chatr_72

رۆژنامه‌یه‌کی‌گشتی‌هه‌فتانه‌یه‌،‌کۆمپانیای‌چه‌تر‌ده‌ریده‌کات

به‌‌جیاوازییه‌کانه‌وه‌‌له‌ژێر‌چه‌تردا‌کۆده‌بینه‌وه‌

نرخی)750(دینار)21ی گه الوێژی 2711( دووشه ممه 2011/9/12 ژماره 72 ساڵی دووه م

نرخ:‌‌750دینار

WWW.Chatrpress.com

له پاش خۆپیشاندانه کانى )17(ى شوباته وه ژماره یه کى

زۆر بڕیار له الیه ن په رله مانى و حکومه تى هه رێم و سه رۆکایه تى هه رێمى

کوردستانه وه ده رکراوه ، به اڵم به شێکى زۆرى ئه و بڕیارانه تا ئێستا جێبه جێ نه کراون، چاودێرانیش هۆکاره که ى بۆ

هه ژمونى حزبى ده گێڕنه وه یان »جاسوسى واڵتانى دراوسێ«.

به شێکى ئه و بڕیارانه په یوه ندى به ره وشى دواى )17(ى شوباته وه هه یه ، که خۆى له نه هێشتنى ده ستى حزب له ناو ئاسایش و پێشمه رگه و سه روه ربوونى یاسا و سزادانى قه ره بوکردنه وه و خۆپیشانده ران بکوژانى که ده بینێته وه ، ت��ردا بڕیارى چه ندین و ل��ه الی��ه ن ب��ه رپ��رس��ان��ى ب��ااڵى ه��ه رێ��م��ه وه ده رکراون، به اڵم تا ئێستا به شێکى زۆرى

ئه و بڕیارانه جێبه جێ نه کراون.ک��ام��ه ران ب��ه روارى، چ��اودێ��رى سیاسی به ل��ه وب��اره ی��ه وه زان��ک��ۆ، مامۆستای و هه رێم »سه رۆکایه تى وت: )چ��ه ت��ر(ى و ئ��ه ن��ج��وم��ه ن��ى وه زی��ران و پ��ه رل��ه م��ان��ى جێبه جێکردنى له به رپرسن کوردستان

بڕیاره کان، به اڵم کێشه ى گه وره له وه دایه یه کێتى پ��ارت��ى و ئ��ێ��س��ت��اش ت��ا ک��ه ده زانن گه وره تر به حکومه ت له خۆیان ئاسایشى و ئه منى و ده زگا له به رئه وه ى هێزه چه کداره کان و پێشمه رگه و دارایی وایکردوه ئ��ه وه ش خۆیانه وه یه ، به ده ستى

حکومه ت الوازبێت«.ه��ه ر ل��ه وب��اره ی��ه وه م��ح��ه م��ه د ئ��ه ح��م��ه د، یه کگرتوى سیاسی مه کته بی ئه ندامى حزبه دوو وت��ى: ک��وردس��ت��ان، ئیسالمى ده ستێوه ردانى ئێستاش تا ده سه اڵتداره که حکومه تدا کاروباره کانى له زۆر حزبی ده که ن، ئه وه ش وایکردوه حکومه ت الواز بێت و نه توانێت وه ک پێویست بڕیاره کان

جێبه جێبکات.و وته بێژ مه جید، عه بدولستار هه روه ها کۆمه ڵی سیاسی مه کته بی ئه ندامى »هه ژمونى بۆ هۆکاره که ى ئیسالمیش حزب به سه ر حکومه ته وه ده گێڕێته وه ، که به ڕێوه ده بات حکومه ت ح��زب ئێستا تا و ی��اس��ا و ب��ڕی��ارى ب��ۆ ده رده ک��ات و هه رخۆشی زۆرجار رێگر ده بێت له به رده م

جێبه جێکردنى ئه و بڕیارانه «.له الیه کی تریشه وه ئاسۆ حاجى، ئه ندامى سه رکردایه تى پارتى دیموکراتى کوردستان له هه ولێر به )چه تر(ى وت: له کوردستان ته نگژه سیاسیه کان ره نگدانه وه یان هه بووه

ب��ڕی��اره ک��ان و جێبه جێنه کردنى ل��ه س��ه ر هه ندێکجار له جێبه جێکردنیان دواده که ون.سه رکردایه تى ئه ندامه ى ئ��ه و وت��ه ى به رێگه ى له دراوس��ێ »ده وڵه تانى پارتى: بۆیان تا موخابه راتیه کانیانه وه ده زگ��ا له ب��ڕی��اران��ه ى ئ��ه و لێناگه ڕێن ب��ک��رێ جێبه جێ کوردستانه خه ڵکى به رژه وه ندى بکرێن، به تایبه ت ئه و بڕیارانه ى کوردستان

به ره و ئارامى ده به ن«.په رله مانى ئه ندامى ع��ه ب��دواڵ، نه ریمان ک��وردس��ت��ان��ی��ش ب��ۆچ��وون��ى وای��ه ، »ئ��ه و ده رکردنى له هه یه هه رێمدا له دۆخ��ه ى بێ ب��ه ره و جێبه جێنه کردنى، و ب��ڕی��ار چونکه ده بات، گه وره مان متمانه ییه کى ده ب��ێ ح��ک��وم��ه ت ی��ان ی��اس��ا و ب��ڕی��ار ده رنه کات، یان جێبه جێی بکات، ناکرێ خ��ۆت ی��اس��ا ده رب��ک��ه ی��ت و ه��ه ر خۆشت

پێشێلی بکه یت«.به اڵم کاوه مه حمود، وته بێژى حکومه تى هه رێمى کوردستان و وه زیری رۆشنبیری، وتى: »هه موو یاسا و بڕیاره کان جێبه جێ جێبه جێ بڵێى ن��ی��ه راس��ت ده ک��رێ��ن و ناکرێن، به اڵم هه ندێکیان کاتى پێویسته و ناتوانرێ به کونفه یه کونێک ئه نجامى

بده یت«.

درێژه بۆ ل3

تایبه ت به چه تر

تایبه ت به چه تر

به رپرسێکى پارتى: ده زگا جاسوسییه کانى واڵتانى دراوسێ رێگرن له جێبه جێکردنی بڕیاره کانى سه رۆکى هه رێم و حکومه ت

پارتى چاره سه رى دیموکراتى کوردستان، ماوه یه که سه رقاڵى کۆکردنه وه ى پارت و رێکخراو و

که سایه تییه جیاجیاکانى هه رێمى کوردستانه ، داواى ئه وه ده کات

»یه کگرتنێکى نه ته وه یى پێویسته بۆ رووبه ڕووبونه وه ى ئه و پیالنگێڕیه ى

له سه ر کورد هه یه «.له مانگه ئ��ه م ن��ۆى رۆژى چ��اره س��ه رى، پارتى سلێمانى و پێشتریش له شارى هه ولێر و به غداد قسه کردن بۆ ک��ۆک��رده وه جیاجیاکانى الیه نه چۆنێتى و ک��وردس��ت��ان ئێستاى دۆخ��ى ل��ه س��ه ر ئ��ه وه ده ک��ات: ئ��ام��اژه بۆ هه ڵوێست وه رگ��رت��ن، »به یه کڕیزى و یه کێتى نه ته وه یى ده توانین ببینه

په الماردانه کانى و هێرش له به رده م ئاسته نگ ده وڵه تانى تورکیا و ئێران و سه قامگیرى ئاشتى

چاره سه رى دیموکراتیانه له کوردستاندا«.چاره سه رى پارتى سلێمانیدا کۆبونه وه که ى له ئ��ه وه ى تێدا پ��ێ��ش��ک��ه ش ک��رد و راپ��ۆرت��ێ��ک��ى ئێستا تا )1993(ه وه ساڵى له که خ��رای��ه ڕوو، باکور ئاگربه ستى له ده یان جار الیه نى کوردى ب��ه اڵم ده وڵ��ه ت��ى تورکیا وه اڵم��ى راگ��ه ی��ان��دووه ، هه ر نه داوه ته وه ، ئه رێنى به ئاگربه ستێکى هیچ له راپۆرته که دا ئه وه ش خرایه ڕوو، که به گوێره ى له تورکیا مرۆڤى مافی رێکخراوى راپۆرتى ساڵى )1994(ه وه تا ئێستا )39( جار هێزه کانى گه ریال له به رامبه ر کیمیاییان چه کى تورکیا گه ریال )437( به وهۆیه شه وه و به کارهێناوه باره ى له ئه ردۆغانیش دوابڕیارى بوون، شه هید

کێشه ى کورده وه پڕیه تى له هه ڕه شه .

به پێی یاسا و ده ستور سه رۆکی هه رێم ده بێت

لێپێچینه وه ی له گه ڵ بکرێت...ل17

ده نیز ئه حمه د هه رێم حکومه تی پێویسته

نانه ته وه یی هه ڵوێستی تێبپه ڕێنێت

گه نجان

نا ئومێدى گه نجان به ره و سه رخۆشى ده بات

مه نسور ئه حالم

له ژێر چه ترى کلتوردا

»تورکیا )39( جار چه کى کیمیایى به کارهێناوه «ریکالم

پارتى چاره سه رى داواى یه کگرتنێکى نه ته وه یى ده کات

...ل5...ل18 ...ل9

...ل14

لێپرسینه وه ی حزبی

عومه ر فه تاح ناگرێته وه

ساڵی دووه م ژماره 72

دووشه ممه 2011/9/12 - 2711/6/21

2

هەواڵ

بۆچــوون

بڕیار وایه ئه مڕۆ کۆبوونه وه ى ئاسایی په رله مانى کوردستان

ده ست پێبکاته وه ،ئه ندام په رله مانێکى ئۆپۆزیسیۆنیش

ده ڵێت: په رله مان ناتوانێت به شێوازى رابردو درێژه به

کۆبوونه وه کانى بدات و یاساکان به زۆرینه و که مینه تێپه ڕێنێت.

کاردۆ محه مه د، سه رۆکى فراکسیۆنى به ک��وردس��ت��ان په رله مانى ل��ه گ��ۆڕان )چه تر(ى راگه یاند: ئێستاى کوردستان

ناجێگیر بارودۆخێکى له ناوچه که و په رله مان بۆیه ناله باردایه ، و ئاڵوز و ناتوانێت به زۆرینه بڕیار له سه ر شته کان ب��دات، ب��ه ش��ێ��وه ى راب��ردوو پ��ڕۆژه ک��ان تێپه ڕێنێت به تایبه تى ئه و پڕۆژانه ى که به رژه وه ندى به په یوه ندى یان سیاسیین، ئێستا ه��ه رچ��ه ن��ده ه��ه ی��ه ، گشتییه وه کۆبونه وه ى نێوان ئۆپۆزسیۆن و ده سه اڵت به پێویستیمان ب��ه اڵم هه ڵپه سێردراوه ،

کۆده نگى زیاتر ده بێت.به چ��اوم��ان رۆژان��ه دا وتیشى: »ل��ه م پ��ه رل��ه م��ان ک��ه وت، باسى س��ه رۆک��ى وه ف��دێ��ک��ى ک��رد ب��چ��ێ��ت��ه ب��ه غ��داد بۆ هه رێمى بارودۆخى له سه ر وتوێژکردن

کوردستان و راوه ستانى ئه و تۆپبارانه ى که له الیه ن ئێران و تورکیاوه به رده وامى پێویسته ک��رد داوام��ان ئێمه ش هه یه ، ئه م له سه ر به غداد له کورد نوێنه رانى کوردستانى ک��ه ن��اه��ه م��واره ى دۆخ��ه خۆیان رون��ک��ردن��ه وه ى ده ب��ێ��ت پیاتێپه ڕ

بده ن«.ئه مڕۆدا کۆبونه وه ی له وت: ئه وه شى ب��اس��ى ک��ار و ب��ه رن��ام��ه ى داه��ات��وى ده کرێت چاوه ڕوان و ده که ین په رله مان پ��ه رل��ه م��ان زی��ات��ر ک��ارى ب��ه دواداچ��ون ب��ک��ات ب��ۆ ب��ڕی��اره ک��ان��ى پ��ێ��ش��و، به و ئ��اواره ک��ان ب��ه ه��ان��اوه چ��ون��ى تایبه تى

یارمه تیدانیان.

د.مه حمود عوسمان په رله مانتارى عێراق له سه ر

لیستى هاوپه یمانیى کوردستان، سه ردانى شاندى کورد بۆ به غداد

به سه رۆکایه تى د.به رهه م و سه رۆکى حکومه تى هه رێم به

دره نگ ده زانێت و پێیوایه ، ده کرا شاندى هه رێمى کوردستان زووتر

سه ردانى به غدادى بکردایه .

ئێستادا له گوایه که ب��ه وه ش، سه باره ت ه��ه وڵ��ێ��ک ل��ه الی��ه ن ده وڵ��ه ت��ى ی��اس��اوه به س��ه رۆک��ای��ه ت��ى ن��ورى م��ال��ک��ى ه��ه ی��ه بۆ تاڵه بانى، جه الل ده سه اڵتى که مکردنه وه ى سه رۆک کۆمارى عێراق و وه رگرتنه وه ى دک��ت��ۆر زێ��ب��ارى، ه��ۆش��ی��ار ل��ه متمانه مه حمود ره تیکرده وه ، هه وڵێکى له و شێوه یه

هه بێت.وتیشى: »تا ئێستا له الیه ن ده وڵه تى یاساوه که مکردنه وه ى ده رب��اره ى شتێک هیچ ده س��ه اڵت��ى س��ه رۆک ک��ۆم��ارى عێراق و ده ره وه ى وه زی��رى له متمانه وه رگرتنه وه ى

عێراق ڕانه گه یه نراوه «.

ئه ندامێکى په رله مانى عێراق، که هاوکات به رپرسى لیژنه ى

هێزه چه کداره کانیشه ، وه اڵمى لێدوانه که ى بارزانى ده داته وه

و ده ڵێت: ئێمه له گه ڵ مانه وه ى هێزه کانى ئه مریکا نین و شه ڕى ناوخۆش له عێراقدا روونادات.

ئه سکه نده ر وتوت، سه رۆکى لیژنه ى هێزه نوێنه رانى ئه نجومه نى ل��ه چ��ه ک��داره ک��ان بارزانییه وه ، لێدوانه کانى له باره ى عێراق، که وتبووى پێیوسته هێزه کانى ئه مریکا له

ره نگه بکشێنه وه ئه گه ر و بمێننه وه عێراق به رووب��دات، عێراقدا له ناوخۆیى ش��ه ڕى )چه تر(ى راگه یاند: پێویسته هێزى ئه مریکا له واده ى خۆى بکشێته وه ، هیچ پێویستمان به مانه وه ى هیچ هێزیکى تر نیه له عێراق، هێزه عێراقییه کان تواناى سه قامگیرکردن و

پاراستنى سنور و ناوخۆى واڵتیان هه یه .له گه ڵ عێراقى الیه نێکى هیچ وتیشى: مانه وه ى هێزى ئه مریکا نین و شه ڕى ناوخۆ و سوننه له نێوان عێراق له تایفه گه رى و شیعه دا جارێکى تر دووباره نابیته وه ، داواش له مه سعود بارزانى ده که ین ئاشکراى بکات شه ڕى ناوخۆ ماناى چیه ؟! هیچ ده ستێکى کشانه وه ى دواى نه و ئێستا نه ده ره ک��ى

هێزه کانى ئه مریکا له عێراق نابێت.

دواى شه ش مانگ تێپه ڕبوون به سه ر بڕیاره که ى سه رۆکى هه رێم بۆ گه ڕانه وه ى موڵک

و ماڵى گشتیی بۆ حکومه ت، به اڵم تا ئێستا له قه زاى

هه ڵه بجه ى شه هید هیچ موڵکێک نه گه ڕێنراوه ته وه ، ئه مه ش

له کاتێکدا ژماره یه کى زۆر موڵک و ماڵى گشتى له قه زاکه دا

به ده ست حزبه کانه وه یه .هه ڵه بجه ى قایمقامى ئ��ه ده��ه م، گ��ۆران شه هید له وباره یه وه به )چه تر(ى راگه یاند: بڕیاره که ى سه رۆکى له کاتى ده رچوونى هه رێم، ئێمه ده ستبه جێ نوسراومان کردووه به ئێستا تا به اڵم الیه نه کان، هه موو بۆ

ره سمى هیچ شوێنێک له و شوێنانه ى که ده ستیان به سه ردا گیراوه ، نه گه ڕێنراونه ته وه لیژنه یه کمان ئێستا بۆیه حکومه ت، بۆ ده ست خه ریکى لیژنه یه ئه و پێکهێناوه ، نیشان کردنى ئه و موڵکانه یه که له الیه ن ح��زب��ه ک��ان و خ��ه ڵ��ک��ه وه ده س��ت��ى ب��ه س��ه ردا

گیراوه .وتیشى: گه ڕانه وه ى ئه و موڵکانه کارێکى ئاسان نیه ، چونکه ئه و موڵکانه زیاتر له

)20( ساڵه ده ستى به سه ردا گیراوه .عه بدولڕه حیم، ناسیح ت��ره وه ل��ه الی��ه ک��ى به رپرسه وای��ه : بۆچوونى رۆژن��ام��ه ن��وس هیچ ن��ات��وان��ن هه ڵه بجه ئیدارییه کانى موڵکێک بگێڕنه وه بۆ حکومه ت، ناتوانن هه ڵه بجه خه ڵکى مافێکى و هه ق هیچ بگێڕنه وه ، له به رئه وه ى الوازن و ناتوانن به به رپرسه حزبییه کان بڵێن بیناکانتان چۆڵ

بکه ن.

کۆمیسیۆنى به رپرسێکى بااڵى هه ڵبژاردنه کان ره خنه له یاساى هه ڵبژاردنه کانى هه رێمى کوردستان ده گرێت

به تایبه ى ئه و به شه ى له سه ر که مایه تییه کانه و ده ڵێت:

ئه وه روبه رى ئازادى ده نگده ر که مده کاته وه و پێویسته

چاره سه رێکى بۆ بدۆزرێته وه .یاساى هه ڵبژاردنه کانى هه رێمى پێى به کوردستان، لیست و قه واره سیاسییه کانى کوردستان نه ته وایه تییه کانى که مه

ته نها ده بێت له الیه ن نه ته وه کانى خۆیانه وه به ئ��ه وه ش ک��راوه پێبدرێت، ده ن��گ��ی��ان به ده نگ ته نها که مایه تییه کان مه رج لیسته کانى خۆیان بده ن، ده بێت پێشتریش که مایه تى وه ک کرابێت تۆمار ناویان و ناویان له لیستى گشتیدا کوژابێته وه .

ئه ندامى عه بدولکه ریم، س��ه ردار حاکم ب��ااڵى کۆمیسیۆنى ک��ۆم��ی��س��ی��اران��ى یاسایه وه ئ��ه و ل��ه ب��اره ى هه ڵبژاردنه کان ئێمه چه ند راگ��ه ی��ان��د: )چ��ه ت��ر(ى ب��ه ل��ی��ژن��ه ى ب��ه داوه ت��ێ��ب��ی��ن��ی��ی��ه ک��م��ان کاتى له ب��ۆئ��ه وه ى پ��ه رل��ه م��ان، یاسایى بڕگه یه ئه و یاساکه هه موارکردنه وه ى الب��ب��رێ��ت و ده ن��گ��ده ر س��ه رپ��ش��ک بێت

ده نگ بداته چ لیستێک.نامه یه کى ت��ۆم��ار ن��اک��رێ��ت وت��ی��ش��ى:

ده نگده ران یان لیستێک تایبه ت به هه ر بکه ینه وه ، نه ته وایه تى که مایه تییه کى چونکه ئه وه هه م له رووى جێبه جێکردنه وه ئاسان نییه و هه م ناچارکردنى ده نگده ره بۆ ئه وه ى ده نگ بدات به که مایتییه کى دی��اری��ک��راو، ئ��ه م��ه ش رووب��ه رى ئ��ازادى ئه مه پێشتر ده ن��گ��ده ر ک��ه م ده ک��ات��ه وه ، چاره سه رێکى ئومێده وارین بۆیه نه بوو،

بۆ بدۆزرێته وه .به دووریشى زانى له مساڵدا هه ڵبژاردنى وتى: بکرێت، پارێزگاکان ئه نجومه نى

ره نگه بکه وێته ساڵى داهاتوو.دام��ه زران��دن��ى ک��ه وت: ئ��ه وه ش��ى وه ستێنراوه کۆمیسیۆن ک��ارم��ه ن��دان��ى له الیه ن ئه نجومه نى وه زیراوه نه وه و هێشتا

چاوه ڕێ ده که ین.

له نوسراوێکدا که ئاراسته ى به ڕێوه به رایه تى شارۆچکه ى

کردوه ، به ڕێوه به رایه تى پۆلیسى جه له وال داواى به »شه هید

ئه ژمارکردنى شه ش تیرۆریست ده کات، ئه مه له کاتێکدا له ناو ئه و شه ش که سه دا هه یانه به پشتوێنى بۆمبڕێژکراو خۆى

ته قاندوه ته وه «.ئه نوه ر حسێن، به ڕێوه به رى ناحیه ى جه له وال به )چه تر(ى راگه یاند: »به ڕێوه به رایه تى

که ن��وس��راوێ��ک��دا ل��ه ج��ه ل��ه وال پۆلیسى و ناحیه که ب��ه ڕێ��وه ب��ه رای��ه ت��ى ئ��اراس��ت��ه ى کردوه ، سریع(یان )تدخل چ��وارى لیواى لیستى ناوى ئه و که سانه یان تۆمارکردوه که له دواى ساڵى )2003(ه وه له سنورى کوژراون به ڕێوه به رایه تیه که دا بنکه کانى و داواده کات به شه هید ئه ژمار بکرێن«.

ئاماژه ته نها نوسراوه که دا »له وتیشى: به )143( کورد درابو که له دواى ساڵى )2003(ه وه کوژرابن، بۆیه نوسراوه که مان ئاراسته ى ئاسایشى ناحیه که کرد و پاش پ��ێ��داچ��ون��ه وه ى ده رک��ه وت ش��ه ش ک��ه س بوون تیرۆریست پێشتر ناوه کاندا له ناو بۆمبڕێژکراو پشتوێنى به هه ندێکیان و خۆیان ته قاندوه ته وه ، بۆیه ره تمانکردوه ته وه

به شه هید ئه ژماریان بکه ین«.به پێى ئامارێک له پاش ساڵى )2003(ه��ه ردوو سنورى له هاواڵتى )564( وه ناحیه ى جه له وال و سه عدیه به هۆى کرده وه )422( که کوژراون، توندوتیژیه کانه وه هاواڵتیان کورد و )122(ی��ان عه ره ب و ناحیه ى تورکمانن. هاواڵتیشیان )10(کیلۆمه تری )30( ده که وێته ج��ه ل��ه وال باشورى خۆرئاواى قه زاى خانه قین و )70( کیلۆمه تری باکورى به عقوبه ، روبه ره که ى کیلۆمه ترى )500( و ه��ه زار )17(چوارگۆشه یه و ژماره ی دانیشتوانه که شى )80( هه زار که سه ، )36( گوندى له سه ره نۆ و نشین ع��ه ره ب که )27( گوندیان

گوندیشیان کورد نشینن.

شێخ فاتیح داراغایی، ئه ندامی ئیئتیالفی فراکسیۆنه رایگه یاند، کوردستانییه کان

ئه و )19( خاڵه ی که ئیئتیالفی فراکسیۆنه کوردستانییه کان له گه ڵ

نوری مالکی، سه رۆک وه زیرانی عێراق له سه ری رێکه تبوون و واژۆکرابوو، مالکی پاشگه ز

بووته وه له جێبه جێکردنی زۆرێک

له خاڵه کانی رێکه وتننامه که .بۆ لێدوانێکیدا له داراغایی، فاتیح شێخ رۆژن��ام��ه ی )چ��ه ت��ر( ئ��ام��اژه ی ب��ه وه ک��رد: به جۆرێک له جۆره کان مالکی پاشگه ز داواکارییه کانی جێبه جێکردنی له بووته وه کورد، بۆیه ئه گه ر ئه و خااڵنه ی ئیئتیالفی ڕێکه وتوون له سه ری مالکی ک��وردی و کارتی ک��ورد ئ��ه وا ن��ه ک��رێ��ن، جێبه جێ ک��ورد چونکه به کارده هێنێت، ف��ش��اری پێکهاته یه کی عێراق و له نه ته وه یه دووه م مالکی، حکومه ته که ی ل��ه سه ره کییه له ک��ردن پاشه کشێ ه��ه ڕه ش��ه ی له گه ڵ

حکومه تی عێراق، ئه مانه کارتی فشاری کوردن و ده توانێت به کاری بێنێت.

فراکسیۆنه ئیئتیالفی ئ��ه ن��دام��ه ک��ه ی سێ له وه شکرد، باسی کوردستانییه کان ش��ه م��ه ی داه��ات��وو ل��ه ش��اری ه��ه ول��ێ��ر به سه رۆکایه تی مه سعود بارزانی، سه رۆکی هه رێمی کوردستان هه موو به رپرسانی کورد په رله مانتارانی و عێراق حکومه تی له کۆده بنه وه ، عێراق په رله مانی له ک��ورد کار له سه ر گفتوگۆکردن مه به ستی به و چ��االک��ی ک��ورد ل��ه ب��ه غ��داد و دانانی

به رنامه ی کاری داهاتوو له به غداد.

له م مانگه دا موچه ى زیادکراوى هێزه کانى ناوخۆى

عێراق زیادده کرێت، ئه مه ش له کاتێکدا هێشتا ئه و یاسایه

په سه ند نه کراوه ، که ده بێته هۆى زیادکردنى موچه ى هێزه کانى

ناوخۆى هه رێم هاوشێوه ى عێراق.

دارایی وه زاره ت��ى بریکارى نه بی، د.فازل به گوێره ى راگه یاند: به )چه تر(ى عێراق ئه و یاسایه ى که بۆ زیادکردنى موچه ى له ده بێ په سه ندکراوه ، ناوخۆ هێزه کانى سه رف زیاده که مانگه وه ئه م ناوه ڕاستى

بکرێت.ب��ه ڕێ��وه ب��ه رى خ��ه ی��الن��ى، ع��ه ب��دواڵ پێشتر

ل��ه ب��اره ى ک��وردس��ت��ان ه��ه رێ��م��ى پۆلیسى رایگه یاندبوو: زیاده یه ئه و سه رفکردنى په سندبکرێت عێراق له یاسایه ک ه��ه ر ده ب��ێ��ت دووب��اره پ��ه رل��ه م��ان��ى ک��وردس��ت��ان له سه ر گفتوگۆى و ب��ک��ات��ه وه په سندى

بکات.وت��ی��ش��ى: ل��ه ه��ه وڵ��دای��ن ب��ۆئ��ه وه ى ئ��ه م بگرێته وه کوردستانیش هه رێمى یاسایه بودجه ى له سه ر کاریگه رى مه رجه ى به و

بۆ نه بێت، کوردستان هه رێمى )17%(ى ئه و مه به سته به ڕێوه به رى گشتى پۆلیسى گفتوگۆدایه ل��ه ک��وردس��ت��ان ه��ه رێ��م��ى له گه ڵ وه زاره تى دارایى عێراق و هه رێمى ته واو روونکردنه وه ى بۆئه وه ى کوردستان،

له سه ر یاساکه وه ربگرین.په رله مانى ئه ندامى وه رت��ێ، د.ئه حمه د یاساکه بۆئه وه ى رایگه یاند: کوردستان جێبه جێ ک��وردس��ت��ان��ی��ش ه��ه رێ��م��ى ل��ه

کوردستان په رله مانى بکرێ،پێویسته ده نگى له سه ر بدات.

پێویسته م��ه ب��ه س��ت��ه ئ��ه و ب��ۆ وت��ی��ش��ى: پ��رۆژه ی��ه ک پ��ه رل��ه م��ان ن��اوخ��ۆى لیژنه ى سه رۆکایه تى ئاراسته ى و بکات ئاماده په رله مانتاران بۆئه وه ى بکات، په رله مانى ناوچه کانى وه ک و بده ن له سه ر ده نگى کوردستانیش هه رێمى ل��ه ع��ێ��راق ت��رى

جێبه جێ بکرێ.

u کوردۆ شوانی uبه شه که ی له هه ر چ��وار گه لی ک��ورد ماڵوێرانی و زه ره رم��ه ن��د ک��وردس��ت��ان��دا ده س��ت��ی رژێ��م��ه ک��ان��ی داگ��ی��رک��ه ری کوردستانه ، بێگومان ئه و زیانانه گیانی گ��ی��رۆده ی هه میشه ک��ه ماڵییه ی و کردووه به زه بری چه ک و ئاگر و ئاسن له پڕ کاره ساته ئه و کاریگه ری ب��ووه ، ئازارانه ی به هۆی به کارهێنانی چه که وه به سه ر گه لی کورددا هاتوه به ئاسانی له یاده وه ری خه ڵکی کوردستاندا ناسڕێته وه .ئه و مه رگه ساتانه ی به سه ر گه لی کورددا له سه رده ستی تورک و عه ره ب هاتووه و بوایه پێچه وانه وه به ئه گه ر ف��ارس و سته مکاری ئه وانه دا له به رامبه ر کورد توندترین به ل��ه وه ی بێگومان بکردایه ، ئه وه ی به اڵم ده بوو، کاردانه وه یان شێواز جیاوازه مژارێکی به دیده کرێت ئێستا گ��ه ل��ی ک��ورد ک��ه س��ت��ه م��ل��ێ��ک��راوی ده س��ت��ی ئ��ه و س��ت��ه م��ک��اران��ه ی��ه ، ن��ه ک به ڵکو نییه تۆڵسه ندنه وه دا هه وڵی له بۆ ئاشتی ده ستی دڵفراوانیه وه به زۆر دوژمنان و سته مکاران درێژ ده ک��ات و و به شه ڕ ئه وه دایه کۆتایی له هه وڵی کاتێ بێنێت، م��ه رگ و خوێنڕشتن ب��اس��ی ت��ۆڵ��ه س��ه ن��دن��ه وه ده ک��ه ی��ن ره نگه ب��وت��رێ ک��ورد ت��وان��ای ت��ۆڵ��ه ک��ردن��ه وه ی نییه ل��ه دوژم��ن��ان��ی، ب��ه اڵم ئ��ه و ک��اره و ع��ێ��راق واڵت��ان��ی ل��ه توندوتیژیانه ی ئه فغانستان و پاکستان و چه ندین شوێنی کۆمه ڵکوژی و ده درێ��ت ئه نجام دیکه لێده که وێته وه ، خوێناوی کاره ساتی و ده ک��ه ن��ه وه که پشتڕاست ب��ۆ ئ��ه وه م��ان مرۆڤدۆستی الی��ه ن��ه ئ��ه گ��ه ر ک��وردی��ش فه رامۆش خ��ۆی ئاشتیخوازیه که ی و ب��ک��ات و ده س��ت ب��ۆ چ��ه ک ب��ب��ات و رێگه ی شه ڕانگیزی بگرێته به ر ئه توانێت به رامبه ر ل��ه کۆمه ڵکوژیه ج��ۆره ل��ه و دوژمنه کانی ئه نجام بدات، به اڵم گه لی کورد په نای بۆ ئه و جۆره تۆڵکردنه وه یه نه بردووه ، ئه و چه که ش که به ده ستییه وه نه ک خۆپاراستنه بۆ ته نها به گرتووه ئه وه ی به اڵم خوێنڕشتن، و کوشتن بۆ جێگه ی سه رسوڕمانه ئه وه یه که هێشتا دوژم��ن��ان��ی ک��ورد ب��ه رده وام��ن ل��ه س��ه ر کۆمه ڵکوژکردنی گه لی کورد و هیچ و م��اف��خ��وراو هاواڵتیانی ب��ه مافێک سته ملێکراوی کوردستان به ره وا نابینن، و مرۆڤدۆست هیچ ئ��ه وه دا له به رامبه راستگۆیانه ک��ه نیه ژی��ان��دۆس��ت��ێ��ک ئاشتیخواز و ش��ه ڕخ��واز له الیه نی ب��اس له پێناوی و ناهه ق به هه میشه بکات، کراوه به وه ئاماژه تایبه تدا به رژه وه ندی گوایه شۆڕشگێڕانی کورد شه ڕخوازن و ده ست بۆ چه ک ده به ن و له گه ڵ پرۆسه ی ئاشتی ئارامی و پێکه وه ژیاندان، به داخه وه ل��ه الی��ه ن ن��اڕه وای��ه ته نها ئ��ه و ت��ۆم��ه ت��ه ن��ه ی��ار و داگ��ی��رک��ه ران��ی ک��وردس��ت��ان��ه وه له الیه نه به شێک به ڵکو ناکرێت، باس ئه و هه مان کوردستانیش سیاسه کانی ئاخاوتنانه ئه که ن که دوژمنان ئه یکه ن، به خزمه تێک هیچ ئ��ه وه ش بێگومان نه ته وه ی کورد و دۆزه ره واکه ی ناکات، هه مانکات ره وایه تی ئه دات به دوژمنانی ک��ورد ب��ۆئ��ه وه ی ل��ه ک��رده وه ن��اڕه وا و دڕندانه ییه کانیان به رده وام بن، له راستیدا و به سه رچووه چه ک سه رده می وت��ه ی کاتی شۆڕشی چه کداری نه ماوه بۆ هه ر که س ره وابێت بۆ خودی کورد ناڕه وایه ، کام ویژدان زیندوی دنیا هه یه دادوه ری وه حشیگه ریانه یه ی ک��رده وه ئه و بکات، رژێمی تورکیا به قورسترین چه ک له و منداڵی له به رامبه ژن قه ندیل بناری جه سته ی و ئه نجامیدا ک��ورد س��اوای پارچه پارچه تاوانی بێ مرۆڤی حه وت کرد و به گڕی ئاگر کردی به خه ڵوز، پێویسته قێزه ون شێوه یه به و دڕنده یه کی به چی وه اڵم بدرێته وه ؟ زۆر نالۆژیکیه گوڵبارانی بکات گولله بارانت ئ��ه وه ی بکه یت، تکایه ئیدی باسی بێده نگکردنی چه کی ده ستی شۆڕشگێڕانی کوردستان باسی چ��ه ک ده ک��ه ن م��ه ک��ه ن، ئه گه ر و تانک و ت��ۆپ ل��ه س��ه ر قسه پێشتر هه موو و فسفۆڕ و کیمیایی و ناپاڵم پێویسته چه که قه ده غه کراوه کان بکه ن،

چه که کان پێکه وه بێده نگ بن.

دیسان ئاخاوتن سه باره ت به چه ک

چه‌ترفه‌رهاد‌ئه‌حمه‌د

چه‌ترکاوه‌‌حسێن

چه‌تر‌زانیار‌داقوقى

چه‌تردلێر‌عه‌بدولڕه‌حمان

هه‌ڵه‌بجه‌ئاسۆ‌محه‌مه‌د

هه‌ولێر‌ره‌هێل‌مامه‌ش

چه‌ترفه‌رهاد‌ئه‌حمه‌د‌

چه‌تر‌کاوه‌‌حسێن

n په رله مان زۆربه ی بڕیاره کانی به زۆرینه تێپه ڕاندووه فۆتۆ: ئاکانیوز

»په رله مان ناتوانێت به شێوه ى رابردو بڕیاربدات«

»سه ردانى وه فده که دره نگه «

»ده بێت ئه مریکا له واده ى خۆیدا بکشێته وه «

هه ڵه بجه ، هیچ بینایه کى داگیرکراو نه گه ڕێنراوه ته وه

کۆمیسیۆن ره خنه له یاساى هه ڵبژاردنه کانى هه رێم ده گرێت

مالکی له جێبه جێکردنی داواکارییه کانی کورد پاشگه زبووته وه

جه له وال، داوا ده کرێت شه ش »تیرۆریست« به شه هید دابنرێن

ئه م مانگه موچه ى هێزه کانى ناوخۆى عێراق زیاد ده کرێت

به تایبه ت و پارتی راگه یاندنه کانی بارزانین نێچیرڤان نزیکی ئه وانه ی هه ڵمه تێکیان له دژی پژاک و په که که رۆژنامه نوسێکیش و ده ستپێکردوه راگه یاندن ش��ه ڕى رایده گه یه نێت س��ه ره ت��ای ه��ه م��وو ش��ه ڕه ک��ان��ه ، له ی��ه ک��ێ��ک نوسینى ب��ه رپ��رس��ى ئه و پێیوایه پارتیش رۆژنامه کانى ده کرێته وه شیکارى باڵو بابه تانه ى و سنوره کانه ئێستاى بارودۆخى رۆژنامه نوسێکی نزیک له په که که ش گرنگ بابه تانه ئه و ئێمه ده ڵێت

نابینین. بارزانی نێچیرڤان سه فه ره که ی دوای دیدارێکی له گه ڕانه وه ی و ئێران بۆ رۆژنامه وانیدا بۆ رۆژنامه یه کی نزیک له خۆی رایگه یاند که له هه وڵدان بۆ سه ر ب��ه رن��ه پێشمه رگه هێزی ئ��ه وه ی سنوری هه رێمی کوردستان و له نێوان گه ریالکانی په که که و پژاک و ئێران له و ه��ه ر بکه ن جێگیریان تورکیا و دیداره دا چه ندین ره خنه ی له په که که و پژاک گرت، هاوکات دوای ئه و دیداره نێچیرڤان له نزیک راگه یاندنه کانی پارتی، س��ه رۆک��ی جێگری ب��ارزان��ی، هه ڵمه تێکی ل��ه ج��ۆرێ��ک ک��ه وت��ن��ه و هێزه دوو ئ��ه و دژی له راگ��ه ی��ان��دن ته شهیر زمانێکی ب��ه زی��ات��ر ئ��ه م��ه ش ب��اره ی��ه وه ل��ه و ئ��اراس��ت��ه ده ک��را، ئامێز زانکۆ، مامۆستاى ئه بوبه کر، هه ڤاڵ ئێستا چۆن ره وشه ی ئه و رونیده کاته وه دروس��ت ب��ووه و ئ��ام��اژه ب��ه وه ش��ده ک��ات به هیچ ک��وردى م��ی��دی��اى »پێویسته

شێوه یه ک له جیاتى ده وڵه ته کان لێدوان نه دات و نه بنه زه مینه ى گوزارشتکردن ئه و ئ��ێ��ران، و ت��ورک��ی��ا سیاسه تى ل��ه ب��ارودۆخ��ه ن��اب��ێ��ت ب��ب��ێ��ت��ه زه م��ی��ن��ه ى ب��ه ری��ه ک��ک��ه وت��ن��ى ک��ورد ل��ه ن��اوخ��ۆى کوردستان یان له پارچه کانیتر، به ڵکو راست رێگه ى پیشاندانى ئێمه ئه رکى یه کترى بۆ پشتیوانیه دروستکردنى و ئه وه ى بۆ زه مینه یه که دروستکردنى و دواجار نه ته وه که خۆى له خۆیدا نه بێت

به ته ور بۆ بڕینه وه ى کلکى خۆى«.ئه و مامۆستایه ی زانکۆ له قسه کانیدا وتیشی »ئیشى راگه یاندن زۆربه ى کات ئ��اگ��ادارى به و سیاسه ته پێچه وانه ى دروست ده بێت و له گه ڵ ئه وه دا زۆربه ى کات پێچه وانه ن یه کترى ته واو ده که ن« نمونه ی قسه کانی پشتیوانی بۆ ئه و که هێنایه وه پژاکی ئاگربه سته که ی بووه هه رێم حکومه تى داوای له سه ر میدیاکانى »هیوادارم وتیشی ناوبراو بزانن چۆن که یسه کان جیا کوردستان ده که نه وه بۆ ئه وه ى ئیشى دیبلۆماسیه ت

نه شێوێت«.ب��ه گ��وێ��ره ی ئ��ه و زان��ی��اری��ان��ه ی الی ئێراندا دانیشتنه که ی ل��ه )چ��ه ت��ر(ه که لێکراوه داوای بارزانی نێچیرڤان له رووی راگه یاندنیشه وه هێرش بکرێته سه ر پژاک، به اڵم پارتی له به ر ئه وه ی ل��ه ئ��ێ��س��ت��ادا ده ی��ه وێ��ت خ��ۆی وه ک ئه و راس��ت��ه وخ��ۆ ده رب��خ��ات ناوبژیکه ر ناڕاسته وخۆ به بۆیه ناکات هێرشانه هێرش ده کات، له زۆربه ی ژماره کانی رۆژنامه ی هه ولێر که باڵوکراوه یه کی حزبه ، ئه و سه ر ده کرێته هێرش پارتیه ژم��اره ی له )2011/9/8( رۆژی له که ب��اڵوک��راوه ت��ه بابه تێک )1135(

رێ��ب��ه ران��ی »پێویسته ه��ات��ووه ت��ی��ای��دا بێنن ل��ه م »س��ه رچ��ڵ��ی��ه « واز پ��ژاک له ه��اوک��ات بکه نه وه « بیر ژی��ران��ه و چه ند ل��ه تیڤی زاگ��رۆس ک��ه ن��اڵ��ی به رنامه یه کدا هێرش کرایه سه ر هه مان حزب و به هۆکاری تۆپبارانه کان زانرا. له وباره یه وه به ڕێوه به ری نوسینی هه ولێر نیه ئامانجێکیان که رایده گه یه نێت به ڕێوه به رى قادر، جه بار هێرشانه ، له و نوسینى رۆژنامه ى هه ولێر، به )چه تر(

به رنامه »ه��ی��چ ئێمه راگ��ه ی��ان��د ی نیه ح��اڵ��ه ت��ێ��ک الم��ان و ئ��ام��ان��ج و ک��ه ه��ێ��رش ب��ک��ه ی��ن��ه س��ه ر پ��ژاک و پ��ه ک��ه ک��ه ، ئ��ه و ش��ت��ان��ه ش داده ب��ه زێ��ت له الیه ن واقیعیه خوێندنه وه یه کى ته نها چه ند که سێکى پسپۆڕى بوارى سیاسى و ی��اس��ای��ی��ه ک��ه ق��س��ه ی��ان ل��ه س��ه ر ئ��ه م راشیده گه یه نێت ناوبراو حاڵه ته کردوه «. هه وڵناده ین شێوه یه ک »به هیچ که ش��ه ڕى راگ��ه ی��ان��دن ل��ه گ��ه ڵ پ��ژاک و پ��ه ک��ه ک��ه ب��ک��ه ی��ن، رۆژن��ام��ه ک��ه به پشێویانه یه ئه و خزمه تى له شێوه یه ک که له هه ر سێ پارچه کانى کوردستان ب��ک��ه وێ��ت��ه وه » ئ��ه و ب��اس��ی ل��ه ئ��ازادی ن��وس��ی��ن ل��ه رۆژن��ام��ه ک��ه ی��ان��دا ک��رد ئ��ام��ان��ج��ه ک��ه ی��ان��ی رون��ک��رده وه که و ده م��ان��ه وێ��ت »ه��ه وڵ��ێ��ک ب��ده ی��ن بۆ چ��اره س��ه رک��ردن��ى ئ��ه و ب��ارودۆخ��ه ى له بتوانین چۆن و رویداوه سه رسنوره کان چ��اره س��ه رى هێمنانه ش��ێ��وه ی��ه ک��ى ب��ه جارێکیتر ئه و بکه ین«. کێشانه ئه و کرده وه پێشوی قسه کانی له جه ختی که نایانه وێت شه ڕی راگه یاندن بکه ن. ه��ه ر ب��ۆ ه��ه م��ان م��ه ب��ه س��ت )چ��ه ت��ر( نوسینی ب��ه ڕێ��وه ب��ه رى ب��ه پ��ه ی��وه ن��دى کرد زاگ��رۆس��ه وه ته له فزیۆنى هه واڵى

پ��اش ئ��ه وه ى پ��رس��ی��اره ک��ان��ى ئ��اراس��ت��ه دوای چه ند و پچڕا په یوه ندیه که کرا جارێک هه وڵدان وه اڵمى ته له فۆنه که ى

نه دایه وه . نزیک رۆژن��ام��ه ن��وس��ێ��ک��ی ب��ه وت��ه ی ل��ه پ��ه ک��ه ک��ه ش ئ��ه وان ن��ای��ان��ه وێ��ت له بۆیه ببین گرنگ ئه وشتانه ئێستادا نه جیبه ناکه ن. له باره وه قسه ی هیچ قه ره داغی، ئه ندامى ده سته ى به ڕێوه به رى نه بوو ئاماده تیڤى، رۆژ ته له فزیۆنى له و باره یه وه لێدوان بدات به هۆی ئه وه ی ئه وان زۆر گرنگى به و بابه ته ناده ن که باڵویده که نه وه ، پارتى راگه یاندنه کانى نه دانه که شی لێدوان به شێکی ناوبراو یاسایی داوای��ه ک��ی هه بوونى ب��ه ه��ۆى له سه ر ته فزیۆنه که یان گه ڕانده وه .

رۆژنامه ی رووداویش بێبه ش نه بووه له و خۆیدا ژم��اره ی دوایین له و هێرشانه که رۆژی )2011/8/28( باڵویکرده وه جگه له دیداره که ی نێچیرڤان چه ندین دی��دار و وت��ار و راپ��ۆرت��ی ه��ه ب��وو که ئه و س��ه ر بۆ ب��وو هێرش ناڕاسته وخۆ که پێیوایه رۆژنامه نوسێکیش حزبانه ، که مال سیاسیه ، به هانه یه کی ئ��ه وه ره ئوف، سه رنوسه رى هاواڵتى، وتیشی: گ��رف��ت��ه ک��ه ل��ه وه وه ده س��ت پ��ێ��ده ک��ات نیه هاوبه شمان ن��ه ت��ه وه ى وت��ارى ئێمه الیه نه له نێوان پته و په یوه ندیه کى و ک��وردی��ی��ه ک��ان��دا ن��ی��ه ، ه��ه ری��ه ک��ه له ب��ه رژه وه ن��دى گ��روپ��ى خ��ۆی��ه وه سه یرى کێشه کان ده کات. بۆیه ئه م ئاڵۆزی و پشێویه واده کات له ئه نجامدا شه ڕێکى

لێبکه وێته وه . خۆبه خۆى ن��اوب��راو ل��ه )چ��ه ت��ر(ی��ش��ی ن��ه ش��ارده وه ک��ه »ن��ی��گ��ه ران��ی��ن ل��ه وه ى ده زگ��ا راگ��ه ی��ان��دن��ه ک��ان ب��ه ت��ای��ب��ه ت��ى ح��زب��ه

ده سه اڵتداره کان تا ئێستا به به رده وامى ئ��اراس��ت��ه ده ک��رێ��ن، ئ��ه م��ه ش وای��ک��ردوه رووداوه کان وه کو خۆیان نه گوازنه وه «. ئ��ه و رون��ی��ش��ی��ده ک��ات��ه وه ک��ه »ه��ه م��وو سه ره تا پێکردوه ده ستى که شه ڕێک ل��ه راگ��ه ی��ان��دن��ه وه ده س��ت��ى پ��ێ��ک��ردوه ، راگه یاندن سه همێکى گه وره ى هه بوه به داخه وه له توندکردنه وه و تیژکردنه وه ى

شه ڕه کان«.

یه که م به که هاواڵتی سه رنوسه ری پێشیوایه ن��اس��راوه ئه هلی رۆژن��ام��ه ی »ش��ه ڕى راگ��ه ی��ان��دن س��ه ره ت��ای��ه ک��ه بۆ بۆیه پ��ش��ێ��وى« و ش��ه ڕ دروس��ت��ب��ون��ى ه��ی��واخ��وازه ن��ه پ��ژاک ن��ه پ��ه ک��ه ک��ه نه که ونه ناو ئه و بارودۆخه و که ده ست هۆکاری راگه یاندن، شه ڕى به بکه ن ئ��ه وه ش��ی گ��ه ڕان��ده وه ب��ۆ ئ��ه وه ی که هه موومان چاره نوسمان به یه که وه یه .

راگه‌یاندنه‌کانی‌نزیک‌نێچیرڤان‌بارزانی‌هێرش‌بۆ‌سه‌ر‌په‌که‌که‌‌و‌پژاک‌ده‌که‌ن

»شه‌ڕى‌راگه‌یاندن‌سه‌ره‌تایه‌که‌‌بۆ‌دروستبونى‌شه‌ڕ‌و‌پشێوى«ئاماده‌کارکارزان‌تاریق

ساڵی‌دووه‌م‌‌ژماره 72

‌دووشه‌ممه‌2011/9/12 - 2711/6/21

3

راپۆرت

له ماوه ی رابردوودا چه ندین بڕیار سه رۆکی و پ��ه رل��ه م��ان ل��ه الی��ه ن حکومه ته وه س��ه رۆک��ی و ه��ه رێ��م زۆریان به شێکی به اڵم ده رکراون، جێبه جێ نه کراون و که سیش خۆی و له به رامبه ری نابینێت به رپرس حکومه ت الیه نه کانیش زۆرینه ی وته بێژی ده زان��ن به رپرسیار به ده وێت کاتمان ده ڵێت حکومه تیش ئه و )چه تر( کردنی، جێبه جێ بۆ باڵو نه کراون جێبه جێ بڕیارانه ی

ده کاته وه . عه بدولستار مه جید، وته بێژ و ئه ندامى مه کته بی سیاسی کۆمه ڵی ئیسالمى، ب��ه )چ��ه ت��ر(ى راگ��ه ی��ان��د »س��ه رۆک��ى ح��ک��وم��ه ت و س��ه رۆک��ى ه��ه رێ��م و بااڵى حزبه کان به رپرسانى سه رکرده و به رپرسیارى یه که من له جێبه جێنه کردنى ب��ڕی��اران��ه ى ده رده ک��رێ��ن، پێویست ئ��ه و پابه ندبن زیاتر له هه موو که س ده کات تائێستا بڕیارانه وه ، به اڵم به داخه وه به و که موکوڕیان چه نده بااڵ به رپرسانى کاریان یاسا پێچه وانه ى هه بوبێ و ک��ردب��ێ ل��ێ��پ��ێ��چ��ی��ن��ه وه ی��ان ل��ه گ��ه ڵ

نه کراوه «.جێبه جێنه کردنى هۆکارێکیترى ناوبراو بڕیاره کانى گه ڕانده وه بۆ »هه یمه نه تى که تائێستا حکومه ته وه به سه ر ح��زب یاسا و ده ب��ات و به ڕێوه حزب حکومه ت هه رخۆشی ده رده ک��ات و ب��ۆ ب��ڕی��ارى زۆرج��ار رێ��گ��رده ب��ێ��ت ل��ه ب��ه رده م

جێبه جێکردنى ئه وبڕیارانه «.)17(ى خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان��ه ک��ان��ى ل��ه پ��اش ژماره یه کى دوایی، رۆژانى شوبات و زۆر بڕیار له الیه ن په رله مانى کوردستان سه رۆکایه تى هه رێم و حکومه تى و

ه��ه رێ��م��ى ک��وردس��ت��ان��ه وه ده رک��ران چاکسازى ئه نجامدانى به مه به ستى هه رێم، ب��ارودۆخ��ى ه��ێ��ورک��ردن��ه وه ى و به اڵم تائێستا به شێکى که م له وبڕیارانه محه مه د ل��ه وب��اره ی��ه وه جێبه جێکراون، سیاسی مه کته بی ئه ندامى ئه حمه د، ی��ه ک��گ��رت��وى ئ��ی��س��الم��ى ک��وردس��ت��ان، به رپرسه هه رێم »حکومه تى پێیوایه ل��ه ج��ێ��ب��ه ج��ێ��ن��ه ک��ردن��ى ب��ڕی��اره ک��ان، ئه وه ش کارانیه حکومه تێکى چونکه ده که وێته ئه ستۆى یه کێتى و پارتى که پێکبهێنن و حکومه تێک نه یانتوانیوه

زه مینه ی بۆ بڕه خسێنن کارابێ«.سیاسی مه کته بی ئ��ه ن��دام��ه ی ئ��ه و ح��زب��ه »دوو وت��ی��ش��ی ی��ه ک��گ��رت��وو ده سه اڵتداره که تائێستاش ده ستێوه ردانى له کاروباره کانى حکومه تدا حزبی زۆر وای��ک��ردوه حکومه ت ئ��ه وه ش ده ک��ه ن پێویست وه ک��و نه توانێت الوازب��ێ��ت و

بڕیاره کان جێبه جێبکات«.ئه ندامى حاجى ئاسۆ له الیه کیتره وه س��ه رک��ردای��ه ت��ى پ��ارت��ى دی��م��وک��رات��ى وت )چه تر(ى به له هه ولێر کوردستان که بڕیارێک واڵت��ێ��ک��دا »ل��ه ه��ه م��وو په یوه ندیدار الیه نى پێویسته ده رده چێت نمونه بۆ بکات، جێبه جێى به بڕیاره که ب��ه پ��ه روه رده وه په یوه ندى بڕیاره که گه ر پ��ه روه رده وه زی��رى پێویسته ه��ه ب��ێ��ت ج��ێ��ب��ه ج��ێ��ى ب��ک��ات و ب��ه وش��ێ��وه ی��ه بۆ وه زاره ته کانى تریش، به اڵم له کوردستان ره ن��گ��دان��ه وه ی��ان سیاسیه کان ت��ه ن��گ��ژه هه بوه له سه ر جێبه جێنه کردنى بڕیاره کان ج��ێ��ب��ه ج��ێ��ک��ردن��ی��ان ه��ه ن��دێ��ک��ج��ار و

دواده که ون«.سه رکردایه تى ئه ندامه ى ئه و به بڕواى له رێگه ى دراوس��ێ »ده وڵه تانى پارتى تابۆیان موخابه راتیه کانیانه وه ده زگ��ا ب��ک��رێ ل��ێ��ن��اگ��ه ڕێ��ن ئ��ه و ب��ڕی��اران��ه ى ل��ه ب��ه رژه وه ن��دى خ��ه ڵ��ک��ى ک��وردس��ت��ان��ه

بڕیارانه ى ئه و به تایبه ت جێبه جێبکرێن کوردستان به ره و ئارامى ده به ن«.

»هه ندێجار به وه شدا ئاماژه ى حاجى چ له ئاستى ده ره وه یان ناوخۆ کۆسپ و له مپه ر ده خرێته به رده م جێبه جێکردنى بڕیاره کان، ئه مه جیا له وه ى که ئاسه وارى له هۆکاره کانى یه کێکه ئیداره یش دوو

جێبه جێنه کردنى بڕیاره کان«.په رله مانى ئه ندامى عه بدواڵ، نه ریمان گ��ۆڕان لیستى ل��ه س��ه ر ک��وردس��ت��ان، رایگه یاند »له هه مو واڵتێکدا ده سه اڵتى له جێبه جێکردنى به رپرسه جێبه جێکردن ب��ڕی��اره ک��ان، ب��ه اڵم ل��ه ه��ه رێ��م��دا ح��ک��وم��ه ت ک��ه م��ت��ه رخ��ه م��ى ده ن��وێ��ن��ێ ل��ه ج��ێ��ب��ه ج��ێ��ک��ردن��ی��ان و پ��ه رل��ه م��ان��ی��ش چونکه که مته رخه میه ل��ه و به ده رنیه ن��ه ی��ت��وان��ی��وه رۆڵ��ى خ��ۆى ب��گ��ێ��ڕێ له چاودێریکردنى ئه وبڕیار و یاسایانه ى ده ریانده کات به شێوه یه ک که لێپرسینه وه ل��ه ح��ک��وم��ه ت و وه زی��ره ک��ان��ى ب��ک��ات و م��ت��م��ان��ه ی��ان ل��ێ وه ب��گ��رێ��ت��ه وه ئ��ه وه ش گرنگى بێباکانه حکومه ت وایکردوه جێبه جێیان و نه دا بڕیاره کان و به یاسا

نه کات«.ن��اوب��راو وت��ی��ش��ى »ه��ه ردوو ح��زب��ی بڕیار به کرده یی له هه رێمدا ده سه اڵتدار ده رده ک��ه ن و ده یده نه حکومه ت ئه وه ش به رپرسیارێتیه کى ب��ه رده م ده یانخاته پێکهێناوه که حکومه تیان مێژوویی و ده س��ت ده خ��ه ن��ه ک��اروب��اره ک��ان��ی��ه وه و له جێبه جێکردنى رێگرن خۆشیان هه ر

زۆرینه ى یاساو بڕیاره کان«. ئ��ه و پ��ه رل��ه م��ان��ت��اره ى گ��ۆڕان جه خت ده کاته وه »ئه و دۆخه ى له هه رێمدا هه یه جێبه جێنه کردنى و بڕیار له ده رکردنى گ��ه وره م��ان متمانه ییه کى ب��ێ ب��ه ره و یان حکومه ت ده ب��ێ چونکه ده ب��ات جێبه جێی یان ده رنه کات بڕیار یاساو بکات، ناکرێ خۆت یاسا ده ربکه یت و

هه ر خۆشت پێشێلی بکه یت«.»پێکهێنانى وت��ی��ش��ى ه��ه روه ک هه ڵه بوه بنه مایه کى له سه ر حکومه ت که ده بێت هه ردوو حزب ده سه اڵته کانیان ی��ه ک��س��ان ب��ێ ئ��ه وه ش وای��ک��ردوه وه کو زیاتر ده رده ک��رێ��ن ئه وبڕیارانه ى وه ک ته ماشابکرێن حزبی بڕیارێکى

ئه وه ى بڕیارى حکومى بن«. کامه ران به روارى، چاودێرى سیاسی و وت )چه تر(ى به زانکۆ، مامۆستای ئه نجومه نى هه رێم و »سه رۆکایه تى وه زیران و په رله مانى کوردستان به رپرسن کاتێک بڕیاره کان، له جێبه جێکردنى پ��ه رل��ه م��ان��ى ک��وردس��ت��ان ب��ڕی��ارێ��ک حکومه ت له سه ر پێویسته ده رده ک��ات ته نفیزى جێبه جێکردن ده سه اڵتى وه کو

بکات«. ناوبراو وتیشى »کێشه ى گه وره ى کورد له وێدایه که تائێستاش پارتى و یه کێتى ده زانن به گه وره تر له حکومه ت خۆیان ئاسایش و ئه منى و ده زگا له به رئه وه ى هێزه چه کداره کان و پێشمه رگه و دارایی وایکردوه ئه وه ش خۆیانه وه یه به ده ستى

حکومه ت الوازبێت له به رامبه ریاندا«.وت��ى »دی��ارده ى دوو ه��ه روه ه��ا ئ��ی��داره ی��ی��ش گ��رف��ت��ێ��ک��ى س��ه ره ک��ی��ه بڕیاره کان«. جێبه جێنه کردنى له به رده م ک��اوه ب��ۆچ��ون��ان��ه وه ئ��ه و به پێچه وانه ى هه رێمى حکومه تى وته بێژى مه حمود، رۆشنبیری، وه زی��ری و ک��وردس��ت��ان بڕیاره کان و یاسا »ه��ه م��وو پێیوایه بڵێى نیه راس��ت ده ک��رێ��ن و جێبه جێ هه ندێکیان ب��ه اڵم ناکرێن جێبه جێ به کون ن��ات��وان��رێ و پێویسته ک��ات��ى ف��ه ی��ه ک��ون��ێ��ک ئ��ه ن��ج��ام��ى ب��ده ی��ت«. ب��ه ب��ڕواى ن��اوب��راو »ده ب��ێ ن��ه رم��ى بڕیاره کان و له جێبه جێکردنى بنوێنرێ قه معى بڕیاره کانى حکومه ت ناکرێ

و پۆلیسى بن«.

)چه‌تر(‌بڕیاره‌‌جێبه‌جێ‌نه‌کراوه‌کان‌باڵو‌ده‌کاته‌وه‌بڕیاره‌کان له‌جێبه‌جێنه‌کردنى‌ به‌رپرسن‌ په‌رله‌مان‌ په‌رله‌مانتارێک:‌حکومه‌ت‌‌و‌

له‌بڕیاره‌کان‌کاتیان‌ده‌وێ وته‌بێژى‌حکومه‌ت:‌جێبه‌جێکردنى‌هه‌ندێک‌ئاماده‌کار

ئه و بڕیارانه ى له پاش )17(ى شوبات تا دلێر‌عه‌بدولڕه‌حمانئێستا جێبه جێ نه کراون

ده قی ئه و بڕیارانه ی که تا ئێستا جێبه جێ نه که راون و به شێکیان که گرێدراوی خۆپیشاندانه کانن به بێ جێبه جێ کردنیان پێویست نه مان، به شێکیتریشیان تا ئێستا هیچیان بۆ نه کراوه .

له به یاننامه )17( خاڵیه که ى په رله ماندا روداوه کانى )17(ى شوباته وه به هۆى پێکراوه کان که جوڵه هێزه ده ستبه جێى سه رجه م 1� کشانه وه ى

جوڵه یان پێکراوه بۆ شاره کانى هه رێم.2 � حکومه ت به پێى یاسا قه ره بوى مادى و مه عنه وى سه رجه م ئه و که س و الیه نانه بکاته وه که زیانیان

پێگه یشتوه .پۆلیسى چاالکیه مه ده نیه کان و ناوخۆ به هێزه کانى ته نها رێکخستنى خۆپیشانده ران پاراستن و �3نه هێڵدرێت هیچ ئاشکرابێت و پارێزگاره کان هێزه ک��ار(ى باج، شوێنى )ن��او، بسپێردرێ و شوناس

که سێک به ده مامک و ئۆتۆمبێلی جام ڕه ش هاتوچۆ بکات.4� هێزى پێشمه رگه ى کوردستان له هه موو جۆره ملمالنێیه کى سیاسی ناوخۆیی به دوور بێت و ئه رکى نیشتمانى خۆى وه کو هێزێکى نیشتمانى و پاراستنى ده سکه وته کانى خه ڵکى کوردستان جێبه جێ بکات.

5� له مامه ڵه کردن له گه ڵ بارودۆخه که دا که مته رخه مى له الیه ن داموده زگاکانى پۆلیس و ئاسایشدا هه بوه دواى ئه نجامدانى لێکۆڵینه وه ده بێ الیه نى که مته رخه م ئیجرائاتى یاسایی له گه ڵدا بکرێ.

6. بڕیارى جواڵندنى هێزى سه ربازى له شارێکه وه بۆ شارێکیتر نابێت ئه نجام بدرێت ته نها له حاڵه تى بونى مه ترسی ده ره کى نه بێت.

7� ده ستبه جێ ئه نجامده رانى سوتاندنى که ناڵى نالیا و رادیۆ و ته له فزیۆنى گۆڕان رێوشوێنى یاساییان له به رامبه ردا بگیرێته به ر و بدرێنه دادگا.

له چوار بڕیارى سه رۆکى هه رێمدا سیانیان جێبه جێ نه کراون نایاساییه رێکاره چاره سه رکردنى بۆ لیژنه یه ک به پێکهێنانى راده سپێرین وه زی��ران ئه نجومه نى �1

کارگێڕیه کان ده رباره ى سزادراوانى سیاسی ئه ندامانى ئۆپۆزسیۆن.2� نابێ هیچ که سێک له ده ره وه ى رێوشوێنه یاساییه کان بگیرێت و ده بێت له کاتى لێکۆڵینه وه دا پارێزه رى هه بێت و که سوکارى ئاگاداربکرێ له گرتنى و ئه و که سه ش که تۆمه تى یاسایی ده خرێته پاڵ له ماوه ى

)24( کاتژمێردا راده ستى دادگاى تایبه تمه ند بکرێ بۆدیاریکردنى چاره نوسی.3� ئه و که سانه ى له دادگاکانى هه رێمى کوردستان بڕیارى ده ستگیرکردنیان ده رچوه و ئه وانه ى که بڕیارى سه رۆکایه تى هه رێمى کوردستان ژماره )4(ى ساڵى )2011( ده یانگرێته وه له رووداوه کانى مانگه کانى

شوبات � ئایار پێویسته راده ستى دادگا بکرێن. • بڕیارى قه ده غه کردنى ئۆتۆمبێلی جام ره ش له الیه ن سه رۆکى هه رێمه وه ده رچوه جێبه جێ نه کراوه

وخودى سه رۆکى هه رێم له سه ردانه که یدا بۆ قه اڵدزێ به ئۆتۆمبێلی جام ره ش چوو.له به یاننامه )12( خاڵیه که ى په رله مان

1. داوا ده که ین هه رچی بنکه ی سه ربازی و هه واڵگری له سه ر خاکی هه رێمی کوردستان هه یه نه مێنن و بگه ڕێنه وه ناو خاکی خۆیان.

2. داوا ده که ین حکومه تی هه رێمی کوردستان، له رێگه ی حکومه تی عیراقی فیدراڵه وه سکااڵ دژ به ده وڵه تی تورکیا له دادگای الهای نێوده وڵه تی تۆمار بکات.

3. حکومه تی تورکیا به فه رمی داوای لێبوردن له گه ل و حکومه تی هه رێمی کوردستان بکات و قه ره بووی خێزان و خه ڵکه زیان لێکه وتوه کان بکاته وه .

4. له حاڵه تی به رده وامبوونی هێرشه کاندا حکومه تی هه رێم چاوخشاندنه وه و پێداچونه وه ، به په یوه ندی و سیاسه ته ئیقلیمیه کانی خۆی بکاته وه .

دووشه‌ممه‌ 2010/11/8 ساڵی دووه م ژماره 72

دووشه ممه 2011/9/12 - 2711/6/21

4

راپۆرته‌‌هه‌واڵ

به هۆى بۆردومانه کانى ئێران و تورکیاوه ، جگه له زه ره رى مادى و گیانى و ده روونى )900( خوێندکار

له خوێندن بێبه ش بوون و زیاتر له )22( خوێندنگا ش داخراون.

له به رده وامى بۆردومانى تورکیا و ئێران بۆ سه ر ناوچه سنوریه کانى هه رێمى کوردستان و ناوچه گوندنشینه کان، له ئێستادا زیاتر ئاماده یی بنه ڕه تى و له )22( قوتابخانه ى چ��ۆڵ��ک��راون، و ن��اک��رێ��ت ت��ێ��دا خوێندنیان نزیکه ى )900( قوتابیش له خوێندن بێبه ش کراون و خه ساره تێکى گه وره ى مادیش به ر له وه ى جگه ئه مه ک��ه وت��ووه ، ناوچانه ئه و خۆیدا دواى به ده رون��ى و گیانى زه ره رى

هێناوه .ک��رم��ان��ج ع��ی��زه ت، ق��ای��م��ق��ام��ى ق��ه زاى به هۆى راگه یاند: )چه تر(ى به )س��ۆران( و تورکیا بۆردومانى زیانه کانى و زه ره ر چۆڵکراون گوند حه وت له زیاتر ئێرانه وه )1000( و گوندنیشین خێزانى )700( و

مه ڕدار و جوتیار که له وه رزى هاوینان له کوێستانه کان بوون، له سنورى قه زاى سۆران

چۆڵکراون و ئاواره بوون.سه باره ت به زه ره رى مادى و گیانیش، وتى: چوار و شه هید سێ ته نیا ناوچه یه ل��ه م ملیۆن )10( له زیاتر و هه بوون بریندار

دۆالرش زه ره رى مادى هه بووه .ساالر سادق، به رپرسی به شی راگه یاندن له به ڕێوه به رایه تى په روه رده ى سۆران به )چه تر(به ڕێوه به رایه تى سنورى له راگ��ه ی��ان��د: ى سیده کان شاره دێى له س��ۆران، پ��ه روه رده ی تورکیا فڕۆکه کانى بۆردومانى به هۆى قوتابخانه )10( ئ��ێ��ران��ه وه ت��ۆپ��ب��اران��ى و ن��اک��رێ، ت��ێ��دا خوێندنیان و چ��ۆڵ��ک��راون ژماره ى قوتابیانى قوتابخانه کانیش )320(

قوتابییه .وت��ی��ش��ى: »ت��ا ئ��ه و ک��ات��ه ى ب��ۆردم��ان ناوچه سنووریانه ئه و ڕاده وه ستێ و دۆخى ئارام ده بێته وه ، به شێوه یه کى کاتى مامۆستا و قوتابیانى ئه و قوتابخانانه ى چۆڵکراون، له قوتابخانه کانى ناوه ندى سیده کان و ده وربه رى شوێنیان بۆ ده کرێته وه ، بۆئه وه ى له خوێندن

بێبه ش نه بن«.هه روه ها ره وف نامیق، به ڕێوه به رى په روه رده ى چ��ۆم��ان ب��ه وه ک��ال��ه ت، ل��ه وب��اره ی��ه وه وت��ى: دۆڵى له چۆمان په روه رده یى سنورى »له باڵه ییانى سه ر به شاره دێى قه سرێ )425( قوتابی له دوو قوتابخانه ى ئاماده یى و حه وت

بۆردمانیان مه ترسى بنه ڕه تى قوتابخانه ى ل��ه س��ه ره ، ئه گه ر ب��ۆردوم��ان ب��ه رده وام بێ ئه وه گونده کان، نه گه ڕێته وه خه ڵکه که و

خوێندن له و قوتابخانانه ناکرێ«.راشیگه یاند: تا ئێستا هیچ رێگه چاره یه ک بۆ ئه وه نه کراوه ، به نیازین له وباره یه وه قسه پ��ه روه رده ی گشتى به ڕێوه به رایه تى له گه ڵ به رنامه چ ئ��ه وان بزانین بکه ین، هه ولێر زۆر چونکه داده ن��ێ��ن، ب��ۆ پالنێکمان و له که چۆمان ده ره وه ى مامۆستایانى له ه��ه ول��ێ��ره وه ه��ات��وون ده ت��رس��ن ب��چ��ن��ه وه ئه و

شوێنانه «.الى خۆشیه وه کوێستان ئه حمه د، به ڕێوه به رى له سنورى ئ��ه وه ى وت: )وه رت��ێ( شاره دێى شاره دێى وه رتێى سه ر به شارۆچکه ى ره واندز و )بۆکریسکان بنه ڕه تى قوتابخانه ى سێ ژماره ى چۆڵکراون، پرده شاڵ( و زارگه لى قوتابخانه کان ل��ه ک��ه قوتابیانه ش ئ��ه و

ده خوێنن )100( قوتابییه «.ئاماژه ى به وه شکرد: له سه ر داواى قوتابیان و مامۆستایانى قوتابخانه کان سه روى خۆمان ئ��اگ��ادارک��ردۆت��ه وه ک��ه رێگه چ��اره ی��ه ک خوێندن له قوتابیان ب��ۆئ��ه وه ى بدۆزرێته وه بێبه ش نه بن، وتیشی تا ئێستاش چاوه ڕێى

وه اڵمى ئه وان ده که ین.ل��ه ش��ه ه��ی��دب��وون��ى ئ��ه وه ش��ى وت: ج��گ��ه هاواڵتیه ک که به هۆى بۆردمانى تورکیاوه سه رچاوه ى چه ندین و ک��ه وت کاره با ب��ه ر

ئاو و کاره با و خانوى هاواڵتیان و )128( مێش هه نگى هاواڵتیان و )127( خێزان له سنورى شاره دێى وه رتێ تێکچون و ئاواره

بوون .

له الیه کى تره وه هێمن عه بدواڵ، به ڕێوه به رى زیانه کانى ل��ه ب��اره ى سه نگه سه ر ناحیه ى رایگه یاند: ئه وانیشه وه ناحیه که ى سنورى زۆری��ان زیانێکى ن��اوچ��ه ی��ه ئ��ه م خه ڵکى

ب��ه اڵم م��ادی��ی��ه وه ، الی��ه ن��ى ل��ه پێگه یشتووه زیانى گیانى بۆ ئه م ناوچه یه نه بووه ته نیا ئ��ه و ح��ه وت ش��ه ه��ی��ده ى ک��ه ل��ه ک��ورت��ه ک

فرۆکه کانی تورکیا شه هیدى کردن.

توێژه جیاجیاکانى کۆمه ڵگه ى کوردى ره خنه له سیاسه ته کانى

ده سه اڵتدارانى هه رێمى کوردستان ده گرن، به وه ى خاڵى الوازیان داوه ته ده ست داگیرکه رانه وه ،

ئاماژه بۆ ئه وه ش ده که ن، پێویسته هه موو چاالکى و ناڕه زایى و

خۆپیشاندانه کان له ژێر چه ترێکدا کۆبکرێنه وه .

ده ڵێت: رۆژن��ام��ه وان رۆسته م، سه اڵحه دین چه ند ساڵێکه سنووری هه رێمی کوردستان ده کرێت، بۆردومان داگیرکه رانه وه له الیه ن دارستان و چاندن و هاواڵتی مه ده نى کورد ئاواره و جینوساید ده کرێت، له به رامبه ریشدا وه اڵمی په رله مان و حکومه تی هه رێم ته نها ب��ۆ ری��ک��الم ده ش��ێ��ت ل��ه »ئ��ی��دان��ه و قبوڵ ناکرێت« هیچی زیاتر نه کراوه و نه وتراوه .

ده شڵێت: »ده بوایه هه وڵى جدى بخرایاته گه ڕ،

بێت له گه ڵدا ئێستاشی تا به داخه وه به اڵم کۆمپانیاکان و حزبایه تی ب��ه رژه وه ن��دی ل��ه س��ه رووی ب��ه رژه وه ن��دی گ��ه ل��ه وه ن، هه ر هه رێمی ده سه اڵتی الوازی خاڵی ئه مه ش هه رزان زۆر داگیرکه ران که کوردستانه ، فرۆش سه یری ئیراده ی یه کێتی نه ته وه یی

هه ر چوار به شی کوردستان ده که ن«.

هه روه ها هاژه سلێمان، په رله مانتاری حزبی حکومه تی ده ڵ��ێ��ت: ک��وردس��ت��ان شیوعی داکۆکی نه یتوانیوه ئه مڕۆ تا عێراقیش و به رگری له سنوری عێراق و کوردستان بکات، ئه مه ئاماژه یه بۆ الوازی ده سه اڵتی ح��ک��وم��ه ت��ی ف��ی��دراڵ، ل��ه پ��ه رل��ه م��ان��ی کوردستانیش راشکاوانه بنکه ی سه ربازی

و موڵگه ی هه واڵگری تورکیا له هه رێمی کوردستان باسی لێوه کراوه ، داواشکراوه ئه و دۆسیه یه ئه م بکشێته وه ، داگیرکه ره هێزه زۆر گرنگه قسه ی له سه ر بکرێت، چونکه له رێگه ی ئه و بنکه و مۆڵگانه وه سیخوری

به سه ر ناوچه که دا ده کرێت.هونه رمه ندێکى وه ک ره ن��ج��ده ری��ش الل��ۆ

پێویسته وای��ه : ب��ۆچ��وون��ى ن��ی��ش��ت��م��ان��ى و مانگرتن و رێپێوان و که مپین هه موو به کوردستان شاره کانی چاالکییه کانی یه کترییه وه گرێ بدرێن و له ژێر یه ک چه تر کۆببنه وه ، فیدراسیۆنێک بۆ ئه و چاالکیانه یه کێتی ب��ه ره و بۆئه وه ی بکرێت، دروس��ت نه ته وه یی بمانبات و لێکمان نزیک بکاته وه .کاوه نادریش وه ک سه رنووسه ری رۆژنامه ی )میدیا( ده ڵێت: ئه و گه له کۆمه یه ی له سه ر ک��وردس��ت��ان ب��ه ڕێ��وه ده چ��ێ��ت، ل��ه شۆڕشی و مهاباد و ئ��ارارات و نه هری ع��ه ب��دواڵ ئه م هه یه ، به رده وامی قه ندیل و ئۆجه الن گه لی تا نایه ت کۆتایی گه له کۆمه یه ئ��اراس��ت��ه ن��ه ت��ه وه ی��ی یه کێتی ب��ه ک��ورد

نه کرێت.ه��ه روه ه��ا د.ک��ام��ه ران ب��ه رواری ئه ندامی کۆنگره ی نه ته وه یی و مامۆستای زانکۆ رایده گه یه نێت: پێوسته راگه یاندنی کوردی ل��ه چ��وارچ��ێ��وه ی ن��ه ت��ه وه ی��ی ک��ار بکات، نابێ رێگه بدرێ شه ڕی باکور و باشوور و تورکیا بۆردومانی و تۆپباران بکرێت،

جیهان ئاڕاسته ی و سکااڵ بکرێته ئێران بکرێت، نابێ به هیچ بیانویه ک سنوری

کوردستان ببه زێنرێت.ل��ه الی��ه ک��ى ت��ره وه ه��اورێ ک��وردۆ، له راگه یاندنی حزبی شیوعیش ئه وه ده خاته ڕوو: تا ئێستا ده سه اڵت میلله تی نه هێناوه ته ناو پرس و بریاڕدانه وه ، هۆکاری ئه و ده ستدرێژیه بزانێت چییه ، ئه وه ی ده سه اڵت زۆرتر لێی کورده سیاسى بڕیاری ئه وه یه به رپرسیاره ئه زموونی ته ماشای حزبایه تی به نابێت

کوردستان بکات.شیالن محه مه دى رۆژنامه نووس و چاالکوانى بواری ژنانیش روانینى وایه : پێویست ناکات پابه ندی بڕیاره کانی حکومه تی عێراق بین، که ناتوانێ داکۆکی له سنوری کوردستان ره وانه ی چاالکییه کانمان پێویسته بکات، ناوخۆ چ��االک��ی چونکه بکه ین، ده ره وه

کاریگه ر نییه .زۆر نه ته وه ییه وه رووی له ده ڵێت: ئ��ه وه ش الوازین، پێویسته ئینتما بۆ نه ته وه ی کورد

الی تاکی کورد به هێز بکه ین.

ئه گه ر بۆردومان به رده وام بێت ده رگاى خوێندنگا کان ناکرێنه وه

بۆردومانه کانى ئێران و تورکیا نزیکه ى هه زار خوێندکارى له خوێندن بێبه ش کردووه

typepad.com :بۆردومانه کان زیانێکی زۆری به خه ڵک گه یاندوه فۆتۆ n

n ره خنه له وه ده گیرێت »که رێژه یه کی که می خه ڵک به شداری ناڕه زایه تیه کان بوون« فۆتۆ: ده رسیم

»له رووی نه ته وه ییه وه زۆر الوازین«

ره خنه له سیاسه ته کانى هه رێم ده گیرێت له باره ى هێرشه کانه وه

بڕیار بوو ساڵى رابردوو کۆمه ڵه ى قوربانیانى هه ڵه بجه

کۆنگره ى ئاسایى خۆى ببه ستایه ، به اڵم به بڕیارێکى پارێزگارى

سلێمانى به ستنى کۆنگره ى کۆمه ڵه که بۆ کاتێکى نادیار

دواخرا، سه رۆکى کۆمه ڵه که ش رایده گه یه نێت ده ستێک له پشتى

دواخستنییه وه بوه . لوقمان عه بدولقادر، سه رۆکى کۆمه ڵه ى هه ڵه بجه ى کیمیابارانى ق��ورب��ان��ی��ان��ى شه هید له لێدوانێکیدا بۆ )چه تر( وتى: بڕیار بوو مانگى چوارى ساڵى رابردوو به ب��ه اڵم ببه ستین، خۆمان کۆنگره ى هه ڵه بجه وه قایمقامى ل��ه الی��ه ن داخ��ه وه پێمان راگه یه نرا که پارێزگارى سلێمانى پێوه کردووه ، که په یوه ندى ته له فون به کۆنگره که ى کۆمه ڵه که نه هێڵێرێت

ببه ستێت.گرفتێک چه ند دواج��ار بۆیه وتیشى: به اڵم کرا، دروس��ت کۆمه ڵه که مان بۆ خ��ۆش��ب��ه خ��ت��ان��ه ه��ی��چ خ��اڵ��ێ��ک ب��ه س��ه ر ئه و نه سه پێنرا، ئێمه دا کۆمه ڵه که ى ل��ه وه ى که ب��وون بریتى ت��ۆم��ه ت��ان��ه ش

کۆمه ڵه که مان هه ڵسابێت به به فیڕۆدان )ئ��ی��خ��ت��الس( ک��ردن��ى پ��اره ، ه��ه روه ه��ا ک��ۆم��ه ڵ��ه ک��ه ب��ۆ م��ه رام��ى س��ی��اس��ی ده ستێک ده مانزانى ئێمه به کارهاتوه ، به ڵگه شمان ک��اره وه ی��ه ئ��ه و پ��ش��ت ل��ه ل��ه ب��ه رده س��ت��داب��وو، ب��ه اڵم ل��ه ب��ه رئ��ه وه ى نه بێته وه قووڵتر زیاتر ل��ه وه کێشه کان ئێمه ئه و به ڵگانه مان نه خسته ڕوو له الیه ن

کۆمه ڵه که مانه وه .ده رباره ى ئه وه ى پارێزگار چ په یوه ندیه کى وتى: ن��اوب��راو هه یه ؟ کۆمه ڵه که وه به ئێمه ش هۆکارى ئه وه نازانین، بۆ ده بێت پارێزگار ده ست بخاته ناو کاره کانمانه وه ! حکومه ت س��ه رۆک��ى چ��وی��ن��ه الى ئێمه پ��ێ��م��ان��ڕاگ��ه ی��ان��د، ئ��ه وی��ش وت��ى ئ��ێ��وه ده بێت چ��ۆن سه ربه خۆن رێکخراوێکى پارێزگار ده ستبخاته نێو کاره کانتانه وه ، هه ندێک ئێمه دا هه رێمه ى ل��ه م ب��ه اڵم ک��ارده ک��رێ��ت ک��ه ل��ه رێ��ڕه وى خ��ۆى الده دات، ئه گه ر پارێزگارى سلێمانى هه ر کۆمه ڵه که ماندا له گه ڵ هه یه شتێکى بۆ له رێگه ى یاساوه یه کالیى ناکاته وه ، ئه گه ر نا ئێمه رێکخراوێکى سه ربه خۆین نێو ده ستبخاته نیه ک��ه س هیچ ب��ۆ کاره کانمانه وه ، له ئێستاشدا چاوه ڕوانى بۆئه وه ى مۆڵه تمان پارێزگارى سلێمانین

بدات بۆ به ستنى کۆنگره که مان.

ێرکات

ریکا

ی مان

ز

پارێزگاری سلێمانی رێگه نادات کۆمه ڵه ی قوربانیان کۆنگره ببه ستێت

چه ترزۆسک‌چۆمانى

چه ترسه‌اڵحه‌دین‌ساڵه‌یی

هه ڵه بجه ئاسۆ‌محه‌مه‌د

دیداری

زانیارداقوقى

دیداریحامید شارباژێڕی


دووشه ممه 2011/9/12 - 2711/6/21

5

دیدار

شه الل عه بدول بابانى، قایمقامى دوزخ��ورم��ات��وو، ل��ه م دی��داره له ب��اس )چ��ه ت��ر(دا تایبه ته ی و ده کات دوزخورماتوو ره وشی هه رێم حکومه تی رایده گه یه نێت که سی )100( دامه زراندنی به ڵێنی )25000( ئ��ه و ل��ه گ��ه ڵ پ��ێ��داون کوردستان هه رێمی له که سه ی ده ڵێت ه��ه روه ه��ا داده م��ه زرێ��ن، موچه ی کوردانه ی ئه و به نیازین خانه نشینی ئه نجومه نی ئیسنادى

هه یه ره تی بکه ینه وه .

تورکمان و ک��ورد )450( له بۆ چه تر: ل��ه وه رگرتنى ل��ه خ��ورم��ات��وو، و ع��ه ره ب بۆ ته نها ئیسناد، خانه نشینی موچه ى )80( تورکمان موچه ى )800( هه زاری

و )12( ملیۆنییان وه رگرتوه ؟ بۆ عێراق، په رله مانى به بڕیارێکى -خانه نشین موچه ى ئیسناد ئه نجومه نى ته رخان کراوه بۆ قه زاى خورماتو )400( نێوان ک��ورد، تورکمان و له که س که عه ره ب و هه روه ها رێژه ى کورد )160( یان ک��ورد وه ک ئێمه ب��ه اڵم ک��ه س��ن،

وه ک الیه نه حزبه کوردییه کان به نیازین ئه و ناوانه ى به رزمان کردۆته وه که به شى هه ڵیوه شێنینه وه ، ده م��ان��ه وه ێ��ت ک��ورده ناڕه زاییه کى مه به سته ئه و بۆ چونکه دروس��ت ق��ه زاک��ه ک��وردى الى زۆرى کردوه ، به هۆى ئه وه ى زۆربه یان موچه ى ئ��ه وه ى به بێ ه��ه روه ه��ا و هه یه دیکه ى به ڕێوه به رى پله ى به خوێنده وارى هه بێت

گشتى خانه نشین ده کرێت. له و خانه نشینیه ئێوه رێژه ى کورد چه تر: ه��ه ڵ��ده وش��ێ��ن��ن��ه وه ک��ه س��ى دی��ک��ه ده خ��ه ن��ه شوێنه که ى ئه مه غه درنیه له به شى کورد؟ - ئێمه بۆ کورد حکومه تى هه رێمى رێژه یه ک پێداوین به ڵینى کوردستان مامۆستا و فه رمانبه ر دامه زرێنن، هیچ نه بێت قه ره بووى ئه و به شه خانه نشینیه بۆ

کوردى قه زاکه ده که ینه وه . چ��ه ت��ر: ب��ه ه��ۆى ئ��ه وه ى پ��ڕۆژه ى گشتى خ��ورم��ات��وت��ان ب��ۆج��ێ��ب��ه ج��ێ ده ک��رێ��ت راده گیرێت شاره که پ��رۆژه ى کۆمه ڵێک ئاوه ڕۆى پرۆژه ى به ئه نجامدانى به رامبه ر

شاره که ؟ راناگیرێن، پ��رۆژه ک��ان به گشتى -راده گ��ی��رێ��ن که پ��رۆژان��ه ئ��ه و به ڵکو پابه ند بێت به پرۆژه ى ئاوه ڕۆ هه رچه ند رایگرین ت��ا ن��ه ه��ات��ووه ب��ۆ پ��رۆژه م��ان شارۆچکه ى ن��او ئ��اوه ڕۆى پ��رۆژه ى و کیلۆمه تر )100( نزیکه ى خورماتو

ده گرێته وه و بڕى )105( ملیار دینارى ت��ه رخ��ان��ک��راوه م��اوه ى دوو س��اڵ ب��ۆ وه زاره ت��ى تائێستا ب��ه اڵم ده خ��ای��ه ن��ێ��ت، ئه نجومه نى دارایى وه زاره تى پالندانان و

وه زیران بڕیاریان له سه رنه داوه . چه تر: له ساڵى )1980( له الیه ن رژێمى له کشتوکاڵى ئ��اوى پ��رۆژه ی پێشوه وه خورماتو ناوچه ى گه یانده دوک��ان��ه وه ، خ��واردن��ه وه شیاوى ئ��اوه ئ��ه و هه رچه ند نیه ، به اڵم ئاوى خواردنه وه ى قه زاکه له و

پرۆژه وه به کارده هێنرێت؟ - ئێمه سێ کێشه ى گرنگمان هه یه ، یه که م کێشه له سنورى ئیداره ى قه زاکه خواردنه وه ئاوى بیرى هه ڵکه ندنى دواى خ��واردن��ه وه شیاوى و نایه ت به که ڵک ئاژه ڵ بۆ ته نانه ت تاڵه یان سوێره نیه هه روه ها به کارناهێنرێت، دره ختیش و کردوه خواردنه وه مان ئاوى تۆڕى داواى له خۆده گرێت زه وى دۆن��م )20( ک��ه ب��ڕى پ��اره ک��ه ى چ��وار م��ل��ی��ار دی��ن��اره ، و ل��ه س��ه رن��ه دراوه بڕیارى تائێستا ب��ه اڵم بیرى )80( به پێویستى دوزخورماتوو ئاوه و ده بێت له قه زاکه )20( کیلۆمه تر

دوور بیرى ئاو هه ڵکه نین. ق��ه ره ب��ووى عێراقى حکومه تى چ��ه ت��ر: رژێمى و تیرۆر ده ستى زیانلێکه وتوانى خورماتوو، ق��ه زاى له ده ک��ات��ه وه پێشوو ساڵى له پێشوو رژێمى س��ه رده م��ى له

ئ��ازادک��ردن��ى ب��ه ه��ۆى )1991(دا کوردستانى ب��ه ره ى له الیه ن خورماتوو شااڵوى روخاندن )400( خانوى کوردى گرته وه بۆ تائێستا قه ره بونه کراونه ته وه ؟ ئه نجومه نى س��ه رۆک��ی ل��ه الی��ه ن -وه زیرانه وه بۆ قه زاکانى دوجێل، سامه را ک��ردوه به هۆى ناوچه یه کیتر چه ند و تیرۆرسته کانه وه قه ره بووى زیانلێکه وتوان ک��رای��ه وه و م��وچ��ه ى م��ان��گ��ان��ه بۆ که سوکارى قوربانیان ته رخانکراوه ، به اڵم )400( روخاندنى قه ره بوکردنه وه ى بۆ مام دوزخورماتوو، له کورد خانوکه ى جه الل سه رۆک کۆمار و به رهه م ساڵح به ڵێنی قه ره بویان پێداون، به اڵم نه خراوه ته

بواری جێبه جێکردنه وه . چ��ه ت��ر: ک��ێ��ش��ه ى دام��ه زران��دن له دوزخ��ورم��ات��وو ه��ه ی��ه ، ه��اواڵت��ی��ان له تائێستا ئ��ه وه ى ب��ۆ ده ک��ه ن گله یى تورکمان ناوه ناوه دوز فه رمانگه کانى به کۆمه ڵ داده مه زرێت کورد بێبه شکراوه

هۆى چیه ؟ وه رگرتوه ساڵح به رهه م له به ڵێنم -خوێندنگا ب��ۆ م��ام��ۆس��ت��ا )73( ک��ه و دابمه زرێنن خورماتو کوردییه کانى )100( فۆرمى دامه زراندنمان وه رگرت له الیه ن ئیداره ى گه رمیانه وه که )40( ده رچ��وى )60( و ک��ۆل��ێ��ژ ده رچ��وى ه��ه زاره ک��ه ى )25( ل��ه گ��ه ڵ په یمانگا

هه رێم داده مه زرێن. حکومه تى هه یه ئ��ه وه ده نگۆى چه تر: هه رێم هیچ پرۆژه یکى خزمه تگوزارى بۆ قه زاى خورماتو ئه نجام نادات تا چه نده

راسته ؟ ب��ڕی��اری��داوه )900( ب��ه ره��ه م ساڵح -ملیۆن دینار بۆ پرۆژه ى خزمه تگوزارى ت��ه رخ��ان ب��ک��ات ب��ۆ ئ��اوه دان��ک��ردن��ه وه ى کۆمه ڵێک و خوێندنگه یه ک چه ند

کۆمه ڵێک نۆژه نکردنه وه ى و باخچه مزگه وت و ژوورى بۆنه کان. له الیه کى هه رێمى حکومه تى ل��ه الی��ه ن تریشه وه ملیۆن )2500( بڕیاره کوردستانه وه دینار بۆ قیرتاوکردن و شۆسته بۆ ناو شار و دروستکردنى سێ باخچه له سه ر بودجه ى حکومه تى ناوه ند و دروستکردنى قه ره وێڵه یی )100( نه خۆشخانه یه کى

له الیه ن حکومه تى ناوه نده وه .

ئ��ه ح��م��ه د ده ن��ی��ز، ب��ه پ��رس��ی ده ره وه ی پ��ه ی��وه ن��دی��ی��ه ک��ان��ی کۆماجڤاکێن کوردستانی باشوری )چه تر( دیداره ی له م کوردستان، پژاک ئاگربه سته که ی له باس دا که راشیده گه یه نێت و ده ک��ات نائاگایی له باشور هێزه کانی قسه ده که ن و هێما بۆ ئه وه ده کات عێراقی هێزی ده یه وێت ئێران که هه وڵی و س��ن��ور س��ه ر بێنێته له ناوخۆش شه ڕی دروستکردنی

نێوان هێزه کوردییه کان ده ده ن.

ئه و ه��ۆک��اری الیه نیتر هه ندێ چه تر: بۆ ده گێڕێته وه بۆردومانانه و تۆپباران بونی ئێوه له و سنوره دا، ئێوه هۆکارن بۆ

ئه وه ؟ - شتێکی وانیه ئێمه هۆکار نین، گه لی داگیرکه ران پارچه کان هه موو له کورد زۆر زوڵمێکی ده یانبینن، یه ک وه ک ل��ه س��ه ر ئ��ه م گ��ه ل��ه ه��ه ی��ه ب��ۆی��ه ئێمه ش رێبازی سیاسی و دیموکراتی و مه ده نی و چه کداری بۆ چاره سه رکردنی ئه و پرسه رێبازی چاره سه ری ئێمه ده به ین، به ڕێوه دی��م��وک��رات��ی ب��ه بنگه ده گ��ری��ن، ب��ه اڵم ئه وان ئینکاری ئێمه ده که ن و به چه ک

وه اڵمی رێبازی دیموکراتی ده ده نه وه .جارێکیتر ه��ه رێ��م س��ه رۆک��ی چ��ه ت��ر: داوایکرد ده ست له چه ک به ربده ن ئێوه بۆ

ئه م وته یه ده ڵێن چی؟- ده بینین یه کێتی کورد بووه ته ئامانجی پژاکه به هانه یان ئێستا و داگیرکه ران پێشتر شتیتر بووه بۆ نمونه ئه و هێرشانه ی سه ر کورد له ناوچه ی جه له وال و سه عدیه بوونی یه کێتی دژی هێرشانه ئه و بوو ک��ورد و ب��ه ئ��ی��راده ب��وون��ی ک��ورده ، بۆیه چوارپارچه یه هه ر ک��وردی له داوام��ان ل��ه ب��ه رام��ب��ه ر ئ��ه و ره وش��ه هۆشیار ب��ن و وه اڵمی پێویست بده نه وه پێویسته یه کێتی

نه ته وه یی زووتر دروست ببێت. چاره سه ری له که داگیرکه ران ئێستا دی��م��وک��رات��ی��دا ف��رس��ه ت��ی��ان ب��ۆن��ای��ه ت ده ی��ان��ه وێ��ت ب��ه چ��ه ک ف��رس��ه ت بهێنن، ئ��ه وه ن��ه داوه ب��ڕی��اری ش��ه ڕی په که که

هێرشی پێشتر ده ک��ات، شه ڕ تورکیایه هه بوو، ده وڵ��ه ت تیرۆری هه بوو ده وڵ��ه ت ئ��ه و ب��ه ڕێ��زان��ه ش ل��ه و ده م��ه دا هیچ لێوه ده نگێکیان نه بوو. هه ڵوێستێکیان نه هات بێده نگبوون له به رامبه ر ئه و تیرۆر ب��ه اڵم تورکیا، ده وڵ��ه ت��ی هێرشانه ی و کاتێک گه ریال بۆ پاراستنی خۆیان له ئه و ده ده ن��ه وه وه اڵم تورکیا هێرشه کانی ده نگیان و ده ک��ه ن له سه ر قسه ی ده م��ه ب��ۆی��ه ئێمه وه ک ب��ه رز ده ب��ێ��ت��ه وه ، ل��ێ بزووتنه وه ی ئازادی ده ڵێین هه ر کاتێک ده وڵه تی داگیرکه ر هێرشه کانی راوه ستان ئه وکاته گه ریالش هیچ ده نگی چه کی

نایه ت. چه تر: بۆچی هێزه کانی باشور هه میشه

ره خنه ی ئێوه ده که ن؟ بڵێم، ک��ورت��ی ب��ه ده م��ه وێ��ت شتێک -پێشتر هیچ هه ڵوێست نه بوو له م دواییه دا به س ده رک��ه وت، هه ڵوێست هه ندێک ده خ��وازرێ��ت ک��وردان ل��ه هه ڵوێستێک به ک��ورد ب��ه اڵم ن��ه ت��ه وه ی��ی��ه ، یه کێتی بێ سیاسه تێکی به الواز سیاسه تێکی ناتوانێت خۆی ک��ردن س��ازش و ئ��ی��راده ب��پ��ارێ��زێ��ت، ل��ه رۆژه��ه اڵت��ی ن��اوه ڕاس��ت ئێستا دیزاینێکی سیاسی نوێ ده کرێت به و شێوه کورد ناتوانێ خۆی بپارێزێت. بۆ هێرشێکی ئ��ێ��ران ده وڵ��ه ت��ی پێشتر ده سپێکرد، )hrk( گه ریالکانی س��ه ر خۆی سه ره کى ئامانجی هێرشه ش له و بوو، کوردستان هه رێمی داگیرکردنی چه کێکی ج��ۆره ه��ه م��وو ه��ه رچ��ه ن��ده ئه نجامێک نه یتوانی ب��ه اڵم هێنابوو، زۆری شکستێکی و بهێنێت ده س��ت به خوارد، ئێستا داگیرکه ران ناتوانن وه ک و ک��وردس��ت��ان خاکی س��ه ر بێنه پێشتر

سیاسه تی خۆیان به ڕێوه به رن.به رامبه ر له ب��ارزان��ی نێچیرڤان چه تر: ئێوه له دوای گه ڕانه وه ی له ئێران چه ند لێدوانانه چی لێدوانێکیدا هۆکاری ئه و

بوو؟- نازانم ئه وان له ئێران چیان باسکردوه ، وتم پێشتر وه ک ئێران ده وڵ��ه ت��ی ب��ه اڵم ل��ه ب��ه رام��ب��ه ر ه��ێ��زی گ��ه ری��ال شکستی خوارد، بۆیه ئێمه له به ر ئه وه ی باوه ڕمان به چاره سه ری دیموکراتیانه هه یه وه ک پێشتر به ڕێز )موراد قه ره یالن( سه رۆکی ک��ۆن��س��ه ی ب��ه ڕێ��وه ب��ه ری ک��ه ج��ه ک��ه و ئاگربه ستیان داوای دۆست کۆمه ڵێک

ک��ردب��وو ب��ۆی��ه ه��ێ��زه ک��ان��ی پ��ه ژاک��ی��ش ئاگربه ستێکی مه رجداریان ئه نجامدا.

چه تر: تا ئێستا ئێران وه اڵمێکی ئیجابی داوه ته وه به و ئاگربه سته ؟

- تا ئێستا شه ڕی راوه ستاندوه و هێرش تۆپێک ن��اج��ارێ��ک��ی��ش ج��ار و ن��اک��ات ده ه��اوێ��ژێ��ت، ب��ه اڵم وه اڵم��ی ف��ه رم��ی وه ک ب��ه اڵم ن��ه ب��ووه ، ئاگربه سته که بۆ هه ر لێره وه ئیتر راگه یاندبوو پژاکیش ش��ه ڕێ��ک رووب��دات ئ��ه وا ئ��ێ��ران لێی ب��ه رپ��رس��ی��اره ، ئ��اگ��رب��ه س��ت��ی پ��ژاک به

ئیراده یه و له ترسان و له الوازیدا نیه . چه تر: ره خنه ی ئه وه تان لێده گیرێت که له ئه وه بۆ وه اڵمتان نه رمن ئێران به رامبه ر

چیه ؟- ئه و خه ڵکانه که م ئاگادارن با بێت له خه ڵکی قه اڵدزێ و ئه و ناوچانه پرسیار

بکه ن، پژاک له چه ند الوه هێرشی له سه ر بوو، به اڵم وه اڵمی هه موویانی دایه وه و شکستی پێهێنان به ڕاستی ئه وه شتێکی ئاگربه سته ش ئ��ه و ئاسابوو. موعجیزه وه ک به هێزیدابوه له و ب��ووه ئیراده به بۆ ببێت هێرشێک ه��ه ر راگ��ه ی��ه ن��دراوه گه ریال به رپرسیاره ، لێی ئێران له مه ودوا شه ڕ، بۆ ئاماده یه باشتر ه��ه رک��ات له ب��ه اڵم ئ��ێ��م��ه ده م��ان��ه وێ��ت چ��اره س��ه ری

ئاشتیانه بکه وێته پێشه وه . له ئه مریکا هێزه کانی وته بێژی چه تر: ناوبه ینی هێزه کانی عێراق وتی ده چینه

ئێوه و ئێران ئێوه بۆ ئه مه چی ده که ن؟- پیالنێکی گه وره له سه ر گه لی ئێمه هه یه هێزی نێونه ته وه یی تیایدا به شدارن، ل��ه رۆژه��ه اڵت��ی ن��اوه ڕاس��ت��دا وه ک وتم دیزاینی نوێ ده کێشرێت بۆیه ئه و هێزانه

له سه ر ب��ه اڵم هه بێت، ناکۆکیشیان با بۆ ئه مریکا کۆکن، بابه ت هه ندێک به رژه وه ندی خۆی ده ڵێت دێم ئێران ده ڵێت با هێزی عێراق بێت و هه ندێک جاریش ده یانه وێت شه ڕی براکوژی دروست بکه ن بۆیه ده ڵێن با هێزی پێشمه رگه بێت، گه ر بیرمان بێت هێرشیش له سه ر خانه قین و جه له وال هه یه ، به تاڵکردنه وه ی ئه م پیالنه ئاسته م نیه ، پێویسته گه لی ئێمه هۆشیار

بێت. چه تر: به رپرسێکی هێزی پێشمه رگه ئه و هێزی ئایا ک��رده وه ، پشتڕاست بابه ته ی پێشمه رگه به شداری شتێکی واده کات؟ - به م شێوه یه کێشه که چاره سه ر ناکات، پێویسته و داگیرکه رانه پیالنی ئه مه

کورد له به رامبه ری هۆشیار بێت.چه تر: هه ڵوێستی گه لی کورد له باشور

له م ماوه یه دا چۆن ده بینن؟گه ل هه ڵوێستی پ��ۆزه ت��ی��ف ب��ه ئێمه -سه لماند ئه وه ی کورد هه ڵده سه نگێنین، ب��ه ڕاس��ت��ی گ��ه ل��ێ��ک��ی ق��اره م��ان��ه ، ئ��ه و چاالکی به ڕاستی ک��را چاالکیانه ی ق��اره م��ان��ان��ه ب��وو ب��ه ڕاس��ت��ی س��اوی مه زنه دوژم��ن پیالنی به اڵم لێده که ین، زیاتر گ��ه ل چاالکی داواده ک��ه ی��ن بۆیه

ببێت و فراوانتر ببێت.چ��ه ت��ر: ه��ێ��رش��ه ک��ان��ی ئ��اس��ای��ش ب��ۆس��ه ر

چاالکانی مه ده نی چۆن ده بینن؟- ئه وه جێگای ره خنه یه و هه وڵێستێکی نه ته وه ییانه و دیموکراتیانه و کوردانه ئه م ه��ه رێ��م حکومه تی پێویسته ن��ی��ه ، هه ڵوێسته نا نه ته وه یی و نادیموکراتیه ی هێز هه ڵوێسته ئه م نه هێڵێت، به رچاو له

نادات به کوردان.

ئه حمه د ده نیز: داگیرکه ران ناتوانن وه ک پێشتر بێنه سه ر خاکی کوردستان

له رۆژهه اڵتی ناوه ڕاست ئێستا دیزاینێکی سیاسی نوێ ده کرێت

قایمقامی دوزخورماتوو: )40( ده رچوى کۆلێژ و )60( ده رچوى

په یمانگا له گه ڵ )25( هه زاره که ى هه رێم داده مه زرێن

‌nئه‌حمه‌د‌ده‌نیز،‌به‌پرسی‌په‌یوه‌ندییه‌کانی‌ده‌ره‌وه‌ی‌باشوری‌کوردستانی‌کۆماجڤاکێن‌کوردستان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌ئینته‌رنێت

‌‌nشه‌الل‌عه‌بدول‌ئه‌حمه‌د‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ‌:‌زانیار

»گه ریال له هه رکات باشتر ئاماده یه بۆ شه ر«

»پێویسته حکومه تی هه رێم ئه م هه ڵوێسته نا نه ته وه یی

و نادیموکراتیه ی له به رچاو ده رباز بکات«


دووشه ممه 2011/9/12 - 2711/6/21

7

کوردستانی

سه ره ڕای تێپه ڕبوونی چه ند مانگێکی زیندانی، ژماره یه ک له چاالکانی سیاسی و مه ده نی کورد له شاره کانی رۆژهه اڵتى کوردستان له ژووره تاکه که سییه کاندا ده ستبه سه رن و چاره نووسیان نادیاره .

سه جاد ئیرانا، هه واڵنێرانی راپۆرتی پێی به وه کیلی ف��ه ره��اد ت��وێ��ژه ر، و ن��وس��ه ر جه هانفه ر، محه مه دی م��ازی��ار و ح��ه ی��ده ری ع��ی��زه دی��ن نیا، چ��االک��ان��ی ئ��ه ده ب��ی دان��ی��ش��ت��ووی ش��اری گیالن غه رب، که له رێکه وتی )14(ی گه الوێژ له الیه ن له ئێستا ک��راب��وون، ده ستگیر ئه منییه کان هێزه کرماشاندا زیندانی که سییه کانی تاکه ژووره

ده ستبه سه رن.تۆمه تی به مه ده نیانه و سیاسی چاالکه ئه و ه��اوک��اری ل��ه گ��ه ڵ ح��زب��ه ک��وردی��ی��ه ک��ان ل��ه ژێ��ر ف��ش��اردان، پێشتریش چ��وار چ��االک��ی ئ��ه ده ب��ی و هێزه ل��ه الی��ه ن غ��ه رب گیالن ش��اری فه رهه نگی ئه منییه کانى کۆمارى ئیسالمى ئێرانه وه ده ستگیر

کرابوون.

رۆژئ��اوای له کانی ناوچه ی سه ری گه نجانى ک��وردس��ت��ان دژی رێ��گ��رى ک��ردن ل��ه دی��داره ک��ان��ى عه بدواڵ ئۆجه الن، رێبه رى کۆماچڤاکێن کوردستان له زیندانی ئیمراڵی خۆپیشاندانیان ئه نجامدا. سه دان گه نجى کورد سه ره تا له ناوه ندی ناوچه ی سه ری وتنه وه ی دورشمه کانیان، پاش و کانی کۆبوونه وه

ده ستیان به رێپێوان کرد. بیانوى به تورکیا ده وڵه تى رۆژه )47( م��اوه ى ئۆجه الن بنه ماڵه ى و پ��ارێ��زه ران به رێگه جیاجیا

نادرێت دیدارى له گه ڵدا ئه نجامبده نله داوای��ان گه نجان راب��ردوودا رۆژى چه ند له کات زوترین به کرد تورکیا و ئێران ده وڵه تانی چیدی ه��ه روه ه��ا و بێنن هێرشانه ب��ه و کۆتایی دیداری پارێزه ران له گه ڵ ئۆجه الن، له الیه ن ده وڵه تی تورکیاوه ئاسته نگ نه کرێت. له خۆپیشاندانه که دا چاالکییه ئ��ه و ئامانجی رایانگه یاند، گه نجان ش��ه رم��ه زارک��ردن��ی ه��ه م��وو ئ��ه و ه��ێ��رش��ان��ه ی��ه که رۆژانه ده کرێنه سه ر گه لی کورد له الیه ن واڵته

سه رده سته کانى کوردستانه وه .

‌‌ڕاپۆرته‌‌هه‌واڵبۆ‌دیداره‌کانى‌ئۆجه‌الن‌خۆپیشاندانیان‌کرد‌ره‌وشى‌زیندانیان‌خراپتر‌ده‌بێت مانگرتن‌بۆ‌ژینگه‌پارێزان

هـــه‌واڵــی‌‌کوردستانی

نوسه رێکی روسی: پرسی کورد هێزێکی مه زنی له هه ناوی خۆیدا شاردووه ته وه

ل��ه ئ��اڵ��ۆزى و رۆژهه اڵتی گۆڕانکارییه کانی به ره و دۆخه که ناوه ڕاستدا که ده چێت ئاراسته یه ئه وه هه ریه ک سیاسى نه خشه ى سه رده سته کانى واڵت��ه له ترى شێوه یه کى کوردستان ه��ه رێ��م��ى وه رگ��رێ��ت��ه وه و ئه وه روسیش نوسه رێکی ئه گه ری که ده ک��ات شرۆڤه ه��ه ڵ��گ��ی��رس��ان��ی ج��ه ن��گ و داگ��ی��رگ��ردن��ی ک��وردس��ت��ان ل��ه الی��ه ن ت��ورک��ی��اوه له چ��اودێ��رێ��ک��ی و ئ��ارادای��ه پیالنێکی پێیوایه سیاسیش نێوده وڵه تی هه یه دژی کورد ده کات ئه وه ش گریمانه ى و کوردیش الیه نی هه ندێک

تێدا به شداربن.ئۆبه زره نیا« »ڤایه نۆیه گ��ۆڤ��اری ک��ه ل��ه واڵت��ی روس��ی��ا ده رده چ��ێ��ت کۆمارى هێرشه کانی به ئ��ام��اژه ی ئ��ی��س��الم��ى ئ��ێ��ران و ه��ه ڵ��گ��ی��رس��ان��ی ش��ه ڕی ن��ێ��وان ک��وردان و ئ��ه و واڵت��ه ده کات و ئه گه ری ئاڵۆزی مه زن له ده کات باس ناوه ڕاستدا رۆژهه اڵتی جه نگ هه ڵگیرسانی مه ترسی و

نیشان ده دات. ئالکساندر سامسۆنۆڤ، که نوسه رى ترسی بابه ته که یه ناوبراوه ى گۆڤارى ته قینه وه یه کی روودان��ی ل��ه خ��ۆی گه وره نیشان ده دات و جه ختده کاته وه له مه زنی هێزێکی ک��ورد »پرسی له که ش��اردوه ت��ه وه خۆیدا ه��ه ن��اوی ئیسرائیلیش و ف��ه ل��ه س��ت��ی��ن پ��رس��ی ئه م کێشه یه ئه وه ی به ر له مه زنتره ، ک��ه س��ه رت��اس��ه ری ه��ه رێ��م��ه ک��ه له تورکیا، ئێران، عێراق و سوریادا هه یه ته قینه وه یه کی له رێگا ده ت��وان��ێ و

مه زن بکاته وه . ئه ندامێکی ب��ه رواری، د.ک��ام��ه ران ک��ۆن��گ��ره ی ن��ه ت��ه وه ی��ی ک��وردس��ت��ان )KNK( پێیوایه ئێستا له نه خشه ی هه ر ناوه ڕاستدا رۆژه��ه اڵت��ی ت��ازه ی واڵت��ێ��ک ده ی��ه وێ��ت پ��الن��ی خ��ۆی جێبه جێ بکات. به روارى، به )چه تر(

ى وت »پالنێکی گه وره هه یه دژی چونکه سه رناگرێت، ب��ه اڵم ک��ورد، به هێزه ئێستادا له ک��وردی ئیراده ی نه ته وه یی ده ستکه وتی ده ت��وان��ێ��ت و ب��پ��ارێ��زێ��ت ئ��ه گ��ه ر ک��ورد ی��ه ک خۆی هێزی له سود بێت هه ڵوێست دژی ده توانێت بێگومان وه ربگرێت ه��ه ر پ��ی��الن��ێ��ک ب��وه س��ت��ێ��ت��ه وه و له ب��ه ره و ک��ورد هه ڵوێستی ئێستاشدا پێشتردا ل��ه ک��ه ده چ��ێ��ت یه کگرتن

وانه بوو«. پێیوایه س��ام��س��ۆن��ۆڤ، ئالکساندر ئ��ه م��ری��ک��ا ل��ه پ��رس��ی ک��ورددا له هه یه فاقی دوو هه ڵوێستێکی په یوه ندییه کانی ن��ای��ه وێ الی��ه ک له ببێ و خ��راپ ت��ورک��ی��ا ل��ه گ��ه ڵ له و ده دا ه��ه وڵ دیکه شه وه الیه کی ن��اک��ۆک��ی��ان��ه دا ب��ه رژه وه ن��دی��ی��ه ک��ان��ی خۆی بپارێزێ و هه وڵده دا به دروست و سوریا له ئاڵۆزی و شه ڕ کردنی

خۆی الی بۆ زیاتر تورکیا ئێران، راکێشی و به وشێویه بێده نگی بکات. ن��وس��ه ر، ل��ه درێ��ژه ی ب��اس��ه ی��دا باس ل��ه خ��واس��ت��ی ک��ورد ده ک��ات بۆ دروس��ت��ب��وون��ی ده وڵ��ه ت��ی ک��وردی و

رێبه رانی و ک��ورد ده ڵ��ێ��ت »گ��ه ل��ی ره وشی نوێی واڵتانی عه ره ب ده بینن و هه ر وه کو له ماوه ی راب��ردوودا له راده ی��ه ک��ی ب��ه عێراقیش و تورکیا ژماره ی ده دا، نیشان خۆی به رچاو واڵت��پ��ارێ��زان��ی ک��ورد ک��ه ده ی��ان��ه وێ رووی هه بێ، سه ربه خۆیان واڵتێکی

له زیاد بوون کردوه ». خۆیدا شرۆڤه که ى له سامسۆنۆڤ، ئاماژه بۆ خه باتى پارتى ژیانى ئازادى رۆژهه اڵتی له )پ��ژاک( کوردستان ک��وردس��ت��ان و ئ��ێ��ران ده ک��ات و رای��ده گ��ه ی��ه ن��ێ��ت: »)پ��ژاک( نه ک واڵتێکی سه ربه خۆ، به ڵکو هه رێمێکی ئامانجی خۆی وه کو خۆبه ڕێوه به ری بۆ رۆژهه اڵتی کوردستان ده ستنیشان کردوه ، خاوه ن پڕۆگرامێکی مۆدێرنه بۆ نمونه پژاک پارێزگاری له مافی ژنان ده کات و داوای مافی نه ته وه یی و دیموکراتیک بۆ که مینه ئه تنیکی واتایه کی به ده ک��ات. ئایینیه کان و ئێران رژێمی ده ی��ه وێ پ��ژاک دیکه له رژێمێکی »ئۆتۆکراتیک«ه وه بۆ رژێمێکی دیموکراتیک بگۆرێ«.

و بۆ شه ڕ هێما روسیه نوسه ره ئه و ئاڵۆزیه کانی ئه م رۆژانه ی دوایی له سه ر ئۆپه راسیۆنه کانی ئێران ده کات:

س��وپ��ای پ��اس��داران راده گ��ه ی��ه ن��ێ که ئه وان له هێرشه کانی خۆیان به رده وام ک��وردان ئ��ه وه ش��دا به رامبه ر له ده ب��ن بێده نگ نابن راسته که ئێستا عێراق ئاماده ی شه ڕێک له به رامبه ر ئێراندا

سه ربازی هێزی ئه گه ر ب��ه اڵم نییه ، هه رێمی کوردستان که نزیکه ی سه د ه��ه زار ک��ه س ده ب��ێ، ده س��ت به شه ڕ بکات، شه ڕێکی مه زن له هه رێمه که

رووده دا. کورد سیاسی چاودێرێکی هه روه ها بۆ هه یه هاوبه ش پیالنێکی پێیوایه باره یه وه له و ک��ورد سه ر هێرشکردنه ه��ی��وا گ��وڵ م��ح��ه م��ه دى ب��ه )چ��ه ت��ر( راده گ��ه ی��ه ن��ێ��ت: ئ��ه و چ��ه ک��ان��ه ی له ده ست و به جێماوه ئێران سه ربازانی کوردستان رۆژه��ه اڵت��ی هێزه کانی ب��وون��ی ف��ڕۆک��ه ی ئێف ک��ه وت��ون ئێران س��ه رب��ازی م��ان��ۆری ل��ه )16(و ناتۆ ئه مانه هه مووی چه کی که تورکیان له الیه کیتره وه هێرش ده کرێته سه ر گه مارۆکانی و قه ندیل س��ه ر هاتوچۆی و ک��راوه ت��ه وه چڕ میدیا و ب��ه رده م ده خرێته ته گه ره ی قه ندیل ئ��ه و م��ان��ۆڕه ش ک��ه ل��ه رۆژه��ه اڵت��ی پیشان وا ده درێ��ت ئه نجام کوردستان ده درێت دژی قه ڵغانی دژه موشه کی ت��ورک��ی��ا جێگیر ک��را، ل��ه ب��ێ��ت ک��ه هه رێمی س��ه ر هێرشکردنه بۆ ب��ه اڵم که ده ری��ده خ��ه ن ئه مانه کوردستانه پ��الن��ێ��ک��ی ه��اوب��ه ش ه��ه ی��ه ل��ه ن��ێ��وان تورکیا و ئێران و عێراق و ئه مریکادا

بۆ الوازکردنی کورد. به ئاماژه ی محه مه دى، گوڵ هیوا له م کرد ئه مریکا به رژه وه ندییه کانی دۆخه داو حه ختیکرده وه »ئامانجی ئه م الوازکردنی ئه مریکا بۆ هێرشانه ش ئ��ێ��ران و ک��ورده ل��ه ی��ه ک��ک��ات��دا و داڕشتنه وه ی کورد له جۆره قاڵبێکدا

به پێی ویستی خۆیان«. ن��وێ��ن��ه ری پارتی د.ح��س��ێ��ن ک��ۆچ��ه ر هه رێمى ل��ه دی��م��وک��رات��ی یه کێتی ک��وردس��ت��ان، ئ��ام��اژه ب��ه ی��ه ک��ڕی��زی کورد له رۆژئاواى کوردستان ده کات که روو ده خاته )چه تر( بۆ ئ��ه وه و کوردستان باشوری له ئێستادا »له چ��وار الی��ه ن��ی س��ه ره ک��ی ه��ه ن که داڕشتنی ب��ۆ ج��دی ک��ارده ک��ه ن ب��ه

له قه یرانه ی ئ��ه و بۆ به رنامه یه ک به نیازن کۆنگره یه کی و سوریا هه یه نێوه نده شدا له و سازبکه ن، گشتگیر له نێوان دوبه ره کی خوازیاره تورکیا کوردانیش بکات، دروس��ت ک��ورددا خوازیاری دیموکراسین و نایانه وێت له به رژه وه ندی هیچ واڵتێک کاربکه ن، دیموکراسی به کورد پرسی چونکه

چاره سه ر ده بێت«.

ه��ه روه ه��ا س��ام��س��ۆن��ۆڤ، ن��وس��ه ره روس��ی��ه ک��ه ئ��ام��اژه ب��ه ب��اش��وری کوردستانیش ده کات و ئه وه ی الیه نی ده توانی و قۆناغه یه ئ��ه م ش��اراوه ی رێگا له به ر شه ڕێکی مه زن له عێراق ئ��ارادای��ه له ئ��ه وه ئ��ه گ��ه ری بکاته وه دیکه جارێکی تورکیا سوپای که داگیر ئێران و عێراق نێوان هه رێمی

بکات.نوسه ری بابه ته که باس له وه ش ده کات عێراق ل��ه ئه مریکا س��وپ��ای ئ��ه گ��ه ر و ئێران شه رینێوان بکێشێته وه ، خۆی ئه وه ش و ده بێته وه به رفراوان ک��وردان به واتای سه ره تای قۆناغێکى نوێیه

ل��ه ت��ی��ف ف��ات��ی��ح ف��ه ره ج، چ��اودێ��ری که : ل��ه وه ده ک��ات��ه وه جه خت سیاسی جه له والش و سه عدیه رووداوه ک��ان��ی به شێکن له پالنێکی گه وره و به رنامه ئارادایه له بۆ داڕێ��ژراو دژی کورد ئه گه ر تێبینی بکه ین له ناوچه کانی س��ه ع��دی��ه ، ج��ه ل��ه وال و ک��ه رک��وک ق��ه ن��دی��ل له ب��ن��اری ل��ه الی��ه ک و

بۆ هه یه گه وره هێرشێکی الیه کیتر ئه م راستیدا له که کوردستان سه ر هێرشانه دژی په که که و پژاک نیه ،

به ڵکو بۆ هه موو کوردستانه .ئ��ه و چ��اودێ��ره س��ی��اس��ی��ه ، ده رب��اره ی

شکست پێهێنانی ئه و پالنه و توانای رووبه ڕوبونه وه ی کوردیش به )چه تر( هێزه ی ئ��ه و ب��ه داخ��ه وه راده گه یه نێت: نابێت هه مانه هه رێمی کوردستان له ش��ان��ازی پ��ێ��وه ب��ک��ه ی��ن، چ��ون��ک��ه له هێزێکی راهێنانه وه و چه ک رووی هێزه کانی م��ن ب��ڕوای ب��ه نیه پته و توانایه یان ئه و په که که ش و پژاک نیه بتوانن رووبه ڕوی ئه و هه موو هێزه پێویسته هێزه ئێستادا له بۆیه ببنه وه و شه ڕ راگه یاندنی له کوردییه کان

ئاشتیدا یه ک هه ڵوێستبن«. له تیف فاتیح فه ره ج، ترسی خۆی له ک��وردی الیه نێکی چه ند ب��ه ش��داری ت��ورک��ی��ا، هه میشه ک��ه ده رده ب��ڕێ��ت ع��ێ��راق و ئ��ێ��ران ک��ۆب��وون��ه وه ی سێ دژی داڕشتن پالن بۆ هه بوه قۆڵیان کورد و هه وڵیانداوه خه ونه کانی کورد »به داخه وه وتى ناوبراو ب��ه رن، له بار گومان ده که م کورد به شێوه یه ک له

شێوه کان خۆیشی به شداربێت«.

پێدان گه شه دادو پارتى کرانه وه که ی کرانه وه له برى ئێستا )ئاکه په (، ده ستى کردوه به ده ستبه سه ر کردن و

دروست کردنی گرتوخانه ی زیاتر. )17( ت��ورک هێزه کانی ئه ده نه و مێرسین له ک��ه س��ی��ان ده س��ت��گ��ی��ر ک��رد ک��ه ب��ه ڕێ��وب��ه ران��ی مه ال و نوسه ر و دیموکراتى و ئاشتى پارتى سزای مێردینیش له تێدایه . رۆژنامه نوسیان و

گرتن بۆ چوار منداڵ بڕایه وه . هه روه ها له ده رسیمیش )11( که س ره وانه ی دۆزگه ری

کران.ش��اری ل��ه مانگه ش ئ��ه م )8(ى ه��ه روه ه��ا کوتایه هه ڵیان پۆلیس، هێزه کانی ئه ده نه سه ر مااڵن و وێڕای سه رۆکی رێکخستنی ب��ه ده پ��ه ی ش��اره ک��ه زه ک��ی ک��ارات��اش، سیاسه ته مه دار رۆشنبیر، م��ه ال، چه ندین )10( که س به گشتی رۆژن��ام��ه ن��ووس و

ده ستگیر کران.و پشکنینی وێ��ڕای تورکیا هێزه کانی

تێکدانی که لوپه لی ماڵه کان، سه رۆکی به ده په ی ش��اری ئ��ه ده ن��ه زه ک��ی ک��ارات��اش، س��ه رۆک��ی به ده په ی ناوچه ی سه یهان مه حه مه د ره فیق بای ڤا و چه ندین مه ال، رۆشنبیر، سیاسه ته مه دار و رۆژنامه نوسی کوردیان ده ستگیر کرد. هه روه ها

له شاری مێرسینیش له پاش ڕێپێوانێکه ی )7(ى مانگ که بۆ شه رمه زارکردنی گۆشه گیری ع��ه ب��دواڵ ک��وردس��ت��ان کۆماجڤاکێن رێ��ب��ه رى ئ��ۆج��ه الن ب��ه ڕێ��وه چ��وو، ش��ه ش ک��ه س ل��ه الی��ه ن ناوچه ی له هه روه ها کران. ده ستگیر پۆلیسه وه که ک��ورد منداڵی چ��وار مێردینیش قۆسه ری به بیانوی به شداری له رێپیوانی شه رمه زار کردنی هێزه کانی الی��ه ن ل��ه ئ��ۆج��ه الن، گ��ۆش��ه گ��ی��ری تورکیاوه ده ستگیرکرا بوون و به بڕیاری دادگا

ره وانه ی زیندان کران.سه ر هه ڵکوتانه ئ��اک��ام��ی ل��ه ده رسیمیش ل��ه

مااڵندا ژماره یه کی زۆر له هاواڵتیان ده ستگیر کرابوون. )11( له ده ستگیر کراوه کان، ره وانه ی

دۆزگه ری کران.بۆ ئامه د گرتوخانه ی زیندووه کانی قوربانیه ئه وه ی که گرتوخانه ی ئامه د بێته مۆزه خانه ،

سه د هه زار واژۆیان کۆکرده وه . ، ک��ۆم��ار س��ه رۆک ب��ه پێشکه ش ئیمزاکان، و داد وه زی��ری ، تورکیا په رله مانی سه رۆکی

وه زیری رۆشه بیری تورکیا ده کرێ.

هه لمه تی کۆکردنه وه ی ئیمزا له پێناوی ئه وه ی زیندانی ئامه د ببێته مۆزه خانه کۆتایی هات.

له ئاکامی هه ڵمه ته که که کۆمه ڵه ی لێکۆڵینه وه و پشتوانی 78 کان ده ستی پێکرد ، 100 هه زار

ئیمزا کۆکرایه وه .ئیمزاکان ڕه وانه ی سه رۆک کۆمار ، سه رۆکی په رله مانی تورکیا ، وه زیری دادو و ،

وه زیری رۆشه بیری تورکیا ده کرێ.ل��ه ده ق��ی ه��ه ڵ��م��ه ت��ه ک��ه دا داوا ده ک��ه ن دڕاندایه تیه ی ئ��ه و به رپرسیارانی که

زیندانی ئامه د دادگایی بکرێن.س��ه رۆک��ی ل��ق��ی ئ��ام��ه د ک��ۆم��ه ل��ه ی 78 پ��ش��ت��ی��وان��ی ، و ل��ێ��ک��ۆل��ی��ن��ه وه ڕای��گ��ه ی��ان��د که ئاڵکان ،غ��ان��ی ک��ان ئیمزا ه��ه زار 100 ک��ۆک��ردن��ه وه ی نیشان ه��ه ڵ��م��ه ت��ه ک��ه ی��ان س��ه رک��ه وت��ن��ی

ده دات و ، له سه ر ئه وه ش وتی:بۆ ئه وه ی که به رپرسانی دڕاندایه تی 12 ئه یلول لێکۆڵینه وه کۆمیسۆنێکی ، بکرێن دادگایی له و، ک��ردووه ئ��اوا راستیه کانیان دادوه ری و ئه یلول 12 کوده تای سه ر سکاالنی ئه نجامی

ده کۆڵینه وه .

شااڵوى ده ستگیرکردنى کوردان له باکور ده ستى پێکرده وه

هیچ کارێکیان له دادگا بۆ نه کردین.شاخه وان مه حمود، ته مه ن )25( ساڵ، وت: )چ��ه ت��ر(ى ب��ه ت��ره گه نجێکى عێراقیم ره گه زنامه ى که ئه وه ى له به ر هاوسه رگیرى پێشینه ى نه متوانى نیه ، ته نانه ت پێشینه هه ر نه ک وه ربگرم. وه رب��گ��رم! شۆفێریش مۆڵه تى ناتوانم کوردستان رۆژه��ه اڵت��ى گه نجه ى ئ��ه م باشورى هه رێمى ده سه اڵتى له ره خنه رایده گه یه نێت: و ده گرێت کوردستان

ئه وان مه به ستیانه خزمه تى گه نج بکه ن، ده ستى گه نجه کان بگرن، ئه ى مه گه ر

منیش کورد نیم؟ گه نج نیم؟ ساڵ، )21( ته مه ن ئه سعه د، س��ۆران و هاتوه کوردستانه وه رۆژه��ه اڵت��ى له له ساڵه ح��ه وت خێزانه که یدا له گه ڵ ئه وه دخاته ده ژى، کوردستان باشورى مێژوو به شى له خوێندکاره که روو هاوڕێکانى حه زیان له گه ڵ ده خوێنێت، مێژوییه کانى شوێنه سه ردانى ک��ردوه

واڵتانى دراوسێ بکه ن، به اڵم کاتێک وه رى نه یتوانیه وه پاسپۆرت بۆ چ��وون کوردستانه ئێره وتى: ناوبراو بگرێت، دێته ئ��ه وه ى که ک��ورد بۆ گه نجێکى

پێش زۆر ناخۆشه . قادر لوقمان، ته مه ن )26( ساڵ، له وه ده دوێت که ره گه زنامه مه ى وه رگرتووه ، به اڵم له سه رى نووسراوه ته جه نووس، واتا ته نیا له و چه ند پارێزگایه ى هه رێم کارى نا، هه مووى له ئه ویش ده ک��رێ، پێ

چونکه کاتى خۆى له ئیداره ى سلێمانى )پێش یه کگرتنه وه ى حکومه ت( وه زیرى ب��ه اڵم داوی��ن، پێى سلێمانى ن��اوخ��ۆى ناتوانین زۆر کارى گرنگى پێ بکه ین شێوه یه ک به هیچ ناتوانى نمونه بۆ

پاسپۆرت وه ربگرى.سه الح و ره حمان محه مه د ئیبراهیم خوێندکارى دوو مسته فا، ئیبراهیم رۆژهه اڵتى کوردستانن قسه له وه ده که ن حکومه تى ب��ڕی��اره ى ئ��ه و به پێى ک��ه

کورسیه کانى له به شێک که هه رێم پارچه کانى خوێندکارانى بۆ خوێندن ساڵى ته رخانکرابوو ک��وردس��ت��ان ت��رى یاساى کۆلێژى له )2005-2004(زان��ک��ۆى ک��ۆی��ه وه رگ��ی��راون، دواى ته واو زانکۆشیان خوێندنى که ئه وه ى له وه ده که ن ناوبراو باس کرد، هه ردوو و نیه ره گ��ه زن��ام��ه ی��ان ئێستا ت��ا ک��ه داش��ن��ه م��ه زراون، س��ه الح، وت��ى: ساڵى له ه��ه ردووک��م��ان )2009 - 2008(و ی��ه ک��ه م پ��ل��ه ى کۆلێژ ئاستى س��ه ر بڕیارى به پێى به ده ست هێنا. دووه ممان ئه نجومه نى وه زیران ئه و که سانه ى پله ى یه که م تا سێیه م به ده ست دێنن به شێوه ى ره سمى داده مه زرێن، به اڵم ئێمه چونکه

به شێوه ى نه بوو عێراقیمان ره گه زنامه ى به شێوه ى به ڵکو دانه مه زراین، ره سمى مانگ ح��ه وت م��اوه ى ب��ۆ گرێبه ست پاشان و دامه زراین کۆیه زانکۆى له

گرێبه سته که شیان هه ڵوه شانده وه . ئه وه شیان وت: که له رێگه ى زانکۆوه وه زاره ت��ى ب��ه پێشکه ش داواک��اری��ی��ان ناوخۆى حکومه تى هه رێم کردوه ، به اڵم ئ��ه وان له وه اڵم��دا پێیان وت��ون ئ��ه وه له ده سه اڵتى حکومه تى ناوه ندى عێراقدایه . چ��ه ن��دج��ار و ک��ردن س��ه ردان دواى نزار رحمه الله لیوا ته له فۆنى په یوه ندى ره گه زنامه گشتى ب��ه ڕێ��وه ب��ه رى عزیز هه رێمى ل��ه نیشینگه و پاسپۆرت و

کوردستان. به رده ست نه بوو.

ئه و کوردانه ى له حکومه تى کوردیدا ناســـــــــنـامه یان پێنادرێت چاوه ڕوانى ئه وه نه بوون

»ئامانجی ئه م هێرشانه الوازکردنی کورد و داڕشتنه وه ی کورده له جۆره قاڵبێکدا به پێی ویستی خۆیان«

»له ئێستادا پێویسته هێزه کوردییه کان له راگه یاندنی شه ڕ و

ئاشتیدا یه ک هه ڵوێستبن«

ئاماده‌کارسازان‌تۆفیق

ئاماده‌کارچه‌تر


دووشه ممه 2011/9/12 - 2711/6/21

6

کوردستانی

د.باهۆز ئه رداڵ له لێدوانێکدا بۆ ئوزگور پۆلیتیکا له بیر ئاکه په حکومه تی »م��ادام که رایگه یاند دوپاتکردنه وه ی سیناریۆی سریالنکا بۆ گه ریالکانی بوونه وه ین چڕ سه رقاڵی ئێمه ش ده ک��ات، په که که شۆڕشی و ڤێتنام ئه زموونی په ره پێدانی س��ه ر له کوردستانین بۆ به رنگاری ده وڵه تی تورکیا«. د.باهۆز ئه رداڵ، سه رفه رمانداری پێشوی هێزه کانی پاراستنی گه ل )HPG( و ئه ندامی سه رکردایه تی په که که پۆلیتیکا( )ئوزگور رۆژنامه ی بۆ لێدوانێکدا له له گه ڵ تامیل( )پڵینگه کانی به رواردکردنی وتی: له گه ڵ )سریالنکا( و ه��ه پ��ه گ��ه ( )گ��ه ری��الک��ان��ی )کوردستان(، به راوردکردنێکی یه کجار زۆر هه ڵه یه ، به اڵم مادام ئاکه په و حکومه تی تورکیا به رده وامن له سه ر نقاش و هه ڵسه نگاندنی ئه م سناریۆیه ، ئێمه ش هێزه کانی ئه وه ی که رایده گه ێنین که »سه ڕه ڕای پ��اراس��ت��ن��ی گ��ه ل ب��ۆ س��ه ق��ام��گ��ی��رک��ردن��ی ئاشتی ئاماده یی ته واویان هه یه ، له هه مانکاتدا بۆ شه ڕێکی

قورس و هه مه الیه نش ئاماده ن و کرده وه سه لماندویانه که به ئاسانی ده توانن هه رچه شنه هێرشێکی سوپای میدیا پاراستنی هه رێمه کانی س��ه ر ب��ۆ تورکیا

تێکبشکێنن«. باهۆز ئه رداڵ ئاماژه ى بۆ ئه وه شکرد سیناریۆگه لێکی به شه ڕی )HPG( به گه ریالکانی هاوشێوه دژ ده رون��ی س��وپ��ای ت��ورک��ی��ا ب��ه ه��اوک��اری میدیاى ده زان��ێ ئاکه په و سوپا الی��ه ن��داری و چه واشه کار ساڵ )28( ئه زموونی ئێمه گه ریالکانی وت��ى: و شه ڕی چه کداریان له پشته ، پ��ه روه رده ی سیاسی و زۆریان ئه زموونی و ده بینن باش زۆر ئایدیۆلۆژی هه م و تیۆر به هه م هه یه ، تاکتیکیدا ئاستی له به ک��رده وه . جگه له وه ی که وره ی به رزیان هه یه و تواناى به ره نگاربوونه وه ی هه رچه شنه شه ڕ و سیناریۆ ئێمه ش بزانن که و هێرشێکیان هه یه ، ده بێ ئه وه ش ئه گه رێکدا هه ر له به رامبه ر و دانه نیشتوین بێکار الیه نگری میدیای و ئاکه په ئ��ه گ��ه ر ئ��ام��اده ی��ن.

له ئێمه ش ده ک��ه ن، سریالنکا م��ۆدێ��ل��ی ل��ه ب��اس هه وڵی په ره پێدانی ئه زموونی به رخۆدانی بزوتنه وه ی داگیرکه ری ب��ه دژ ڤێتنام ش��ه ڕی و ک��وردس��ت��ان

دایین«. ده ستپێکردنه وه ی دوای ل��ه ئێمه ده ڵ��ێ: ن��اوب��راو ئاگربه ستێکی )2005(دا ئاگۆستی له شه ڕه کان، به رامبه ردا له ب��ه اڵم راگ��ه ی��ان��د، الیه نه مان ی��ه ک و ل��ه گ��رت��ووخ��ان��ه گۆشه گیر ک��را رێ��ب��ه ره ک��ه م��ان س��وپ��ا ب��ڕی��اری پ��ه روه رده ک��ردن��ی ش��ه ش ف��ه وج��ی )2006( ساڵی له پرۆفیسیۆنه لیدا. عه سکه ری له دوب��اره ج��ی��اواز، الیه نی چه ندین ناوبژیوانی به زه خت و کرد گۆشه گیرتر ئۆجه النیان به رامبه ردا، ک��رد، زی��ات��ر ل��ه س��ه ری ته نیا ن��ه گوشاره کانیان و هه مان له ژه هرخواردکردنیشیاندا. هه وڵی به ڵکو سه ر کرایه هێرش )2007( ساڵی له چوارچێوه دا له سه ره تایی )2008( تر. بۆتان و چه ند هه رێمی یشدا به ئامانجی گرتنه وه ی قه ندیل هێرشیان کرده سه ر زاپ و سه ره ڕای شکستی قورسیان له م شه ڕه دا، خۆیاندا. هه میشه یی سیاسه تی به درێژه یان دیسان ده رفه تماندا دیسان )2009(دا نیسانی )13(ی له به ئاشتی و ئاگربه ستمان راگه یاند به اڵم به داخه وه ن��اوی ل��ه ژێ��ر دی��س��ان س��ه دان سیاسه توانی ک��ورد له کران. گرتووخانه کان ره وان��ه ی که جه که دۆزی )2010( و )2011(دا و هاوکات له گه ڵ قۆناخی نیشاندا مه زنمان فه داکارییه کی هه ڵبژاردنه کان، ئاشتی ب��ۆ گه نجاوتر ده رف��ه ت��ێ��ک��ی ه��ه وڵ��م��ان��دا و بڕه خسێنین، به اڵم ده بینین دیسان هێرش بۆ سه ر ئێمه

و گه له که مان رۆژه ڤی سه ره کی سیستمه .

خۆپیشاندانێکى له کوردستان رۆژئ��اواى له جه ماوه ریدا هێرشه کانى تورکیا و ئێران شه رمه زار کرا و هه روه ها ئیدانه ى تورکیاش کرا که رێگرى

له دیداره کانى ئۆجه الن ده کات. کوردستان، رۆژئ��اوای قامیشلۆی شاری له چاالکییه کی ل��ه ک��ه س )5000( ن��زی��ک��ه ی ن��اڕه زای��ه ت��ی��دا ب��ه ی��ه ک گ��ه ی��ش��ت��ن، ج��ه م��اوه ر تورکیایان شه رمه زار کرد. و ئێران هێرشه کانی له رێپێوانه که دا ئااڵکانی رێکخستنه کانی کورد و پۆسته ره کانی عه بدواڵ ئۆجه الن به رز کرایه وه وت��رای��ه وه . نه ته وه یی یه کێتی دروشمه کانی و هه روه ها پانکارد که له سه ری نوسرابوو، به هاری خۆپیشاندانه که دا له گ��ه الن. برایه تی و گه الن گوشاره کانی ده وڵه تی سوریا و کوشتنی که سانی م��ه ده ن��ی ب��ه ت��ون��دی ش��ه رم��ه زارک��را. ه��ه روه ه��ا خۆپیشانده ران ئه وه شیان شه رمه زارکرد که تورکیا دیداره کانى له ده ک��ات رێگرى زۆره ماوه یه کى

ئۆجه الن له گه ڵ پارێزه ر و بنه ماڵه که یدا.

ه��ه ڵ��س��وڕاوان و چ��االک��ان��ی م��ه ده ن��ی ش��اری درێژکردنه وه ی به هۆى رایانگه یاندوه مه ریوان م��اوه ی ده س��ت��ب��ه س��ه ر ب��وون��ی س��ێ چ��االک��ی

ژینگه پارێز خه ڵک ناڕه زایى ده رده بڕێت.هه ڵسوڕاوان داوایان له خه ڵکی شاری مه ریوان له )1390/6/17( رێکه وتی له که ک��ردوه ، به شه و نۆی تا سه رله به یانیه وه نۆی کاتژمێر بازاڕ و داخستنی دوکان و مانگرتنی گشتی هه ر ئ��ه وه ى به هۆى ده رببڕن خۆیان ناڕه زایه تی سێ چاالکوانى ژینگه یى به ناوه کانى )شه ریف باجوه ر، بێهروز داروه ند و محه مه د ئیره ج قادری( م��ه ری��وان��ه وه ش��اری ئیتاڵعاتی ل��ه الی��ه ن ک��ه

گیراون.ئه نجومه نی ئه ندامی ژینگه پارێزه ، سێ ئه و سه وزی چیای مه ریوانن و تاوانیان ته نیا پاراستنی ژینگه و دارستانه کانی ناوچه ی مه ریوانه و له پێناو پاراستنی ژینگه ی کوردستان، به تایبه تى

ناوچه ی مه ریوان زۆر تێکۆشانیان کردوه .

ئێمه ش کوردستان ده که ین به ڤێتنام که‌سایه‌تی‌هه‌فته‌

)5000(‌کورد‌له‌‌قامیشلۆ‌رژایه‌‌سه‌ر‌شه‌قامه‌کان

مانگرتن‌بۆ‌ژینگه‌پارێزان

هـــه‌واڵــی‌‌کوردستانی

پارتی س��ه رۆک��ی موسلم، ساڵح له )PYD( دی��م��وک��رات یه کێتی بۆ ئاماژه )چه تر( بۆ دێدارێکیدا ده یه وێت تورکیا که ده ک��ات ئه وه ئۆپۆزسیۆنه که ى س��وری��ادا ل��ه له کردن نکۆڵى بۆ بهێنێت به کار واڵته دا له و کورد پێشیوایه کورد، ئێستادا له هه یه گرنگى پێگه یه کى کورده کان ل��ه وه ده ک��ات��ه وه جه خت گرنگی ده ده ن به ناسنامه و بوون و مافه کانی خۆیان له جیاتی هه وڵدان

بۆ ده سه اڵت به بێ ناسنامه .

تا ئه م چه تر: هۆی ده ستێوه ردانی تورکیا بۆ چییه ، سوریا کاروباره کانی له ئاسته شێوه ی بینمان دوای��ی م��اوه ی ل��ه م نمونه و توند سوریا له گه ڵ تورکیا دانوستانی

ناکۆکه ؟ئ��ه م ده س��ت��ێ��وه ردان��ان��ه ی تورکیا _ ه��ۆی هۆکار دوو بۆ سوریا کاروباره کانی له به ئ��ه رک��دراوه یه که میان: ده گ��ه ڕێ��ت��ه وه . جێگیرکردنی ئه و رژێمه ی که زلهێزه کانی جیهان له رۆژهه اڵتی ناوه ڕاست ده یانه وێ، ئه ویش ئیسالمی سیاسی به شێوه ی پارتی داد و گه شه پێدان )AKP(، ئه م ئه رکه ش خرایه ئه ستۆی ئه ردۆغان له )2007/11/5(ه وه له الیه ن ئه و هێزانه وه . ئه م شته ش ده یه وێ بسه پێنێ له تونس و میسر و لیبیا و ئه م سه پاندنی دوومیان: سوریا. له دواییه ش سیاسه تی نکۆڵی له بوونی نه ته وه ی کورد روخانی یان مانه وه کاتی له سوریا، له رژێمی ئێستا، ئه مه ش هه مان ئه وه یه پارتی داد و گه شه پێدان )AKP( و ئه ردۆغان له باکوری کوردستان جێبه جێی ده کات؛ واته نێوان له بکات دروس��ت رێکه وتنێک یان رژێمی ئێستای سوریا و ئۆپۆزسیۆنه که ی له سه ر بنه مای نکۆڵیکردن له بوون و مافه

به سه ر نکۆڵییه ئه م یان کورد، ره واکانی ئه و ئه ڵته رناتیڤه ی که جێگه ی ده سه اڵتی

ئێستا ده گرێته وه .چ��ه ت��ر: ب��ا ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن��ی ک��وردی هه نگاوی و ده ست بگرێته ده ستپێشخه ری

کرداری بنێت؟- ئۆپۆزیسیۆنی کوردی ناتوانێ به و ئه رکه ئۆپۆزسیۆن زهنیه تی چونکه هه ڵبستێت، تا ئێستا بوونی کوردی و مافه ره واکانی گه لی کورد په سه ند ناکات، به ڵکو هه وڵ ده دات بۆ ئه وه ی کورد ببنه سه ربازی بێ مه به سته کانیان، خزمه تکردنی به رامبه ری ئه م شته ش له مێژووی کوردیدا چه ندینچار رووی داوه ، واته کوردی ئازاد و به ئیراده یان ناوێت، به ڵکو هه وڵ ده ده ن ئه و کورده دروست پیالنه کانی و نه خشه خزمه تی که بکه ن خۆیان ده کات، به بێ هیچ به رامبه رێک. به اڵم ئه و کورده تازه رۆشنبیره ئامۆژگاری ل��ه م��ێ��ژووه ک��ه ی وه رگ��رت��ووه و ن��رخ��ی باپیرانی و ب��اوک خوێنی له ئه زموونی جه ماوه ریدا جوڵه ی له ئه و کورده ی داوه . داواکارییه کانی و داخ��واز و ره ن��گ ب��ه زیاترین که س دیموکراسی، و ئ��ازادی له سیسته می سته می و زۆری و زوڵ��م که ته نیشتی ل��ه ناتوانێت چ��ه ش��ت��وه ، ئێستا له هه مان رابوه ستێ، بکوژه که یدا و جه الد که سانی ته ڵه کانی بۆ ناتوانێ کاتیشدا ئه وه ی هاوپه یمانه له به ر تریش بخلسکێت. نیشتمانی راسته قینه ی هێزه کانی له گه ڵ بۆ نیشتمانی رێکخستنی ده سته ی له ناو

هێزه کانی گۆڕانکاری دیموکراتی. چه تر: راگه یاندنه کان ئاماژه بۆ ئه وه ده که ن ده چێت، روخ��ان ب��ه ره و ئه سه د رژێمی که له سه ر ئاستی جیهانیش ئه مریکا هه وڵده دات ب��ۆ روخ��ان��دن��ی، ش��ی��ک��اره س��ی��اس��ی��ه ک��ان ئه سه د رژێمی روخانی جه ختده که نه وه که گۆڕانکاری گه وره ی له گه ڵ خۆی دێنێ

له رۆژهه اڵتی ناوه ڕاستدا؟- راس��ت��ه رژێ��م ب��ه ره و روخ��ان ده چ��ێ��ت، زلهێزه کانی جیهانیش ده یانه وێ بیڕوخێنن، له و باوه ڕه شداین که شرۆڤه ی ئه و شیکارانه

رژێمی روخانی به خۆیدایه . جێگه ی له سوریا ئه وا رۆژهه اڵتی ناوه ڕاست سه رله نوێ پێگه یه کی سوریا چونکه رێکده خاته وه ، پێویسته هه یه . گرنگی جیۆسیتراتیجی کورده کانیش ته نانه ت الیه نه کان هه موو ئه وه ی له به ر بگرن. چاو له به ر شته ئه م ئه و سیستمه ی که زلهێزه کانی جیهانی بۆ رۆژهه اڵتى ناوه ڕاستیان ده وێ جێگه یه کی هه موو ب��ا ئ��ازاد، ک��وردی ب��ۆ نییه تێدا

ئاگاداری ئه م شته بن.چ��ه ت��ر: ل��ه م چ��ه ن��د م��ان��گ��ه ی راب��ردوو رۆژنامه ی )pravda(ی روسی ئاماژه ى به وه کرد که چاره نووسی سوریا له ده ستی ک��ورددای��ه ، ک��وردی��ش ده ت��وان��ن ب��ارودۆخ��ی ئاماده ن ئایا کورد بکه نه وه ، یه کال سوریا

بۆ ئه م گۆڕانه ؟- ره نگه )pravda( ئاماژه ی به گرنگی باوه کانی هاوسه نگیه ل��ه ک��ورد گ��ه ل��ی ناوچه که دا به شێوه یه کی گشتی کردبێ ،

ب��ێ گ��وم��ان گه لی ک��ورد ل��ه رۆژئ��اوای له هاوسه نگی کوردستان قورسایی خۆی ببن ک��ورد ئه گه ر نمونه بۆ هه یه ، سوریا له و ه��ه ن��دێ خۆبه خشیوی س��ه رب��ازی ب��ه الی��ه ن��ان��ه ی ک��ه ده ی��ان��ه وێ رژێ��م بڕوخێ بۆ ئه و الیه نانه ش ده ڕوخ��ا. رژێمه که ئه وا دیاره ب��ه اڵم هه وڵداندان، له مه به سته ئه و کورده کان له وه هۆشیارترن و گرنگی ده ده ن خۆیان مافه کانی و ب��وون و ناسنامه به بێ ب��ه ده س��ه اڵت ب��ۆ ه��ه وڵ��دان له جیاتی

ناسنامه .ب��ه ره ی��ه ک��ی یه کگرتوو ب��وو ب��ڕی��ار چ��ه ت��ر: ب��ۆ ک��ورده ک��ان��ی رۆژئ��اوای ک��وردس��ت��ان دروست به ره یه ئه م بۆچی دروستبکرێت،

نه کرا؟ - ده سه اڵتداران و رژێمی ئێستا ده یان ساڵ سیاسه تی په رتکردن و تێکدان و وێرانکارییان به په له ناتوانین ئێستاش تا ده کرد، په یڕه و هۆی به خۆمان هۆشی سه ر بگه ڕێنه وه

پێی ئێستا تا الی��ه ن هه ندێ سااڵنه ، ئه و وایه الیه نه کانی به رامبه ر مافه ره واکانمان ده ده ن، ب��وون��م��ان ب��ه ددان و ده ده ن پ��ێ به رژه وه ندیه کان له بیریان ده چێت که خاوه ن هه میشه به کارمان ده هێنن بێ ئه وه ی هیچ سه رقاڵی ئێمه بۆیه ب��ده ن. پێ مافێکمان ئێمه ش قایلکردنین. ئیقناعکردن و یه کتر له الیه ن خۆمانه وه وه کو حزب هه وڵده ده ین بۆ مه رجه عی به بکه ین ئێمه گه لی ئ��ه وه ی

هه موو شتێک.پرۆژه ی ئێستا تا ئێوه حزبی ئایا چه تر:

پێش نه خستووه له رۆژئاوای کوردستان؟له )PYD( کۆنگره ی سێیه مین له -پرۆژه ى که بڕیارمانداوه )2007( ساڵی چ��ارس��ه ری دیموکراتى خ��ۆب��ه ڕێ��وه ب��ردن��ی کوردستان رۆژئ��اوای له ک��ورد کێشه ی کۆنگره ی له دی جارێکی و سوریایه و له ک��راوه ت��ه وه . ئ��ه و شته جه خت چ��واره م سه باره ت حزبه که مان سیاسی به یاننامه ی

به ته نگوچه ڵه مه ی سوریا و چاره سه رکردنی رۆژئاوای کوردستان له کێشه ی کوردی ب��ه وه ش دراوه ، پیشان )2011/3/30( له

پابه ندین.ئاماده یه حزبه که تان که ده وت��رێ چه تر: ب��ۆ رێ��ک��ه وت��ن ل��ه گ��ه ڵ رژێ��م��ی ئ��ه س��ه د و ئایا ئۆپۆزسیۆنیش، شتی وا چۆن ده بینن رژێمی ئه سه د مافه کانی کورد مسۆگه ر

ده کات؟- ئێمه له ناو ده سته ی رێکخستنی نیشتمانی بۆ هێزه کانی گۆڕانکاری دیموکراتین، که چه ند الیه نێکی تێدایه گومان نییه له سه ر ئاستی نیشتمانپه روه ری و دڵسۆزییان، که بڕیار له سه ر ئاینده و داهاتووی سوریا ده ده ن. ئه و به ڵگه یه ی واژۆمان کرد ددان به بوونی نه ته وه ی کوردی له سوریادا ده نێت و به ڵێن ده دات به چاره سه رکردنی کێشه ی کوردی واته دیموکراتى، شێوه یه کی به سوریا له دیموکراتى، خۆبه ڕێوه بردنی په سه ندکردنی ده س��ت��ووری ل��ه جێگیرکردنی س��ه ره ڕای رێکه وتنێک ه��ه ر س��وری��ا. داه��ات��ووی یه کێتی له میانه ی ئ��ه وا ک��ورد ده رب��اره ی نیشتمانی سووری که ده سته ی رێکخستنی

نیشتمانی نوێنه رایه تی ده کات.کوردستان دیموکراتی پارتی ئایا چه تر: و یه کێتی نیشتمانی کوردستان پشتگیری له کوردانی رۆژئاوای کوردستان ده که ن،

هه ڵوێسته کانیان چۆن هه ڵده سه نگێنن؟- واده بینین که هه ردوو له پارتی دیموکراتی کوردستان )PDK( و یه کێتی نیشتمانی کوردستان )YNK( له گه ڵ ئه ردۆغان و دیاریکراو صیغه یه کی له سه ر زلهێزه کان ئ��ه و صیغه یه رێ��ک��ه وت��وون. س��وری��ا ب��ۆ پارچه یه کی زۆر بچووکه بۆ گه لی کورد له رۆژئاوای کوردستان بێ ئه وه ی گه لی کورد بتوانێ ئیراده ی خۆی به شێوه یه کی ئازاد بنوێنێ و بێ ئه وه ی هه موو داواکاری ئێستا تا بهێنرێن. به دی داخوازیه کانی و هه وڵێکی جددیمان نه بینی بۆ یارمه تیدانی رۆژئ��اوای کوردستان و سوریا، له ک��ورد

ئه مه ش خاڵێکی نێگه تیڤانه .

کوردستان رۆژهه اڵتى کوردانى ب��ه ش��ێ��ک��ی��ان ک��ه ئ��ێ��س��ت��ا له و نیشته جێن ک��ۆی��ه دا که مپى ره گه زنامه یان پێنادرێت، ئه مه ش ده کات دروس��ت بۆ ئاسته نگیان هاواڵتیه کى وه ک ناتوانن و ئاسایى باشورى کوردستان کاره

فه رمیه کانیان راپه ڕێنن.لوقمان بایز ره حیم، ته مه ن )31( ساڵ که )13( ساڵه له باشورى کوردستان ده ژی پێک ه��اوس��ه رى ژیانى ش��ه ش ساڵه و ئه وه ى له به ر ئێستا تاکو به اڵم هێناوه ،

نه یانتوانیوه نییه عێراقیان ره گه زنامه ى و دادگ��ا بچنه ه��اوس��ه ره ک��ه ى له گه ڵ جه ختیکرده وه : ب��ک��ه ن، زه واج ع��ق��دى )13( س��اڵ��ه ل��ه ب��اش��ور ده ژی��م، ب��ه اڵم وه رن��ه گ��رت��ووه ، عێراقیم ره گ��ه زن��ام��ه ى رۆژه��ه اڵت له ئێمه مهابادم خه ڵکى به حکومه تى کوردستان هیوامان زۆر هاتمه که وت: ئه وه شى ناوبراو هه یه ، سه یر بێگانه وه ک هه میشه دیتم ئێره ده کرێم، ئه وه تا له به ر ئه وه ى ره گه زنامه م نییه ته نانه ت ناتوانم پارچه زه وییه کیش بکڕم. لوقمان، ئاماژه ى بۆ ئه وشده کات ده بوو کارێکى که هه رێمى کوردستان بۆ ئه و کورددانه بکردایه که ئێستا لێره عێراق، هاته عه ره بێک بۆچى ده ژین،

خێرا ره گه زنامه وه رده گرێ؟جه میله ئه حمه د حه سه ن، ته مه ن )28( ساڵ، هاوسه رى لوقمان ئاماژه بۆ ئه وه لێره ئێستا و ئاواره بووم ئه گه ر ده کات منداڵه ى من چیه ئه و گوناهى ده ژی��م خاوه نى عێراق له نه ئێران له نه که هیچ ناسنامه یه ک نییه ، جه میله ، هێما بۆ ئه وه شده کات که ئه و منداڵه سبه ى گه وره ده بێ ده چێته قوتابخانه ، زانکۆ، سه یره پێم ب��ه ڕاس��ت��ى شتێک ه��ه ر ی��ا

که مته رخه مى ل��ه وب��اره ی��ه وه حکومه ت نواندوه .

به پێى مادده ى شه ش له جاڕنامه ى جیهانى مافى مرۆڤێک ه��ه ر م��رۆڤ مافى ئه وه ى هه یه مافی که سایه تییه که ى له بناسرێ، به ڕه سمى جێگایه ک هه موو به ندى )15( م��ادده ى به پێى ه��ه روه ه��ا هه رکه س جاڕنامه ه��ه م��ان ل��ه ی��ه ک هاونیشتمانى مافى هه یه ئه وه ى مافى پێ بدرێ. به و پێیه ش به شێکى زۆر له و

باشورى کوردستان هاتۆته خه ڵکه که و مافى ن��ی��ی��ه ک��ه س��ای��ه ت��ی��ان م��اف��ى هاونیشتیمانیان پێ ناده ن له زۆر ماف و

ئیمتیاز بێ به شن. ساڵ، )21( ته مه ن ئه بوبه کر، ئه وین ی��ه ک��ێ��ک��ى ت��ره ل��ه و س��ه دان ک��ورده ى ناسنامه یان که کوردستان رۆژهه التى پێنادرێت و پتر له پێنج ساڵه له باشور هاتووه که ده گێڕێته وه ئ��ه وه ده ژی، له ژێر ئیتر مرۆڤه ، ئازادترین پێوابووه

سایه ى حکومه تێکى کوردیدایه . ک��ات��ێ��ک وت: ئ��ه وه ش��ى ئ��ه وی��ن، ه��اوس��ه رگ��ی��ری��م ئ��ه ن��ج��ام��دا، ل��ه گ��ه ڵ ه��اوس��ه ره ک��ه م چ��ووی��ن ب��ۆ دادگ��ا تا بکه ین، که چى هاوسه رێتى گرێبه ستى له گه ڵ ره ف��ت��اری��ان ناشرینى ب��ه زۆر ناڕۆنه وه ؟ بۆچى وتین پێیان کردین، ئیدى نییه ؟ ک��وردس��ت��ان ئێره م��ه گ��ه ر ئێستا که ئه وێ ئازاد نیه ئێره به ماڵى خۆم ده زانم، هانام بۆ ئێره هێناوه . بۆیه

باهۆز ئه رداڵ:

سه رۆکى پارتى یه کێتى دیموکراتى: گه لی کورد له رۆژئاوای

کوردستان قورسایی خۆی له هاوسه نگی سوریا هه یه

‌nساڵح‌موسلم،‌سه‌رۆکی‌پارتی‌یه‌کێتی‌دیموکرات‌)PYD(‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌ئه‌رشیف

ئه و کوردانه ى له حکومه تى کوردیدا ناســـــــــنـامه یان پێنادرێت چاوه ڕوانى ئه وه نه بوون

دیدارىئاسۆ‌جه‌وهه‌ر

ئاماده‌کارگه‌الوێژ‌مێهفه‌ر

دووشه‌ممه‌ 2010/11/8 ساڵی دووەم ژماره 72

دووشه ممه 2011/9/12 - 2711/6/21

8

ژنان

زیندوو

ئه مڕۆ له ژێر ته وژمى به جیهانی بنج له سه ر هیچ شتێک بووندا، و بناغه ره سه نه که ى خۆى نه ماوه و هه موو شتێک گۆڕانى به سه ردا شتانه ى ل��ه و یه کێک ه��ات��ووه . ئاڵوگۆڕیان و دێ��ن ب��ه رده وام به سه ردا دێ، مۆدێلى جلوبه رگ و

رواڵه ته کانه . ب��اره ى ل��ه ئابوریناس سوڵتانى ئه میر مۆدێله وه ده ڵێت: له دنیاى پێشکه وتووى ئه مڕۆدا جلوبه رگ و مۆدێل گرنگیه کى تایبه تیان هه م بۆ که سایه تى مرۆڤه کان ب��ه گشتى ب��ۆ ک��ۆم��ه ڵ ه��ه م��ی��ش و هه یه . ه��ه روه ک ده زان��ی��ن ب��ازاڕى مۆد به شێوه یه کى دواییدا ساڵه ى چه ند له م به رباڵو په ره ى سه ندوه و ئێستا مانایه کى راب��ردودا ل��ه گ��ه ڵ ج��ی��اوازى به گشتى ده چێته به خێراى ره وه نده زۆر ئه و هه یه . ب��ازاڕى ل��ه الی��ه ک راستیدا ل��ه و پێش شێوه یه کى به پ��ارچ��ه ى به رهه مهێنانى له الیه کى ک��ردوه ، هێنه ر گه رم سه رسام مۆد خ��وازی��اران��ى و کڕیار دیکه شه وه رۆژ له دواى رۆژ چاوه ڕوانى زیاتریان له کۆمپانیاکانی دروستکردنى جلوبه رگ هۆى به کارگانه ئ��ه و وتیشى: هه یه . دیزاین و داهێنانه کانیانه وه کێبڕکێیه کى زۆرجار ناسالم له نێوانیاندا رووده دا، به و بازاڕه کانى له به رباڵو به شێکى حاڵه ش

جیهانیان داگیرکردوه .ژی��ن��ۆ م��ح��ه م��ه د خ��وێ��ن��دک��ارى زان��ک��ۆ ده ڵ��ێ��ت: زۆرج��ار بابه ته ئ��ه م ده رب��اره ى بازاڕ هه موو خه ڵک دێته که شتێک به تایبه ت گه نجان ده یکڕن، له به ر ئه وه ى ده ب��ێ��ت��ه م��ۆد ت��ۆش وات ل��ێ دێ که بیکڕى. ئێستا زۆر جلم هه یه پێم جوان نیه و ته نها له به ر ئه وه ى مۆده کڕیومه . سروشت ره سوڵیش کچێکى )16( ساڵه یه یا زه ماوه ندێک یا ده وام ده چینه وتى: هه ر بۆنه یه ک سه ره تا له بیرى ئه وه داین که چ له به ر بکه ین، له بیرمان ده چێته وه ک��ه ب��ۆچ��ى ده چ��ی��ن ب��ۆ ئ��ه و جێگایه ، جلى ئه وه ى له به ر زۆرجار هه یه هاوڕێم زه ماوه نده که . بۆ نه هاتووه نه بووه نوێى ئه وه نده ش باشه مۆد چه نده ب��ه ڕاى من

ک��اری��گ��ه رى خ��راپ��ی ه��ه ی��ه ، زۆر خێزان هه فته یه ک هه موو نیه ئه وه یان تواناى یا هه ر مانگێک جلى نوێ و پێاڵو و که لوپه لى نوێ بۆ منداڵه کانیان بکڕن، بۆیه ده بینین ته نیا له به ر مۆد کێشه و

ناخۆشى ده که وێته نێو بنه ماڵه کان. ساڵیش )20( ت��ه م��ه ن ع��ه زی��ز، راب��ه ر ده ڵێت: ئێستا واى لێهاتوه خه ڵکى به س ئۆتۆمبێل و شتى و سه یرى جلوبه رگ گرنگ بۆیان هه رگیز ده ک��ات، م��ۆده له چ ئه و که سه خۆى نیه که سایه تى ئاستێکدایه . پێمانوایه که سێک ئه گه ر قاته که ى نوێ بێ یا جله که ى ئاخر مۆد ئه وه بێ پێ مۆدى ئاخر ئۆتۆمبێل و نیه ، عه یبێکى هیچ باشه و مرۆڤێکى به داخه وه بۆیه وانیه . راستیدا له به اڵم زۆرجار کچان فریوى ئه و شتانه ده خۆن بیرکردنه وه یه ج��ۆره ئ��ه و رێ��گ��ه ى ل��ه و هاوسه رى داهاتووى خۆیان هه ڵده بژێرن.

وێ��راى س��اڵ��ه ، )37( حوسێنى جه میله خراپه پ��ێ شتێکى م��ۆدى ک��ه ئ��ه وه ى که ک��ردوه واى مۆد به داخه وه وتیشى: خ��ه ڵ��ک��ى س��ه رى ل��ێ ب��ش��ێ��وێ، ئ��ه گ��ه ر چویته دووب��اره جلێکى ب��ه ج��ارێ��ک

بۆ ن��ازان��م پ��ێ��ده ک��ه ن��ن، پێت شوێنێک نه ماوه . ب��اوه ری��ان واب��ێ؟ خه ڵک ده ب��ێ ئه گه ر ماڵێک گ��ران��ی��ه ، ب��ازار ئێستا ب��اوه ر ناتوانێت هه بێ منداڵیشى سێ به منداڵه کان بکات و به ته واوى وه اڵمى ده ڵێن ئه وه نده بداته وه ، داواکارییه کانیان ئه وه مۆده بابه بیکڕه ، ئه وه مۆده دایه

ده مانه وێت.سه یران، به رگ دورێکى ژنانه یه و ده ڵێت: ئێستا زۆر که م خه ڵکى له به ر جلى مۆده دێن جلى کوردى بدوورن، مه گه ر به هاران کاتى ئاهه نگى ته خه روج و نه ورۆز. ده نا که م جلى کوردى له به رده که ن، به ڕاى من جلى کوردى زۆر جوانتره که چى خه ڵکى ئێستا بۆ زه ماوه نده کانیش نایپۆشن، که و دابونه ریت له سه ر زۆرى زیانى ئ��ه وه کلتورى ئێمه ى کورد هه یه که سااڵنێکه شتانه ئ��ه و به ده ستهێنانى ب��ۆ خ��ه ب��ات ده که ین، به اڵم ئێستا به داخه وه به تایبه ت عه یبه پێیان بڵێى وه ک گه نجه کان جلى ک��وردى ل��ه ب��ه رب��ک��ه ن. ل��ه ب��ه ر ئ��ه وه ئێستا به رگدروه کان به گشتى جلوبه رگى کوردى به شێوه ى مۆد ده دوورن تاجوانتر

ده رکه وێ.

ت��ازه ى شار ب��ازارى له ه��ه ردى حه مید، دوکاندارى جلوبه رگى ژنانه وه به مشێوه یه لێره ک��ه ئێمه ده ک��ات: ب��ازاڕ ب��اس��ى ب��ازارم��ان بۆ خ��وا دوک��ان��داری��ن سوپاس شێوه یه کى ب��ه ژن��ان و ک��چ��ان ب��اش��ه ، بازاڕ و شت ده کرن. به رچاو رووده که نه به هیچ هه مانه جۆرن کڕیاره کان چه ند ش��ێ��وه ی��ه ک گ��وێ ب��ه م��ارک��ه و باشى چى گرنگه ب��ۆى ته نیا ن��ادات جله که مۆده ئه وه بکرێ ، هه شه نرخى جله که ى بێ شێوه یه ک به هه ر نیه گرنگ بۆ که بێنێ ب��ه ده س��ت جله ئ��ه و ده ی��ه وێ مه به ستیه تى، به که مى کڕیار هه یه هه م باشى هه م نرخ و جوانى بکاته پێوه ر بۆ

کڕین.هه روه ها هه ردى حه مید ئه وه شى وت: که زۆرجار کاتێک کڕیاره کان دێن له گه ڵ ئه وه ى پاره ى ته واویان پێ نیه بۆ کڕینى جلوبه رگ، به اڵم له گه ڵ ئه وه شدا ده یکڕن ژماره یه کى بۆیه ن��اده ن. به مه و گوێ زۆر که سمان هه یه نه ک هه ر الى من له بازاڕ به گشتى که جلوبه رگ به قه رز له به ر جلى مۆد ئ��ه وه ى بۆ ته نیا دێنن،

بکه ن پاره یه کى زۆر قه رزدارن.

ئ��ه م��ی��ر س��وڵ��ت��ان��ى ئ��اب��وری��ن��اس ل��ه ب��اره ى ک��ڕی��اران و خ��وازی��اران��ى م��ۆدی��ش��ه وه چه ند ده توانن مۆد کڕیاره کانى وت��ى: ئه وانه ى به رچاوتر هه موان له ده سته بن، به ده ستهێنانى ت��وان��اى دارای��ی��ان ب��ارى به شێک و هه یه ئاره زووه کانیان و حه ز له سه رمایه کانیان ته نها بۆ مۆد ته رخان ده که ن و له که سانى به توانا و به ناوبانگن گۆرانیبێژه کان. ئ��ه ک��ت��ه ره ک��ان، وه ک��و وه ده ستهێنانى ب��ۆ کێبڕکێ ت��ه ن��ان��ه ت باشترین مۆد ده گاته نرخه خه یاڵیه کان. ده رام��ه ت و ک��ه م ئاسایی م��رۆڤ��ى ب��ۆ مۆد هه میشه بۆته ئاره زوویه ک بۆیان. بۆ نیه ماڵیان تواناى ئ��ه وان پێیه ى به و )دی��اره که ره سته کانیان به ده ستهێنانى

ده توانین به ڵکو جلوبه رگ، هه ر نه ک ئاماژه به جانتاى ده ستى، پێاڵو، کاتژمێر و ک��ه ره س��ت��ه ى ن��اوم��اڵ... ب��ک��ه ی��ن(. گۆشه گیرى نه خۆشى توشى زۆرج��ار مۆد ده ب��ن. و...هتد خۆبه که مزانین و ئ��ه گ��ه رچ��ى دی��ارده ی��ه ک��ى ن��ه رێ��ن��ى نیه له کۆمه ڵدا، به اڵم ده توانێ له درێژخایه ندا ئه و کلتورى له سه ر هه بێ کاریگه رى

نه ته وه یه .

ده سه پێنرێت یاسا به ئ��ه وه ى باشتر ل��ه و ب��اش��ه ، ک��ارێ��ک��ى چ��اره س��ه رک��ردن و ب��ه ک��ردارى کردنه ، ئه گه ریش یاسا نه بوو ئه وا هه ڵمه ت و کارکردنه بۆ چاره سه ر کێشه کان، ک��ه م��ک��ردن��ه وه ى و له و یه کێکه ژنانیش کێشه ى کێشانه یان به کرداریکردنى یاسا هه ڵمه ت ده سپێکردنى به ی��ان

کۆتایى دێت. له مێینه خه ته نه کردنی یاسایه ى ئه و باشوری کورستان قه ده غه ده کات و له به ره نگاربونه وه ی یاسای چوارچێوه ی ت��ون��دوت��ی��ژی ن��ێ��و خ��ێ��زان ده ب��ی��ن��رێ له په رله مانی کوردستان ئه رێ کرا. به اڵم نیگه رانی گه وره له وه یه که ئه و یاسایه

جێبه جێ نه کرێ.تۆماس ڤان ده ر ئۆسته ن، دامه زرێنه ری رێکخراوی وادی داکۆکیکار له مافی ژن��ان و م��ن��دااڵن رای��گ��ه ی��ان��د ک��ه ئه و یاسایه وه ک منداڵێکی خۆی ده بینێ و ئه و الى گه وره یه ده ستکه وتێکی و ده شڵێت کاری گران دوای ئه رێکردنی

یاساکه ده ست پێده کات.کۆتایی بۆ ئوسته ن ده ر ڤ��ان تۆماس هێنان به خه ته نه کردنی مێینه له ساڵی کردن خه ته نه له دژی کار )2004(ه وه ده کات. زۆر رێکخراوه ی ژنان و ده زگای پێشکه ش پێشنیاریان گه اڵڵه مه ده نیش ب��ه پ��ه رل��ه م��ان��ی ه��ه رێ��م��ی ک��وردس��ت��ان پێشنیاری کردنی تێکه ڵ به و ک��رد په رله مانی په یوه ندیداری کۆمیسیۆنی نێو توندوتیژی یاسای کوردستانیش ئه رێ ک��وردس��ان په رله مانی له خێزان ک��را ک��ه ی��ه ک ل��ه ب��ه ن��ده ک��ان ب��اس له

خه ته ده کات.به پێی یاساکه خه ته نه وه ک تاوان سه یری ده درێ. س��زا ت��اوان��ب��اری��ش و ده ک��رێ

سێ یاسایه ئه و که ده ڵێت ئوسته نیش س��اڵ دره ن��گ ک��ه وت، له م��اوه ی سێ

ساڵدا هه زاران کچ خه ته نه کران. تۆماس ڤان ده ر ئوسته ن له الیه کى تره وه له وه یه ترسیان که ده ک��ات ل��ه وه ب��اس و بمێنێ کاغه ز له سه ر ته نیا یاساکه له کرده ییدا کاری پێ نه کرێ، چونکه ئێمه پێشتر بینمان که یاسای کوشتن به ناو ناموسه وه قه ده غه کرا، به اڵم مخابن

کرده یی نه کرا.ت��ۆم��اس ڤ��ان ده ر ئ��وس��ت��ه ن وت��ی��ش��ی:

ده رک��ردن��ی وه ه��ا ی��اس��ای��ه ک ل��ه الی��ه ن ک��ورده وه زۆر گ��رن��گ��ه ، ده ب��ێ ک��ورد له که ئ��ه وه ی له سه ر بکه ن پێداگری

روی کرده ییدا جێبه جێ بکرێ. پێی به )2008(دا ساڵی له وتیشی له وادی رێکخراوی لێکۆڵینه وه یه کی خه ته نه رێ��ژه ی گه رمیان و سلێمانی هه رێم هه ندێ له ب��وو، )66( له سه دا رانیه له نمونه وه ک ،)100( له سه دا ناوچه ى پشده ر خه ته نه ق��ه الدزێ و و و سلێمانی له و زۆره کچان کردنی

هه ولێریش ئه و رێژه یه که م نیه . له باکورى کوردستانیش هه ڵمه تی ژنانی کورد له دژی کوشتن، ده ستهاویشتن، ب��ێ ئیراده ن��اڕه وای��ی و ده س��ت��درێ��ژی، به رده وامه . چاالکانه ساڵه )4( کردن رۆژی م��ارس هه شتی له جار دوایین جیهانی ژنان هه ڵمه تی نا بۆ قرکردنی

ژنان ده ستی پێکرد. ژنان بواری چاالکوانى ئاراس فیگه ن ئ��ازادی ژنانی بزوتنه وه ی ئه ندامی و و دی��م��وک��رات��ی ک��وردس��ت��ان��ى ب��اک��ور

ده ڵێت: نابینه ناموسی که س ناموسمان ئازادیمانه ، کلتوری ده ستدرێژی تێک ئ��اوا ئ��ازاد کۆمه ڵگه ی ده شکێنین، خۆیان ژنان هه رچه ند پێیوایه ده که ین. له دژی تێکۆشان و بکه ن رێکخراوه به اڵم بکه ن، مافه کانیان پێشێلکردنی لێیان که هه ن ژنانێک له هه مانکاتدا ده درێ، ناڕه وایی پێ ده کرێ، ره نجیان لێ ه��ه ڕه ش��ه ی کوشتنیان و ده خ��ورێ پۆلیس و سه ربازانه وه له الیه ن ده کرێ ده پارێزێ. ئه وانه دادی��ش ده سه اڵتی و ه��ه ن��دێ ل��ه ژن��ان��ی��ش ن��اچ��ار ده ک��رێ��ن

کۆتایی به ژیانیان بهێنن. ئ��ام��اری ف��ه رم��ی رۆژێ پ��ێ��ی ب��ه له ده ک��وژرێ��ن ژن س��ێ ن��زی��ک��ه ی دوای له وتی: ئه و چاالکوانه تورکیا ح��وزه ی��ران��ه وه ، )12(ى ه��ه ڵ��ب��ژاردن��ی و راگه یه ند هه ڵمه تێکمان ن��اوه رۆک��ی کوشتن دژی ل��ه ته نیا هه ڵمه ته ب��ه و به ڵکو له دژی قڕکرنی کلتوری، نا، و...، سیاسی ئابوری، کۆمه اڵیه تی، تێده کۆشین و بۆ تر بواره کانی هه موو ئێمه هه ڵمه تی ساڵیشه چ��وار م��اوه ی ناموسی که س نین ناموسمان ئازادیمانه هه ڵمه ته ش ب��ه و به ڕێوه برد، هه ڵمه تیان ناسنامه ، ئ��ی��راده ، له داکۆکیان ژن��ان جه سته و به هاکانی خۆیان و کۆمه ڵگه

کرد. ب��ه ه��ۆی ئ��ه وه ی ئ��ه وه ش��ی وت ک��ه پ��ی��اوس��االری س��ه رده س��ت��ی هه ڵوێستی ق��ڕک��ردن، پێشێلکاری، ب��ه رده وام��ه ، هێرش له دژی ژنان به رده وامن، رۆژانه ده کوژرێن که مه وه به الیه نی ژن سێ و ت��اوان��ب��اران��ی��ش ل��ه الی��ه ن دادگ��اوه

ده پارێزرێن. ئه وان ده یانه وێ به و هه ڵمه ته په رده له سه ر و زهنیه تی )5(هه زار ساڵه ى چه مک پیاوساالری هه ڵده نه وه ، له سه ر روی زه ى )130( ملیۆن ژن خه ته نه کراون رۆژانه له دایکبوندا کاتی له منداڵ )500(

ژیانیان له ده ست ده ده ن.

مۆد به ره و کوێمان ده بات؟

u شه یدا مه عروف uهه موومان وا راهاتوین که ده بێت خاوه نى دیاره بین، گازنده و گله یى و ره خنه هه ڵوێستیش ده بێت بوو گله ییشت که

هه بێت.من و تۆى ژن ده بێت خاوه نى هه ڵوێستى ئ��ه و شتانه ى ل��ه ه��ه م��وو خ��ۆم��ان بین رووب��ه ڕوى ژن ده بێته وه ، نه ک کاتێک ژن خۆى ده سوێتنێت هه ڵوێستمان نه بێت بڵێین ئه مانه خراپن و نه ده بوو واى بکردایه خۆسوتانه که ى ه��ۆک��ارى له کاتێکدا ده زانین، له و کاتانه دا ئێمه ته نها قسه ى فریایکه وتوین کاممان ک��ردوه زلمان یان رزگارمان کردون، تیرۆر و کوشت رفاندن ئه مانه هه ڵوێستیان ده وێت، به اڵم که ه��ه ب��ووه ، هه ڵوێستێکمان چ ک��وا مرۆڤن، مافى به یاساى دژ ئه مانه کاممان سوربوین له سه ر ئه وه ى بڵێین با

وانه بێت و وانه کرێت. ئه گه ر ئه مانه رێنمایى ژیان بێت بۆ ژن رۆچوینه ته زۆرده مێکه هه مومان ئه وا نێو ئه و ده ریایه ى که پێیده وترێت مه رگ ده رن��اچ��ێ��ت، ب��ۆ هیچ ل��ه هیچمان و کۆمه ڵگا پیاو و کاتیشدا له هه مان به خاوه ن کێشه ده زانین و هه رچیه ک ئه وان ده یگه یه نینه راسته وخۆ روب��دات خاوه نى گرفته که مان، به ده یانکه ین و له برى ئه وه ى خۆمان چاره یه کى شیاوى

بۆ دابنێین. ک��ردن��ه وه ى خ��ان��ه ى ل��ه ش��ف��رۆش��ى له هه ڵوێست ئه مه جێگه ى ئایا ناوشاردا، وه رگرتن نه بوو؟ به بیانه وى هه ندێک شت نه ک هه بێت هه ڵوێستمان نه مانویست و هیچ بڕه نجێ لێمان دڵ��ى ده س��ه اڵت

قسه مان نه کرد. داخستنى ب��ۆ که مپینێک کاتێک ئینجا بوو، دروس��ت له شفرۆشى خانه ى هه موشمان ئ��ه گ��ه رچ��ى قسه هاتینه هه یه و که خانانه بوین ئه و ئاگادارى ده شمانزانى ئه مه بازرگانى کردن بوو به من و تۆ و ئه وانى ژن��ه وه ، ئه ى من و تۆى ژن و رێکخراوه کان و ئه نجومه نى چۆن و کوێبوین ل��ه خ��ان��م��ان ب��ااڵى ویژدانمان سزامان نادات ئاوا به ئاگابین به ناو رێکخراوه کانى ئه ى گرفته ، له و ئ��ازادى ژن ئه وان داکۆکى له ماف و چیان کرد یان بیریان ته نها له روخاندنى یه کترى بوو.. واوتمان رێکخراو زۆره و ئه وان له به ر سه رقاڵى به کاره کانى خۆیان هه ر ئه وه نده یان پێده کرێت. واخه ونێکى خانمان ئه نجومه نى ه��ات��ه دى تریشمان له مه ئاگاتان ئێوه ش ئایا بوو دروس��ت

نه بوو. گ��ه ر ه��ه م��ووت��ان ک��ار ب��ۆ ئ��ه وه بکه ن به ڵێ ژنى کورد پێویستى پێتانه و ئه وا شته کان پشت گوێ مه خه ن، ئه گه ریش با هه ڵبوه شێنه وه زووه ت��ا تکایه ن��ا، له وه رن��ه گ��ری��ن، ل��ه س��ه ر هه ڵوێستتان بچوکترین تا دوایین ئه وشتانه ى که بۆ خستوه ، پشتگوێى حکومه ت و ئێوه یه باحکومه ت ئه و رێکخراوانه ى که به جدى کار بۆ ژنان و ئ��ازادى و شه ره فمه ندى ژن ده ک��ه ن وااڵت��ر ب��ک��ات، ل��ه س��ه ر وه ربگرن هه ڵوێست پێویسته خۆشمان بازرگانى بۆ خانه یه ک بونى له مه ڕ کردن به جه سته ى ژنه وه ، له کۆتاییشدا بونى دروس��ت ئایا ده ک��ه م پرسیاره ئه و خانمان ب��ااڵى ئه نجومه نى و رێکخراو گه ر دروستبون ژندا بۆشاییه کى له چ بۆ ئه وه دروست بون بڵێن ئه وه ى ڕێکخراو ده یکات، ئه نجومه ن ئ��ه وا نه کرا ب��ۆى ئامین، ده ڵێین دوعایه به م هه موومان به اڵم ئه گه ر هه ر له به ر ناو دروست بون با نه بن باشتره ، چونکه زۆر و بۆر بێکه ڵکه ده ست له شته کان مه ده ن باشتره با له وه زیاتر وێ��ران نه بێت و ژن به به کااڵتر

نه کرێت.

هه موو جارێک هه ڵوێست

nمۆدێل‌هێرشێکی‌تری‌سه‌رمایه‌داری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ/‌ئینته‌رنێت

130‌nملیۆن‌ژن‌خه‌ته‌نه‌‌کراون‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ/‌ئینته‌رنێت

به هێزى ژن خۆى توندوتیژییه کان به ره و نه مان ده چێت

ئه گه رچى مۆد دیارده یه کى نه رێنى نیه له کۆمه ڵدا،

به اڵم ده توانێ له درێژخایه ندا

کاریگه رى هه بێ له سه ر کلتورى ئه و

نه ته وه یه

ئاماده‌کارگه‌الوێژ‌مێهفه‌ر

راپۆرتى‌شیکارىنه‌جیبه‌‌قه‌ره‌داغى

ئاماده‌کارکارزان تاریق

ئاماده‌کارگه الوێژ مێهفه ر

کارا9


گه‌نجان

دووشه ممه 2011/9/12 - 2711/6/21

زانیاری وه رگرتنی مه به ستى به گه نجان مه ینۆشى هۆکارى له سه ر زۆربه یان که گه نج کۆمه ڵێک راى باس له بێ هیوایى و بێکارى ده که ن کۆمه ڵناسێکیش و وه رگ��ی��راوه پێیوایه خۆسه رخۆشکردنى گه نجان

هه مان هه اڵتنه له واقیع. هه رێمى کوردستان ئه و شوێنه یه که ساڵ دوکانه کانى و مه یخۆر رێ��ژه ى س��اڵ به ده چێت، زیادبوون به ره و تیایدا مه یفرۆشى شارانه یه له و یه کێک سلێمانیش ش��ارى ده خ��ورێ��ت��ه وه ، تێدا م��ه ى زۆر رێ��ژه ی��ه ک��ى له بریتین م��ه ی��خ��واردن��ه وه ش شوێنه کانى سه رچنار و ئه زمه ڕ و چه قچه ق، هه روه ها به شێکى زۆریش له باڕه کان که به پانتایى

شاره که دا باڵو بونه ته وه .رۆژى هه ینى سه ردانى چه قچه قمان کرد که به درێژایى شۆشته که و ده وروبه رى گه نج خ��واردن��ه وه ى خه ریکى کۆمه ڵ کۆمه ڵ پرسى گه نجێکمان چه ند له ب��وون م��ه ى ده خۆنه وه مه ى شه قامه سه ر له م بۆچى له مباره یه وه وتى: گه نجێکى )24( ساڵ، بۆ من هیچ جیاوازى نییه ، لێره بێت یان له شوێنێکیتر من هه ر خۆم سه رخۆش ده که م. بۆ گه نجان که شوێنه یه ئ��ه و چه قچه ق خ��ۆی��ان م��ه ى ده ک��ڕن و پ��اره ى ب��اڕ ن��اده ن له گه ڵ ب��ێ��ت. هێمن ت��ه واو ه��ه رزان��ت��ر ت��ا کۆمه ڵێک گه نج دانیشتبوو وتى: لێره بۆ ده بێت و خۆمان شتى ته واو ه��ه رزان ئێمه

خۆمان دێنین، پاره ى باڕمان نییه .ل��ه گ��ه ن��ج��ه ک��ان ک��ه ته مه نى ی��ه ک��ێ��ک )22( ساڵ بوو له ته نیشت شۆسته یه ک له و که سه یارانه ى ئه و تۆزى دانیشتبوو به سه ریاندا، ده چ��وو تێده په ڕین شه قامه وه شه وه کان زۆرب��ه ى به وه کرد که ئاماژه ى

دێته چه قچه ق و کاته کانى به خواردنه وه ى مه ى به سه ر ده بات. ئه و گه نجه وتیشى: به هۆى ئه و جیاوازیه ى له نێوان گه نجان هه یه بگه ینه ناتوانین که ده بێت ته نگ دڵمان ژیانمان ئاستى روى ل��ه ئ��ه وان ئاستى نائومێد ده بین و هه رچه نده ش هه وڵ ده ده ین

سودى نیه .به هۆى نه بونى کار و به رنامه یه کى گونجاو له رووی��ان گه نجان حکومه ته وه ل��ه الی��ه ن

مه ى کردوه .له وت��ى: س��اڵ )25( گه نجێکى ده شتى شوێنه ئ��ه و ل��ه روو بێکاریدا و ب��ێ��زاری

ده که م.رێبوار، )28( ساڵ وتى: بۆ خۆشى خۆم مه ى ده خۆمه وه و شوێنێک نییه له م واڵته

خۆمى تیایدا ببینمه وه . هاوکار که له یه کێک له گه ڕه که کانى و بێزارم زۆر وت��ى: ده ژى سلێمانى ش��ارى هه وڵیش زۆر دانیشم م��اڵ��ه وه له ناتوانم ئه وه ى بۆ ئامانجه کانم، به ناگه م ده ده م خۆم بێزاریدا له بچێته وه بیر ئازاره کانم

سه رخۆش ده که م. زۆرێک له گه نجه کان ئاماژه به وه ده که ن تا ئاگایان له واقیع نه مێنێت په نا بۆ دنیاى خه یاڵ ده به ن. ئاراس که ریم، له گه ڵ چه ند ده خواته وه مه ى ساڵه سێ هاوڕێیه کیه وه ئاگام نامه وێ وتى: خاو ده نگێکى به و ب��ه م ژی��ان��ه نییه ، ل��ه واق��ی��ع بێ�ت. ه��ی��وام ه��ه رچ��ه ن��ده ه��ه وڵ ب��ده ى س��ودى نییه ، له

ژیانى خۆشمان دڵنیا نین.هه ندێک له گه نجه کان له ژیانى واقیعى ده ب��ه ن م��ه ى بۆ په نا و س��وڕم��اوه سه ریان نرخى ل��ه ب��ه ر گه نجانه ش ئ��ه و زۆرب��ه ى و که مى به به راورد له گه ڵ مه یه کانیتر بیره

ده خۆنه وه . دانا ره سوڵ، ته مه ن )23( ساڵ ده رچووى زانکۆ ئێستا به هۆى که مى ده ره جه کانیه وه دانه مه زراوه و بێکاره ده ڵێت له واقیعى ئه م

ژیانه تێناگه م و خۆم خه یاڵ ده ده م و زیاتر بیره ده خۆمه وه ، چونکه هه رزانتر و باشتره . هاوکار گه نجکێى )25( ساڵه و وازى له مه یى هێناوه ده ڵێت: به پێى ئه زمونى ژیانم هه رکاتێک هه ستم به بێ هیوایى و پوچى بکه م سه رخۆش خ��ۆم داوه هه وڵم ک��ردوه ته نانه ت بیرم له خۆکوشتنیش کردوه ته وه ، ئیراده ى به به اڵم نیم، رازى واقیعیش له و ده ده م واقیعه ئه و خۆم هه وڵى گۆڕینى و ناکه م تاڵه واقیعه ئه و ته سلیمى خۆم رووم له هه ر شتێک کرد بێ هیواى کردم،

ئێستا ته نها هیوام به خۆم هه یه .دانا عه زیز، خاوه نى یه کێک له دوکانه کانى

ئه و زۆرب��ه ى رایده گه یه نێت: مه یفرۆشى ته مه نیان ئێره روده که نه که گه نجانه ى بارودۆخی س��ه رووى )20( ساڵه و کوڕن مادیان باش نیه و ئه و مه شروبانه ده به ن که

زۆر هه رزانه و زیاتر بیره ده به ن. کۆمه اڵیه تى ت��وێ��ژه رى ع��وس��م��ان، ره ی��ان ب��ه س��ه رخ��ۆش��ى گه نجان وت��ى: س��ه ب��اره ت ئه مه په یوه ندى به بێزارى کۆمه ڵگاوه هه یه هه ست و هه یه زۆرم��ان گه نجێکى ئێمه ژیانیدا ل��ه گ��ه وره بۆشاییه کى ده ک��ه ى هه یه ، حکومه ت و ده سه اڵتیش له ئاستى بێزار گه نجیش که نییه پێداویستیه کاندا بوو په نا ده باته به ر مه ى خواردنه وه وه ک

شتێکى کاتى بۆ ئه وه ى خۆى پێوه سه رقاڵ بکات و له واقیع دوورى بخاته وه که ئه مه ش راکردنه له واقیع و هه روه ها خوێکه که له له که ماوه ته وه بۆمان خۆرئاوا واڵتانى کلتورى ئه وان شتێکى رێگه پێدراوه ، به اڵم له زۆر شت گه نج دورده خاته وه خواردنه وه چه ند و خۆکوشتن هه موویه وه پێش له له ئه م کاره خۆدزینه وه یه تریش. شتێکى نه وه یه ک ک��اره وه ئ��ه م به هۆى که واقیع له ناو ده چێت و بوارى وزه ى کار و ئیشکردن و بوارى ئه قڵمان فراوانه ، به اڵم حکومه ت وزه ى گه نج ئ��ه و ئ��ه وه ى ب��ۆ نییه ف��ه زاى

بکه وێته بوارى به رهه مهێنانه وه .

وه ک وه رزش س��ه رده م��ه ل��ه م سه رنجراکێشى دی��ارده ی��ه ک��ى چین هه موو نێو له کۆمه اڵیه تى ئارادایه له کۆمه ڵگا توێژه کانى و و ئ��ه م دی��ارده ی��ه ل��ه واڵت��ان��ى پێ تایبه تى گرنگى پێشکه وتوودا هه میشه وه رزش په یامى ده درێت. رۆحى لێبوردن و پێکه وه ژیان بووه . به اڵم ئێستا له ئه نجامى راپۆرتێکى کۆیه دا هۆکارى له شارى مه یدانى و وه رزش��ى رێکخراوى نه بوونى پ��ه روه رده ى به تایبه ت یاریگاى وه رزشى مێرمندااڵن و الوان ده ده ینه به ر تیشکى لێدوان و هه ڵسه نگاندن.دوی��ن م��ح��ه م��ه د ت��ه م��ه ن )9( س��اڵ به کۆاڵنه که دا له هاوڕێکانى نوێنه رایه تى شارى وه رزش��ى هۆگرى مندااڵنى وت��ى: کراون. فه رامۆش و ناز بێ زۆر کۆیه ، ب��وون��ى ن��اوه ن��دێ��ک��ى وه رزش��ى ت��ای��ب��ه ت به پ��ه روه رده ى م��ن��دااڵن ل��ه س��ن��وورى ش��ارى پشووى ل��ه ده زان��م، پێویست ب��ه ک��ۆی��ه دا هاویندا که له ماڵێین هیچ شوێنێک نیه جیا له کۆاڵنه کان یارى تێدا بکه ین، بۆ خۆتان ده زانن ئه وه ش چه نده مه ترسى هه یه حه زمان چونکه ب��ه اڵم ژیانمان، سه ر له ی��ارى کۆاڵنه کاندا ل��ه بۆیه وه رزش��ه ل��ه وه رزش��ى به رپرسانى ه��ی��وادارم ده ک��ه ی��ن. له حه ز ئاوڕ پێویست وه ک شارى کۆیه و هیوایه ته وه رزشیه کانى الوان و مندااڵنى له تۆپى بده نه وه ، وه ک خۆم حه زم کۆیه

باله یه . وه رزشى رۆژنامه نووسى ئه حمه دى، ره حیم ل��ه م��ب��اره وه ده ڵ��ێ��ت: ب��ه ش��ێ��ک��ى س��ه ره ک��ى مێرمندااڵن له کۆیه ش��ارى حه شیمه تى له وه رزش پێک دێت، و الوان��ى هۆگرى هه موو کۆاڵن و شه قامه کانى ئه و شاره دا پێوه تۆپى ی��ارى به الوان و مێرمندااڵن قوتابخانه یه کى به داخه وه به اڵم خه ریکن، تایبه ت به په روه رده ى تۆپى پێ یاخود بواره وه رزشیه کانى دیکه له و شاره دا بوونى نییه الوان��ى و م��ن��دااڵن راهێنانى ئه رکى که ره حیم بگرێت. خ��ۆ ل��ه وه رزش خولیاى ئه حمه دى ئه وه شى باس کرد که به پێویستى ده زانم هه موو رێکخراوه وه رزشیه کانى شارى

کۆیه که بریتین له قوتابخانه ى په روه رده ى پ��ه روه رده ى په یمانگاى ک��ۆی��ه ن زان��ک��ۆى وه رزشى کۆیه ، وه رزشى الوانى کۆیه ، تیپه میللیه کانى کۆیه و یانه ى وه رزشى کۆیه بنیادنانى بۆ کۆببنه وه یه ک ده ورى له

ناوه ندێکى په روه رده ى وه رزشى.هه روه ها رۆژنامه نووس ره حیم ئه حمه دى له درێژه ى وته کانیدا بۆ )چه تر( وتى: چه ندین دۆالر ملیۆنان به عه ره بى واڵتانى ساڵه پ��اره س��ه رف ده ک��ه ن بۆ ئ��ه وه ى رێژه یه کى زیاتر هانده ر به رنه نێو یاریگاکان که چى له به اڵم نه بوون، سه رکه وتوو ئێستاش تا وه رزش��ى هیوایه تى و ح��ه ز ئێمه دا واڵت��ى به زۆرى هه ست پێ ده کرێت که چى به داخه وه ئێمه له کوردستاندا خاوه ن پالنێکى زانستى نین وه رزش��ى پ��ه روه رده ى سه رده میانه ى و ب��ه پشتگیرى ت��ای��ب��ه ت م��ه گ��ه ر ک��ه رت��ى وه رزشى پ��ه رورده ى بره ودانى به حکومه ت بکه ینه ئامانجێک وه کو کوردستاندا له

مه به ست و کارى بنه ڕه تى پێ بکه ین.د.س��ه ع��ی��د س��اڵ��ح راگ��رى م��ه ک��ت��ه ب��ى پ��ه روه رده ى وه رزش��ى زان��ک��ۆى ک��ۆی��ه به

ستافێکى نه بوونى راگه یاند: )چه تر(ى ئه کادیمى که وه اڵمده رى حه ز و هیوایه ته وه رزشیه کانى مندااڵن و الوان بێت به داخه وه تا ئێستا هیچ الیه نێک له شارى کۆیه دا به دواداچوونى بۆ بنیادنانى ناوه ندى وه رزشى پ��ه روه رده ى بۆ الوان و م��ن��دااڵن تایبه تى نه بوونى هه روه ها و نه کردوه سه رده میانه نێوان له په یوه ندى و دی��ار به رنامه یه کى یاریگاى نه بوونى وه رزشیه کاندا، ناوه نده

تایبه ت به په روه رده ى وه رزشى مندااڵن. یاریده ده رى سه عید، عه بدولره زاق به هات م��ام��ۆس��ت��ا ل��ه خ��وێ��ن��دن��گ��ه ى پ��ه روه رده ى وه رزشى زانکۆى کۆیه وتى: بۆ بنیادنانى پێویسته س��ه ره ت��ا وه رزش��ى بوارێکى ه��ه ر کلتورێکى تایبه ت به و بواره وه رزشییه بنیاد یاریگا، زانست، م��اده ، نمونه : بۆ بنێین ک��ه ره س��ت��ه ى س��ه ره ت��ای��ی، هێزى م��رۆی��ى و ناوه ندێکى دروس��ت��ک��ردن��ى و راگ��ه ی��ان��دن ناوه نده کانى به هاوکارى سه رجه م وه رزشى وه رزش��ى ش��ارى کۆیه له م س��ه رده م��ه دا بۆ پ��ه روه رده ى وه رزش��ى م��ن��دااڵن و الوان به

پێویست ده زانم.

م��ام��ۆس��ت��ا ن��ه ب��ه ز ع��ه ب��دواڵ ف��ه ت��اح، وه رزشى پ��ه روه رده ى مه کته بى مامۆستاى زان��ک��ۆى ک��ۆی��ه س��ه ب��اره ت ب��ه و کێشه یه شارى له ئێستادا له وت��ى: )چ��ه ت��ر(، بۆ و وه رزش��ى پ��ه روه رده ى ک��ۆی��ه مه کته بى هه یه وه رزش��ی��م��ان پ��ه روه رده ى په یمانگاى قۆناغى له به رچاو رێژه یه کى سااڵنه و و وه رده گ��ی��رێ��ن خوێندکار وه ک ی��ه ک��ه م کۆمه ڵێکیش وه ک مامۆستا که قۆناغى به کارده بن، ده ست ک��ردوه ت��ه واو زانستیان تایبه ت ناوه ندێکى نه بوونى به هۆى به اڵم ب��ه پ��ه روه رده ى وه رزش��ى م��ن��دااڵن و الوان یاریگایه کى چه ند نه بوونى ه��ه روه ه��ا و وه اڵم��ده ر ده بینین م��ن��دااڵن له ک��ۆاڵن و ده ک��ه ن. ی��ارى ق��ه ره ب��اڵ��غ��ه ک��ان��دا شه قامه قسه کانیدا درێ��ژه ى ل��ه ن��ه ب��ه ز مامۆستا باسى ل��ه وه ک��رد که زۆرب��ه ى وه رزش��ک��اره و ن��اوه ن��د ل��ه ه��ه ر دن��ی��ا پیشه گه ره کانى س��ه ره��ه ڵ��ده ده ن وه رزش��ی��ه ک��ان��دا قوتابخانه م��ن سوپاسى ئه ستێره ب��ه ده ب��ن پ��اش��ان و وه رزش��ى الوان��ى ک��ۆی��ه ده ک��ه م، چونکه له الوان و مندااڵن له رێژه یه ک سااڵنه

نێو تیپه کانى خۆیاندا له خۆده گرن.ت��وان��ا ش��اک��ر ی��اری��ده ده رى راه��ێ��ن��ه ر له زان��ک��ۆى وه رزش��ى پ��ه روه رده ى مه کته بى له ئێستاش ت��ا ب��ه داخ��ه وه وت��ى: ک��ۆی��ه پشوى کاتى له تایبه تى به کۆیه ش��ارى هاویندا هیچ ناوه ندێکى وه رزشى خۆى به وه رزش و الوانى هۆگرى خاوه نى مندااڵن تایبه ت له ناوه ندێکى بوونى بۆیه نازانێت په روه رده ى وه رزشى مندااڵن به پێویستیه کى

سه رده میانه ده زانم. ب��ه م��ه ب��ه س��ت��ى رێ��گ��اچ��اره ئ��اواره سابیر یاریده ده رى راهێنه ر له خوێندنگه ى په روه رده ى وتى: بۆ )چه تر( زانکۆى کۆیه وه رزشى مامۆستایانى س��ه رج��ه م ده زان��م باشى ب��ه بوارى وه رزش و ناوه نده وه رزشیه کانى شارى کۆیه به پێکهێنانى کۆنفرانسێکى هاوبه ش رێگه چ��اره ی��ه ک بۆ پ��ه روه رده ى وه رزش��ى و بدۆزنه وه شاره که مان الوانى و مندااڵن به دیاریکردنى پرۆگرامێکى شیاو ئه رکى خۆمان له هه مبه ر ئه و توێژه له ماوه ى ئه و

ساڵه دا بزانین.

نا ئومێدى گه نجان به ره و سه رخۆشى ده بات

کێشه ى په روه رده ى وه رزشى له شارى کۆیه

n دوکانێکی مه یفرۆشی له سه رچناری شاری سڵێمانی فۆتۆ: کارزان تاریق

n له نه بونی یاریگادا حه ز و خولیای گه نجان بۆ وه رزش چی لێدێت؟ فۆتۆ: ئینته رنێت

پێستى گه نج و ته پڵى سه رمایه دارى

u رێبین ئه حمه د خدر uپێموایه هیچ تاعوونێک وه ک سه رمایه دارى تا ئێستا زه وى وێران نه کردوه ، تاعوونێک که له به رگى جیاواز جیاوازدا خۆى ده نووینێت، له ت��ارم��ای��ی��ه ى ب��ه و بیچوێنین ده ک��رێ چیرۆکێکى ترسناکى »ئاالن پۆ«دا هه یه .. دواى ئ��ه وه ى زۆر له خه ڵکه که ده ک��وژێ – هیچ تارماییه که دا به رگى ژێر له ده یبینن

شتێک نییه .به رگه که دا، له ژێر شتێک هیچ نه بوونى له وێرانکردنه که ش��اراوه ى هێزێکى بوونى ئێستادا سه رمایه دارى به به رگى ئاڵ و وااڵ و فریوده ره وه ئه م کاره ده کات. بۆیه ش ناکرێ له زارکێکى بچکۆله دا له سه رمایه دارى بڕوانین. سه رمایه دارى وه ک ئه و ئه ژدیها ئه فسانه ییانه ل��ه حیکایه ته کاندا چ��ل س��ه ر و وای��ه ک��ه زیاتریشیان هه یه ، بوونى وه ها شێوه یه کیش له کۆمه ڵگادا به و جۆره ترسناکه که ده چێته له وێشدا سیستمه که ، ناواخنى و ره گ ناو پێش هه موو شتێک په المارى به ش و خانه زیندوه کان ده دات و بۆ مه به ست و به رژه وه ندى

خۆى به کاریان ده هێنێت.ب��ه ش و خ��ان��ه زی��ن��دوان��ه له ئ��ه و ئاشکرایه کۆمه ڵگادا گه نجانن، گه نج زه ویێکه له وزه و تاسه بۆ جۆره ها بینین و خه ون. سه رمایه دارى کار له سه ر ئه و وزه یه ده کات و کردوشیه تى، رۆژبه رۆژیش ئه م وزه ده خاته خزمه تى خۆیه وه ، وزه یه ک له برى ئه وه ى ژیان به رهه م بێنێت، ژیان له رووبه رێکى ته سکى قازانج خوازیدا قه تیس

ده کات. سه رمایه دارى هاوشتنه ى په لوپۆ ئه م ئه وه تا قوربانى یه که میش گه نجانن که به شى زۆریان که وتوونه ته ژێر چه پۆکه کانى ئه و ئه ژدیهایه . س��ه رم��ای��ه دار و ده س��ه اڵت��خ��وازان ل��ه پێستى گه نج ته پڵى س��ه رم��ای��ه دارى دروس��ت ده ک��ه ن ل��ێ��ده ده ن – به گه نجه که ه��ه ر ته پڵه که ش و گه نجانى سه رگه ردان و گه نجانى به ر گه رما و کارکه ران و گه نجانى ناو ده زگ��ا و ماڵه داخراوه کان، هه موویان له سیستمى داڕزاو به سه رمایه داریدا خه ونکوژى و ویستى قازانج

نقووم بوون. گه نجانى ناو بازاڕه کان و سیتى و مۆڵه کان – ئه وانه ى شه و و رۆژی��ان نییه و ره نجییان سه ر، چل ئه ژدیهایه کى خزمه تى ده خرێته ئ��ه وه ن��ده س��ه رق��اڵ ده ک��رێ��ن ب��ه ک��ارک��ردن��ه وه ناپڕژێنه سه ر ئه وه ى بیر له ژیان بکه نه وه ، ئه وان دوباره له سه ر هێڵه ته قلیدیه که ژیان تێده په ڕێنن و ه��ه ڵ��وه داى ئ��ه وه ن هه رچى زووت��ره پ��اره کۆ بکه نه وه بۆ ژنهێنان )ژنهێنان ده سته واژه یه کى ژن – سه رمایه خوازییه – پیاوساالرانه ى و که لوپه له وه رێ��زى ده یخاته و ده نرخێنێ کۆى زه واج بۆ پ��اره ى ئه م ده شیگوازێته وه ( زێر مسقاڵ چه ندین ل��ه دوب��اره ده ک��ات��ه وه به هه ده رى ده دا و بازاڕى زێر و سه رمایه دارى پێ خۆش ده ک��ا – بێ ئاگا ل��ه وه ى ئه وه ش

سه رێکى ترى ئه ژدیهاکه یه . گه نجان یه که مین ئامانجى سه رمایه دارى و ده سه اڵتداریین – بۆ ئه وه ى بکرێنه ئامرازى ئه م تاعوونه سامناکه ، تا پێستى گه نج بۆ بسوتێ زیاتر س��ه رم��ای��ه دارى خزمه تکردنى

ده نگى ته پڵى سه رمایه دارى به رزتر ده بێته وه .ئه رکى گه نجان بۆ ش��ۆڕش و یاخیبوون له دژى ئه م سیستمه هاوشێوه ى ئه و ئه رکه ده بینم پاڵه وانه کان کوردییه کان حیکایه ته له که )بۆ نمونه ئه حمه دى پاڵه وان( به ره نگارى دێو ده بێته وه و ئاو دووباره بۆ گونده که ده گه ڕێته وه . له ئێستاشدا سه رمایه دارى ئاوى ژیانى له سه ر کۆمه ڵگا بڕیوه – ئه وانه ى ده بێت به گژ ئه و ئه ژدیهایه دا بچنه وه به پله ى یه که م گه نجانن، گه نجان که رووده دات کاته ئ��ه و ئه مه ش سه رمایه دارى، داڕم��اوه ى ژیانه له و یاخیبن به هاکردنى مرۆڤ بێ ژیانى له یاخیبوون به زێڕ و زیو، خۆ کردن به ریکالم بۆ بره ودان ته پڵى ده نگى له یاخیبوون کااڵکان، به و له و کاغه ز یاخیبوون سه رمایه دارى، له فۆرمانه ى هاوشێوه ى په یامى ئیالهى ده نێردرێن گه نجان بۆ ده وڵ��ه ت��ه وه الی��ه ن )فۆرم و کاغه زێک که په یامى ئه وه یان تۆ ژینى و م��ردن بڵێن گه نج ب��ه پێیه به ده ست ئێمه یه ( یاخیبوون بۆ ئه وه ى ئاوى

ژیان بگه ڕێته وه ...یاخیبوون...ن...


دووشه ممه 2011/9/12 - 2711/6/21

11

هونه‌ر‌و‌وێژه‌

عێراقی به ناوبانگی رۆژنامه نووسی و ده رهێنه ر به غداد ک��ه راده ی گه ڕه کی له مه هدی( )ه��ادی ل��ه م��اڵ��ه ک��ه ی خ��ۆی��دا ت��ی��رۆر ک��را، ئ��ه م��ه ش دواى بۆ گ��ه ڕاب��وه وه لوبنان ل��ه پێشتر رۆژێ��ک ئ��ه وه ى له ج��ه م��اوه رى خۆپیشاندانێکى سه په رشتیکردنى

به غداد.هادى مه هدی که له ماڵه که ى خۆیدا به کوژراوى دۆزرایه وه و چه ند فیشه کێک به سه ریه وه بوو، ساڵی )1965( له دیوانیه له دایکبووه ، ده رچوى ئه کادیمیای ژیانی )1989( س��اڵ��ی ب��وه ، ج��وان��ه ک��ان ه��ون��ه ره هاوسه ریی له گه ڵ ئه کته ری ناوداری کورد )میدیا ره ئوف بێگه رد( پێکهێناوه و خاوه نی دوو منداڵه به ناوه کانی )هیوا و نالی( له بواری رۆژنامه نووسی و راگه یاندندا له چه ندین که ناڵی ئاسمانی کاری کردووه له وانه )کوردسات، فه یحا، ئه لشه رقییه ( له بواری دراما و شانۆشدا چه ند به رهه مێکی به ناوبانگی هه یه ، له وانه )خوێنی رۆژهه اڵتی، کورته ی جه نگ، نامه یه ک بۆ کۆلۆنێل، کالیگۆال( درامایه کیشی به ناوی )ئاریا( بۆ که ناڵی کوردسات به رهه مهێناوه .

ب��ه ب��ه ش��دارى چ��ه ن��دی��ن گ��روپ��ى ش��ان��ۆى جیهانى، له مانگى نێوده وڵه تى شانۆى فیستیڤاڵى یه که مین

نۆى ئه مساڵ له شارى هه ولێر به ڕێوه ده چێت.هیوا سوعاد سه رۆکی فیستیڤاڵه که و به ڕێوه به رى کۆنگره یه کى له هه ولێر شانۆى به ڕێوه به رایه تى رۆژن��ام��ه وان��ی��دا رای��گ��ه ی��ان��د: ب��ه ب��ه ش��داری )14( گروپى پڕۆفیشناڵى شانۆ که نۆ گروپیان گروپى ش��ان��ۆى ن��ێ��وده وڵ��ه ت��ى س��وی��د و ه��ۆڵ��ه ن��دا و ژاپ��ۆن ئێران و فه ره نسا و یۆنان و ئیتاڵیا و ئه ڵمانیا و که سایه تى چه ندین م��ی��وان��دارى ب��ه ت��ورک��ی��ان، و به ناوبانگ و به ئه زمونى شانۆى جیهانى یه که مین شارى له شانۆ بۆ نێوده وڵه تى شانۆى فیستیڤاڵى

هه ولێر به ڕێوه ده چێت.سه رۆکى فیستیڤاڵه که ئه وه شى وت: ئه و فیستیڤاڵه ب��ه رده وام ده بێت و چاالکى و م��اوه ى ح��ه وت رۆژ نمایشه کانى فیستیڤاڵیش له پێنج شوێنى جیاوازى کتێب کۆمه ڵێک پێشکه شده کرێن، هه ولێر شارى داب��ه ش میوانان به سه ر شانۆییش چاپکراوی و

فۆتۆ/ هه ڵمه ت زڕگوێزی ده کرێت.

فۆتۆی‌هه‌ڵبژارده‌فیستیڤاڵێکی‌نێوده‌وڵه‌تی‌به‌ڕێوه‌ده‌چێتده‌رهێنه‌رى‌ئاریا‌تیرۆر‌کرا فیستیڤاڵى‌کلتوره‌‌جیاوازه‌کان‌له‌‌رانیه‌‌

هه‌واڵی‌هونه‌ری

شه ش ساڵ به سه ر کۆچیدا ده ڕواتگۆرانیه کانی مه رزیه »نه مرن و قه ت له بیر ناچنه وه «

هه بووه که س ناتوانێت گۆرانیه کانی )چه تر(ی به جه الل، زاهیر بڵێته وه . مه رزییه که گۆرانیانه ى »ئه و وت له هه میشه و نه مرن تۆماریکردوون

ده مێنێته وه ، مێشکمان و ویژدان ناو که ه��ون��ه رم��ه ن��دان��ه ى ل��ه و یه کێکه کوردیه وه هونه رى به په نچه ى شوێن دی��اره ، ئ��ه م ڕێ��ب��ازێ��ک��ى ت��ای��ب��ه ت به

ل��ه ه��ون��ه رى ک��وردی��دا هه بوو، خ��ۆى قه ت و نه مرن گۆرانییه کانى بۆیه خزمه تێکى گه وره ى ناچنه وه ، بیر له به هونه رى کوردى کردووه و جێگه ى گه وره ى که لێنێکى مردنیشى دیاره ،

کرده هونه رى کوردییه وه «.ته نها م��ه رزی��ی��ه ه��ون��ه رم��ه ن��ده ئ��ه و ناناسێنێت ه��ون��ه رم��ه ن��دێ��ک وه ک به ڵکو وه ک ژنێکى شۆرشگێڕ به رز ده ینرخێنێت وتیشی »به شێکى ژیانی بووه ، وه ک پێشمه رگه یه کى له شاخ ژن خزمه تى نه ته وه که ى کردووه ، ئه و له پێشمه رگه کانیتر شانى به ش��ان خ��وازى ڕزگ��ارى خه باتى پ��ێ��ش��ه وه ى له سه ر زاه��ی��ر ب��ووه « گ��ه ل��ه ک��ه م��ان و ده ک��ات قسه م��ه رزی��ه که سایه تى ده ڵێت: له سیفه ته جوانه کانى مه رزییه ساکار و س��اده ژنێکى ب��ووه ئ��ه وه الب��وو ه��ه م��وو که سێکى ڕێ��زى ب��ووه هه موو خه ڵکى خۆش ده ویست، خۆى کوردستان هه موو هونه رمه ندى به ده زانى و هیچ جیاوازییه کى نه ده کرد کوردستاندا، پارچه کانى نێوان له و چین ه��ه م��وو به مردنیشی ب��ۆی��ه توێژه کانى کورده وارى خه مبار کرد. مه رزیه له گه ڵ ناسر و دوو منداڵی

کۆمه ڵه ى له ناو ماردین( و )دڵنیا ش��ۆڕش��گ��ێ��ڕى زه ح��م��ه ت��ک��ێ��ش��ان��ى شاخیان خه باتی ئێران کوردستانى خه باتى به مه رزیه و ناسر ک��ردووه . هونه ریى خۆیان له چیا له ناو کۆڕى و گ��ۆران��ى کۆمه ڵێک ب��ان��گ��ه وازدا شۆڕشگێڕییان و نیشتمانی سرودى نه جمه دینی غواڵمی باڵو کردۆته وه ب��اس ل��ه ن��ه ت��ه وه ی��ی بونی ده ک��ات و له بوو نه ته وایه تى مرۆڤێکى ده ڵێت: ده کرد. به شدارى بۆنه کاندا هه موو »له ده هێنێته وه نمونه یه کیش ئ��ه و ک��ات��ى ک��ۆڕه وه ک��ه ى ک��وردس��ت��ان له مانیان که سێک چه ند ستۆکهۆڵم له خواردن گرت یه کێکیان ئه و بوو، نه ته وه که یدا ئازارى و خه م گه ڵ له به ته نها به ده به سته وه نه خۆى بوو دیارى گروپێکى یان ڕێکخراوێک

کراو«.تا له ژیان بوو قه دری نه زانرا

ژن��ه ه��ون��ه رم��ه ن��د ن��ازێ ع��ه زی��زی، ن��اوی ک��ورد ژن��ى ی��ه ک��ه م وه ک ده بات که خاوه نى سرودى نیشتمانى که م پێشیوایه و ب��ووه ن��ه ت��ه وه ی��ى و ه��ون��ه رم��ه ن��د پ��ێ��ش ئ��ه و س��رودى وت��ووه ، ن��ه ت��ه وای��ه ت��ى و نیشتمانى

ده کات ئاشکراشى هونه رمه نده ئه م ل��ه س��رووده ک��ان��ى ک��ه »زۆر گ��وێ هه یه گۆرانییه کیشى چه ند ده گرم،

کاریگه رى هه بووه له سه رمن«.)چه تر( بۆ قسه کانیدا له ن��اوب��راو ژن��ێ��ک��ى وه ک م��ه رزی��ی��ه وت��ى: ک��ورد ت��وان��ى خ��ۆى ل��ه ن��او دن��ی��اى ئه و بسه لمێنێت، ک��وردی��دا ه��ون��ه رى دواى ب��ه ه��ه م��ی��ش��ه ژن��ێ��ک وه ک مافه کانى ژنانه وه بوو جگه له کاره ژنێکى بڵێین ده توانین هونه ریه که ى به شدار ب��ووه شۆڕشگێڕ و سیاسى ب��ووه ل��ه خ��ه ب��ات��ى ڕزگ��اری��خ��وازى هونه ردا له ته نها ئ��ه و ک��وردس��ت��ان، ژنێکى ب��ه ڵ��ک��و ن��اک��رێ��ت��ه وه ک��ورت بوو، شۆرشگێڕیش هه م سیاسى هه م بۆ بوو مهیره بانیش دایکێکى وه ک

منداڵه کانى.که هه بوو ئه وه شى گلله یى عه زیزی بێویست وه ک ژنه کان هونه رمه نده خزمه ت نه کراون له الیه ن حکومه ت و الیه نه په یوه ندیداره کان ئه وان وه ک کۆمه ڵێک ئ��اف��ره ت ه��ون��ه رم��ه ن��دى بۆیه و ه��ه ی��ه زۆری��ان م��ون��اع��ات��ی وت��ی��ش��ی: ه��ون��ه رم��ه ن��د ه��ه ت��ا م��اوه نییه ، هونه رمه ند هه تا مابێت قه درى

هونه رمه ند لێنیه ، ئاگاى حکومه ت دنیایه موعاناتى هه یه ، پێویسته پێش بگرین، هونه رمه ندان له ڕێز م��ردن کوردستان ژنه کانى ه��ون��ه رم��ه ن��ده هه یه خ��ۆی��ان موعاناتى ه��ه م��ووی��ان موعاناتى نییه ژن هونه رمه ندى و ن��ه ب��ێ��ت، چ��ون��ک��ه ت��ا م��اوی��ن ک��ه س

لێناداته وه . ئاوڕمان له غه ریبی کۆچی کرد

کۆمه ڵه خه باتی له ئه وه ی له دوای ب��ێ ه��ی��وا ده ب��ن ل��ه گ��ه ڵ م��ن��داڵ ب��ه ره و ه��ه ن��ده ران و خ��ێ��زان��ه ک��ه ی��دا ک��ۆچ ده ک��ه ن و ل��ه وێ درێ��ژه به ئ��ه و ده دات، ه��ون��ه ری��ه ک��ان��ی ک��اره خ��ان��م��ه ه��ون��ه رم��ه ن��ده ک��ه ل��ه رۆژى سه ر )11(ى کاتژمێر یه کشه مه له )2005/9/18( ب��ه ی��ان��ى ل��ه ستۆکهۆڵم شارى نه خۆشخانه یه کى گیانی دڵ��دا نه شته رگه ریى ژێ��ر له له دوا گۆرانی ئه لبومێکی سپارد، دوات��ر ن��ه ک��راب��وو ت��ه واو ک��ه به جێما ره زازى( )دڵنیا کچه که یه وه له الیه ن

وترایه وه و باڵوکرایه وه .

روخ��اوه . ئ��ه م��ه ش ت��ه ن��ه��ا ل��ه ڕێ��گ��ه ى ئافرێنه رى و ناسینه وه ده سته به ر ده بێت.

الس��ای��ى ک��ۆس��پ��ى س��ه ره ک��ى ب��ه رده م و هه ڤیازی له پشتگیرى ئافرێنه رییه ، ژان��رى ده ک��ات، وه ه��ا گه شه کردنێکى )بۆنیادى پۆستمۆدێرن ن��وێ��ى رۆم��ان��ى رۆم��ان��ى ن��وێ��ی��ه ب��ه گ��ش��ت��ى ل��ه س��اڵ��ى دروست به ربه ست داڕێ��ژرا( )1950(دا کۆمه ڵگاى گه شه ى ب��ه رده م له ده ک��ات کوردستان، هه روه ها گه وره بونى گونجاوى یه که م: چونکه راستیه کاندا. له گه ڵ رۆژئ��اوا ئه ده بیاتى قۆناغانه ى ئه و ئێمه تێیپه ڕاندوه ، هێشتا وه ک هه نگاوى یه که م قۆناغانه ئ��ه و هه ڵبه ت هه ڵماننه هێناوه ، الساییکرن نییه، به ڵکو پێویستى هه بونى به ده ستى ئافرێنراوه نوێى ئه ده بیاتێکى السایى دووه م: به خۆیان. کورد ئه دیبانى کوردى ئه ده بیاتى مه رجى و ش��ه رت بێ به تایبه ت رۆژئاوایى، نوێى ئه ده بیاتى له نوسى چیرۆک ئه ده بیاتى گۆڕه پانى له له ناوچوونى هۆکارى ده بێته رۆماندا، و وێرانى و نکۆڵى و مێژوویى شوناسى زه م��ه ن و ک��ه س��ای��ه ت��ى. ب��ه ڕاش��ک��اوى، رۆمانى نوێ له رۆژئاوا، به چه ند شێوازى و که سایه تى سڕینه وه ى ل��ه وان��ه : فکر، به اڵم نوێ، که سایه تێیه کى خستنه ڕوى به پۆستمۆدێرنی تایبه تمه ندى خ��اوه ن فۆرمێکیتر، هه روه ها بێ ئاوه ڕدانه وه له پێویستیه کانى له گه ڵ به گشتى مێژوو، کۆمه ڵگا ئێمه له ناکۆکیه کیدایه . خاڵى

تایبه تمه ندى ئه وه یه بنه ڕه تى دیکه ى که سایه تیه کى پۆست مۆدێرن به گوێره ى خوڵقێنه ره که ى، خ��ۆازی��اری ف��ۆرم��ى ل��ه گ��ه ڵ م��ۆدێ��ل��ى ک��ه س��ای��ه ت��ى شۆڕشه کانى رادی��ک��اڵ رۆمانتیکى کوردى ئه فراندویانه ، له چى خاڵێکى روبه ڕونه وه دا به یه ک ناگه ن. دوابه دواى

ل��ه دورکه وتنى رۆمانى کوردى ئۆبژه کتیوزم و ڕاستینه ى کۆمه ڵگا له سه ر ڕه خنه گران و ئه دیبان ده بێت رۆمان کۆمه ڵناسانه ى تایبه تمه ندى جه ختبکه نه وه . چونکه ، ئه گه ر وه ها نه بێت، ئه وا هیچ کات نابینه خاوه ن

ئه ده بیاتێکى مه ده نى و ژیارى.ش��ۆڕش ب��ه ش��ک��ۆی ک��وردان له ب��اک��ورى ک��وردس��ت��ان، ب��ه ه��ۆى له ب��ه رگ��رت��ن��ى خ��ه ت��ى راس��ت��ه ق��ی��ن��ه له ت��ای��ب��ه ت��م��ه ن��دى ه��ێ��ن��دێ و دۆزی��ن��ه وه ى و ڵێگه ڕین وێ��ن��ه ى ه��ه روه ه��ا ره س��ه ن، کۆمه ڵناسى خ��وێ��ن��دن��ه وه ى راس��ت��ى م��ێ��ژو که وتۆته سروشتى به شێوازێکى پ��رۆس��ه ى رۆم��ان. بویه س��ه ر که بلیمه تیه ک خ��اوه ن بۆته له میراته س��ودوه رگ��رت��ن وێ��ڕاى فه رهه نگییه که ى و شارستانى

ڕاب��ردووى خ��ۆى، ن��ه ری��ت��خ��وازى ل��ه وات��ا هێز و ڕه ت��ک��ردوت��ه وه کالسیکیه که یدا داه��ێ��ن��ه ری ئ��اف��رێ��ن��ه رى و ت��وان��اى و ده خ��س��ت��ه ڕوو. چ��ۆن؟ ل��ه ب��ه ر ئ��ه وه که

به پێویستى ژی��ارى و مه ده نى ئه دبیاتى کرده وه یه کى له م چه شنه هه یه تا به دیبێت. ئه ده بیاتێک شۆڕشه ، ئه م به ڕاشکاوى، په سه ند ده کات که خاوه نى چه ند ره هه ندى

بێت سیاسى و کۆمه اڵیه تى ئه خالقى، بۆخۆى ئاوه ها، ره هه ندگه لێکى بوونى و و ئافرێنه رى ب��ه ره و هه نگاوه یه که مین له کۆمه ڵگاى ن��ه ری��ت��خ��وازى چۆنیه تى

ک��وردى ئه ده بیاتى بۆیه ک��وردس��ت��ان��دا. ده بێت وێڕاى که ڵک وه رگرتن له میراته ڕێگاى هاوکات نه ریتى، شکۆکانى به و رزی��و الیه نه و بگرێته به ر ئافرێنه رى

ن��اک��ارام��ه ک��ان ره ت��ب��ک��ات��ه وه . دواب��ه دواى س��ه رڕاس��ت��ک��ردن��ه وه ی��ه ک��ى ه��ه س��ت��ی��ار، گ��ه ڕان��ه وه ب��ۆ خ��ۆب��وون��ى ف��ه ره��ه ن��گ��ی

به ڕاستى به شکۆ و بێ وێنه ده بێت.


دووشه ممه 2011/9/12 - 2711/6/21

10

هونه‌ر‌و‌وێژه‌

ستران ئێکه ژ ژانرێن هونه رى، کاریگه رى و رۆلێ خوه یێ کارا دناڤ جڤاکى ده هه یه ، له ورا مه ب فه رزانى خوه بگه هینن سترانبێژ و هونه رمه ند )سه الم یوسف(ى، کۆ خوه دى جه ماوه ره ک ئێکجار زۆره ل کوردستانێ و ژ ده رڤه یى

کوردستانێ، ل نێزیک پرسا سترانێ و کارێن وى یێن داهاتى ژێ بکه ن.سترانبێژ سه الم یوسف ل ساال )1979( بۆ جارا ئێکێ ده ست ب هونه رێ سترانێ کریه ، ژبه ر خه م خورى و پشته ڤانیا وى ژبۆ هونه رێ سترانا کوردى ل ساال )1982( دگه ل کومه کا هه ڤاالن خوه دا ل باژێرێ موسل شیان تیپه کا

هونه رى یا کوردى دابمه زرینن. نها خوه دى )12( به رهه مێن به الڤکریه و )10( سرۆدێن نشتیمانى و نها دڤێ قوناغێ دا مژوولى دورستکرنا سترانه کێ، کۆ گرێدایى کێشا کوردى یه و سنورێن کوردستانێ یه ، هه روه سا سالم یوسفى بومه دیارکر، کو: نێزیکى ده زگه هێن پێشکێشى به رامبه ر بێ و ئیناینه به رهه م ڤیدیۆکلیپان )25(

راگه هاندنێکریه . ) ناکت به رهه مێ )فه یده وى به رهه مێ باشترین دیارکرن کۆ هه روه سا کۆ ل ساال )1995( به الڤکریه و باشترین ستران )حه کیمێ م��ه زن(، کۆ ژ په یڤێن )خالد عه لى( و ئاوازێن )که ریم حه یدر(، جهێ ئاماژه پێدانێ یه ، کۆ دوماهیک به رهه مێ سترانبێژى، کۆ ژ )12( تراکان پێکدهێت ل مه ها

حه فتی ئه ڤ سال به الڤبوویه.

شارى له حه یران و به یت فیستیڤاڵى شه شه مین سه رده شت ده کرێت.

محه مه د باقر حه کیمى به ڕێوه به رى گشتى کلتور و فه رهه نگى پارێزگاى ورمێ به ماڵپه ڕى )میهر(ى راگه یاندووه : له فیستیڤاڵه که دا به یت و الوک و حه یران و گۆرانییه ناوچه یه کان له خۆده گرێت و ئامێره کانى موسیقى شمشاڵ و ته پڵ و باڵه بان ...

به گوێره ى ئاوازه کان که ڵکى لێوه رده گیرێ�ت. وتیشى: بۆ هه ر به شداربوویه ک )هه شت( خوله ک تا ته رخانکراوه خوله ک )15( تیپه کانیش بۆ و گروپێکی ه��ه ر ب��ک��ه ن. پێشکه ش ئ��اوازه ک��ان��ی��ان ناوچه یى جلوبه رگێکى چ ئ��ازاده به شداربوش و ده پۆشێت. ئاشکراشى کرد که مه به ست لێى زیندو هێشتنه وه ى ئاواز و فۆلکلۆره ره سه نه کانه . هه روه ها پێشکه شکردنى بۆ دوای��ى مۆڵه تى راشیگه یاند به رهه مه کان )10/13(یه و )22(ی هه مان مانگ به رهه مه کانیان که ده کرێت ئاشکرا ئه وانه ناوى په سه ندکراوه و )10 و 12(ی تشرینى دووه م رۆژى

فیستڤاڵه که ده بێت.

)R.C.E( کلتورى ئاڵوگۆرى بۆ رایه ڵ سه نته رى هه رێمى جیاوازه کانى کلتوره فیستڤاڵى یه که مین دیالۆگى و هه ڵپه رکێ و )گ��ۆران��ى بۆ کوردستان

که لتورى( له شارى رانیه ئه نجامدا.فیستیڤاڵه که ب��ااڵى لیژنه ى ئه ندامى ق��ادر خالید رایگه یاند: له چاالکیه کانى فیستیڤاڵه که دا هه ریه ک له )تیپى هونه رى میللى عه ره بى حه ویجه ، تیپى هونه رى هه روامان، سیاچه مانه ى یانه و گروپ و تورکمان، تیپى هه ولێر، ق��ه اڵى تیپى ل��ور، هاوبه شی سه نته رى هونه رى نهێڵ له ئامێدى، تیپى هونه رى میللى سریانى، میللى هونه رى تیپى ئێزیدیان، میللى هونه رى تیپى نه ته وه یى سلێمانى، تیپى شمشاره ى رانیه ( به شداریانکرد.فیستیڤاڵه ، له م سه نته ره که مان »ئامانجى وتیشى جیاوازه کان که لتوره له نێوان که لتورییه ئاڵوگۆرى ئه و چاالکیه ئامانجى ده ره وه ى واڵت، و ناوخۆ له ئاڵوگۆرى جیاوازییه کان و ئاشناکردنى به یه که وه هه رێمى ج��ی��اوازه ک��ان��ى ک��ل��ت��وره ل��ه ن��ێ��وان کلتورییه کوردستان له رێگاى هونه ری و پێکه وه ژیاندا په یامى

ئاشتى و مرۆڤایه تیمان هه یه« .

سه الم یوسف: مژوولى دورستکرنا سترانه کێ مه ، کۆ گرێدایى کێشا کورد و سنۆرێن

کوردستانێ یه

فیستیڤاڵى‌کلتوره‌‌جیاوازه‌کان‌له‌‌رانیه‌‌سه‌رده‌شت،‌فیستیڤاڵى‌سه‌رانسه‌رى‌به‌یت‌و‌حه‌یران‌‌

هه‌واڵی‌هونه‌ری

به سه ر ساڵ شه ش نزیکه ی فه ریقی م��ه رزی��ه ی ک��ۆچ��ی تێپه ڕ ده بێت و هونه رمه ندانی ناوبراو پێیانوایه کوردیش نه بووه ، هونه رمه ند ته نها و بووه به ڵکو شۆڕشگێریش داواده کات هونه رمه ندێکیش له خه مه کانی هونه رمه ندانی ت��ا ب��پ��رس��رێ��ت��ه وه ژن

نه مردوون. سه رسامی فه تانه ی وه لیدی و

که ریم کابان بووم��ه رزی��ه ى ف��ه ری��ق��ى، ده ن��گ��ب��ێ��ژی شارى له )1958( ساڵى له ک��ورد م��ه ری��وان��ى رۆژه��ه اڵت��ى ک��وردس��ت��ان ل��ه دای��ک��ب��وه ، ه��ه ر ل��ه ت��ه م��ه ن��ى نۆ س��اڵ��ی��ش��ه وه ئ��اره زوى ب��ۆ ش��ان��ۆ و له چه ندینجار و ه��ه ب��ووه گ��ۆران��ى و ن��وان��دوه چ��االک��ى ش��ان��ۆدا تیپى

گ��ۆران��ى چ��ڕی��وه . ه��ه رچ��ه ن��ده له سه ره تا به گۆرانی فارسى ده سبه کار گۆرانیه کانی سه رسامی زۆر ب��ووه )ف��ه ت��ان��ه ی وه ل��ی��دی( ب��ووه ، دوات��ر له به ر زوڵم و زۆری ئێران له کورد و زمان و ئه ده ب و هونه ره که ی، وازى ده ستى و هێناوه فارسى گۆرانى له به وتنى گۆرانى کوردى کردوه هه ر وه ک نه جمه دینى غواڵمى باسى لێوه مه رزییه سه ره تاوه له »هه ر ده کات ع��اش��ق��ى ه��ون��ه ر ب��وو، ت��ا ل��ه گ��ه ڵ هێنا پێک هاوسه رى ژیانى ناسردا قواڵیى بچێته رێ��ک��ه وه ل��ه م ت��وان��ى ه��ون��ه ره وه « غ��واڵم��ی دان ب��ه وه دا ده ن��ێ��ت ک��ه »م��ه رزی��ی��ه ت��وان��ای��ه ک��ى باشى هه بوو له هه ڵبژاردنى شیعر بۆ گۆرانى«. ناوبراو که به یه کێک له کۆچکردوو نزیکه کانی هونه رمه نده )چه تر( بۆ لێدوانه یدا له و ده زانرێت پێشمه رگه یه ک ه��ه روه ک وتیشی: ل��ه ڕی��زى خ��ه ب��ات��ى گ��ه ل��ه ک��ه م��ان��دا ب��وو، ت��اق��ه ژن��ێ��ک ب��ووه ئ��ه و کاته تا و ده وت شۆرشگێڕانه ى گۆرانى ئێستا له سه ر زارى خه ڵک ماوه ته وه . غ��واڵم��ی ب��ه داخ��ی��ش��ه ب��ۆ ک��ۆچ��ی م��ه رزی��ه و ده ڵ��ێ��ت »ب��ه داخ��ه وه زوو

ده یتوانى ئه گینا کرد کۆچى المان هونه رى کوردى به زیاتر خزمه تێکى بکات« ئه و ناشیشارێته وه که مه رزیه له رووى کۆمه اڵیه تیه وه زۆر له گه ڵ

بووه . تێکه اڵو خه ڵکدا دواى ته واو کردنى خوێندنى سه ره تایى و ناوه ندیى له مه ریوان، ده چێته شارى سنه که ناوه ندیى پارێزگا )ئوستان(ه بۆ درێژه دان به خوێندن له وێ ده ڕواته )ئاماده یی( و خوێندنى مامۆستایه تى ت��ه واو ده ک��ات. هه ر له و ش��اره ساڵى مۆسیقاى )کۆڕى له گه ڵ )1977(سنه ( چه ندین جار چۆته سه ر شانۆ ته واوکردنى پ��اش وت��وه . گۆرانى و بۆ ده گه ڕێته وه له سنه ، ده وره ی��ه ئه و ئه و نزیک له گوندێکى و مه ریوان شاره بووه به مامۆستاى ئه و گونده . وتنه وه وانه پاش دوو ساڵ مه رزیه له و ل��ه وێ و بۆ سنه گ��وێ��زراوه ت��ه وه سه ره تایى له خوێندنگایه کی ش��اره وتنه وه ب��ه وان��ه ده س��ت��ى دام��ه رزاوه و کوردى گۆرانى یه که مین ک��ردووه . )له سه ر گۆرانی ک��رد که تۆمارى گۆزه و به که نى دێ��ت��ه وه لێو کانى حه زى زۆر فه ریقى بوو. به شانه وه ( ب��ه ب��ی��س��ت��ن��ى ک��اره ه��ون��ه ری��ی��ه ک��ان��ى

تیپى به تایبه ت کوردستان باشورى گۆرانییه کانى و سلێمانى مۆسیقاى )که ریم کابان و قادر کابان( کردوه .کۆمه ڵێک ئ��ه و وه ک ک��ه نه جمه ده ڵێت هه یه شۆڕشگێری گ��ۆران��ی شۆرشگێڕ ل��ه وه ى جیا »م��ه رزی��ی��ه ژناندا ب��وارى له بوو مرۆڤێک بوو وه ک ک��ردووه ، زۆرى خزمه تێکى ژن��ێ��ک��ى س��ی��اس��ی��ش ده رده ک��ه وت��وو، به رانبه ر ه��ه ب��وو ت��ون��دى هه ڵوێستى له به رگرى داگیرکه ره کان، رژێمه و ده ستدرێژیه ک له هه ر ده کرد ژن

هه بوایه «. چه وسانه وه یه ک که نه بوو هونه رمه ند ته نها

له ساڵى )1978( مه رزیه ى فه ریقی زه م��اوه ن��د ڕه زازى ن��اس��ر ل��ه گ��ه ڵ ده کات، به اڵم له گه ڵ هاتنى شۆڕشى و چونکه فه ریقی ئ��ێ��ران، گ��ه الن��ى دژى ڕێپێوان و له خۆپیشاندان ناسر ش��ا خ��ه ب��ات��ى ک��ردووه ک��ه ک��ۆم��ارى ئیسالمى دێته سه رکار ده که وێته ژێر چاودێری، ئه و له دوای ئه وه ی زۆر ئاسته نگی بۆ کاروباره کانی ده کرێت و رێ له هونه ره که ی ده گیرێت و بۆ ده کرێت ده ستگیر کورت ماوه یه کی لێ مامۆستایه تیه که ی ک��اری و

)1980( س��اڵ��ی ل��ه ده س��ێ��ن��رێ��ت��ه وه ره زازی ن��اس��ری الی ده چ��ێ��ت��ه ه��اوس��ه ری ل��ه چ��ی��اک��ان و ب��ووه ت��ه ره زازی هاوسه ریشی که پێشمه رگه ،

ئێستا له ژیانداماوه و هاوسه رگیری کردۆته وه .

هونه رمه ندێکی باشوری کوردستایش تایبه تی ده نگێکی مه رزیه پێیوایه

رۆم��ان��ى گ��ه ش��ه س��ه ن��دن��ى و پێشکه وتن و شیاوبوون به په یوه سته ک��وردى، نوێى تایبه تى زه مینه ى هه ندێک له باربونى ئ��ه م چ��ه ش��ن��ه رۆم��ان��ه . زۆر ب��اب��ه ت له وێنه ى مادى و مه عنه وى هه ن که ده بێت بکه ونه سه ر هێڵى گه شنده یى تا ده رفه ت و ده ره تانى ئافراندنى ئه ده بیاتێکى نوێى له فۆرم، ب��وارى له وات��ه بوارێکه وه هه موو بۆیه بڕه خسێت. ن��اوه رۆک، و پێکهاته ئێستا ئه ده بیاتى چیرۆکى کوردى، هه م له بوارى چه ندایه تى و هه میش چۆنایه تیه وه بنه ڕه تییه کانیه وه که موکورتیه به ده ست ده ن��اڵ��ێ��ن��ێ��ت. چ��ى ل��ه الی��ه ن��ى ت��ی��ۆری��ه وه ک��ه م��وک��ورت��ى ه��ه ی��ه چ��ى ل��ه ڕوان��گ��ه ى کێشه ى مادى و پاشخانه وه له ڕه وشێکى ته نگه تاویدایه . که چى هه بونى هه ندێک کێشه ى له م جۆره رێگاى له به رده م ئه ده بیاتى بۆ السایى ک��ردۆت��ه وه ک��وردى چیرۆکى

کردنه وه له ڕۆژئ��اوا، که چى ئه مه بۆته بڕشتى)ئیستیعداد( قه تیسمانى هۆکارى ئافرێنه ری و تاکى داهێنه ر و نوێخوازیش وه ک ئه ندامێکى کۆمه ڵگاى کوردستان له شوناسى کوردى خۆى ماژیناڵ بوه . ئه م بابه تانه له الیه ن ڕه خنه گرانى کوردیشه وه له پابه ندیه ک که و به ڵێن و درکێنراوه ئ��اراوه ، بێته ئه ده بیدا شۆڕشى ئاکامى هێشتا بۆیه ده زان��ن. رێگه چاره ى به ته نیا ئه م ک��ه م��اوه درێ��ژ و دور ڕێگایه کى

ئه ده بیاته ساوایه بیبڕێت. ئ��ه م��ڕۆک��ه ب��ه گ��وێ��ره ى ه��ه ن��دێ��ک له ره وشى گشتى و بێوێنه تایبه تمه ندێکانى له کوردستان، سوژه گه ڵێکى )قاڵه باس( ده ره تانێکى که ئه فراندوه نوێیان و دژ هه ڵبه ت، نوێ، پێکهێنانێکى بۆ ده وێ��ت ناسین و ه��ه ن��گ��او: دۆزی��ن��ه وه ، ی��ه ک��ه م ئه م کۆمه ڵناسانه یه تى. وردى لێگه ڕینى ته وه ره گرنگه ، کۆمه ڵناسی رۆمانى نوێى ئه وه رۆژه ڤ��ى سه ره کى. ک��وردى کردۆته کرده وه یه که که تائێستا له ئاستێکى زۆر الواز و شکڵى جێبه جێکراوه . ئه م کێشانه

ڕۆمانى نوێى کوردیان بردۆته سه ر دوڕیانى سه رلێشێواوى. یان ده بێت درێژه به و ڕێگایه ده بێت یانیش گردویه تیه به ر، که ب��دات ده ستپێبکات. ب��ن��ه ڕه ت��ى ن��وێ��گ��ه رای��ه ک��ى به واتایه کیتر، یان خۆى له الساییکردنه وه له رۆژئاوا رزگاربکات، یان داهێنه ر بێت. به کورتى ده توانین بڵێین: یان ئافرێنه رین یان نه ریت خوازى. هه ڵبژاردنى ڕێگه ى ڕه سه ن، ده ک��رێ��ت. کۆمه ڵگا راس��ت��ی��ن��ه ى به پێى ئه گه ر کۆمه ڵگا هه ندێک پێداویستى بۆ بسه پێنێت، هه ڵبژارده یه ئه و هێنانى به دى ئه وا هه ڵبژاردنى رێگایه کى جیاوازتر ته نها

به واتاى دورکه وتنه وه له کۆمه ڵگایه . بۆ ئه وه ى شێوازێکى نوێ و رێو زێ و ڕێبازێکى تۆکمه هه بێت که خوێنه ر بۆالى کوردى ئه ده بیاتى ده بێت رابکێشێت خۆى رێگه ى خۆى له رۆژئاوا وێڕاى وه رگرتنى ئ��ه زم��ون��ى ک��ارام��ه و ده وڵ��ه م��ه ن��ده ک��ان��ى، گرنگ زۆر خاڵى هه ربۆیه جیابکاته وه . نوسین چیرۆک ئه ده بیاتى که ئ��ه وه ی��ه ناتوانێت هۆگرى یه کالیه نه ى هه بێت، ئه ویش له جۆرى السایى کردنه وه . واتا نه ده توانێت

نه ده توانێت و بێت ریالیستى به ته واوه تى و رۆمانتیک ره ه��ای��ان��ه شێوازێکى ب��ه سوڕیال. چونکه فره چه شنى و ده وڵه مه ندى گرنگه خاڵه ئه م کوردستان فه رهه نگى وه ک هه قیقه تێک ده سه پێنێت تا بتوانێت ش��ون��اس��ى خ��ۆى ه��ه ب��ێ��ت: ه��ۆی��ه ک��ه ش��ی داگیرکه رو کۆتوبه ندى گیرۆده ى ئه وه یه له کۆمه ڵگه یه ئه م فۆرمى به هره کێشه . نه ریتیه ، و س��ه ره ت��ای��ى کۆمۆنى ش��ێ��وه ى ده رونگه رایه کۆمه ڵگایه کى نه به ته واوه تى نه ده شتوانین بڵێین زۆرتر ده ره کیه . به پێى ڕه وشێکى بشێوى ئاوه ها و هه روه ها نه بونى به گوێره ى نه ته وه یى–مرۆڤانه شوناسێکى خۆى، رۆمانى نوێى کوردى و گرنگى دان به تاک و گشت: ده بێت چیرۆکى کوردى تا بشکێته وه ریالیزم_رۆمانتیزمدا به الى فه رهه نگى پێکهاته ى به پێى بتوانێت ک��ۆم��ه ڵ��گ��اى ک��وردس��ت��ان ک��ارس��ازب��ێ��ت. ه��ه ل��وم��ه رج��ى ه��ه ن��وک��ه ی��ى ک��وردس��ت��ان و ب��وارى ب��ه ره و ئ��ه ده ب��ی��ات��ى ژی��ان، ئاستى حه ماسى_سیاسى هانده دات، به شێوازێک به هونه ردا و ئه ده بیات له سیاسه ت که

ئافرێنه رى جوانى و ژیانێکى نۆی بزانرێت ن��اوه ڕۆک و وه ک ه��ه روه ه��ا حه ماسه و و ئامرازێکى مه عنه وى به ڵینى ئه ده بى له قه ڵه م بدرێت. ده رونگه رایی و برونگه رایى چیرۆکدا، له کارپێکردن روان��گ��ه ى له هه بونى هه ندێک فۆرم و نواندنى تایبه ت پێداویستیه ک به خۆى ده وێ��ت و وه ک ده یخاته ڕوو. ئه گه ر له چیرۆکى کوردیدا به گرینگی ره ه��ای��ان��ه ش��ێ��وازێ��ک��ى ب��ه پێچه وانه وه به یانیش بده ین، ده رونگه رایى ت��ه ن��ه��ا ک��ار ب��ۆ ب��رون��گ��ه رای��ى ره ه��ای هه ردووالیان ئه وا بکه ین، سروشتگه رایی یان له ناوده چن، یانیش الوازده بن، که چى له ره وشێکى به مجۆره دا ئه ده بیاتێکى رووبه رۆمانتیزم و تاک ره هه ندى سه رهه ڵده دات. ک��وردان��دا شۆڕشگێڕانه ى ئه ده بیاتى له له گه ڵ هه ندێک که سایه تى رۆمانتیستى ش��ۆڕش��گ��ێ��ڕدا رووب��ه ڕو ده ب��ی��ن��ه وه که زۆر جیهاندا شۆرشه کانى له نمونه یان به کارهێنانیان نوێنه کانه و ئه م ده گمه نه . راسته قینه ، گه لێکى مه به ست و وه ک له ک��وردى چیرۆکى ئه ده بیاتى ده توانێت

هێڵ، ڕاسته سه ر بخاته نوێبوندا ره وت��ى نۆێنه کانه ی و ن��م��ون��ه ئ��ه م ده ت��وان��رێ��ت که سایه تی کۆمه ڵگاى کوردیدا پێویستى پێیه تى، به ژماره یه کى زۆر له ناو شۆرشه کوردیه کانى سه رده مدا په یدابکه ین. که واته تێکه اڵو ریالیزمێکی ک��ه ش��وه��ه وای��ه ى گونجاو رۆم��ان��ت��ی��ک��ه ک��ان چ��ه م��ک��ه ب��ه رۆمانتیک مرۆڤێکى چونکه ده ب��ێ��ت. ب��ه ت��ه واوه ت��ى رادی��ک��اڵ��ه و ه��ه م��وو به ها ره تده کاته وه ناکارامه کان و رزیو و کۆن ساز له نوێ سه ر هه موشتێک تابتوانێت و نۆی بکاته وه . به و ڕه وته به نواندنێکى گونجاوى ریالیستى ده توانین به شێوازێکى راسته قینه ، کۆمه ڵگاى هه نوکه یى خۆمان به هه موو تایبه تمه ندیه کان و راستیه کانیه وه بناسین و به تێکه اڵوکردنى له گه ڵ الیه نه ئ��اره زوى رۆمانتیستى، باڵکێشه کانى ئه فراندن و پێشکه شکردنى ئه ڵته رناتیڤێک ئه ده بیات و بێنین ب��ه دى کۆمه ڵگا بۆ شۆڕشگێرانه به ڵێنى ل��ه به چه شنێک به واتاى وه ه��ا، ئه ده بیاتێکى بڕازێنینه وه . کۆمه ڵگایه کى گ��ۆران��ى و ب��ااڵک��ردن

شه ش ساڵ به سه ر کۆچیدا ده ڕواتگۆرانیه کانی مه رزیه »نه مرن و قه ت له بیر ناچنه وه «

خوێندنه وه یه ک بۆ رۆمانى کوردىرۆمانى نوێى کوردى ئافرێنه ر یان نه ریتخوازى

ئاماده‌کار‌‌پرژان‌دهۆکى

ئاماده‌کردنیسۆران‌زانا

ئاماده‌کارچه‌تر

هونه‌رمه‌ندی‌هه‌فته‌


دووشه ممه 2011/9/12 - 2711/6/21

12

ئه مریکاى ئوسامه ؟ یان ئوسامه ى ئه مریکا؟دۆسیه‌

11ى سێپته مبه ر، ئه و روداوه ى که دوو هه زار و حه وت سه د و چل و نۆ قوربانى لێکه وته وه

یه کێک به سێپته مبه ر( )11ى رووداوى ل��ه گ��ه وره ت��ری��ن و م��ه ت��رس��ی��دارت��ری��ن ک��اره تیایدا ک��ه داده ن��رێ��ت، ت��ی��رۆرس��ت��ی��ه ک��ان ده وڵه تى به هێزترین و ده س��ه اڵت مه زنترین ترسناکترین رووب��ه ڕوى )ئه مریکا( دنیا )11ى ب��وی��ه وه ، ت��ی��رۆرس��ت��ى ه��ێ��رش��ى هه بوو رۆژنامه که م سێپته مبه رى 2001( یه که مى الپ��ه ڕه ى دووه م��دا رۆژى له که

هه موان نه بووبێت؟ رووداوه ئه و مانشێتى راسته وخۆ تیڤییه کانه وه شاشه ى له سه ر ده مانبینى چۆن هه ر دوو بورجى سه نته رى ده ی��ان ورده ورده تیرۆر ئاگرى بازرگانى رمێنێ و وردوخاشیان ده کات و ده یانکات ب��ه خ��ۆڵ��ه م��ێ��ش، دی��م��ه ن��ه ک��ان��ى ئ��ه و رۆژه ت��ه واوى ج��ی��ه��ان��ی��ان س��ه رس��ام��ک��رد، ئایا ئ��ه م دۆس��ی��ه ی��ه و گ��ێ��ڕان��ه وه ى ئ��ه و روداوه وێرانبوونى نمایشکردنى و ک��ات��ه دا ل��ه م هه یمه نه ى هێماى وه ک ب��ورج، ه��ه ردوو و جیهاندا به سه ر ئه مریکى که پیتاڵیزمى به رده وام خوێندنه وه ى ناوى ئه و دوو هه زار و

حه وت سه د و چل و نۆ که سه ى که بونه قوربانى، بۆ ئێمه چ گرنگى و مانایه کى ئه مریکا که وایکرد رووداوه ئه م هه یه ؟ ده ره وه سیاسه تى به ته واو پێداچونه وه یه کى )11ى بکات، دیبلۆماسیه کانیدا کاره و وێنه ى که ب��وو رووداوه ئ��ه و سێپته مبه ر( و دن��ی��ادا گ��ۆڕى ت��ه واوى ل��ه ئه مریکاى له ئه مریکا که رایانگه یاند: تیرۆرستان ئه واندا تیرۆرستى ک��ارى سنورى ده ره وه ى نییه ، جێى باسه روخسار و وێنه ى ویالیه ته سیاسه تى ل��ه ئه مریکا یه کگرتووه کانى ره نگده داته وه ، به زۆرى وواڵته که دا ده ره وه ى

له دواى رووداوى )11ى سێپته مبه ر(ه وه جێى زۆرترین مشتومڕى سیاسییه له ناو ویالیه ته که نییه تێدا گومانى یه کگرتووه کاندا، ئاستى ل��ه دیبلۆماسى ک��ارى ئێستاش گرنگترین له یه کێکه ئه مریکادا ده ره وه ى ته وه رى گفتوگۆ گه رمه کانى ناو هۆڵه کانى

بڕیار دروستکردن.بۆچى ناونرا 11ى سێپته مبه ر.؟

جاک دێرێک له و باره یه وه ده ڵێت: ناونانى چ سێپته مبه ر( )11ى ب��ه رووداوه ئ��ه م جێگاى له کاتێکدا ه��ه ی��ه ؟ مه دلولێکى رووداوه که و خودى رووداوه که ش له ده ره وه ى

ناونانه ئه م ده مێننه وه ؟ لێکردن گوزارشت له وه ى بریتیبێت هه بێت مه دلولێکى ئه گه ر که له ده ره وه ى خاکێکى دیاریکراودا و له خۆى دی��اری��ک��راودا، کاره ساتێکى ده ره وه ى

مانیفێست ده کات. هه موومان وێنه ى ئه و مرۆڤه مان بینى که ل��ه پ��ه ن��ج��ه ره ى ب��ورج��ه ک��ه وه خ��ۆى فڕێدایه خواره وه و دڵنیاش بوو له وه ى که ده مرێت، ئه مریکا ئه وکاته ى سه رۆکى وته ى به پێى شه و به سه ر جیهانێکى جیاوازدا هات. لێره وه هه موان هه ستمان به وه کرد که دابڕانێک

له گه ڵ دونیاى پێشودا به ڕێوه یه .

دۆس��ی��ه ى )چه تر( ئه مجاره ى ت��ای��ب��ه ت��ه ب��ه )11( رووداوی ی سێپته مبه ری ساڵی )2001( ک��ه ب��ه ه��ۆی روخ��ان��ی دوو به رزترین تاوه ری جیهان )2749( ئه و و له ده ستدا گیانیان ک��ه س ک��اردان��ه وان��ه ی ل��ه دوای ئ��ه و جیهانی ب��ه گ��ش��ت��ی رووداوه وه

گرته وه .

کێشه کانى به رده م دیبلۆماسیه تى گشتى

ئه مریکا له پێناو ئه کتیڤکردنى ئه رکى دیبلۆماسیه تى گشتیدا نوسینگه ى لێپرسینه وه ى حکومه ت هه ندێ راسپارده ى ده رکردووه له راپۆرتێکدا ک��ردن ه��ه ڵ��س��وک��ه وت چۆنیه تى له پێناو له گه ڵ کێشه بنه ڕه تیه کانى دیبلۆماسیه تى الوازه ک��ان��ى الیه نه له به تایبه تى گشتى، ده ستانه ى و ئاژانس ئه و نێوان هاوکارى چاالکى به ئه نجامگه یاندنى تایبه تن که گشتیه وه ، دیبلۆماسیه تى به رنامه کانى و له سه ر جه ختى راس��پ��ارده ک��ان��دا له ئ��ه وه ى کراوه ته وه بریتیه له گه شه کردنى ستراتیژى گه شه کردن له پێناو هه ماهه نگیه کى زیاتر

هه وڵه کانى ئاژانسه حکومیه کان و که رته تایبه ته کان، وه زاره تى ده ره وه ده بێت میکانیزم و پالن دابنێت بۆ ته واوکردن و تۆکمه کردنى چ��االک��ى و ه��ه وڵ��ه ک��ان��ى گ��ه ش��ه ک��ردن و په ره پێدانى دیبلۆماسیه تى گشتى له ئاستى وه زاره تى ده ره وه یان له ئاستى )ئه نجومه نى ئه و گرنگترین پ��ه خ��ش��دا( ئه میندارێتى بریتیه هاتووه راپۆرته که دا له ره خنانه ى روون ستراتیژیه تێکى نه بونى یه که م/ له: نێوان ل��ه ک��ردن هه ماهه نگى پێناو ل��ه جێبه ب��ۆ تایبه ته کان ده س��ت��ه و ئ��اژان��س گشتى دیبلۆماسیه تى ک��ارى جێکردنى ، ل��ه )2007/4/8( س��ه رۆک��ى ئه مریکا لیژنه ى هه ماهه نگى دیبلۆماسى گشتى و public( په یوه ندیه ستراتیژیه کانى policy and strategic communication on policy )coordination committeeدام��ه زران��د ب��ه س��ه رۆک��ای��ه ت��ى ی��اری��ده ده رى وه زیرى ده ره وه بۆ کاروبارى دیبلۆماسیه تى کردنى هه ماهه نگى ئامانجى به گشتى زیاتر له نێوان چاالکى ئه و ئاژانسانه ى که ئه مه ش س��ه ره ڕاى پێکه وه . دارن په یوه ندى ئه کتیڤى ستراتیژى و ئامراز حکومه ت له که روونبکاته وه ئ��ه وه نمونه بۆ نییه ، کاتێکدا ویالیه ته یه کگرتووه کان هاوکارى ئه و که ده ک��ات میلله تێک به پێشکه ش میلله تانه ده بێت بزانن که ئه م هاوکاریانه هاواڵتیانى له باج وه رگرتنى ئه نجامى له وه ک دوات��ر و ک��ۆک��راوه ت��ه وه ئه مریکا ده بێت واته ک��راوه . پێشکه شیان هاوکارى ب��زان��ن س��ه رچ��اوه ى ه��اوک��اری��ه ک��ان گه لى

ئه مریکایه . دووه م/ نه بونى په یوه ندیه کى روون له نێوان له جێبه جێکردن ئ��ام��رازه ک��ان��ى و ئامانج له ساڵى )2005( دیبلۆماسیه تى گشتیدا، به هه ستا ده ره وه وه زی��رى ی��ارده ده رى دا ستراتیژى چێوه یه کى چوار دروستکردنى بۆ کارکردن و هه وڵه کانى دیبلۆماسیه تى ئ��ه ول��ه وی��ه ت��ى گشتى ک��ه ئ��ه م��ه ش س��ێ ب��ن��ه ره ت��ى ل��ه خ��ۆ ده گ��رێ��ت ک��ه ئ��ه م��ان��ه ن: ده ب��ێ��ت ک��ارى دی��ب��ل��ۆم��اس��ی��ه ت��ى گشتى به و پێشکه ش ئ��اره زوو هیواو کۆمه ڵێک به بکات په یوه ستى که بکات میلله تانه کۆمه ڵێک به هاى بنه ڕه تی ئه مریکیه وه و توندڕه وه کانیش په راوێز بخات، له کۆتاییدا هانى تێگه یشتنى دوو الیه نه بدات ده رباره ى به هاو به رژه وه ندى هاوبه ش له نێوان میلله تى ئه مریکا و میلله تانى ترى جیهان له هه موو ی��اری��ده ده رى وه زی��رى کلتوره ج��ی��اوازه ک��ان، ده ستنیشان ئ��ام��رازى کۆمه ڵێک ده ره وه و جێبه جێکردنى پێنا له دیارى ک��ردووه و ئامرازانه له و نمونه بۆ ئه م ستراتیژیانه ، ئاڵوگۆڕ وابه سته بون، و کردن )په یوه ندى یاسایه کى نه بونى له گه ڵ فێرکارى( و

مه نهه جى زانراو له به رنامه ى دیبلۆماسیه تى به رنامه کانیدا، پێناو دارشتنى له گشتیدا هه روه ها چۆنیه تى دیارى کردنى خه ڵکانى گه شه کردنى و به رنامه کاندا له ئامانج پێناو له روون ته کنیکى ستراتیژیه تێکى خه ڵکانى بۆ داواک��راو په یامى گه یاندنى

ئامانج. ئه میندارێتى ئه نجومه نى کاتدا هه مان له ه��ه ن��گ��اوى )2001( ل��ه س��اڵ��ى پ��ه خ��ش جێبه جێکردنى پێناو له ده ستپێکرد خۆى نێوده وڵه تى په خشى ب��ۆ ستراتیژیه تێک خه ڵکانى زۆرت��ری��ن بتوانرێت تێیدا ک��ه

ت��ی��ادا ب��ک��رێ��ت��ه ئ��ام��ان��ج، وات��ه ئ��اس��ۆى چ��االک��ی��ه ک��ان زۆرت��ری��ن له و به تایبه ت بگرێته وه ، خه ڵک هه رێمانه ى که پێشینه ن به نیسبه ت جه نگى دژه تیرۆره وه ، ئه مه ش بووه له هه ندێ له نوێگه ریه ک هۆى وه ک رادی��ۆ که ناڵه کانى و تۆڕ حوره ، ته له فزیۆنى سه واو رادیۆى ب��ه اڵم ه��ه رچ��ه ن��ده ل��ێ��ک��ۆڵ��ی��ن��ه وه ده که ن به وه ئاماژه مه یدانیه کان که تا ئێستا ئامانجه کان به ده ست پێداچونه وه یه کى له نه هێنراون، حکومیدا( )لێپرسینه وه ى ده زگاى ب��ۆ ت��ۆڕه ک��ان��ى پ��ه خ��ش ک��ردن له ساڵى له ناوه ڕاستدا، رۆژهه اڵتى )2006(دا ئه وه ى ده ستنیشانکردووه که تێکراى گۆێگرتن له رادیۆى س��ه وا و ت��ه ل��ه ف��زی��ۆن��ى ح��وره به گ��وێ��ره ى ئ��اس��ت��ى پ��ێ��وی��س��ت و داواکراو نیه . هه ر له راپۆرته که دا پێشنیار ده ک��ات ئ��ه وه راس��پ��ارده ى تۆڕى ئ��ه م گرنگییه شوێنى که راگه یاندنانه لێکۆڵینه وه ى مه یدانى

میکانیزم دانانى به مه به ستى بکه ن بۆ فراوانکردنى بینه ر و بیسه ریان.

11ى سێپته مبه ر و دابڕانى مێژوویى

لێره دا پرسیارى گرنگ ئه وه یه ئایا ده کرێت رووداوى سه یرى مێژوویى دابڕانى وه ک وه اڵم��ى بۆ بکرێت؟ سێپته مبه ر( )11ى ن��اس��راوى زان��اى گ��ه وره دوو پرسیاره ئ��ه م له تۆرێنى ئ��االن هه یه ، قسه یان جیهانى نوێ( )پارادیگمێکى به ناوى کتێبێکیدا ئیمپراتۆریه تى هه ره سى له پاش وای��ه پێى سێپته مبه رى )11ى ت��ا کۆمۆنیسته وه 2001( ئێمه باسمان له کۆمه ڵگه ى مه ده نى و الوازبوونى نۆرمه کان و ئازادیى تاکه کان سێپته مبه ر(ه وه )11ى له ب��ه اڵم ده ک��رد، نێو له ده وڵ��ه م��ه ن��ده ک��ان و کۆمه ڵگه کان ترس و زه بروزه نگ و جه نگێکى به رده وامدا ئه و که منین رووداوه ئه و له پاش ده ژی��ن. گوێ ده بێت ئیتر پێیانوایه که که سانه ى نه ک بگرین فیشه که کان گولله ى ل��ه ده بێت ئیتر فابیان(، )الرا گۆرانیه کانى نه ک به کاربێنین ئه ى( ئاى زمانى )سى ئه م ده ڵێت: تۆرین فه یله سوفه کان، زمانى ئه م هه ڕه شه کوشنده یه ى به رده وامه ، ترسه دژى جه نگ خواستى هه روه ها به ڕێوه یه ، خراپه به ناوى خوایه کى پارێزراوه وه ، داهێنان به ڵکو ن��ی��ی��ه . ئ��ه م��ری��ک��ى م��ۆت��ه ک��ه ى و واقیعێکه . له هه مان کتێبدا تۆرین ده ڵێت: زه بروزه نگ و ترس نوێییه ى گه ردونه ئه م به شکستى ش��ک��س��ت��ه ، دوو ب��ه ره��ه م��ى جیهان گ��ه وره ى به شێکى مۆدێرنکردنى سیاسیى ئیسالمى شکستى و له الیه ک ل��ه دروس��ت��ک��ردن��ى ده وڵ��ه ت��دا ل��ه الی��ه ک��ى ئه مریکاش و ئه وروپا له ته نانه ت ت��ره وه ،

هه ڵده وه شێنه وه و له ت له ت ده بن. ل��ه الی��ه ک��ى ت��ره وه زان��اى ن��اس��راو )رۆن��ى رێمۆند( هه ره سى دیوارى به رلین و داڕمانى نێو ب��ازرگ��ان��ى سه نته رى ب��ورج��ى ه��ه ردوو ده وڵه تى به یه ک به راورد ده کات، تا پێمان وات��ه : )2001 سێپته مبه رى )11ى بڵێت مێژووییه وه ، دیکه ى قۆناغێکى نێو چونه که تیایدا گره و و یاسا و ستراتیژیه ته کان ب��ه ج��ۆرێ��ک��ى دی��ک��ه ن، رۆن��ى ل��ه درێ��ژه ى دوو ل��ه ب��ه رده م ئێمه ده ڵ��ێ��ت: قسه کانیدا رووداودای��ن، ه��ه ره س��ى دی��وارى به رلین و هه ره سى هه ردوو بورجى سه نته رى بازرگانى

یه که م رووداوى پێموایه من نیویۆرک. ده ک��رێ��ت وه ک دره وش��ان��ه وه ى ده س��ه اڵت ته ماشابکرێت، گشتى راى ت��وان��ای��ى و سازش ئاماده نییه که گشتییه ک راى له گه ڵ ئاماده یه و بکات ئ��ازادى له سه ر رووداوى ببێته وه ، رووب��ه روو به ربه ریه تدا دووه میش به شێکه له مێژووى هاوچه رخمان رژێمه کۆمه ڵگه کانمانه وه . به لکاوه و گه ره نتییه کی هیچ دیموکراتییه کانیش پاراستنى ب��ۆ پێنییه س��ه دی��ان ل��ه س��ه د هێرشه له شارستانیه ت و کۆمه ڵگه کان

تیرۆرستییه کان.

نوسینگه ى لێپرسینه وه ى حکومه ت

the governmentAccountability office

ی��ه ک��ێ��ک ل��ه پ��ت��ه وت��ری��ن پ��ای��ه ک��ان��ى نوسینگه ى ئ��ه م��ری��ک��ا، دیبلۆماسیه تى دام��ه زراوه ی��ه ئه م حکومه ته ، لێپرسینه وه ى یه کێکه له پایه بنه ڕه تییه کانى کۆنگرێسى ئ��ه م��ری��ک��ى ب��ۆ م��ه ب��ه س��ت��ى ووردب��ون��ه وه و سیاسه ته کانى و چاالکى هه ڵسه نگاندنى هاوکارى کۆنگرێسه وه ئه مریکا ئیداره ى بۆ هه ستان به ئه نجامدانى به رپرسیارێتییه ده س��ت��وری��ه ک��ان، ن��وس��ی��ن��گ��ه ى ن��اوب��راو وردب��ی��ن��ى و پشکنین ب��ه ه��ه ڵ��ده س��ت��ێ��ت کردن له سه ر چۆنیه تى تێچوى حکومه ت، ه��ه روه ه��ا ه��ه ڵ��س��ه ن��گ��ان��دن ب��ۆ ب��ه رن��ام��ه و س��ی��اس��ه ت��ى ف��ی��دراڵ��ى وواڵت��ی��ش ده ک��ات، به پێشکه ش راس��پ��ارده ش و ل��ێ��ک��دان��ه وه چوارچێوه ی له م هه ر ده کات، کۆنگرێس به شێوه یه کى نوسینگه یه ئه م کارکردنه دا

راپ��ۆرت ی��ه ک ل��ه دواى ی��ه ک ده ورى و ده رب��اره ى ده ک��ات، به کۆنگرێس پێشکه ش دیبلۆماسیه تى ک��ارى به جێهێنانه کانى گشتى ئه مریکا، یه کێک له و راپۆرتانه ى ک��ردووه ، ئ��ام��اده ى نوسینگه یه ئ��ه م ک��ه ک��ۆم��ه ڵ��ێ��ک ره خ��ن��ه ى گ��رن��گ ل��ه خۆ کارى به جێهێنانه کانى ده رب��اره ى ده گرێت

دیبلۆماسیه تى گشتى ئه مریکا.گشتى دی��ب��ل��ۆم��اس��ی��ه ت��ى ئ��ام��ان��ج��ى به دیهێنانى کۆنتاکت له بریتیه ئه مریکى له گه ڵ ئه مریکا به رده وامى وپه یوه ندیه کى ئه م کارتێکردنى جیهاندا، هه موو گه النى

به خزمه ت که ئاراسته یه ک به گه النه به رژه وه ندیه کانى ئه مریکا بکات، ئه م کارى ئه وه ستێته سه ر کۆمه ڵێک دیبلۆماسیه ته به رنامه که له رێگه ى ئامرازه کانى په یوه ندیه به جێده هێنرێت، جیاوازه کانه وه جه ماوه رییه و ته له فزیۆن و رادی��ۆ په خشى به تایبه ت رووپه ڕى رۆژنامه کان و ئامڕازه کانى ترى ئه لیکترۆنى وه ک ئه نته رنێت، به شێوه یه کى باو ئه م به رنامه یه زیاتر ئامانجێتى په یامى له شۆێنى ئه وانه ى ده سته بژێرو بگه یه نێته دروس��ت ک��ردن��ى ب��ری��ارو ه��ه روه ه��ا دروس��ت

کردنى راى گشتیدان. چ��وارچ��ێ��وه ى ک��ارى دی��ب��ل��ۆم��اس��ى ل��ه م دواییانه دا زیاتر فراوانتر کرا به تایبه تیش جه خت له سه ر جیهانى عه ره بى و ئیسالمى کرا، چونکه ئه مڕۆ ئه م جێگایه به ره یه کى به جێهێنانى به تیرۆره . سه ره کى جه نگى دژ ئه مریکى گشتى دیبلۆماسیه تى ک��ارى ده ره وه ى وه زاره ت��ى س��ه رش��ان��ى ئ��ه رک��ى ئه میندارێتى )ئه نجومه نى و ئه مریکا Broadcasting( )ک��ردن��ه پ��ه خ��ش که )board of governmentسه رپه رشتى ژماره یه کى گرنگ له په خشى ده نگى وه ک: ده کات ته له فزیۆن و رادیۆ )Voice of America(ئ��ه م��ری��ک��ا RadioTV( رادیۆ و ته له فزیۆنى مارتىئ��ازاد، ئ��ه وروپ��اى رادی��ۆى )of Martiف��ه ردا، رادی��ۆى ئ��ازاد، ئاسیاى رادی��ۆى ،)Radio sawa( س��ه وا رادی��ۆى

دواترینیان په خشى ته له فزیۆنى حوره یه . به گۆێره ى راپۆرت و زانیاریه کانى وه زاره تى ده ره وه ى ئه مریکا و)ئه نجومه نى ئه میندارێتى پ��ه خ��ش ک��ردن( ک��ۆى پ��اره ى ت��ێ��چ��ووى دیبلۆماسیه تى به رنامه کانى و چاالکى

)2006( ساڵى له ماوه ى ئه مریکى گشتى ن��ی��و دۆالر ی��ه ک م��ل��ی��ار و ن��زی��ک��ه ى دا بووه ، که )796( ملیۆن دۆالر له رێگه ى وه زاره ت��ى که سه رفکراوه به رنامانه وه ئه و ملیۆن )451( بڕى داوه ، ئه نجامى ده ره وه فێرکارى رۆشنبیرى به رنامه ى بۆ دۆالرى دۆالر ملیۆن )260( ب��ڕى س��ه رف��ک��راوه ، سه رفکراوه بۆ نوسینگه ى هه رێمایه تیه کانى ملیۆن )55( وه گشتى، دیبلۆماسیه تى ب��ه رن��ام��ان��ه و چ��االک��ى ئ��ه و ب��ۆ دۆالرى ئه میندارێتى )ئه نجومه نى که سه رفکراوه په خش( ئه نجامى داوه ، بڕى )167( ملیۆن راگه یاندنه کانى ده زگا بۆ دۆالر VOA-ده ن��گ��ى ئ��ه م��ری��ک��ادۆالر )79(ملیۆن سه رفکراوه ، ته له فزیۆنى و س��ه وا رادی��ۆ ب��ۆ حوره سه رفکراوه ، وه )75( ملیۆن دۆالر بۆ رادیۆى حوریه و ئه ورپاى ملیۆن )37( سه رفکراوه ، ئ��ازاد له تایبه ت رادیۆیه کى بۆ دۆالر بڕى وواڵت��ى کوبا س��ه رف��ک��راوه . رادی��ۆى بۆ دۆالر ملیۆن )30(

ئاسیایى ئازاد ته رخانکرابوو.ل��ه راپ��رس��ی��ه ک��دا ک��ه ئ��ه ن��ج��ام��دراوه له الیه ن ناوه ندى )PEW(، ئه وه له ئه مریکا ک��ه روون��ده ک��ات��ه وه زۆر تاراده یه کى جیهانیدا ئاستى وێنه ى پۆزه تیڤى خۆى له ده ستداوه ، راپۆرته که به وه کۆتایى دێت که ته واو کردنى ئه م کێشه یه به ئامانج ده زانێت له پێناوچاککردنى وێناى ئ��ه م��ری��ک��ا ل��ه ج��ی��ه��ان��دا ک��ه ئ��ه م ح��اڵ��ه ت��ه ش ب��ه ش��دارى ده ک��ات له به دیهێنانى به رژه وه ندییه ئابورى و

سیاسى وئه منیه کانى ئه مریکا.

ده زگاى ئیش کردن له پێناو کارى

دیبلۆماسیدا ده زگ��ای��ه ک��ى ت��ای��ب��ه ت��ه و ئ��ام��ان��ج��ى رووبه رووبونه وه ى هه ستى دژایه تییه به رامبه ر به ویالیه ته یه کگرتووه کانى ئه مریکا، ئه م ده زگایه ئاماژه به وه ده کات که به رزبونه وه ى هه ستى دوژمنایه تى دژ به ئه مریکا ره نگه زیان به به رژه وه ندییه ئابووریه کانى ئه مریکا ده روازه یه که وه چه ند ڕێگه ى له بگه یه نێت به کارهێنانى ل��ه وه ک:)ڕێ��گ��رت��ن ل��ه وان��ه به رزبونه وه ى یان ئه مریکیه کان، به رهه مه کۆمپانیا ئه منى بارى پاراستنى تێچووى یان ئه مریکا، ل��ه ده ره وه ى ئه مریکیه کان دژای��ه ت��ى ک��ردن��ى س��ی��اس��ه ت��ى ب��ازرگ��ان��ى ئه مریکا که هه موو ئه مانه بۆ به رژه وه ندى

ئابورى ئه مریکا خاڵى نێگه تیڤن.هه مان تریش ده زگ��اى ه��ه ن��دێ راپ��ۆرت��ى که ئ��ه وه ى وه ک ده رخ��س��ت��ووه ئه نجامیان دژ کار )کۆمه ڵه ى ده زگ��اى راپۆرتى له ویالیه ته ب��ه رام��ب��ه ر دژای��ه ت��ى هه ستى ب��ه یکگرتووه کان (داهاتوه ،که ئه مه ش به شێکه له پڕۆژه ى )برینستۆن بۆ ئاسایشى نه ته وه ى- The Princeton projectکه )on national securityبۆ کاروبارى ویلستۆن( قوتابخانه ى )وودر گشتى نیۆده وڵه تى دایمه زراندووه له زانکۆى له م هه ر )2004(دا، ساڵى له برینستۆن مانه کان بزنس و ئه کادیمیست راپۆرته دا نۆێنه رى له تێدا ک��ردووه ، جگه به شداریان ئامانجى که که رتانه ى ئه و و حکومه ت ک��اری��ان ل��ه س��ه ر ق��ازان��ج ک��ردن نیه وات��ه

.)non profit( یه کێکیتر له راپۆرته کان )له سه ر تیرۆرى

ئاماژه )2003( ساڵى له نێوده وڵه تییه ( دوژم��ن��ک��اران��ه هێرشى )67( به نزیکه ى ده ک��ات ل��ه س��ه ر ده زگ��اک��ان و ک��اره ک��ان��ى ئه مریکا وه له ئه نجامى ئه وه ى که ده زگاى )ئه نجومه نى راویژکارى ئاسایشى له جیهان-

security advisory counciloverseas( ئاماژه ى پێداوه له ساڵى ده ست هه ڕه شه کان زۆری��ن��ه ى )2006(دا تایبه تى ک��ه رت��ى ب��ه دژ و ن��ی��ش��ان��ک��راون )2006( ساڵى له هێرشه کان ئه مریکایه ، که رتانه ئ��ه م که هه ڕه شانه ى ل��ه و زیاترن رووبورووى بونه ته وه له سااڵنى )2004( و

)2005(دا. زۆری��ن��ه ى راپ��ۆرت��ه ک��ان ئ��ام��اژه ب��ه خاڵى ب��ه رام��ب��ه ر دژای��ه ت��ى ه��ه س��ت��ى نێگه تیڤى ئه مریکا ده که ن به وه ى که کاریگه رییه کى ئه منیه کانى به رژه وه ندییه له سه ر خ��راپ

ئه مریکا هه یه .

ئوسامه بن الدن کێییه ؟توێژه رى گه وره ى فه ڕه نسى )جۆنه تان راندال( له کتێبێکیدا به ناوى )ئوسام. دروستکردنى زانیاریانه ل��ه و زۆرێ��ک تیرۆرستێک( سعودیه ( و )ئه مریکا ک��ه روو ده خ��ات��ه قاعیده ( و الدن )بن تیرۆریزمى خانووى ی��ان پ��ێ��دروس��ت ک��رد، ران��داڵ ب��ه م شێوه یه ساڵى ئوسامه ده ک��ات: الدن بن پێناسه ى )1957( له دایک ده بێت. کوڕى یه کێک له هه ره ده وڵه مه نده کانى سعودیه یه ، ئوسامه گ��ه وره سامانێکى و س��ه روه ت میرات به ده که وێت و ده مێنێته وه بۆ ب��ه رف��راوان��ى و دۆالردا، ملیۆن ه��ه زار ه��ه زاران ب��ه س��ه ر ساڵى )1980( ئه رکى چه ک گه یاندن به موجاهیده کانى ئه فغانستان ده گرێته ئه ستۆ. له م چرکه یه وه زه واجى )بن الدن، ئه مرکا - سعودیه ( ده ست پێده کات و پێکه وه ده چنه مانگى هه نگوینییه وه ، دیاره ئامانجى هه ره شکستى قۆناغه دا له و ئه مریکا گ��ه وره ى ئه م به دیهێنانى بۆ بوو، سۆڤیه ت یه کێتى ئامانجه ش ئه مریکا ئاماده بوو ده ست بخاته ئه وه ى به قه ده ر واته شه یتانه وه ، ده ستى نێو ئه مریکى چ��ه ک��ى ب��ه پێویستى ئوسامه ئه فغانستان، موجاهیده کانى برا بۆ هه بوو به هه مان قه ده ر ئه مریکاش پێویستى به بن الدنه کان هه بوو بۆ بردنه وه ى جه نگى سارد و گه رمى دژ به سۆڤێت. لێره وه ئه مریکا و بن الدن ده چنه قۆناغى یه کتر دروستکردن و یه کتر بینا کردنه وه . به اڵم پاش رودانى به رژه وه ندى زه واجه ئه م سێپته مبه ر( )11ى ئایارى سه ره تاى له و هه ڵوه شایه وه ئامێزه رابردوودا هێزێکى کۆماندۆسى ئه مریکایى خۆیدا حه شارگه که ى له الدن بن توانى پاکستان ئاباد(ى )ئه بوت شارۆچکه ى له ب��ک��وژێ��ت، دواى ئ��ه وه ش راگ��ه ی��ه ن��درا که ب��ن الدن��ى )ئ��ه ی��م��ه ن زه واه��ی��رى( جێگه ى گ��رت��ۆت��ه وه ، ل��ه رێ��ک��ه وت��ى )22ى ئ��اب(ى بن الدن( پاسه وانێکى )ئوسامه ئه م ساڵ، )قاعیده ( رێکخراوى پێشووى سه رۆکى ى ئه ى( ژاپۆنى ئاژانسى هه واڵى )یو پى به سه رگه رمى قاعیده رێکخراوى رایگه یاند: نییه دوور و ریزه کانییه تى رێکخستنه وه ى هێرشى ترسناکتر له وانه ى )11ى سێپته مبه ر( ئه لبه حرى ناسر ب��دات، ئه نجام ئه مرکا له درێ��ژه ى ل��ه الدن ب��ن تایبه تى پ��اس��ه وان��ى ئوسامه دواى کوژرانى ده ڵێت: قسه کانیدا بن الدن رێکخراوى قاعیده الواز بوو، به اڵم دوور و خۆڕێکخستنه وه یه سه رقاڵى ئێسته په یدابکاته وه ، جارانى هێزى و گوڕ نییه به حرى به دوریشى نه زانى قاعیده دواى توند و تۆڵکردنه وه ى ریزه کانى هێرشى ترسناکتر

له )نیویۆرک و واشنتن( ئه نجام بدات.

11‌nسێپته‌مبه‌ر‌رۆژێک‌مێژوی‌ئه‌مریکا‌له‌بیری‌ناکات‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ/‌ئینته‌رنێت

ئاماده‌کردنیعه‌لى‌فه‌تاح‌مه‌جید


دووشه ممه 2011/9/12 - 2711/6/21

13

به‌دواداچوون

له گه ڵ تپێپه ڕبوونى نزیکه ى دووساڵ له ده ستبه کاربوونى

خولى سێیه مى په رله مان و کابینه ى شه شه مى حکومه تى

هه رێمى کوردستان، که له هه ڵبژاردنى )2009/7/25(

هاته که یه وه ، به اڵم به بۆچوونى چاودێرانى سیاسى و

په رله مانتارانى کوردستان، تاکو ئێستا حکومه تى هه رێم نه یتوانیوه

وه کو پێویست یاساکان جێبه جێ بکات و له به رامبه ردا

په رله مان جگه له ده رکردنى یاسا، چاودێرێک نه بووه بۆ

جێبه جێکردنیان.ئه ندامى گه اڵڵى، ئیسماعیل له مباره یه وه فراکسیۆنى له سه ر کوردستان په رله مانى گ��ۆڕان ب��ه )چ��ه ت��ر(ى راگ��ه ی��ان��د: ئه گه ر ب��ه چ��اوى ب��ه راورده وه س��ه ی��رى ئ��ه م خوله ى په رله مانى کوردستان بکه ین، له گه ڵ رابردوو، گۆڕان و هه نگاوى گه وه ره ده بینین، به اڵم ئه و گۆڕانکاریه جێگاى ره زامه ندى نیه ، چونکه کێشه کانى ئه م واڵته ئه وه نده زۆره و ئه وه نده که ڵه که بوون، له دواکه وتوویى ئابورى سیاسی په رله مان ده بوایه واڵته که مان، کۆمه اڵتى سه باره ت پێش، بچوبایه به رامبه ر چه ندین به چاودێرى په رله مانى کوردستانیش به هۆى ئه وه ى به شێکى زۆرى ئه ندامان سه ر به و دوو حزبه ن که حکومه تیان پێکهێناوه ، به وهۆیه وه په رله مان ئه گه رچى هه نگاوى باشى ناوه ، به اڵم نه یتوانیوه له ئاستى چاودێرى پێویستدا بێت له سه رحکومه تى هه رێم، به جۆرێک له ئه م داخ��وازی و که موکوڕییه کانى ئاستى

سه رده مه ى خه ڵکى کوردستان بێت.

سه باره ت به حکومه تى هه رێمى کوردستان ئه و په رله مانتاره پێیوابوو: دیاره حکومه تیش ب��ه ش��ێ��ک��ه ل��ه دام��ه زراوه س��ی��اس��ی��ه ک��ان له ئێستا له کاتى زووه زۆر بۆیه کوردستان، دام��وده زگ��اى ک��وردس��ت��ان ل��ه ئێمه بڵێین ئێستا تاکو چونکه هه یه ، ده مه زراوه ییمان داموده زگاکانى به سه ر ده سته ب��ااڵ ح��زب حکومه ت، بۆیه به بۆچوونى من حکومه ت نه یتوانیوه به ئه رک و رۆڵى خۆى هه ڵبستێت رێگر ح��زب به ڵکو ب��ووه ، شانى که له سه ر ئه نجامدانى بۆ حکومه تدا ل��ه ب��ه رده م ب��ووه به هه ڵبژاردندا له کاتى به رنامه یه ى ئ��ه و

خه ڵکیداوه .هه روه ها ئاماژه ى به وه شکرد: به هۆى گوشاره له ناوچه کان، گۆڕانکارى و ده ره کیه کان له الیه ن هۆشیارى بوونى دروس��ت هه روه ها ره شبیننیم کوردستان، خه ڵکى تاکه کانى به وه ى ئه م ره وشه ى کوردستان به وشێوه یه بێت، ه��ه رچ��ه ن��ده ه��ه ردوو ح��زب��ى ده س��ه اڵت��دار خوازانه یاننیه ، پێشکه وتن ئ��ی��راده ی��ه ک��ى ب��ه اڵم وه ک وت��م گ��وش��اره ده ره ک��ی��ه ک��ان و ئه و بگه ینه واده ک��ات گ��ۆڕان��ک��اری��ه ک��ان باشتر ئاسۆیه کى داهاتوو له قه ناعه ته ى ده بینین ئه گه ر له کاتى خۆشى دوا بکه ویت.

له عه لى، حه مه سه عید حه مه هاوکات فراکسیۆنى یه کگرتووى ئیسالمى کوردستان به سه باره ت پێیوابوو: بابه ته ئه و له باره ى بڵێین ناتوانین راب��ردوو له ماوه ى حکومه ت یاسا جێبه جێکردنى له خ��ۆى ئه رکه کانى جێبه جێکردووه ، به تایبه تى یاساکانى ده سته ى ن��ه زاه��ه و چ��اودێ��رى دارای��ی و چ��اودێ��رى گشتى، هۆکاره که شى بۆ مه سه له ى حزبی ئیداره یی دوو و به رپرسه کان میزاجى و یاسایه ک ده ڤه رێک له به جۆرێک ب��ووه ، وه ک تر ده ڤه رێکى له ده ک��رێ، جێبه جێ ئه و نیه و ئاسته نگى بۆ دروست ده کرێت، ئه مه ش کاریگه رى زۆر ده بێت له سه ر بارى

کۆمه اڵیه تى، به اڵم له گه ڵ ئه وانه ش هێشتا بوونى به هۆى که هه یه ئومێدى خه ڵک ئۆپۆزسیۆن و میدیاى ئازاد و گروپه کانى فشار و چاالکوانانى رێکخراوه کانى مه ده نى و بکرێت جێبه جێ ی��اس��اک��ان ئ��ه وه ى ب��ۆ

ئاواته کانیان بێته دى.ئ��ه داى ل��ه ب��اره ى په رله مانتاره ئ��ه و ه��ه روه ه��ا په رله مان به س��ه ب��اره ت وت��ى: په رله مانه وه خوله کانى ل��ه گ��ه ڵ ب��ه ب��ه راورد پ��ێ��م��وای��ه پێشوتر له رووى چاودێرى و به دواداچوون و ئاراسته کردنى پرسیار بۆ وه زاره ته کان له خولى لیژنه کانه وه رێ��گ��اى ل��ه باشتره ، راب��ردوو ت��اراده ی��ه ک رۆڵ��ێ��ی��ان ل��ه و ب��ه دواداچ��ون��ان��ه ب��ی��ن��ی��وه ، ب��ه اڵم دی��س��ان ئ��ه وان��ی��ش ب��ه ه��ۆى هۆکارى سیاسى و مه سه له ى دوو ئیداره یی

و حزبی، وه ک پێویست نیه .چ��االک��وان��ێ��ک وه ک ک��ه ری��م، ع��ه ل��ى

ل��ه رێ��ک��خ��راوه ک��ان��ى ک��ۆم��ه ڵ��گ��اى م��ه ده ن��ى هه ولێر ش��ارى ل��ه سیاسى چاودێرێکى و و له وباره یه وه خسته ڕوو بۆچونه کانى خۆى موتڵه قى به نه توانین له وانه یه رایگه یاند: گشتى به شێوه یه کى ب��ه اڵم قسه بکه ین، ئ��ه گ��ه ر ب��م��ان��ه وێ ک��اب��ی��ن��ه ى ح��ک��وم��ه ت راب��ردوو هه ڵسه نگێنین، دوو ساڵى له ماوه ى ئه وه یه یه که م پێوه رى هه یه ، پێوه رمان سێ کاتێک ئه و حکومه ته به راورد بکه ین به و متمانه ى په رله مان ل��ه ب��ه رده م به رنامه یه ى کردنه ب��ه راورد دووه م پێوه رى پێوه رگرتووه له گه ڵ کابینه که ى پێشووى خۆى و پێوه رى سێیه م به روارد کردنه له نێوان ده سته که وت و توانا ئه و له گه ڵ حکومه ت هه نگاوه کانى هه رسێ ئه گه ر له به رده ستیدایه ، ماددیه ى پێوه ر به یه که وه ببه ستینه وه ، له گه ڵ ئه وه ى ناوه ، باشى هه نگاوى رووه وه هه ندێک له

ب��ووه حکومه تێک رووه وه زۆر ل��ه ب��ه اڵم نه یتوانیوه پابه ند ئه و به رنامه یه بێت که بۆ

خۆى دایناوه .یاساوه س��ه روه رى ل��ه رووى ئه گه ر وتیشى: باسى بکه ین، ده بینین خه ڵکێکى زۆر گله یی له وه هه یه که له کوردستان سه روه ری یاسا نه چه سپاوه ، له وانه ئه وانه ى له خۆپشاندانه کان خه ڵکیان کوشتووه له گه ڵ ئه وه ى سه رۆکى به اڵم داوه ، ده ستگیرکردنى بڕیاری هه رێم ده س��ت��گ��ی��رن��ه ک��راون و ن��ه دراون��ه ت��ه دادگ��ا، له زۆر پێشێلکاریه کى ل��ه وه ى جگه ئه مه بواره کانى مافى مرۆڤ هه یه به رامبه ر به رۆژنامه نوسان و ژنان و چین و توێژه کانى ل��ه ب��وارى شه فافیه ت نه مان ت��ر، ه��ه روه ه��ا بنێ عه مه لى هه نگاوى حکومه ت بینوه له کاتێکدا دادگا، بداته و گه نده ڵکاره کان له سه ر ئاستى سه رۆکایه تى هه رێم دانى به

مه به سته ئه و بۆ و ن��اوه گه نده ڵیدا بوونى پ��رۆژه ی��ه ک��ى خ��س��ت��ه ڕوو ب��ه ن��اوى پ��رۆژه ى به سه ر نازانێ چی چاکسازى، که که س هات، که واته له و بواره ش ئه م حکومه ته زۆر

که مته رخه مه .ع��ه ل��ى ک��ه ری��م، ه��ه ر س��ه ب��اره ت ب��ه ئ��ه داى ه��ه روه ه��ا خ��س��ت��ه ڕوو: ئ��ه وه ش��ى حکومه ت خزمه تگوزارى پێشکه شکردنى ل��ه ب��وارى پێویست وه ک ن��ه ی��ت��وان��ی��وه ح��ک��وم��ه ت خزمه ت به هاواڵتیان بکات، له کاتى ئێستا له زۆر به شێکى گ��ه و ره ک��ان له شاره جگه به ده ست که مى تر شوێنه کانى هاواڵتیانى ئ��ه و خزمه ت ئ��اوى خ��واردن��ه وه و به نزین و ئه مه شدا له به رامبه ر ده ناڵێنن، گوزاریانه وه په رله مانى کوردستان له سه ر ئه گه ر قسه یاسایه کى ماوه یه له و هه رچه نده بکه ین، ب��ه اڵم ده رک��ردن��ى ئه و زۆرى ده رک��ردووه ، یاسایانه چه ند ئیشکالیه تێکى تێدایه ، له وانه له سه ره ، نیشتیمانى ناته وافقى هه ندێکیان به ژیانى هاواڵتیانه وه له کاتێکدا په یوه ندى هه بووه ، له ناو په رله مان به شێوازى زۆرینه و که مینه په سندکراوه ، خاڵى دووه م کاتێک به هیچ به اڵم ده رک��ردووه ، یاساى په رله مان جێبه جێکردنیانى چ��اودێ��رى ش��ێ��وه ی��ه ک نه کردووه ، بۆ نموونه ماوه ى دووساڵه یاساى مافه کانى کۆمیسیۆنى دروس��ت��ک��ردن��ى مرۆڤ له کوردستان ده رچ��ووه ، به اڵم ئه و یاسا ه��ه روه ه��ا دان��ه م��ه زراوه ، کۆمیسیۆنه ماڵه و موڵک گێڕانه وه ى بڕیاره کانى و گشتیه کان ، بۆیه زۆربه ى ئیش و کاره کانى حکومه ت و په رله مان بۆ به ڕێکردنى ئیشى رۆژان��ه ب��ووه ، ن��ه وه ک ببنه که ناڵێک بۆ گۆڕانکارى جددى و په ره پێدان له هه رێمى

کوردستان.

یه کالکردنه وه ى به مه به ستى پیشه که یان و جیاوازی

موچه که یان له گه ڵ هاوپیشه کانیان له به غداد، فه رمانبه رانی

فه رمانگه ى چاکسازى ژنان و مندااڵنى سلێمانى، دوێنێ مانیانگرت و داوایانکرد به

سه رباز یان فه رمانبه ر له قه ڵه م بدرێن »چونکه ئیشى پۆلیسیمان پێده که ن و موچه ى فه رمانبه رمان بۆ حساب ده که ن و هیچ بڕیارێک

نامانگرێته وه که له به رژه وه ندیمان بێت«.

چاکسازى ف��ه رم��ان��گ��ه ى ف��ه رم��ان��ب��ه ران��ی ژنان و مندااڵنى سلێمانى، داواده ک��ه ن ئه و زیاده یه ى که له حکومه تى ناوه ندی سه رف ده کرێت بۆ فه رمانبه ره هاوپیشه کانیان که ژماره یان )25( هه زار فه رمانبه ره ئه مانیش له چونکه نه کرێن، بێبه ش و بگرێته وه

ئێستادا »به فه رمانبه ر ناسراون«.چاکسازى له فه رمانگه ی حسێن، که ریم ژن��ان و م��ن��دااڵن، ئ��ام��اژه ى ب��ه وه ک��رد: چه ند مانمانگرتووه ئێمه که له ئێستادا

ف��ه رم��ان��ب��ه رێ��ک��ى ده ره وه ی��ان ه��ێ��ن��اوه بۆ داواکانى و خۆمان کاره کان به ڕێکردنى وت: ئه وه شى خستووه . پشتگوێ ئێمه یان و ن��ه ه��ات��وه ب��ه رپ��رس��ێ��ک ه��ی��چ تائێستا وه اڵمى نه داوینه ته وه . هه روه ها وتیشی: بۆ به ندکراوه کان شتى زۆرتر کراوه تاوه کو بۆ

کارمه نده کان.چاکسازى به ڕێوه به رى محه مه د، ئومێده به )چه تر(ى سلێمانى، مندااڵنى و ژن��ان مه ده نى وه کو کارمه ندانه ئه م راگه یاند: ب��ڕی��ارى م��ه ده ن��ی��ان ه��ه ی��ه ، وه ک��و مامه ڵه مامه ڵه ى هێزی سه ربازییان له گه ڵ ده کرێ، دروست تێکه اڵوییه ک وایکردوه ئه مه ش سه ربازیدا هێزی و مه ده نى نێوان له بووه هێشتا یه کال نه بوه ته وه و کارمه نده کانیش ده یانه وێت جیابکرێنه وه یان له سه ر مه ده نى ب��ن ی��ان ه��ێ��زی س��ه رب��ازی، ک��ه ئ��ه وه ش بێت وه زی��ران ئه نجومه نى بڕیارى به ده بێت جه ختیشیکرده وه : نیه . ئێمه دا له ده سه اڵتى ده ی��ان��ه وێ��ت ئ��ه وه ی��ه خاڵیان سه ره کیترین ناوه ندی حکومه تى وه ک��و ده رماڵه کانیان به غداد که له به غداد )450( هه زار دینار ه��ه زار )200( لێره وه رده گ��رن، ده رم��اڵ��ه بۆ لێبێت ئ��ه وان��ى وه ک��و وه رده گ��رن دینار کۆمه اڵیه تى ک��اروب��ارى وه زی��رى ئه مه ش ئه م بۆ خۆى پشتگیرى په یوه ندیه کدا له

له رایشیگه یاند و ده ربڕى کارمه ندانه

ئه خرێته وه زیراندا ئه نجومه نى کۆبونه وه ى کارنامه ى کۆبونه وه کانه وه .

ئه و به ڕێوه به ره وتیشى: په یوه ندیم به وه زیره وه کردوه داواى مۆڵه تى یه ک هه فته ى کردوه بۆ ئه وه ى له گفتوگۆى ئه نجومه نى وه زیران ئه وه ى بۆ نا یان ده ک��ه ن قبوڵ ئه وه بزانن

وه اڵمیان بدرێته وه .چاکسازى، )مه ئمور(ى محه مه د، ئه وین ل��ه ب��ه ش��ى چ��اک��س��ازى ژن��ان و م��ن��دااڵن��ى سلێمانى، ئاماژه ی به وه کرد: وه کو نوێنه رى خۆماندا فه رمانگه یه ى ل��ه م ژن��ان به شى به شه وه دوو به ده ک��رێ��ت سیستمه که مان مه ده نى و هێزى جێبه جێکردنمان هه یه ئێمه سه ربازیمان ئیشى کردنه وه ئیش ل��ه رووى پێده که ن که هه موو هه ڵسوکه وت و ئیشێکى قورسمان پێده که ن که مه ده نیه کان ناتوانن ئیمتیازاته وه و له ڕوى ماف به اڵم بیکه ن، له بێبه شین وت: ئ��ه وه ش��ى مه ده نیه ، هى که موچه کان سیستمى م��اف هه ندێک زیاد ده کرێت شمولى ئێمه ناکات ده ڵێن ئێوه سه ربازیش کاتیشدا، له هه مان سه ربازین بۆیه مه ده نین، ئێوه ده ڵێن ده ک��ات زی��اد ئێمه ش مانمان گرتوه و داواى مافى خۆمان و حکومه ت سه رۆکى له داوا ده ک��ه ی��ن. ده که ین کۆمه اڵیه تى ک��اروب��ارى وه زی��رى و چۆن بداته وه ئێمه له ئ��اوڕ و بێت که ده چێت و سه ردانى به ندکراوه کان ده کات با

ئاوڕێکیش له ئێمه بداته وه ، چونکه ئێمه ش کارمه ندى ئه وین.

ع��ه ل��ى ج��ه الل، ک��ارم��ه ن��دى چ��اک��س��ازى و ک��ۆم��ه اڵی��ه ت��ى، ئ��ام��اژه ى ب��ه وه ک��رد: له م دوو ستاف هه یه ستافێک فه رمانگه یه دا هێزى و ستافێکیش فه رمانبه ر ده ڵێن پێى جێبه جێکردنین هێزى ئێمه جێبه جێکردنه به نازانێت چ��ی��ن؟! زۆرج��اری��ش و ک��ه س

ئێمه وه ت��وه به ڕێوه به رى گشتیمان و وه زی��ر هه موو به اڵم پاسه وانن، ئێوه ئه ڵێن چین؟ نوسراوى ئێمه و فه رمانبه ره نوسراوێکمان فه رمانبه رین، ئێمه که هه یه فه رمیمان )2008/10/30( ب��ه روارى ل��ه ت��ه ن��ان��ه ت به فه رمانى وه زارى )17 - 81( نوسراومان بۆ هاتووه که ئێمه فه رمانبه رین. وتیشى: وه زاره ت��ى وه ک��و موچه کانمان ئێمه ده بێت

ناوخۆ بێت که دێته سه ر موچه ده ڵێن ئێوه سه ربازین، به اڵم که دێته سه ر شتێک که ئێوه ده ڵێن هه بێت سه ربازیه وه به په یوه ندى فه رمانبه رن!. بۆیه »ئێمه داواده که ین ببین به سه ربازی هه رچى موچه مان هه یه ببێته سه ربازی، چونکه له م قه ره بوه ى ئێستا که ئێوه ده ڵێن ده کرێته وه قه ره بوو فه رمانبه ر

ناگرێته وه ، چونکه سه ربازین«.

هه وکردنی ده مار:

ئیلتیهابی ده مار چه ند جۆرێکی هه یه لێره دا به کتریایی ئیلتیهابی نیه ئه وه مه به ست

یان ڤایرۆسی بێت ده مار له چه ند به شێک که تیایه فایبه ری له ناوه وه و پێکهاتووه ت��وش��ی داخ��وران ده ب��ێ��ت و پێی ده وت��رێ��ت که سانه دا له و زیاتر و ده م��ار هه وکردنی

رووده دات که نه خۆشی شه کره یان هه یه .

هۆکاره کانی:هه یه شه کره یان نه خۆشی که سانه ی ئه و زۆر ل��ه ک��ه م��ه ئه نسۆلینیان ک��ه دی��اره جۆری خانه دا که یه کێکیان ده ماره به بێ هه یه له خوێندا شه کره ی ئ��ه و ئه نسۆلین ئه نجامی له ده نیشێت و ن��اوه وه ده چێته شوێنی که ده بێت بێهێز ده ماره که ئه وه دا

له کاره باییه کانه ئاراسته کردنه سه ره کی مرۆڤدا.

نیشانه کانی:وه ک و ده بێت الواز هه ستی نه خۆشه که ده کات مێرووله شوێنی هه ندێک ده ڵێن ب��ری��ن��دار ده ب��ێ��ت هه ستی و زۆرج��ار ک��ه کاریگه ری له کاتی ئه مه که پێناکات ده ماره هه ستیه کان زۆر هه ستی پێده کرێت که که سێک ده بیستین زۆرک��ات��ی��ش و بریندار قاچی هه یه شه کره ی نه خۆشی له کاتی و هۆکاره که یه تی ئه مه ده بێت به الوازی نه خۆشه که هه ست قورسبوونی

هه ندێکجار و ده ک��ات ده س��ت��ی و ق��اچ کۆنتڕۆڵ له ده ست ده دات.

خۆپاراستن:بنه بڕ نه خۆشیه ئه م هۆکاره کانی ده بێت بکرێت بۆ خۆپاراستن لێی هه ندێک که س نازانن پێی و هه یه شه کره یان نه خۆشی و الوازی به هه ست له کاتێکدا پێویسته سه ردانی شوێنێکیاندا له ده که ن سڕبوون پزیشک بکه ن و به گشتیش پێویسته مرۆڤ پشکنین ساڵیه وه )35( ته مه نی له دوای شه کره که ی رێ��ژه ی ئ��اگ��اداری و بکات بزانێت خ��ۆی ئ��ه گ��ه ر ک��ه س��ێ��ک و ب��ێ��ت

رێبگرێت هه یه ش��ه ک��ره ی نه خۆشی ک��ه و شه کره که ی رێ��ژه ی ب��ه رزب��وون��ه وه ی له هه ر له خۆیبێت ئاگاداری پارێزکردن به

بریندارییه ک له جه سته یدا.

چاره سه ر:کۆنتڕۆڵکردنی شه کره له مرۆڤدا یه کێکه زانستی ل��ه ئێستا وه چ��اره س��ه ره ک��ان ل��ه ت��ازه ی پ��زی��ش��ک��ی��دا ده رم��ان ب��ه ک��اردێ��ت هه ندێک و ڤیتامینات هه ندێک وه ک

ده رمانیتر.

زانیاری پزیشکیهه وکردنی ده مار

له‌م‌گۆشه‌یه‌دا‌هه‌رجاره‌‌و‌زانیارییه‌کی‌پزیشکی‌له‌الیه‌ن‌پزیشکێکی‌پسپۆڕه‌وه‌ده‌خرێته‌ڕوو‌

له دوو ساڵى ته مه نیاندا

»حکومه ت و په رله مانى کوردستان به ئه رکى خۆیان هه ڵنه ستاون«

ئاماده کار: سازان تۆفیق

‌‌nفه‌رمانبه‌رانی‌چاکسازى‌ژنان‌و‌مندااڵنى‌سلێمانى،‌که‌‌دوێنێ‌مانیانگرت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌کارزان‌هه‌ورامی

د. شیروان حه مه ساڵح عومه ر

به هۆی جیاوازی موچه و نه زانینی ئه وه ی فه رمانبه رن یان سه رباز

چاکسازى ژنان و مندااڵنى سلێمانى مانده گرن

هه‌ولێرره‌هێل‌مامه‌ش‌

ئاماده‌کردنیکارزان‌تاریق


دووشه ممه 2011/9/12 - 2711/6/21

14

کراوه‌

باسی یه کێتی سیاسی مه کته بی له سه ر ناکات حزبی لێپرسینه وه ی به تۆمه تباره ک��ه ب��ه رپ��رس��ه ی ئ��ه و ه��ه ردی، ئاسۆس س��ه ر هێرشکردنه دادگای ده ڵێت سیاسیش چاودێرێکی ئه م واڵته به قه د رۆژنامه یه ک جورئه تی نیه و راشیده گه یه نن که ئه و که سانه ی له غه در گیراون بابه ته ئه و له سه ر سه ربه خۆ ده ڵێن و ده ک��ه ن خۆیان

کردومانه . ل��ه ک��ات��ی )2011/8/29( رۆژی ل��ه گ��ه ڕان��ه وه ی له س��ه ر ک��اره ک��ه ی ئاسۆس کلکه به و سه ر کرایه هێرشی ه��ه ردی ده مانچه زۆری لێدرا دوای ئه وه ی پۆلیس لێکۆڵینه وه کانی ده سپێکرد دوو شه ممه ی رابردوو پۆلیس تۆمه تبارێکی ده ستگیرکرد که به گوێره ی زانیاریه کانی )چه تر( ئه و عومه ر پاسه وانه کانی به رپرسی که سه ئ��ه ن��دام��ی م��ه ک��ت��ه ب��ی سیاسی ف��ه ت��اح، رۆژی کوردستانه ، نیشتیمانی یه کێتی که باڵویکرده وه ئاوێنه رۆژنامه ی دواتر ب��ااڵی به رپرسێکی ده س��ت��ی هێرشه که یه کێتی تیادایه ، به بێ ئه وه ی ناوی که س ماڵپه ڕی رۆژه ئ��ه و ه��ه ر ب��ه اڵم بهێنێت، ک��رده وه باڵو بابه ته ی ئه و نیوز کۆمه ڵ که ئاوێنه وتی له سه ر بابه تێک گله ییمان ل��ێ��ک��راوه ئ��ه وی��ش ه��ه واڵ��ێ��ک ب��وو له سه ر شه ممه ، چ��وار رۆژی ف��ه ت��اح، ع��وم��ه ر ه��اواڵت��ی ب��اڵوی ک��رده وه ک��ه ئ��ه وه ی ت��ۆم��ه ت��ب��اره )ع��وم��ه ر ف��ه ت��اح(ه و دوات��ر که سێکیتریش ده ستگیر کرا که خزمێکی تۆمه تباره که ش به رپرسه یه ئ��ه و نزیکی رۆژی )2011/9/7( له راگه یاندنه کانه وه هێرشه دا له و هه بوونی ده ست له نکۆڵی که لێده کرێت غ��ه دری پێشیوابوو و کرد ناوی ده هێنرێت و ئیدانه ی ئه وکاره ی کرد.

فه تاح عومه ر ئه گه ر راگه یه ندرا وه ک ئه وکاره وه له پشت به رپرسێکیتر هه ر یان بێت، ده بێت جیاواز له لێکۆڵینه وه ی دادگا له به ر لێبکرێت حزبیشی لێپرسینه وه ی ئه وه ی ئه م بابه ته وه ک ژیانی تایبه ت نیه مه ده نیه کانه . ئازادیه گرێدراوی به ڵکو په یڕه وی پێشێلکردنی کرا ئ��ه وه ی بۆیه دروش��م ل��ه چونکه یه کێتیشه ن��اوخ��ۆی بۆ رون��ک��راوه ت��ه وه ، ئامانجه کانیاندا و یه کێتی رای و زان��ی��اری وه رگ��رت��ن��ی به ک��رد په یوه ندی )چ��ه ت��ر( نیشتمانی، سه عدی ئه حمه د پیره ، به اڵم ئاماده نه بوو

له سه ر ئه و بابه ته لێدوان بدات. نیشتیمانی یه کێتی وت��ه ب��ێ��ژی دوات��ر رایگه یاند جوندیانی، ئ��ازاد کوردستان، وه اڵمی ناتوانم کاته وه نه بونی به هۆی ی��ه ک ب��ۆی��ه ب��ده م��ه وه پ��رس��ی��اری زۆر

پرسیار بکه ، جوندیانی له قسه کانیدا به )چه تر(ی وت »پێشتر له کۆنگره یه کی رۆژنامه وانیدا له که رکوک رامانگه یاند ک��ه ه��ی��چ ورده ک��اری��ه ک��ی دادگ��ا و ئه وه چونکه ناکه ین، ب��اس لێکۆڵینه وه هه رکه سێک به اڵم دادوه ری��ه ، ده سه اڵتی ده سه اڵتی دادوه ری بڕیاری له باره وه بدات ه��ه ر ب��ڕی��ارێ��ک بێت ئ��ه و ب��ڕی��اره رێ��زی یه کێتی ب��ه رپ��رس��ه ی ئ��ه و ل��ێ��گ��ی��راوه «. وتیشی »تا ئێستا حاکم شتێکی نه وتووه و هیچی باڵو نه کردوه ته وه بۆیه ناتوانین پ��ێ��ش ش��ت��ه ک��ان ب��ک��ه وی��ن، ئ��ه وه ی هه یه هه موو رۆژن��ام��ه وتویه تی جه ریده یه که جه ختی جارێکیتر ناوبراو نیه « شتێک ل��ه الی یه کێتی ئ��ه وه ک��رده وه که له سه ر نیه «. یاساوه له سه رو که سێک »هیچ لێپرسینه وه ل��ه س��ه ر قسه ئ��ه وه ی ب��ێ ب��ه

حزبیه کان بکات. ل��ه ئ��ێ��س��ت��ادا ب��ه گ��وێ��ره ی زان��ی��اری��ه ک��ان خه ڵک جیاوازه وه رێگای له چه ندینجار ئه حمه د ب��ن��ه م��اڵ��ه ی الی ب��ۆ ن��ێ��ردراوه ه��ه ردی ک��ه ئ��ه و ب��اب��ه ت��ه ف��ه رام��ۆش تا ب��ه اڵم نه کرێت، لێوه باسی و بکرێت نه بونیانه ره زامه ند ئ��ه وان وه اڵم��ی ئێستا به رپرسیار دادگا ده یانه وێت و بابه ته به و له زانیاری وه رگرتنی بۆ )چه تر( بێت کرد په یوه ندی لێکۆڵینه وه کانه وه ب��اره ی محه مه د، شوان ئاوێنه ، سه رنوسه ری به ئ��ه وه ن��ده ی وت که ته نها ن��اوب��راو ب��ه اڵم بڕیاریانداوه هه ردی ئاسۆس له گه ڵ ئه و قسه بۆ راگه یاندنه کان نه که ن له سه ر ئه و ناوی ئ��ه وان که به بیریهێنایه وه و بابه ته بابه ته ش ئه م بۆ نه هێناوه به رپرسه که یان قسه یه کێتی له گه ڵ بینی پێویستی به

بکرێت نه ک ئاوێنه .تایبه تیش س��ه رچ��اوه ی��ه ک��ی گ��وێ��ره ی ب��ه به ک��ه سیاسی ب��ه رپ��رس��ی کۆمه ڵێک دواین له ناسراون رۆشنبیره که یان خه ڵکه کۆبونه وه ی مه کته بی سیاسیدا به توندی له به رامبه ر ئه و بابه ته وه ستاونه ته وه و هه تا وتویانه فه تاحیشدا عومه ر چاوی له به ر دادگ��ا، بدرێته ده بێت بێت هه رکه سێک ئه گه ر هه ر که سێک بێت، چونکه ئه مه چاودێرێکی ده ک��ه وێ��ت، یه کێتی له سه ر کۆتایی ک��ه رای��ده گ��ه ی��ه ن��ێ��ت سیاسیش تاوانه که ه��ه م��وو ک��ه دی��اره بابه ته ئ��ه م ئه ستۆی ده یخاته پاسه وانه ی گیراوه ئه و خۆی و به رپرسه که ی لێ بێبه ری ده کات، سیاسی چاودێری عه بدولخالق، مه سعود رایگه یاند ستانده ر، ده زگای به رپرسی و واڵت��ه ئ��ه م کێشه کانی ل��ه »ی��ه ک��ێ��ک

له ب��ووه دروس��ت ته به قه یه ک ئه وه یه که که سێک له واڵتانیتر یاسایه ، س��ه روی یان خێزانێک له سه روی یاسایه به اڵم لێره تریش له واڵتانی پێشیوایه ناوبراو وانیه « به نمونه شی ه��ه م��وان��ه ل��ه س��ه روی یاسا تورکیا و ئێران هێنایه وه . که به یاساکانی یاساکانیشیان ئه گه ر کارده که ن خۆیان ئه و نیه ، سه رویه وه له که س نه بێت باش باسی له په یڕه وی ناوخۆ و دروشمه کانی یه کێتی کرد و ده ڵێت: ئه وان سه روه ری و بیروڕا، ئازادی یاسا و مافی مرۆڤ و دروشم و بابه تی په یڕه وه که یانه بۆیه ده بێت لێپرسینه وه ی حزبیش بکه ن نه ک به ته نها

یاسایی. م��ه ک��ت��ه ب��ی س��ی��اس��ی ی��ه ک��ێ��ت��ی ل��ه کۆبونه وه که یدا باسی لێپرسینه وه و سزای که ئه ندامه یان ئه و بۆ ن��ه ک��ردووه حزبی ئه وکاره ی کردووه ته نها باسی لێپرسینه وه ی له سیاسیه که چاودێره ک��ردووه ، یاساییان قسه کانیدا ره خنه ی له ده سه اڵتی دادوه ری جورئه تی ئه وه نده ی وتی »دادگ��ا گرت ن��اوی ک��ه نیه جورئه تی رۆژن��ام��ه ی��ه ک باوه ری به ئاشکرا بکات« تۆمه تبارێک ئێستاوه ل��ه دۆس��ی��ه ک��ه کۆتایی ن��اوب��راو راگ��ه ی��ه ن��دراوه »ئ��ه و ک��ه س��ان��ه ی گیراون سه ربه خۆ ئێمه ده ڵێن دادگ��ادا ب��ه رده م له کردوومانه و به رپرسه که مان ئاگادار نه بووه ، ئیتر ئه و که سه خۆی ده کاته قوربانی بۆ ده بێت بۆیه ده شیپارێزێت، و به رپرسه که ی به رپرسه کان که نه چێت بیر له ئ��ه وه م��ان ئیتر ده بینن ی��اس��اوه س��ه روی ل��ه خ��ۆی��ان

لێکۆڵینه وه ی حزبیشیان لێناکرێت« ناوبراو له باره ی هه ڵوێستی ئاوێنه که ناوی خۆپاراستنیان و رانه گه یاند به رپرسه که یان له قسه کردن کردوه ، وتی »ئه و ته به قه یه ی ک��ه ب��اس��م��ان ک��رد ئ��ه وه ن��ده ب��ه ه��ێ��زه که غه در پاسه وانه که چ��ۆن که وایلێده که ن و سه رنوسه ر ئه و ئ��اواش ده ک��ات له خۆی غه در و ده شارنه وه بابه ته که رۆژنامانه ش

له خۆیان ده که ن«.

بارزانی بنه ماڵه ی نێو کێشه کانی چوارچێوه یه شدا له و ده بێته وه قوڵتر )مه سرور ل��ه الی��ه ن یه کتر ملمالنێی مه سعود بارزانی( و )نێچیرڤان ئیدریس نێو دووه م��ی که سی له سه ر بارزانی( سه رۆکایه تی وه رگ��رت��ن��ی و پ��ارت��ی حکومه ت به رده وامی هه یه و یه کێتیش نێچیرڤان سه رۆکایه تی به خۆشحاڵه

بارزانی.ب��ارزان��ی مسته فا م��ه س��ع��ود ه��ه رچ��ه ن��ده ب��ه ه��ۆی ن��ه ب��ون��ی ده س��ت��وری ت��ای��ب��ه ت��ی بۆ بۆی هه یه خۆی هه رێمی کوردستان به اڵم بکاته وه ، کاندید هه رێم سه رۆکی بۆ بارزانی مه سرور زانیارییه کان به پێی نێچیرڤان و ده ک��ات ئ��ام��اده پۆسته ئ��ه و

بارزانیش له وه نیگه رانه .به رپرس سه رچاوه یه کی زانیاری به پێی له نێو پارتی ئێستا ئه و حزبه رای جیاوازی تێکه وتووه له سه ر به هێزی پێگه ی مه سرور بارزانی، الیه نگرانی نێچیرڤان و بارزانی پشتگیری باوکی که بارزانی مه سرور مه سرور که ئ��ه وه ی��ه پاساویان لێده کات ب��ارزان��ی ده ن��گ��ی دووه م��ی ک��ۆن��گ��ره ی نێچیرڤان الیه نگرانی و هێناوه به ده ست نێچیرڤان ج��ه م��اوه ری پێگه ی بارزانیش و پێنجه م ک��اب��ی��ن��ه ی ب��ه ه��ۆی ب��ارزان��ی به باش دیبلۆماسیه کانیه وه پ��ه ی��وه ن��دی��ه

ده زانن.ئ��ه وه )چ��ه ت��ر( پێشووی راپۆرتێکی ل��ه ئاشکرا کرا که مه سعود بارزانی ده یه وێت و بکات الواز بارزانی نێچیرڤان پێگه ی که هێنایه وه ب��ه وه نمونه یشی باشترین شێرزاد عه بدولڕه حمان به هۆی ئه وه ی سه ر به نێچیرڤان بارزانی بوو دوور خرایه وه له حزبه ، ئه و زمانحاڵی رۆژنامه ی خه باتی

له ئێستاشدا له ناو پارتیدا ناکۆکی هه یه پۆستی دووان��ه ل��ه و ئ��ه وه ی ک��ام له سه ر س��ه رۆک��ی ح��ک��وم��ه ت وه رب��گ��رێ��ت��ه وه له

دکتۆر به رهه م.ئاراسته ی )چه تر( زانیاریه کانی به پێی پ��ارت��ی ب��ه ره و م��ه س��رور ب��ارزان��ی ده ڕوات بارزانیه مه سعود کوڕی ئه وه ی به هۆی توانیویه تی ده ڵێن، بارزانیه کان وه ک و رابکێشێت، خ��ۆی الی بۆ بارزانیه کان ه��اوک��ات ن��اوب��راو ل��ه الی��ه ن ب��ه ش��ێ��ک له ئه و سیاسی مه کته بی و سه رکردایه تی سه رۆکی بکرێته ده یانه وێت حزبه شه وه ک��اب��ی��ن��ه ی ش��ه ش��ه م��ی ح��ک��وم��ه ت که چونکه بسێندرێته وه ، یه کێتی له بڕیاره حزبه ئ��ه و سیاسی مه کته بی زۆری��ن��ه ی ئه م م��اوه ی لێسه ندنه وه ی له سه ر کۆکن دوو ساڵه ی حکومه ت، چونکه به هه قی

مه سعود بڕیاری ته نها ده زان��ن خۆیانی بارزانی ماوه .

مه سرور راب��ردووی م��اوه ی لێدوانه کانی ب��ارزان��ی ک��ه ب��ۆ رۆژن��ام��ه ی )ش��ه رق ول��ئ��ه وس��ه ت(ی داب��وو ل��ه س��ه ر پرسی س��ه رۆک��ای��ه ت��ی ئ��ه وه ده رده خ��ه ن ده ی��ه وێ��ت شوێنی باوکی بگرێته وه و ئێستا که سی دووه م بێت و دوای باوکیشی ببێته که سی ی��ه ک��ه م��ی ن��ێ��و پ��ارت��ی ب��ۆی��ه ئ��ه زم��ون��ی حکومه تیش س��ه رۆک��ی ب��ه ڕێ��وه ب��ردن��ی ببێته بتوانێت داه��ات��وودا له ئ��ه وه ی بۆ

سه رۆکایه تی پارتی پێویست ده بینێت.سه رکردایه تی ئه نجومه نی ئه ندامێکی پارتی له نێو ده ڵێت: دیموکراتیش پارتی ته نها نێچیرڤان بارزانی که سی دووه مه و هه ر ئه ویش ده مێنێته وه ، به اڵم جارێ دیاری نه کراوه . ئه حمه د کانی بۆ )چه تر( وتی

»خوا ده زانێ کێ له پێش کێ ده مرێت، پێویست ناکات ئه وه نده خۆیان بۆ جێگای ناوبراو بکه ن«. ئاماده بارزانی مه سعود )چه تر( بدات زیاتر زانیاری ئاماده نه بوو نه جاریشه وه کاکه مین به کرد په یوه ندی له مباره یه وه لێدوانێک هیچ ئاماده نه بوو

بدات. ب��ه پ��ێ��ی زان��ی��اری��ی��ه ک��ان��ی )چ��ه ت��ر( له کێشانه له و که رکوکی که مال ئێستادا میرانی ف��ازڵ دژای��ه ت��ی و ت��ێ��وه گ��اوه بارزانی، نێچیرڤان له نزیکه که ده کات بانگی بارزانی نێچیرڤان هۆیه شه وه به م هه ڕه شه ی و ده کات که رکوکی که مال میرانی فازڵ دژایه تی ب��ه وه ی لێده کات

نه کات.پێیوایه رۆژن��ام��ه ن��وس ع��وم��ه ر، س��ۆران له نێوان ئامۆزاکان کێشه یه کی زۆر سه خت

ده یشارنه وه ، و ناخه ن ده ری به اڵم هه یه ، و ب��ارزان��ی م��ه س��رور ن��ێ��وان کێشه که ی کێ ل��ه وه ی بریتیه بارزانیش نێچیرڤان ئێستا جێگری مه سعود بارزانی بێت و له

ئاینده ش جێگه ی بگرێته وه .ن��اوب��راو وت��ی��ش��ی »ب��ن��ه م��اڵ��ه ی ب��ارزان��ی داخراون، به اڵم نێچیرڤان بارزانی ده یه وێت سنوری بنه ماڵه تێکبشکێنێ که ئه مه یش هێڵی سوره «. ئه و رۆژنامه نوسه ئاماژه ی نێچیرڤان راب��ردوو ل��ه م��اوه ی به وه شکرد، ب��ارزان��ی وی��س��ت��وی��ه ت��ی ه��ه ن��گ��اوێ��ک��ی ری��ف��ۆرم��ی ب��ن��ێ��ت، ب��ه اڵم ل��ه م��اوه ی هه وڵه کانی بارزانی نێچیرڤان کارکردنی

هه موو شکستیان هێناوه .ته مه نی راش��ی��گ��ه ی��ان��د: ع��وم��ه ر س��ۆران ده چێت کۆتایی ب��ه ره و بارزانی مه سعود بۆیه هه رێم، و پارتی سه رۆکایه تی له

فه رمی به پارتی که سێک وایه چاکتر بۆ جێگره وه ی دیاری بکرێت.

ئه و رۆژنامه نوسه قسه کانی رونکرده وه و رێگه پارتی کۆنگره ی »له کاتی وتی نه درا نێچیرڤان بارزانی خۆی هه ڵبژێریت، ب��ۆ ئ��ه وه ی ده ن��گ��ی ی��ه ک��ه م ب��ه ر مه سرور بارزانی بکه وێت، هه رچه نده ئه وه ش له نێو به وشکرد، ئ��ام��اژه ی ه��ه ی��ه «. یه کێتی نێچیرڤان ک��ه پ��ارت��ی جێگری پۆستی و هه یکه لیه پۆستێکی ده ب��ات به ڕێوه ی به واقیع مه سرور بارزانی به ڕێوه ی ده بات. گه وره ترین پێشیوایه رۆژنامه نوسه ئ��ه و ده زگ��ای ن��ێ��و پ��ارت��ی دراوه ت��ه م��ه س��رور بارزانی، بۆ ئه وه ی دوای مه سعود بارزانی

راسته وخۆ ئه و شوێنه که ی بگرێته وه .سه رکردایه تی ئه ندامی مامه ند، ئاسۆ »نه مانزانیوه وت )چه تر(ی به یه کێتی بارزانی مه سعود شوێنی بۆ که سێک زیاتر ئاماده نه بوو ناوبراو ئاماده بکرێت«. )چه تر( به سه ر په یوه ندیه که شی و بڵێت

دا داخسته وه .له باسی رابردودا )چه تر( له ماوه ی هه ر بارزانی مه سرور پشتیوانانی هه وڵه کانی وه رگ��رت��ن��ی پۆستی س��ه رۆک��ی ب��ۆ ک��رد سه رچاوه یه کی ئێستاشدا له و حکومه ت نێو یه کێتی ئاشکرای ده کات که ئه گه ر ده یانه وێت ئ��ه وان بێت یه کێتی به پرسی ئه مه ش بێت، جێگره وه بارزانی نێچیرڤان به هۆی ئه و هاورێیه تیه ی نێوان مام جه الل

تاڵه بانی و نێچیرڤان بارزانیه وه یه . ئه و که سانه ی پشتیوانی مه سرور بارزانی باڵو سیناریۆکه وا ده ی��ان��ه وێ��ت ده ک��ه ن به هۆی ب��ارزان��ی نێچیرڤان که بکه نه وه دیبلۆمایسه کانیه وه پ��ه ی��وه ن��دی��ه ب��وون��ی پێویسته ب��ۆی��ه و گ��ون��ج��اوه ب��ه غ��داد ب��ۆ بێت سه رۆک کوڕی بۆ هه رێم پۆستی ئه و پارتی له نێو )چه تر( سه رچاوه که ی

زانیاریانه پشت راست ده کاته وه .

ئاماده‌کار

هاوژین غه ریب

ئاماده‌کار

هانا ئازاد

له سه ر دۆسیه که ی ئاسۆس هه ردی، لێپرسینه وه ی حزبی عومه ر فه تاح ناگرێته وه

»ئه و که سانه ی گیراون له به رده م دادگا ده ڵێن ئێمه سه ربه خۆ کردومانه «

نێچیرڤان و مه سرور کامیان سه رۆکی داهاتوو ده بێت؟

هه وڵی بوون به سه رۆکی مه سرور بارزانی چڕ ده بێته وه


دووشه ممه 2011/9/12 - 2711/6/21

15

وه‌رگێڕان

کورد له میدیا جیهـا نـیـیه کاندا

کێشه ی کورد له گه ڵ موخاته به کانی چاره سه ر ده بێت. بێ موخاته بی

ئه وه نیشان ده دات که نیازی چاره سه رکردنی کێشه که له ئارادا

نیه . له دونیادا نه بینراوه کێشه ی له م ئاسته دا بێ موخاته ب چاره سه ر بن.

ئ��ه وان��ه ی وا بیر ده ک��ه ن��ه وه ک��ه ده ت��وان��ن هه ر رۆژ به وتنی »ته سفیه ی ده که م«، »ئه مڕۆ ته سفیه بوو«، »سبه ینێ ته سفیه ده ب��ێ��ت«، ل��ه م کێشه ی ک��ورد رزگ��اری��ان کاتێک تا ده ده ن. فریو خۆیان ده بێت، خه یاڵی نه بێت، چاره سه ر کورد کێشه ى

ئه و که سانه هه ر کات ده شکێننه وه .پیسکۆلۆژیکه ش��ه ڕی ئه مه بێ گومان و م��ی��دی��ا ،)AKP( الی��ه ن��گ��ران��ی ک��ه داڕشتنی خه ریکی ب��ه رده وام نوسه رانی تێکدانی ب��ۆ ته سفیه ن. سیناریۆکانی مه عنه ویاتی کۆمه ڵگای کورد ئه م جۆره گه لی به مجۆره ده که ن. هه ڵسه نگاندنانه کۆمه ڵگا هه ڵده خه ڵه تێنن. ت��ورک��ی��اش به دیهاتنی چ��اوه ڕێ��ی ئ��ه وه ی جیاتی له ته سفیه بوونی چاوه ڕێی بێت، چاره سه ری له رۆژ ه��ه ر ب��ۆی��ه ش )PKK(ی��ه . له پیسکۆلۆژیک ش��ه ڕی ناوه نده کانی ره شکردنی که مپینی ،)PKK( دژی

به ڕێوه ده چێت.ل��ه ده وڵ��ه ت و ح��ک��وم��ه ت��ی ت��ورک��دا، له گه ڵ کێشه که چاره سه ری عه قڵیه تی kültü موخاته بانی نیه . ده وڵه ت هه میشهده دات! نه که س ده توانێ له ده وڵه ت داوای بکات، نه ده توانێ بازرگانی بکات. ئه مه ، کلتوری هێشتا که ئه وه یه سه لمێنه ری دیموکراتیک له تورکیادا نیه . گرنگترین موخاته ب دی��م��وک��راس��ی، ک��اراک��ت��ه ری کۆمه ڵگایه . ت��وێ��ژه ک��ان��ی وه رگ��رت��ن��ی چاره سه ر موخاته بانی له گه ڵ کێشه کان ده بێت. تورکیاش به رده وام به دوای ئه وه یه یان سه رکوت یان کێشه کان موخاته بی الواز بکات. نه ته نیا بۆ کێشه ی کورد، به ڵکو له کێشه کانی تریشدا ئه م زهنیه ت

و هه ڵسوکه وته زاڵه . ئه گه ر جارجارێک )BDP( به موخاته ب ده گ��رن، ل��ه ب��ی��ری��ان��دا وه ک��و م��وخ��ات��ه ب س��ه ی��ری ن��اک��ه ن. ئ��ه و چه مکه زاڵ��ه که

)PKK( له به رامبه ر )BDP( چۆن«ب��ه ک��ار بهێنین ی��ان چ��ۆن ب��ه ره ی ک��ورد نیازی ئه گه ر بکه ین«. پارچه پارچه موخاته ب وه ک��و و هه بوایه چاره سه ریان زیاتر ده ی��ت��وان��ی )BDP( بیاندیتبایا،

رۆڵی چاره سه ری بگێڕێت. )Sinn Fein( ل��ه ب��اس ه��ه م��ی��ش��ه Sinn Fein دی��داره ک��ان��ی ده ک��رێ��ت. له گه ڵ )İRA( حه ڵقه یه کی گرنگ بوو. )İRA( به رامبه ری له Sinn Feinنه وه ستایه وه و بڵێت دیدار بکه ین. ئه گه ر Sinn وا هه ڵسوکه وتی بکردایه ، له گه ڵنه ده هات. پێک دیدارێک هیچ Fein )İRA( ل��ه گ��ه ڵ Sinn Fein چ��ون چ��اره س��ه ری رێگای ه��ه ب��وو، په یوه ندیان Sinn Fein خۆش بوو. تورکیا وه کب��ه دوای خ��اوه ن رۆڵ نیه . ده خ��وازرێ��ت له شه ڕی پیسکۆلۆژیکی هه وڵی ته سفیه دا

.)BDP( رۆڵ بداتهله کۆنگره ی دوایی )BDP(دا جارێکی ت��ر وه اڵم��ی ئ��ه م ج��ۆره ن��زی��ک��ب��وون��ه وان��ه )BDP( درایه وه . تا کاتێک تورکیا بهبوه سته وه ، )PKK(دا به رامبه ر له بڵێت چاره سه ری به دی نایه ت. پێویسته سه ره تا مافی )BDP( ببیندرێت. راستیه ئه م و بکات قسه )PKK(ه وه به ناوی نیه بڵێت ئه م کارانه بکه ! ئه م پارته خاوه ن رۆڵ )BDP( و میسیۆنێکی وه ها نیه . رۆڵیئه وه یه له پێناو چاره سه ری دیموکراتیکی تورکیا سه رانسه ری له ک��ورد کێشه ی به ڕێوه دیموکراتیک � سیاسی خه باتی جۆره ئ��ه م به رامبه ر له ده وڵ��ه ت، ببات. دروس��ت ئاسته نگی )BDP( خه باتی ده کات و چاوه ڕوانی ده کات ئه م پارته ئه و ئه رکانه جێبه جێ بکات که ئه رکی ئه و نیه . ئه م جۆره هه ڵسوکه وتانه کاراکته ری ده وڵ��ه ت ئ��اش��ک��را ده ک��ات. ئ��ه گ��ه ر له هه نگاو ک��ورددا کێشه ی چ��اره س��ه ری نانرێت، هۆکاره که ی ئه م هه ڵسوکه وته ی

ده وڵه ته . )AKP( ،هه موو کار و خه باتی ده وڵه تبیرکردنه وه بوه ته الیه نگری میدیای و ته سفیه کردنی ب��ۆ پ��ی��ان داڕش��ت��ن��ی و سه دان به ئێستا تا دی��اره وا .)PKK(پ��ی��ان دروس��ت ک��راوه ک��ه ب��ێ ئ��ه ن��ج��ام کات هه ر که لێهاتووه وای ماونه ته وه . قسه ده که ن یان ده نوسن، هه میشه به ره ق

و کینن.

ئێستا ده رگایه کی نوێ هیوا بۆ تورکیا ئێران پێوایه ئێرانه . ئه ویش ک��راوه ت��ه وه ؛ !)PKK( ته سفیه کردنی له سه ر س��وره ئه مریکا و باشوری کوردستانیش له دژی تورکیا ج��وڵ��ه وه ! که وتونه ته )PKK(ئیمکانه کانی ه��ه م��وو خ��ۆی��دا ل��ه خ��ۆی !)PKK( خستۆته گه ڕ بۆ ته سفیه کردنیل��ه م��ه ش ئ��ه ن��ج��ام ده گ��رن! ب��ه ت��ه واوه ت��ی خه ریکی دروستکردنی خه یاڵه بۆ خۆی! ده وڵه تی که تێده گه ین شیکردنه وانه له م

تورک چه نده توڕه و بێچاره ماوه ته وه .»که چه ڵ ئه گه ر تیمارکه ر بێت، سه ره تا سه ری خۆی تیمار ده کات«. ئێران ئه گه ر شه ڕ )PJAK( به رامبه ر له ج��ۆره به م PJAK(،( پشتی ل��ه ده ڵ��ێ��ت ده ک��ات، ئه گه ر دڵنیاییه وه ب��ه ه��ه ی��ه ، ))PKK )HPG( شه ڕی هێزی پاراستنی گه لب��ک��ا، زه ره رێ��ک��ی زۆر ده ب��ی��ن��ێ��ت. ئ��ه و ه��ه وااڵن��ه ی وا ب��او ده ب��ێ��ت��ه وه ئ��ه م��ه هێرشه کانی له که ئێران ده سه لمێنێت. ناوه وه له ناتوانێ هێنا، خۆیدا شکستی ش��ه ڕی گ��ه ری��ا ب��ک��ات. ئ��ێ��ران وێ��ڕای به کار به ره یی شه ڕی ته کنیکی ئه وه ی هێناوه ته گ��ه وره ی هێزێکی ده هێنێت، که وتووه لێ زۆری زیانێکی به ره که وه ، ن��اوه وه هێڵه کانی له ناگرێت، ئه نجام و ده بێت. په رێشان گ��ه ری��اوه به رامبه ر له ده یه وێ یه کی دوو گرد بگرێت. ئه گه ر زه ره ر زیاتر ئێران بگرێت، گ��ردان��ه ئ��ه و یه کی ئ��ه م گرتنی پێداگری ده ک��ات. ئێراندا ناوخۆی له شه ڕێک گرده ، دوو له گه ڵ خۆی ده هێنێت. بۆیه هیچ که س با له هێرشه کانی ئێران خۆشحال نه بێت. نه گرت، وه ری تورکیا ئه نجامه ی ئ��ه و

ئێرانیش ناتوانێ وه ربگرێت.گه النی کێشه ی ده ی��ه وێ )PJAK(ئێران چاره سه ر بکات؛ هێڵی سه ربه خۆی بپارێزێت. ئ��ێ��ران��دا ب��ه رام��ب��ه ر ل��ه خ��ۆی هه لومه رجی ل��ه ش��ه ڕه ی ل��ه و ئه گینا که ئاشکرایه بێت، به رده وام هه نوکه ییدا و )AKP( ده ک��ات. زه ره ر )PJAK(ئێران به میدیای هیوایان با الیه نگرانی نه به ستن. به ڕای ئێمه با عه بدواڵ گولی وه زی��ران س��ه رۆک ل��ه گ��ه ڵ سه رفرمانده پێش پێکه وه الیه نگره کانی ن��وس��ه ره و بکه ون و بڵێن »ئه ی سوپاکان، ئامانجی

یه که ممان قه ندیله ، به ره و پێش بڕۆن«.نه بینیوه ش��ه ڕی��ان ک��ه ن��وس��ه ران��ه ئ��ه و

وه ک ده ی��ه وێ ک��ه )AKP( و تاقی ب��ه خ��ۆی پێشو حکومه ته کانی بکاته وه ، وه ک هه وری پڕباران ده بیندرێن، به اڵم به هیچ جۆرێک لێیان باران نایه ت. ئۆجه الن به حکومه تی )AKP( وتبوی: نه خه یته سوپاکه ت ه��ه م��ووی »ئ��ه گ��ه ر هه ڵنه ستێنیته وه فرۆکه سه دان به گه ڕ، نه هێنیت، )PKK( ب��ه ک��ۆت��ای��ی و و )PKK( به رپرسانی بێ شه ره فی«. کاته ئه و ئاماده ن، ئه مه بۆ )HPG(به چ ئێران له چ��اوه ڕوان��ی رزگ��ارب��وون

جۆرێک ده بێت.تورکیا نابێ وه ک ئێران هێرشی یه کی دوو گرد بکات؛ ده بێ سنور ببه زێنێ و ده بێ تێدایه ، )PKK( شوێنانه ی ئه و ئه گه ر خ��ۆی. کۆنترۆڵی ژێ��ر بخاته ئایا گ��ه ڕ، نخاته پ��س��پ��ۆڕان��ی ه��ه م��وو

سنور ده ره وه ی ئۆپه راسیونی له ده توانێ سه رکه وتوو بێت؟ سه رۆک وه زیران ده بێ هه موو ئه مانه و ژه نراڵه خانه نشینه کانیش بداته پاڵ خۆی. پێم وایه سه رۆک وه زیران

ده زانێت ئه مه نه ریتی عوسمانیه کانه .س��ه رۆک وه زی��ران ل��ه ه��ه ڵ��ب��ژاردن��ی ئێمه »م��ه گ��ه ر وت��ی )2007(دا ساڵی چ��اره س��ه رم��ان ن��اوخ��ۆ ل��ه کێشه که مان ئه مجاره ده ره وه «، بڕۆینه که ک��ردووه ب��ک��ات، ق��س��ه ده ره وه ل��ه گ��ه ڵ ده ڕوات بێت. هه موو ناوه وه چاره سه ر له له وانه یه سه رۆک وه زیران ئه م رێگایه یان جارێک به تاقی کردۆته وه ، جارێکیش حکومه تی ب��ک��ات��ه وه و ب��ه ت��اق��ی ده ت��وان��ێ )AKP(تر حکومه ته کانی ده ڵ��ێ��ن الی��ه ن��گ��ران��ی ببه ن، نه یانزانی ئه م کاره چون به ڕێوه ی

ئێمه ده زانین.

تورکیا به رده وام هه وڵی سه رکوت یان الوازکردنی موخاته بانی کێشه کان ده دات

کێشه کان له گه ڵ موخاته بانی چاره سه ر ده بێت

»)PKK( هه‌وڵدانه‌‌بۆ‌له‌ناوبردنی )AKP( هه‌موو‌پیالنه‌کانی« n

یه کێک له فه رمانده کانى سوپا به ده شتى )پژاک(

کوژرابه رزه کانى پایه فه رمانده له یه کێک سوپاى پاسدارانى ئێران له شه ڕ له گه ڵ پژاکدا کوژرا و دادگاى گشتى ئێران، ئ��ه م��ری��ک��ا ب��ه رێ��ن��وێ��ن��ی��ک��ه رى پ��ژاک )9/9( هه ینى رۆژى ده کات. تاوانبار هه واڵگرى فارس رایگه یاند که »سه ردار و به رپرسیار نسارى جان عه باس عه لى فه رمانده ى گروپى تۆپخانه و موشه ک و پدافه ندى ئاسمانى 15/ى خورداد« له پژاک له گه ڵ تێکهه ڵچوون و شه ڕى له رۆژئ��اواى ئێران ک��وژراوه و دادگاى گشتى ئێران، ئه مریکا به رێنوێنیکه رى

پژاک تاوانبار ده کات. هه روه ها ده ڵێت: سه رتیپ جان نسارى له ئێران و عێراق نێوان شه ڕى بریندارانى بووه و پێنج ساڵ پێش کوژرانى کراوه ته »15/ى تۆپخانه ى تیمى به رپرسیارى

خوردادى ئیسفه هان«.

چۆنێتى لێکدانه وه ى 11/ى سێپتمبه ر رۆلى هه یه له گۆڕانکارییه کان

درێژخایه ن و داهاتووبین چاوێکى به سێپتمبه ر 11/ى رووداوى س��ه ی��رى

ده کرێتده ساڵ به سه ر هێرش و رووداوى یازده ى چ ئێستا تا تێده په ڕێت، سێپتمبه ردا هێرشانه ئه و بۆ خوێندنه وه یه ک جۆره

ده کرێت؟به شى راگرى فه ره ج د.ئه نوه ر محه مه د یاسا و رامیارى له زانکۆى گه شه پێدانى م��رۆی��ى ل��ه ه��ه رێ��م��ى ک��وردس��ت��ان - 11/ى پ��اش رووداوى ده ڵ��ێ��ت ع��ێ��راق له دروستبوونى سێپتمبه ر رۆڵی هه بووه چ��ۆن��ی��ه ت��ى و گ��ۆڕان��ک��اری��ی��ه ک��ان ده ڵێت و سپتمبه ر ی��ازده ى له رووان��ی��ن سێپتمبه ر ی��ازده ى ده ره��اوێ��ش��ت��ه ک��ان��ى به بۆیه شه ه��ه ر ه��ه ی��ه ، درێ��ژه ى ه��ه ر خایه نتر درێژ و ئاینده ییانه شێوازێکى مامه ڵه له گه ڵ رووداوه کاندا ده کرێت و هێشتاش هێرشه کان پاش ساڵ )10(ئه مریکا پێویستى به هاوکارى گه وره ى

جیهانى هه یه .

تیمێکى کۆمه ڵه ده که ونه داوى هێزه کانى کۆمارى

ئیسالمىس��ای��ت��ى ب��وڵ��ت��ه ن س��ه ر ب��ه ک��ۆم��ارى ک��ردۆت��ه وه ب��او هه واڵێکى ئیسامى که باس له تیمێکى کۆمه ڵه ى عومه ر شه ممه رۆژى که ده ک��ات ئیلخانیزاده که وتونه ته که مینى هێزى ئینتیزامى له

نێوان شاره کانى مهاباد – میاندوئاو.تیمه که ئه ندامانى ن��اوى ماڵپه ڕه که یوسف له بریتین که ده ک��ات ئاشکرا تیمه که ب��ه رپ��رس��ی��ارى وه ک که ریمى ئ��ی��س��م��اع��ی��ل ئ��ه س��ع��ه د ع��ه زی��م��ى، و یه کێک هه اڵتنى له باس و هه ورامى دوو و ک��راوه گروپه که ئه ندامانى له و ک��راون ده ستبه سه ر تیمه ل��ه و ک��ه س باس له کوژرانى یوسف که ریمى وه ک به رپرسیارى تیمه که کراوه . له کۆتاییدا باس له چاالکییه کانى یوسف که ریمى ب��ه رام��ب��ه ر ب��ه ه��ێ��زه ک��ان��ى ک��ۆم��ارى ئیسامى له رابردودا کراوه و یه کێک کوشتنى ک��راوه باس چاالکییانه له و

چوار ئه ندامى هێزى ئینتیزامییه .

ره زامه ندى تورکیا بۆ دامه زراندنى سیستمى قه ڵغانى موشه کى

له ناو خاکى تورکیا هاوکات له گه ڵ ده رکردنى باڵوێزخانه ى ئیسرائیل له ئانقه را، هه روه ها راوه ستاندنى په یمانه کۆنه کانى

سه ربازى له گه ڵ تالویڤ، به شێک له پرۆژه گه وره که ى ئه ردۆغانه

)بونیادنانه وه ى رۆژهه اڵتى ناوین( بۆ پڕکردنه وه ى پێگه ى ئیسرائیل

له هه رێمه که دا تا ببێته هێزی گه وره ى رۆژهه اڵتى ناوین.

له ده یه کانى )1970( له الیه ک ئێران که نداوى له خۆى سه ربازى هێزى به له الیه کیتر و هند زه ری��اى تا ف��ارس ئیسرائیل له واڵتانى نزیک به به حرى ره ش و له نێوان ئه م به حره وه تا ده گاته رۆڵیان سعودیه ب��اش��ورى سنوره کانى

بینیوه . ن��ه ب��وون��ى ئ��ێ��ران ل��ه م ه��اوک��ێ��ش��ه ی��ه دا و هه روه ها تورکیا له باردۆخێکدا که به هێزه نه یتوانى ئابوورى کێشه ى هۆى تا رۆڵى بکاته وه نوێ سه ربازییه کانى له ئیسرائیلى هه بێت. ناوچه که دا له هه رێمه که دا کرده هێزێکى چاوچنوک

و بێ هاوتا.داگیرکردنى بۆ ئیسرائیل پێداگیرى پاراستى و فه له ستین زه وی��ی��ه ک��ان��ى

له و به شێک و جه وه الن به رزاییه کانى له گه ڵ شه ڕه کانى له که زه وییانه ى ئ��ه رده ن و س��وری��ا و میسر واڵت��ان��ى له به رگرى نه ته نها هێنابوو، به ده ستى به ڵکۆ نه کرد، هه رێم له ئاڵۆزییه کان ب��ووه ه��ۆى ئ��ه وه ى ک��ه ئ��ه م��ری��ک��ا به ه��ۆک��ارى ن��اچ��ارى ب��ه رگ��رى ک��ردن له ئیسرائیل پێگه ى خۆى له هه رێمه که دا ل��ه ده س��ت ب��دات و ئ��ه م س��ی��اس��ه ت��ه ئیسرائیلى و پ��رۆژه ب��ێ ئه مریکاى

بێ دۆست هێشته وه . دواى )11(ى سێبتمبه ر

ساڵى سێبتمبه رى )11(ى رووداوى مه ترسیدار زه نگێکى به بوو )2001(بۆ ئه مریکا و هێنانه ئاراى پرۆژه یه کى نوێ. به م پرۆژه یه شه وه هه م له به رامبه ر رۆژهه اڵتى له ئیسامى تیرۆریزمى پێگه ى توانیویه تى و راوه ستاوه ناوین

ئه مریکاش له دنیادا باشتر بکات. سه قامگیرکردنى دیموکراسى له جێگه ى ناوچه که ده س��ه اڵت��خ��وازه ک��ان��ى رژێمه که پرۆژه یه یه ئه و ئارمانجى یه که م ناوینى رۆژهه اڵتى )بونیادنانه وه ى به گه وره ( ناوى لێده کرێت و له سه رده مى سه رۆک کۆمارى جۆرج ده بلیۆ بۆش ئ��ه م پێکهێنانى ک��راوه . ل��ێ��وه ب��اس��ى پرۆژه یه به هۆى درێژبوونه وه ى شه ڕ له عێراقدا و مه سره فه گرانه کانى شه ڕ له

ئه فغانستان بێ ئه نجام مایه وه .به هارى عه ره ب

ده س��ت��پ��ێ��ک��ردن��ى ب��ه ه��ارى ع��ه ره ب له س��ه رت��اى ئ��ه م��س��اڵ��دا و ه��ه روه ه��ا له

)11(ى رووداوى ساڵى ده یه مین دواى به که ره خسا ده رفه تێکیتر سێبتمبه ر مه سره فێکى که متر له هێزى سه ربازى ئیسامییه کان واڵت��ه له دیموکراسى

جێگیر بکات. پ��رۆژه ى ه��ه ن��گ��او ب��ه ه��ه ن��گ��اوى ج��ێ��گ��ی��رک��ردن��ى دی��م��وک��راس��ى ل��ه پشتگیرى و م��وس��ڵ��م��ان��ه ک��ان واڵت��ه ل��ه ئ��ام��ان��ج��ه ک��ان��ی��ان پ��ێ��وی��س��ت��ى به زامنکردنى بۆ بوو ناوچه یى هێزێکى ن��اوچ��ه ی��ه به ئ��ه و ئ��ارام��ک��ردن��ى و م��ه ب��ه س��ت��ى گ��واس��ت��ن��ه وه ى ده س��ه اڵت سیتمێکى ب��ۆ ده س��ه ڵات��داران��ه وه ل��ه ده وڵه تى ئه وانه ش نمونه ى دیموکراسى. له توانى که »ئه ردۆغان«ه ئیسامى له تورکیا رابردوو ماوه ى )10( ساڵى هه لومه رجى هه ژارى به ره و قۆناغێکیتر رۆڵه ى ئه م ئه ردۆغانیش بگوازێته وه . گێرا و به مه ش له نێوان )20( ده وڵه تى

دنیادا جێگه ى بۆیه وه . پێگه ى تورکیا

و ئیسامیدا به رگێکى ل��ه ت��ورک��ی��ا بونیادنانى ده وڵه تێکى دیموکراتیکتر له ده سه اڵتدارانى ناوچه که و گه شه کردنى نوێکردنه وه ى و راده ی��ه ک تا ئابوری بوو نه ته نها س��ه رب��ازی��ی��ه ک��ان��ى، ه��ێ��زه ئه مریکا دڵ��خ��وازى ن��م��ون��ه ی��ه ک��ى ب��ه وه ک به ڵکو ن��اوی��ن، رۆژه��ه اڵت��ى ب��ۆ ببێته واڵمێک توانى ناتۆ ئه ندامێکى ئه منییه کانى رێنماییه و داخوازی بۆ ئ��ه م��ری��ک��ا ب��ێ ئ��ه وه ى پ��ێ��وی��س��ت��ى به

ئیسرائیل بێت.

له ئێستا پێش س��اڵ دوو رۆڵ��ه ی��ه ئ��ه م پشتگیرى ئ��ۆب��ام��ا ده وڵ��ه ت��ى الی��ه ن له ت��ورک��ی��اى ئه مریکا دوات��ر لێکرا. ناوین رۆژهه اڵتى ئاشتى وتوێژه کانى به شدار کرد، هه روه ها ئه ردۆغان وه ک ناوبژیوانێک له نێوان تاران و ئه مریکا بۆ چاره سه رکردنى کێشه ئه تۆمییه کان وتوێژه کانى له هه روه ها کرد. په سه ند نێوان ئه رمنستان و ئازه ربایجان رۆڵێکى ئ��ه م��ه ش و ت��ورک��ی��ا ب��ه درا ن��ه رم��ت��ر شێوه یه ب��ه م ک��رد. به هێز ئ��ه ردۆغ��ان��ى که سیاسى هێزێکى ب��ه ب��وو تورکیا سیاسه ته ى ئ��ه م ئ��ی��س��رائ��ی��ل. ه��اوت��اى ئ��ه م��ری��ک��ا ل��ه الی��ه ک ت��وان��ى زی��ات��ر پشتوانى راى گشتى واڵتانى موسڵمانى بێنێت به ده ست ن��اوه ڕاس��ت رۆژه��ه اڵت��ى له الیه کیتریش توانى له به رامبه ر دوو ئێسرائیل( � )ئێران هه رێمه که زڵهێزى

رابوه ستێت. تێچوو و قازانجه کانى

بێ گومان بۆ ئه وه ى تورکیا ئه م رۆڵه گرنگه له ناوچه که دا بگرێته سه ر مڵى خۆى پێویست بوو هه ندێک باج بدات. یه کێک له و باجانه پچڕانى په یوه ندییه ن��ی��زام��ى و س��ت��رات��ی��ژی��ه ک��ه ى ئ��ان��ق��ه را ل��ه الیه کیتر ب��ه اڵم ب��وو. ت��اوی��ڤ و خۆى ل��ه گ��ه ڵ ده ستکه وتى هه ندێک هێنا و پێگه یه کى به رزتر له هه رێمه که دا له الیه ن به مشێوه یه ش تورکیا به خشیه ناوین رۆژهه اڵتى واڵتانى گشتى راى ئه مه دواى ئێرانیش لێکرا. پێشوازى و س��ه ره��ه ڵ��دان��ه ک��ان��ى ب��ه ه��ارى ع��ه ره ب

پێگه ى له نێوان واڵتانى عه ره بى که متر ب��ووه . رۆڵ��ى ت��ورک��ی��ا و پ��رۆژه ک��ه ى به ره ى نێوان له بێت سه نتێزێک توانى به ره ى و )ئیسرائیل( رادیکاڵ راستى ئێستا تا و )ئ��ێ��ران( رادی��ک��اڵ چه پى

سه رکه وتنى به ده ست هێناوه . بهاتبایه ئ��ه گ��ه ر کاتێکدایه ل��ه ئ��ه وه شه ڕێک له نێوان ئه م دوو هێزه رادیکاڵه بێته ئ��اراوه ، ده س��ه اڵت��داران��ى ت��اران و ب��ه ره و الوازى ده ڕۆی��ش��ت��ن و ت��اوی��ڤ ئه مه ش بارودۆخى بۆ گۆڕانى ناوخۆیى ل��ه و واڵت��ان��ه دا خ��ۆش ده ک��رد. شایانى ئیسرائیلدا له یه که م ج��ارى بۆ باسه که سى ه��ه زار س��ه دان خۆپیشاندانێکى هاته ئاراوه و له ئێرانیش بارودۆخێکى له م شێوه یه هه یه که به هێزى چه ک و

سه ربازى کۆنترۆڵ کراوه . ده وڵه تى تورکیاش بێ له به ر چاوگرتنى بارودۆخى ناوخۆیى چاوى بڕیوه ته یاره )بونیادتنانه وه ى ناوچه که گه وره که ى چوارچێوه شدا له و ناوین(، رۆژهه اڵتى ده وڵ��ه ت��ى ئ��ه ردۆغ��ان ره زام��ه ن��دى قه ڵغانى سیستمى دانانى بۆ ده ربڕیوه و ن��اوخ��ۆى واڵت ل��ه م��ۆش��ه ک��ى دژه ناڕه زایه تییه کانى له به رچاونه گرتنى ئ��ێ��ران. ئ��ه م��ه ش ه��اوک��ات��ه ل��ه گ��ه ڵ ئانقه را له ئیسرائیل باڵوێزى وه ده رنانى په یوه ندییه سه ربازییه کانى و پچڕاندنى ل��ه گ��ه ڵ ئ��ه و واڵت��ه و ئ��ه م��ه ش ئ��ه وه باوه ڕى به خۆى ئانقه را ده رده خ��ات که له گرنگ رۆڵ��ى ده توانێت که هه یه

پرۆژه که دا بگێڕێت.

»دامه زراندنى قه ڵغانى موشه کى به رده وامى یاره گه وره که ى تورکیا له رۆژهه اڵتى ناوین«

حسێن‌عه‌لیو:‌هێدی‌ئه‌حمه‌د

ن.‌رزا‌ته‌قى‌زاده‌و.‌دیار‌ئیسماعیل


دووشه ممه 2011/9/12 - 2711/6/21

16

بیروڕا

سیاسه تی ب��ه داگ��ی��رک��راوه ک��وردس��ت��ان پارچه کراوه ، هه ر پارچه و نێوده وڵه تی ده وڵه تان رێکه وتنی به پارچه یه کیشی داگیرکه ری ده وڵه تێکی ب��ه لکێنراوه داگیرکه رانه ده وڵه ته ئه م کوردستانه وه ، ن��ێ��وده وڵ��ه ت��ی سیاسه تی پشتگیری ب��ه

ک��ورددا له گه ڵ مامه ڵه یان دڕنده ترین قه ده غه چه کى کوشنده ترین به ک��ردوه ک��ردوه ، ک��ورددا له گه ڵ شه ڕیان ک��راو جینۆسایدکردنی و ب��ردن له ناو هه وڵی جیهانیه کانیش و زلهێز ده وڵه ته دراوه ، به به ڵکو ب��وون، ده نگ بێ هه ر نه ک چه ندین شێوازی جۆراوجۆر هاوکاری ئه م ده وڵه تانه یان کردوه ، کوردیش له به رامبه ر ئ��ه م س��ی��اس��ه ت��ه ده س��ت��ی ب��ه ت��ێ��ک��ۆش��ان و هه رێمی هێزێکی هیچ به اڵم کردوه ، و چاره سه ری ئامانجی به نێوده وڵه تی بزوتنه وه ی کوردیان رزگاری پشتگیری و ماوه یه کی کورت بۆ ته نها نه کردوه ، بزوتنه وه ی ئه ویش نه بێ ک��راو دی��اری کورد پاداشتی ئه و هاوکارییه ی داوه ته وه بووه هاوکارییه ئه و بگره جار به چه ند به ڵکو گرتووه ، یه خه ی و به اڵیه ک به هه موویشی له قوڕگى ده رهێنراوه ته وه .

ئه و جۆره په یوه ندی و هاوکارییه ی ده ره وه ده رکه وت بزوتنه وه ی کورد ناتوانێ سودی لێ وه ربگرێ، به اڵم به داخه وه بزوتنه وه ی کورد به چه ندین جار نه یتوانی خۆی له م سیاسه ته رزگار بکات و وانه وه ربگرێ، خۆی شێوه یه ک به ج��اره و ه��ه ر به ڵکو ده ستخه ڕۆ ده کرد و خۆی هه ڵده خه ڵه تاند،

سه نگه ری له ته نها ک��ورد ئێستا هه تا ویستبێتی خۆی، له بووه به رگریکردن نه کردوه ته ده ستدرێژی نه یویستبێ یان تر، نه ته وه یکی و پێکهاته هیچ س��ه ر مه ترسی ژێر له هه میشه به پێچه وانه وه ده ستدرێژی و قڕکردندا بووه ، خۆ ئه گه ر ته نانه ت و میلله تان پشتیوانی نه بووبێته بچوکترین نه یتوانیوه ئ��ه وا ده وڵه تانیش واقیعه ئه مه بکات، دروس��ت زه حمه تی و ن��ک��ۆڵ��ی ل��ێ ن��اک��رێ ب��ه ت��ای��ب��ه ت��ی مرۆڤی کورد ئه و راستییه ده زانێ، به اڵم به رامبه ر له هه میشه کورد دوژمنانی گه لی رزگ��اری بزوتنه وه ی بچوکترین و هه ڵبه ستن تۆمه ت که وتونه ته ک��ورد ره نگه نابه جێ، و ن��اڕه وا پڕوپاگه نده ی ئه مه تا راده یه ک مه سه له یه کی ئاسایی گوێره ی به دوژمنه ئه وه چونکه بێت، ده کات، هه ڵسوکه وت خۆی به رژه وه ندی سه یر و س��ه رن��ج��ڕاک��ێ��ش خ��اڵ��ی ب��ه اڵم بکه وێته ک��وردی هێزێکی ل��ه وه دای��ه بزوتنه وه یه کی دژای��ه ت��ی و پڕوپاگه نده کوردی و هه ندێ جاریش له دوژمنه که زی��ات��ر ب��ه ره ن��گ��اری ب��ووب��ێ��ت��ه وه ، ش��ه ڕی ناوخۆی کوردستان باشترین به ڵگه ی ئه م لێکۆڵینه وه یکی ئه گه ر خۆ بۆچونه ن،

واق��ی��ع��ی��ان��ه ب��ک��رێ ل��ه س��ه ر ئ��ه و ش��ه ڕه ده رده ک��ه وێ به ئاسانی زۆر ناوخۆیانه داگیرکه ره کانی ده وڵه ته به پیالنی که ب��ردن پ��ه ن��ا دراون، ئ��ه ن��ج��ام ک��وردس��ت��ان ب��ۆ چ��ه ک ن��اچ��اری��ی��ه ک ب��ووه هه موو بزوتنه وه یه کی کوردی په نای بۆ بردووه ، قورس زۆر به چه کی دوژمنان چونکه هه تا ده ک��ه ن، ک��ورددا له گه ڵ مامه ڵه له ناوبردن و نکۆڵی سیاسه تی ئێستاش ل��ه ب��ه رام��ب��ه ر ک��ورد پ��ه ی��ڕه و ده ک��ه ن، ده ڵێن سه رکرده ی کورد هه ندێ که چی له ناو سه یرتر له وه نه ماوه ! باوی چه ک ته نانه ت خۆیاندا هه رێمه که ی خ��ودی یه ک ناتوانن ماڵه که ی خۆیاندا ناو له چرکه بێ چه ک بژین، ئه ی له سه ر چ بنه مایه ک به الیه نه کانی تر ده ڵێن باوی چه ک نه ماوه خۆ ئه گه ر به ده وڵتانیشیان ته نها ئ��ه وان ،ب��ه اڵم حاڵ هه ر به بوتایه ڕووی ده میان له الیه نی کوردی کردوه . هه رێمی س��ه رۆک��ی ب��ارزان��ی مه سعود ک��وردس��ت��ان پ��ێ��ش چ��ه ن��د رۆژێ��ک له کۆبونه وه ی دام و ده زگا حکومییه کانی ه��ه رێ��م��ی ک��وردس��ت��ان��دا ل��ه رێ��ک��ه وت��ی لێدوانێکی له سه ر ره وشی )2011/9/4(داوای و کوردستاندا هه رێمی ئێستای

ل��ه )پ ک ک( و پ��ژاک ک��رد که له سنوری هه رێمی کوردستانه وه هێرش نه که نه سه ر ئه و ده وڵه ته داماوانه ی که رۆژان��ه به ده ی��ان کورد به فیشه ک به تر ده یانی به و ده ک��وژن سێداره په تی س��ه ره ڕای زی��ن��دان��ه وه کونجی ده خ��ه ن��ه ناهه قیه ی و ده س��ت��درێ��ژی ه��ه م��وو ئ��ه و ئ��ه وان ده ی��ک��ه ن ده ب��ێ ئ��ێ��م��ه ی ک��ورد شۆڤێنیه که ی سیاسه ته ی م��وراع��ات��ی که ج��ه ن��اب بڵێین و ب��ک��ه ی��ن��ه وه ئ��ه وان نییه خ��ۆت��ان خ��ه ت��ای ده م��ان��ک��وژن ئێوه جه نابتانا حوزری له ئێمه خه تای ئه وه سه ره ڕۆیی ده که ین، له وه سه یرتر کاک نه ماوه !!! چه ک ب��اوی ده ڵ��ێ مه سعود ئ��ه گ��ه ر خ��ودی ک��اک م��ه س��ع��ود به هه زاره ها چه کداری بۆ پاراستنی خۆی خۆیاندا ماڵه کانی له ناو ته نانه ت نییه ، خۆ ئه مه هه رێمێکی ئارام و ئازاده ئه ی نه ک چه ک له م هه رێمه دا ده بێ چۆن ناویشی نیه هه ق خه ڵک به ڵکو هه بێ به پێویستیان چی وای��ه ئه گه ر بێنێ، ئێستاش هه تا ه��ه ی��ه ؟! چ��ه ک��دار هێزی چه ک به بێ ده وڵ��ه ت��ی��ک و هێز هیچ ئێمه هه تا نه بووه نه ته وه ئێمه رووب��ه ڕوی ته مه نا ن��ه م��اوه ، چ��ه ک ب��اوی بڵێین

به ڵکو نه مێنێ، چه ک ب��اوی ده که ین خ��وای��ه ئ��ێ��م��ه ش ره ش��ه ک��وژ ن��ه ک��رێ��ی��ن، له خۆیانه وه ده ست با ئه وانه ی وا ده ڵێن له وان چاو کوردیش هه موو بکه ن پێ خۆپاراستن بۆ پێویسته ئه گه ر بکات، بۆ ده بێ داواکاری وا بکرێ، )پ ک ک( و پژاک توانیان له به رامبه ر ئه و بزوتنه وه یه ئ��ه و هێزه و چ��ه ک هه موو ده وڵ��ه ت��ه دوو ئ��ه و ل��وت��ی و ب��پ��ارێ��زن دی��ک��ت��ات��ۆری��ی��ه ی ت��ورک��ی��ا و ئ��ێ��ران و بوون ته سلیم بشکێنن، هاوپه یمانه کانیان و راکردن قبوڵ نه که ن به هێزی خودی که رامه ت له پارێزگاری بتوانن خۆیان ئه م بکه ن ک��ورد به رژه وه ندییه کانی و بۆ گه وره یه ده ستکه وتێکی خۆپاراستنه بۆ )پ ک ته نها نه ک هه موو کورد ئه گه ر ک��ورد ئێمه ی پ��ژاک، و ک( له به ر ده بێ بۆچی نه که ین پشتیوانیان داگیرکه ران کاڵه کانی چ��اوه خاتری لێ تانه یان و ئ��ه وان سه ر بخه ینه فشار خۆڕاگرییه ی و ب��ه رخ��ۆدان ئه و بده ین؟ ئ��ه وان گ��ه وره ت��ری��ن ده س��ت��ک��ه وت و مه گه ر ک��ورد، گه لی بۆ سه رکه وتنه ناخۆش پێیان ناحه زان و دوژمنان ته نها

بێت.

باوی چه ک نه ماوه ؟! یان...

واحید هه ورامى

کامه ران گوڵپى

ئه بوبه کر مه جید

له سه ره تاى دامه زراندنى ده وڵه تى تورکیا له سه ر نکۆڵى و ئینکار سیاسه تى و م��ه س��ه ل��ه ى ک��وردان خ��اڵ��ى ه��اوب��ه ش��ى ح��ک��وم��ه ت��ه ی��ه ک ل��ه دوا ی��ه ک��ه ک��ان��ى چۆنێتى ل��ه ته نانه ت و واڵت��ه ی��ه وه ئ��ه و کێبڕکێى سیاسه ته دا ئه و به ڕێوه بردنى یه کتریش ده که ن. هه موو جۆاڵنه وه یه کى توشى کوردیان گه لى رزگاریخوازانه ى شکشت و له ناوچوون کرده وه له ئاکامدا تێکشکا. ک��وردان سه رهه ڵدانى )28(ده وڵ��ه ت به ڕێوه به رانى و سیاسه تمه داران ب��ان��گ��ه ش��ه ى ئ��ه وه ی��ان ده ک��رد ک��ه ئیدى کوردیان له گۆڕ ناوه و سه ر گۆڕه که شیان که دۆخ��ێ��ک��دا ل��ه ک��ردوه . چیمه نتۆ مه رگ باڵى به سه ر واڵتدا کێشابوو وره و هێزێک له مرۆڤى کوردا به دى نه ده کرا. ئااڵى ب��ه ج��ه رگ و ئ��ازا الوێکى چه ند

له به رز ک��رده وه . ئ��ازادى و سه ربه ستیان که شوهه واى ترس و مه رگدا که تاریکى داگیرکردبوو کوردستانى سه رتاسه رى به ره و تروسکه یه ک ده رک��ه وت و رێگاى رۆژ و رووناکى کرده وه . الوانى واڵتپارێز و ئازادیخوازانى کورد به رێبه رى عه بدواڵ ئ��ۆج��ه الن )29(ی��ه م��ی��ن س��ه ره��ه ڵ��دان��ی��ان ده نگى کورتدا ماوه یه کى له کرد. ئاوا و ده ر و ده ش��ت دێ، و ش��ار ئ��ازادى شۆڕشگێڕان و گرته وه چیاى و چ��ۆڵ و ئازادیخوازانى له ئامێز گرت. له ژێر ئۆجه الن عه بدواڵ به ڕێز رێنماییه کانى زیندان، چیا، شار و گوند، ئیدى بست به بستى خاکى کوردستان بوو به مه یدانى خه بات و تێکۆشان و به م شێوه یه خه ونى داگیرکه ران ره ویه وه و له ناکاو راچڵه کان تا ئه و ده نگه خۆشه ى و که وتنه خۆیان که به واڵتدا باڵو ده بۆوه کپ بکه ن و هه موو مه به سته ش ئه م بۆ بیڕه وێننه وه . ئه زموونى سااڵنى پێشووى وه بیر هێنایه وه ده رف��ه ت��ێ��ک��ى و ئیمکان ج��ۆره ه��ه ر و هه ستى زوو زۆر ب��ه اڵم خست. وه گ��ه ڕ ئه مجاره راستییه کرد که شۆڕشى به و ج��ی��اوازه ل��ه گ��ه ڵ ج��اران��ى پێشوو خ��اوه ن

تایبه تمه ندى خۆیه تى.دوژم��ن ک��ه ش��ۆڕش��ه ی��ه ک ل��ه دوا یه که کانى سه رکوت کردبوو له به رامبه ر نه م��اب��وو. بێچاره ئ��ه م��ج��اره دا شۆڕشى نه )1980( ساڵى س��ه رب��ازى ک��وده ت��اى زیندان و ئه شکه نجه و نه شه ڕ و ماڵوێرانى به ئ��اواره ک��ردن��ى و گوند سوتاندنى ن��ه هێزى و وره نه یتوانى ک��وردان کۆمه ڵى

ئازادیخوازان بشکێنێ. ئه و گله ییه ى که شه رمى له ناسنامه ى خۆى ده کرد چۆن گه یشته ئه و ئاسته که بتوانێت له هه مبه ر دوژم��ن پالنێکى و ه��ێ��رش ج��ۆره ه��ه ر بیروباوه ڕێکه چ ئه و بکات؟ به رخۆدان که له که سایه تى داڕماو و تێکشکاوى له و بجۆڵێنێ ئ��ی��راده ی��ه ئ��ه و ک��ورددا کوێوه سه رچاوه ى گرتووه ؟ له وه اڵمى ئه و تریش و که سایه تى پرسى پرسانه و زۆر رۆڵى و ئۆجه الن عه بدواڵ کاریزماتیکى شۆڕشه ئه م داڕشتنى و به ڕێوه بردن له عه بدواڵ ناکرێ و نابێ به رچاو. دێته ئۆجه الن ته نها وه ک رێبه ڕێکى کالسیک و ک��ردوه دروس��ت سیاسى حزبێکى ک��ه بۆ که سێکى کۆمه ڵه سۆنگه یه وه ل��ه و خۆى ده ورى سیاسیه وه دی��ارى ئارمانجى کۆکردۆته وه سه یرى بکرێ، به ڵکو ده بێ پێشخستنى و داهێنان له ئۆجه الن رۆڵى بۆ ن��وێ ئایدۆلۆژیایه کى و فه لسه فه رزگارى کوردان و ته نانه ت مرۆڤایه تیش له به رچاو بگرێ. له راستیدا ئۆجه الن بوو کۆیله بوونى و ته سلیمیه ت مێژووى که نوێى به رگێکى و سڕیه وه کوردستان له له به ئیراده بوون و ئازادیخوازى له مێژووى گ��ه ل��ى ک��ورد ک��رده وه و ب��ۆی��ه ش گه لى کورد خۆى به قه رزدارى عه بدواڵ ئۆجه الن ده ب��ی��ن��ێ��ت و گ��رێ��دراوی��ه ت��ى. دوژم��ن��ی��ش ک��ردوه راستییه ب��ه و هه ستى زوو ه��ه ر له گه ڵ شۆڕشه ئه م جیاوازى خاڵى که

شۆڕشه کانیتر رێبه رایه تییه که یه تى. ئیستخباراتى ده زگ��اى راسپارده یه کى له ت��ورک��ی��ا )م��ی��ت(دا ل��ه زم��ان��ى

هه موو گ��ه ر ه��ات��ووه ئیعترافکارێکه وه و ب��ک��وژرێ��ن )PKK( ئ��ه ن��دام��ان��ى ده ستبه سه ر بکرێن و ئۆجه الن ته نها خۆى بمێنێته وه ئه وه له ماوه یه کى که مدا دیسان ئه و سه رهه ڵده داته وه . نوێ )PKK(ى راسپارده یه به ته نها به سه بۆ ئه وه ى درک له سه ر کاریگه رى و ئۆجه الن رۆڵ��ى به بۆیه جا بکرێت. ئ��ازادى بزاڤى و گه ڵ هێرشه کانیش ئۆجه النى به ئامانج گرتووه و هه وڵى له ناوبردن و بێکاریگه ر کردنیان تیرۆرکردنیان نه قشه ى چه ندینجار داوه ، و تیمى سیخۆر ده ی��ان ب��ه داڕش��ت ب��ۆ ئه و کاتێک ک��رد، ئ��ه رک��دار پسپۆڕیان پیالنێکى ن��ه ب��وو، ئه نجامگیر ه��ه واڵن��ه نێوده وڵه تى )15(ى شوباتیان پێش خست.

سه ره ڕاى رفاندنى ئۆجه الن له الیه ن ده زگا ئیستیخباراتى و سیخوڕى دام��ه زراوه و واڵتانى و تورکیا ئیسرائیل، ئه مریکا، کورد گه لى نه یانتوانى دیسان ئه وروپاوه ته نانه ت داب��ب��ڕن. رێبه رایه تییه که ى له دژى گه لى به ختییه ى که بێ ئه و پاش درا، ئه نجام رێبه رایه تییه که ی و ک��ورد په یوه ستبوونى گه ل به رێبه ره که یه وه قوڵتر ب��ووه و به ده ی��ان ک��ه س گیانى و چڕتر به خت رێبه رایه تییه که یدا پێناو له خۆیان سه ر رژان��ه ک��ه س ملیۆنان ب��ه و ک��رد شه قام و قه ڵغانێکى ئاگرینیان له ده ورى بنه ڕه تدا له و کرد دروس��ت ئۆجه النیان گه له کۆمه که یان پوچه ڵ کرده وه . گه لى کورد هه ستى به و راستییه کرد که ئه و به ڕێز دژى ک��ه پالنگێریه ى و ه��ێ��رش ئۆجه الن په یڕه و ده کرێ و ئه و سیستمه ى

ده سه پێندرێ به سه ریدا ئیمراڵى له که ل��ه ب��ن��ه ڕه ت��دا دژى گ��ه ل��ى ک��ورده و له به ک��ورد گه لى ئ��ۆج��ه الن��دا که سایه تى ئ��ام��ان��ج گ��ی��راوه . ب��ۆی��ه ب��ه رزک��ردن��ه وه ى دروش��م��ى ب��ێ س��ه رۆک ژی��ان نابێت و که س ناتوانێ رۆژى کورد تاریک بکات رێبه رایه تییه که یان ده ورى له زنجیرێکیان دروس��ت ک��رد و ل��ه ه��ه ل��وم��ه رج��ى ه��ه ره دژوار زیاتر له سێ ملیۆن و نیو ده نگیان ئ��ی��راده ى خۆیان و وه ک ئ��ۆج��ه الن��دا ب��ه سه ختى هه لومه رجى سه ره ڕاى هه ڵبژارد. ته ندروستى. خراپى بارودۆخى و زیندان ئۆجه الن به پرسیارێکى که م وێنه وه هه وڵى و ئاشتیانه چاره سه رییه کى دۆزی��ن��ه وه ى دیموکراسى کێشه ى کوردى پێش خستووه هاوکێشه ى و ن��ه خ��ش��ه ڕێ ت��ه ن��ان��ه ت و چ��اره س��ه رى پ��ێ��ش��ک��ه ش ک��ردوه . ب��ه اڵم ده وڵه تى تورک له سه رووى هه مووشیانه وه ئ��ه ردۆغ��ان��ى و )AKP( حکومه تى سه رۆک وه زیر چاره سه رى هه مه الیه نه یان نه کردوه . ئه وه ش به پێچه وانه ى نیازپاکى و ک��ورد گه لى ئاشتیانه ى هه ڵوێستى و مه زنه وه لێبوردویى به ئازادییه که بزاڤى و پێداوه په ره خۆیان دیموکراتى خه باتى موخاته بى وه ک ئیمراڵیان و ئ��ۆج��ه الن

پرسى کورد ده ستنیشان کردوه . )AKP( ک��ه دوای��ی��ش ه��ه ره س��ه رک��ه وت��ن��ه ک��ه ى گ��ه ل��ى ک��وردى له ه��ه ڵ��ب��ژاردن��ه ک��ان و ده س��ت��ک��ه وت��ه ک��ان��ى پێ کوردستانى دیموکراتیکى خۆسه رى به رفراوانى کۆنسێپتێکى و نه کرا هه زم دژى گه لى کورد و ئۆجه الن ده ست پێکرد.

له چوارچێوه ى ئه و کۆنسێپته دا دیداره کانى ش��ان��دى ده وڵ��ه ت��ى ل��ه گ��ه ڵ ئ��ۆج��ه الن��دا هه ڵپه سارد و به بیانوى خراپى که شوهه وا هه فتانه ى دیدارى که شتى خرابوونى یان پارێزه رانیشى راگرت و به و پێیه په یوه ندى ب��ڕى. دن��ی��اى ده ره وه ل��ه گ��ه ڵ ئ��ۆج��ه الن��ى و سیاسى هه مه الیه نه ى هێرشى هاوکات سه ربازى دژى نوێنه ران و سیاسه تمه دارانى میدیا پاراستنى هه رێمى و کورد گه لى و بنکه و باره گاکانى گه ریال هاوته ریب له گه ڵ ئێران و به ره زامه ندى و پاڵپشتى ئه مریکا و رۆژئاوا و هێزه هه رێمییه کان ده ست پێکرد. ئه و په المارانه له حالێکدایه ئ��ازادى بزافى ساڵه یه ک له زیاتر که شه ڕى ئۆجه الن به ڕێز بانگه وازى له سه ر راگرتووه و به ڕێز ئۆجه الن له دیداره کانیدا له گه ڵ شاندى ده وڵه تدا سێ پرۆتۆکۆڵى پێشکه ش چاره سه رى بۆ پێشمه رج وه کو که رایگه یاند دواییش ه��ه ره و ک��ردووه ئه گه ر )AKP( هه نگاوى ئه رێنى بنێن ئه و هه فته دا ی��ه ک ماوه یه کى له ئ��ه وه کێشه یه چاره سه ر ده کات. سه ڕاى ئه مه ش ه��ه ر ل��ه دوور )AKP( ح��ک��وم��ه ت��ى پره نسیپێکى ئه خالقى و ویژدانى ئۆجه النى گۆشه گیر کردوه و شه ڕیش بره و پێده دات. ج��اران به بزوتنه وه که ى و ک��ورد گه لى ئ��ه وه ی��ان ه��ێ��ن��اوه ت��ه زم��ان ک��ه ئ��ۆج��ه الن خ��اڵ��ى ه��ه ره ه��ه س��ت��ی��ارى ئ��ه وان��ه و هه ر ج��ۆره م��ام��ه ڵ��ه ی��ه ک ل��ه گ��ه ڵ ئ��ۆج��ه الن هه ڵوێستى ئاشتى و شه ڕ ده خاته ڕوو و ئه و کۆنسێپته ى که )AKP( پێشى خستووه

تورکیا به ره و قه یران ده بات.

بووه ته گرفت مێژوو درێژایى به ئه مریکا و کۆسپ له به رده م شۆڕشه کوردییه کاندا! وه کو ج��ه م��اوه رى و نه ته وه یى شۆڕشێکى نمونه یه جوانترین مه زن ئه یلولى شۆڕشى که له الیه ن ئه مریکاوه له باشورى کوردستان له بار برا له به ر به رژه وه ندى هه ردوو ده وڵه تى باوکانى که شۆڕشێک ئێران( )عێراق- بێ و گ��ری��ان هێنایه ئێمه ى هاوته مه نى ئومێد بوون له ژیان، چونکه چاوه ڕوانى و داڕمانێکیان نه ده کرد بۆ شۆڕشێکى وه کو

له دور شۆڕشى م��ه زن، ئه یلولى شۆڕشى حزبایه تى و بۆ خاک بوون. له م سه رده مه ى ئێستاماندا هه مان سیناریۆ له الیه ن هه مان ده بێته وه ، دووب��اره ئه مه ریکایه که واڵته وه شێوازێکى و ن��وێ ستایلێکى ب��ه ب��ه اڵم شۆڕشى له باربردنى بۆ ج��اران له جیاواز چه کدارى به شێک له کوردستانى گه وره . ئه م هه وڵه ى که له ئارادایه به ناوى پاراستنى سامناکه ، زۆر هه نگاوێکى سنوره کانه وه چونکه )کوردى باشور( وه ک به شێک له پالنه که کردنى جێبه جێ بۆ هاوکێشه که

ئاماژه ى پێ ده کرێت! ئ��ه وه چ��اک زۆر ئه مریکا له کاتێکدا ئارامترین کوردستان هه رێمى که ده زانێت به شه له عێراقى عه ره بیدا که ماناى ژیانى

مه ده نیانه ى تێدا ده گوزه رێت.که باکور به شى له نه ته وه هه مان ب��ه اڵم زیاتره تر به شه کانى باشور و له رێژه شیان پاراستنى له به ر و ن��اوده ب��ات تیرۆرست به ب��ه رژه وه ن��دی��ه ک��ان��ى خ��ۆى ل��ه گ��ه ڵ ده وڵ��ه ت��ى

تورکیا و ئێراندا. ئ��ه گ��ه ر ب��ڕی��ار بێت ه��ه م��ووم��ان ب��ه ک��ورد ده بێت ئه مریکاوه له الیه ن بکرێین ن��اوزه د باشور ک��وردان��ى ل��ه پشتیوانى ه��ه رچ��ۆن ره فتار و به هه مان شێوه ش مامه ڵه ده کات

بکات له گه ڵ کورده کانى به شه کانى تردا، له م م��ه ده ن��ى ژیانى ره ن��گ��دان��ه وه ى چونکه به شه دا نمونه یه بۆ به شه کانى تر )مشتێک

نمونه ى خه رمانێکه (. ئه مریکا وه ک زلهێزێکى بۆ سه یره زۆر نوقاندوه راس��ت��ی��ه دا ئ��ه م ئاست ل��ه چ��اوى واڵتانى ب��ه رژه وه ن��دى ده یه وێت تازه به تازه به رامبه ر ک��وردان کردنى به گژدا به تر ناوى له ژێر ئه ویش بپارێزێت یه کترى به دراوسێى واڵتانى سنوره کانى پاراستنى

عێراق و دۆستانى خۆى! ل��ه کاتى ش��ۆڕش��ى چ��ه ک��دارى -ب��اش��ورى ئ��ه م هه رێمه دان��ی��ش��ت��وان��ى ک��ورس��ت��ان-دا رووبه ڕوى چه ندین کارى نامرۆیى بوونه وه له الیه ن رژێمى به عسه وه ، به اڵم ئه مریکا به هیچ شێوه یه ک خۆیى تێنه گه یاند، به اڵم دۆستایه تى له به رژه وه ندى چونکه ئێستا تورکیادایه ده بینین له هه موو که ناڵه کانه وه دژایه تى بزاوتى کوردانى باکور ده کات.

به شى له چ��ه ک��دارى بزوتنه وه ى کاتێک جۆره هیچ ئه مریکا بوو، دروس��ت باکور ن��اڕه وای��ه ت��ى ئه و دان��ه ن��ا ک��ه ب��ۆ ناوێکى بزوتنه وه بگه یه نێت، به اڵم دواى ده ساڵ له خه باتى ره وا و له سه ر داواى ده وڵه تى تورکى

خرایه لیستى تیرۆره وه !

له م هه رێمه ى خۆماندا ئه گه ر پرسیار له هه ر مجاهیدنى گروپى ئایا بکرێت تاکێکى

خه لقى -ئێرانى- چین؟بێگومان وه اڵمه که به گروپێکى تیرۆرستى وه رده گ��ی��رێ��ت، چ��ون��ک��ه ل��ه راپ��ه ڕی��ن��ه هه رێمى له )1991( به هارى مه زنه که ى چه ندین خوێنى به ده ستیان کوردستان هاوشانى س��ورب��وو نیشتمانه ئ��ه م رۆڵ��ه ى بۆ بوو به عس رژێمى که گه وره یان بابه

سه رکوت کردنى راپه ڕینه که ! زلهێز -ئ��ه م��ری��ک��اى- ل��ه پرسیار ه��ه م��ان ده ست وه اڵم��ه ت ئ��ه م پێچه وانه ى بکرێت

ده که وێت! بۆ؟ چونکه وه کو کارێکى سیاسى به کار

ده هێنرێت به رامبه ر به ئێران؟! ئ��ه و س��ن��وران��ه ى ک��ه دروس��ت ک��راون و به رامبه ر نه خشێنراون بۆ کوردستان ته نها به نه ته وه ى کورد به کار ده هێنرێت، به اڵم بۆ ده وڵه تانى داگیرکه ر بوونى نیه و بۆ راستى ویستبێتیان سنورى هه رکات وته یه ش ئه م درێژى ده ست بۆ به زاندوه هه رێمه یان ئه م تر به شه کانى شۆڕشگێڕانى سه ر کردنه

که له خاکى هه رێمدان. که ن��ه ت��ه وه ی��ه ک و گ��ه ل پێویسته بۆیه به زۆر دابه ش کراوه دور له خواستى خۆى

ئاگادار بێت له و پالنه ى که به کار بهێنرێت و هاوزمانانى خۆى به هاونیشتمانیان دژ ئاسایشى و ئه منى پاراستنى بیانوى به

واڵتانى دراوسێوه . خۆزگه وشه ى -نه خێر- جارێک ببیسترێت به رامبه ر به داخوازى واڵتێکى دراوسێ-ى مه به ست به رپرسانه وه که الیه ن له هه رێم لێى به رژه وه ندى خۆیانه له و هه وڵه یان واته

به رژه وه ندى واڵتانى دراوسێ! ل��ه م��ه وه ب��ۆم��ان ده رده ک��ه وێ��ت ک��ه ئ��ه وه ى شۆڕشى به به رامبه ر ناکرێت خۆیان به بۆ بکه ن ئێمه ى ب��ه ده ی��ان��ه وێ��ت ک��وردى هێنانه دى مه رامه کانى خۆیان له الیه ک و تواندنه وه ى کورد به کورد له الیه کى تره وه ، بۆیه به ئاگابوون له به رامبه ر بڕیاره کاندا له هه ر کات زیاتر پێویسته بۆ ئێمه ى کورد. ده بێت ئه و پرسیاره له خودى ئه مریکیه کان کوردستان باشورى له ده بێت بۆ بکه ین له هه مانکاتدا و ب��ن ک��وردان دۆس��ت��ى تر به شه کانى له بن نه ته وه هه مان دژى پێشمه رگه به ده بێت مه شقى سه ربازى بۆ شه ڕ هونه رى فێرى و باشوردا له بکات به اڵم بکات، تیرۆرى به رنگاربوونه وه ى و خه باتى کوردانى باکور به تیرۆر ناو ببات هه مان ک��ه بوه ستێته وه گ��ه ری��ال دژى و

مافیان هه یه له به ده ست هێنانى ئازادى و و باکور له ک��ورد گه لى بۆ سه ربه خۆیدا

رۆژهه اڵتدا. گه لى کورد خوازیاره که بازنه ى بیرکردنه وه فراونتر کوردییه وه سه رکردایه تى الیه ن له ب��ک��رێ��ت و ک��ل��ت��ورى ی��ه ک ن��ه ت��ه وه ی��ى به گوێى جیهاندا بده ن بۆ ئه وه ى ئه و سنوره ده ستکردانه ى که بۆ کۆت کردنى نه ته وه ى بیانبه زێنین ئێمه ده هێنرێت به کار ک��ورد له روانگه ى بیرکردنه وه و هاوده نگیمان بۆ

یه کترى. راستى رووى یه کترى دژای��ه ت��ى له برى با م��ه رام��ى ده وڵ��ه ت��ان��ى دراوس��ێ ب��ه جیهان

بگه یه نین. با له برى تاوانبارکردنى یه کترى به کۆسپ به مافه ئ��ه و ئه زمونه که ماندا ب��ه رده م له ناکه ین به شدارى ئێمه که بده ین خۆمان له پالنى به رژه وه ندى ئێوه ى واڵتانى زلهێزدا. با له برى ناشیرنى کار و چاالکى یه کتردا و هه وڵ نرخاندنى و راگرتن به رز له بیرى

کۆششى یه کتردابین. خۆشه ویتى گوڵى کینه و رق له برى با نه ته وه یى یه ک و ری��زى یه ک هه ستى و ل��ه ن��ێ��وان ئ��ه ن��دام��ان��ى ه��ه رچ��وار پ��ارچ��ه دا

بڕوێنین.

»)AKP( یارى به ئاگر ده کات«

شااڵوێکى نوێ بۆ سه ر بزاوتى نه ته وه یى به ناوى پاراستنى سنوره وه


دووشه ممه 2011/9/12 - 2711/6/21

17

بیروڕا به پێی یاسا و ده ستور، سه رۆکی هه رێم ده بێت لێپێچینه وه ی له گه ڵ بکرێت

چوارساڵى ئه زمونم له کۆلێژى زانسته رامیاری و کۆمه اڵتییه کانى چه مچه ماڵ ئه و گه نده ڵیانه ى بینیم

ته قه ڵ و که له پچه و دیموکراتىموچه ى فه رمانبه رانى دانه مه زراو

ج��ی��ا ل��ه ش��ه ڕی ن��اوخ��ۆ و ه��ه م��وو ئ��ه و ئ��اس��ه واران��ه ی ک��ه لێی ک��ه وت��ه وه ه��ه ر له شه هید بوون و بریندار بوون و که م ئه ندامی دوو هێزی ده س��ت��ی ب��ه ک��ورد ه��اواڵت��ی تیکۆشان خه بات به ره ی ناوی به کوردی بۆ رزگ��اری کوردستان که ه��ه ردوو حزبی

سه وز و زه رد ده کات، جیا له بوونی ئه و دوو چه ندین که سڵیمانیه ی هه ولێرو ئیداره ی ئاسه واری به دوای خۆیدا جێهێشت هه ر له سامانی به هه ده ردانی و دارای��ی گه نده ڵی داگیرکردنی موڵکی گشتی و نیشتمانی ده ڵێین ئه وجاریش ئ��ه وا ت��ا......ک��ۆت��ای��ی، گ��ه ر ل��ه ه��ه م��وو ئ��ه م��ان��ه ب��ب��ورێ��ت گه لی کورد ئه وا ناکرێت و نابێت له م بێده نگیه ی سه رۆکی هه ریم بدوێیت که ماوه ی چه ند و ئ��ێ��ران پ��اس��داران��ی س��وپ��ای مانگێگه بێشه رمانه به وپه ڕی تورک ژه ندرمه کانی و ب��ه دوور ل��ه ه��ه م��وو ب��ه ه��ا ئ��ه خ��اق��ی و مرۆڤایه تی و یاساییه کان که وتونه ته قه تل و عامی کورد به هه موو جۆره چه ک و گاردێکی سه ربازی که تا ئێسته ش ڕوون یاسایی مه به ستێیکی چ پێناوی له نییه ئ��ه و ک��اره ده ک��ه ن تا ئێمه ش وه ک گه لی

کورد لێبوردنمان هه بێت هاوکاریان بین. ئه وه ی که ڕوونه مه به سته سیاسیه که یه تی ب��ه ته نها و ب��ه س دی��اره ت��ورک و ف��ارس دوژمنایه تیه کی دێرین و مێژوویی له گه ڵ هه موو به هه یه ک��ورددا و گه لی خ��اک

شێوه یه ک به هه موو ئ��ه وان پارچه کانیه وه ، نیشتمانی خیانه تی و دزی و دووبه ره کی به کارده هێین کورد میلله تی به به رامبه ر ئیتر چ ئایا له الیه ن خودی خۆیان بێت یان روونه ئه وه ی بێت، به کورد شه ڕی کورد ده ستدرێژییه ی ئه م هه ریم سه رۆکی المان ت��ورک و ف��ارس ب��ێ پ��اس��او ده زان��ێ��ت هێزی دوو هه ر ن��اوه وه ی هاتنه له به رامبه ر په که که . و پ��ژاک گ��ه ری��ای ک��وردی شۆڕشگێر ئه وان پێیوانیه هه رێم سه رۆکی بن و بۆ مه به ستی ئازادی خاک و گه لی کورد هه وڵ بده ن ئه و پێیوانییه ئه و جۆره له سودمه ند کورد گه لی سیاسی تاکتیکی باکوری له مافه کان داهاتوودا له بکات کوردستان و رۆژهه اڵت ده سته به ر بکات.

ب��اوه ڕی ب��ه دانیشتن و س��ه رۆک��ی ه��ه رێ��م دیالۆک هه یه له گه ڵ حکومه تی تورکی ئه وانیش ده پ��رس��ی��ن ئێمه ب��اش��ه ئ��ێ��ران��ی و س��ه رده م��ی ش��اخ ب��ۆ ش��ۆڕش��ی��ان ل��ه دژی حکوموتی سه دام کرد و کوردیان ماڵوێران کرد، بۆ ئه وه نده باوه ڕیان به دیالۆگ هه بو چه کیان دانه نا و له به رامبه ردا به گفتوگۆ

بڵێت ده یه وێت بکه ن، چاره سه ر کێشه کان له ب��وو ج��ی��اواز زوو عێراقی حکومه تی تورک و فارس یان ده یه وێت بڵێت ماڵوێرانی و ده ربه ده ری و کورد و کۆچره وی ئه نفال و کیمیاباران له ده رئه نجامی هه ڵه ی سیاسی ئه وانه وه نه بوو به سه ر گه لی کورددا هات.

هه موو باش ده زانین میلله تی کورد دۆستێکی په یدا خ��ۆی بۆ راستگۆی و روو ی��ه ک دیاری بۆ مافه کانی بتوانێت تا نه کردوه بکات و پشتگیری سیاسی و سه ربازی بۆ ده سته به ر بکات، به اڵم میلله تی کورد به م که هه یه تی که سیاسیه ی سه رکرده دوو ده کات تاڵه بانی جه الل و بارزانی مسعود دوژمن بۆ هاوکاریه یان ئه و جار گه لێک زیندوترین داوه ، ئه نجام ک��ورد دژی ل��ه نمونه بێده نگی هه ردوو سه رۆک کۆمار و سه رۆکی هه رێمه له هه مبه ر ده ستدرێژیان بۆ پاشان و گه ریا و کورد هاواڵتیانی سه ر خاکی کوردستان، سه ڕه رای ئه وه ش بوونی پ��ه ی��ون��دی ژێ��ر ب��ه ژێ��ری��ان ل��ه گ��ه ڵ ه��ه ردوو س��وپ��ای دوژم��ن وای ک��ردوه ک��ه هێزی نیشتمانی ئامانجی به هه رگیز ک��وردی

پارچه یی خاکی یه ک نه گات که خۆی کورد و گه لی کوردستان ده کات.

بێده نگیه ی سه رۆکی هه رێم له هه مبه ر ئه و که به کورد و خاک و هاواڵتیانی سیڤیلی ه��ه رێ��م��ی ک��وردس��ت��ان ده ک��رێ��ت ل��ه الی��ه ن سوپای سه ربازی تورک و فارس شایه نی ئه وه یه له الیه ن گه لی کوردستانه وه داوای لێپرسینه وه ی یاسایی لێبکرێت و رووبه ڕوی ی��اس��ا ب��ک��رێ��ت��ه وه ل��ه ه��ه م��ب��ه ر ئ��ه و ه��ه م��وو ده ستدرێژیانه ی که ده کرێته سه ریان و ماڵ و سنوری هه رێمی کوردستان، به پێی یاسا و ده ستور سه رۆکی هه رێم به رپرسی سوپایه له هه رێمی کوردستان مافی جوڵه پێکردنی هه رێمی ناوچه یه کی هه ر بۆ هه یه هێزی کوردستان مه ترسی هه بێت له الیه ن دوژمنه وه یان هێرش بکرێته سه ری، سه ره ڕای ئه وه ش سه رۆکی هه رێم به رپرسی یه که می ئاسایش و سه قامگیری سیاسی له ئه ستۆیه و ده بێت هاواڵتیانی گیانی و خ��اک و سنور و کوردستان له هه ر ده ستدریژییه ک بپارێزیت سه ر بۆ ئارامی و ئاشتی ده سته به ری و خاک و گیانی هاواڵتیان بکات له کای

هه ر سه رپێچیه کدا پێویسته رووبه ڕوی یاسا بکرێته وه ئێمه ئێستا له سه رۆکی هه رێم له یاسا ده پرسین ئایا ئه و مه ترسیه بوونی نییه ؟ ئایا سه رۆکی هه رێم به پێی یاسا و ده ستور که موکورتی نییه ؟ ئایا خاک و گیان و له کوردستان هه رێمی هاواڵتیانی ماڵی مه ترسیدا نییه ؟..... هیوادارین یاسایه ک که ب��ک��ات داوا ک��ات ب��ه زوت��ری��ن هه بێت له گه ڵ لێپرسینه وه ی ه��ه رێ��م س��ه رۆک��ی کوردستان خه ڵکی و په رله مان و بکرێت واز له و لێپرسینه وه یه نه هێنین تا سه رۆکی نیشان خۆی ت��ه واوه ت��ی هه ڵوێستی هه رێم

ده دات.

[email protected]

و کۆلێژ و زان��ک��ۆ باسى ه��ه ر بێگومان په یمانگایه ک بکرێت ئه وه به بیرى مرۆڤدا دێت که ئه م شوێنانه پێگه ى سه ره کین بۆ زانست و زانیارى و پێگه یاندنى که سایه تى شیاو بۆ کۆمه ڵگه ، چۆنیه تى به ڕێوه بردنى له ده ب��ێ��ت حکومه ت ده زگ��اک��ان��ى و دام زانکۆ پێگه ندراوه کانى که سه ئه ستۆى

مه عریفه ب��اوک��ردن��ه وه ى ه��ه روه ه��ا بێت. پێویستى کۆمه ڵگه که ئ��ه وه ى کلتور و زانکۆ ئه ستۆى ده که وێته دووب��اره پێیه تى زانکۆکانى ئایا ب��ه اڵم په یمانگاکان، و پێوه ره کانى به تاچه ند کوردستان هه رێمى ئه خاقییه کان پ��ێ��وه ره و ب��وون زان��س��ت��ی ئه رکه ى ئه و توانیویانه ئایا ک��ارده ک��ه ن؟ له سه ر شانیانه وه کو خۆى بیگه یه نن؟ ئایا پێوه رى محسوبیه ت )خزم خزمێنه ( تاکه ى ک��ارى پ��ێ��ده ک��رێ��ت ل��ه ن��او زان��ک��ۆک��ان��دا؟ لێره دا ته نها له سه ر )کۆلێژى قسه کردنمان زان��س��ت��ه رام��ی��ارى و ک��ۆم��ه اڵی��ت��ی��ه ک��ان(ى چه مچه ماڵ کورت ده بێته وه ، ئه ویش له به ر خزمێنه ى خزم و نادادپه روه رییه ئه و زۆرى ئ��ه وه ى که له به ر ه��ه روه ه��ا بینیم، ل��ه وێ��دا ب��ووم، کۆلێژه ئ��ه م خ��وێ��ن��دک��ارى خۆیشم هه روه ها له الیه کى تره وه به هۆى ده ستخستنى ک��ه س��ای��ه ت��ى ح��زب��ی��ه وه ل��ه ک��اروب��ارى ئه م کۆلێژه له به رژه وه ندى چه ند خوێندکارێکى خوێندکاره کچه کانه وه به تایبه ت و حزبى که ه��ه رده م ئه مان ئیشیان زووت��ر و باشتر که ک��وڕه ک��ان، خ��وێ��ن��دک��اره ل��ه ده ڕوات کوڕى چه ندان ک��اره ئه م ده ستى قوربانى

گرتۆته وه کراون به قوربانى چه ند کچێک ئه فزه لیه تى کچه کانیان دراوه به سه ردا که

دوباره خۆم یه کێک بووم له وان. ی��اس��اى پێدانى م��ۆڵ��ه ت��دا بۆ ل��ه ه��ه روه ه��ا ته علیماتى به پێى ئ��ه گ��ه ر خ��وێ��ن��دک��اران ته نها ئ��ه وا بێت ب��ااڵ خوێندنى وه زاره ت��ى خوێندکارانه ى به و بدرێت مۆڵه ت ده بێت دوای��ى کۆچى نزیکه کانیان که سه ک��ه ده که ن وه کو دایک و باوک و ئه ندامانى کۆلێژى له بنه مایه ئ��ه م ب��ه اڵم خ��ێ��زان، بۆ پێناکرێت ک��ارى زانسته رامیارییه کان که سه یان حزبین که خوێندکارانه ى ئه و یان ل��ێ��ده ک��ه ن، پشتیان پ��اڵ حزبییه کان مامۆستاکان به هۆى خزم بوون و یان به هۆى ئه وه ى که خۆشه ویستى کچ بۆ الى خۆى

ڕابکێشێت ئه وان مۆڵه تیان بۆ وه رده گرن. له هه مانکاتدا ئه گه ر بێت و کوڕێک بچێت بۆ داواى مۆڵه ت ئه وا ئه و کات ده ڵێن له هاتوو ئه گه ر ته نها وه زاره ت��دا ته علیماتى هه یه . مۆڵه ت بمرێت نزیکه کانت که سه ئا ئه مه یه دادپه روه رى؟ که مامۆستاکانى خۆیان تێیکه وتوون؟ زانسته رامیارییه کان له هه موو وانه کاندا باس باسى دادپه روه رى و

ئازادى و دیموکراسى و یه کسانى و...هتد که ئه مانه ته نها قسه ن و خۆیشیان باوه ڕیان ده ره وه ى له ب��ه اڵم ده ک��ه ن باسى نیه ، پێ ناکات. لێ پ��ه ی��ڕه وه ى م��ح��ازه ره دا هۆڵى ب��ۆی��ه ئ��ه م ک��ۆل��ێ��ژه ب��ه ت��ه واوه ت��ى خه رقى ده بێت کارکردنى بنه ماکانى و گه نده ڵى ه��ه رده م مامۆستایانى مه حسوبیه ت. به گوێى ئێمه یان به چه مکه زۆر گرنگه کان ته نیوه که چى هه ر خۆیانن له خوایان ده وێت لێیان که کچێک قسه یان له گه ڵ بکات بده نێ ئه فزه ڵیه تى ئه مانیش بێته وه نزیک ئه و تواناى بدرێته ئه وه ى که گوێ به بێ مامه ڵه کردنیان وات��ا چ��ه ن��ده ، که که سه ل��ه گ��ه ڵ خ��وێ��ن��دک��اران��دا ب��ه پ��ێ��ى پ��ێ��وه رى به ڵکو نیه ، خوێندکاران تواناى و یاسایى به پێى ئه و بنه مایه یه که که سایه تى حزب له ده ره وه پێیان راده گه یانن؟ کوا زانستبوون خوێندکاران کردنى سه یر یه ک وه ک��و و

به یه کسانى؟ ئایا وه زیرى خوێندنى بااڵ کوا چاودێرى و پێوه رى زانستى بوونى زانکۆ و کۆلێژه کانت؟ گاڵته یان حزبیه کان خوێندکاره ته نانه ت مامۆستایه ک چه ند محازه ره ى و به قسه

وه رقه ى تاقیکردنه وه کانیشدا له کاتى دێت که ده ک��ه ن مامۆستاکان ته سلیمى سپى ئه مه خ��ۆى بۆ خ��ۆى بێ رێ��زى و حساب که چى مامۆستایانه ئ��ه و ب��ۆ ن��ه ک��ردن��ه ئه وه نده یان دوو وه رگرتنیشدا نمره له کاتى ده کرێت به ڕێز وه زی��رى ئایا داده نرێت. بۆ خوێندکارێک ته نها له به ر مه حسوبیه ت و زانکۆ مامۆستاى بۆ حیساب کچبوونى مامۆستا ده ره وه له خ��ۆت ئایا ن��ه ک��ات؟ تکایه بۆیه بینیوه ؟ وه ه��ات شتى ب��ووى سه پاندنى گ��ه ن��ده ڵ��ى نه هێشتنى له پێناو به سه رماندا الوازه ک��ان که سه ئه فزه لیه تى ل��ه چ��وار س��اڵ��ى راب��ردوودا ئ��اوڕێ��ک له و زانسته رامیارى کۆلێژى خوێندکارانى کۆمه اڵیه تیه کان بده ره وه . له و بێ دادییه ى

که بوونى هه یه تیادا ئاگاداربه . هه روه ها له بابه تى لێکۆڵینه وه ى ده رچووندا، خوێندکار که له وه دایه وان��ه ئه م گرنگى ده بێت بتوانێت لێکۆڵینه وه یه ک بکات که تیادا دید و ئه فکارى نوێ پێشنیار بکات بۆ ئه وه ى ئه و کێشه ى که قسه ى له سه ر ده کات دروست و راست زانیارى به پڕبێت سک له سه ر قسه جێگه ى که ئ��ه وه ى ن��وێ، و

کردن بێت ئه وه یه که مامۆستایانى به ڕێزى رێژه ى زۆرترین وان��ه دا له م کۆلێژه که مان گه نده ڵى و گه نده ڵیان له به رژه وه ندنى چه ند ته واوکردنى وه ک ک��رد خوێندکارێک له ته نانه ت بۆ خوێندکاران لێکۆڵینه وه که دواهه مین رۆژ که وه ک دوا مۆڵه ت دانرا ئه وه ى که سه رجه م خوێندکاره کان بۆ بوو لێکۆڵینه وه کانیان پێشکه شى کۆلێژ بکه ن، به اڵم چه ند خوێندکار دواى )24( کاتژمێر ته سلیمى لێکۆڵینه وه یان ماوه یه ئه و دواى به بێ وه رگیرا لێیان که چى کرد کۆلێژ مامۆستایانى ئافه رین کێشه یه ک. هیچ کۆلێژى زانسته رامیارى و کۆمه اڵتییه کان

بۆ خۆتان و داپه روه ریتان؟ بۆ س��ه روه رى گ��ه ڕان��ه وه ى له پێناو ب��ۆی��ه پێناو ل��ه و په یمانگاکان و زان��ک��ۆک��ان نه بوونى زیاترى خوێندکاران و بۆ گیرۆده که نادادپه روه رییه ى ئه و کردنى دژایه تى به رامبه ریان ده کرێت ویستمان ته نها له ناخى کۆلێژه ئ��ه م گه نده ڵییه کانى خ��ۆم��ان��دا

نه هێڵینه وه ، به ڵکو ده ریبڕین.

راب��ردوو بۆ ل��ه دوو س��اڵ��ى ئ��ه وه ى دواى په رله مانى ل��ه ئۆپۆزسیۆن یه که مجار کوردستان دروست بوو، که ئه مه ش بووه هۆى ئه وه ى که له و دوو ساڵه به شێوه یه کى ب��ودج��ه ى راب��ردوو س��ااڵن��ى ل��ه شه فافتر کوردستان له په رله مان گفتوگۆى له سه ر بێ و ناعه داله تى و گه نده ڵى و بکرێت پانى به ئاشکرا له بودجه که دا ده رکه وت. تاراده یه کى هاواڵتیانیش و راگ��ه ی��ان��دن ب��اش ل��ه وه ئ��اگ��ادار ب��وون��ه وه که بودجه ى

کوردستان چۆن خه رج ده کرێت. ئێستا با باسى موچه ى ئه و )25( هه زار ئه مساڵ بڕیاره که بکه ین فه رمانبه ره رابردوو ده ست له مانگى دابمه زرێن، که به دابه شکردنى فۆرمى دامه زراندن کرا و ناوى هه ندێکیان رابردوو له دوو هه فته ى ئاشکرا کرا، بێگومان ئه مانه له بودجه ى ئه مساڵ پاره یان بۆ ته رخان کراوه ، ئێستا ئێستاش تاکو تێپه ڕى و وا مانگى )8( ئه و فه رمانبه رانه به ته واوى دانه مه زراون.

ب��ه گ��وێ��ره ى ی��اس��ا ه��ه ر ف��ه رم��ان��ب��ه رێ��ک دامه زراندنیشى وزارى فه رمانى ئه گه ر بۆ نه بێت موچه ى به کار ده ست ده رچ��وو رێکه وته ى ل��ه و وات��ه ناکرێت، ه��ه ژم��ار

ده ست وه زاره ت��ه ک��ان و فه رمانگه له که به کار ده بێت، له و رێکه وته وه زاره تى دارایى

موچه که ى بۆ سه رفده کات. چونکه وه ربگرین، )8( موچه ى ئه گه ر به قسه ى هێشتا هه شته مانگى ئێستا حکومه ت هیج فه رمانبه ریک دانه مه زراوه ، موچه ى ئه و هه شت مانگه شى له بودجه دا بۆ ته رخانکراوه و الى حکومه ته ، بێگومان دامه زرابێت فه رمانبه رێکیش هه ر ئه گه ر ئه وا به واسیته بووه و نایاسایى یه ، وه ک ئه وه ى کاتێک له کاتى خۆپیشاندانه کان بڕیاردرا فه رمانى دامه زراندنى هه موو ئه و سه ره تاى له که هه ڵبوه شێته وه که سانه ساڵى )2011( دامه زراون، ده رکه وت که نزیکى )2000( که س ده بوون. ئه و )25( دابمه زرێن بڕیاره فه رمانبه ره ى که هه زار ئه گه ر هه موویان ده رچووى کۆلێژ بن، واته دابمه زرێن، )به کالۆریۆس( بڕوانامه ى به هه ریه کێکیان ب��ن��ه ڕه ت��ى م��وچ��ه ى ئ��ه وا له ئه وه ى سه ربارى دیناره ، )296000(هه ر وه زاره ت و دام و ده زگایه ک هه ندێک ده رماڵه ى له گه ڵدایه به گوێره ى وه زاره ت و ده کاته موچه که ى ک��ه فه رمانگه که ، ئه مه ره نگه دینار. )500000( نزیکى له وه زاره تێک بۆ وه زاره تێکى دیکه و به زیاد و که م وه زیفه که و شوێن گوێره ى گشتى به شێوه یه کى ئێمه ب��ه اڵم بکات، ئه و بڕه وه رده گرین تاکو بزانین له ماوه ى بۆ خه زێنه ى پاره ئه و )8( مانگه چه ند حکومه ت ده گه ڕێته وه ، یاخود ره نگه بڵێین خ��اوه ن و زانکۆ ده رچ��ووى خۆ هه مووى بڕوانامه نییه ، ئه وا له م حاڵه ته ش حکومه ت توشى ره خنه یه کى دیکه ده بیته وه ، ئه ویش ئه وه یه که رێژه یه کى زۆرى ده رچوى زانکۆ هه ن که دانه مه زراون و حکومه تیش ده ڵى هه بێت )به کالۆریۆس( بڕوانامه ى هه تا

بڕوانامه کانى دیکه دانامه زرێنین. به مشیوه یه موچه ى )25( هه زار فه رمانبه ر که ته نها موچه ى بنه ڕه تیان )296000( دینار بێت، موچه ى یه ک مانگ ده کاته

موچه ى و دینار )7.400.000.000(بنه ڕه تى هه شت مانگى ئه و )25( هه زار فه رمانبه ره ده کاته )59.200.000.000( دینار، ئه گه ر ده رماڵه که شى بخرێته سه ر وه ک وتمان به شێوه یه ک وه رى بگرین که موچه ى هه ر فه رمانبه رێک )500.000( مانگ یه ک موچه ى ئ��ه وا بێت، دینار دینار )12.500.000.000( ده ک��ات��ه و م��وچ��ه ى ه��ه ش��ت م��ان��گ ده ک��ات��ه )100.000.000.000( دینار و پێویسته حیسابى ل��ه روون ب��ه ش��ێ��وه ی��ه ک��ى ئ��ه م��ه له الیه ن )2011( ساڵى بودجه ى کۆتایى په رله مانى و بگه ڕێندرێته وه حکومه ت بۆ ب��ه دواداچ��ون��ى ب��ه وردى کوردستانیش

بکات. رێ��ژه ى دام��ه زران��دن ل��ه س��اڵ��ى )2010( ن��ه ب��وو، ب��ه ڵ��ک��و ب��ڕی��ار وه ک ئ��ه م��س��اڵ فه رمانبه ر )10.000( ته نها ک��ه درا دابمه زرێت، له بودجه پاره ى بۆ ته رخانکرا. به هه مان شێوه دامه زراندنیان که وته دواى له پێشه وه وه ک ئه گه ر هه شت، مانگى فه رمانبه رێک ه��ه ر ب��ۆ ک��رد ب��اس��م��ان موچه ى وه ربگرین، دینار )500.000(یه ک بۆ فه رمانبه ره )10.000( ئ��ه و )5.000.000.000( ده ک��ات��ه م��ان��گ مانگه که هه شت هه ر موچه ى و دینار

ده کاته )40.000.000.000( دینار. گه نده ڵى ه��ه م��وو ئ��ه و ئ��ه گ��ه ر بێگومان و حکومه ت ده زگاکانى و دام و ح��زب دابه شکردنى له نادادبه روه رى و به رپرسان پاره و ناڕۆشنى له چۆنیه تى خه رج کردنى ئه و بودجه زه به الحه ى کوردستان له پرۆژه و ف��رت ده ی��ان و وه ه��م��ى کۆمپانیاى و فێڵى دیکه ى حزبه کان بۆ چه واشه کردنى خ��ه ڵ��ک و ب��ى ده س��ه اڵت��ى ح��ک��وم��ه ت په رله مان کارانه بوونى و حزب به رامبه ر نه بوایه و ئه و بودجه زۆره ى کوردستان به شێوه یه کى عادیانه دابه ش بکرابایه ، ئه وا بار و گوزه رانى خه ڵکى کوردستان ده چوه

ئه وپه ڕى خۆشگوزه رانى.

له سه رنیه ، خۆ تاجێکم ئه گه ر باکم چیه به ده سته وه یه پیرۆزم و پاک پێنوسێکى

له هیچ ده سه اڵتێک ناترسێت. )ڤۆلتێر( ده مانچه کلکه پ��ه الم��اردراو ب��وو ک��ێ ک��رای��ه پ��ی��رۆزب��ای��ى ج��ه ژن��ى، ک��ێ ب��وو سوکایه تى رووب��ه ڕوى ک��راو که له پچه دزێ��ک، )جاسوسێک، ئ��ازارک��رای��ه وه ، و هیچ ته قه که رێک...هتد( تیرۆرستێک، بوون، رۆژنامه نوس دوو به ڵکو کامیان، ئه مانه به سه بۆ ئه و شاهیدیه ى ده سه اڵت وه ک ده ستپێشخه ریه ک ده یخه نه به رده ست واڵتان که بوونى دیموکراتى و باسکردنى

درۆیه کى به رده وامه . ئ��ێ��وه ده ت��وان��ن ت��ه ق��ه ڵ ل��ه شلیفى پ��اره و سامانى ئه م میلله ت و واڵته بده ن و که س ناتوانن ب��ه اڵم م��اوه ی��ه ک، بۆ نه تانبینێ ته قه ڵی و بکه ن بریندار رۆژنامه نوسان جه سته یان بشارێته وه ، ئێوه ده توانن که له پچه و چه ته کانى ج��ه رده و دز ده ستى بکه نه ئه م واڵته ، به اڵم ناتوانن له جێى کاتژمێرى بکه نه نادیموکراتى که له پچه ى ده ستیان ده ستى رۆژنامه نوسێک و ئاساییش بێت، ره مه زاندا جه ژنى له پێش ده تانتوانى ئێوه و ل��ێ��دان ب��ۆ که سێک ن��اردن��ى له جیاتى

سوکایه تى کردن به رۆژنامه نوس )ئاسۆس به وکه سه دا نامه یه کتان ده ک��را ه��ه ردى(، ب��ن��اردای��ه و پ��ی��رۆزب��ای��ت��ان ب��ن��اردای��ه و ده ستپێشخه ریتان بکردایه ، به اڵم له مه شیان بینیمان، نه بوون و هه موومان سه رکه وتوو چ��اوه ڕێ ده ک��را س��ه ردان��ى ده زگ��اک��ان��ى میدیا ئه هلیه کان بکه ن و له بارى ئه منیان له سبه ى تاکو به خه میانه وه بن، و بپرسن بۆتان که بده ن ئه وه رووداوێکدا گه واهى ده تانه وێت دیموکراتى بچه سپێت، به اڵم به و هێز و چه کداره زه به الحه وه ئه وه ى کرا به ئاستى له سه ر که گۆڤارێک ئۆفیسى ناوخۆیى و ده ره وه ئیعتیبارى تایبه تى هه یه ، سه ره ڕاى ئه وه ی سوکایه تیتان به که سێک به سه ر هه یه مافى سێ له کاتێکدا کرد ئێوه و واڵته که وه ، ئه ویش )هاواڵتى بوون، ئه ویش زانکۆ، رۆژنامه نوس( مامۆستاى

میره ى سه رنوسه ر بوو.ب��ه رده وام ده س��ه اڵت بیرکردنه وه ى گرفتى پێش ده سه اڵتى ئه زمونى له سود ئه وه یه خۆى و ئێستاى ناوخۆ و ده ره وه وه رناگرێت، ئه م ه��اوک��ارى خه ڵکى ش��ۆڕش��ى ک��رد و و که رامه ت تاپاراستنى کرد ده سه اڵته ى به اڵم بێت، پارێزراو ئینسانه کانى زمانى ب��ه داخ��ه وه ه��ه ن��وک��ه ده س��ه اڵت ک��ار بۆ پاراستنى خۆى و کورسى و پاره ى بلۆک کراو و مانه وه ى ده کات، جیاواز له مانه ش به رهه مهێناوه ناته ندروسته ى مامه ڵه ئه و ک��ه ده ب��ی��ن��ى، ب��ه درێ��ژای��ى ئ��ه م س��ااڵن��ه ى و سیاسى شانۆى ته ختى له سه ر دوای��ى گۆڕه پانى کوردستان ئه وه بووه پێشکه شى سه ره تاییترین که کردوه ، هاونیشتمانیانى تاکه کانیه تى ب��ی��روڕاى ده رب��ڕی��ن��ى م��اف

نه یتوانیوه هه زمى بکات. بۆیه ده بوو ئه و که س و گروپه مافیایه ى هه یه پێش ئه وه ى بگه نه شوێنى ئامانجه کانیان، دابگرن کۆڵه که یان ئه وانه نه درێت رێگه به رپرس ئ��اره زوى ئاوڕشێنى به ده س��ت و پێویسته له ئێستادا بکه ن، حزبه کانیان و میدیاکارانى ده ره وه ى ده سه اڵتى یه کێتى و

بڕیارى به رنامه که یاندا و کار له پارتى داخستنى ده روازه کان بدرێت و ئه مان پێیدا تێپه ڕێن، له به ر ئه وه ى ده توانین بڵێین ئێستا و حاکم نه خوێنده وار له که سانى به شێک

حوکمى واڵت ده که ن. له م قۆناغه دا چاوه ڕێ ده کرا حکومه ته داب��ه ش��ک��راوه ک��ه ى ی��ه ک��ێ��ت��ى و پ��ارت��ى، ب��ڕی��ارێ��ک��ی��ان ده رب��ک��ردای��ه و پ��رۆژه ى به تایبه تى که سێک هه ر هه بوایه ئه وه یان مه له فێکى بتوانێت، رۆژن��ام��ه ن��وس��ێ��ک گه نده ڵى له هه ر وه زاره ت و داموده زگایه ک بخاته سه ر په ڕه ى گۆڤار و رۆژنامه که ى، ئه وا خه اڵتمان ناوێت، به ڵکو به گرنگیه وه ده سه اڵت به ڵێنى رووبه ڕوبونه وه ى ئه و که س و الیه نه ى بدایه که خاوه نى ئه و مه له فه یه بگرتایه ، رۆژن��ام��ه وان��ه ک��ه ل��ه رێ��زت��ان و ئێوه ئه مانه له فه رهه نگ و پرۆژه وه لێ سیاسیه کانتان جێى نابێته وه و هه ر خۆتان ئ��ه و ک��رده وه ناشرین و ئ��اگ��ادارى هه موو نایاسایى و نادیموکراتیه ن که له م هه رێمى

سێ پارێزگایه دا ده گوزه رێت. ناڵێم پێویسته ، به ڵکو هه موان وه ک ئه مر ه��اوار ده ک��ه ی��ن و ده بێت ده س��ه اڵت خۆى ئه وه ى له به ر نه شارێته وه ، راستیه کان له که مه ته وقیته که ى و کات خۆشاردنه وه له هه ر کوێ ئاریشه کانى چاره سه رکردنى بن یه خه تان ده گرێت و له ده رگاتان ده دات، وه ک رووداوه ک��ه ى ئاسۆس چۆن ده رگاى کرده وه له سه ر ئه و که سانه ى ده یانویست له خه ڵکى بده ن و دواتر له پشت ده سه اڵته وه و له ژووره تاریکه کاندا خۆیان حه شار بده ن، به یانییه کى کازیوه ى تیشکى زوو ب��ه اڵم راس��ت��ی��ه ک��ان ه��ات��ه س��ه رت��ان و خ��ه ب��ه رى

کرده نه وه له و کاره نه شیاوه تان. ب��ۆی��ه ده ڵ��ێ��ی��ن ل��ه واڵت��ێ��ک��دا خ��ۆت به بزانى، دیموکراتى به رهه مهێنانى خ��اوه ن رۆژنامه نوسێک له سه رى ته قه ڵ )32(که له پچه کراوى به دیکه ئه وى و بده یت و ئه مانه بکه یت، میرى بنکه ى راپێچى

دیموکراتیه که تان یه کده گرنه وه ؟

پارێزه ر کارزان عمر

رێبین عه بدولڕه حمان

ئاراس عوسمانفه رمان عه زیز شه ریف

گۆشه‌یه‌کی‌تایبه‌ته‌،‌هه‌فتانه‌‌ئه‌حالم‌مه‌نسور‌ده‌ینوسێت

72 ساڵی دووه م ژماره

2711 /6/21 - 2011 /9/12 دووشه ممه

18

تیۆری

رش و باڵوبوونی می جیهانی و په که ڕی یه دوای شه ده ستێوه ردانی ئه نجامی له و عوسمانی ده وڵه تی س��ه روی له و ش��ه ڕ ب��راوه ی و هاوپه یمان واڵتانی سه ر به کوردستان به ریتانیا، واڵت��ی هه موشیان ش تی ئێران، تورکیا، عێراق و سوریا دابه وڵه چوار ده و نوێ شێوازێکی ڕوی روبه کوردان شێوه و کرا. به . وه بوونه داگیرکاری و اڵت سه ده و ت وڵه ده یری سه مۆدێرنیته ی نه ته وه یه . � ده وڵه ت سیستمی ش ئه وه له ن��وێ ش��ێ��وازێ��ک��ی وه ک س��ه رم��ای��ه داری )16 ( سه ده کانی له پاوانخوازی و هه ژمونگه رایی و )17( له ئه وروپا سه ری هه ڵدا و بیرۆکه ی ده وڵه ت کێشه کانی بۆ رێگاچاره یه ک وه ک نه ته وه ی �اڵت ده س��ه به پ��ه ره دان بۆ راستیدا له و کۆمه ڵگا نه ته وه په رستی پێشخست. خۆی هه ژمونگه رایی و و داگ��ی��رک��اری ئ��اژاوه ، و ش��ه ڕ و س��ه ن��د پ��ه ره ی ئاستی به رزترین گه یشته گ��ه الن، نکۆڵیکردنی کانی کوردستان ی که بتوانین روداوه وه خۆی. بۆ ئه و ناوچه که شرۆڤه بکه ین، ده بێ ئه و سیستمه نوێیه ی کاریگه ریه کانی و نه ته وه � ده وڵه ت واته ده سه اڵت له کاتێک بکه ینه وه . ش��ی کۆمه ڵگا س��ه ر ل��ه راستیه مان ئه و ده بینه وه ، ورد ده وڵه ت بابه تی سه ر له ت وڵه ده رابردوو، کانی ده سه که وێ که رده ده بۆ ده ره وی کۆمه ڵگا و ته نانه ت له سه روی کۆمه ڵگایه خۆی به سه ر اڵتی ده سه ترسناک شێوه یه کی و به کۆمه ڵگا ده سه پێنێت. له نێوان کۆمه ڵگا و ده وڵه تدا کۆمه ڵگا ده س��ت��ێ��وه ردان��ی ده وڵ��ه ت ه��ه ی��ه . س��ن��ور پیرۆزی و ده سه اڵته خاوه ن که مینه یه ک ناکات. نێوان سنوری تدا وڵه ده نوێی شێوازی له . پێدراوه ده وڵه ت ده بێته وه . کۆمه ڵگا که مڕه نگ و ده سه اڵت خۆی فراوانتر و گشتگیرتر ده کات بۆ یه که مینجار ب��ه ش��داری )ب��ورژوا( میانه چینی و م��ێ��ژودا ل��ه دوو ت وڵ��ه ده ی وه فراوانبوونه و ئه ب��ێ. ده اڵت س��ه ده هۆکاری هه یه . له الیه ک ژماره ی ئه و مرۆڤانه ی له خ��ۆی ئ��ه وه ش ده ب��ن، زۆرت��ر ده چه وسێنه وه که زگا ده زیادبوونی و برۆکراسی وات��ای به خۆیدا هه ر دژی له تر الیه کی له ئیدارییه . ناوه ندی و و ربازی هێزی سه ل رگری گه هۆشیاری و به جۆره پێک جیاواز و گه وره ئه منی و پۆلیسی ناوه ندی که شێکی )میانه ( ب��ورژوا چینی به شداری دێن. وات��ای به اڵت، ده س��ه له کۆمه ڵگایه هه ڵقواڵوی ناچاری بۆیه و ته وڵه ده بوونی وره گه و فراوانبوون و بخات رێک کۆمه ڵگا ناو له خۆی تا ده کات هه ر ده سته واژه ی بکاته وه . نوێ ئۆرگانی و ده زگا اڵتداریش ده سه و اڵت ده سه له به شێکه هاواڵتیه ک

هاواڵتیه له و راستیه وه سه رچاوه ده گرێت. رێگای ل��ه کۆمه ڵگا و ده وڵ��ه ت اڵوبوونی تێکه ئایین گه رایی، میللی وه ک ده سته واژه گه لێکی گه رایی، زانست و گ��ه رای��ی جنسیه ت گ��ه رای��ی، راکێش نه ته وه � ده وڵه ت سیستمی به ره و کۆمه ڵگا کێشه کانی چاره سه ری جیاتی له سیستم ده کات. ده ک��ات. داپۆشیان و ده نێته وه سه ریان کۆمه ڵگا، له ده وروب��ه ر واڵت��ان��ی ب��ه رام��ب��ه ر ل��ه و ده ره وه ل��ه دوژمنایه تی ش شێوه یه به و به رگریدایه ، سه نگه ری ی زۆری دام هۆی جۆراوجۆری و ژماره . به وه نێته ده به شه کانی هه موو ش��اراوه ، و ئاشکرا ده زگ��ای و سیستمه وه الیه ن له خوار، بۆ سه ره وه له کۆمه ڵگا ئه ودا ده سه اڵتی ده ره وه ی له که س ده کرێن، داگیر بێ پاراستن و بێ هێز نامێنێته وه . به و پێیه کۆمه ڵگا ده کات. پێوانه کانی ره وشت و سیاسه ت که بناغه و بنه مای کۆمه ڵگایه ، بێ هێز و بێ کاریگه ر ده کات. بازرگانی بۆ که ره سته یه ک و ک��اال ده بێته ژن کۆمه ڵگا و داده ب��ڕێ یه ک له مرۆڤه کان کردن ڕوی بات. سروشت و ژینگه روبه ناوچوون ده و له ره به ده وڵ��ه ت سیستمی ده ک��ات. ل��ه ن��اوچ��وون مه ترسی سه رده سته ن��ه ت��ه وه ی اڵت��ی ده س��ه مۆدێلی نه ته وه �و ئه تنیک ه��ه م��وو پێیه ب��ه و واڵت��دا. س��ه ر ب��ه ده ژی��ن، واڵت��ه ئه و سنوری له که تر نه ته وه کانی نه ته وه ی له ده بێ و ده بنه وه له ناوچوون مه حکومی دروستبوونی مانای بتوێنه وه . ئه وه ش به سه رده ستدا

نه ته وه په رستی و فاشیزمه .سیستمی ده وڵه ت � نه ته وه ی فارس )ئێران(، تورک دروشمی به سوریا( و )عێراق ب ره عه و )تورکیا( یه ک و زم��ان ی��ه ک واڵت، ی��ه ک ئ��ااڵ، ی��ه ک ژێر جیاوازی نه ته وه ی و پێکهاته هه موو نه ته وه ، کورد شێوه یه به و کرد. ئینکار خۆیان اڵتی ده سه داگیرکاری ترسناکی و نوێ شێوازێکی ڕوی روبه ئه و ل��ه گ��ه ڵ ه��ه ب��وو زۆری ج��ی��اوازی ک��ه ب��وی��ه وه به ساڵه ه��ه زاران درێژایی به که داگیرکاریانه ی ناسنامه سه رده مێکدا هیچ له سه پابوو. سه ریا و ن��ه ک��راب��وو پێشێل وه ه��ا ک��وردان ه��ه ب��وون��ی و دۆخێکی له نه کرابوو. پار و له ت واڵته که شیان دور مێژویه کی خاوه نی که کوردان چه شنه دا به م

ڵدا هه ریان سه ئازادیخوازین، و رخۆدان به درێژی و مافه ڕه واکانیان پێناو له بێ وچانیان تێکۆشانی و ساڵه ده یان که به رهه ڵستکاریه ئه و پێکرد. ده ست جینوسایدی و کۆمه ڵکوژی ده یان و درێژه ی هه یه له دوای خۆی هێشتوه ، وێڕای پاراستنی ناسنامه ی کورد، ئه و قه یرانه کۆمه اڵیه تی و سیاسی، ئابوری و � نه ته وه وه کلتوریانه ی که به هۆی سیستمی ده وڵه ت هاتونه ته ئاراوه ، به رجه سته کرده وه و هاوکات هانده ر و پاڵپشتی هێزه دیموکراته کانی گه النی هه رێمه که بووه که له پێناو ئازادی و عه داله تدا تێده کۆشن. بێ گومان تێکۆشانی گه لی فه له ستین و تێکۆشانی خه باتی ع��ه ره ب، گه لی دیموکراسی و ئ��ازادی النی ئێران و تورکیا و پێشکه وتن و ئازادیخوازی گه کاریگه ریان جیهان، سه رتاسه ری گۆڕانکاریه کانی له سه ر جموجوڵ و بزاوتی گه ل له ناوچه که هه بووه له کورد لی گه ی ئازادیخوازانه تێکۆشانی اڵم به هه یه . جیاوازی جێگه یه کی ئه وانه دا هه موو ناو دژی له ساڵه یان ده کورد ی ئازادیخوازانه بزاڤی به توندوتیژی زیاترین که تێده کۆشێت واڵتانه ئه و رێکخستنی پۆلیسی و سه ربازی و خراپترین گوشار نێوده وڵه تیدا بواری له و ده که ن په یڕه و سه رکوت و رجی لومه ڕای هه ره گرن. سه رده زۆرترین هاوکاری وه و داوه تێکۆشان به ی ره په ئازادی بزاڤی خت، سه هاوکات له قواڵییه وه کاریگه ری له گه النی ناوچه که ی گه الن که سه لماندوه راستیه ی ئه و و کردوه دژوارترین له رێکخستن خۆیان که ی و ویستیان له م ببه ن. به ڕێوه تێکۆشان ده توانن هه لومه رجدا و له کورد لی گه ئ��ازادی ی وه بزوتنه رۆڵی وه رووه بزوتنه وه ی که ئه مڕۆ رۆژهه اڵتی ناڤینی گرتۆته وه

کرێت. دی ده به ب��ه ه��ۆی داب��ه ش��ب��وون��ی ک��وردس��ت��ان ب��ه س��ه ر چ��وار نێونه ته وه یی کێشه یه کی ک��ورد کێشه ی واڵت��دا، ئه و ن��اوخ��ۆی کێشه ی وه ک نابێ و هه رێمیه و کورد کێشه ی له هه مانکاتدا بکرێت. سه یر واڵتانه له نادادپه روه ریه و دیموکراسی نه بوونی کێشه ی له سه ده یه ک تێپه ڕینی پاش ئه مڕۆ هه رێمه که دا. هه رێمه که له نه ته وه � ده وڵ��ه ت سیستمی ته مه نی چ��اره س��ه رک��ردن��ی ل��ه سیستمه ئ��ه و ن��اک��ارای��ی تێکۆشانی ئه نجامی له و کۆمه ڵگا کێشه کانی بێوچانی گه لی کورد و گه النی ناوچه که پێویستی خۆی زه روره تێکی وه ک سیستمه له و گۆڕانکاری ده سته به رکردنی بۆ ناوچه که گه النی ده سه پێنێت. ڕیون هێزه ری راپه روه ی نادادپه وه کانیان و سڕینه مافه ده یانه وێت ئه مریکا سه رکێشی به ئیمپریالیسته کان به الی راپه ڕینه کان و بکه ن دۆخه که ده ستێوه ردانی ناتوانن ته قه الیانه و ئه و هه وڵ بشکێننه وه . خۆیاندا گه النی دیموکراسی تێکۆشانی بۆ سێبه ر به ببن گه النی دیموکراتیکی هزری دێت تا هه رێمه که . ناوچه و له سه روی هه موشیانه وه گه لی کورد په ره گه لی ئ��ازادی بزاڤی ده که وێت. پێش و ده ستێنێ کورد به بنه ماگرتنی ئیراده ی ئازاد و دیموکراتیکی ش و یه کسانی گه الن له سه ر بناغه ی ژیانی هاوبه کێشه کانی چ��اره س��ه ری پێناو ل��ه ن��اوچ��ه گ��ه الن گه لی کورد و هه رێمه که پرۆژه یه کی پێش خستووه . س��ه رچ��اوه ی وه ک ن��ه ت��ه وه � ده وڵ��ه ت عه قڵیه تی بونیادنانی ره تده کرێته وه و ده بینرێ قه یران و کێشه پێشنیاری دیموکراتیک و ئازاد کۆمه ڵگایه کی یه ک اڵتی ده سه سیستمی له جیاتی ده کات. نوێ پێکهاته ی و ن��ه ت��ه وه نکۆڵیکردنی ب��ه و ن��ه ت��ه وه ره گ��ه زی، نه ته وه یی، جیاوازییه کۆمه ڵگا، تری ده وڵه مه ندی وه کو ئه تنیکی و ئایینزایی و ئایینی له دادپ��ه روه ران��ه هاوسه نگییه کی و ده ک��ات سه یر نه ته وه پێکهاته ی ده ک��رێ ده خ��ات پێش نێوانیاندا نه ته وه ی وه ک کۆمه ڵگا جیاوازه کانی ره نگه و

دیموکراتیک پێناسه بکرێت.واڵت موڵکی نه ته وه ی سه رده ست نیه ، به ڵکو موڵکی جیاوازانه ی پێکهاته و نه ته وه ئه و هه موو هاوبه شی ک��ۆم��ه ڵ��گ��ای��ه ک��ه ل��ه س��ه ری ده ژی��ن. ن��ه ت��ه وه ی دیموکراتیک له واڵتێکی دیموکراتیکدا و له سه ر که دیموکراتیک بنچینه یی یاسایه کی بنه مای هه موو مافه کانی کۆمه ڵگا به ره نگ و پێکهاته ی کات، کۆماری دیموکراتیک نتی ده ره وه گه جیاوازه به که ده دات ه��ه وڵ سیستمه ئ��ه م ده نێت. بونیاد خ��ۆی. له خ��اوه ن��ی ب��ک��ات��ه ک��ۆم��ه ڵ��گ��ا ت��ه واوی ناسنامه و بوون و خۆیه خاوه نی گه ل سیتسمه دا نێوان په یوه ندی به ستراوه . خۆیه وه به مافه کانی و تاکه کان، تاک و کۆمه ڵگا، پێکهاته جیاوازه کانی ناو کۆمه ڵگا و کۆمه ڵگا و ژینگه رێک ده خرێت. خزمه تی گه ل له بنه ما ده گرێت و به رژه وه ندی تاک گه ل. به رژه وه ندی پێش ناخاته کۆمه ڵه یه ک یان بنه ما به ئه خالقیه کان پره نسیپه به ڕێوه بردندا له ده گرێت. به رهه مهێن و ئافرێنه ر و به کاربه ر. ئابوری به رێگه و ده خات پێش هاوبه ش یان کۆپه راتیڤ ست نادات. رده ست و بن-ده دروستبوونی چینی سه

چ��وار ه��ه ر ل��ه ک��ورد گ��ه ل��ی بنه ما ئ��ه م س��ه ر ل��ه

م له دات. ده ئازادی تێکۆشانی به ره په واڵت الی قۆناغه دا به هێزترین و به کاریگه رترین هێز بۆ هه موو ئازادیخوازی بزاڤی کوردستان، تری کانی پارچه کوردستان باکوری ئازادی ی وه بزوتنه ، کوردستانه گۆڕانکاری تورکیای له که هێزه یه ئه و خاوه نی بۆ ته نیا ئ��ازادی تێکۆشانی چونکه بخوڵقێنێ. گه لی کورد نیه ، به ڵکو گه النی دیکه ی تورکیاش نێوان یه کگرتنه ی و هاوپه یمانی ئه و ده گرێته وه . کورد و الی��ه ک له باکور له کوردییه کان هێزه سه روبه ری له تورکیا دیموکراسیخوازه کانی هێزه و الیه کی ل��ه ح��وزه ی��ران )12 ( ه��ه ڵ��ب��ژاردن��ه ک��ان��ی خۆبه ڕێوه به ری راگه یاندنی له هه مانکاتدا و تر دیموکراتیک خێراییه کی زیاد به دیموکراتیزه بوونی تورکیا دیموکراتیزه بوونی ده به خشێت. تورکیا ک��ورد، کێشه ی چ��اره س��ه ری ب��ن��اغ��ه ی س��ه ر ل��ه پێش ناوین اڵتی رۆژهه له دیموکراسی پرۆسه ی بنه ڕه تی چ��اره س��ه ری وات��ای ب��ه ش ئ��ه وه ده خ��ات. کوردستان. پارچه کانی هه موو له کورده کێشه ی چاره سه ر باکور له ک��ورد کێشه ی هه تا چونکه گه ره نتی پارچه یه ک هیچ ده ستکه وتی نه بێت، به رده م له سه ره کیه کوسپی تورکیا چونکه نیه . چاره سه ری کێشه ی کورد له هه موو پارچه کاندا. به رامبه ر له که به رهه ڵستکارییه ک��اردان��ه وه ئه و مافداره ئارادایه له کوردستان باشوری اڵتی سه ده باشور دیموکراتیزه کردنی بۆ پێویستیه ک وه ک و هه رێمه له و دیموکراسی کلتوری گه شه کردنی و ده بینرێت. له م قۆناغه دا که رۆژهه اڵتی ناوین به ره و باشوری بوونی دیموکراتیزه ڕوات، ده گۆڕانکاری عێراق گۆڕانکارییه کانی ده ت��وان��ێ ک��وردس��ت��ان کورد ئه گه ر بنه مایه ئه م سه ر له بکات. خێراتر هاوکار بن و شدار به عێراقدا کردنی دیموکراتیزه له له عێراقێکی دیموکراتیکدا ده ستکه وته کانی کورد

گه ره نتی ده کرێت. و النکه ک وه سااڵنێکه که کوردستان رۆژئاوای بزاڤی هاوکاری و کورده شۆڕشگێڕانی وێنی هه و کردوه کوردستان کانی پارچه موو هه له ئازادی راپه ڕینی پ��اش هه ستیاردایه . زۆ دۆخێکی ل��ه به ک��ورد ب��ه ع��س، رژێ��م��ی دژی س��وری��ا ل��ه گ��ه ل به شداریان گشتگیر و ب��ه رف��راوان زۆر شێوه یه کی داخوازیه کانیان و ویست و کرد سه رهه ڵدانانه له و و هێز یه کگرتویی و گه ل پێداگری روو. خسته هه لێکی کوردستان رۆژئاوای سیاسیه کانی الیه نه پارچه یه کورد له م کێشه ی چاره سه ری بۆ زێڕینی پارچه یه دا له م ئ��ازادی بزاڤی ئه گه ر ره خساندوه . سیاسه ته کانی داوی نه که وێته و بێت هۆشیار تر ده ره کییه کانی هێزه تورکیا و ئه مریکا و هه موو و یه کێتی ریزه کانیان بپارێزن و رۆڵی خۆیان له سه ر پێگه ی ده توانن بگێڕن، سوریا دیموکراتیزه کردنی

خۆیان به قبوڵ کردن بده ن.کوردستان اڵت��ی رۆژه��ه له ک��ورد ئ��ازادی بزاڤی گه لیش هۆشیاری ئاستی گۆڕانکاریه کاندا له سیاسیه کانی الیه نه و هێز ئه گه ر ده ستێنێت. په ره به ره یه کی و بێن پێک بتوانن پارچه یه له م کورد ش هاوبه ستراتیژییه کی و بکه ن دروست یه کگرتوو هێزه له گه ڵ ه��اوک��ات بکه ن. دی��ار تێکۆشان بۆ بکه ونه ئێران دیموکراتیکه کانی گه النی و ئازادی کردنی دیموکراتیزه له ده توانن وتووێژ. و دانوستان اڵتی ئێران رۆڵ بگێڕن و مافه کانی گه ل له رۆژهه

کوردستان بچه سپێنن.چ��وار ه��ه ر ل��ه ک��ورد گه لی ئ��ازادی تێکۆشانی که گه یشتووه ئاستێک به کوردستان پارچه ی دابنێ. ش هه رێمه که و یه ک سه ر له کاریگه ری سه رکوتکه ره کانی و داگ��ی��رک��ه ر هێزه ت��ه ن��ان��ه ت سه رکوتی مه رجێکی و هه ل هیچ کوردستانیش چونکه . ماوه نه بۆ کوردیان ئ��ازادی تێکۆشانی و عاتیفی یه کێتی و تێکۆشان ئاستی چیتر پارچه کانی سه رجه م له نه ته وه یی یه کێتی هه ستی رکوتکردنی بزاڤی ئازادی و تی سه رفه کوردستان ده

دیموکراسی کوردی بۆ نه هێشتۆته وه .له و گۆڕانکاریانه ی که ئه مڕۆ رۆژهه اڵتی ناڤینی گرتۆته وه کورد ناچاری یه کێتی نه ته وه یی ده کات. ئه گه ر یه کێتی نه ته وه یی کورد نه بێ له قۆناغێکی شداری ناتوانێت به کورد ریدا راگوزه و گرنگ ها وه پارچه یه ک بۆ هه ر بکات سیاسه تی هه رێمه که له هێرشه کانی س��ه ر ب��ه و بئافرێنێ ستاتۆیه ک خۆی و بێ ره ک��ی زاڵ ده و ر داگیرکه کانی هێزه سه رکوت و کۆمه ڵکوژی ئه گه رێکی ه��ه ر ل��ه

بپارێزێت.اڵتی ناویندا، له ئه گه ری دیموکراتیزاسیونی رۆژهه کورد وه ک چاکترین و به هێزترین هێزی ئازادی و دیموکراسی له رۆژهه اڵتی ناڤین ده که ونه مێژوه وه . دیموکراتیکی و ئ��ازاد گه لێکی وه ک ته نانه ت النی گه له زیاتر رۆڵی (دا 21 ( سه ده ی له ناوچه گۆڕینی ل��ه ده ب��ی��ن��ن ع��ه ره ب و ت��ورک ف��ارس،

ڕاستدا. اڵتی ناوه رۆژهه

قسه ى خۆڕایی

کورده واریدا باجى کۆمه ڵگه ى له قسه کردن قسه خۆى ئاره زوى به هه ریه که و نیه . له سه ر چیرۆکێک ئێمه نمونه یه کێ له بۆ ده کات. هه رله خۆیه وه یه که م خوێنه رى باڵوده کاته وه . 1- دزیوێتى بوختانێک به نوسه ره که ى ده کات.

و هى خۆى نیه 2- بۆیان نووسیوه 3- ده عوه تى سه رنوسه رى فاڵنه گۆڤارى کردوه ناشرینه - 5 جوانه - 4 باڵوکردوه ته وه . بۆى و چۆن داهێنان - 7 نوسه ر به نابێ ق��ه ت - 6- با چاوه ڕێى به رهه مى ترى بکه ین 8 واده بێ؟ -10 1 9که ى که رکوکى - 11 هیدایه ته ؟ بۆ سادقى هه ڵه ى یه ک و ه��ه زار چیرۆکنووس ده بێته پێدامه که ن. ف��وى - 12 تێدایه زم��ان��ه وان��ى ئه م ده ک��ات به سه ردا که ڵه گایه تیمان دوای��ى دوورن هه رهه موویان ده کرێن. خۆڕاییانه قسه نه ماوه وا باوى نوسینى -13 چیرۆکه که . له -15 14- السایى فاڵن چیرۆکنووس ده کاته وه که س و...هتد. کۆنه مۆدێلى و درێ��ژه دادڕه نییه به شێوه یه کى زانستى هه ڵیبسه نگێنێ.

بوختان �اڵن. ف� ک��وڕى ب��ه ک��رد ش��ووى �اڵن ف� کچى کردوه . یه کترییان زێڕى داواى ئه وه نده مسقاڵ بوو له گه ڵ باش جاران به ینى نه ویست. خۆش هه موو دووریویانه . من له تاران فاڵن. دکتۆر دوو دواى ئ��ه زان��ن؟ ئێوه چى ئه زانم شتێک ده ستى تێکه ڵ ده ستى ده دات. هه فته ته اڵقى سه یاره له پێشى وا بوو. فاڵن ئاغاش کوڕى نه باران. و دیوه نه باى وه ک بڵێى دانیشتووه کوێره . کوڕه ئه و دیاره کردوه . ته جمیل لوتى قنگ ئه م نامه وێ به من بیده ن به خۆڕایى ماچم ه��ه زارج��ار ک��وڕه ی��ه ؟! باتمانه چ��ى کردوه . کام ده اڵڵ کۆترى ئاشتى بوو؟ له گه ڵ خوشکه که مدا مامۆستایه ، به بێ ئارایشت ده م خوشکه که ى له خۆى ناکات. فلسێک وچاوى وێرانتره . هه زار و یه ک زه الم له سه یرانگاکاندا

له بن دره خته کاندا ماچیان کردوه .

به غیلىک��وڕى و ده ب��ێ��ت ج��وان ت��ۆزێ گ��ه ن��ج��ێ��ک خوێڕییه . حیزه . ده بێت. ده وڵه مه ند پیاوێکى ئارایشت نیه . پیاوه تى پیاونیه . ژنه . ى ئه ڵێ بمرێ ده دات��ێ. کێ ژنى ژنانییه . ده ک��ات. خۆى و ده کات باشتره . پانتۆڵى ته سک له پێ که وتووه ده الک الى رۆژێ هه موو باده دات. یه ک هه زارو کوڕه هه ڵده گرێ. ده موچاوى و کراسه کانى . هێناوه به قنگیا ده ستیان که س کچانه ن. خۆى به هه رزان ئه فرۆشێ. ملوانکه ى که ک��ردوه ل��ه ده س��ت و بازنى ک��ردوه مل له ده ڕوات وه ک ژن خشه ى دێ هه ر خڵخاڵى ماوه له پێکانى بکات. مووى نیه )کۆسه یه (. لێ ى بێت یه کسه ر گروپێک ئه بارێ. ئه گه ر به الى گرووپه که س��ه ر ی��ه ک )خ��وش��ک��ه ........(

په رته وازه ده بن وائه زانێ درم و په تایه .

سه یاره بۆم ئه گه ر ئه سوتێنم. خۆم نه کڕن بۆم ئه گه ر و بیکڕم. هه تانه بده . هه رده بێ ناکڕى ته اڵقم و سۆما و نازانم هه ر ئه مه وێ. په روین نیتانه شووى نه یکڕم؟ بۆ من ئه ى کڕیویانه ساکار شووى نه کڕێ. بۆ سه یاره م ئه گه ر ناکه م پێ پێ ناکه م سه یاره ى نیه . گرانه هه رزانه ؟ نازانم ده وێ. مۆنیکام هه ر نازانم ئه مه وێ. هه ر نیمانه و هه مانه ن��ازان��م. میست و قیست و نازانم.کچ نییه هه یه و گه راجمان نازانم. هه یه تى براکه م وان بۆچى یه ک وه ک کوڕ پاس س��وارى بمرم م��اڵ؟ ناکه وێته ه��ه ر خۆ شار و ژنانى کچ هه موو هه رده رناچم. نابم. ده رکردوه . ئیجازه م به ئاسانى هه یه . سه یاره یان به هێواشى لێ ده خوڕم بیانووى ناوێ. به کاریش چۆن بێت. سفر نیه م��ه رج قه یناکه هاتبێ

ده بێت سه یاره م نه بێت؟

مۆدێلهه رده بێ چووه . به سه ر ناکه م مۆدێلى له به رى سترێج و ته سک کابۆى و ته سک پانتۆڵى

ده سته هه موو ناکه م. له پێ پۆڕ و پان بکڕم دای��ه . ل��ه پ��ێ م��ۆدێ��ل��ه ی��ان ل��ه و خوشکه کانم مۆدێلییه تى. نازانم لێم دێ لێم نایه ت هه رده بێ هه ر ن��ازان��م ه��ه رزان��ه گرانه بکه م. ى له پێ کڕیوه . ته نها له یه ک ده مه وێ له یال جوتێکى دوکان له ئۆرزدى ده فرۆشرێت. تورکیه . ئه بێ ده رنه چم؟ ئه ى چى بکڕم. بۆ بۆدیشى دوو و ب��ک��ڕم ل��ه گ��ه ڵ��دا پێاڵویشى ج��وت��ێ ده ب��ێ��ت مۆدێلێ بگونجێنم. به یه که وه ره نگه کانیان ده بێ ئه کات شێتت 21(هاتوه ( زێڕى گواره ى گوێیان له و کڕیویانه هاوڕێکانم بکڕن. بۆم کردوه خۆ هۆنیا زنجیر و مه دالیاشى له ملدایه هه ر مل و گوێ و ده سته کانى من روتن ئه ڵێى

سواڵکه رم. یه که م زارى له مانایانه بێ قسه ج��ۆره ئه م ده مى گوێیه کانیتر. ن��او ده ڕژێ��ت��ه ک��ه س��ه وه دوێنێ ئه یڕێسن، هه ر ژنانیش ته قیوه ته ڵه ى شه ڕ له سه ر مۆبایل و جۆره کانى ده کرا، عه سر دورومانى جۆرى و تازه پ��ه رده ى له سه ر شه ڕ مااڵن سه ردانى هه مووى به ش��ه وان ده ک��رێ. بازاڕ و دۆالر له سه ر قسه پیاوان دیده نى و و هاوسه رگیرى له سه ر ژنانیش و گرانى و به رگ و جل مۆدێلى و خ��واردن��ه وه شه کراو فاڵنه الى له تازه مه نجه ڵى جۆرى و تاوه و خۆى و هه ریه که پیاوان دوب��اره و دوک��ان��دار ناگۆڕێ و باسى سیاسه تمه دار گه وره ترین به فیلم وه ک ده که ن کوردییه کان حزبه ئه توارى جیهانییه کان هه واڵه که میان باسى کارتۆن،

ده که ن یان باسى ده وڵه تانیتر. پێش ماوه یه کی زۆر دوورنا کوڕانمان پۆل پۆل

کۆچیان ده کرد.و خنکاندندا ئیجه ل��ه و ق��اچ��اغ ب��ه ئیتر بڕینیان تورکیا و قۆڵ و سوریا له مانه وه یان و سنورداش کردنیان یان رۆشتنیان و فێربوونى

کردنیان قاچاغچێتی یان کێشانیان تلیاک ئاوده ست شۆردنى یان بوونیان سیخوڕى یان له ش��ۆردن��ی��ان ق��اپ و ک��ردن ح��ه م��اڵ��ى و بوون به توش و بوون شێت یان رێستۆرانته کان

نه خۆشیه ده روونیه کان. بکرێن یه کترى تێکه ڵى قێزه ونانه دی��ارده ئه م نه بێ و یاخى نه بێ جیاواز ک��وردى و تاکى کراوى ده بنه کۆپى کورد تاکه کانى هه موو کۆمه ڵگه یه کى به کۆمه ڵگه یه کتر و بوونى ئاکارى جۆره کانى له جۆرێ ئه مه یه گه نده ڵ تۆزێ و بێت ئ��ه وه ى یاخى و کۆمه اڵیه تى یان به شێت ده کرێ. باران بێت به رد شارستانى

له قه ڵه م ده درێ. ناو ل��ه بخنکێ کۆمه ڵگه ئ��اک��ارى ئ��ه گ��ه ر متمانه و بڕوا ده بێ جێى گه نده ڵى و پیسایى ون تاکیش له بوونى، باشتره نه بوونى و نه بێ ده بێت و هه رهه موو ده بنه کۆمه ڵگه یه کى دوور له شارستانیه ت و قه ت پێش ناکه وێت و گه الن نوکته و ده ک��ه ن سه یرى سوک چاوێکى به داگیرکه ر خوێنى و ده کرێ له سه ر و جۆکى کۆنه و ده ک��ات ت��ااڵن سامانى و ئ��ه م��ژێ و بێنه ئاو ئیتر و په تا و درم ده بێته په رستى

ده ست بشۆ.

کورد بزوێنه ری دیموکراسیه له رۆژهه اڵتی ناوه ڕاست

کردنی ئاماده هه‌ورام‌محه‌مه‌د له ژێر چه ترى کلتوردا

به شی دووه م و کۆتایی

ئه گه ر ئاکارى کۆمه ڵگه بخنکێ له ناو پیسایى و

گه نده ڵى ده بێ جێى بڕوا و متمانه نه بێ و نه بوونى باشتره له

بوونى


دووشه ممه 2011/9/12 - 2711/6/21

19

هه‌مه‌ڕه‌‌‌نگ

پرسی چه تر

خوێندکارى محه مه د، ره وا ک��ۆم��ه ڵ��ن��اس��ى ق��ۆن��اغ��ى که م ب��ه ڕاده ی��ه ک��ى دووه م: چونکه پێباشه ، یه کپۆشیم ئه وه ى جیاوازى ده بێته هۆى چینى نێوان له بێته وه که م که خوێندکاراندا له ناو ده وڵه مه ند و ه��ه ژار ده رن��اک��ه وێ��ت، فه قیر چینى حاڵه تانه دا ل��ه م هه موو نیه خ��ۆش کاتیشدا له هه مان ب��ه اڵم بچیت به رگێکه وه و جل به ته نها رۆژێ��ک

بۆ زانکۆ. خوێندکارى عه بدواڵ، ره فیق نیه گونجاو پێموایه زانکۆ: بسه پێت یه کپۆشى سیستمى به سه ر خوێندکاراندا و راپرسى بکرێت و بزانرێت چه ند که س گونجاوه به الیه وه ، ئه گه ر ئه و به نه بێت پابه ند ته نها هه بێت یه کپۆشیه ش دوو به ڵکو ج��ل��وب��ه گ��ه وه ، ج��ۆر ی��ه ک ته نها جۆر بێت باشتره ، پێشموایه ، نه بونى یه کپۆشى چونکه داب��ه زان��دوه ، زانکۆى زانستى ئاستى سه رقاڵ جلوبه رگه وه به زیاتر خوێندکاران

ده بن تاوه کو به زانسته وه سه رقاڵبن. خوێندکارى جه الل، کارزان هه بوونى راگه یاندن: به شى بۆ گرنگه زۆر یه کپۆشى زانکۆ، چونکه ئه و قسه یه ى ک��ه ده ڵ��ێ��ن زان��ک��ۆ ن��اوه ن��دى ن��م��ای��ش��ک��ردن��ى ج��ل��وب��ه رگ��ه که به رگه وه و جل به و پابه ندبن و نه مێنێت داده نرێت نه ک هه ر رۆژه و مۆدێلێک بێت،

چونکه خوێندکار پابه ند نابێت، به اڵم ئه گه ر که سانى ل��ه گ��ه ڵ خوێندکار ئ��ه وه گ��ۆڕدرا

ده ره وه ى زانکۆ جیا ده کرێته وه . خوێندکارى هێمن، هێڤار هه بوونى من به ڕاى زانکۆ، یه کپۆشى باش نیه ، چونکه خوێندکار که ئێستادا له ناکرێت و ئ��ازاده خ��ۆى بۆ شتێک له ح��ه زى کاتێک چونکه بیسه پێنیت، به سه ریدا زۆر به نه بێت ئه و پۆشینى ل��ه ئ��ازاده که سێک ه��ه م��وو ب��ه رگ��ه ى ب��ه الی��ه وه ج��وان��ه . ه��ه روه ه��ا ئه گه ر زانستیه وه له ڕوى هه وڵبدات خۆى خوێندکار ئ��ه وه ج��ل و ب��ه رگ ه��ۆک��ارێ��ک ن��ی��ه بۆ

دواکه وتنى. س��ه رت��ی��پ ع��ه زی��ز، ت��وێ��ژه ر مرۆڤایه تیه کان: زانسته له زۆره ی��ه ک��پ��ۆش��ى س��ودى ب��ه ت��ای��ب��ه ت��ى ل��ه زان��ک��ۆدا، که م چاولێگه رى چونکه ده ک��ات��ه وه و ده ب��ێ��ت��ه ه��ۆى ئه وه ى خوێندکار دوربکه ونه وه له مۆدێلکارى، زانستیان ئاستى باشترکردنى هه وڵى به ڵکو بده ن، ئه گه ر یه کپۆشى نه بێت کاتێک دێیته زان��ک��ۆ ه��ه س��ت ن��اک��ه ى ن��اوه ن��دێ��ک��ى گ��ه وره ى و جل عه رزکردنى شوێنى به ڵکو خوێندنه ، به رگ و چه ند شتێکى تره . مامۆستایى عه لى، فوئاد زان��ک��ۆ: س��ی��س��ت��م��ى جیاکردنه وه ى بۆ یه کپۆشى له زانکۆیه خوێندکارانى

چین و توێژه کانى کۆمه ڵگه ، که قۆناغه کانى ترى قۆناغێکى دێنه و ده گۆڕێت ته مه نیان چونکه بسه پێنرێت، نابێت پێموایه خوێندن. وه اڵم��دان��ه وه ی��ه ک��ه ن��ى سه پێنرا هه رشتێک هۆکارێک پێویستیشه به اڵم ده بێت. خراپى هه بێت بۆ جیاکردنه وه ى خوێندکارانى زانکۆ له ده ره وه ئه ویش به راپرسى کردن له هه موو

زانکۆدا. شوێنه کانى خوێندکارى ناجیح، ئومێد من ب��ه ڕاى مێژوو: به شى ه��ه ب��وون��ى ی��ه ک��پ��ۆش��ى بۆ زانکۆ زۆر باشه و له چه ند هه یه کاریگه رى روێکه وه وه ک ئه وه ى ئاستى ئابورى ل��ه ڕوى ه��ه روه ه��ا و ده رن��اک��ه وێ خوێندکار که موکورتى به هه ست خوێندکار ده رونیه وه و ده بێت زاڵ خۆیدا به سه ر زیاتر و ناکات زیاتر و ده که وێت پێش ده وامیشه وه ل��ه ڕوى ده ک��ات س��ه رق��اڵ خوێندنه وه به کاته کانى

نه وه ک جل و به رگ. خوێندکارى عه لى، هه نار زان��ک��ۆ: ده ڵ��ێ��م ه��ه ب��ون��ى کارێکى زۆر ی��ه ک��پ��ۆش��ى خوێندکار چونکه ب��اش��ه ، زۆرب��ه ى ک��ات ل��ه ڕوى مادیه وه زۆر الوازه ناتوانێت ئه و بۆشاییه پڕ بکاته وه له شوێنێکى وه کو چونکه ک��ێ��ش��ه ی��ه ، سلێمانیشدا زان��ک��ۆى زانکۆوه دێنه به مۆد خوێندکاران زۆرب��ه ى باسى ده ک��رێ��ت ج��ل��وب��ه رگ باسى ئ��ه وه ن��دى

ده رس و خوێندن ناکرێت.

ک��وێ��س��ت��ان، خ��وێ��ن��دک��ار له یه کپۆشى پێموایه زان��ک��ۆ: خوێنکار چ��ون��ک��ه ن��ه ب��ێ��ت، واب��اش��ه ئ��ازادب��ێ��ت و ه��ه ر ج��وان ب��ه الوه جلوبه رگێکى ب��ێ��ت ئ��ه و ج��ل��وب��ه رگ��ه ل��ه ب��ه ر بکات و له ئێستاشدا هه موو که س به شى ئه وه و جل پێویست وه ک��و که هه یه م��ادى تواناى

به رگى خۆى دابین بکات. خوێندکار: که ریم، ک��اردۆ گ��رن��گ ن��ی��ه ب��ه الم��ه وه ئ��ه و ب��ڕی��اره ده رچ��ێ��ت ی��ان ئێمه چ��ون��ک��ه ده رن��ه چ��ێ��ت، ئێره هاتوینه ته خوێندن بۆ ده ربچێت بڕیارێک ه��ه ر و ئه و ئێستاش تا دی��اره ئێمه یه ب��ه رژه وه ن��دى له ب��ڕی��اره ده رن��ه چ��وه ه��ۆک��ارێ��ک ه��ه ب��وه ، ب��ه اڵم هه بوونى له گه ڵ خوێندکاران زۆربه ى پێموایه له زی��ات��رن سوده کانى چونکه یه کپۆشیدان،

زیانه کانى.

)چه تر( پانتاییه که چه تر، پرسی ئێوه ی رای گوزارشتکردنی بۆ هاواڵتی ره خساندووه تا ئازادانه سه ر له و هه فته هه ر لێره وه پرسێکی گه رم بۆچوونی خۆتان

بخه نه ڕوو.

...پرسى ئه مجاره ى )چه تر(

هه بوونى یه کپۆشى له زانکۆکاندا تاچه ند گونجاوه

و له روى زانستیشه وه چه ند کاریگه رى له سه ر

پێشکه وتن ده بێت.

››

ئاماده‌کارهێمن عه لی ئاماده‌کار

کارزان تاریق

کاریکاتێری هه فته

زانستیدا تازه ى لێکۆلینه وه یه کى له میانه ى میوه ى خواردنى رۆژانه که ده رکه وتووه ، به گرنگ ته ندروستى سوودێکى شیلک

مرۆڤ ده به خشێت.تاقیگه ى له ئه مریکى توێژه رانى سالک په یمانگاى له یاره بایلۆژى به که )فییسیتین( »ماده ى ده ڵێن میوه کانى هه موو له زیاتر رێژه یه کى به هۆى هه یه ، شیلکدا له ناو تر دژه ئۆکسیده کانى، تایبه تمه ندى ته ندروستى به گرنگ سوودێکى مه ترسى و ده گه یه نێت مرۆڤ نه خۆشى به تووشبوونیش

شه کره که م ده کاته وه .ده ڵێن توێژه ران هه روه ها که فییسیتین »ماده ى ماده کانى له یه کێکه به و »فالفۆیدیه «

هه یه ، فراوله دا میوه ى له ناو فراوان و سروشتى شێوه یه کى ده کرێت یارمه تى پاشماوه ى خانه کانى ده مار بدات و زیاتر له حه بى پزیشکى ده توانێت چاره سه رى هه ندێ نه خۆشى بکات.کارگه ى سه رۆکى و مامۆستا سکوپرت ده یڤید دکتۆر میوه یه کى »فراوله ده ڵێت ده ماره کان بایلۆژى مه ترسى که مکردنه وه ى له چاالکه نه خۆشى به تووشبوون

شه کره «.

مۆڵه تى ده رکردنی هۆڵه ندی کۆمپانیای دیگینتۆر ئینته رنێتی په یوه ندی )Digintor (

سێ شه مه رۆژی پێنج نزیکه ی که رایگه یاند

و هه ک به ر که وتوه ته له مه وبه ر، هه فته ژماره یه ک له مۆڵه ته کانى ئه م کۆمپانیایه

خراپ به کار هێنراوه .پسپۆڕێکی هۆڵندی له کاروباری ئاسایشی له گه ڵ وتووێژ له تۆڕدا، و ئینته رنێت رادیۆ فه ردادا رونکردنه وه یه ک سه باره ت به ره هه نده کانی ئه م هێرشه و شێوه ی کردنه که ی ئاماژه گه لێک، که ده ڵێت و روو ده خاته

ئه گه ری ئه م هێرشه گرێ ده ده نه وه به ئێران. که پرسیاره ئه م وه اڵمی له زێنگر( )ریو به ره و هێرشه ئه م تۆمه تی په نجه ی بۆ ئێرانه ، ده ڵێت: »سه ره تا ده بێ بڵێم که ئێران و کردبوو به مجۆره ی هێرشێکی پێشتر که ئه وه ی دووه م هه یه . ئه مه ی پێشینه ی مۆڵه ت هه ککراوه ، سه ره تا بۆ ماوه ی )40( خوله ک له تۆڕدا به کار هێنراوه و دواتر جێشوێنی که ئه وه ی بۆ ی خۆ

بکات ون زه ق جۆرێک به یان

خۆی په یوه ندی هه ککه ره که نه بێت، له گه ڵ تۆڕه که ده ربڕێ و دوباره په یوه ندی راپۆرتێک که ئه وه ی سێیه م ده کاته وه . ئێرانه وه له ئایینه کان په یوه ندی له زۆر یه ک که ئه مه یه ئه گه ر و گه یشتون

که س کۆمپانیایه ک په یوه ندی ئینته رنێتی دراوه له وێوه گرێ و ئێرانی هه ک کردوه که ئه گه رێکی الوازه یاخود ئه وه ی که له ئێرانه وه ئه م په یوه ندیه کرابێت که ئه وه ئه م

ئه گه ر به هێزتره ». ئه م پسپۆڕه ده ڵێت: »بۆ په یوه ندی به تۆڕه وه بۆ ئه م جۆره هه که و ده رفه تی بڕان و خه باتی دوباره ، پێویستی به جۆرێک په یوه ندی له له چه شنه یه ک هه روه ها و به رز ئاستی تۆڕی ده وڵه تی � ناوه ندی ئینته رنێتی هه یه که ئێران خاوه نی ئه مه یه . وێڕای ئه وه ی که که سێک یان که سانێک له ستی ئا

ی ز به رده ستپێگه شتنیان به تۆڕ

ده توانن وه ها هێرشێک بکه ن و ئێران پێشتر ئه م کاره ی کردوه «.

ئا/کارزان تاریق

شه کره نه خۆشى له شیلک ده تپارێزێت

ئاماژه کان ئه گه ری رۆڵی ئێران له هێرشکردنه سه ر جیمه یل به هێز ده که ن

ونبوونحمه سه عید )یوسف ناوی به هه مووی که تێدایه شتانه ی ئه م ره ش، جزدانێکی *

عارف(ه وه یه ونبووه .

-مۆڵه تێکی شۆفێری.-باجێکی زانکۆی سلێمانی/کۆلێژی زانسته مرۆڤایه تییه کان/ به شی کۆمه ڵناسی

-پێناسێکی باری شارستانی-پسوڵه یه کی وه رگرتنه وه ی پاسپۆرت

-بڕی)30 تا 40( هه زار دینار

* جزدانێکی تر، قاوه یی ئه م شتانه ی تێدایه ونبوه به راگه یاندن، به شی مرۆڤایه تییه کان/ زانسته سلێمانی/کۆلێژی زانکۆی -باجێکی

ناوی)سه نگه ر ساالر عه بدواڵ (.-پسوڵه یه کی وه رگرتنه وه ی پاسپۆرت به هه مان ناوه وه

-بڕی )50( دۆالر و نزیکه ی )450( هه زار دینار.

* ئه م شتانه ی خواره وه به ناوی رزگار محه مه د مه حمود ونبوه -باجێکی زانکۆی سلێمانی/کۆلێژی زانسته مرۆڤایه تییه کان/ به شی کۆمه ڵناسی

-پێناسێکی باری شارستانی-)جنسیه ( ره گه زنامه یه کی عێراقی

هه که سێک دۆزیه وه په یوه ندی بکات به رۆژنامه ی )چه تر(ه وه

ژماره‌ی‌متمانه‌خاوه‌ن‌ئیمتیازسه‌رنوسه‌ردیزاین‌باڵوکردنه‌وه‌راوێژکاری‌یاساییناونیشان

212که‌مال‌حه‌سه‌ن‌حه‌مه‌ره‌زا

کاروان‌ساالرته‌حسین‌تۆفیق

کۆمپانیای‌نێوه‌ندسیروان‌ئه‌حمه‌د‌حامد

سلێمانی‌گه‌ڕه‌کی‌عه‌لی‌ناجی‌07710299753 - 07480179510

[email protected]@yahoo.com

Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da kodebînewe

WWW.Chatrpress.com No: (72) Mo.12/9/2011- 2711/6/21

Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da kodebînewe

بچووکى هه رێمێکى ل��ه کوردستانه ى ئ��ه م وه ک خۆمان که س نازانێ کێیه و مافى چیه و ئه بێ چى بکات و ئه بێت ئاگاى له چى بێت، ئه وه ش حوکمڕان و به ڕێوه به رانى ئه م هه رێمه ن که خه ڵکه یه ئه و نه که ن بۆ حسابى ئ��ه وه ى و چ��اوه ڕوان��ى ده ک��ات س��ه ی��ری��ان دواوه ل��ه ده ستیان ده کات، له م هه رێمه ى ئێمه هه ر الیه و بۆخۆیه تى که س حساب بۆ ئه وى تر ناکات، له واته س��ه ره وه له تایبه تیه کان به رژه وه ندیه ده گات خ��واره وه ب��ه ره و هه تا ده سه اڵتدارانه وه نیه دواوه ى بیرى قوڕگمانى گرتوه و که س

که کێى لێیه و چى ده کات.له م هه رێمه ى ئێمه ئه و الیه نانه ى ده سه اڵتیان ده یانه وێت ئ��ه وه ى خۆیان ئ��اره زووى به هه یه ده ی��ک��ه ن، ژیانى ئ��ه و خه ڵکه و چ��اره ن��وس و ی��ارى پ��ێ تۆپى وه ک ب��ه رژه وه ن��دی��ه ک��ان��ی��ان بۆ تۆپه که ش و هه ریه که ده ک��رێ��ت و پ��ێ له ناکه نه وه بیر که سیشیان و ده ب��ات خۆى دوایانه وه له ده ک��ات و یارى چ ساحه یه ک کێ هه یه ، له وه ش سه یرتر کۆتایى نه هاتنى

یاریه که یه .تایبه ت الیه نه سیاسیه کانى به ئێستاشدا له و هه رکه سه ئ��ه وه ى که وتونه ته هه رێمه ئه م هه وڵ بدات به رژه وه ندى خۆى بپارێزێت ئیتر له سه ر حسابى ئه وى تره یان له سه ر حسابى ئه و

خه ڵکه یه که له ناویاندا ون بووه .ده بێت ئاسایى خه ریکه ئێمه هه رێمه ى ل��ه م رۆژن��ام��ه ن��وس ب��ک��وژرێ��ت و ب��ڕف��ێ��ن��رێ��ت و سوکایه تى پێ بکرێت و هێرش بکرێته سه رى رۆژن��ام��ه ن��وس چونکه بکرێت، ف��ه الق��ه و که ده س��ه اڵت��داران الى دێوه زمه یه ئه و بوه ته گه نده ڵیه کانیان ش��اراوه ک��ان و ب��ه رژه وه ن��دی��ه ده رده خ��ات و دی��وه ش��اراواک��ان و پ��ه رده

دادڕاوه کانیان هه ڵده داته وه .ل��ه م ه��ه رێ��م��ه ى ئ��ێ��م��ه ده س��ه اڵت��داران له سامانه کانى س��ه روه ت و خ��واردن��ى ک��ات��ى و هێرش کاتى له و ده س��ه اڵت��دارن میلله تدا تۆپبارانه کاندا بێ ده سه اڵتن و که له پچه کراوى دراوسێ واڵتانى له گه ڵ به رژه وه ندیه کانیانن وایه ، بێت کرا ته قه ڵبه ندى وه ک ده میان و ده کوژرێت و ناداته وه کێ ئاوڕ ئیتر که س پاراستنى ده کرێت گرنگ وێران ماڵى کێ

به رژه وه ندیه کانه . سیاسیه حزبه ل��ه ه��ه ر ئێمه هه رێمه ى ل��ه م ده سه اڵتداره کانه وه هه تا الیه نه ئۆپۆزسیۆنه کان مه به سته و خ��ۆی��ان خ��ه ڵ��ک پێش ه��ه م��وی��ان دوا له خه ڵکیش ده ک��ه ن��ه وه ، خۆیان له بیر لێبدرێته وه و حسابى ئاوڕێکى چاوه چاویه تى بۆ بکرێت، ئه م له گه ڵ ئه و کۆده بێته وه ئه و له گه ڵ ئه و، تاوه کو بزانن له الى کێ و له

کوێ به رژه وه نده کانیان ده پارێزرێت. و سه یر زۆر سیناریۆى ئێمه هه رێمه ى له م دی��ارده ى ئێستا ک��ردوه ، پێ ده ستى سه مه ره کوشتن زی��ادى ک��ردوه و م��ن��داڵ ب��اوک و جۆراو یان کوشتنى ده کوژێت خۆى دایکى ده ستى پێ ک��ردوه ، که سیش و جیاواز جۆر ناپرسێت بۆ؟ الیان زۆر گرنگ نیه ، چونکه نیه ، به رژه وه ندیه کانیانه وه به په یوه ندى ئه وه

ئیتر چى ده بێت با ببێت. ئێستا نازانین که ى به ناو ده سه اڵتدارمان بیر له خه ڵک ده که نه وه و ئاوڕێک له و خه ڵکه ده وڵه مه ندین له کاتێکدا واڵتێکى ده ده ن��ه وه ، سه لیمین کۆمه اڵیه تیشه وه رووى زۆر له و بکرێت سه یرمان م��رۆڤ وه ک ئ��ه گ��ه ر و داخه وه به به اڵم ده بێت، که مترین کێشه مان بۆ ده سه اڵتدارانمان ئه وه ى حسابى بۆ نه که ن و له م خ��ه ڵ��ک ن��ه ک��ه ن��ه وه خه ڵکه ، ل��ێ ب��ی��رى بۆ گه نج و ب��ۆ پ��ی��ره وه ل��ه بچوکه هه رێمه به رژه وه ندیه کان و قوربانى به بوو منداڵیش بۆ ئاوڕێکتان هه ر و نه خوارد تێرتان ئێوه ش دێت رۆژێ��ک بۆیه ن��ه دای��ه وه ، خۆتان دواى ده بێت ئێوه ش وه ک جاران بکه ونه وه دواى ئه و

خه ڵکه وه .

ئاوڕێک‌بۆ‌دواوه‌

مه‌ستوره‌‌مه‌حمود

ریکالم

ریکالم

گۆرانیه کانی مه رزیه »نه مرن و قه ت

له بیر ناچنه وه «

ئێستا‌له‌بازاڕدایه‌

...ل10

chatr_72

Documents