێمه ش بشڵه قێنین و نیشانى بده ین که چیتر مامۆستایان ناچنه وه ژێر چه ترى ناعه داله تى، چونکه مرۆڤ مامۆستاش و گه ریه له نوێ ح��ه زى به سروشت له به دیهێنانى به رپرسه ئه خالقى ئه رکێکى وه ک

ئه و نوێ گه ریه .

له ژماره )32(ى رۆژنامه ى به ڕێزێک ئازیزدا )چه تر(ى که عوسمان م��ی��ران ب��ه ن��اوى راسته قینه ى ن��اوى نیه دی��ار خ��ۆی��ه ت��ى ی��ا ک��ه س��ێ��ک��ى ت��ره و ئ���ه م ن����اوه ى ب��ه ک��اره��ێ��ن��اوه س��ه روب��ه ر ب��ێ له نوسینێکى هێرشێکى ن��زم��دا ئ��اس��ت و ناڕه وا و توندى کردۆته سه ر و به هه ڵوێست هونه رمه ندى کاک گه له که مان ناسراوى کوێرم شه لم چه پ و راس��ت و مه جید بورهان دیاره له نوسینه که شى و که وتوه به ناو ناپارێزم براده ره یه که م جاره شت ده نوسێ و هێشتا ئه م بێى و ئه لف فێره به باشى و ن��وس��ه ره فه ریکه به پارێزه رى کردوه له الیه ک خۆى نه بووه نوسین ل��ه الی��ه ک��ى تریش زه ک��ه ری��ا و ک���ازم س��اه��ی��ر و که ده کات ده سه اڵته له م به رگرى سه رسه ختانه کردوه وه سفى به گه نده ڵ مه جید بورهان کاک به و گرتووه گ��ه ردى میرانه کاک ئه م دڵى و بێت. میران ناوى به ڕاستى ئه گه ر ئه وه قسانه به خۆشه ویستى تۆ زه که ریایه ى ئه و برا کاکى تا خۆى کاتى راسته داده نێی ئێره ى گه نجانى راده یه ک خۆشه ویست بوو، به اڵم زه که ریا ئێستا بازرگانه نه ک هونه رمه ند و زیاتر خه ریکى کارى ره واجه ى ئه م به ڕێزیشتان زانیارى بۆ بازرگانیه ده توانى سه ردانى تۆمارگاکان و نه ماوه جارانى بکه ى و بزانى دووایین ئه لبومى چه ند فرۆشراوه و چه ند ماوه . که باسى کازم ساهیریش ئه که ى له ترسى مه رگى به قسه ى جه نابت کاتى خۆى و خۆى و خێزانه که ى بووه گۆرانى به سه ر سه دامى ده رده خ��ه ن وا قسه کانت ئ��ه وا وت��وه دیکتاتۆردا که جنابت له نزیکه وه ماڵى کازم ساهیر ده ناسى له مابه ینتان خیزانیش هاموشۆى له وانه شه و باداواى هه بێت، ئه گه ر وایه النى که م پێى بڵێ لێبوردن له گه لى عێراق بکات که سااڵنێکى زۆر هه ڵده دا دیکتاتۆرى سه دامى بااڵى و به ژن به لێنه گرێ ڕه خنه ى تر که سى له مه وال ئه وه ى بۆ

ده ڵێى که نه گیرێ. پێ دڵ��ت و س��ه ر ت��ۆش و دیاربا به عس سه رده مى ئه گه ر بورهان کاک وه ک ئه وانى تر گۆرانى بۆ به عس ده گوت دیاره ده زانى الیه گه رنا چۆن جه نابت عیلمى غه یبى هونه رمه ندانه ى ئ��ه و زانیاریت بۆ ئه کرد واى ه��ه ڵ��ده گ��وت به عسیه کانیاندا ب��ه خ��ۆى ک��ات��ى ئاهه نگه کانیان م��ه راس��ی��م��ه ک��ان و ل��ه ب��ۆن��ه و بونه ته وه ئێستا ئ��ه وان��ن ه��ه ر ده دان ج��ۆش ب��ۆ هه رێمه ئه م گه نده ڵه که ى ده سه اڵته زوڕناژه نى کاتى چ��ۆن ب��وره��ان ک��اک وه ک که سانى و

خ�����ۆى س�����ه ری�����ان ب��ۆ به عس شۆڕ نه کرد و مرۆڤانه ن ئه و هه مان ک���������ه ئ����ێ����س����ت����اش ه�����ه ر س�����ه رب�����ه رز و ب����ه ه����ه ڵ����وێ����س����ت و ه�������������ه رده م ل����ه ن����او له ڕیزى و ج��ه م��اوه ر ده بینرێن ج��ه م��اوه ر م��اس��ت��اوچ��ێ��ت��ى و ن�������ازان�������ن ب���ۆی���ه ف���ه رام���ۆش ک���راون ده س���ه اڵت���داران���ى و ئاوریان هه رێمیش ب��ه وه ش لێناده نه وه هه ڵوێستى ب��اج��ى ش��ه ره ف��م��ه ن��دان��ه و که پڕشه هامه ته ک����اک ب���وره���ان و بوێر مرۆڤه و س��ه رف��رازه ک��ان��ى ئ����ه م ن��ی��ش��ت��م��ان��ه ده ی�������������ده ن ک��ه ت������اوان������ب������ارى ده ک����ه ى گ��وای��ه م����������وچ����������ه ى ه��ون��ه رم��ه ن��دان وه رده گ������������رێ واب�����زان�����م ئ���ه و

س��ه ده ق��ه ى و خێر وایتێگه یشتوى ت��ۆ موچه یه له میراتى ی��ا به خه ڵک ده ی���ده ن مه سئوله کانه ب��ۆی��ان ج��ێ��م��اوه و وه ک زه ک����ات و ب��اوک��ی��ان��ه ئه زیزم خه ڵک، به سه ر ئه که ن دابه شى سه رفتره ئامۆژگاریت ی��ه ک ته نیا م��ن م��ی��ران ک��اک فێرکه خ��ۆت و بخوێنه ره وه هه ندێک ده ک��ه م، ک��ه راب��ێ��ی ل���ه م���ه ودوا ب��اب��ه ت��ى ش��ی��او و شتى ب���اش و زان��س��ت��ی��ان��ه و ب��ه ب��ای��ه خ ب��ن��وس��ى که خ��وێ��ن��ه ر ش��ت��ى ل��ێ ف��ێ��رب��ێ، ئ��ه گ��ه ر واب��ک��ه ى خ���راپ ن��ی��ه ، ل��ه گ��ه ڵ دن��ی��ای��ه ک رێ���زم ب��ۆت.

سه ردار ستار

عوسمان هورمزیار

جه بار ئه حمه د

ساڵی یه که م ژماره 33

دووشه ممه 2010/11/29

15

هه مه ڕه نگ

ن/ د.عه لى ئه سغه ر که یهان نیا و.له فارسیه وه / ژیال ئیبراهیمى

بۆ بڕیاردانێکى درووست وگونجاو پێویسته ئه م حه وت خاڵه له به رچاو بگریت:بن، بین ڕه ش بن، ترس تووشى بڕیاردان له کاتى ئه گه ر ترس/ به ڕێگه نه دان 1ــ تواناى ئه نجامدانى کارێکتان نییه هیچکات ناتوانن هیچ کارێک ئه نجام بده ن، ئه گه ر به تێڕوانینى پۆزۆتیڤ بڕوانینه لێهاتوویه کانى خۆمان وهه وڵ بدرێت په ره ى پێ بده ین،

ئاکامێکى دڵخوازى لێ ده که وێته وه .2ــ له ئه نجامى بڕیاردان مه ترسن/ ئه گه ر له ئه نجامى ئه گه رى هه ڵبژاردنى خۆت ترست پرۆژه کانمان، له سه رنه که وتنى بیرکردنه وه ده ده یــت، له ده ست بڕیاردانت تواناى هه بێت، ده بێته هۆى هاتنه ئاراى به ربه ست. هه ر بیرێک بۆ ئه نجامى قۆناغێک ده بێ ده ست پێ

بکات و پێشمه رجى هه ر ده ست پێکێک، بڕیاردانه .3ــ بڕیارى خۆتان مه گۆڕن/ بڕیارى خۆتان هه تا ئه و کاته ى به ته واوى دڵنیابوون ناڕاسته مه یگۆڕن، که سێک به رده وام هه ر جارێک له سه ر ڕایه که هیچکات سه رکه وتوو نابێت،

بۆ ئه نجامدانى هه ر کارێک ئارامگرتن و له خۆبردوویى پێویسته .جار هه ندێ پاشگه زبوونه وه و هیواى بێ هیوایى/ بێ هزرى له گه ڵ به ربه ره کانێ 4ــ له سه ره تاى هه ر هه نگاوێک قورس دێته ڕێگاتان، هه رگیز رێگه به م جۆره دوودڵى و بێ هیوایانه مه ده ن، چونکه بناغه ى خه یااڵت سستى و بێ هیواى له ناختان دروست ده کات

وه کوو ماده یه کى ژه هراوى هیواکانتان له ناو ده بات.5ــ هه ر خۆت بڕیار بده / بڕیارێک به خواست و ویستى خۆت نه بێ له الیه ن که سانى تره وه بێت، بێ ئاکامه و هه ر چه نده ش له ناکاودا سه رکه ووتوو بێت، دڵ خۆشکه ر نییه ، چونکه

بڕیارى خومان نین هى خه ڵکى دیکه ته نیا ده توانن رۆلى رێنوینیکه ر ببینن. و نابێت بدرێت سه رکه وتوو زوو بیرکردنه وه به بێ بڕیاریک بڕیار مه ده / 6ــ به په له یان ئه نجامێکى لێشین نابێت به خواستى ئێمه بێت. بڕیاردانى به په له ته نها خۆمان ده خه ینه ناو گیژاوه وه . ته مه نى ئێمه ى مروڤ زۆر کورته ، نابێت به بڕیاردانى ناڕاست ده رفه ته کان

له ده ست بده ین .7ــ ئینکارو سه ره رۆ مه بن/ له پاش ئه وه ى به هه ڵه ى خۆتان زانى، ئینکارى بخه نه الوه و هه وڵ بده ن هێزى دووباره بیرکردنه وه له بڕیاره کانى خۆتان په ره ى پێ بده ن. بڕیاردان قۆناغێکه

نابێت به دوودڵیه وه بڵیین هه موو شته کان ته واو بووه .

له حاڵه تی بریتییه ڤایرۆسه وه به هۆى جگه ر هه وکردنی هه وکردنی جگه ر به هۆی ڤایرۆسی )hepatitis( که چه ند

.)A، B، C، D، E( جۆرێکه به پێی جۆری ڤایرۆسه کهجگه ر فه رمانه گرنگه کانی:

سک، راستی الی ســـه ره وه ی به شی ده که وێته جگه ر پاوه ند. سێ ده گــاتــه پێگه یشتوو له که سێکی کێشه که ی کاره گرنگه کانی )پاکراگرتنی خوێنه له گۆڕینی مادده ی کیمیاوی زیانبه خش بۆ مادده ی بێ زیان، دروستکردنی پرۆتین، پاشه که وتکردنی شکر و چه وری و ڤیتامینه کان تا له کاتی پێویست بۆ شوێنێکی تری له ش به کاری بهێنین، دروستکردنی خوێن(.کاتێک گیرسانه وه ی بۆ خوێنمه یین فاکته ره کانی که جگه ر تووشی هه وکردن ده بێت ئه م فه رمانه گرنگانه ی تێکده چێت یان له ئیش ده که وێت به پێی توندوتیژی حاڵه ته که

)C،B،A( نیشانه کان ده رده که ون، جۆره باوه کانی برتین لهA) HERATITIS1ـ

هه وکردنی )HVA( به ڤایرۆسی تــووشــبــوون بــه هــۆی ئه مجۆره زۆر خێرا و کورته و هه رگیز نابێت به درێژخایه ن. که لوپه لی پیسبوونی له رێگه ی ئه مجۆره گواستنه وه ی تووشبووه که وه ده بێت که له الیه ن که سێکی تره وه به کارده هێندرێت وه ک به کارهێنانی که وچک و به رداخ و هه ر پارچه یه کی تر که لیکی به رکه وتبێت. )واته لیک یه کێکه له هۆکاره له رێگه ی یان ڤایرۆسه که ( گواستنه وه ی بۆ ترسناکه کانە

ده ستی پیس و ناخاوێنه وه ده گوازرێته وه . یان خێزاندایه . له سنوری ئه مجۆره گواستنه وه ی واتــه به رێگای به کارهێنانی که لوپه لی پاکنه کراوه ی چێشتخانه کان له دانسازه )کــه ددان. پزیشکی ئامێری به کارهێنانی یــان الکۆاڵنه نایاساییه کان زۆره ( چونکه زانیاری هه ڵگرتنه وه و

ته عقیمکردنی که لوپه ل نازانن و به ناخاوێنى به کاردێنن. B) HEPATITIS2ـ

پێی کــه )B )hvb به ڤایرۆسی تــووشــبــوون بــه هــۆی خوێنه وه به هۆی واته )Serum hepatitis( ده وترێت به م ده رکه وتووه تازه کاندا له توێژینه وه هه روه ها ده گوازرێته وه .

رێگانه ی تریش ده گوازرێنه وه .ـ کۆنتاکتى سێکسى

تر که سێکی به خوێنی پیسبوو ده رزی به کارهێنانی ـ به تایبه ت ئه و که سانه ی ئالوده ی ماده هۆشبه ره کانن و به سرنج

و ده رزی وه ری ده گرن.ـ له رێگه ی خوێن وه رگرتن له حاڵه تی رووداوی کتوپڕ و ئه و نه خۆشیانه ی مانگانه خوێن وه رده گــرن )هیمۆفیلیا( له کاتی

پرۆسه ی شتنی گۆرچیله کان. ـ گواستنه وه له دایکه وه بۆ کۆرپه که ى یان له ڕێگه ى ئامێرى

درووستکردن و نه خشاندنى تاتۆ و گوێ سمین.ـ به کارهێنانى که لوپه لى پاک نه کراوه ى پزیشکى ددان.

ئه گه رى و درێژخایه ن به هه وکردنى ده بێت )B( جــۆرى تێک شکاندنى خانه کانى جگه رى هه یه و ده گاته قۆناغى به مۆم بوونى جگه ر و تواندنه وه ى جگه ر، دوا قۆناغى ئه بێت

به شێربه نجه ى جگه ر. C) Hepatitis 3ـ

به هۆى توشبوون به ڤایرۆسى )hvc( که به هه مان شێوه ى )b( ده گوازرێته وه .

ئه وکه سانه ى که مه ترسى توشبونیان زۆره وه ک )کارمه ندى نه خۆشخانه کان و پزیشکى ددان، ئه و که سانه ى که کۆنتاکتى سێکسیان زۆره ، ئه وکه سانه ى که له رێگه ى ده رزى و ده رمانى بێهۆشکه ر وه رده گرن، نه خۆشى هیمۆفیلیایان هه یه (، بۆیه ده بێت ئه مجۆره نه خۆشانه به وریایی مامه ڵه یان له گه ڵ بکرێت که ئه وگروپه ى واته )high oisk group( ده وترێت پێیان که قابیلى توشبونن به م نه خۆشیه زیاتره له که سى ئاسایى ناو

کۆمه ڵگا. باڵوبونه وه ى ئه م ڤایرۆسه له وکۆمه ڵگایانه ى ئاستى هۆشیارى

نزمه )10( ئه وه نده ى کۆمه ڵگه ى پێگه یشتوه کانه . نیشانه کانى/ ماوه ى به رکه وتنى ڤایرۆسه که تاده رکه وتنى

نیشانه کان جیاوازه به پێى جۆرى ڤایرۆسه که HVA: )15 ـ 45( رۆژ

HVB: )45 ـ 160( رۆژHvc: )2 هه فته ـ 6مانگ(

زۆرکه سى توشبوو هیچ نیشانه یه کى نییه ، به اڵم ئه گه ر نیشانه کانى ده رکه وت به مجۆره یه

بریتین له )که مبونه وه و نه مانى ئاره زوى باوه کان نیشانه خــواردن، رشانه وه ، تاو به رزبونه وه ى پله ى گه رما، الواز بوون،

سک ئێشه ، هه ستکردن به هیالکى( ئه ونیشانا نه ى که متر باون وه ک )تۆخبونى ره نگى میز، کاڵبونه وه ى ره نگى پیسایى، به رزبونه وه ى تا، ده رکه وتنى

نیشانه کانى زه ردویى(.چاره سه ر/ له ڕێگه ى وه رگرتنى ڤاکسلین )کوتان(

له گه ڵ وه رگرتنى )Antivirus( به پێى جۆرى ڤایرۆسه که و قۆناغه که ی و توندوتیژیه که ى.

رێگرتن: له رێگه ى بنه بڕکردن و خۆپاراستن له و هۆکار و رێگایانه ى توشبوون که ئاماژه مان پێکرد، چونکه زۆربه ى ئه و

رێگایانه له م کۆمه ڵگایه ى ئێمه دا به دى ده کرێت. ئاماده کردن : کوردۆ فه ره ج

بۆ ئه وه ى بڕیارى دروست بده یت پرسی چه تر

د.ئیدریس فایه ق قه ره داغی

هه وکردنی جگه ر به هۆى ڤایرۆسه وه

له م گۆشه یه دا هه رجاره و زانیارییه کی پزیشکی له الیه ن پزیشکێکی پسپۆڕه وه ده خرێته ڕوو

ئاگاداریرۆژنامەكەمان ئاگاداری گشت الیەنەكان و

هاواڵتیان دەكات كە سكااڵ و ده رفه تی كار

بۆ سەرجەم كۆمپانیا و دامودەزگاكان و هاواڵتیان بەبێ بەرامبەر باڵو

دەكاتەوە.

ونبوونپێناسێکى ژماره )10104070(ى زانکۆ به ناوى )ژیال محه مه د نه عیم ره شید( ونبووه ، تکایه هه ر که س دۆزیویه تیه وه بیگه یه نێته پرسگه ى زانکۆى سلێمانى.

ونبوونپێناسێکى کۆمپانیاى چیمه نتۆى بازیان و دوو کارتى جیهازى )ITM( به ناوى )مازن هادى جه بار( ونبووه هه رکه سێک دۆزیوێتیه وه په یوه ندى بکات به ژماره

ته له فۆنى )07712239593( یان په یوه ندى بکات به کارگه وه له بازیان.

پرسەپرسه و سه ره خۆشى خۆمان ئاراسته ى په یامنێرى دوزخورماتوو )عومه ر ئاواره ( ده که ین به بۆنه ى کۆچى دوایى باوکى به ڕێزیانه وه هیوادارین ئه مه دواناخۆشی

بنه ماڵه که یان بێت.ستافى رۆژنامه ى چه تر

ئاگاداری

رۆژنامه ی چه تر ده یه وێت لۆگۆی خۆی بگۆڕێت

هونه رمه ندان ده توانن پێشنیاره کانیان بۆ رۆژنامه که بنێرن

به سێ لۆگۆی هه ڵبژێردراو دیاری تایبه ت ده درێت.

Email: cetir2010@gmail.com

پرسێکی له سه ر و هه فته هه ر لێره وه ئازادانه گه رم بۆچوونی خۆتان بخه نه ڕوو.

ئێوه )راى به تایبه ته هه فته یه ئه م پرسی هه فته ى و ژنان له سه ر توندوتیژیه کان له سه ر

به ره نگاربوونه وه ى توندوتیژى دژى ژنان!؟(.

ــر، پـــارێـــزه ر و ــاهــی تــانــیــا تسکرتێرى رێکخراوى گه شه پێدانى ئافره تان: پێویسته رێکخراوه کانى ـــوارى مــافــه کــانــى ـــه ب چــــاالک لله زووترین داواکاریه کانیان ژنان له مــرۆڤ مافى و ژنــان لیژنه ى بگه یه ننه کاتدا توندوتیژیه ئــه و لــه ســه رجــه م ڕێگرتن بــۆ پــه رلــه مــان توندوتیژیه به تایبه ت و سێکسى ده رونى و جه سته یى سیاسیه کان که له به رامبه ر ئه و ژنانه دروست ده بێت

بڕیاردان. ناوه نده کانى ده گه نه ئــه ســتــێــره عــه بــدولــجــه بــار، خاوه ن ئیمتیازى تروسکه : ده نگ بـــه رزکـــردنـــه وه لـــه م هــه فــتــه یــه دا ــگ ده ن بــه تــونــدوتــیــژیــه کــان دژ هه موو به رامبه ر به رزکردنه وه یه مــرۆڤــایــه تــیــدا گه یشتنى لــه پــێــش ئــاســتــه نــگــیــه کــان به گه وره ترین شه ره فمه ندى و داواى مافى ژیانکردنێکى و ده زانین به مرۆڤ خۆمان ئێمه ئه گه ر ئازادانه یه ، ئازادیه کانه وه ین و مرۆڤایه تی داهاتووى به ته نگ توندوتیژیه کان له به رامبه ر مرۆڤایه تى ته واوى ده بێت

ناڕه زایه تى ده رببڕن و هه وڵى نه هێشتنى بده ن.دیمه ن رانیه یى، رۆژنامه وان: ــه لـــه بـــه رامـــبـــه ر ئـــه و ــت ــس ــوی ــێ پهــه ڵــوێــســتــه ى ســـه رۆکـــى هــه رێــم بــۆ ئــازادکــرنــى کــه ســانــى وه ک )ســالــه مـــوزه لـــى( کــه بــکــوژى

ئه م پێشه نگایه تى نه بین، بێده نگ خوشکه دوو ــه واوى ت و کــوردســتــان له هه رێمى کــه سیسته مه ى پێوانه کانى و ئه خالق و یاسا بااڵده سته جیهاندا رێزیک و هیچ نوسراوه پیاو به ئه قڵیه تى کۆمه ڵگا پێداچوونه وه یان له مڕۆدا پێویسته ناگیرێت لــه ژن

بکرێت. بۆ خه باتى پاڵپشتى ده الک، دیارى زیاتر خه باتیان پێویسته و ژنانم سیمیناره کانیان و بــێــت فــــراوان ــر بــێــت و راگــه یــانــدن زیــاتــر ــات زیبه گشتى پیاوان و پێبده ن بایه خى به رگرى له مافه کانى ژنان بکه ن و بکوژانى ژنان که سانى وه ک )ساله موزه لى( رێگه

نه درێت له ژێر هیچ ناوێکدا ئازاد بکرێت. نــه جــیــبــه عـــومـــه ر، ئــه نــدامــى پارتى ئــازادى ژنانى ئه نجومه نى چاره سه رى دیموکراتى کوردستان: رۆژى به ره نگاربونه وه ى توندوتیژى نیه هه فته یه ک ته نیا ژنان دژى و توندوتیژى له سه ر ژنان رۆژانه به رده وامه به تایبه ت له م هه رێمه ، ئێستا ده نگى ناڕه زایه تى زیادى کردوه ، ــه وه گوێى ــه اڵم نــاڕه زایــه تــیــه کــان لــه الیــه ن ده ســه اڵت بپێویسته هۆشیارترن، له ئێستادا ژنــان لێناگیرێت، بۆ ده ســه اڵت سه ر بخه نه تافشار بن هۆشیار زیاتر

مافه کانیان. به ده ستهێنانى شاعیر، ژاژڵــه یــى هــه ڵــوێــســت ــیــن کــــرداره کــــان ــرب ــێ ــویــســتــه ف ــێ پهه ڵه ى ژنێک له کاتێکدا بگۆڕین ــنــه وه ، یــان ــبــکــه ی ـــۆى راســت کـــرد برێــگــه نــه ده یــن هــه ڵــه کــه رووبــــدات، ســیــفــات بــگــۆڕیــن نــه ک مـــرۆڤ لــه نــاوبــه ریــن یــان

بکه ین. له به رامبه ردا توندوتیژى

پرسی چه تر، پانتاییه که )چه تر( بۆ گوزارشتکردنی رای ئێوه ی هاواڵتی ره خساندووه تائازادانه لێره وه هه ر هه فته و له سه ر پرسێکی گه رم

بۆچوونی خۆتان بخه نه ڕوو.

کتێبی )ژیانسازى -

چه ند وانه یه ک بۆ باشتر ژیان(

که وتووه ته کتێبخانه کانه وه

و کۆمه ڵێک بابه تى

گه شه پێدانى مرۆیى

له خۆگرتووه .

کتێبێکی لێکۆڵینه وه یه

له سه ر، راپۆرتى هاوسه رگیرى به زۆر، ژیان و چاره نوسێکى

دژوار، له الیه ن )ئه شنێ جه بار، کاروان مه هدى( و به سه رپه رشتى زانستى و راوێژ

له گه ڵ په یمانگاى نێوده وڵه تى بۆ

یاساى مافه کانى )IHRLI( مرۆڤ

ئاماده کراوه .

ژماره‌ی‌متمانه‌خاوه‌ن‌ئیمتیازسه‌رنوسه‌ردیزاینچاپ‌و‌باڵوکردنه‌وه‌راوێژکاری‌یاساییناونیشان

تیراژ

212

که‌مال‌حه‌سه‌ن‌حه‌مه‌ره‌زاکاروان‌ساالر

ناوه‌ندی‌گرافیکی‌رۆژیارچاپخانه‌ی‌ره‌نج

سیروان‌ئه‌حمه‌د‌حامدسلێمانی‌گه‌ڕه‌کی‌عه‌لی‌ناجی‌

07710299753 - 07480179510

5000cetir2010@gmail.comcetir2010@yahoo.com

Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da kodebînewe

WWW.Chatrpress.com No: (33) Mo.29/11/2010

ئ����������ه وه ی دوای ئ��ی��س��رائ��ی��ل رای��گ��ه ی��ان��د پاراستنی سیسته می )2015( ساڵی تا موشه کی خۆی له به رامبه ر ئه گه ری هێرشه ده ک���ات، ئ��ام��اده ئ��ێ��ران موشه کییه کانی قه ڵغانی سیسته می دان��ان��ی ت��ورک��ی��اش قبوڵ خ��ۆی��دا له خاکی ن��ات��ۆی موشه کی ئێرانی توندی کاردانه وه ی ئه مه ش و کرد له خۆیدا خ��ۆی ئه مه چونکه لێکه وته وه . دێته واتای دوورکه وتنه وه ی ئێران و تورکیا له یه کتر له هه ر بوارێکدا. هه ر بۆیه وته بێژی »ئامانج ده ڵ��ێ��ت ئ��ێ��ران ده ره وه ی وه زاره ت����ی موشه کی، پاراستنی دی���واری ل��ه دان��ان��ی له به رامبه ر له ئیسرائیل کردنه پشتیوانی هێرشه کان و له راستیدا ناتۆ به دوای هه مان

پرۆژه ی پێشتری ئه مریکادا ده ڕوات«.وه زیرانی س��ه رۆک ئه ردۆغانی که چی تورکیا به و مه رجه ی که ئه م بنکه یه ده بێ له ژێر ده سه اڵتی تورکیادا بێت، ئه م پێشنیاره ی ناتۆی قبوڵ کردووه و باس له وه ده کات ئه م بنکه یه له دژی ئێران به کار ناهێنین، به اڵم ئه م قسانه له به رامبه ر مه به ست و ناوه رۆکی ده توانێ مرۆڤ و ناگونجێت پرۆژه یه ئه م بێنێت. ناوی هه ڵخه ڵه تێنه ر لێدوانی وه ک واته ئه و قسانه ی وته بێژی ده ره وه ی ئێران تا

راده یه ک راسته و له جێی خۆیدایه .که ئه وه یه باسه شایانی لێره دا ئ��ه وه ی ب��ه م��ش��ێ��وه ی��ه ق��ۆن��اغ��ێ��ک��ی ت��ر ل��ه م��ێ��ژووی ده ست تورکیادا و ئێران په یوه ندییه کانی پێده کاته وه ، مێژوویه ک که وه ک سه رده می پ��ادش��ای عۆسمانی پ��ادش��ای س��ه ف��ه وی و س��ه رده م��ه دا ل��ه و چونکه ده بێته وه . دووب���اره و مه زهه ب شیعه ئێرانی نێوان ناکۆکی تورکیای سوننه مه زهه ب ده گاته به رزترین له شه ڕی )چ��اڵ��دوران(دا گه یشته ئاستی و شه ڕه ئه م دوای که چی خ��ۆی. لوتکه ی به ته واوه تی تورکیا و ئێران په یوه ندییه کانی نزمیدا و ب��ه رزی له گه ڵ تائه مڕۆ و نه بڕا ئه م له سه ر ده توانین ب��ه اڵم ب��ووه ، ب���ه رده وام مێژوویی ناکۆکییه کی به بوونی بنه مایه ئ��ام��اژه بکه ین. ل��ه ن��ێ��وان ه��ه ر دوو واڵت���دا ئه وه ی وا ئه م ناکۆکییه شی قوڵتر کردوه ته وه یه کجاری داب��ڕان��ێ��ک��ی ب���ه ره و ده ی����ه وێ و ساڵه چوارسه د نزیکه ی رۆژئاوایه . ببات، عه قڵییه تی و سیسته م ده رکه وتنی له گه ڵ س��ه رم��ای��ه داری، رۆژئ���اوا ده ی���ه وێ له گه ڵ له یه کتر تورکیا و ئ��ێ��ران دورخ��س��ت��ن��ه وه ی به رێگه ی گه شه پێدان به ناکۆکییه کانی نێوان هه ر دوو واڵت و هاندانی نه ته وه کانی تورک و بۆ سه رهه ڵدان و... ئه رمنی و ک��ورد و تێکدانی باری ئه منی، دۆستایه تی هه ر دوو واڵت تێک بدات و نه هێڵێت له یه کتر نزیک ببنه وه . چونکه یه کگرتنی ئێران و تورکیا ن��ادات که هێزی ده ره ک��ی به ئاسانی رێگه بکات ناوه ڕاست رۆژهه اڵتی ده ستێوه ردانی خۆی به رژه وه ندییه کانی به گوێره ی یاخود مه سه له که یه ، روی��ه ک��ی ئ��ه م��ه بجوڵێت. ئێران و تورکیا ئه وه یه که رووه ک��ه ی تری نه یانتوانیوه له گه ڵ نوێکردنه وه ی عه قڵییه ت و سیسته می خۆیان، رێگربن له ده ستێوه ردانی هه ستیان و ل��ه ه��ه رێ��م رۆژئ����اوا هێزه کانی ب��ڕوام ن��ه ک��رد. هێزانه ئ��ه م به یارییه کانی دان تورکیا و ئێران واڵتانی ئه گه ر وای��ه به بوونی نه ته وه کانی تر له و واڵتانه بنێن و به شێوه یه کی خۆیاندا بنچینه ی له یاسای دیموکراتیک مافیان گه ره نتی بکه ن، هێزی ئه وتۆ ده ستێوه ردانێکی ناتوانێ ده ره ک���ی له رۆژهه اڵتی ناوه ڕاستدا بکه ن. به اڵم ئه وه ی پیتاندنی مافی ناوی له ژێر له ئێران ئێستا یۆرانیۆم و ئیسالمی شیعه و له تورکیا له ژێر نه ته وه په رستیدا و ئیسالمی میانه ڕه و ناوی ده کرێت، له به رژه وه ندی گه له کانی هه ر دوو ناکه وێته له هه مانکاتدا و نیه واڵت��ه ک��ه دا ده وڵ��ه ت��ان��ه وه ؛ ئ��ه و پێشکه وتنی خ��زم��ه ت��ی ئه وه ش ته نها له به رژه وه ندى واڵتانی رۆژئاوا

به تایبه ت ئه مریکادایه .

قه ڵغانی موشه کی ودوورکه وتنه وه ی ئێران و تورکیا

هێدی‌ئه‌حمه‌د

هێشتا قیڕەی قاز دێت 12لەنێوان مین و گوللەی پاسداراندا 7پەشیمانم لەتەمسیلەکانم 9

ریکالم

چاالکییه کانی پشتگیری رۆژنامەوانان لەکەمپینی )هەر ئێستا قوتابخانە بەزمانی کوردی بێته دامه زراندن(

فۆتۆەکان: فەرێق هەڵەبجەیی