رۆژنامه‌یه‌کی‌گشتی‌هه‌فتانه‌یه‌،‌کۆمپانیای‌چه‌تر‌ده‌ریده‌کات

به‌‌جیاوازییه‌کانه‌وه‌‌له‌ژێر‌چه‌تردا‌کۆده‌بینه‌وه‌

نرخی)750(دینار)3ی رێبه ندانی 2711( دووشه ممه 2012/1/23 ژماره 89 ساڵی دووه م

نرخ:‌‌750دینار

WWW.Chatrpress.com

چاودێران بۆچونیان وایه ، حکومه ته که ى نێچیرڤان بارزانیش

توشى کێشه ى گه وره ده بێت و له ملمالنێکانى یه کێتى و پارتی

به دوور نابێت، خودى یه کێتیش داواى پۆست و ده سه اڵته کانى خۆى

ده کاته وه .دواج�������ار ن��ێ��چ��ی��رڤ��ان ب���ارزان���ى ج��ێ��گ��رى س���ه رۆک���ى پ��ارت��ى دی���م���وک���رات���ى ک��وردس��ت��ان کابینه ى س��ه رۆک��ى ب���ووه ح���ه وت���ه م���ى ح��ک��وم��ه ت��ى ه���ه رێ���م���ى ک���وردس���ت���ان و گ���ۆڕان���ک���اری���ه ک���ان���ی���ش الی���ه ن���گ���ران���ى ی��ه ک��ێ��ت��ى ب��ه وه ى به نیگه ران ک��رد، ده زان��ى خۆیانیان مافى

دوو س��اڵ��ى دی��ک��ه د.ب��ه ره��ه م س��ه رۆک��ى حکومه ت بێت.

سیاسى چ��اودێ��رى مه نتک د.ک��ام��ه ران قوربانى بووه شه شه م کابینه ى پێیوایه : کابینه ى پێنجه م، بۆیه ئێستا گله یى هاته سه ر، بۆیه ناکرێت به هاتنه وه ى سه رۆکى

کابینه ى پێنجه م گه شبین بین.ئاماژه ى به وه ش کرد: »کابینه ى حه وته م ت��وش��ى ک��ێ��ش��ه ی��ه ک��ى گ����ه وره ده ب��ێ��ت و

چاره سه رکردنیشى ئاسان نیه «.له باره ى نیگه رانى کادیره کانى یه کێتیش پێویست ک��رد، ب��ه وه ئ��ام��اژه ى مه نتک بن، نیگه ران یه کێتى کادیرانى ناکات چ��ون��ک��ه پ��ارت��ى ب���ه اڵی���ه ک ل��ه کۆڵى یه کێتى ده کاته وه و له قۆناغێکى سه خت

حکومه ت وه رده گرێته وه .وه رگرتنه وه ى پۆستى سه رۆکى حکومه ت له یه کێتى له سه ره تاى سه رى ساڵه وه زیاتر

دروستکردنى بۆ یه کێتیش ب��وو، گ��ه رم فشارێک رایگه یاند: »ئه وانیش سه رجه م جێگرى به ده ک��ه ن��ه وه پڕ پۆسته کانیان

سه رۆکى هه رێمیشه وه «.جوندیانى، وت���ه ب���ێ���ژى ی��ه ک��ێ��ت��ى ئ���ازاد

ن��ی��ش��ت��م��ان��ى ک���وردس���ت���ان رای��گ��ه ی��ان��د، ئه رسه الن بایز ده بێته سه رۆکى په رله مان سه رۆکى جێگرى کۆسره تیش کاک و هه رێم، به اڵم تا ئێستا که س بۆ جێگرى

سه رۆکى حکومه ت دیارى نه کراوه .

»چه تر« زانیاریه کانى پێى به ب��ه اڵم ی��ه ک��ێ��ت��ى ل���ه س���ه ر ج��ێ��گ��رى س��ه رۆک��ى ح��ک��وم��ه ت ن��اک��ۆک��ى ت��ێ��ک��ه وت��ووه و تاڵه بانى ج��ه الل ه��ات��ن��ه وه ى چ��اوه ڕوان��ى

ده که ن له ئه ڵمانیا.درێژه بۆ ل3

له گه ڵ ئه وه شدا که تا ئێستا هیچ پارت و الیه نێکی سیاسی

کوردستان به ره سمی باسی لێوه نه کردوه ، به اڵم زۆر جار به

تایبه تی له کاتی هاتنه ئارای هه ندێک ناڕه زایه تی ناوخۆیی

پرسی راگه یاندنی سه ربه خۆیی کوردستان ده وروژێت.

له مباره وه سیاسی چاودێرانی و نوسه ران کات هه ندێکیان و هه یه جیاوازیان رای و ده رفه ته کان بۆ راگه یاندنی سه ربه خۆیی به هه ندێکیشیان و ده زان����ن ن��ه ش��ی��او ب��ه موزایه ده یه کی سیاسی هه ندێک که س و الیه نی ده بینن بۆ راکێشانی سۆزی شه قام

و دورخستنه وه یان له داواکاریه کان.له مباره وه کاوه محه مه د، نوسه ر و روناکبیر ده وڵ��ه ت��ی م��ه س��ه ل��ه ی پێویسته پێیوایه : هه ڵکێشراو هه میشه شمشێرێکی کوردی بێت، به اڵم له وه ش گرنگتر ئه وه یه بازوێکی

شمشێره ئ��ه و بتوانێ ک��ه هه بێت به هێز قورسه به رزبکاته وه و به رامبه ره کان حسابی

بۆ بکه ن. ن��اوب��راو جه خت ل��ه وه ده ک��ات��ه وه : ب��ه داخ��ه وه خۆمان، پێش و الوازه بازووه که مان ئێمه نه یاره کانمان ئه وه باش ده زانن که شمشێری نییه ، ئێمه ب����ازووه ی ئ��ه و ه��ی ده وڵ����ه ت کوردی، ده وڵه تی باسکردنی ئێستا بۆیه ده وروژێنێت، ک��وردی شه قامی هێنده ی

هێنده ده وڵه تانی ده وروبه رمان ناوروژێنێ.ئه م ئێستا تا که بابه ته ی ب��ه و س��ه ب��اره ت

و پارتی به رپرسانی الیه ن له زیاتر پرسه پارته ب��ه و س��ه ر راگه یاندنه کانی ده زگ���ا وروژاوه ئومێد خۆشناو، به رپرسی یه کێتی پارتی دیمۆکراتی کوردستان پێی الوانی راگه یاندنی ماده یه کى ئه وه »قه ت وایه : مه بده ئه ، و ق��ه ن��اع��ه ت ئ��ه وه به ڵکو نیه ، س���ه رۆک ب��ارزان��ى ل��ه ه��ه ر دی��دارێ��ک بۆ ده زگاکانى راگه یاندن که هه موو جارێک هه میشه کراوه ته به ڕوو روو واى پرسێکى ی��ه ک وه اڵم��ى ن��ه گ��ۆڕی ه��ه ب��وه ، زۆر به راشکاوانه فه رموویه تى ئه وه مافێکى ره واى

و چۆن؟ به اڵم که ى خه ڵکى کوردستانه ، ئه وه زه مه نێکى له بارى ده وێت«.

ل���ه م���ب���اره وه د.دان�����ا س��ۆف��ی رای وای���ه : »الی��ه ن��ێ��ک��ى ئ���ه و گ���وت���اره ، ب��ری��ت��ی��ه ل��ه و وه ک خۆى ده ی��ه وێ پارتى که خواسته ى

حزبێکى نه ته وه یى بناسێنێ«.س��ه ب��اره ت ب��ه ل��ه ب��ارن��ه ب��ون��ی راگ��ه ی��ان��دن��ی سه ره کى هۆکارى پێیوایه : سه ربه خۆیش ک��وردى ده وڵ��ه ت��ى زه مینه ى له بارنه بوونى ده گ��ه ڕێ��ت��ه وه ب��ۆ خ��ه م��س��اردى و ه��ه ڵ��ه ى

سیاسه تمه دار و ده سه اڵتدارانى کورد.

د.دانا سۆفى ئه وه شی خسته روو: له ئێستادا ناسنامه ى خێڵه کى و حزبى و ناوچه یى له

ناسنامه ى کوردستانى به هێزتره .وتیشی: ده سه اڵتدارانى هه رێم له گه مه یه کى وه ک ک���وردى ده وڵ��ه ت��ى پرسى سیاسیدا فشار به کارده هێنن بۆ نمونه له په یوه ندیمان هه ستى وروژاندنى بۆ یان به غدا، له گه ڵ سه رگه رمکردنیان به مه به ستى هاواڵتیان

یان شاردنه وه ى قه یرانێکى ناوخۆیی.

درێژه بۆ ل12

له چوارچێوه ی پتر گوشار خستنه سه ر ئۆجه الن

کۆمیسیۆنى دادی ئه نجومه نى تورکیا، یاسایه کی

په سه ندکرد، په رله مانتارێکی شرناخیش ئاماژه بۆ ئه وه ده کا

کۆمیسیۆنى داد کارى ئه وه نییه یاسا په سه ند بکات و

تورکیا ماف و یاسا ناناسێت.)7/27( له و مانگه شه ش م��اوه ی ی راب��������ردووه رێ���گ���ه ب���ه ع���ه ب���دواڵ نادرێت )KCK( رێبه رى ئۆجه الن،

پارێزه ره کانى ببینێت.ئه نجومه نى عه داله تى کۆمیسیۆنى ت��ورک��ی��ا، ی��اس��ای��ه ک��ى پ��ه س��ه ن��د ک��رد

بخه نه پتر گ��وش��ارى هه ندێک ک��ه س���ه ر ع���ه ب���دواڵ ئ���ۆج���ه الن، رێ��ب��ه رى ،)KCK(کوردستان کۆماجڤاکێن له چوارچێوه ى ئه و یاسایه دا که بزانن هه ر گیراوێکى سیاسى که له رێگاى و زانیارى تر رێگایه کى یان پارێزه ر تاوانبار« به »رێکخستنێکى رێنماى ده تواندرێت دادگ��ا به خواستى ب��دات ب���ۆ ش���ه ش م��ان��گ دی�����دار ل��ه گ��ه ڵ لێ رێ��گ��ه ى بنه ماڵه که ى و پ��ارێ��زه ر پارێزه رانى سه ندیکاى ته نها بگیرێت، تورکیا یاخود پارێزه رێک که ده وڵه ت له گه ڵ دیدار ده توانێت بکات دیارى

گیراوه که دا ئه نجام بدات.په رله مانى ئ��ه ن��دام ک��اپ��ان، حه سیب ش���رن���اخ، وت���ى: پ��ه س��ه ن��دک��ردن��ى ئ��ه م ریسواییه ، ئه نجومه ندا ل��ه ی��اس��ای��ه

چۆن کۆمیسیۆنى مافى مرۆڤ ئه م یاسایه ئاسایى ده بینێت؟ کۆمیسۆنى په سه ند یاسا نییه ئ��ه وه ک��ارى داد که ئه وه یه ئه و کارى به ڵکو بکات، چاو به یاساکه دا بخشێنێته وه و بزانێت مرۆڤ مافى دژى تێدایه چی که

بێت.وت��ی��ش��ی: ب��ه پ��ێ��ى م����اف ی��اس��ا بۆ کاتێک ناکرێت، دروس��ت که سێک ئ��ه و ک��ه س��ه ع��ه ب��دواڵ ئ��ۆج��ه الن بێت ناناسێت، یاسا و ماف هیچ تورکیا ب��ی��ان��وى ب��ه )2011/7/27(وه ل��ه یان خراپه « »که شتى که جارێک »ئاو و هه وا گونجاو نییه « ئۆجه الن

پارێزه ره کانى نابینێت.

درێژه بۆ ل6

هاوشێوه ی چه ندین کۆبونه وه ی به رپرسانی هه رێم و حکومه تی تورکیا، له کۆڕبه ندی ئابوری نێوان هه ردووالدا بۆ جارێکیتر

ئااڵی کوردستان په راوێز خراو و دیوار و سه ر مێزه کان به ئااڵی تورکیا نه خشێنرابوون و ته نیا

یه ک ئااڵی کوردستان له هۆڵه که دا ده بیندرا.

ئابوری کۆڕبه ندی دووه م���ی به شی له تورکیا و هه رێمی کوردستان که ئێواره ی و سلێمانى ل���ه ش���ارى )2012/1/18(هه رێم حکومه تى سه رۆکى به ئاماده بونى و وه زیرى ئابورى تورکیا )زافێر چاغلیان( کوردستان هه رێمى بازرگانى چه ندین و

کۆمه اڵیه تى یانه ى هوڵى له تورکیا و ده ی��ان به هۆڵه که ب��ه ڕێ��وه چ��و، سلێمانى ته نانه ت و ده بیندرا تیا تورکیای ئااڵی نوسراوی سه ر مێزه کانیش به زمانی تورکی ئاماده کرابوون و له به رامبه ر ئه و رێژه زۆره له ئااڵی الیه نی میوان که نمایش کرابوون یه ک و کوردستان ئ��ااڵی ی��ه ک ته نیا

ئااڵی عێراق له هۆڵه که دا ده بیندران.له مباره وه ساالر جاف، رۆژنامه وان وتى : له کاتى سه ردانى سه رۆک وه زیرانى تورکیا ره جه ب ته یب ئوردوغان بۆ هه ولێر ره خنه ى توند له سه رۆکایه تى هه رێم وده سه اڵتدارانى کورد له سه ر ئه وه ده گیرا که شارى هه ولێر شێوه یه به و تورکیا ترى شارێکى به بوه

رازێنراوه ته وه بۆ ئه و سه رکرده تورکه . کۆربه ندى ل��ه ئ��ه م��ڕۆ ده بینین وتیشی: ئابورى هه رێمى کوردستان و تورکیا هیج

س��ه روه رى ناسینه وه ى و ک��وردى رموزێکى نه پۆسته ر نابینریت. کوردستان هه رێمى ن��ه م��ێ��زه ک��ان ت��ه ن��ان��ه ت پ��ۆس��ت��ه رى پشت کوردستانى ئ���االى هه رێمیش س��ه رۆک��ى

له سه ر نیه .ئه م رۆژنامه نووسه هێمای بۆ ئه وه ش کرد: تورکیا به رپرسانى لێدوانى له »ده بیستین کوردستان هه رێمى بڵێن ئه وه ى جیاتى له ده ڵ��ێ��ن ب���اک���ورى ع���ێ���راق، ئ��ه م��ه ش ئ��ه وه ده رده خات ئه و تێڕوانینه ره گه ز په رستیانه ى تورکیا به رامبه ر هه رێمى کوردستان هێشتا

کۆتایی نه هاتوه«.ب��ۆ وه رگ��رت��ن��ی روان���گ���ه ی رێ��ک��خ��ه ران��ی )چه تر( بابه ته ئه م سه ر له کۆڕبه نده که په یوه ندی به چه ند که س له رێکخه رانه وه کرد، به اڵم هیچیان ئاماده نه بوون له مباره وه

لێدوان بده ن.

تایبه ت به چه تر

تایبه ت به چه تر

چه تر - دانا به رزنجیتایبه ت به چه تر

»کابینه‌ى‌حه‌وته‌میش‌توشى‌کێشه‌ی‌گه‌وره‌‌ده‌بێت‌و‌چاره‌سه‌رکردنیشى‌ئاسان‌نییه‌«

حکومه ته که ى نێچیرڤانیش له ملمالنێکانى پارتى و یه کێتى بێ به ش نابێت

ل7

براوه‌ی‌قه‌یرانی‌سوریا؛‌سعودیه‌،‌تورکیا‌یان‌ئێران؟

دژ‌به‌‌سێداره‌‌و‌سه‌نگسار،‌ژنانی‌هه‌ر‌چوار‌پارچه‌ی‌

کوردستان‌‌کۆده‌بنه‌وه‌

ئازاد چاالک:

سه‌رکردایه‌تی‌کورد‌هه‌وڵیانداوه‌‌پاره‌‌و‌گرێبه‌سته‌کانی...

»ره‌مزی‌سه‌رکه‌وتنی‌هه‌ر‌گه‌ل‌‌و‌

نه‌ته‌وه‌یه‌ک،‌یه‌کگرتن‌‌و‌یه‌کبوونه«‌

ل8ل5

ل15

ریکالم

راگه یاندنی ده وڵه تی کوردی له نێوان راستگۆیی و خۆدزینه وه له داواکارییه کانی خه ڵک

»تا‌ئێستاش‌ناسنامه‌ى‌خێڵه‌کى‌و‌حزبى‌و‌ناوچه‌یى‌له‌‌ناسنامه‌ى‌کوردستانى‌به‌هێزتره«

تورکیا‌یاسایه‌کی‌نوێ‌دژی‌ئۆجه‌الن‌ده‌رده‌کات

له‌‌کوردستانیش‌ئااڵی‌کوردستان‌په‌راوێز‌ده‌خرێت

ساڵی دووه م ژماره 89

دووشه ممه 2012/1/23 - 2711/11/3

2

هەواڵ

بۆچــوون

له گه ڵ ئه وه ى زۆرێک له به رپرسانى عێڕاق باس له هه ڵبژاردنى پێشوه خت ده که ن و به چاره سه رى ده زانن، به اڵم

ئه ندامێکى ئه نجومه نى نوێنه رانى عێڕاق ده ڵێت »هه ڵبژاردنى پێشوه خت

چاره سه ر نیه «.رایگه یاند، کورد فه ره ج( )بورهان محه مه د ئاستى نه گه نه پێکهاتانه ئه و ه��ه وڵ��ده دات س��ه روب��ه ن��ده ش��دا ل��ه و و لێکدان و پ��ێ��ک��دادان هه وڵده ده ین داواکانى کورد جێبه جێ بکرێت.

وت��ی��ش��ى: »ئ���ه گ���ه ر ح��ک��وم��ه ت��ى زۆری��ن��ه ى پێکهات کورد بچێته حکومه ته که و سونه ش ببێت به ئۆپۆزسیۆنێکى ته ندروست و کورد

به ئیجابیانه مامه ڵه یان له گه ڵ بکات«.ئ����ام����اژه ى ب���ه وه ش���ک���رد، پ��ێ��وی��س��ت��ه ک���ورد

گشتى ب��ه رژه وه ن��دى له سه ر په یوه ندیه کانى به غداد ل��ه ک��ورد ن��اک��ات پێویست و بێت

ئۆپۆزسیۆن بێت.له باره ى ئه نجامدانى هه ڵبژاردنى پێشوه ختیش عێراق نوێنه رانى ئه نجومه نى ئه ندامه ى ئه و وت����ى، ه��ه ڵ��ب��ژاردن��ى پ��ێ��ش��وه خ��ت چ��اره س��ه ر بۆیه ناگۆڕێت، واقیعه که له هیچ و نیه پ��ێ��وی��س��ت��ه ه���ه ڵ���ب���ژاردن ن��ه ک��رێ��ت و چ��ه ن��د وه زی����رێ����ک ی����ان س���ه رۆک���ى ئ��ه ن��ج��وم��ه ن��ى

وه زیران بگۆڕدرێت.

ئاژانسى هه واڵى فورات که به یه کێک له ئاژانسه کاراکانى

باڵوکردنه وه ى هه واڵ و زانیارى داده نرێت له گۆڕه پانى میدیاى

کوردیدا، پانتایى کاره کانى فراوانتر کرد و به شى سۆرانی و

زمانى فارسى ئه م ئاژانسه ده ستى به وه شانى خۆى کرد.

به ف���ورات ده نگوباسى ئاژانسى پێشتر س��ه رو( )کرمانجى ک��وردى زمانه کانى نوچه ئینگلیزى و عه ره بى و تورکى و ب��او ده ک����رده وه و یه کێکه له و ه���ه واڵ سه رچاوه گرنگه کانى راگه یاندنه کوردى پێشهاته کانى و رووداو بۆ بیانیه کان و

باکورى کوردستان و به شه کانى تر.ئاژانسه که خاوه ن ئه رشیفێکى ده وڵه مه نده . ه���ه واڵ، ژن و ژی���ان، چاند و به شى ل��ه

رووداوه چاوپێکه وتن. جیهان، ه��ون��ه ر، به وێنه وه کاتدا زووت��ری��ن له گه رمه کان ئاژانسه ئه م عه ره بى به شى ده گوازێته وه . گرنگى تایبه ت به رووداوه کانى سوریا و فارسیش به شى و کوردستان رۆژئ���اواى و ئێران رووداوه ک��ان��ى به گرنگى زیاتر به شى و ده دات کوردستان رۆژه��ه اڵت��ى رووداوه کانى زیاتر )ش��ێ��وه زاری( ک��وردى ده گوازێته وه کوردستان باشورى و عێراق و سه رجه م رووداوه کانى تورکیا و باکورى رۆژه��ه اڵت��ى به زمانانه ب��ه و کوردستان بۆ ناوه ڕاست و جیهاندا باو ده کاته وه و بۆته ده ره وه ش و ناوخۆ راگه یاندنه کانى کوردى توانیویه تى و ه��ه واڵ سه رچاوه ى له کوردستان جوگرافیاى پارچه کراوى ئاگادار پارچه یه ک ه��ه ر رووداوه ک��ان��ى ب��ک��ات��ه وه ، ب��ه رده وام��ی��ش ل��ه ژێ��ر هێرشى

هاککه ره کاندایه .)ئادره سی به شی سۆرانی و فارسی(

www.so.firatnews.euwww.fa.firatnews.eu

به مه به ستى کۆکردنه وه و خستنه رووى کاره ساتى هه ڵه بجه و ناساندنی به جیهانى ده ره وه ، ماڵپه ڕێکى تایبه ت به مۆنۆمێنتى

هه ڵه بجه ده کرێته وه بۆ ئه و دیکۆمێنتانه ى له کاره ساتى

هه ڵه بجه به جێ ماون.دان�����ا ه��ه ڵ��ه ب��ج��ه ی��ی ب���ه )چ���ه ت���ر(ى راگ��ه ی��ان��د:م��ه ب��ه س��ت ل��ه ک���ردن���ه وه ى ماڵپه ڕه که کۆکردنه وه و باوکردنه وه ى سه رجه م ئه و به ڵگه نامه و دیکۆمێنتانه یه به جێماون، هه ڵه بجه کاره ساتى له که ب���ۆئ���ه وه ى ک��ۆم��ه ڵ��گ��ه ى ن��ێ��وده وڵ��ه ت��ى وجیهان، زیاتر ئاشناى کاره ساته که بن.

وت���ی���ش���ى: داواش�����م�����ان ل���ه س���ه رج���ه م دان��ی��ش��ت��وان��ی ش���اره ک���ه و س��ه رج��ه م

الی��ه ن��ه ک��ان ک�����ردووه ه���ه ر ب��اب��ه ت و ب��ه ڵ��گ��ه ن��ام��ه و وێ��ن��ه و گ��رت��ه ی��ه ک��ى کاره ساتى ب��اره ى له هه یه ، ڤیدیۆییان هه ڵه بجه وه ، ره وانه ى ماڵپه ڕکه ى بکه ن، ئ��ه وه ى دیکۆمێنت بکرێت و به بۆ

به رچاوى جیهان نمایش بکرێت.رون��ی��ش��ى ک������رده وه : م��اڵ��پ��ه ڕه ک��ه به کار که وتۆته س��ه ره ت��ای��ى شێوه یه کى ئه رشیفێکى وه ک مه به ستیه تى و و ب��ه ڵ��گ��ه نیشتیمانى و ن��ه ت��ه وه ی��ى دیکۆمێنته کان ئه رشیف بکات و وه ک جینۆسایدى دیجیتاڵى مۆزه خانه یه کى نیشانى و کۆبکرێته وه ک��ورد گه لى

جیهان بدرێت.باسی له وه ش کرد: باوکردنه وه ى ئه و دیکۆمێنتانه و بابه ت و به ڵگه نامه ده بێته فشارێک بۆ ئه وه ى جیهان زیاتر دۆزه که شى و بداته وه ک��ورد له ئ��اوڕ

به ره و پێش بچێت.

بۆ ماوه ى سێ رۆژ وۆرکشۆپێک بۆ ئه و که سانه به ڕێوه ده چێت،

که له شێڵته ره کاندا به دواداچوون بۆ توندوتیژى له سه ر ژنان ده که ن

و مامۆستایه کى وۆرکشۆپه که ش رایده گه یه نێ توندوتیژى له

سیستمى په روه ده ئاماده یى هه یه .

دوێنێ سه رله به یانى وۆرکشۆپه که یه کشه ممه له هوڵى هۆتیل میهراکۆ م�����اوه ى س���ێ رۆژ ده س��ت��ی��پ��ێ��ک��رد و سه رپه رشتى به خوله ئه م ده خایه نێت. س��ه ن��ت��ه رى پ��ه ره پ��ێ��دان��ى دی��م��وک��راس��ى و )DHRD( م�����رۆڤ م���اف���ى و )R.I.C( رێ��ک��خ��راوى ه��اوک��ارى ب��ه

کراوه ته وه . ئاوات محه مه د پیروه یس، مامۆستاى خ���ول���ه ک���ه ت���ای���ب���ه ت ب����ه )چ���ه ت���ر( بۆ ئه مڕۆمان کاره که ى رایگه یاند: به ڕێوبه رایه تى شێڵته ره کانى ستافى ب���ه دواداچ���ون���ى ب���ه ره ن���گ���ارب���وون���ه وه ى شێڵته ره کانى و ژنان دژى توندوتیژى که هه ڕه شه لێکراوه ژنانى داڵده دانى

ستانداری شێوه یه کى به بتوانن چۆن جیهانى مامه ڵه له گه ڵ ئه م حاڵه تانه دا

بکه ن. توندوتیژى ئ��ێ��م��ه دا ل��ه ن��او وتیشیى: دی��ارده ی��ه ک��ى ب��ه رف��راوان و ب��ه رچ��اوه ، راس���ت���ه ت���ا ئ��ێ��س��ت��ا ب��ێ ده ن��گ��ی��ی��ه ک��ى کۆمه اڵیه تى و سیاسى له سه ره ، به اڵم تێدا توندوتیژى هه یه خێزان زۆر که م شوێنێک هه موو له ن��ه ی��ا ت. به کار پارته له ناو شه قام له سه ر ده ره وه له له ناو بڵێین ده توانین سیاسییه کان. ده زگا حکومییه کان وه ک: ئه نجومه نى جار هه ندێک په رله مانیش و وه زی��ران به شێوازێک له شێوازه کان توندوتیژى

ده بینینه وه . به سه باره ت محه مه د ئاوات هه روه ها سیستمى ده ڵێت: پ��ه روه ده ش سیستمى په روه رده پێویستى به چاره سه رى ریشه یى سه رله به رى سیستمه ئه و ده بێ هه یه ، سیستمێکه چ��ون��ک��ه ب���گ���ۆڕێ���ت، له ه��ه ر توندوتیژیه . به رهه مهێنه رى شێوازى تا قوتابخانه کانه وه شێوازى مامه ڵه ى و خوێندکاره کان دانیشتنى که میتوده ى ئه و هه روه ها مامۆستا، له قوتابخانه کان ده خوێنرێ، هه موویان

به رهه مهێنه رى توندوتیژین.

له دواى راگه یاندنى به هه رێمبونى، پارێزگاى دیاله و ته قاندنه وه ى

ماڵى پارێزگار، تائێستا ،پارێزگارى دیاله دوامى نه کردوه

هه ربۆئه و مه به سته ش هه رسێ الیه نى سوننه وه شیعه و کورد

رێکه وتون له سه ر گۆڕینى پارێزگار.

سه رۆکى محه مه د، تالیب ل��ه وب��اره وه ئه نجومه نى پارێزگاى دیاله به )چه تر(

ى راگ��ه ی��ان��د دواى ئ���ه وه ى ل��ه الی��ه ن پارێزگاى ه��ه وڵ��درا عێراقیه وه لیستى هێرشى دواج���ار ه��ه رێ��م بکرێته دی��ال��ه چه کدارى کرایه سه ر ماڵى پارێزگار و ته قێنرایه وه ، تا ئێستا پارێزگار ده وامى

نه کردوه . هه رچه ند وت��ی��ش��ى: م��ح��ه م��ه د تالیب لیستى ئه ندامانى راوه دونانیان له ترسى عێراقیه ده وام��ی��ان ن��ه ک��ردوه ، ب��ه اڵم له ئه و ئه ندامى ح��ه وت داهاتوو هه فته ى

لیسته دوام ده که ن. سه رۆکى ئه نجومه نى پارێزگاى دیاله رونى کردوه : تا ئێستا پارێزگارى دیاله

ئ��ه و مه به سته ش ب��ۆ ن��ه ک��ردوه دوام���ى ه���ه رس���ێ ل��ی��س��ت��ه ک��ه ى ئ��ه ن��ج��وم��ه ن

رێکه وتوون بۆ گۆرینى پارێزگار.بارودۆخی ب��اره ی له محه مه د تالیب ئ��ێ��س��ت��ای ئ��ه م��ن��ی ئ����ه و پ��ارێ��زگ��ای��ه رای��گ��ه ی��ان��د: ل��ه ن��اوچ��ه ى دی��ال��ه هیچ ک��رده وه ی��ه ک��ى ت��ون��دوت��ی��ژى ن��ه م��اوه و فه رمانگه ودام ئاسایه ، ئ��ارام��ى ب��ارى وده زگ��اک��ان��ى ده وڵ���ه ت ده وام���ى خۆیان

ده که ن.ه��ه رب��ۆی��ه ش ن���اوب���راو پ��ێ��ی��وای��ه »هێچ ده وام پ��ارێ��زگ��ار ت��ا نییه پ��اس��اوێ��ک

نه کات«.

که سێک به ناوى )ئا. ر . ح ( له شارۆچکه ى چۆمان، که مامه ڵه ى

کڕین و فرۆشتنى ئۆتۆمبێل ده کات به شێوه ى قیست،)500(

هه زار دۆالرى هاواڵتییان ده بات و سه رچاوه ئه منیه کانیش

ڕایده گه یێنن که تاکو ئێستا نازانین ئه م که سه له کوێیه .

یه کێک له و هاواڵتییانه ى که پاره که ى ئێمه راگه یاند« )چه تر(ى به ب��ردراوه پێ ئۆتۆمبێلمان که سێک چه ند و فرۆشتووه ، )22( ده فته ر دۆالرى ئێمه ى الیه ، نزیکه ى پێنج رۆژ ده بێ خۆى ون

کردووه ، نازانین بۆ کوێ چووه «.ئه و هاواڵتیه ئه وه شى وت: » ئه وه نده ى دۆالرى ه������ه زار )20( ب���زان���م م���ن ک��ه س��ێ��ک��ى دی��ک��ه ش��ى ب�����ردووه ، ب��ه اڵم ئێستا تاکو به دواداچوونێکمان هیچ تۆمار له دژى نه کردووه و سکااڵمان

نه کردووه «.ئه بابکر، محه مه د حه مید له مباره یه وه ئه فسه رى پله یه ک له بنکه ى پۆلیسى چ��ۆم��ان ب��ۆ )چ��ه ت��ر( وت���ى: ه��اواڵت��ى )ئا. ر . ح ( ته مه نى )22( ساڵ که و چۆمانه شارۆچکه ى هاواڵتیه کى ده کات، ئۆتۆمبێل فرۆشتنى و کڕین له ئێستا ب��ه ر رۆژێ���ک چه ند ب��اوک��ى که کردینه وه ئاگادارى و المان هاته هیچ ون��ه و ڕۆژێکه چه ند کوڕه که ى

سۆراخێکى نازانین.

خۆمانه وه الى ئێمه ک���رده وه ، رونیشى لێکۆڵینه وه ى بڕیارى یاساوه له ڕێگاى دادمان بۆ رێکخست و گشت شوێنێکى په یوه ست به لێکۆڵینه وه مان لێ ئاگادار

کردۆته وه .وتیشی: مامه ڵه که یاسایی نییه وه هیچ ڕێکه وتنێکى یاسایی له به ینى کڕیار و فرۆشیاران نیه که ئێمه ئاگادارى بین.

ناوچه که ش ئاسایشی سه رچاوه یه کى له گه ڵ ک��وڕه »ئ��ه و وتى له مباره یه وه ده کرد، مامه ڵه یان ئه و تر که سى دوو دوێنى گه یشتنه وه دوو که سه که به الم ئ��ه وه ى زانیارییه کان به پێى چ��ۆم��ان، سلێمانیه وه رێگه ى له ب��ردووه پاره که ى

گه یشتووه ته تورکیا«.

رێکخراوی )CDO ( به مه به ستی به رزکردنه وه ی توانای کارکردن و پاراستنی مافه کانی مرۆڤ له

هه رێمی کوردستان، خولێکی پێنج رۆژه ی بۆ لێکۆڵه ره وانی بنکه کانی پۆلیس و ناو دادگاکان و جێگرانی

داواکاری گشتی کرده وه .پرۆژه کانى به رپرسى مه جید ئه حمه د )CDO( ماڤى مرۆڤ له رێکخراوىب��ه )چ��ه ت��ر(ی راگ��ه ی��ان��د پ��رۆژه ک��ه م��ان ناوى گه شتنه به دادپ��ه روه ری له الیه ن ن��ه روی��ج��ی��ه وه )NPA( رێ��ک��خ��راوى

هه شت پرۆژه که و ده کرێت پشتگیری پ���ارێ���زگ���اى ع���ێ���راق ل���ه خ��ۆده گ��رێ��ت )سلێمانى، دهۆک، هه ولێر، که رکوک، ئه م به غداد( به سره ، نه جه ف، موسل، راهێنان خولى سێ له بریتیه پرۆژه یه و پێنج رۆژ و خولى دووه م م��اوه ى بۆ سێیه میش له مانگى دووی ئه مساڵ له

هه ولێر به ڕێوه ده چێت.وت��ی��ش��ى م��ه ب��ه س��ت��م��ان ل��ه ک��ردن��ه وه ى چینانه ى ئ��ه م به هێزکردنى خوله کان چونیه تى و ک���راون ب��اس پیشتر ک��ه تۆمه تبار له گه ڵ لێکوڵینه وه ره وش��ى ب��ه ج��ۆرێ��ک ه��اوش��ێ��وه ب��ێ��ت ل��ه گ��ه ڵ

بنه ماکانى مافى مرۆڤ.داواکاری له وه ش کرد: »رۆڵى باسی گشتى تا راده یه ک الوازه ، داواکارى

گ��ش��ت��ى م���اف���ى خ��ه ڵ��ک��ه و ده ب��ێ��ت بکات، خه ڵک له مافى پارێزگاری ب���ه اڵم ب��ه ڕاس��ت��ى ل��ه ه���ه ل و م��ه رج��ى داواک��ارى رۆڵ��ى کوردستاندا ئێستاى

گشتى رۆڵێکى الوازه «. ووت��ی��ش��ى: »ده س������ه اڵت ک��اری��گ��ه ری ل��ه س��ه ردادگ��ا بمانه وێت خ��ۆى ه��ه ب��وه هه یه ، تێکهه ڵچونێک نه مانه وێت و و تشریحات له هه یه ده ستوه ردانێک سیستمى واڵتى ئێمه پێویستى به کاته

بۆ چاره سه ر کردن« .ی��ه ک��ش��ه م��م��ه رۆژی خ���ول���ه ئ�����ه م و پ��ێ��ک��ردوه ده س��ت��ی )2012/1/22(رێکخراوی ل��ه رۆژ پێنج م���اوه ی ب��ۆ )CDO ( له شاری سلێمانی به رده وام

ده بێت.

له به رده وامى کار و چاالکییه کانیاندا گۆڤاری هاوده م،

پڕۆژه یه ک ئاماده ده که ن و پێشکه ش به وه زاره تى رۆشنبیرى و

الوان ده کرێت.ه�������اوده م گ�����ۆڤ�����ارى ئ��������ه وه ى دواى ه���ه ن���گ���اوى ل����ه )2011/1/20(کلتورییه کانیاندا، چاالکییه سێیه مى بۆ »ن���ا، ن���اوى ژێ��ر ل��ه کۆنفڕانسیان ق���ڕک���ردن���ى ک���ل���ت���ورى«، ب��ه دروش��م��ی خ��اوه ن��دارێ��ت��ی ل��ه ک��ل��ت��وری ره س��ه ن��ی

له ناسنامه ی خ��اوه ن��دارێ��ت��ی ک����وردی، سلێمانى ش���ارى ل��ه ئ�����ازاده ، ک����وردی )120( به شدارى به سۆلیدارێتى هۆڵى کۆمه ڵگا ره نگه جیاوازه کانى له ئه ندام لیژنه یه ک هه ڵبژاردنى به به ڕێوه برد، پێشنیارێک پ���رۆژه ئ��ام��اده ک��ردن��ى ب��ۆ بڕیار درا و دواتر پرۆژه که پێشکه ش به

وه زاره تى رۆشنبیرى و الوان بکرێت.گۆڤارى سه رنوسه رى ک��وردی، په یوه ند پرۆژه ئه م ئاماده کردنى له باره ى ه��اوده م ئێمه راگه یاند: )چه تر(ى به پێشنیاره له ک��ۆى ئ��ه و وت��ار و پ��رۆژان��ه ى که له کۆنفرانس له الیه ن رێکخراو، گروپه کان، پێشکه ش ب��ه ش��دارب��ووان��ه وه و رۆشبیران

داهاتوو له و ده که ینه وه کۆى ک��راون، به رێگای لیژنه یه ک که پێکهاتووه له پرۆژه توکمه یى و قوڵى به رۆشنبیران پێشکه ش و ده که ین ئاماده پێشنیاره که به وه زاره تى رۆشنبیرى و الوانی ده که ین ت��ا ل��ه وان��ه ک��ان��ى خ��وێ��ن��دن ج��ێ��ى خ��ۆى بگرێته وه و کلتورى کوردى به ره و ژیانه وه ب���ڕوات و ب��ه گ��ه ل��ى ک���ورد ب��ه کلتوره ده وڵه مه نده که ى خۆیه وه بژى و بۆ ئه مه ش

به فراوانى سه یرى کلتور کراوه . ج��ێ��ى ئ���ام���اژه گ���ۆڤ���ارى ه������اوده م که گۆڤارێکى گه نجانه و گرینگی به پرسه و ده دات کۆمه اڵیه تییه کان و کلتورى

نیوه ى هه ر مانگێک ده رده چێت.

u کاروان ئیبراهیم u

عێراق دوای��ی��ه ى ئ��ه م ئاڵۆزییه کانى ج��ارێ��ک��ى ت��ر ن��ی��ش��ان��ى دای�����ه وه ، که خه ریکن ه��ه ر واڵت��ه ئ��ه م به رپرسانى فراوانکردنى و ب���ه رژه وه ن���دى ل��ه بیر ده س�����ه اڵت�����ى خ����ۆی����ان ده ک�����ه ن�����ه وه ، واى ده س��ه اڵت��خ��وازى و چاوچنۆکى لێکردوون ئازاره کانى ئه م واڵته له بیر

بکه ن.ئێستا به رپرسانه ى ئ��ه و کاتێکدا له عێراقیان ده س��ه اڵت��ى جومگه کانى سه دام رووخانى پێش ده سته وه یه ، به زۆربه یان له ئه وروپا و ده ره وه ى عێراق ژی����اون و ل��ه زان��ک��ۆک��ان��ى ئ��ه وروپ��ا خ��وێ��ن��دن��ی��ان ت����ه واو ک�����ردووه ، ب��ه اڵم دواى له به رپرسانه ئه م کرداره کانى نه ک ئێستا ت��ا )2003(وه س��اڵ��ى رابردووى نه هامه تییه کانى نه یتوانیوه پێبهێنێت، ک��ۆت��ای��ى ع��ێ��راق��ی��ی��ه ک��ان به ڵکو خه ریکن به شێوه ى تر و جۆرى تر خه ڵکى عێراق توشى نه هامه تى و

کوشتن و هه ڵخه ڵه تاندن ده که نه وه .بزانن بێن ئ��ه وه ى جێگه ى له ئه مانه چییه ؟ خ��ه ڵ��ک داخ��وازی��ی��ه ک��ان��ى ه��ه ژارى و کاره با و بێکارى کێشه ى بۆ ته ندروستى و خ��واردن��ه وه ئ��اوى و خ��ه ڵ��ک چ���اره س���ه ر ب��ک��ه ن، که چى یه کتر چۆن ده که نه وه ل��ه وه بیر دێن قۆرخکارى ده س��ه اڵت��ى و ل��ه ن��اوب��ه رن هێزى خه ریکن ب��خ��ه ن، پێش خ��ۆی��ان چ��ه ک��دارى نهێنى دروس���ت ده ک���ه ن و ته قینه وه ئه نجامدانى هانى نهێنى به ده ده ن، ده بنه هۆى مردنى ئه و هاواڵتییه به ته مه نیان هه موو که عێراقیانه ى به سه ر ئاسوده وه ژیانێکى چاوه ڕوانى باوکبوونى بێ بونه ته هۆى ب���ردووه .

هه زاران منداڵ.عێراق وه زی��ران��ى س���ه رۆک مالیکى شتێک ده ڵێت، ئه یاد عه الوى شتێکى تر ده ڵێت، به رپرسانى تریش هه ر یه که و به گوێره ى به رژه وه ندى و سیاسه تى به م ده ڵێن. شتێک »گه وره کانیان« یه که هه ر عێراق به رپرسانى شێوه یه و له خه مى خۆى و بنه ماڵه و حزب خۆیه تى، سیاسییه کانى ئامانجه و ئه مه له کاتێکدا له دواى )2003(وه زیاتر له )60( هه زار هاواڵتى عێراقى به هۆى ته قینه وه وه ژیانیان له ده ستداوه .

ئ���ه وان���ه ش���ى ک���ه ئ��ێ��س��ت��ا ل���ه ژی��ان��دا نه بوونى دژوارى دۆخێکى له م��اون خزمه تگوزارى و ئارامى و ئاسایش و نادادپه روه رى و بێکارى و هه ژاریدا

ده ژین...لێره وه تێده گه ین که ئه و ده سه اڵتدارانه ى ئێستا له سه ر کورسییه کانى ده سه اڵتى و بیرکردنه وه له دانیشتوون، عێراق له که سایه تیاندا شتێکى زۆر جیاواز سه دام پێشکه ش ناکه ن، به ڵکو له زۆر

روه وه کاره کانى سه دام ته واو ده که ن.ک��ه وات��ه ئێمه ل��ه م واڵت���ه دا ل��ه ب��ه رده م دژوار داهاتوویه کى و چاره نوس چ ئه و سایه ى له نادیارداین و ئاڵۆز و ده که نه وه له وه بیر ته نها به رپرسانه ى ده سه اڵتى قۆرخکارانه ى خۆیان فراوان ب���ک���ه ن؟!! ب��ێ��گ��وم��ان داه��ات��ووی��ه ک��ى

خراپ...ه��ی��چ کاتێک ئ��ه ن��ج��ام، ده س����ه اڵت ناتوانێ خۆشگوزه رانى و ئاسوده یى و ئازادى بۆ خه ڵک بێنێت، تا خه ڵک رێکنه خات خۆى و نه بێته وه هۆشیار و به خۆپیشاندان و ناڕه زایى به رده وام ف��ش��ار ن��ه ب��ێ��ت ب��ه س��ه ر ده س���ه اڵت���ه وه ، زوو ه��ه ر ده س��ه اڵت کورسى چونکه ئه و که سانه سه رخۆش و چاوچنۆک به مه زنیان گرێدانێکى که ده ک��ات و نییه نیشتمانه که یانه وه ئازاره کانى وه فاداریان به رامبه ر ئه و رۆاڵنه ى واڵت نییه ، که گیانى خۆیان بۆ ئازادى و شکۆمه ندى به خشیوه ، هه ر بۆیه ده بێت و هۆشیارى خ��اوه ن بێت، به هێز گه ل هێزى فشار بێت، تا رێگه نه دات هیچ به رپرسێک به ئاره زووى خۆى یارى به چاره نوسى نیشتیمان و خه ڵک بکات و واڵت به ره و کاولکارى و ناکۆکى و

دووبه ره کى به رێت.

ئاڵۆزییه کانى عێراق

چه‌ترتایبه‌ت‌به‌‌چه‌تر‌

چه‌تر‌‌هانا‌ئازاد

چه‌ترزانیار‌داقوقى‌

چۆمانزۆسک‌چۆمانى

چۆماندانا‌به‌رزنجی

چه‌ترئارام‌پێنجوێنی

چه‌ترچۆمان‌عوسمان

چه‌تردانا‌به‌رزنجی

»هه ڵبژاردنى پێشوه خت

چاره سه ر نیه«

ئه نجومه نى پارێزگاى دیاله به نیازه پارێزگارى

شاره که بگۆڕێت

چۆمان، که سێک )500(هه زار دۆالرى هاوواڵتییان ده بات

سلێمانی، خولێکی وشیارکردنه وه ی لێکۆڵه ره وانی

پۆلیس و دادگاکان به ڕێوه ده چێت

ئاژانسى فورات به رفراوانتر ده بێته وه زمانى فارسى و شێوه زاری سۆرانی بۆ ئاژانسه که زیاد کران

ده زگاى مۆنۆمێنتى هه ڵه بجه

ماڵپه ڕێکى تایبه ت به هه ڵه بجه ده کاته وه

»سیستمی په روه رده ش

به رهه مهێنه ری توندوتیژیه «

پرۆژه یه کی کلتوریى پێشکه ش به وه زاره تى رۆشنبیرى و الوان ده کرێت

الیه نه سیاسییه کانى هه رێمى کوردستان به ده سه اڵت و

ئۆپۆزسیۆنه وه داڵده دانى تاریق هاشمى له هه رێمى کوردستان به

سیاسه تێکى زیره کانه ناوده به ن و نورى مالیکیش به قۆرخکار ناوده به ن،

مامۆستایه کى زانکۆش ده ڵێت: ئه وه کێشه بۆ هه رێمى کوردستان دروست

ده کات.ف���ه رم���ان���ی رۆژه )33( ن���زی���ک���ه ی جێگری هاشمی، تاریق ده ستگیرکردنی س������ه رۆک ک���ۆم���اری ع���ێ���راق ل���ه الی���ه ن ئه نجومه نی بااڵی دادوه ری عێراق ده رچووه بااڵی ئه نجومه نی ره وانه ی فه رمانه که و دادوه ری هه رێم کراوه ، به اڵم ده سه اڵتدارانى جیێبه جێ بڕیاره ئه و ره تیده که نه وه هه رێم

بکه ن.ل���ه و ب���اره ی���ه وه ش�����وان راب�������ه ر، ئ��ه ن��دام��ى س���ه رک���ردای���ه ت���ى ک���ۆم���ه ڵ���ى ئ��ی��س��ام��ى کوردستان، به )چه تر(ى راگه یاند: »بوونى تارق هاشمى له کوردستان له رووى سیاسى ناکرێ و ئاساییه شتێکى ئه خاقیه وه و رووى له ئ��ه وه ى وێ��ڕاى بکرێته وه ، ته سلیم چونکه یاساییه ، ن��ا شتێکى یاساییه وه

کوردستان به شێکه له عێڕاق«.کوردستان له هاشمى م��ان��ه وه ى وتیشى: وه ک کارتێکى سیاسى به کاردێ و ده بێته به شێک له ملمانێى نێوان هه رێم و به غداد به غداد و هه رێم نێوان ئالۆزى و و گرژى کوردستان گه لى له سه ر و ده ک��ات زیاتر

ده که وێت.هه ڵسوڕاوى دڕه ی��ى، بابه کر خۆییه وه الى

بزوتنه وه ى گۆڕان بۆ )چه تر( وتى: داڵده دانى له کوردستان کارێکى زۆر تاریق هاشمى ره وایه ، چونکه مه سه له که و دروست زۆر له نییه ، ئیرهابى و جه رائى کێشه یه کى هاوسه نگى تێکچوونى مه سه له که عێراق

هێزه له نێوان شیعه و سوننه کان له عێراق.هه ر له وباره یه وه د.موسه ننا ئه مین، ئه ندامى ئیسامى ی��ه ک��گ��رت��ووى س��ه رک��ردای��ه ت��ى به )چه تر(ى وت: »داڵده دانى کوردستان، هه ڵوێستێکى ک����ورده وه ل��ه الی��ه ن هاشمى جوامێرانه بوو، هه ڵوێستێکى زۆر سیاسیانه ى ئه و کورد سه رکردایه تى که بوو زی��ره ک چونکه بوو، ئه خاقى کارێکى بڕیاره یدا، ئێستا نه فه سێکى تائیفى دیارى کراوى زۆر

رۆشن عێراق ده بات به ڕێوه .ئوسوڵى ی��اس��اى »ب��ه پ��ێ��ى راش��ی��گ��ه ی��ان��د: ده کرێت عێراقى ج��ه زائ��ى موحاکه ماتى دادگایى کردنى که سێک ببرێته شوێنێکى

تر هه ر له ناو سنورى عێراق، بۆچى ئه م کاره قبوڵ ناکرێت له مه سه له ى هاشمى بۆ ئه وان گومانیان له وه هه یه که هه رێمى کوردستان

ئه و دادگایه ته زویر بکات«.یاسا ده ستوریش وتیشى: »مالیکى نه ک ته نها هه ڵوێسته که ى و ده ک���ات پێشێل به رامبه ر به هاشمى نییه ، به ڵکو به رامبه ر و عیساوى راف��ی��ع و موتڵه گ ساڵح ب��ه عێراقیه یه ، لیستى وه زی��ره ک��ان��ى ه��ه م��وو رافیع رووب��ه ڕووى نه یتوانى مالیکى به اڵم کۆمه ڵێک چونکه ب��ب��ێ��ت��ه وه ، ع��ی��س��اوى دیکۆمێنتى له سه ر مالیکى الیه و له رووى هه یه به هێزى پێگه ێکى عه شائیریشه وه مالیکى بۆیه عێراق، سیاسیى کایه ى له

نه یتوانى رووبه ڕووى بێته وه «. ئ��ه وه ش��ى خ��س��ت��ه ڕوو: »داڵ��ده دان��ى هاشمى و نییه زیانێکى هیچ ک���ورده وه ل��ه الی��ه ن یه کێک پێکا، گرنگیشى ئامانجى سێ

ل��ه وان��ه نزیک ک��ردن��ه وه ى هێزى ک��ورد له س��ه ره ک��ى هاوبه شێکى ک��ه س��ون��ى ه��ێ��زى کوردن له م واڵته دا و له داهاتودا ئه م جۆره سوننه کان له سه ر کاریگه رى هه ڵوێستانه ک��ورد مافه کانى ل��ه پشگرى ک��ه ده ب��ێ��ت هێزه له بکه وه نه وه نزیک زیاتر و بکه ن

کوردستانییه کان«.هه ر له و باره یه وه ئه ندامێکى سه رکردایه تى یه کێتى نیشتیمانى کوردستان، به )چه تر(ى وت: »مه سه له ى تاریق هاشمى په یوه ندى به دادگاوه هه یه و هیچ که سێکیش بۆى نییه رێگا له دادگا بگرێت بۆ ئه وه ى مه سه له که یه کایى بکاته وه ، له هه رێمى کوردستانیش له رووى دادگاوه هاشمى داڵده نه دراوه که راده س��ت یاخود کرابێت دادگ��ا له رێگرى به ڵکو نییه ، ئ��ه وه ق��ان��وون��ى نه کرابێته وه مه سه له ى هاشمى به هۆى ئه و بارودۆخه ى له کشانه وه ى هێزه کانى ئه مریکا عێراق توشى

دادگ��ا له هاشمى ب��وو کێشه ى ئ��ه وه ب��وو بۆ چونیشى نه سیاسى، کێشه یه کى بووه به غداد یاخود نه ناردنى په یوه ندى به و الیه نه و کۆششێکى هه وڵ هه یه که سیاسییه وه زۆرى ه��ه ی��ه ک��ه م��ه س��ه ل��ه ک��ه چ��اره س��ه ر مانه وه ى به بکرێت، هه ندێ الیه نیش هه ن هاشمى له هه رێمى کوردستان نیگه رانن و

هه ندێکى تریش خۆشحاڵن«.جه عفه ر ئیبراهیم وته بێژى پارتى دیموکراتى ک���وردس���ت���ان وه اڵم�����ى پ��ه ی��وه ن��دی��ی��ه ک��ان��ى که ن��ه دای��ه وه ، )چ��ه ت��ر(ى په یامنێره که ى پارتى وه ک ئه وانیش بۆچوونى ویستى

وه ربگرێت.ه���ه ر ل���ه س���ه ر دۆخ����ى ئ��ێ��س��ت��اى ع���ێ���راق و عومه ر، نه جیبه هاشمى، تاریق داڵده دانى دیموکراتى چاره سه رى پارتى هاوسه رۆکى »ئه و راگه یاند: )چه تر(ى به کوردستان کێشه و ملمانێیانه ى که ئێستا له هه رێمى ک��وردس��ت��ان و ع��ێ��راق ه��ه ی��ه ب��ه گفتوگۆ له نێوان ئێستا ئ��ه وه ى ده ک��رێ��ن، چ��اره س��ه ر شیعه و سوننه رووده دات شه ڕى ده سه اڵته و عه قڵییه تى تۆڵه سه ندنه وه یه ، ئه وه ى گوایه هاشمى ده ستى هه یه له و کاره تیرۆرستیانه ى که ئه نجام دراوه له کاتێکدا ده توانیت هه موو کێشه کان یه کایى بکه یته وه ئه گه ر دادگا ب��ااڵده س��ت سیاسی هێزى و بێت س���ه روه ر

نمه بێت له سه ر یاسا«.ئه و ب��ه ه��ۆى ئێستا خ��س��ت��ه ڕوو: ئ��ه وه ش��ى شه ڕه ى له نێوانیان هه یه ئه گه رى ئه وه هه یه بڕیار سه ربه خۆ شێوه یه کى به یاسا که نه دات، به ڵکو هێزى سیاسى تێیدا حاکم و سه روه ره و بڕیار ده دات، له حاڵه تێکى وه هادا هه رێمى به رپرسانى که پێشنیارانه ى ئه و که رکوک له ده ت��وان ده یکه ن کوردستان دادگایى هاشمى کوردستان هه رێمى یان بکرێت و به شێوه یه کى دادوه رانه کێشه که

یه کاى بکرێته وه ، ئه گه ر یاسا سه روه ر بێت باشه ، شتێکى دادگ��ا به راده ستکردنه وه ى ئێمه پێمانوایه هێز و الیه نى کوردى ده توانن رۆڵێکى باش بگێڕن بۆ یه کایى کردنه وه ى ئه و کێشانه و جێبه جێکردنى پرسه نه ته وه یى

و هه ڵواسراوه کان.هاوسه رۆکى پارتى چاره سه رى بۆچوونیشى عه قڵیه تێکى ع��ه الوى و »مالیکى وای��ه : ناڵێین ئێمه ه��ه ی��ه ، گ��ه رای��ی��ان م��ه رک��ه ز یان باشه که سێکى هاشمى سه د له سه د سوننه ش هه روه ها تاوانه ، له و نییه ده ستى پێویسته هه یه ، ناوه ندگه رایى عه قڵیه تى هه رێمى کوردستان هێزى چاره سه رى بێت بۆ ئه و کێشانه نه ک له سه ر حسابى به رژه وه ندى

نه ته وه یى و دیموکراتى خۆى«.عه بدولکه ریم، س��ه الم ب��اره ی��ه وه ل��ه و ه��ه ر سلێمانی زانکۆی له مێژوو مامۆستاى وت: )چه تر(ى به دکتۆرا خوێندکارى و »ئه و ملمانێ سیاسیانه ى له عێراق هه یه و ک��ورد به په یوه ندى ئ��ه وه ى تایبه تى به ده س��ه اڵت��ى ن���اوه ن���ده وه ه��ه ی��ه ل��ه گ��ه ڵ هێزه پێویسته سوننه ، و شیعه سیاسییه کانى کورد زۆر زۆر به وریاییه وه مامه ڵه بکات، هاتنى هاشمى بۆ کوردستان له خۆڕا نییه و جۆرێکه له به رنامه ى هێزه سیاسییه کانى ع��ێ��راق و ئ��ه و ب��ه رن��ام��ه ی��ه ى ل��ه پشته که له و ق��ه ب��اره ب��چ��ووک��ردن��ه وه ى مه به ستى قاڵبدانى ئه و رۆڵه ى کورده که له ناوچه که له رووى سیاسیى و ئابوورى و کۆمه اڵیه تى

کورد هه یه تى«.و به رنامه یه به هاشمى »هاتنى وتیشى: راده س��ت ده ک��ات داواى دادگ��ا له به رئه وه ى هه رێمى ب��ۆ زۆر ک��ێ��ش��ه ى ن��ه ک��ردن��ه وه ى کوردستان دروس��ت ده ک��ات، هه م له رووى که هێزانه ى ئ��ه و رووى له ه��ه م و ده ره وه

پاڵپشتى عێراقن یه کێک له وانه ئێرانه «.

ده‌سه‌اڵت‌و‌ئۆپۆزسیۆن‌داڵده‌دانى‌هاشمى‌به‌‌»سیاسه‌تێکى‌زیره‌کانه‌«‌ده‌بیننمامۆستایه کى بوارى مێژوو: راده ست نه کردنه وه ى هاشمى کێشه ى زۆر بۆ هه رێمى کوردستان دروست ده کات

ئاماده‌کاردڵشاد‌هه‌رته‌لى

ساڵی‌دووه‌م‌‌ژماره 89

‌دووشه‌ممه‌2012/1/23 - 2711/11/4

3

راپۆرت

چاودێران بۆچونیان وایه ، حکومه ته که ى نێچیرڤان بارزانیش توشى کێشه ى گه وره ده بێت و له

ملمالنێکانى یه کێتى و پارتی به دوور نابێت، خودى یه کێتیش داواى پۆست

و ده سه اڵته کانى خۆى ده کاته وه .دواجار نێچیرڤان بارزانى جێگرى سه رۆکى پ���ارت���ى دی��م��وک��رات��ى ک���وردس���ت���ان ب���ووه حکومه تى حه وته مى کابینه ى سه رۆکى گۆڕانکاریه کانیش و کوردستان هه رێمى به وه ى کرد، نیگه ران یه کێتى الیه نگرانى به مافى خۆیانیان ده زانى دوو ساڵى دیکه

د.به رهه م سه رۆکى حکومه ت بێت.ه��ه رچ��ه ن��ده ب��ه پ��ێ��ى رێ��ک��ک��ه وت��ن��ن��ام��ه ى ستراتیژى نێوان یه کێتى و پارتى دوو ساڵ

دوو ئ��ه و له نێوان حکومه ت جارێک الیه نه ئاڵوگۆڕى پێده کرێت،

سه رده مى له ب��ه اڵم کابینه ى پێنجه م به بڕیارى جه الل

تاڵه بانى سکرتێرى

گشتى یه کێتى کابینه که دوو ساڵ درایه وه حکومه ته که ى به مه ش بارزانى، نێچیرڤان وته ى به بۆیه ساڵ، چوار بووه نێجیرڤان کادیرانى یه کێتى »وه رگرتنه وه ى حکومه ت ن��ی��گ��ه ران یه کێتى پ��ارت��ی��ی��ه وه الی���ه ن ل��ه

کردووه «.سیاسى چ��اودێ��رى مه نتک د.ک���ام���ه ران پۆستى وه رگرتنه وه ى ده کات، به وه ئاماژه پارتییه وه الی��ه ن له حکومه ت س��ه رۆک��ى کارێکى باش نه بوو، چونکه دوو ساڵ بۆ

هه ڵسه نگاندنى حکومه تێک زۆر نییه .یه کێتیش کادیره کانى نیگه رانى باره ى له پێویست ک���رد، ب���ه وه ئ��ام��اژه ى مه نتک بن، نیگه ران یه کێتى ک��ادی��ران��ى ن��اک��ات چونکه پارتى به اڵیه ک له کۆڵى یه کێتى ده کاته وه و له قۆناغێکى سه خت حکومه ت

وه رده گرێته وه .حکومه ت سه رۆکى پۆستى وه رگرتنه وه ى له یه کێتى له سه ره تاى سه رى ساڵه وه زیاتر دروستکردنى ب��ۆ یه کێتیش ب���وو، گ���ه رم سه رجه م »ئه وانیش رایگه یاند: فشارێک

پ��ۆس��ت��ه ک��ان��ی��ان پ��ڕ ده ک���ه ن���ه وه به جێگرى سه رۆکى هه رێمیشه وه «.

ئازاد جوندیانى، وته بێژى یه کێتى نیشتمانى کوردستان رایگه یاند، ئه رسه الن بایز ده بێته کۆسره تیش کاک و په رله مان سه رۆکى ئێستا تا ب��ه اڵم هه رێم، سه رۆکى جێگرى حکومه ت س��ه رۆک��ى جێگرى ب��ۆ ک��ه س

دیارى نه کراوه .ب���ه اڵم ب��ه پێى زان��ی��اری��ه ک��ان��ى »چ��ه ت��ر« یه کێتى له سه ر جێگرى سه رۆکى حکومه ت ناکۆکى تێکه وتووه و چاوه ڕوانى هاتنه وه ى

جه الل تاڵه بانى ده که ن له ئه ڵمانیا.ب��ه ب����ڕواى چ��اودێ��ران��ى س��ی��اس��ى، دان��ان��ى کۆسره ت ره سوڵ عه لى به جێگرى مه سعود بارزانى سه رۆکى هه رێم فشار دروستکردنه و به واتاى ئه وه دێت، یه کێتى بوونى خۆى

ده سه لمێنێت.له باره ى ئه وه ى بۆچى له ماوه ى دوو ساڵى هه رێم سه رۆکى جێگرى پۆستى راب��ردوو ئارێز وروژێنراوه ، ئێستا و نه کراوه ته وه پڕ یه کێتى سه رکردایه تى ئه ندامى عه بدواڵ بۆ »چه تر«ى روون کرده وه : پڕنه کردنه وه ى

په یوه ندى پۆسته ئه و به وه وه هه یه ، که به

و پارتى الی��ه ن له جۆره کان له جۆرێک دانانى کاک له رێگرى بارزانیه وه خودى

کۆسره ت کراوه .مه نتک د.ک����ام����ه ران ب���ه رام���ب���ه ردا ل��ه م��ام��ۆس��ت��اى زان��ک��ۆ، پ��ێ��ی��وای��ه دان��ه ن��ان��ى یه کێتى نێو ت��ه ک��ه ت��والت��ى ب��ۆ که سێک

ده گه ڕێته وه .جه ختى پ��ارت��ی��ش ن��ێ��و س���ه رچ���اوه ی���ه ک���ى دانانى له ئێستا تا پارتى ک���رده وه ، ل��ه وه به ب���ه اڵم نییه ، ڕازى ره س���وڵ ک��ۆس��ره ت ته واوى له سه رکردایه تى ئه و حزبه یه کایى

نه کراوه ته وه .له به رامبه ردا ئارێز عه بدواڵ ئاماژه ى به وه کۆسره ت ک��اک دانانى به ده بێت ک��رد، روون بۆمان ئه گینا بن رازى پۆسته له و

بکه نه وه .هه رچه نده له سه ره تاى وروژاندى ئاڵوگۆڕى پۆستى سه رۆکى حکومه ت هه ر یه که له له بارزانى نێچیرڤان و بارزانى مه سعود هه وڵى ئه وه دا بوون الیه نه کانى ئۆپۆزسیۆن رازى بکه ن، به اڵم نه یانتوانى ئه وه بکه ن و هه ر سێ الیه نى ئۆپۆزسیۆن ره تیان کرده وه ، ب����ه ش����دارى ل���ه ح��ک��وم��ه ت��ى

کابینه ى حه وته م بکه ن.

کۆمه ڵى و بارزانى نێچیرڤان کۆبونه وه ى که دروستکرد زۆرى گومانى ئیسامى کۆمه ڵ به شدارى حکومه ت ده کات، به اڵم ئه وه کۆمه ڵ سه رکردایه تى ئه ندامێکى

ره تده کاته وه .»نێچیرڤان )چه تر( زانیاریه کانى به پێى کۆمه ڵى ب��ه داوه وه زاره ت����ى دوو ب��ارزان��ى ئیسامى«، به اڵم ئه ندامێکى سه رکردایه تى ک��ۆم��ه ڵ ب��ۆ »چ��ه ت��ر« وت���ى: ب��ه هیچ شێوه یه ک کۆمه ڵ دوو وه زاره ت وه رناگرێت حه وته م کابینه ى حکومه تى ب��ه ش��دارى و

ناکات.ه���ه ر ی��ه ک��ه ل��ه ب���زووت���ن���ه وه ى گ����ۆڕان و ره ت��ی��ان��ک��رده وه ، ئیسامیش ی��ه ک��گ��رت��ووى

به شدارى کابینه ى حه وته م بکه ن.د.کامه ران مه نتک وتیشى: »به ڕێوه بردنى ح��ک��وم��ه ت��ێ��ک ل���ه م ک��ات��ه ى ئ��ێ��س��ت��ادا له هه رێمى کوردستان کارێکى ئاسان نییه «.

م��ه ن��ت��ک پ��ێ��ش��ی��وای��ه ، ک��اب��ی��ن��ه ى ح��ه وت��ه م به اڵم ده بێت، شه شه م کابینه ى ته واوکه رى نزیک رۆژنامه نوسێکى ب��ه رام��ب��ه ردا ل��ه کابینه یه ئ��ه م ک��ه پێیوایه یه کێتى ل��ه

ت���ه واوک���ه رى ک��اب��ی��ن��ه ى ش��ه ش نابێ.

پێیوایه : رۆژن��ام��ه ن��ووس ح��ه س��ه ن، دڵ���زار ک��اب��ی��ن��ه ک��ه ى ن��ێ��چ��ی��رڤ��ان ب����ارزان����ى له کابینه که ى د.به رهه م باشتر نابێت، چونکه هه ردوو سه رۆکى حکومه ته که ى بێبه ش نین

له کێشه و کوتله گه رى نێو حزبه کانیان.ناتوانێت ب��ارزان��ى »نێچیرڤان وت��ی��ش��ى: حکومه ته که ى ته واوکه رى کابینه ى شه شه م بێت، چونکه فکره و ئایدۆلۆژیاى یه کێتى و پارتى به یه که وه گونجاو نییه و لێک

دوره «.کابینه ى پێیوایه : مه نتکیش د.کامه ران پێنجه م، کابینه ى قوربانى ب��ووه شه شه م بۆیه ئێستا گله یى هاته سه ر، بۆیه ناکرێت پێنجه م کابینه ى سه رۆکى هاتنه وه ى به

گه شبین بین.الیه ک هه موو ده یه وێت »پارتى وتیشى:

رازى بکات«.حه وته م »کابینه ى کرد: به وه ش ئاماژه ى ت��وش��ى ک��ێ��ش��ه ی��ه ک��ى گ�����ه وره ده ب���ێ���ت و چ��اره س��ه رک��ردن��ی��ش��ى

ئاسان نیه «.

حکومه ته که ى نێچیرڤانیش له ملمانێکانى پارتى و یه کێتى بێ به ش نابێت

»کابینه‌ى‌حه‌وته‌میش‌توشى‌کێشه‌ی‌گه‌وره‌‌ده‌بێت‌و‌چاره‌سه‌رکردنیشى‌ئاسان‌نییه‌«ئاماده‌کارهانا‌ئازاد

n هاوسه رۆکی پارتی چاره سه ری: به رپرسانی عێراق عه قڵییه تی ناوه ندگه راییان هه یه فۆتۆ: ئینته رنێت

دووشه‌ممه‌ 2010/11/8 ساڵی دووه م ژماره 89

دووشه ممه 2012/1/23 - 2711/11/3

4

راپۆرته‌‌هه‌واڵ

رۆژى پێنجشه ممه له رووداوێکى چاوه ڕواننه کراودا،

په خشى )ROJ TV( له سه ر یوتیل سات راگیرا،

ته له وفزیۆنه که به ڕێوه به رانى ئه م بڕیاره به بڕیارێک دژ

به چاپه مه نى ئازاد له قه ڵه م ده ده ن و میدیاکارانی باشوری ROJ( کوردستانیش داکۆکی له

TV( ده که ن.ح�����ه وت س���اڵ���ه ده وڵ����ه ت����ى ت�����ورک له له دای���ه تیڤى رۆژ داخستنى ه��ه وڵ��ى ه��ه م��وو س�������ه ره ڕاى )2011/1/10(هه وڵه کان تورکیا و هێزه کانى نێوده وڵه تى

بریارى داخستنى که ناڵه که ره ت کرایه وه ، به اڵم کۆمپانیاى یۆتیل سات که خاوه ن په خشى داوه بڕیارى ده ستکرده ، مانگى به م س��ه ب��اره ت رابگرێت. ته له فزیۆنه که به ڕێوه به رانى ئه م کۆمپانیایه کرداره که ى ته له ڤزیۆنه که رایده گه یه نن: بێگومان ئێمه ده زانین ئه و بڕیاره له ژێر گوشارى ده وڵه تى تورک و به هاوکارى کۆمپانیاکه دراوه و ئه وه ش بازارگانیه کی ئاشکرایه به سه ر

ته له فزیۆنه که مانه وه .ساڵى ئ���ادارى )1(ى ل��ه )ROJ TV(له لیسانس ب��ه وه رگ��رت��ن��ى )2004(دا، دانیمارک ده ستى به وه شانى خۆى کردووه . ده وڵه تى تورکیا به به هه نانه ى بانگه شه بۆ میدیاى سکرتاریه تى له داواى تیرۆریزم دان��ی��م��ارک ک���ردووه و ده ک���ات ک��ه ئه م بکرێته وه ، پوچه ڵ تیڤى رۆژ لیسانسه ى

و ده رچ���وون بنه ما بێ به ڵگه کان ب��ه اڵم ده وڵه تى تورک بێ هیوا مایه وه .

تورکیا له )2009( که سه رۆک وه زیرانى ئ��ان��درێ��س فۆگۆ پ��ێ��ش��وى دان��ی��م��ارک سکرتێرى پۆستى ب��ۆ خ��ۆى ڕاس��م��وس��ه ن ناتۆ پااڵوت، چونکه ئه م واڵته رۆژ تیڤى به م و کرد ڤیتۆ ڕاسموسه نى دانه خست،

هۆکاره نه بوو به سکرتێرى ناتۆ.بۆیه دواتر تورکیا په ناى برده به ر واڵتانى فه ڕه نسا به ریتانیا، ئه مه ریکا، وه ک و ه��ه ن��دێ��ک واڵت���ى دی��ک��ه ى ئ��ه وروپ��ى. دۆزگه رى دانیمارک له )31(ى ته باخى ROJ TV( بۆ دۆزى ،)2010( ساڵى داخستنى، داخ����وازى وێ���راى و ک����رده وه کۆمپانیاى حسابه کانى ژم��اره سه رجه م رۆژ تیڤى بلۆک کرد و ئامانجیشى له وه

داخستنى رۆژتیڤى بوو.

سه باره ت به م بڕیارانه هاوسه رۆکى پارتى ئاشتى و دیموکراسى گوڵتان کشاناک رایگه یاند: رۆژ تیڤى ده نگى هه موومانه ، به ئێمه ت���ه واوى گه لى ک���ورده ، ده ن��گ��ى تێکۆشان و راپه ڕین خاوه ندارى لێده که ین.

وه ک ک�����ورد ه�����ه زار ش��ه م��م��ه رۆژى یۆتێل کۆمپانیاى ل��ه ب��ه رده م ن��اڕه زای��ه ت��ى ب��ڕی��اره ئ���ه م س���ات ک��ۆب��وون��ه وه و دژى

دروشمیان به رز کرده وه .له باشورى کوردستان رۆژنامه ى )چه تر( له به یاننامه یه کدا رایگه یاند که میدیاى ک��ۆم��ه ڵ��گ��ا ب��ۆت��ه ق��ورب��ان��ى ده وڵ�����ه ت و به رژه وه ندییه کانى ده وڵه ت و داواى کردووه که راگه یاندنه کوردییه کان به هاوبه شى به رامبه ر ئه م بڕیاره هه ڵوێستیان هه بێت.

بڕیاره ئ��ه م ک��ه ری��م هێمن رۆژن��ام��ه ن��وس و ده دا ل��ه ق��ه ڵ��ه م سیاسى بڕیارێکى ب��ه

رایگه ده یه نێ گه ر راگه یه ندنه کوردییه کان ل��ه ئ��اس��ت ئ��ه م ب��ڕی��اره ل��ه س��ه ر رۆژتیڤى وات���اى کۆنفڕانسى ئ���ه وه ب��ن، ب��ێ��ده ن��گ دهۆک که بۆ هاوهه ڵوێستى راگه یا ندنه

کوردییه کان پێکهاتووه ، بێواتا ده بێت.گ��ۆڤ��ارى ه����اوده م ل��ه ب��ه ی��ان��ن��ام��ه ی��ه ک��دا تیڤى رۆژ داخ��س��ت��ن��ى ب��ه رای��گ��ه ی��ان��د:

بێده نگ نابین. ل���ه الی���ه ک���ی دی���ک���ه وه ب���ه م��ه ب��ه س��ت��ی ل���ه رۆژت��ی��ڤ��ی رۆژی داک��ۆک��ی��ک��ردن هه رێمی له )2012/1/22( یه کشه ممه و راگ��ه ی��ه ن��درا که مپینێک ک��وردس��ت��ان رێکخه رانی که مپینه که باس له وه ده که ن ئ��ازادى پێشێلى تیڤى رۆژ »داخستنى راده ربڕین و په ڵه یه کى ره شه به ناوچه وانى

دیموکراسى واڵتانى رۆژئاواوه «.ل�����ه ب����ه ی����ان����ن����ام����ه ی راگ����ه ی����ان����دن����ی

رۆژ »داخستنى هاتوه : که مپینه که شدا یوته لساته وه کۆمپانیاى الی��ه ن له تیڤى پرۆتستۆ ده که ین و داواکارین کۆمپانیاى ناوبراو له به رامبه ر پاڵه په ستۆ سیاسییه کان ده نگى و بکات ئازادییه کان له به رگرى ک��وردان��دا دی��م��وک��راس��ی��خ��وازان��ه ى ره واو سه رکوتکردنى ئامرازى نه بێته و نه خات

ئازادییه کان«.که مپینی رێ��ک��خ��ه ری مه حمود ع��ه ل��ی داکۆکیکردن له )ROJ TV( ئاماژه بۆ ئه وه ده کات ئه نجامه کانی ئه م که مپینه ناڕه زاییه راده ستی کۆنسوڵخانه ی فه ڕنسا ده کرێت له پایته ختی هه رێمی کوردستان الی��ه ن��ه ک��ان��ی س���ه رج���ه م ل���ه داواش و ک��وردس��ت��ان ده ک����ات ئ���ه م ه��ه ن��گ��اوه دژ ب��ه ئ��ازادی��ه ش��ه رم��ه زار ب��ک��ه ن و »ببنه

پشتیوانی ده نگی ئازاد«.

له درێژه ی ئاماده کارییه کان بۆ به ستنی کۆنگره ی گشتی بزوتنه وه ی هاواڵتی ئازاد

و یه کسان له هه رێمی کوردستان، له ناوچه ى

گه رمیان کۆنفرانسى هاواڵتى ئازاد و یه کسان ئه نجامدرا،

له کۆنفراسه که دا چه ندین که سایه تى عه ره ب و

تورکمانیش ئاماده بوون.

هاواڵتى کۆنفرانسى ئه نجامدانى له دواى هه ولێر، شاره کانی له یه کسان و ئ��ازاد سلێمانى و رانیه ، له گه رمیانیش له الیه ن یه کسانه وه و ئ��ازاد ه��اواڵت��ى ته ڤگه رى ئ���ه ن���ج���ام���درا. ک��ۆن��ف��ران��س��ه ک��ه ک���ه له ئه نجامدرا ک��ه الر گشتى په رتوکخانه ى مه نده لی، دوزخورماتوو، خانه قین، له و )125( ب��ه گ��ش��ت��ى ک�����ه الره وه و ک��ف��رى ئه ندامانى له ناو کرد، به شدارییان ئه ندام که سایه تى ه��ه ب��وون��ی کۆنفرانسه که دا

عه ره ب و تورکمان جێگاى سه رنج بوو.

خوله کێک به کۆنفرانسه که س��ه ره ت��اى شه هیدانى پ��اک��ى گ��ی��ان ب��ۆ راوه س���ت���ان له الیه ن دوات��ر پێکرد، ده ستى کوردستان کۆمیته ى ب��ه رپ��رس��ی��ارى س��ت��ار س����ه ردار ئ���ام���اده ک���ارى ک��ۆن��ف��ران��س��ه ک��ه وه وت��ه ى گرنگى له مه ڕ و کرا پێشکه ش سه ره تا ئێستا »ت��ا وت��ی س��ه ردار کۆنفرانسه که سێ کۆنفرانسى هاواڵتى ئازاد و یه کسان ب��ه س��ه رک��ه وت��ووی��ى ئ��ه ن��ج��ام��دراون، ئه م گه رمیانه ده ڤ��ه رى له که کۆنفرانسه ش چ���واره م���ی���ن ک��ۆن��ف��ران��س��ى ب���زووت���ن���ه وه ى به به گه رمى یه کسانه ، و ئازاد هاواڵتى گه له که مان به شداربوونى و هاتن پیره وه مایه ى کۆنفرانسه که شدا چ��وار هه ر له خۆشحاڵییه . ئێمه هیوادارین که وه ک له کۆنفرانسه کانى دیکه دا، رۆحى یه کسانى خزمه تکردن و ئ���ازادى ژی��ان، پێکه وه و کورد کێشه ى چاره سه رکردنى رۆح��ى و

وه ربگرین«. کۆنفرانسه دا ل��ه م پێویسته وتیشی: بزانین که گه النى ناو سنوورى ئێراق به کورد و ع��ه ره ب و تورکمه ن و ئاشوور و هه مووانى تر بێ جیاوازى مه زهه ب و و بێ هیچ کێشه و گرفتێکى نه ته وه له و جۆره بتوانن پێکه وه بژین و خه بات گه وره ترین ل��ه یه کێکه ئه مه ب��ک��ه ن،

ئ��ام��ان��ج��ه ک��ان��ى ئ���ه م ک��ۆن��ف��ران��س��ه . بۆ ئ���ه وه ش ب��زووت��ن��ه وه ى ه��اواڵت��ى ئ���ازاد و یه کسان ده رفه تێکى گه وره یه و پێویسته ه��ه م��ووم��ان ئ��ه م ب��زووت��ن��ه وه ی��ه به هێز و

به کاریگه رتر بکه ین. ئێراقێکى ئازاد و یه کسان

چۆمانى که ریم ستار، س���ه ردار دواى ن��وێ��ن��ه رى ب��زووت��ن��ه وه ى ه��اواڵت��ى ئ��ازاد ره ن��ج��ده ر الل��ۆ قه ندیل, ل��ه یه کسان و ن��وێ��ن��ه رى ب��زووت��ن��ه وه ک��ه ل��ه ه��ه ول��ێ��ر، به ختیار نوورى نوێنه رى بزووتنه وه که له سلێمانی، په یامه کانیان پێشکه ش کرد، له خاڵێکى ناوبراوان په یامه کانیاندا له خه باتێکى که رایانگه یاند هاوبه شدا ف��ره الی��ه ن��ه پ��ێ��وی��س��ت��ه ب��ۆ ئ��اواک��ردن��ى ع��ێ��راق��ێ��ک��ى ئ�����ازاد و ب��ه ه��ێ��زک��ردن��ى یه کسان و ئ��ازاد هاواڵتى بزووتنه وه ى ل��ه پ��ێ��ن��او پ��ێ��ک��ه وه ژی��ان��ێ��ک��ى ئ���ازادان���ه ى

گه النى ناوچه که . کۆنفرانسه که دا به رنامه ى درێ��ژه ى له ره ش���ن���ووس���ى پ���ه ی���ڕه و و پ��ڕۆگ��رام��ى به مه به ستى و خوێنرایه وه بزووتنه وه که ماوه یه کى به هێز پ��ه ی��ڕه وێ��ک��ى دان��ان��ى درێژخایه ن گفتوگۆیه کى چڕوپڕ له سه ر

ره شنووسه که کرا. له کۆتایى کۆنفرانسه که دا به مه به ستى

له ئه ستۆ گرتنى ئه رکى به رپرسیارێتى و نوێنه رى بزووتنه وه که له ده ڤه رى گه رمیان ک��ه س )17( ک��ۆن��ف��ران��س��ه وه ل��ه الی��ه ن تورکمانیش له ناویاندا که هه ڵبژێردران ه���ه ب���وون، ب���ه ر ل���ه ه��ه ڵ��ب��ژاردن��ه ک��ه ش بۆ خۆیان ئه ندامان زۆرى ژماره یه کى

به رپرسیارێتى پااڵوتبوو.

ئه م کۆفڕانسانه وه که له الیه ن سیستمى به ڕێوه ده چن ئازاد و یه کسان هاواڵتى به کۆمه ڵگا پێکهاته کانى ت����ه واوى سیستمى ده ره وه ى له و ده گیرێن بنه ما ده سه اڵتدارى و ده وڵه تگه رایى کۆمه ڵگا خۆى به ئیراده ى خۆى، هێزى خۆبه ڕێوه بردن ب��ۆ خ��ۆى و ن��اوچ��ه ک��ه ده گ��ێ��ڕێ��ت��ه وه و

خۆى تایبه تمه ندى به ناوچه یه ک هه ر هاواڵتى نامیلکه ى سیستمى له ده ژى. ره هه نده کانى به ته واوى یه کسان و ئازاد ک��ارک��ردن��ى چۆنێتى و سیستمه ئ��ه م خ��راوه ت��ه ڕوو. ئ��ام��اژه ش به ئ��ه وه ک��راوه و ده وڵ����ه ت ده ره وه ی ل��ه »ک��ۆم��ه ل��گ��ا

ده سه اڵت خۆی به ڕێوه ده بات«.

»داخستنى رۆژتیڤى پێشێلى ئازادى راده ربڕین و په ڵه یه کى ره شه به ناوچه وانى دیموکراسى واڵتانى رۆژئاواوه «

هه رێمی کوردستان: رۆژنامه نوسان داکۆکی له )ROJ TV( ده که ن

n »هاواڵتی ئازاد هه موو پێکهاته کان به بنه ما ده گرێت« فۆتۆ: چه تر

ژماره یه ک له هاواڵتیانی ناحیه ى خورماڵ داواى

کردنه وه ى مه رزى ناڕه سمى مڵه خورد ده که ن، که نزیکه ى

هه شت ساڵه داخراوه و بژێوى ژیانى ژماره یه ک له

هاواڵتیان و دانیشتوانى ئه و ناوچه یه ى له سه ره .

)چه تر(ى به عومه رمه ولود هاواڵتی ژماره یه کى ئ��ه وه ى له گه ڵ راگه یاند: زۆر له هاواڵتیانى ناو ناحیه که ژیانیان له سه ر ئه و مه رزه یه ، به اڵم بۆ چه ندین چه ندین و داخ����راوه م���ه رزه ئ��ه و ساڵه ج��اری��ش ل��ه ه��ه وڵ��داب��ون ب��ۆ ک��ردن��ه وه ى ئه و مه رزه ، به اڵم به رپرسانى ناوچه که ، ب��ه بیانوى ج��ۆرا وج��ۆر رێ��گ��رب��وون له کردنه وه ى مه رزى مڵه خورد. که ئێستا بارهه ڵگر ئۆتۆمبێلى زۆر ژماره یه کى

راوه ستاون.وتیشى: کردنه وه ى ئه و مه رزه کاریگه رى ده بێت له سه رهه رزان بوونى سووته مه نى له ئێستا چ��ون��ک��ه ن���اوچ���ه ک���ه دا، ل��ه گران به زۆر سوته مه نى ناوچه که دا په له داواکاریشن ئ��ه وان ده فرۆشرێت،

بکرێت له کردنه وه ی ئه و مه رزه .ئه و هاواڵتیه ئاماژه به وه ده کات: که بۆ چه ندین جار له الیه ن ئێرانه وه زه ره ر و زیانیان پێ گه یشتووه و چه ندین بارى نه وت و گاز و به نزینیان سوتاندوون که زۆر قه رزێکى توشى ئ��ه وه وه ه��ۆى به

بوون و بێکار ماونه ته وه . الى خۆشیه وه سمکۆ ساالر، به ڕێوبه رى ناحیه ى خورماڵیش ده ڵێت: ئه وان الریان نییه له کردنه وه ى ئه و مه رزه ، به اڵم به و ئه ستۆى له سنوره که ئاسایشى پێیه ى هێزانه ئه و سنوره پاسه وانى هێزه کانى بکرێته وه شێوه یه ب��ه و نین، ره زام��ه ن��د بازاڕچه په کى بکرێته باشه پێیان و سنورى تابتوانن باشتر کۆنترۆڵى بکه ن.

خورماڵ، ژماره یه ک له هاواڵتیان

داواى کردنه وه ى مه رزى

ناڕه سمى )مڵه خورد( ده که ن

ێرکات

ریکا

ی مان

ز

له که الریش کۆنفرانسى هاواڵتى ئازاد و یه کسان به ڕێوه چوو »کۆمه ڵگا له ده ره وه ی ده وڵه ت و ده سه اڵت خۆی به ڕێوه ده بات«

سلێمانىتایبه ت به چه تر

چه ترچۆمان عوسمان

که الر هێرش قۆسه ر

سازدانىسه‌اڵحه‌دین‌ساڵه‌یی

سازدانىئاراس‌عوسمان

ساڵی دووه م ژماره 89

دووشه ممه 2711/11/4‌-‌2012/1/23

5

دیدار

عه مید هه ڵکه وت عه بدواڵ عه زیز، به ڕێوه به ری ئاسایشی که رکوک

)یه کێتى( له م چاوپێکه وتنه ى )چه تر(دا باس له ره وشى

ئاسایشى که رکوک ده کات و ده ڵێت: مه سعود بارزانى به ڵێنى

پێداوین هه ر دوو ئاسایشى کورد له که رکوک بم نزیکانه

یه کده گرێته وه ...

له‌‌ چه‌تر:‌ره‌وشی‌ئاسایشى‌که‌رکوک‌ئێستادا‌چۆن‌ده‌بینن؟

ـ‌ره‌وشی‌ئاسایشى‌که‌رکوک‌و‌هه‌موو‌عێراق‌په‌یوه‌ندی‌به‌‌ره‌وشه‌‌سیاسییه‌که‌وه‌‌هه‌یه‌،‌تا‌ره‌وشی‌سیاسی‌عێراق‌خراپ‌بـــه‌‌رۆژ‌ ــوه‌‌رۆژ‌ ــێ هـــه‌مـــان‌ش بـــه‌‌ بـــێ‌ده‌بێت.‌ ــراپ‌ خ ئه‌منییه‌که‌شی‌ ــاری‌ بو‌ کێشه‌‌ له‌‌ پڕه‌‌ که‌رکوک‌ به‌تایبه‌تی‌ملمالنێی‌سیاسی‌و‌نه‌ته‌وه‌یی‌و‌ته‌نانه‌ت‌که‌مێک‌مه‌زه‌هه‌بیش،‌بۆیه‌‌دوو‌هۆی‌سه‌ره‌کی‌هه‌ن،‌یه‌ک‌له‌م‌کاته‌‌ناسکه‌‌که‌‌ ئه‌مریکایه‌‌ هێزه‌کانی‌ کشانه‌وه‌ی‌دیاره‌‌ بکشانایه‌ته‌وه‌،‌ په‌له‌‌ به‌‌ نه‌ده‌بوایه‌‌ئه‌وه‌‌سیاسه‌تی‌خۆیانه‌،‌هۆکاری‌دووه‌م‌تێکچووه‌،‌ کــه‌‌ سیاسییه‌که‌یه‌‌ وه‌زعـــه‌‌تیرۆر‌ تــۆمــه‌تــی‌ راده‌یــــه‌ک‌ گه‌یشته‌‌یه‌کتری،‌ ناو‌ الیه‌نه‌کانی‌ پاڵ‌ بخرێته‌‌ره‌وشــه‌ی‌که‌رکوک‌کاتییه‌‌ ئه‌م‌ به‌اڵم‌ده‌چــێــت،‌ بــاشــتــر‌ بــــه‌ره‌و‌ رۆژ‌ ــه‌‌ ب رۆژ‌بــارودۆخــه‌کــه‌‌ بــۆ‌ ئه‌منییه‌کان‌ ده‌زگـــا‌کۆنترۆڵیان‌باشتر‌ده‌بێ،‌بۆیه‌‌دۆخه‌که‌‌

باشتر‌ده‌بێت.و‌ رفاندن‌ له‌‌که‌رکوک‌ بۆچى‌ چه‌تر:‌

ته‌قینه‌وه‌‌به‌رده‌وامی‌هه‌یه‌؟ـ‌ئێستا‌که‌متر‌بۆته‌وه‌،‌پێش‌ماوه‌یه‌ک‌ـــان‌ ـــۆڕه‌‌ئــیــرهــابــیــه‌کــان‌زۆری هــه‌بــوو،‌تــت،‌ ــرێ ــرکــران‌‌و‌لــێــیــان‌ده‌گــی ده‌ســتــگــینه‌یانده‌هێشت‌ ئــاســایــش‌ وه‌ک‌ پێشتر‌ئێستا‌ بــه‌اڵم‌ بکه‌ین،‌ ــه‌شــداری‌ ب زیــاد‌

ــه‌رۆکــی‌ ــه‌‌س ــۆت ـــارێـــزگـــاری‌نـــوێ‌ب پــه‌مــنــی،‌بــڕیــاریــدا‌ده‌زگـــا‌ ــه‌ی‌ئ ــیــژن لئه‌منییه‌کانی‌له‌یه‌ک‌ده‌زگایه‌کی‌دژه‌‌تیرۆر‌کۆبکرێنه‌وه‌،‌له‌و‌ده‌زگایه‌‌پێکه‌وه‌‌ئیش‌ده‌که‌ین،‌رێگه‌یاندا‌زیاتر‌ئاسایش‌بێته‌‌ناو‌کێشه‌کانه‌وه‌،‌بۆ‌نموونه‌‌ره‌وشى‌شــه‌قــامــی‌دکــتــۆره‌کــانــی‌کــه‌رکــوک‌ئــاســایــش‌ رۆژه‌ی‌ ـــه‌و‌ ل ــــوو،‌ ب خــــراپ‌شوێنه‌که‌‌ده‌پارێزێ‌رووداو‌نه‌بووه‌،‌به‌اڵم‌که‌رکوکمان‌ خوارووی‌ کێشه‌ی‌ هێشتا‌هه‌یه‌،‌به‌‌داخه‌وه‌‌سیاسییه‌کانی‌تورکمان‌عه‌ره‌ب‌ نه‌ته‌وه‌،‌ وه‌ک‌ نه‌ک‌ و‌عه‌ره‌ب‌ده‌وێــت،‌ ئاسایشیان‌ ــه‌وان‌ ئ تورکمان‌ و‌

خه‌ریکی‌ بــه‌رده‌وام‌ سیاسییه‌کان‌ بــه‌اڵم‌تۆمه‌ت‌و‌بۆڵه‌بۆڵن‌له‌به‌رامبه‌ر‌ئاسایشدا‌لێدوانی‌خراپ‌ده‌ده‌ن،‌ئه‌و‌برا‌عه‌ره‌ب‌و‌ئێمه‌‌ ئه‌گه‌ر‌ ده‌که‌ین،‌ دڵنیا‌ تورکمانانه‌‌بین‌ ده‌ستکراوه‌‌ شوێنانه‌‌‌و‌ ئه‌و‌ بچینه‌‌که‌رکوک‌ خوارووی‌ گه‌ڕه‌کانه‌ی‌ له‌و‌ــن‌گــه‌ڕه‌کــی‌ ــێ ـــه‌وه‌ی‌داده‌ن ـــه‌وان‌ب کــه‌‌ئتورکمان‌و‌عه‌ره‌بنشینه‌،‌ئه‌وانه‌ش‌وه‌ک‌گه‌ڕه‌گه‌‌کوردییه‌کان‌کۆنترۆڵ‌ده‌کرێن‌

‌و‌ئارامی‌به‌‌خۆیانه‌وه‌‌ده‌بینن.سیاسییه‌کانى‌ لــێــدوانــه‌کــانــی‌ چــه‌تــر:‌عه‌ره‌ب‌و‌تورکمان‌که‌‌باسی‌ده‌که‌ی،‌کاریگه‌ری‌بۆ‌سه‌ر‌کاره‌کانتان‌هه‌یه‌؟ــه‌‌جیاتی‌ ل ـ‌کــاریــگــه‌ری‌ده‌بـــێ،‌تــۆ‌بده‌نێ،‌ یارمه‌تیت‌ و‌ زانــیــاری‌ ئــه‌وه‌ی‌کاری‌ئێمه‌‌پێویستی‌زیاتر‌به‌‌زانیاری‌شتێک‌ هه‌موو‌ پیش‌ هه‌یه‌،‌ هاواڵتیان‌

ــه‌ی‌ زۆرب ئێمه‌‌ رای‌ بــه‌‌ پێچه‌وانه‌،‌ بــه‌‌رێکخراوه‌‌ له‌‌ تیرۆرستیانه‌ى‌ کــاره‌‌ ئه‌و‌که‌رکوکه‌وه‌‌ خــوارووی‌ تیرۆرستیانه‌ی‌دێن‌شوێنه‌کانیان‌دیاره‌،‌له‌‌کوێوه‌‌دێن؟‌جیاتی‌ له‌‌ بکه‌ن،‌ هاوکاریمان‌ ده‌توانن‌ــۆمــه‌ت‌دروســــت‌ده‌کـــه‌ن،‌ هـــاوکـــاری‌تکێشه‌‌و‌به‌یاننامه‌‌باڵو‌ده‌که‌نه‌وه‌،‌به‌ڵی‌

کاریگه‌ری‌زۆریش‌ده‌کات.ناڕه‌زایه‌تیانه‌‌ و‌ به‌یاننامه‌‌ ئــه‌و‌ چه‌تر:‌له‌الیه‌ن‌ئه‌مریکاییه‌کان‌و‌ده‌سه‌اڵتدارانی‌

عێراق‌بایه‌خى‌هه‌بووه‌؟نا‌ قسه‌کانیان‌ و‌ داواکارییه‌کانیان‌ ـ‌ئه‌مریکایه‌کان‌ نه‌‌ له‌به‌رئه‌وه‌‌ بوو،‌ هه‌ق‌

که‌‌ تورکمانانه‌ی‌ بــرا‌ ئــه‌و‌ الی‌ نــه‌‌ و‌الی‌ ناکه‌ن‌ کار‌ سیاسی‌ مه‌رامی‌ بۆ‌ئه‌وانیش‌قسه‌کانیان‌بایه‌خی‌پێنه‌دراوه‌.چه‌تر:‌کاریگه‌ری‌و‌ده‌سه‌اڵتى‌ئاسایش‌ــراق‌له‌‌ ــگــرى‌حــکــومــه‌تــی‌عــێ و‌هــه‌واڵ

که‌رکوکدا‌چۆنه‌؟ـ‌ده‌زگای‌ئاسایش‌جیاوازین،‌به‌‌ته‌واوی‌له‌‌ هه‌رێم‌ ئاسایشی‌ وه‌ک‌ بــده‌ن‌ رێگه‌‌گه‌وره‌ترین‌ ـــاره‌وه‌‌ ژم و‌ ئه‌منی‌ رووی‌ــن،‌ده‌تــوانــیــن‌ ــی ‌و‌بــاشــتــریــن‌ده‌زگــــا‌ده‌بده‌زگــا‌ ــه‌اڵم‌ ب بکه‌ین،‌ شتێک‌ هه‌موو‌خۆیان‌ عــێــراق‌ بــه‌‌ ســه‌ر‌ ئه‌منییه‌کانی‌رووی‌ له‌‌ ده‌کــه‌ن‌ باسی‌ کۆبوونه‌وه‌‌ له‌‌چه‌ندایه‌تی‌و‌چۆنایه‌تی‌و‌ئیمکاناته‌وه‌‌پێوانه‌‌ناکرێن‌ زۆر‌که‌من،‌ئه‌وانه‌‌بۆیه‌‌

به‌‌ده‌زگاکانی‌ئێمه‌.چه‌تر:‌ده‌وترێت‌یه‌کێتی‌و‌پارتی‌کاری‌

نه‌ک‌ که‌رکوک‌ له‌‌ ده‌که‌ن‌ حزبایه‌تی‌باره‌وه‌‌چی‌ له‌م‌ تۆ‌ نه‌ته‌وایه‌تی،‌ کاری‌

ده‌ڵێیت؟هه‌موو‌ کــه‌رکــوک‌ خه‌ڵکی‌ وانــیــه‌،‌ ـ‌ده‌زانن‌ئێمه‌‌نۆ‌ساڵه‌‌لێره‌ین‌ته‌نانه‌ت‌له‌‌ته‌داخوالتمان‌ هه‌ڵبژاردنه‌کانیش‌ هه‌موو‌ته‌نها‌ راســتــه‌وخــۆ،‌ وه‌ک‌ نـــه‌کـــردووه‌،‌پارێزه‌رى‌ یا‌ بووینه‌‌ چاودێر‌ و‌ هاوکار‌

بووینه‌،‌ گشتیه‌کان‌ شوێنه‌‌ و‌ سندوق‌نــه‌تــه‌وه‌ش‌ وه‌ک‌ ئێمه‌‌ تــۆمــه‌تــه‌،‌ ئـــه‌وه‌‌ئه‌وانه‌ی‌ زۆری‌ نه‌کردووه‌،‌ جیاوازیمان‌رزگارمان‌کردووه‌‌منداڵی‌تورکمان‌یان‌تیرۆریستیه‌ی‌ تۆڕه‌‌ ئه‌و‌ بوونه‌،‌ عه‌ره‌ب‌کورد‌ نــه‌کــردوه‌‌ جیاوازیمان‌ گرتومانه‌‌به‌‌ هــه‌ر‌که‌سێ‌ بـــووه‌،‌ تیا‌ و‌عــه‌ره‌بــی‌تۆمه‌تی‌خۆی‌سزای‌خۆی‌وه‌رگرتووه‌.چه‌تر:‌به‌شێک‌له‌‌به‌رپرسه‌‌عه‌ره‌به‌کان‌که‌رکوک‌ له‌‌ کــورد‌ ئاسایشی‌ ده‌ڵێن‌

ــی‌به‌‌ ــه‌ت ــک‌ده‌ڕفـــێـــنـــن،‌ســوکــای ــه‌ڵ خهاواڵتیان‌ده‌که‌ن،‌له‌و‌باره‌یه‌وه‌‌تێبینیتان‌

چییه‌؟ــن‌ ـ‌ئــه‌و‌کــۆمــه‌ڵــه‌‌کــــورده‌ی‌ده‌کــوژرێئێمه‌ش‌تۆمه‌ته‌که‌‌بخه‌ینه‌‌پاڵ‌عه‌ره‌ب،‌ــه‌‌بـــێ‌بــنــچــیــنــه‌ن،‌ئــه‌و‌ ــان ــۆمــه‌ت ـــه‌و‌ت ئله‌‌ کــردووه‌‌ رزگارمان‌ ئێمه‌‌ عه‌ره‌بانه‌ی‌ده‌ست‌ئیرهاب‌زۆرن،‌ئێمه‌‌سه‌رژمێریمان‌

الیه‌‌دوو‌به‌‌قه‌د‌برایانی‌عه‌ره‌ب،‌کورد‌رفێنراوه‌‌و‌کوژراوه‌،‌ده‌بێ‌ئێمه‌ش‌ئه‌وان‌تاوانبار‌بکه‌ین؟!‌ئه‌و‌تۆمه‌تانه‌‌بوونه‌ته‌‌

قه‌وانێکی‌سواو.ئاسایشی‌ دوو‌ ئێستا‌ تا‌ بۆچی‌ چه‌تر:‌کوردی‌له‌‌که‌رکوک‌هه‌یه‌؟‌په‌یوه‌ندى‌

ئه‌و‌دوو‌ئاسایشه‌‌چۆنه‌؟پـــه‌یـــوه‌نـــدی‌ ئـــاســـایـــش‌ دوو‌ وه‌ک‌ ـ‌کار‌ پێکه‌وه‌‌ باشه‌،‌ زۆر‌ هــه‌ردووالمــان‌ده‌کــه‌یــن‌و‌کــۆبــوونــه‌وه‌مــان‌هــه‌یــه‌،‌له‌م‌

کێشه‌یه‌کمان‌ هــیــچ‌ ئێستا‌ ــا‌ ت شـــاره‌‌نه‌بووه‌‌له‌گه‌ڵ‌یه‌ک،‌کێشه‌ی‌هه‌ردووال‌چـــاره‌ســـه‌ر‌کـــــراوه‌،‌ئــه‌گــه‌ر‌لــه‌‌نــێــوان‌ئه‌و‌ وه‌اڵمــی‌ بۆ‌ هه‌بووبێت.‌ الیه‌نه‌کان‌پرسیاره‌ش‌هه‌ردوو‌الیه‌ن‌بۆ‌نابین‌به‌یه‌ک‌هه‌موو‌ حیساب‌ بــه‌‌ دواکــه‌وتــوه‌،‌ بــۆ‌ و‌شتێک‌ته‌واو‌بووه‌،‌ته‌نانه‌ت‌پرۆژه‌که‌‌له‌‌راگه‌یاندن‌ ته‌نها‌ ده‌رچووه‌،‌ په‌رله‌مانیش‌

مــاوه‌،‌ تێکه‌ڵکردنه‌که‌ی‌ چۆنیه‌تی‌ و‌له‌م‌سه‌ردانه‌ی‌سه‌رۆکی‌هه‌رێم‌کاک‌مه‌سعود‌بۆ‌شاری‌که‌رکوک‌وای‌پێ‌بووه‌،‌ تــه‌واو‌ نه‌ماوه‌‌ هیچی‌ راگه‌یاندنم‌ته‌نها‌له‌سه‌ر‌ئه‌وه‌‌ماوه‌،‌دۆخه‌که‌ش‌له‌م‌دواییه‌‌گرژی‌هه‌بوو،‌وتی‌له‌‌گه‌ڕانه‌وه‌م‌مه‌سه‌له‌ی‌تێکه‌ڵ‌بوونی‌هه‌ردووال‌ته‌واو‌ده‌بێت،‌به‌اڵم‌دیاره‌‌ره‌وشى‌کوردستان‌و‌مه‌سه‌له‌که‌‌ کـــردووه‌،‌ سه‌رقاڵى‌ عێراق‌

ته‌واو‌بووه‌،‌ده‌بین‌به‌‌یه‌ک.

ئازاد چاالک، په رله مانتارى پێشووى په رله مانى عێراق

له م دیمانه یه ى )چه تر(دا ئه وه ده خاته ڕوو، که کاتێک نورى مالیکى به نوێنه رانى کوردى

وتووه ، حه ز ئه که م پێمبڵێن له چ خاڵێکدا دژایه تى ماده ى )140(م

کردووه ، که س هیچى نه وتووه .

چه‌تر:‌ئاڵۆزییه‌کانى‌ئه‌م‌دواییه‌ى‌عێراق‌چۆن‌ده‌بینى؟

ـ‌ئه‌و‌ئاڵۆزیانه‌ى‌له‌‌عێراقدا‌ده‌گوزه‌رێت‌به‌ڵکو‌ نییه‌،‌ ئــه‌مــڕۆ‌ ته‌نها‌ هــۆکــارى‌هه‌یه‌‌ پێشووه‌وه‌‌ دیکتاتۆرى‌ به‌‌ په‌یوه‌ندى‌ناڕه‌وایانه‌ى‌ کاره‌‌ ئه‌و‌ هه‌موو‌ له‌گه‌ڵ‌ و‌ئێستا‌ کــه‌‌ ڕووده‌دات،‌ نــاوچــه‌کــه‌دا‌ لــه‌‌ــه‌‌جــێــى‌هــێــشــتــووه‌‌له‌‌ وه‌ک‌مــیــراتــی‌بــره‌وه‌‌ الى‌عــێــراقــیــیــه‌کــان،‌لــه‌‌الیــه‌کــى‌تئه‌و‌ بۆ‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌ گرفته‌کان‌ زۆربه‌ى‌نێوان‌ له‌‌ ئێستاش‌ تا‌ هه‌بووه‌‌ ناکۆکیه‌ى‌)2003(وه‌‌ دواى‌ له‌‌ شیعه‌دایه‌،‌ سوننه‌و‌بێ‌متمانه‌ییه‌ک‌له‌نێوان‌سوننه‌‌و‌شیعه‌دا‌هاته‌‌کایه‌وه‌،‌جیاواز‌له‌‌کێشه‌کانى‌کورد‌و‌به‌غداد،‌که‌‌به‌‌بێ‌چاره‌سه‌ر‌مابوونه‌وه‌،‌هه‌موو‌ئه‌مانه‌‌وایکردوه‌‌کێشه‌کانى‌هه‌ر‌خۆى‌ وه‌ک‌ عــێــراق‌ پێکهاته‌که‌ى‌ ســێ‌متمانه‌یى‌ بێ‌ له‌‌ جۆرێک‌ و‌ بمێنێته‌وه‌‌هه‌یه‌،‌سه‌ره‌ڕاى‌دروستبوونى‌حکومه‌ت‌و‌په‌رله‌مان،‌به‌اڵم‌نه‌توانراوه‌‌چاره‌سه‌رى‌بۆ‌

کێشه‌کان‌بدۆزرێته‌وه‌.چه‌تر:‌ئه‌ى‌سیاسه‌تى‌نوێنه‌رانى‌کورد‌له‌‌

به‌غداد‌چۆن‌بووه‌؟ـ‌بــه‌‌داخــــه‌وه‌‌هــه‌نــدێــک‌هــۆکــار‌هه‌یه‌‌ــى‌ نــوێــنــه‌رانــى‌کـــورد‌نــه‌یــانــتــوانــیــوه‌‌رۆڵ

که‌سانه‌‌ ئـــه‌و‌ ــه‌‌ ــه‌وان ل ببینن،‌ گــرنــگ‌الیه‌نى‌ به‌‌ نیه‌‌ باوه‌ڕپێکردنیان‌ تــوانــاى‌هه‌بووه‌‌ به‌رژه‌وه‌ندى‌ هه‌ندێک‌ به‌رامبه‌ر،‌رێگر‌بووه‌‌له‌نێوان‌کورد‌و‌سوننه‌‌و‌شیعه‌‌کورد‌ سه‌رکردایه‌تى‌ بۆیه‌‌ عێراقدا،‌ له‌‌نه‌یتوانیوه‌‌سود‌له‌‌هه‌لومه‌رجى‌ناوچه‌که‌‌مه‌سه‌له‌‌ له‌‌ پێداگرى‌ له‌وانه‌‌ وه‌ربگرێت،‌ــه‌ى‌ ــه‌وان ــه‌‌تــایــبــه‌تــى‌ئ ده‌ســتــوریــیــه‌کــان‌ببه‌ڵکو‌ تێدایه‌،‌ کوردى‌ به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانى‌ئه‌وه‌یانداوه‌‌ هه‌وڵى‌ ئه‌مه‌وه‌‌ پێچه‌وانه‌ى‌ به‌‌الیه‌نه‌کان‌ئاشت‌بکه‌نه‌وه‌‌و‌چۆن‌بتوانن‌پــۆســتــه‌کــان‌ و‌ پێکبهێنن‌ حــکــومــه‌ت‌دابـــه‌ش‌بــکــه‌ن،‌زیــاتــر‌وا‌بکه‌ن‌پــاره‌‌و‌بێت،‌ خۆیان‌ قازانجى‌ به‌‌ گرێبه‌سته‌کان‌له‌گه‌ڵ‌هه‌ندێک‌ملمالنێى‌تر‌که‌‌هه‌ردوو‌حزبى‌ده‌سه‌اڵتدار‌وایانکرد‌مه‌سه‌له‌کانى‌تر‌له‌بیر‌بکرێت،‌هه‌موو‌ئه‌مانه‌‌وایکرد‌

کورد‌نه‌توانێت‌ئه‌و‌هه‌نگاوانه‌‌بنێت‌که‌‌پێموایه‌‌ئه‌وله‌ویاتى‌کورد‌ بۆیه‌‌ هه‌یه‌تى،‌باوه‌ڕ‌ خۆش‌ و‌ نه‌بووه‌‌ راست‌ به‌غداد‌ له‌‌بووه‌،‌کارتى‌فشارى‌به‌کارنه‌هێناوه‌‌وه‌ک‌ماده‌ى‌)140(‌و‌کێشه‌ى‌نه‌وت‌و‌غاز..هتد،‌بۆیه‌‌ئه‌نجامه‌که‌شى‌ئه‌وه‌یه‌‌ئه‌مڕۆ‌

ده‌یبینین.چه‌تر:‌ده‌وترێت‌به‌شێک‌له‌‌په‌رله‌مانتارانى‌موچه‌‌ خه‌ریکن‌ ته‌نها‌ به‌غداد‌ له‌‌ کورد‌باشیان‌ کــارێــکــى‌ هیچ‌ و‌ وه‌رده‌رگـــــرن‌

نه‌کردوه‌؟ـ‌به‌‌دڵنیاییه‌وه‌‌به‌ڵێ‌ئه‌ندام‌په‌رله‌مان‌یان‌وه‌زیرێک،‌حزبێک‌دیارى‌ده‌کات،‌به‌اڵم‌ئه‌وه‌‌خه‌ڵکه‌‌متمانه‌‌و‌ده‌نگى‌ده‌داتێ‌و‌پێویسته‌‌ویژدانى‌خۆى‌بکاته‌‌حه‌که‌م‌و‌ئه‌و‌ بنچینه‌ییه‌کانى‌ به‌رژه‌وه‌ندیه‌‌ له‌پێناو‌ئه‌و‌ ناردویه‌تیه‌‌ که‌‌ بکات‌ کــار‌ گه‌له‌‌

بڕیارى‌ به‌‌ ئه‌وانه‌ى‌ بۆیه‌‌هه‌موو‌ شوێنه‌،‌حــزب‌ده‌جــوڵــێــنــه‌وه‌،‌پێش‌هــه‌مــوو‌که‌س‌له‌‌ پاشان‌ و‌ کردوه‌‌ خۆیان‌ له‌‌ خیانه‌تیان‌میلله‌ت‌و‌هاونیشتمانیانى‌خۆیان.‌ئه‌گه‌ر‌

به‌رده‌ست‌ بخرێته‌‌ بیروڕا‌ و‌ ئیراده‌‌ هاتوو‌نه‌مێنێت،‌ ئیراده‌یه‌کیان‌ هیچ‌ و‌ حــزب‌ــاوى‌ ن ــه‌‌ ب ناهێڵێته‌وه‌‌ شتێک‌ پێموایه‌‌

په‌رله‌مانتار‌و‌نوێنه‌رى‌گه‌له‌وه‌.چه‌تر:‌نوێنه‌رانى‌کورد‌له‌‌به‌غداد‌بۆچى‌بۆ‌ مالیکى‌ ســه‌ر‌ نه‌خستوه‌ته‌‌ فشاریان‌

جێبه‌جێکردنى‌ماده‌ى‌)140(؟تۆمه‌تبار‌ مالیکى‌ جـــار‌ هــه‌نــدێــک‌ ـ‌ــان‌ ده‌کـــرێـــت‌کـــه‌‌چـــى‌کــردبــێــت‌و‌یـــه‌وه‌‌بکه‌م‌ ده‌یـــکـــات،‌ده‌مـــه‌وێـــت‌بـــاس‌لفــراکــســیــۆنــه‌‌ ــى‌ ــنــه‌ران ــوێ ن وه‌ک‌ ئــێــمــه‌‌مالیکمان‌ ســه‌ردانــى‌ کوردستانییه‌کان‌ــیــشــتــنــه‌دا‌کــه‌‌د.فــــواد‌ ـــه‌و‌دان کــــرد،‌لهاوپه‌یمانى‌ کوتله‌ى‌ سه‌رۆکى‌ مه‌عسوم‌و‌د.رۆژ‌نورى‌جێگرى‌سه‌رۆک‌وه‌زیران‌له‌‌فراکسیۆنى‌کوردستانى‌و‌یه‌کگرتوو‌باسى‌ بووین،‌ به‌شدار‌ ئێمه‌ش‌ و‌ کۆمه‌ڵ‌‌)140( ماده‌ى‌ و‌ که‌رکوک‌ مه‌سه‌له‌ى‌حه‌ز‌ راگــه‌یــانــدیــن‌ پێى‌ مالیکى‌ کـــرا،‌ئــه‌و‌ کــارێــکــى‌ چ‌ ــه‌‌ ل پێمبڵێن‌ ده‌کــــه‌م‌مــاده‌یــه‌دا‌له‌‌دژى‌وه‌ســتــاوم‌یــان‌هۆکار‌له‌و‌ بۆ‌دواخستنى‌ماده‌ى‌)140(،‌ بووم‌یان‌ د.فــواد‌ چ‌ یه‌کێک‌ هیچ‌ کاته‌دا‌له‌و‌ بڵێن‌ وه‌رنه‌گرت‌ هه‌ڵوێستیان‌ د.رۆژ‌پێى‌ یاخود‌ بوویت‌ دژى‌ جه‌نابت‌ کاته‌دا‌خۆیدا‌ کاتى‌ له‌‌ بۆچى‌ که‌‌ رابگه‌یه‌نن‌

به‌شێکى‌ بۆیه‌‌ نــه‌نــاردوه‌،‌ پــاره‌ى‌ چه‌کى‌ــۆ‌الیــه‌نــه‌کــان‌ کـــه‌م‌و‌کــورتــیــیــه‌کــان‌ببوو‌ پێویست‌ و‌ عێراقدا‌ له‌‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌هه‌بوایه‌‌ سه‌رۆک‌کۆماریش‌هه‌ڵوێستى‌هه‌رچه‌نده‌‌ بجواڵندایه‌،‌ کارانه‌ى‌ ئه‌م‌ و‌له‌نێوان‌ هــه‌بــووه‌‌ خیالف‌ جــار‌ هه‌ندێک‌له‌به‌رئه‌وه‌‌ جێگره‌که‌یدا،‌ هه‌ردوو‌ و‌ خۆى‌له‌‌ نه‌بووه‌‌ ئه‌وله‌ویاتى‌ و‌ ستراتیژ‌ کورد‌کێشانه‌‌ ئــه‌م‌ رووبـــه‌ڕووى‌ بۆیه‌‌ عێراقدا‌

بۆته‌وه‌.چــه‌تــر:‌ئــایــا‌داڵـــده‌دانـــى‌تــاریــق‌هاشمى‌

کێشه‌‌بۆ‌کورد‌دروست‌ناکات؟ـ‌پێموایه‌‌هه‌رێمى‌کوردستان‌له‌م‌حاڵه‌ته‌دا‌بــه‌وه‌ى‌مل‌ هه‌ڵه‌یه‌کى‌گــه‌وره‌ى‌کــردوه‌،‌نادات‌بۆ‌مه‌سه‌له‌‌ده‌ستورى‌و‌یاساییه‌کان‌و‌خۆى‌له‌‌سه‌روویان‌ده‌بینێته‌وه‌،‌زۆر‌له‌‌ناوخۆى‌ وه‌زیـــرى‌ جێگرى‌ بــوو‌ سه‌یر‌ الم‌هه‌رێم‌ئاماژه‌ى‌به‌وه‌‌کردوه‌‌ئێمه‌‌هاشمى‌میوانه‌‌ له‌به‌رئه‌وه‌ى‌ ناکه‌ینه‌وه‌،‌ راده‌ســت‌میواندارى‌ ئه‌وه‌یه‌‌ پرسیار‌ ئێمه‌،‌ الى‌ له‌‌ــــه‌وه‌ى‌خـــۆت‌له‌‌ ــێــتــه‌‌هـــۆى‌ئ کـــردن‌ده‌بئه‌گه‌ر‌ بۆیه‌‌ ببینیت؟!‌ یاساوه‌‌ ســه‌رووى‌به‌مشێوه‌یه‌‌کار‌به‌‌یاسا‌و‌ده‌ستور‌بکرێت‌ده‌نوێنن‌ ــى‌ ــاق دووف تــریــش‌ الیــه‌نــه‌کــانــى‌لــه‌‌مــاده‌ى‌)140(‌و‌کــاره‌کــانــى‌تــردا،‌زیانێکى‌ کوردستان‌ هه‌رێمى‌ پێشموایه‌‌گــه‌وره‌ى‌کــردوه‌‌که‌‌بــه‌م‌جــۆره‌‌مامه‌ڵه‌‌ده‌کات‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌و‌بارودۆخه‌،‌له‌‌الیه‌کى‌تره‌وه‌‌ره‌نگه‌‌تارق‌هاشمى‌حه‌قێکى‌هه‌بێت‌به‌وه‌ى‌کێ‌ده‌ڵێت‌ئه‌و‌مه‌سه‌النه‌‌راسته‌؟!‌چونکه‌‌ بێت،‌ دروستکراو‌ کارێکى‌ یان‌هه‌رێمبوونى‌ بــه‌‌ کێشه‌کانى‌ کاتى‌ لــه‌‌کــراوه‌،‌ ئه‌مانه‌‌ سه‌اڵحه‌دیندا‌ پارێزگاى‌به‌اڵم‌دووباره‌ى‌ده‌که‌مه‌وه‌‌هه‌رێم‌زیانێکى‌گه‌وره‌‌ده‌کات‌و‌دواتر‌خراپ‌به‌‌سه‌ریدا‌

ده‌شکێته‌وه‌.

»زۆر‌له‌‌الم‌سه‌یر‌بوو‌جێگرى‌وه‌زیرى‌ناوخۆى‌هه‌رێم‌ئاماژه‌ى‌به‌وه‌‌

کردوه‌:‌ئێمه‌‌هاشمى‌راده‌ست‌ناکه‌ینه‌وه‌،‌له‌به‌رئه‌وه‌ى‌میوانه‌‌له‌‌الى‌ئێمه‌«

»سیاسییه‌کانى‌عه‌ره‌ب‌و‌تورکمان‌به‌رده‌وام‌خه‌ریکی‌تۆمه‌ت‌و‌بۆڵه‌بۆڵن‌له‌به‌رامبه‌ر‌ئاسایشدا‌و‌لێدوانی‌خراپ‌ده‌ده‌ن«

»یه کگرتنى هه ر دوو ئاسایشى کورد له که رکوک ته نها راگه یاندنى ماوه «به‌ڕێوه‌به‌رى‌ئاسایشى‌که‌رکوک:‌یه‌کێتى‌و‌پارتى‌له‌‌که‌رکوک‌کارى‌حزبایه‌تیان‌نه‌کردوه‌‌

n ئازاد چاالک، په رله مانتارى پێشووى په رله مانى عێراق

n عه مید هه ڵکه وت عه بدوڵاڵ عه زیز، به ڕێوه به ری ئاسایشی که رکوک فۆتۆ/ چه تر

ئازاد چاالک: سه رکردایه تى کورد نه یتوانیوه سود له هه لومه رجى ناوچه که وه ربگرێت،

به ڵکو هه وڵیانداوه وابکه ن پاره و گرێبه سته کانى عێراق به قازانجى خۆیان بێت

دووشه‌ممه‌ 2010/11/8 ساڵی دووه م ژماره 89

دووشه ممه 2012/1/23 - 2711/11/3

7

کوردستانی

سه باحه ت تونجه ل، په رله مانتاری پارتی ئاشتی و دیموکراسی،

سه باره ت به ئه نجامدانی گۆنگره ی گشتی له ئه نکارا له )15و16(

لێدوانی دا و رایگه یاند: »یه کێتی و به ره مان دروست کردووه ، به اڵم

هیچ کۆنگره مان نه به ستووه . بانگه شه ی ئێمه ئه وه یه که له گه ڵ به رێکخستنکردنی گه ل، میکانیزمی خۆبه ڕێوه بردن داده مه زرێنین. بۆ هیچ بابه تێک له ناوه نددا بڕیار

ناده ین. هه ر شتێک هه بێت، پێکه وه گفتوگۆی له سه ر ده که ین و بڕیاری

له سه ر ده ده ین«.

تونجه ل له گه ڵ ئاماژه به وه ی که دیموکراسی راس��ت��ه وخ��ۆ ل��ه م��ه ج��ل��ی��س و ک��ۆب��وون��ه وه ی پێویستی تورکیا وتی: و تێده په ڕێت گه له وه له ه��ه ی��ه . دیموکراتیک ئۆپۆزسیۆنی ب��ه له که هه یه به رهه ڵستکارییه ئ��ه م واقیعدا سۆسیالیسته کان، ره نجده ران و دژبه رانی شه ڕ

پێک دێت. کێشه ئه وه یه که په رش و باڵون. کۆنگره ده توانێ هه موو ئه مانه یه ک بخاته وه بڕه خسێنێت. هاوبه ش تێکۆشانێکی هه لی و ئ��ام��ان��ج��م��ان ئ��ه وه ی��ه ک��ه ده س����ه اڵت و ئێمه له بکه ینه وه . به رێکخستن سه رله نوێ ژیان

به رامبه ر سیستمه وه که گۆڕه پانی ژیانی لێ خۆبه ڕێوه به رایه تی له گه ڵ کردوین، ته نگ ئه مه به رفراوان ده که ینه وه . ده مانه وێ ئه وه ی له م بکه ینه وه . پلۆتیزه ی کۆمه اڵیه تییه ،

تێده کۆشین«. پێناوه دا

»ده مانه وێ میکانیزمی خۆبه ڕێوه به ری گه ل دابمه زرێنین«

که‌سایه‌تی‌هه‌فته‌

پاالتفۆرمى ›‹ئازادى بۆ ئۆج ئاالن‹‹ که به ر له پاریزه رانى پارێزه ر، ژنانى الیه ن له رۆژێک چه ند م��اف��ى م���رۆڤ و س��ی��اس��ه ت��م��ه دارن��ه وه دام��ه زراب��وو ئاالن ئۆج ده بێت ئاشتى، پێکهاتنى بۆ رایگه یاند: ئازاد بکرێت. له پێناوى چاره سه رى پرسى کورددا، ئه وان له گه ل به رێوه به رانى حکومه ت، پارت و الیه نه رۆشنبیراندا و رۆژن��ام��ه وان��ووس��ان سیاسیه کان، ئاالن ئۆج بۆ ئ��ازادى ›‹ پاالتفۆرمى کۆده بنه وه . ›‹ ڕاشیگه یاند: ئه وان له پێناوى چاره سه رى پرسى له گه ڵ و دا داه��ات��وو رۆژى چه ند ل��ه ک���ورددا، به رێوه به رانى حکومه ت، پارت و الیه نه سیاسیه کان، به و ک��ۆده ب��ن��ه وه رۆشنبیراندا و رۆژن��ام��ه ن��ووس��ان شێوه یه کى کراوه بابه ته که تاوتوێ ده که ن و جه ختیان گه لى و ئۆجه الن له نکۆڵیکردن به له وه شکرده وه کورد پرسه که چاره سه ر نابێت و ئێمه ده مانه وێت له پێناوئى ئازادى ئۆج ئاالن و چارسه رى پرسى کورد و ئاشتى و دیموکراتى بێ ئه وه ى فه رمان له که س

وه رگرین بدوێین و رێچاره یه ک بدۆزینه وه .

چوارشه ممه ، رۆژی زانیاریه کان گ��وێ��ره ى به هێزه کانى ئاسایشى ئێران له نزیک شارى قه زوین پێیه ، نایاساییان ب��ارى که ئ��ه وه ى گومانى به ئاکامدا له ئۆتۆمبیلێکى گولله باران کردووه و تریشى یه کى و کوشتووه ک��وردى هاواڵتیه کى ن��اوى )ش��اپ��وور( بریندار ک���ردووه ، ک��وژراوه ک��ه و کوردستانه ڕۆژه��ه اڵت��ى سنه ى خه ڵکى و ه که سێکى ت��ر ب��ه ن��اوى )ک���وروش زه ن���دی( که

خه ڵکى هه مان ناوچه یه برینداربووه .هێزه کانی قه نبه ری، جێگرى باره یه وه عیسا له و ئاسایشی ئێران له پارێزگاى ورمێ به میدیاکانى ناوخۆى ئێرانى ڕاگه یاند: له ساڵى ڕابردوودا زیاتر له )3600( ئۆپه راسیان دژ به و »قاچاخچی«یانه ئه نجام دراوه و بڕى زیاتر له )70( میلیارد تمه ن

بارى نایاسایى ده ستى به سه ر داگیراوه .به پێی زانیاریه کانیش له و ماوه یه دا زیاتر له )50(

کۆڵبه ر کوژراون.

کۆڵبه‌رێک‌کوژرا‌و‌یه‌کێکیتریش‌برینداربووپالتفۆرمى‌»ئازادى‌بۆ‌ئۆجه‌الن«‌ده‌ستپێده‌کات )٤٤٠(‌هه‌ڵگرى‌ڤایرۆسى‌ئایدز‌له‌‌کوردستان‌

سه باحه ت تونجه ل: هـــه‌واڵــی‌‌کوردستانی

ن�����اوداری ک����ورد و ف���ارس ب��ه دان��ی بۆره وه زۆر و یه کجار په یمانی به ڵێن و که ده وڵه تی عه جه م و شا خۆی نیه تی ته نانه ت نین ئ��ام��اده هه یه و خێریان دڵۆپێک خوێن له کوردستان بڕژێ .

به به ڵێنه کانیان ئه نجامی ئێوه ئێستا چاوی خۆتان ده بینن؛ ئه گه ر سه رانی ه����ۆز و ع��ه ش��ی��ره ت��ه ک���ورده ک���ان���م���ان خ��ی��ان��ه ت��ی��ان ن���ه ک���ردب���ا و خ���ۆی���ان به ح��ک��ووم��ه ت��ی ع��ه ج��ه م ن��ه ف��رۆش��ت��ب��ا، ئ��ێ��م��ه و ئ��ێ��وه و ک��ۆم��اره ک��ه م��ان وای

نه ده هات. به سه ردا ئ��ام��ۆژگ��اری و وه س��ی��ه ت��م ئ��ه وه ی��ه : با م��ن��داڵ��ه ک��ان��ت��ان ب��خ��وێ��ن��ن، چ��ون��ک��ه له هیچمان ک��ورد میلله تی ئێمه ی ئیلال نیه ، که متر دیکه میلله تانی له ئه وه ی بۆ بخوێنن نه بێ ؛ خوێندن ن��ه ک��ه ون، هه ر ک��اروان��ی گ��ه الن دوا

خوێندن چه کی کوشنده ی دوژمنه .دڵ��ن��ی��ا ب���ن و ب��زان��ن ئ��ه گ��ه ر ت��ه ب��ای��ی و بێ ؛ باش خوێنده واریتان یه کگرتن و دوژم��ن��ان��ت��ان دا ب��ه س��ه ر باشیش زۆر

کوشتنی به نابێ ئێوه سه رده که ون، من و برا و ئامۆزاکانم چاوتان بترسێ ، دیکه ی ک��ه س��ی زۆر ده ب���ێ هێشتا [گیانی رێگایه دا ل��ه و ئێمه وه ک��وو خ��ۆی��ان] ب��ه خ��ت ب��ک��ه ن؛ ت��ا ده گ��ه ن��ه

مه به ستتان. ئاوات و که سی زۆر ئێمه ش دوای له دڵنیام له دووڕووی���ی فێڵ و ب��ه ه��ه ر دیکه

به ین ده برێن.دڵنیام زۆر له وانه ی له دوای ئێمه ش عه جه مان، فڕ وفێڵی داوی ده که ونه ده ب��ن، لێهاتووتر زان��ات��ر و ئێمه ش ل��ه ببێته ئێمه کوشتنی هیوادارم به اڵم گه لی دڵسۆزانی بۆ عیبره ت په ند و ئێوه بۆ دیکه م وه سیه تێکی ک��ورد. ئ��ه وه ی��ه ک��ه ل��ه خ���وای گ���ه وره داوا بۆ سه رفرازیی هه ر چیه کتان بکه ن، ئه و له کۆمه کتان ک��رد، گه له ئه و دڵنیام خوای گه وره سه رتان بێ ؛ بۆ

بڵێن ره نگه ده کا. کۆمه کتان ده خا و ئه ی بۆ من سه رنه که وتم، له وه اڵم دا سه رکه وتووم؛ من خوایه به و ده ڵێم: سه رکه وتنێک چ نیعمه تێک و چ له من وا ئێستا که گ��ه وره ت��ره ل��ه وه واڵته که م دا، میلله ت و گه ل و رێگه ی ئه ودا پێناوی له گیانم ماڵ و سه ر و داده ن���ێ���م، ب���اوه ڕ ب��ک��ه ن م��ن خ��ۆم له به ئه گه ر مردم بوو، ئاره زووم دڵمه وه مه رگێک بمرم که له حزووری خوا و میلله ته که م دا، گه ل و خوا و ره سووڵی ئ��ه و مه رگه ب��ۆ م��ن ب��م؛ روو س��وور

سه رکه وتنه .ماڵی کوردستان خۆشه ویسته کانم! ه��ه م��وو ک��وردێ��ک��ه ؛ ه��ه ر وه ک���وو له هه ر ماڵه ئ��ه و ئه ندامانی م��اڵ��ه وه دا که س له هه ر جۆره کار و کرده وه یه ک دا ده یزانێ ، ئه و کاره ی پێ ده سپێرن، ئیتر پێ نیه ، چاوچنۆکیی مافی که س کوردستانیش هه ر ئه و ماڵه یه ؛ ئه گه ر ئه و ئه ندامانی له که سێک زانیتان لێی دێ ؛ ده س��ت له کارێکی ماڵه

ب��ه رد ن��اب��ێ ئیتر بیکا. ب��ا گ��ه ڕێ��ن بخه نه سه ر رێی و نابێ به وه دڵگیر بن به رپرسیاره تیی ئێوه له یه کێک که گ������ه وره ی ب���ه ده س���ت���ه وه ی���ه . ئ��ه گ��ه ر شانی س��ه ر که وتۆته گ��ه وره ک��اری لێی دیاره ده با، به ڕێوه ی که سێک و ده زانێ و به رپرسیاره تیی گه وره تریش [ی] له به رانبه ر ئه و ئه رکه دا هه یه .

دڵنیابه برا کورده که ت هه ر چاکتره ؛ من ئه گه ر دڵ��ه و له کینه ی دوژم��ن له سه رشانی به رپرسیاریه تیی گه وره م سێداره دا داری له ژێر ئێستا نه بوایه ، ران���ه ده وه س���ت���ام. ب��ۆی��ه ن��اب��ێ ل��ه گ��ه ڵ ئه وانه ی بن. چاوچنۆک یه کتریدا نه ده گه یاند، به جێ ئێمه یان فه رمانی نه ک هه ر فه رمان جێبه جێ نه کردن، دوژمنایه تییان ت���ه واوی به به ڵکوو ده ک����ردی����ن، ل���ه ب���ه ر ئ����ه وه ی خ��ۆم��ان

ب��ه خ��زم��ه ت��ک��اری خ��ه ڵ��ک��ی خ��ۆم��ان م��اڵ و له نێو ئ���ه وان ئێستا ده زان����ی، خ��ه ودان، شیرین له خۆیان، منداڵی به خزمه تکردن ناوی به ئێمه به اڵم سێداره ین و داری ژێر له وا میلله ت، ژیانم س��ات��ه ک��ان��ی دوای��ی��ن خ��ه ری��ک��م ده ک��ه م؛ ت��ه واو نامه یه وه س��ی��ه ت ب��ه م ج��ائ��ه گ��ه ر م��ن��ی��ش ب��ه رپ��رس��ی��اره ت��ی ئێستا نه بووایه ، شان له سه ر گ��ه وره م خاوخێزان و ناو له ئێوه وه ک منیش ده بووم، خه ودا شیرین له خۆم ماڵی دوای بۆ ئامۆژگاریتان که ئ��ه وه ی له و یه کێکه ئ��ه م��ه ش ده ک���ه م، خ��ۆم شانمه ، له سه ر که به رپرسیاره تیانه ی له دی��ک��ه که سێکی ئ��ه گ��ه ر دڵنیام منی به رپرسیاره تیییه کانی ئ��ێ��وه ؛

ئه و ئێستا گرتبا، خۆی وه ئه ستۆی ده بوو. ژێر سێداره له له شوێنی من خودا و ره زایه تی به مه به ستی وا من ب��ه پ��ێ��ی ب��ه رپ��رس��ی��اره ت��ی س��ه رش��ان��م، وه کوو کوردێکی خزمه تکاری گه ل و ل��ه رێ��گ��ای ک���اری چ����اک دا )ام��ر ئامۆژگارییه م چه ند ئه و بالمعروف( کردن که هیوادارم له مه ودوا عیبره ت وه رب����گ����رن و ب���ه ت������ه واوی گ���وێ له هیوای به بگرن. ئامۆژگارییه کانم

دوژمنانتان دا ب��ه س��ه ر گ��ه وره خ��وای سه رکه ون.

من )ماجاْ خ��ودا و به باوه ڕتان �1پێغه مبه ر خودا و په رستنی عندالله ( و ئ��ه رک��ی ب��ه ج��ێ��گ��ه ی��ان��دن��ی )د.خ( و

ئایینی پته و بێ .2� یه کیه تی و ته بایی له نێوان خۆتان دا به رانبه ر له نه شیاو ک��اری بپارێزن، یه کتردا مه که ن و چاوچنۆک مه بن؛ به تایبه ت له به رپرسیاریه تی و خزمه ت

کردن دا.زانیاریتان پله ی زانست و 3� خوێندن و ئ���ه وه ی که متر ب��ۆ ب��ه رن��ه س����ه ره وه ؛

فریوی دژمنان بخۆن.4� ب���اوه ڕ ب��ه دوژم��ن��ان م��ه ک��ه ن، به

چونکه عه جه م، دوژمنی به تایبه ت به چه ند هۆ و رێگاوه عه جه م دوژمنی نیشتمان و گ���ه ل و دوژم��ن��ی ئ��ێ��وه ی��ه ، که سه لماندویه تی مێژوو ئایینتانه . به به هانه یه و به ک��ورد له ب���ه رده وام که مترین تاوان ده تانکوژێ و له هیچ ده س��ت ک��ورد ب��ه ب��ه ران��ب��ه ر تاوانێک

ناگێڕیته وه .5� ب��ۆ چ��ه ن��د رۆژێ���ک ژی��ان��ی بێ مه فرۆشن خۆتان دنیایه ئه م قیمه تی

دوژمنه و دوژمن چونکه دوژمن، به جێگه ی هیچ باوه ڕ پێکردنێک نیه .

6� خ��ی��ان��ه ت ب��ه ی��ه ک��ت��ری م��ه ک��ه ن، گیانی و ن��ه س��ی��اس��ی و ن��ه خ��ی��ان��ه ت��ی نامووسی، چونکه خیانه تکار ماڵی و الی خودا و مرۆڤ سووک و تاوانباره ، خ��ی��ان��ه ت��ک��اردا رووی ب���ه خ��ی��ان��ه ت

ده گه ڕێته وه .توانی ئێوه ل��ه یه کێک ئ��ه گ��ه ر �7خیانه تکردن بێ به ئێوه کاره کانی ئه نجام بدا، هاوکاری بکه ن، نه وه ک به خیلیدا چاوچنۆکی و پێناوی له دژی بوه ستن، یان خوا نه کا له سه ری

ببن به جاسووسی بێگانه .8� ئه و شوێنانه ی له وه سیه تنامه که دا نووسیومه بۆ مزگه وت و نه خۆشخانه و

قوتابخانه ؛ ئێوه هه مووتان داوای بکه ن تا ده کرێ و سوودیان ل�ێ وه رده گیرێ .

تێکۆشان هه وڵ و خه بات و له ئێوه �9گه النی هه موو وه ک تا مه وه ستن؛ دی��ک��ه ل��ه ژێ��ر چ��ه پ��ۆک��ی دوژم��ن��ان رزگ��ارت��ان ده ب���ێ ، م��اڵ��ی دن��ی��ا هیچ ن���ی���ه ، ئ����ه گ����ه ر واڵت���ێ���ک���و ه���ه ب���ێ ، سه ربه ستییه کو هه بێ ؛ ماڵ و خاک و ئه و ب��ێ ، خ��ۆت��ان ه��ی نیشتمانه که و هه م ه��ه ی��ه ، شتێکتان ه��ه م��وو کاته

م��اڵ ، ه��ه م س���ه روه ت، ه��ه م ده وڵ���ه ت و ده بێ . نیشتمانیشتان ئابڕوو و

10� من پێم وا نیه حه قی خودا نه بێ ، حه قی دیکه م له سه ر بێ ؛ به اڵم ئه گه ر که سێک الی وابوو، له که م تا زۆر زۆرم س��ه روه ت��ی منه ، الی شتێکی واریسانم له بچێ با هێشتوه ، جێ

داوا بکا و وه ری بگرێته وه .سه رناکه ون؛ نه گرن، یه کتر ئێوه تا زوڵم و زۆر له یه ک مه که ن، چونکه

خوا زۆر زوو زاڵم له به ین ده با و نابوودی بێ که م و خواوه نده به ڵێنی ئه وه ده کا، نابوود ده بێ ، زاڵ��م ده ڕووخ��ێ و زی��اد،

خوا تۆڵه ی زوڵمی ل�ێ ده کاته وه .خوا بگرن و له گوێ ئه وانه هیوادارم

بکا سه رکه وتووتان خزمه تگوزارى گه ل و نیشتمان

قازى محه مه دکۆمارى کوردستان

وه سێتی قازی بۆ گه له که ی: ره مـــــــــزی سه رکه وتنی هه ر گه ل و نه ته وه یه ک، یه کگرتن و یه کبوونه

»ئێوه له خه بات و هه وڵ و تێکۆشان مه وه ستن؛ تا وه ک هه موو گه النی دیکه له ژێر چه پۆکی دوژمنان

رزگارتان ده بێ ، ئه گه ر واڵتێکت هه بێ ، سه ربه ستییه کت هه بێ ؛ ماڵ و خاک و نیشتیمان هی خۆتان بێ ، ئه و کاته

هه موو شتێکتان هه یه«

ئاماده‌کارهێمن‌ئه‌حمه‌د

دووشه‌ممه‌ 2010/11/8 ساڵی دووه م ژماره 89

دووشه ممه 2012/1/23 - 2711/11/3

6

کوردستانی

فه رزام موکریان، هه واڵی ئاژانسى راپۆرتى به پێى بیدارپوور جێگرى سه رۆکی زانکۆى زانستى پزیشکى کارى ک��ۆب��وون��ه وه ى له کوردستان)سنه ( پارێزگاى پارێزگاى خواردنى پاراستنى و ته ندروستى رۆژان��ه ى پارێزگاى له که س )440( رایگه یاند: کوردستاندا کوردستاندا تووشى نه خۆشى ئایدز هاتوون و له ماوه ى چه ند ساڵى رابردووشدا )140( که س له و پارێزگایه دا

به هۆى ئه م نه خۆشییه وه گیانیان له ده ست داوه .ن��اوه ن��ده ک��ان��ى ئ��ه گ��ه رچ��ى له شکرد ب��اس��ی ن��اوب��راو زانیاریى پارێزگاى کوردستان به بوونی ئه و رێژه یه له م نه خۆشیه یان زانیوه ، به اڵم گریمانه ی ئه وه ده کرێت زیاتر له هه زار و پێنج سه د که س ئه و نه خۆشییه یان گرتبێت.ئ��ه و ک��ارب��ه ده س��ت��ه ى پ��ارێ��زگ��اى ک��وردس��ت��ان وێ��ڕاى ش��ارو ل��ه نه خۆشییه ئ���ه م پ��ه ره س��ه ن��دن��ى ب��ه ئ��ام��اژه گ���ون���ده ک���ان���ى ده وروب���������ه رى ش�����ارى س��ن��ه و ده س���ت و ژیان سه ره کیه کانى پێداویستیه به پێڕانه گه یشتن الدانه کۆمه اڵیه تیه کانى به هۆکارى په ره سه ندنى ئه و

نه خۆشییه زانیوه .

ئۆپه راسیۆنى له کوردستاندا باکورى و تورکیا له )KCK(ه دا ن���اوى ژێ��ر ل��ه دوای����دا رۆژى )40(و به سه ر کران ده ست هاتووه ، )449( که س پێکها )327( که سیش گیران. له ئۆپه راسیۆنى سیاسى ئه م )40( له م کوردستاندا باکورى و تورکیا دواییه ى رۆژه ى دویدا ژماره ى ئه و که سانه ى که له ژێر ناوى و به سه ر کراون )449( که سه ده ست )KCK(ه دا )327(که سیش گیراون و که )15( منداڵ، )22( خوێندکارى تێدایه . له م )40( رۆژه دا )11( که س رۆژانه ده ست به سه ر کراوه و رۆژان��ه ش )8( که س بیانوى به گیراون که سه ى )327( ئ��ه و گ��ی��راوه . رێخستندا »له ژێرناوى ، رێکخستنن« »ئه ندامى له گیراون. په روه رده یانداوه ته وه »، و خه باتیانکردووه چڕ به شێوه یه کى تورکیا حکومه تى ساڵى)2009( چاالوانان و سیاسه تمه داران به گرتنى کردوه ده ستى رێکخستنى بیانوى به ک��ورد رۆژنامه نووسانى و

نایاساى.

‌له‌‌)٤٠(‌رۆژدا‌)327(‌که‌س‌ده‌گیرێن )٤٤٠(‌هه‌ڵگرى‌ڤایرۆسى‌ئایدز‌له‌‌کوردستان‌

هـــه‌واڵــی‌‌کوردستانی

له چوارچێوه ی پتر گوشار خستنه سه ر ئۆجه الن کۆمیسیۆنى عه داله تى

ئه نجومه نى تورکیا، یاسایه کی په سه ندکرد، په رله مانتارێکی

شرناخیش ئاماژه بۆ ئه وه ده کات کۆمیسیۆنى عه داله ت کارى ئه وه

نییه یاسا په سه ند بکات و تورکیا ماف و یاسا ناناسێت، محه مه د

ئۆجه النیش جه ختده کاته وه رێکخراوه کانی نێونه ته وه یى و مافى مرۆڤ پێویسته له دژى ئه م یاسایه

هه ڵوێستیان هه بێت.له )7/27(ی رابردووه رێگه به عه بدواڵ ئۆجه الن،

رێبه رى )KCK( نادرێت پارێزه ره کانى ببینێت.تورکیا، ئه نجومه نى ع��ه دال��ه ت��ى کۆمیسیۆنى گوشارى هه ندێک که کرد په سه ند یاسایه کى پ��ت��ر ب��خ��ه ن��ه س���ه ر ع��ه ب��دواڵ ئ���ۆج���ه الن، رێ��ب��ه رى کۆماجڤاکێن کوردستان)KCK(، له چوارچێوه ى سیاسى هه رگیراوێکى بزانن که یاسایه دا ئه و زانیارى تر رێگایه کى یان پارێزه ر له رێگاى که بدات ت��اوان��ب��ار« به »رێکخستنێکى رێنماى و مانگ شه ش بۆ ده تواندرێت دادگ��ا به خواستى دیدار له گه ڵ پارێزه ر و بنه ماڵه که ى رێگه ى لێ تورکیا پ��ارێ��زه ران��ى سه ندیکاى ته نها بگیرێت، ی��اخ��ود پ��ارێ��زه رێ��ک ک��ه ده وڵ���ه ت دی���ارى بکات ده توانێت دیدار له گه ڵ گیراوه که دا ئه نجام بدات.

پ��ه رل��ه م��ان��ى ش��رن��اخ، ئ��ه ن��دام حه سیب ک��اپ��اڵن، ئه نجومه ندا له یاسایه ئه م په سه ندکردنى وتى: ئه م مرۆڤ مافى کۆمیسۆنى ریسواییه ، چۆن عه داله ت کۆمیسۆنى ده بینێت؟ ئاسایى یاسایه به ڵکو ب��ک��ات، په سه ند یاسا نییه ئ��ه وه ک��ارى کارى ئه و ئه وه یه که چاو به یاساکه دا بخشێنێته وه مرۆڤ مافى دژى تێدایه چی که بزانێت و دروس��ت که سێک بۆ یاسا م��اف به پێى بێت، ناکرێت، کاتێک ئه و که سه که عه بدواڵ ئۆجه الن له ناناسێت، یاسا و م��اف هیچ تورکیا بێت بیانوى جارێک که که شتى )2011/7/27( به ئۆجه الن نییه گونجاو ه��ه وا و ئاو یان خراپووه

پارێزه ره کانى نابینێت. محه مه د ئۆجه الن، براى عه بدواڵ ئۆجه الن، وتى:

ئاسته نگى کردنى دیدار له گه ڵ براکه م له ئ��ه وه ى که ب��وارى ک��رداری��دا هه یه ، بۆ

به فه رمى بکه ن قه ده غه کردنه ئه م ئ���ه م ی��اس��ای��ه ی��ان دروس���ت���ک���ردووه ، رێ��ک��خ��راوه ک��ان��ی ن��ێ��ون��ه ت��ه وه ی��ى و مافى مرۆڤ پێویسته له دژى ئه م

یاسایه هه ڵوێستیان هه بێت.پێناو ل��ه سلێمانیش ل��ه ه��ه روه ه��ا

ن��اس��ان��دن و خ���اوه ن���داری ک���ردن له ئۆجه الن ئێواره ى رۆژى پێنج شه ممه

ئ��ازادى هۆڵى له )2011/1/19(ح��زب��ى ش��ی��وی��ع��ى ل���ه ش���ارى

به شدارى به سلێمانى رۆش��ن��ب��ی��ران و

ژم���اره ی���ه ک ک��ه س��ای��ه ت��ى ب��اش��ورى ک��وردس��ت��ان کۆنفرانسێک به سترا که له الیه ن بانۆ هه ڵه بجه یى، ئه ندامى ئه نجومه نى ژنانى ئازادیخوازى کوردستان

پێشکه ش کرا.رێکه وت ئیسماعیل، نووسه ر و رۆشنبیر و وه رگێڕى »گه شته نائاکامه کانى سه رکرده یه ک«، سه ره تا بۆ ئۆجه الن عه بدواڵ رۆیشتنى ره وشى له باسى به رامبه ر کرد زلهێز واڵتانى پیالنی و ئه وروپا نه یانهێشت نه ته نها له ئه وروپا، به ڵکو له ئه فریقاش

بۆ په یوه ندى دیبلۆماسى نیشته جێ بێت.رێکه وت ئیسماعیل، باس له وه ده کات، دیموکراسى که شتانه ى ئ��ه و ته نانه ت و وه همه ئ��ه وروپ��ا له له به رژه وه ندى خۆیان دایه له راگه یاندندا باڵوى ده که نه وه ، هه روه ها ره خنه شى له جه ماوه رى کورد گرت که ته نها وه ک کاردانه وه خۆیان ده رده بڕن

و هه نگاوى چاالکانه هه ڵناگرن.ناوبراو، باسى له که سایه تى و فکره کانى ئۆجه الن ل��ه )5000( الپ���ه ڕه ى وه ک ک���رد، ک��ه زی��ات��ر هه موو و کوردى کردووه پێشکه ش به رگرینامه دنیاى هێناوه ته الى یه ک و ئۆجه الن )14( ساڵه باشور ئه فریقاى رێ��ب��ه رى به و دای��ه زی��ن��دان له نێلسۆن ماندیالى چواند که )27( ساڵ بۆ مافى

گه له که ى له زیندان ده ستبه سه ر کرابوو.سیاسه ته کانى لێکۆڵینه وه که یدا به شێکى ل��ه ئه مریکاى باس کرد و رایگه یاند: ره جه ب ته یب ئۆغلۆ، داود و گوله ن ع��ه ب��دواڵ و ئ��ه ردۆغ��ان ه��ه م��ووی��ان م��وری��ده ک��ان��ى ف��ه ت��ح��واڵ گ��ول��ه ن��ن، فه تحواڵ گوله نیش له ئه مریکا نیشته جێیه و ده قى ئاماده بووان بۆ گوله نیشی عه بدواڵ لێدوانه کانى و ده دات کۆمه ڵکوژى به ره وای��ى که خوێنده وه نه یتوانیوه تورکیا »ده س��ه اڵت��دارى رایگه یاندووه

باش که ڵک له ئایین وه ربگرن«.

ئ����ه و ن����وس����ه ره ، ره خ���ن���ه ی له هه رێم ده س���ه اڵت���دارى م��ی��دی��اى سه رده مانى ل��ه وت��ی: و گ��رت گ���ی���ران���ى ئ����ۆج����ه الن م��ی��دی��اى و س��ه رچ��اوه کردۆته تورکیایان هه رچى تورکه کانیش ب�����������������������ه

خراپیان زانیوه له سه ر کورد و بزوتنه وه که باڵویان کردۆته وه که ئه مه ش ته واو به زیانى کورد ته واو بووه ، به داخه وه میدیاى کوردى کاریگه رى خراپى

له سه ر باشورى کوردستان دروست کردووه . عه بدواڵ که دای��ه کاتێک له کۆنفرانسه ئ��ه م شه شه مانگ داه��ات��وو هه ینى رۆژى ئ��ۆج��ه الن تێده په ڕێت که رێگه نه دراوه و گۆشه گیر کراوه و

رێگه به پارێزه رانى نادرێت سه ردانى بکه ن.ف��ای��ق گ��وڵ��پ��ى، ئ��ه ن��دام��ى ک��ۆم��ی��ت��ه ى م���اف و به دۆخى ئاماژه ى ته ندروستى عه بدواڵ ئۆجه الن ژه هراویکردنى که ک��رد زیندان له ناو ئۆجه الن ئۆجه الن به ماده ى سترۆنسیۆم و کرۆم له ساڵى تاڵه هێنانى رێگه ى له وت��ى: و کرد )2007(قژه کانى له رێگه ى پارێزه ره کانیه وه توانرا ژه هراوی کردنه که ى له تاقیگه کانى پاریس، رۆما، نه رویج له ئه م مه ترسییه دووباره ئێستاش بێت، ئاشکرا

ئارادایه .زیندانییه کى م��اف��ى ل��ه ب��اس��ى گوڵپى ف��ای��ه ق )KCK( سیاسى کرد و رایگه یاند که رێبه ریله گشت مافه کانى زیندانى سیاسى بێبه ش کراوه و له گۆشه گیریدا گۆشه گیرتر کراوه ، سه ردانى لێ پ��ارێ��زه ران��ى و نزیک که سانى و بنه ماڵه قه ده غه کراوه و راگه یاندن ئاگاردار نییه ، ته نها

رادیۆیه کى پێدراوه .و پێشنیار و ره خنه به ئاماده بووان کۆتاییدا له بیروڕاى خۆیان هێنایه زمان و پێنشیار کرا که له باشورى کوردستان مه کته ب یا کۆمیته یه کى ئه ندیشه کانى باڵوکردنه وه ى بۆ ئایدۆلۆژیکى

ئۆجه الن دابمه زرێت.

سه الم عه بدولکه ریم، مامۆستاى زانکۆى سلێمانى پێشنیارى کرد که له ناوه نده کانى زانکۆ، کۆڕ

س��ی��م��ی��ن��ار و ب��ۆ خ��وێ��ن��دک��ارن ب����ب����ه س����ت����رێ����ت و فکرانه به م گه نجان ئ���اش���ن���ا ب���ک���رێ���ن ب��ۆ ئ��������ه وه ى ک���ۆم���ه ڵ���گ���اى له م کوردستانیش باشورى بێت، سه الم فکرانه سودمه ند له و ب��ه ش��دارب��وو عه بدولکه ریم، قسه کانیدا درێ��ژه ى له سیمیناره ، باس له وه ده کات سه ره ڕاى ئیدانه کردنى ئه و پیالنگێڕییه ، گرنگه ئێمه وه ک کورد وه ک ئه وانه ى له بوارى ئه کادیمیا کار ده که ن، ئه و گیرو گرفت و رووداو کێشانه و پیالنگیڕى له مێژووى کوردستان پارچه کانى ل��ه ک��ورد ه��اوچ��ه رخ��ى رووده ده ن، بیکه ین به بابه تى توێژینه وه ى زانستى، ه��ۆک��ارو و ده ستنیشان زانستیانه ئ���ه وه ى ب��ۆ ئه و رووب���ه ڕووى بکه ین، دی��ارى که موکوڕیانه بار گرژی و رووداوانه ببینه وه که ڕوو به ڕوومان ده بێته وه ، بێگومان ئه وه ى ئه رکى گه نجانى کورده له زانکۆکانى کوردستان له م ساڵ ڕۆژه و له له پێشه وه که دێته تر نه ته وه یى رۆژێکى هه رساڵ خاوه ندارێتى بکه ن له ڕووى پارێزگارى کردن بایه خ پێدانى له ئاستى نه ته وه یی، بتوانین کێشه کانمان ن��اوخ��ۆی��ی��ه وه ئاستێکى ل��ه پیالنگێڕییه ئ���ه و جه خت ن��ێ��وده وڵ��ه ت��ى، ئاستێکى ب��ۆ بگوازینه وه ئاینده یه کى پێناو له کوردبوونمان له بکه ینه وه

گه ش بۆ نه ته وه که مان.

)2(ی رێبه ندانى ساڵى )1324( هه تاوى به رامبه ر به )1946/1/22(

کۆمارى کوردستان له مهاباد دامه زرا، دواى پتر له )66( ساڵ

به سه ر دامه زراندنى کۆماره که دا، له ساڵیادیدا و له به ر گرنگى

ناوه رۆکى، وه سێنامه که ى پێشه وا قازى و گرنگییه مێژووییه که ى

لێره دا باڵوى ده که ینه وه ...له دواى ئه وه ى که کۆمارى کوردستان دامه زرا، ساڵێک ته مه نى ته واو نه کرد کۆماره که جوانه مه رگ بوو، له کاتى له سێداره دانى قازى محه مه د سه رۆکى

کۆمارى کوردستان، ساڵى )1947( ئه م وه سێتنامه یه ى بۆ گه له که ى له دواى خۆى

جێهێشت.

وه سیه تى قازى محه مه د بۆ گه لى کورد

الرحیم الرحمن بسم الله رۆڵه و برا عه زیزه کانم!برا به ش خوراوه کانم،

لێکراوه که م! زوڵم میلله ته چه ند ژی��ان��م دا، ساته کانی دوای��ی��ن ل��ه وام خاتری به وه رن ده ک��ه م، ئامۆژگارییه کتان مه که ن؛ یه کتری دوژمنایه تیی چیتر خوا له ب��ده ن، وه یه کتری پشتتان بگرن و ی��ه ک بوه ستن، زاڵ��م زۆردار و دوژم��ن��ی ب��ه ران��ب��ه ر مه فرۆشن، دوژم��ن به خ��ۆڕای��ی به خۆتان دوژمن هه ر ئه وه نده ئێوه ی ده وێ ، تا کاری خ��ۆت��ان پ��ێ ج��ێ��ب��ه ج��ێ ده ک����ا و ق���ه ت ب��ه زه ی��ی قه ت بێ ، هه لێک دا هه ر له نایه ؛ پێتان دا

نابوورێ . لێتان زاڵ��م��ن، زۆرن، ک���ورد گ��ه ل��ی دوژم��ن��ان��ی سه رکه وتنی ره م��زی بێ به زه یین؛ زۆردارن؛ ه����ه ر گ�����ه ل و ن����ه ت����ه وه ی����ه ک، ی��ه ک��گ��رت��ن و میلله ته . ت���ه واوی پشتگیریی یه کبوونه ؛ نه بێ ، ته بایی یه کیه تیی و میلله تێک هه ر ئێوه ده ب��ێ ، دوژمنانی ژێرده ستی ده م هه ر ئه م سه ر گه النی له هیچتان کورد! گه لی گۆی زه ویه که متر نیه ، به ڵکوو له پیاوه تی و گه النه ی له و زۆر له لێهاتوویی؛ غیره ت و رزگار بوون له پێشترن. ئه و میلله تانه ی که رزگاریان زۆرداره کانیان دوژمنه چنگی له ئ��ه وان��ه ی خۆیان ب��ه اڵم ئ��ێ��وه ن؛ ب��وو، وه ک رزگار کردوه ، یه کیه تییان له نێوان دا هه بووه ؛ با ئێوه ش وه کوو هه موو گه النی رووی زه وی، یه کگرتن و به ه��ه ر نه بن؛ ژێ��رده س��ت چیتر خۆنه فرۆشتن ن��ه ب��ردن و به یه ک ح��ه س��وودی ده توانن نه ته وه که مان دژی له دوژمنان به

رزگار بن.م��ه خ��ۆن؛ دوژم���ن ف��ری��وی ب��راک��ان��م! چیتر دوژم��ن��ی ک���ورد ل��ه ه��ه ر ره ن���گ و ده س��ت��ه و بێ ره حمه ، دوژم��ن��ه ، ه��ه ر بێت، قه ومێک به یه کترتان پێ ناکا، ره حمتان بێ ویژدانه ؛ به کوشت ده دا؛ ته ماحو وه به ر ده نێ ؛ به درۆ و فڕ وفێڵ به گژ یه کترودا ده کا؛ له ناو هه موو دوژمنه کانی گه لی کورد، دوژمنی عه جه م

له هه موویان زاڵمتر و مه لعوونتر و خوانه ناستر و به به رانبه ر تاوانێک هیچ له بێبه زه ییتره ؛ گ��ه ل��ی ک��ورد ده س��ت ن��اگ��ێ��ڕێ��ت��ه وه ؛ ه��ه ر به درێژایی مێژوو له گه ڵ گه لی کورد، غه ره ز و

کینه ی ریشه داری هه بووه و هه یه تی.ته ماشا که ن، بڕوانن ته واوی گه وره پیاوانی شکاکه وه ئ��اغ��ای سمایل ل��ه گه له که تان، ب��گ��ره ؛ ت��ا ج��ه وه��ه ر ئ��اغ��ای ب���رای و ه��ه م��زه مرۆڤی چه ندین چه ند و مه نگوڕ و ئاغای ئارامیان فریودان، به هه موویان هه ر دیکه ، ئینجا کردنه وه و پشت له خه ڵکیان کردنه وه و ئه وانه یان نامه ردانه ، کوشتیانن؛ هه موو زۆر به سوێند و قورئان فریو دان که گویا عه جه م چاکه یان هه یه و گه ڵیان دا له خێری نییه تی ک��ورده خۆش هه ر ب��ه اڵم ده ک��ات، له گه ڵ دا فریوی عه جه م س��ۆزی سوێند و به ب���اوه ڕه و تا که چی هێناون؛ پێ ب���اوه ڕی خ���واردوه و نه یدیوه که س مێژوو، درێژایی به ئێستاش واده و سوێند و به عه جه م جارێکیش تاکوو ئه و په یمانانه ی که به سه رانی کوردی داوه ، وه فای پێ بکا و واده کانی له گه ڵ کورد به جێ بگه یه نێ ؛ هه ر هه مووی درۆ و فڕ وفێڵ بووه . جا وا من وه کوو برایه کی چووکه ی ئێوه ، له پێتان ده ڵێم: رێگای خوادا، بۆ خاتری خودا به رمه ده ن. یه کتر پشتی قه ت بگرن و یه کتر بداتێ ، هه نگوینتان عه جه م ئه گه ر بن دڵنیا به ڵێنی سوێند و به تێ کردوه . ژه هری دیاره ئه گه ر ک��ه م��ه خ��ۆن؛ ف��ری��و ع��ه ج��ه م درۆی بدا و پیرۆزیش قورئانی له ده ست هه زار جار فریودانی مه به ستی دڵنیابن پێ بدا، به ڵێنتان

ل�ێ بکا. فێڵێکتان تاوه کوو ئێوه یه ، وا من له دوایین ساته کانی ژیانم دا به خاتری پێتان ده که م، ئامۆژگاریتان گه وره خودای ئه وه ی بۆ خۆی ده زانێ که من ده ڵێم و خوا له ده ستم هات، به سه ر و به گیان و تێکۆشان، راست رێگه ی رێنوێنی و ئامۆژگاری و به ئێستاش نه کردوه . درێغیم ئێوه ، نیشاندانی پێتان دیسان ب��ارودۆخ��ه دا، له و ساته دا و له و راده گه یه نم که چیتر فریوی عه جه م نه خۆن و دان و ق��ورئ��ان له ده س��ت سوێند و به ب��اوه ڕێ عه جه م چونکه مه که ن. سۆزه کانیان به ڵێن و نه خوا ده ناسن و نه باوه ڕیان به خوا و پێغه مبه ر ب��ه رۆژی ق��ی��ام��ه ت و ب���اوه ڕی���ان ن��ه ه��ه ی��ه و حساب و کیتاب هه یه . له الی ئه وان ئێوه هه ر له به ر ئه وه ی که کوردن، با موسڵمانیش بن، تاوانبار و مه حکوومن، بۆ وان دوژمنن؛ سه ر و به غه زای ئه وان حه اڵڵه و بۆ ماڵ و گیانتان به ئێوه ب��ڕۆم و من وان��ه ب��وو به ڵێنم ده زان���ن، بهێڵم، به جێ دڵڕه شانه وه دوژمنه ئه و ده ست زۆر جاریش بیرم له رابردوو و گه وره پیاوانمان کردۆته وه ، که عه جه م به فریو و سوێند و درۆ و له چونکه کوشتوویانن، گرتوویانن و حیله نه یان نه وه ستان و پێیان نه به ردیدا مه یدانی ناچار رابوه ستن، به رانبه ریان دا له توانیوه ب��ه درۆ و ف��ڕ وف��ێ��ڵ ه��ه ڵ��ی��ان خ��ه ڵ��ه ت��ان��دوون،

کوشتوویانن.

بوو؛ قه تیش له بیر من ئه وانم هه ر هه موویان باوه ڕم به عه جه مان نه کردوه ؛ به اڵم عه جه م له پێش گه ڕانه وه یان بۆ ئێره چه ندین جار وه اڵم و راس��پ��ارده ی��ان ب��ه ن��ام��ه و ب��ه ن��اردن��ی که سی

تورکیا یاسایه کی نوێ دژی ئۆجه الن ده رده کات

حه سیپ کاپاڵن: په سه ندکردنى ئه م یاسایه له ئه نجومه ندا ریسواییه

سه الم عه بدولکه ریم، مامۆستاى زانکۆ: پێویسته له ناوه نده کانى زانکۆ، کۆڕ و

سیمینار بۆ خوێندکاران ببه سترێت و گه نجان به هزره کانی ئۆجه الن ئاشنا بکرێن

وه سێتی قازی بۆ گه له که ی: ره مـــــــــزی سه رکه وتنی هه ر گه ل و نه ته وه یه ک، یه کگرتن و یه کبوونه

ئاماده‌کارزه‌ینه‌ب‌سیپان‌-‌هه‌رێم‌کاوانى

ئاماده‌کارباران‌

دووشه‌ممه‌ 2010/11/8 ساڵی دووەم ژماره 89

دووشه ممه 2012/1/23 - 2711/11/3

8

ژنان

له باره گاى ئه منستى ئه نته رناشناڵ زیندووکۆنفرانسێک به ناوى )نا بۆ سه نگسار و سێداره ( به ڕێوه چوو که تێیدا ژنانى کوردى باشور و رۆژهه اڵت و باکور و رۆژئاواى کوردستان و هه روه ها ژنان

و پیاوانى دۆستى کورد به شدارى کۆنفرانسه که بوون.

»ئیران له ریزى دووه مى ئه و واڵتانه یه که زۆرترین سێداره ى تێدا ئه نجامده درێت«

ن����وێ����ن����ه رى ڕێ�����ک�����خ�����راوى ئ��ه م��ن��س��ت��ى ئینته رناشیوناڵ )ئانا هاریسۆن( له و بابه ته ى پێشکه شی کرد ئامارێکى له سه ر سیداره و هێنایه وه جیهاندا له سه نگسار)به ردباران( دووه م��ى ری��زى له ئێران ئاماره که به پێى و تێدا بوو که زۆرترین سێداره ى ئه و واڵتانه سێداره دانى له نمونه ى و ئه نجامده درێت ئه ندامى )پارتى ژیانى ئازادى کوردستان(ى )شیرین عه له م هولى( هێنایه وه که له گه ڵ گواڵنى له مانگى ه��اوڕێ��ک��ان��ى ل��ه س��ێ سێداره ى بڕیارى و له سێداره درا )2010(دا

سه ر)ساکینه ئاشتیانى(هێنایه وه .»قڕکردنى ژنان ته نیا له ڕووى جه سته ییه وه

نیه «له الیه کى تریشه وه رۆژنامه وان و ئه ندامى ژن���ان م��ه رال ق��ڕک��ردن��ى ب��ۆ ن��ا که مپینى چ��ی��چ��ه ک ب��اس��ى ل���ه پ��ه ی��ڤ��ى ق��ڕک��ردن ل��ه ڕووى ک��رد، وت��ى: قڕکردنى ژن��ان ته نیا ئابورى، له بوارى به ڵکو نیه ، جه سته ییه وه کۆمه اڵیه تى، کلتورى، سیاسى و جه سته یى ده بێ س��ه ره ت��ا ئ��ه وه ش بۆ قڕده کرێن ژن��ان قڕکردن پێناسه بکرێته وه و هه موو جۆره کانى پێدا دانى مرۆڤایه تى دژه تاوانێکى وه ک بنرێ، مه رال باسى له که مپینه که شیانکرد )2011( س��اڵ��ى م��ارس��ى هه شتى ل��ه ک��ه به ڕێوه ده برێ و سه ره تاى گفتوگۆیه کى جدى

له نێو کۆمه ڵگه دا دروستکردووه وتیشى: ئه م پرسه ته نیا پرسى ژن نیه ، به ڵکو پیاوانیش

ئازادنین و پرسى پیاویشه .»ئاین وه ک که ره سه ته به کارده هێنرێ بۆ

سنوردارکردنى ئازادیه کان«چ��االک��وان��ێ��ک��ى ب����وارى ژن���ان و ن��وێ��ن��ه رى ڕێ��ک��خ��راوى ئ���ازادى ژن ل��ه ع��ێ��راق ه��ۆزان بابه ته که ى ئاین فاکته رى له سه ر مه حمود ئاین رون���ی���ک���رده وه ک��ه و پ��ێ��ش��ک��ه ش��ک��رد ب��واره ک��ان��ى ژی��ان، وه ک رۆچ��ۆت��ه هه موو که ره سه ته به کارده هێنرێ بۆ سنوردارکردنى ئازادیه کان، ژنان ده کوژرێن و یان ناچارى خۆکوشتن و خۆسوتاندن ده کرێن. بۆ ئه وه ش پێى له سه ر ئه وه داگرت که ده بێ یاساکان

دوور له شه ریعه ت داڕێژرێن.خه لیفه ن���ه زاک���ه ت ب����اوان خ��ۆش��ی��ه وه الى چاالکوانى بوارى ژنان باسى له مێژوویه کى ده سه اڵتدارى سیستمى سه رهه ڵدانى کورتى پ��ی��اوس��االرى ک���رد و ئ���ام���اژه ى ب���ه و م��اده یاسایانه کرد که له کۆمارى ئیسالمى ئێران ترى پێشێلکاریه کانى و )ره ج��م( و سیداره یاسایى له به رامبه ر ژنانى پێ به ڕێوه ده برێت، له ئ��ێ��ران��دا پشتگیرى ل��ه ی��اس��اک��ان وت���ى: کااڵبونى له باسى و ده ک��ه ن پیاوساالرى سیغه ، هاوسه رگیرى رێگاى به کرد ژنان و شایه تى له مافه کان هاوسه نگبونى نا میراتى و هاوسه رگیرى و مافى جیابونه وه . له کۆنفرانسه که ستایشى هه ڵوێستى شیرین عه له م هولى کرا که سه رى نه وى نه کرد بۆ

رژێم و گوشاره کانى و له سیداره درا.»به شدارى ژنان له ئاستێکدا نه ک ته نیا بۆ رۆژهه اڵتى ناوین، به ڵکو بۆجیهانیش

ئه زمونیان هه یه «تورکیا په ر له مانى به ده په ى په رله مانتارى به گشتى وت: ئ���ه وه ى تونجه ل سه باحه ت هه یه ناوین رۆژهه اڵتى له سه ر ئیماژێک ک��ه خ��راپ��ه ل��ه س��ه ر رۆژئ����اواش ک��ه باشه ، لێبکرێ لێپرسینه وه ى ئ��ام��اژه ئ��ه و ده بێت چونکه راستبکرێته وه ، ده بێت هه ڵه یه که

دروستکراوه ، ڕه خنه ى له شێوه ى کارکردنى پرسه که له سه ر گ��رت تورکیا حکومه تى وتى: حکومه ت خۆى هۆکارێکى سه ره کى سه رکوتکردنیان و ژن��ان س��ه ر توندوتیژى له سه ر رووى سیاسیه وه و ئاماژه ى به وه کرد ک��ه زی��ات��ری��ن گ��ی��راو ل��ه ج��ی��ه��ان ل��ه ری��زى و تورکیایه زیندانه کانى له پارته که یاندا راب��ردوودا )700( یه کساڵى له ماوه ى ته نیا به بێده نگیه ک کرد ئاماژه ى ژن گیراون و

له جیهاندا له ئاست ئه وگرتنانه .پارته که یانکرد ئه زمونى له باسى تونجه ل له پێشخستنى ئیراده ى سیاسى ژنداو وتى: له به ڵکو سیاسه تدا، له ته نیا نه ک ئێمه )40( له سه دا کۆتاى بواره کاندا هه موو مان به کارهێنا، ئێستا له په رله مان بگره تا شاره دارى، له ئه نجومه نه کان تا رێکخراوه کان له سه دا )40(یان ژنن له هه ندێک جێگه ش ئه وشکرد له سه ر جه ختى و زی��ات��رن. ل��ه وه مافه بۆ ژن��ان )90(ک��ان��دا ساڵى له که نه ته وه ییه کانیان هاتنه مه یدانه کان و له ساڵى

بۆ مافى ڕه گه زیان ب��ه دواوه )2000(ک��ان و دیموکراتیزه کردنى کۆمه ڵگه و سیسته م به ته نیشت مافه نه ته وه ییه کان له مه یدانه کان و به جه ماوه رین و بزوتنه وه ن به شدارى ژنان رۆژهه اڵتى بۆ ته نیا نه ک ئاستێکدا له ناوین، به ڵکو بۆجیهانیش ئه زمونیان هه یه .»هه رێمى کوردستان یاسا گه لێک

که په رله مانى بۆ نه هێشتنى توندوتیژى ده ریده کات جێبه جێى ناکات«

ب���وارى ژن���ان ش��ۆخ��ان فه ره جیش چ��االک��ى ئ��ام��اژه ى ب��ه و ف��اک��ت��ه ران��ه ک��رد ک��ه ده بنه هۆکارى به رهه مهێنانى توندوتیژى له وانه ش ئ��اب��ورى، ی��اس��ا، پ�����ه روه رده . وت���ى: نه بونى جێبه جێنه کردنى ژن، بۆ ئ��ازاد ئابوریه کى ئه و یاسایانه ى که یه کسانى فه راهه مده کات نه بونى په روده یه کى ته ندروست بۆ خوڵقاندنى تاکێک که باوه ڕى به پره نیسیپى یه کسانى له و م��ێ��دا، نێرو منداڵى ن��ێ��وان ل��ه هه بێت ک��ۆم��ه ڵ��گ��ه ی��ه دا ه��ه م��ی��ش��ه ت��ون��دوت��ی��ژى سه رده ست ده بێت. ئه و چاالکوانه ره خنه ى له

حکومه تى هه رێمى کوردستانیش گرت که یاسا گه لێک که په رله مانى بۆ نه هێشتنى

توندوتیژى ده ریده کات جێبه جێى ناکات.»که مپینى یه ک ملیۆن ئیمزا،

بڕیارى سێداره ى سه ر زه ینه ب جه اللی هه ڵوشانده وه «

له هه مان کۆنفرانسدا ئانناکریستینکۆوارسچ ئازاد ژنانى نێونه وه یى ڕێکخراوى نوێنه رى که باره گاکه ى له هۆڵه ندایه باسى له رۆڵى له کۆمه اڵیه تیه کان که مپینه و سیاسه ت کۆتایى هێنان به سه نگسا ر و سیداره کردو وتى: له ئاکامى تێکۆشانى ژنان و که مپینى یه ک ملیۆن ئیمزادا، بڕیارى سێداره ى سه ر ئێستاش و هه ڵوشایه وه جه اللیان زه ی��ن��ه ب بۆ ده کرێت. ئازادکردنى به یه کجار داواى ئه وه ش گرنگى تێکۆشانى ژنان بۆ کۆتایى خاڵ گرنگترین ب��ه ق��ڕک��ردن، ب��ه هێنان ده ستنێشانکرد له کۆتایى هێنان به هه موو

جۆره کانى قڕکردندا.

خواستى ئاڵتون و ماره یی له پرۆسه ى هاوسه رگیرى له به رامبه ر پێدانى کچ

به کوڕێک هه ندێک وه ک مامه ڵه یه کى ئابورى و به کااڵکردنى کچ سه یرده که ن و هه ندێکیش وه ک رێزگرتن له کچه که

بۆ خۆشبه ختى ده یخه نه ڕوو، ژنێکیش پێیوایه هیچ کاتێک ئاڵتونى زۆر ئاینده ى هیچ ژنێک خۆش ناکات،

درونناسێکیش ده ڵێت ئه م تێڕوانینه مادیانه بۆ پرۆسه ى هاوسه رگیرى زۆر

هه ڵه یه . عه لى س��ۆزان و ساڵ )38( سارامحه مه د )31( ساڵ که دوو فه رمانبه ر له گه ڵیه کدا هاوڕێیه کى گونجاوبون، به اڵم له ده ربڕینى به س��ارا ج��ی��اوازب��وون زۆر بیروبۆچوندا پێکه نینه وه وتى: حه ز له ئاڵتونى زۆرده که م زۆره ، ئ��اڵ��ت��ون��ى ش��وک��ردن��ی��ش��م م��ه رج��ى و شویانکردووه که که سانه ى ئ��ه و چونکه به ئاڵتونى زۆر خۆشبه ختن له به رئه وه ى بونه ته به به خۆیانه وه ، به ستنه وه ى کوڕه که هۆى عه لى سۆزان ئه و بۆچونه که ى پێچه وانه ى جوانه زۆر زینه یه کى ئاڵتون »راسته وتى به ژیانى نه به سترێته وه به مه رجێک ژن. بۆ زۆر ئاڵتونى کاتێک هیچ هاوسه رییه وه ، ئاینده ى هیچ ژنێک خۆش ناکات. به ڵکو له نێوان ژن و مێردا )راستگۆیى � قه ناعه ت ده بێته ئارامگرتن( � ن��ه ک��ردن خیانه ت �خۆشبه ختى بۆ خێزان نه ک ماڵى دونیا«. ساڵ )45( عه لى شلێر تریش له الیه کى باس له وه ده کات که ئاڵتون هه ر له کۆنه وه کڕاوه بۆ بوکه خان له الیه ن ماڵى کوڕه که وه ، ئه مه داب و نه ریت و که لتوره . به مه رجێک ئه و وتیشى: ئه و تواناى کوڕه که دابێت، له وه ختى ده بێت، کوڕه که بۆ هه ر ئاڵتونه ش خۆى )42( مسقاڵ ئاڵتونم بۆ کراوه دوایى

ئاڵتونه م که فرۆشتووه بۆ خانوو.له نجه عه باسى ته مه ن )22(ساڵیش ده ڵێت:

چى له ئاڵتونکه م که دڵخۆش نه بى. له نجه ئه وه به قه د شتێک هیچ که رونیکرده وه خۆشنییه که هاوسه ره که ت له دڵه وه خۆشى زۆر. ئاڵتونى به به ستنه وه ى نه ک بوێت. ئه وه شى وت: ژیانى ژن و مێردایه تى به وه وه نه ک نێوانیاندا، له ڕێز هه بێت جوانه که لێنه گرێت ڕێزت نه کات بۆ حسابت مێرد ن��ه ی��ه ت ب��ۆ م��اڵ��ى خ���زم و ک��ه س��وک��ارت، بۆ شته باشترین جیابونه وه له وکاتانه دا

ئه وه ى له و دۆزه خه نه جاتت بێت. زه ڕه نگه رێکیش باس له وه ده کات که زۆرجار له کاتى ئاڵتونکرین به هۆى زۆر ده رچون یان دروست بێتاقه تى ئاڵتونه که که مده رچونى ده ب��ێ��ت، م��ح��ه م��ه د ع��وم��ه ر ک��ه دوک��ان��ى زه ڕه ن���گ���ه رى ه��ه ی��ه ، وت���ى: م��اڵ��ى ک��چ و کۆڕه که خۆیان پێشتر بڕیاریان داوه له سه ر الى رێکه وتن، مسقاڵ )50( یان )30(به نابێت مه گه ر دروس��ت زۆر کێشه ئێمه ب��ڕه ى که خۆیان رێکه وت ج��ارى وای��ه له و زاوا ماڵى ده رده چێت زیاتر داوایانکردووه پێیان ناخۆشه جارى واشه که متر ده رده چێت

ماڵى بوک پێیان ناخۆشه .ئ��ام��اژه بانگخوازێکیش ک����اروان ح��اج��ى سه رچاوه وه مان دوو ئایندا له ب��ه وه ده ک��ات دووه میان سونته ، قورئانه یه که میان هه یه ، ده فه رموێت پێغه مبه ر)د.خ( ماره ییدا له »ئه گه ر ده ته وێت خێزانێکى پڕ به ره که ت و خۆشى و شادى دروستبکه یت ئه وه یه که ئه و هاتوو ئه گه ر بێت«. که م ماره ییى که سه خۆیان باوکێک و دای��ک ی��ان کچه که داواى زۆربکه ن له سه ر ماره ییه که ى زۆر ئه وه

ده رچوونه له وه سیه تى پێغه مبه ر )د.خ(.ئ��ه وه ی��ه کێشه مان وت: ئ��ه وه ش��ى ن��اوب��راو هاوسه رگیرى ئه ووروپى که سێکى نه وه ک له نه وه ک که سێکى موسڵمان. ده که ین، هه موو واڵتانى ئه وروپا ماره یى نییه � به ڵکو دیاریه ک وه ک ساده هه یه زۆر شتێکى له و بڵێم ئه توانم یه کترى، له وه ری��ده گ��رن

خاڵه دا له ئێمه زۆر باشترن. ع��ه ب��دواڵ ، ک��ام��ه ران پ��ارێ��زه ر له الیه کیتر پێیوایه ئه و ژن و مێردانه ى ماره ییان که متره

به یه کتر، زی��ات��ره متمانه یان خوشه ویستى و ماره یى که مێردانه ى و ژن ل��ه و وه ک ئیلزامى زۆریان له به یندا هه یه . پارێزه ره که ئه وه شى وت: ماره یى زۆر نه بۆته ڕێگر له جیابۆته وه پیاو جاریوایه جیابونه وه ، به رده م یان )500( ماره ییه که ى که ژنه که ى له )1000( لیره یه به هیچ شێوه یه ک نه بۆته ڕێگر ل��ه ب��ه رده م پیاو و ژن��دا بۆ ئ��ه وه ى له

یه کترى جیا بنه وه .ه���ه ر ل���ه ب���اره ى م��ه رج��ى ه��اوس��ه رگ��ی��رى به

وتى سیوه یلى، سامان ده روون��ن��اس، ئاڵتون مادییان تێڕامانێکى ته نها »ئه وکه سانه ى ه��ه ی��ه ب��ۆ پ��رۆس��ه ى ه��اوس��ه رگ��ی��رى یاخود فاکته رێکى ئاڵتون، چه ند له زۆر بڕێکى ه��ه س��ت��ک��ردن وه ک ل��ه پ��ش��ت��ه . ده روون������ى

به که میی که زۆرجار ده یه وێت ئه و که میه ى زۆر بڕێکى له ڕێگه ى ده یبینێت له خۆیدا ئاڵتونه ش ئه و دواج��ار پڕبکاته وه ، ئاڵتونه یه کێکیتر یاخود پڕیبکاته وه ، ناتوانێت ده یه وێت کچه که ئه وه یه فاکته ره کان له بکات دروس��ت کوڕه که له سه ر فشارێک ئه مه به خۆییه وه ، ببه ستێت کوڕه که که کاتێک هه ر چونکه هه ڵه یه ، بۆچونێکى ژیانى خێزانى بووه دۆزه خ نه ک بڕێکى زۆر ئاڵتون، به ڵکو سه د ئه وه نده ش ئاڵتون بێت چ

هاوسه ره ژنه که یان هاوسه ره پیاوه که ئاماده ن ئه وه ى بۆ بن شتێک هه موو ده ستبه ردارى فاکته رێکى بێت. نه جاتیان دۆزه خ���ه ل��ه و ده ک��ات کێبڕکێ کچه که ئ��ه وه ی��ه ت��ری��ان له گه ڵ یه کێک له هاوڕێ کچه کانى یان

له گه ڵ خزمێکیدا یان خوشکێکیدا ئه وان ده بێت ئه میش ک��راوه بۆ زۆری��ان ئاڵتۆنى ئاڵتۆنى زۆرى بۆ بکرێت. واته جۆرێکه له ئیره یی به رامبه ر به که سانى تر هه یه تى. ئه م تێڕوانینه مادیانه بۆ پرۆسه ى هاوسه رگیرى

زۆر هه ڵه یه . »هیچى به وه شدا ئاماژه ى ده روونناسه ئه م ب���ه ق���ه ده ر ئ����ه وه ن��اب��ێ��ت ک��چ پ��ێ��ش ژی��ان��ى هاوسه رگیرى ئیش له سه ر دۆزینه وه ى خاڵى چه نده کوڕه که دا، له گه ڵ بکات هاوبه ش

هه یه کۆمه اڵیه تیان هه ڵگرتنى ت��وان��اى هاتوو ئه گه ر کچه ئ��ه و دواج���ار پێکه وه ، خاڵى به اڵم هه بوو، ئاڵتونى ته نکه ریش به ده بێت کوڕه که دا له گه ڵ نه بوو هاوبه شى

په نا بۆ جیابونه وه به رن«.

u سازان تۆفیقu

کاتێک باسی ژن ده کرێت به تایبه ت له هه رێمی کوردستان، ئه وا زۆربه ی هێزه سیاسیه کان خۆیان به پێشه نگ ژن پرسی به گرنگیدان له ده زان��ن ک��اری ل��ه پێکردنیان ب��ه ش��داری و سیاسی، به اڵم کاتێک له ئاستێکی ده بینین حزبه کان ده ڕوانیته ب��ااڵدا زۆرب�����ه ی پ��ۆس��ت��ه ب���ااڵک���ان ل��ه ژێ��ر ده س���ه اڵت���ی پ���ی���اودان و ئ��ه وه ی��ش��ی ل��ه ده س��ت��ی ژن���دای���ه ن��اه��ێ��ڵ��رێ��ت به ده بێت و کاربکات خ��ۆی ت��وان��ای پالنانه ی ئ��ه و جێبه جێکه ری ببێته دایده ڕێژن، خۆیان سه روی پیاوانی ته نیا ژنانیش پێنه کردنی به شداری له الی هێزێکی سیاسی نیه ، به ڵکو زۆربه ی هێزه سیاسیه کان به چه پ په یڕه وه کانی ئه گه رچی راسته وه و خ����ۆی����ان ب����ه وش������ه ی ب���ری���ق���ه دار رازان���دۆت���ه وه ، ب��ه اڵم ل��ه س��ه ر ئ��ه رزی واقیع ئه و وشه رازێنراوانه بوونی نیه و ته واو پێچه وانه یه ، ئه وه ش بۆ چه ند یه کێک ده گ��ه ڕێ��ت��ه وه هۆکارێک جۆره و ژن بینینی که م به له وانه و بێتوانان ژن��ان ک��ه تێڕوانینێک توانای ئه وان نیه بگه نه ناوه نده کانی بڕیاری سیاسی، له ڕاستیدا زۆرکات حیزبه کان ن��اوخ��ۆی پ��ه ی��ڕه وی ک��ه ده خ��وێ��ن��ی��ن��ه وه ئ��ه گ��ه ر ب��ه ت��ه واوی��ش ن��ه ب��ێ��ت الن���ی ک��ه م��ی م��اف��ه ک��ان��ی ژن داب��ی��ن ک���راوه ب��ه ج��ۆرێ��ک گه ر ببینێت، ره شنوسانه ئ��ه و بیانیه ک ب����ه وه دا ده ن��ێ��ت که ب��ێ��گ��وم��ان دان ب���ن���ه م���اک���ان���ی دی���م���وک���راس���ی ل��ه به اڵم ک��ردووه ، گه شه ی کوردستان سه د مه خابن نه ک ته نیا بنه ماکانی و ن��ه ک��ردوه گ��ه ش��ه ی دیموکراسی کایه یه کی له ته نیا ن��ه ک ژنیش کۆمه ڵگا و له ناو خێزاندا، به ڵکو له له قاڵب ژیاندا جومگه کانی هه موو توانای و کراته وه بچوک و دراوه راسته قینه ی خۆی لێ سه ندراوه ته و کراوه ته مرۆڤی پله دوو، گه ر کاری رێکخراوه کانی ژنانیش له رابردوودا راس��ت��ی��ه م��ان ئ���ه و هه ڵبسه نگێنین ده زگایانه ئ��ه م ک��ه چ��او ب��ه ر دێته ژنان توانای پێشخستنی له جیاتی بوون ناوه ندێک خزمه تکردنیان و بۆ خزمه ت کردنی حزب و بچوک کردنه وه ی ئه و توانایه ی له ژندا هه یه رێکخراوانه ئ��ه و ده ب��وو ئه گه رچی بده ن و هانیان توانای ژنان به په ره بده ن که شانبه شانی پیاوان به شداربن له بڕیاردان و سیاسی پرۆسه ی له هه موو بابه ته په یوه ستداره کان به ژیان و داهاتووی خه ڵکه وه ، که له ده زگا رێ��ژه ی ب��ه داخ��ه وه فه رمیه کانیشدا ژنان له به رپرسیارێتیه سیاسیه کاندا له ک��ه به جۆرێک که من ئ��ه وه ن��ده له که متر ک��وردس��ت��ان په رله مانی تاقانه وه زیرێکیش )35%(ی ژنه و به که هه بوو شه شدا کابینه ی له باش زۆر وه زاره ته کانیتر به به راورد ک��اری ک��ردووه ، ب��ه اڵم مه خابن ئه و وه زیره تاقانه یه ش له کابینه ی حه وتدا ستراتیژی رێکه وتنی س��ای��ه ی ل��ه چ��اره ن��وس��ی ن���ادی���اره ، م���اوه ت���ه وه ى ی��ان ک��ۆم��ه ڵ��گ��ه ی��ه ک ه���ه ر بڵێین گرنگی سیاسی الیه نێکی و هێز ب��ه پ��رس��ی ژن ن����ه دات ل��ه ه��ه م��وو ده هێنێت شکست ژیاندا بواره کانی ئ����ه وه ش م��ێ��ژوو س��ه ل��م��ان��دووی��ه ت��ی، و پته ژیانێکی بنه مای چونکه له کۆمه ڵگا پته وی به په یوه سته بۆیه ک��ۆم��ه اڵی��ه ت��ی��ه وه ، رووی ل��ه گ��رن��گ��ه ل���ه پ���اڵ ش��ه م��ه ن��ده ف��ه ری یه کسانی شه مه نده فه ری سیاسه تدا ژن و پیاویش به رێ بخرێت ئه گه رنا

ئامانجه کان ناگه نه کۆتایی....

ژن و سیاسه ت

دژ به سێداره و سه نگسار، ژنانى هه ر چوار پارچه ى کوردستان کۆده بنه وه »تێکۆشانى ژنان گرنگترین خاڵه له کۆتایىهێنان

به هه موو جۆره کانى قڕکردن«

ئاڵتون بۆته مه رجى چونه ژیانى هاوسه رگیرى کچانه وه ژنێک: ئاڵتونى زۆر ئاینده ى هیچ ژنێک خۆش ناکات

n وێنه یه ک له »کۆنفڕانسی نا بۆ سه نگسار و سێداره « له باره گاى ئه منستى ئه نته رناشناڵ فۆتۆ: نه جیبه قه ره داغی

ئاماده‌کارچه‌تر

ئاماده‌کارگۆنا‌جه‌الل

ئاماده‌کار

چه‌تر

ئاماده‌کار‌الوێن‌جه‌الل

کارا9

ساڵی دووه م ژماره 89

گه‌نجان

دووشه ممه 2711/11/3‌-‌2012/1/23

گه نجانى هاوده م له کۆنفرانسێکدا ره هه نده کانى تواندنه وه ى کلتور

هه ڵده سه نگێنن و پێداگری له سه ر ژیاندنه وه و به ژیانیکردنى کلتورى

کوردی ده که نه وه .کلتوریدا‌‌ چ��االک��ی‌ قۆناغی‌ سێیه‌م‌ ل��ه‌‌‌)2012/1/20( ل��ه‌‌ ه�����اوده‌م‌ گ���ۆڤ���اری‌سۆڵیدارێتى‌ ه��ۆڵ��ى‌ سلێمانى‌ ش���ارى‌ ل��ه‌‌کۆنفرانسی‌ ن��اوى‌ ژێر‌ له‌‌ کۆنفرانسێکى‌رۆشنبیری‌»نا‌بۆقڕکردنی‌کولتووری«‌کولتوری‌ له‌‌ خاوه‌ندارێتی‌ دروش��م��ی‌ به‌‌ره‌سه‌نی‌کوردی،‌خاوه‌ندارێتی‌له‌ناسنامه‌ی‌

کوردی‌ئازاده‌‌به‌ڕێوه‌‌برد.گ��ه‌اڵڵ��ه‌ی‌پ���رۆژه‌ى‌گ��ۆڤ��اره‌ک��ه‌‌ل��ه‌‌الی��ه‌ن‌بۆ‌ »نا‌ که‌مپینی‌ به‌ڕێوه‌بردنی‌ لیژنه‌ی‌ئ��ام��اده‌‌ک���راوه‌‌و‌ قڕکردنی‌ک��ول��ت��وری«‌له‌‌الیه‌ن‌سیروان‌محه‌مه‌ده‌وه‌‌خوێندرایه‌وه‌،‌ئ���ام���اژه‌‌ب���ه‌‌س���ه‌رج���ه‌م‌چ��االک��ی��ی��ه‌ک��ان��ى‌کلتورى‌ قڕکردنى‌ ب��وارى‌ له‌‌ گۆڤاره‌که‌‌درام����ا‌ ل���ه‌‌ راپ���رس���ى‌ ئ��ه‌ن��ج��ام��ى‌ وه‌ک‌بیانییه‌کان‌و‌راگه‌یاندنى‌که‌مپینى‌نا‌بۆ‌راپرسى‌ راگه‌یاندنى‌ و‌ کلتورى‌ قڕکردنى‌ل��ه‌س��ه‌ر‌س��ی��اس��ه‌ت��ه‌ک��ان��ى‌ک��ه‌ن��اڵ‌چ���وارى‌

خسته‌ڕوو.له‌‌پرۆژه‌که‌دا‌هاتووه‌‌کولتوور،‌ناسنامه‌ی‌گه‌النه‌،‌ناسنامه‌‌گوزارشت‌له‌‌یه‌کێک‌له‌‌کاره‌کته‌ره‌کانی‌پێکهاته‌‌ئایینی،‌میللی،‌ئه‌تنیکی،‌ره‌گه‌زی‌و‌...‌هتد‌کۆمه‌ڵگا‌ده‌کات،‌‌واتا‌گه‌لێکی‌بێ‌کولتوور‌و‌بێ‌

ناسنامه‌‌له‌‌جیهاندا‌هه‌بوونی‌نییه‌.ه���ه‌روه‌ه���ا‌س���ه‌ب���اره‌ت‌ب��ه‌‌ئ��ام��ان��ج��ه‌ک��ان��ی‌له‌خۆ‌چوواندن‌ و‌ خۆتواندنه‌وه‌‌ و‌ تواندنه‌وه‌‌له‌‌ یه‌کێک‌ تواندنه‌وه‌‌ هاتووه‌:‌ له‌مێژوودا‌مێژووی‌ کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کانی‌ سیاسه‌ته‌‌

و‌ »تواندنده‌وه‌‌ ئه‌مڕۆیه‌‌ گه‌رایی‌ ده‌وڵ��ه‌ت‌خۆ‌تواندنه‌وه‌‌و‌له‌خۆ‌چوواندن«‌له‌مێژوو‌تا‌به‌ئه‌مڕۆ‌ته‌نیا‌له‌بواری‌»زمان«ه‌وه‌‌به‌ڕێوه‌‌ئه‌و‌ س��ه‌رج��ه‌م‌ رێگای‌ له‌‌ به‌ڵکو‌ ن��ه‌ب��راوه‌،‌بۆ‌ کراوه‌‌که‌ده‌سه‌اڵت‌ په‌یڕه‌و‌ ده‌زگایانه‌وه‌‌هێشتنه‌وه‌‌و‌به‌رفراوان‌کردنی‌ده‌سه‌اڵتداری‌خۆی‌له‌‌کۆمه‌ڵگادا‌دایمه‌زراندووه‌،‌هه‌بووه‌‌ل��ه‌ب��واره‌ک��ان��ی‌س��ی��اس��ی،‌ک��ۆم��ه‌اڵی��ه‌ت��ی،‌که‌‌ رامانانه‌ی‌ ئ��ه‌و‌ ته‌نانه‌ت‌ و‌ ئ��اب��ووری‌ده‌وڵ����ه‌ت‌ب��ه‌‌ڕێ��گ��ای‌ی��اس��ا‌و‌رێ��س��ای��ه‌وه‌‌ل��ه‌ک��ۆم��ه‌ڵ��گ��ادا‌ب��ه‌ف��ه‌رم��ی‌ک����ردووه‌،‌یان‌به‌گوێره‌ی‌ که‌‌ که‌مایه‌تیانه‌ی‌ ده‌زگا‌ ئه‌و‌گرفتارى‌ خۆیان‌ ب��ااڵده‌س��ت��ه‌ک��ان،‌ ده‌زگ��ا‌لێک‌چوواندنی‌زۆره‌ملێ‌یان‌خۆبه‌خشانه‌‌فه‌رمی‌ له‌ناو‌ خۆیان‌ جێگای‌ و‌ ک��ردووه‌‌

بووندا‌گرتووه‌.سه‌باره‌ت‌به‌‌تواندنه‌وه‌ى‌زمانیش‌رایده‌گه‌یه‌نن‌جیهاندا‌ زمانه‌کانی‌ سه‌رجه‌م‌ له‌نێوان‌ که‌‌

س��ۆم��ه‌ری«‌ »زم��ان��ی‌ بڵێین‌ ده‌ت��وان��ی��ن‌یه‌که‌مین‌و‌گه‌وره‌ترین‌زمان‌و‌کولتووری‌بووه‌.‌ دا‌ مرۆڤایه‌تی‌ له‌مێژووی‌ تواندنه‌وه‌‌ب��اوب��وون��ه‌وه‌ی‌سیستمی‌ و‌ ب��ه‌ده‌رک��ه‌وت��ن‌مودێرنیته‌ی‌سه‌رمایه‌داری‌و‌شێوه‌گرتنی‌»ده‌وڵه‌ت‌�‌نه‌ته‌وه‌«،‌قۆناغی‌تواندنه‌وه‌ی‌له‌سه‌ر‌زمان‌و‌کولتووری‌کوردی‌چڕتر‌له‌شه‌ڕی‌ جگه‌‌ ده‌بێته‌وه‌،‌ تر‌ ب��ه‌رف��راوان‌ و‌ت��ای��ب��ه‌ت��ی‌ه���ه‌ر‌دوو‌زم��ان��ی‌ع��ه‌ره‌ب��ی‌و‌فارسی،‌شه‌ڕی‌تایبه‌تی‌زمانی‌تورکیش‌له‌سه‌ر‌کولتووری‌کوردی‌زیاتر‌ده‌کرێت.‌له‌‌پڕۆژه‌‌ئاماده‌کراوه‌که‌‌که‌‌بۆ‌کۆنفرانس‌داگیرکه‌رانی‌ دی���اره‌‌ ه��ات��ووه‌:‌ خ��رای��ه‌ڕوو‌ب��ه‌‌پێی‌ئه‌و‌ ک��ول��ت��ووری‌واڵت��ه‌ک��ه‌م��ان،‌دای��ان‌ گه‌له‌که‌مان‌ له‌سه‌ر‌ پیالنگێڕیه‌ی‌گه‌نجانیان‌ پیالنگێڕیه‌دا‌ ل��ه‌و‌ ڕش��ت��ووه‌،‌بۆ‌ س��ه‌ره‌ت��ادا‌ له‌‌ و‌ وه‌رگ��رت��ووه‌‌ ئامانج‌ به‌‌سه‌رکه‌وتنه‌که‌یان‌ گره‌نتی‌ و‌ ئاسانکاری‌

ده‌یانه‌وێت‌دوو‌توێژی‌سه‌ره‌کی‌و‌پێشه‌نگی‌له‌‌ گه‌نجانن«‌ و‌ که‌‌»ژنان‌ گه‌له‌که‌مان‌ه��ون��ه‌ر«ه‌وه‌‌ و‌ وه‌رزش‌ »سێکس،‌ رێگای‌کولتووری‌ له‌‌ و‌ بکه‌ن‌ کاریگه‌ریان‌ بێ‌نه‌ته‌وه‌که‌یان‌نامۆیان‌بکه‌ن،‌تاکو‌گه‌ره‌نتی‌

سه‌رکه‌وتن‌بۆ‌خۆیان‌تۆمار‌بکه‌ن.ب��ه‌‌ری��ک��الم‌ک��ردن��ی‌ک��ول��ت��ووری‌بیانی‌گه‌نجانیان‌ به‌تایبه‌ت‌ کۆمه‌ڵگا‌ زهنیه‌تی‌به‌و‌جۆره‌‌په‌روه‌رده‌‌کردووه‌‌که‌‌کولتووری‌ک�����وردی‌ب���ه‌‌ب��چ��ک��ۆل��ه‌‌س��ه‌ی��ر‌ب��ک��ه‌ن‌و‌کولتووری‌رۆژئاوا‌و‌واڵتانی‌بیانی‌زۆر‌به‌گه‌وره‌‌و‌به‌نرخ‌سه‌یر‌ده‌که‌ن،‌گه‌نجانیان‌و‌ خستۆته‌وه‌‌ دوور‌ خ��ۆی‌ گ��ه‌وه��ه‌ری‌ له‌‌ده‌کات‌ ته‌نانه‌ت‌گه‌نجێکی‌الدێیی‌شه‌رم‌گه‌نجێکی‌ ی��ان‌ الدێ��م‌ خه‌ڵکی‌ که‌‌ بڵێت‌ک��ورد‌ش��ه‌رم‌ده‌ک���ات‌ک��ه‌‌جلی‌ک��وردی‌بپۆشێت‌و‌یان‌به‌ره‌و‌‌ئه‌وه‌‌ده‌ڕوات‌که‌‌ئیتر‌شه‌رم‌بکات‌به‌زمانی‌خۆی‌قسه‌‌بکات‌و‌

که‌ناڵی‌ته‌له‌فزیۆنی‌کوردی‌سه‌یر‌بکات‌و‌رۆژنامه‌‌و‌گۆڤاری‌کوردی‌بخوێنێته‌وه‌.س���ه‌ب���اره‌ت‌ب���ه‌م‌پ���رۆژه‌ی���ه‌‌س��ه‌رن��ووس��ه‌رى‌ئێمه‌‌ رای���گ���ه‌ی���ان���د:‌ ه������اوده‌م‌ گ���ۆڤ���ارى‌ده‌مانه‌وێت‌به‌‌باسکردنى‌گشت‌بواره‌کانى‌کوردى‌ کلتورى‌ خستنه‌ڕووی‌ و‌ کلتورى‌چاره‌سه‌رى‌بۆ‌ناسینه‌وه‌‌و‌به‌‌ژیان‌کردنى‌باسکردنى‌ و‌ بدۆزینه‌وه‌‌ ک��وردى‌ کلتورى‌ل��ه‌‌ه��ه‌ن��گ��اوه‌ک��ان��ى‌پ��ه‌ره‌س��ه‌ن��دن��ى‌وه‌ک‌ه��ه‌ن��گ��اوى‌ن��اس��ی��ن��ه‌وه‌‌و‌ه��ۆک��اری‌باس‌ک��ردن��ى‌ل��ه‌‌ه��ۆک��اره‌ک��ان��ى‌ت��وان��دن��ه‌وه‌ش��ى‌له‌‌ ئ��ه‌وه‌‌چ��اره‌س��ه‌رى‌مسۆگه‌ر‌ده‌ک���ات.‌که‌سایه‌تى‌ کۆمه‌ڵێک‌ کۆنفرانسه‌که‌دا‌و‌ن��وێ��ن��ه‌ری‌رێ��ک��خ��راوه‌ک��ان‌ئ��ام��اده‌ب��وون‌که‌له‌پوری‌ ئه‌نستیتۆی‌ نوێنه‌ری‌ وه‌ک‌کوردی‌له‌سلێمانی،‌دارا‌ئه‌حمه‌د‌حه‌سه‌ن،‌هونه‌رمه‌ند‌و‌به‌رپرسیاری‌تیپی‌موسیقای‌ه���ه‌ورام���ان،‌ئ��ه‌ق��ب��ال‌غ��ه‌ف��ار،‌ن��وێ��ن��ه‌ری‌رێکخراوی‌باران‌و‌چه‌ندین‌که‌سایه‌تی‌و‌مامۆستا‌و‌رێکخراوی‌تر‌به‌شداریان‌کرد‌و‌له‌‌الیه‌ن‌به‌شداربووانه‌وه‌‌پێداگرى‌له‌سه‌ر‌ژی��ان��دن��ه‌وه‌ی‌ک��ل��ت��ورى‌ک���وردى‌ک��رای��ه‌وه‌‌سیاسه‌تى‌ گ��ه‌وره‌ت��ری��ن‌ راگ��ه‌ی��ه‌ن��دراوه‌:‌ و‌ده‌چێت‌ به‌ڕێوه‌‌ گه‌نجان‌ به‌رامبه‌ر‌ توانه‌وه‌‌و‌ئێستا‌گه‌نجان‌ده‌توانن‌پێشه‌نگى‌زیندوو‌خاکى‌ بکه‌نه‌وه‌.‌ کلتوره‌‌ ئ��ه‌م‌ ک��ردن��ه‌وه‌ى‌م��ی��زۆپ��ۆت��ام��ی��اش‌ک��ه‌‌وه‌ک‌»الن��ک��ه‌ى‌شانازییه‌ک‌ به‌‌ ن��اس��راوه‌‌ شارستانیه‌ت«‌له‌قه‌ڵه‌م‌ ئه‌م‌خاکه‌‌ نیشته‌جێى‌ بۆ‌گه‌النى‌

دراوه‌.‌س��ه‌رن��ووس��ه‌رى‌گ��ۆڤ��اره‌ک��ه‌‌وت��ی��ش��ی:‌بۆ‌له‌‌ لیژنه‌یه‌کمان‌ ئه‌نجامىکۆنفرانسه‌که‌‌رۆشنبیران‌و‌گه‌نجان‌پێکهێناوه‌‌به‌مه‌به‌ستى‌تا‌پێشکه‌ش‌به‌‌ ئاماده‌کردنى‌پرۆژه‌یه‌ک‌وه‌زاره‌ت��ى‌رۆشنبیرى‌و‌الوان‌بکرێت‌و‌له‌‌بکاته‌وه‌‌ خۆى‌ جێى‌ خوێندن‌ قوناغه‌کانى‌ناسنامه‌ى‌ به‌‌ و‌ بناسێته‌وه‌‌ خۆى‌ کورد‌ و‌

خۆى‌بژى.‌

گه نجێک پێیوایه گه نج به دڵێکی گه رمه وه ده ڕوانێته گرفته کانی کۆمه ڵگه

و مامۆستایه کی زانکۆش ده ڵێت: له گه نجی کورد دا سۆز ڕۆڵێکی سه ره کی

ده بینێت له دروستکردنی که سێتیدا.وتی:‌ زانکۆ‌ خوێندکاری‌ هێمن‌‌عوسمان،‌له‌‌ خۆپیشاندان‌ ده‌زان��ی��ن‌ هه‌موومان‌ وه‌ک‌ناڕه‌زاییش‌الی‌ ناڕه‌زاییه‌وه‌‌دروست‌ده‌بێت‌و‌و‌ خزمه‌تگوزاری‌ که‌می‌ به‌هۆی‌ هاواڵتی‌پێشێلکردنی‌مافی‌هاواڵتیه‌،‌خۆپیشاندانیش‌ب��ه‌‌پ��ل��ه‌ی‌ی��ه‌ک��ه‌م‌ل��ه‌‌گ��ه‌ن��ج‌پ��ێ��ک‌دێ��ت‌ده‌بینرێن‌ پ��ێ��ش��ه‌وه‌‌ ڕی���زی‌ ل��ه‌‌ هه‌میشه‌‌ و‌که‌مته‌رخه‌می‌ زۆرک��ات‌ ئه‌مه‌ش‌ هۆکاری‌رامیاری‌و‌ئیداری‌حکومه‌ته‌،‌گه‌نجیش‌له‌‌ئه‌و‌ پشتی‌ بڕبڕه‌ی‌ کۆمه‌ڵگایه‌کدا‌ هه‌موو‌به‌‌ ئه‌وه‌ی‌ ده‌بینم‌ وای‌ بۆیه‌‌ کۆمه‌ڵگایه‌یه‌،‌گه‌نج‌ده‌کرێت‌که‌متر‌به‌‌که‌سانی‌به‌ته‌مه‌ن‌

ده‌کرێت.هێمن‌باسی‌له‌وه‌شکرد‌هه‌ر‌گۆڕانکاریه‌ک‌ل���ه‌‌ک��ۆم��ه‌ڵ��گ��ه‌دا‌ک���ه‌‌ب���ۆ‌ب��اش��ت��رک��ردن��ی‌خستنه‌‌ به‌فشار‌ ده‌کرێت‌ هاواڵتیان‌ ژیانی‌ل��ه‌الی��ه‌ن‌گه‌نجه‌وه‌،‌ ده‌ب��ێ��ت‌ ده‌س���ه‌اڵت‌ س��ه‌ر‌داواک��اری��ش��م‌چیتر‌ده‌س���ه‌اڵت‌خۆی‌ ب��ۆی��ه‌‌و‌ نه‌شارێته‌وه‌‌ گه‌نجان‌ داواکاریه‌کانی‌ له‌‌بخوڵقێنێ‌ بۆ‌ تایبه‌تمه‌ندیان‌ ژینگه‌یه‌کی‌تاوه‌کو‌بتوانن‌گه‌شه‌‌به‌‌توانا‌و‌داهێنانه‌کانیان‌

بده‌ن.پێیوایه‌‌ په‌یمانگا‌ ده‌رچ���ووی‌ ئومێد،‌ الن��ه‌‌گ��ه‌ن��ج‌ل��ه‌ه��ه‌م��وو‌واڵت��ێ��ک��دا‌ب��ه‌ت��ای��ب��ه‌ت‌له‌‌ده‌وروبه‌رمان‌هه‌میشه‌‌ ئێمه‌‌و‌ واڵتانی‌وه‌کو‌ه��ه‌ر‌کێشه‌‌ به‌‌دڵێکی‌گ��ه‌رم��ه‌وه‌‌ده‌ڕوان��ن��ه‌‌کۆمه‌ڵگا‌ دووچ�����اری‌ ک��ه‌‌ گ��رف��ت��ێ��ک‌ و‌بێت‌سیاسی‌ ڕووی���ه‌ک���ه‌وه‌‌ ل��ه‌ه��ه‌ر‌ ده‌ب��ێ��ت��ه‌وه‌‌ئه‌م‌ هه‌ر‌ بێگومان‌ نه‌ته‌وه‌یی،‌ کۆمه‌اڵیه‌تی‌تری‌ چینه‌کانی‌ له‌‌ گه‌نج‌ که‌‌ هه‌سته‌شه‌‌ک��ۆم��ه‌ڵ��گ��اج��ی��اده‌ک��ات��ه‌وه‌،‌ئ��ه‌و‌م��ێ��ژووه‌‌پڕ‌ئه‌و‌ راب����ردووش‌ ساڵی‌ چه‌ند‌ نه‌هامه‌تیه‌ی‌ڕاستیه‌ی‌بۆ‌سه‌لماندوین‌که‌‌ڕۆڵی‌گه‌نج‌له‌‌خه‌بات‌و‌هه‌وڵدان‌بۆ‌به‌دیهێنانی‌ئازادی‌تا‌

چ‌راده‌یه‌ک‌بووه‌.ئه‌و‌گه‌نجه‌‌وتیشی:‌له‌سه‌ر‌گه‌نجان‌پێویسته‌‌ب���ه‌رل���ه‌وه‌ی‌ه��ه‌س��ت��ن‌ب��ه‌‌ئ��ه‌ن��ج��ام��دان��ی‌ه��ه‌ر‌خ��ۆی��ان‌و‌خه‌ڵکیان‌ ب���ه‌رژه‌وه‌ن���دی‌ ک��ارێ��ک‌که‌‌ داواکاریه‌کیش‌ ه��ه‌ر‌ و‌ بێت‌ له‌به‌رچاو‌ل���ه‌ڕووی‌ خۆیانه‌‌ م��اف��ی‌ هه‌یانبێت‌ ئ���ه‌وان‌یان‌ هاوسه‌رگیری‌ پێشینه‌ی‌ و‌ دام��ه‌زران��دن‌گه‌نجان‌ ژیانی‌ به‌‌ په‌یوه‌ست‌ شتێکی‌ ه��ه‌ر‌دروستانه‌‌ به‌ڕێگایه‌کی‌ ب��ه‌اڵم‌ خ��ۆی��ان��ه‌وه‌،‌و‌ڕاوێ��ژ‌ل��ه‌س��ه‌رک��راو‌که‌‌له‌‌دوای��ی��دا‌هیچ‌و‌ نه‌که‌وێته‌وه‌‌ لێ‌ خراپی‌ کاردانه‌وه‌یه‌کی‌

پشێوی‌نه‌خاته‌‌ناو‌کۆمه‌ڵگاوه‌.النه‌‌ئاماژه‌ی‌به‌وه‌شدا‌له‌‌هه‌مووی‌گرنگتر‌له‌‌ په‌یوه‌ندیداره‌کان‌گوێ‌ الیه‌نه‌‌ که‌‌ ئه‌وه‌یه‌‌ت���ه‌واوی‌ب��ی��روڕاو‌داواک��اری��ه‌ک��ان��ی‌گه‌نجان‌بگرن،‌چونکه‌‌ مافه‌کانیان‌ له‌‌ ڕێز‌ و‌ بگرن‌دیاری‌ کۆمه‌ڵگاکه‌مان‌ پاشه‌ڕۆژی‌ ئ��ه‌وان‌ده‌ک����ه‌ن،‌زۆرج���اری���ش‌ده‌ب��ی��ن��ی��ن‌ف��ه‌رام��ۆش‌به‌‌ گرنگیه‌ک‌ و‌ ب��ای��ه‌خ‌ هیچ‌ و‌ ده‌ک��رێ��ن‌داواکاریه‌کانیان‌نادرێت‌ناچار‌گه‌نجیش‌بێ‌ئومێد‌ده‌بێت‌له‌‌ژیان‌که‌‌ئه‌میش‌خۆی‌له‌‌خۆیدا‌هۆکارێکه‌‌بۆ‌دواکه‌وتنی‌کۆمه‌ڵگا.ده‌ریا‌ئه‌نوه‌ر،‌خوێندکاری‌زانکۆ‌ئاماژه‌‌بۆ‌ده‌ربڕینی‌ له‌کاتی‌ هه‌میشه‌‌ ده‌ک��ات‌ ئ��ه‌وه‌‌ناڕه‌زاییه‌کاندا‌گه‌نجان‌به‌شێوه‌یه‌کی‌به‌رچاو‌ئه‌وه‌ش‌ ده‌بینرێن‌ پێشه‌وه‌‌ ڕیزی‌ له‌‌ ف��راوان‌ و‌

گه‌نجه‌کان‌ گ��ه‌رم��ی‌ دڵ‌ ب��ۆ‌ ده‌گ��ه‌ڕێ��ت��ه‌وه‌‌ک��ردن‌ له‌یه‌کتری‌ ج��اری��ش‌چ��او‌ ه��ه‌ن��دێ‌ و‌ه��ان��ده‌رێ��ک��ی‌ت��ره‌‌ب��ۆ‌ب��ه‌ش��داری‌ک��ردن��ی��ان،‌هه‌روه‌ها‌هه‌ستکردنیان‌به‌وه‌ی‌که‌‌ڕێگه‌یه‌کی‌فراوان‌و‌دوور‌و‌درێژ‌ماوه‌‌له‌به‌ر‌ده‌میاندا‌و‌هه‌وڵده‌ده‌ن‌بۆ‌چاره‌سه‌ر‌و‌گۆڕانێک‌تاوه‌کو‌

سودمه‌ندبن‌تیایدا.ده‌ری��������ا‌ب���اس���ی‌ل����ه‌وه‌ش����ک����رد‌زۆرک������ات‌ئه‌مه‌ش‌ ده‌خرێت‌ پشتگوێ‌ داواکاریه‌کانیان‌ده‌ستبه‌جێ‌ حکومه‌ت‌ گه‌ر‌ ده‌رده‌خ��ات‌ ئه‌وه‌‌هه‌ستێ‌به‌‌جێبه‌جێ‌کردنی‌داواکاری‌هه‌ر‌چین‌و‌توێژێک‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌تا‌ڕاده‌یه‌کی‌زۆر‌ناڕه‌زایه‌کان‌که‌م‌ببنه‌وه‌‌و‌پێویستیشه‌‌هه‌موو‌دیاریکراوی‌ شوێنی‌ و‌ کات‌ داواکاریه‌ک‌خۆی‌هه‌بێت‌و‌هه‌ڕه‌مه‌کی‌نه‌بێت،‌له‌‌هه‌مان‌داواکاریه‌کان‌ هه‌موو‌ نیه‌‌ م��ه‌رج‌ کاتیشدا‌ڕاست‌و‌هه‌ق‌بن‌بۆئه‌وه‌ی‌جێ‌جێ‌بکرێت.‌له‌‌گه‌نجی‌کورددا‌سۆز‌ڕۆڵێکی‌سه‌ره‌کی‌

ده‌بینێت‌له‌‌دروستکردنی‌که‌سێتیداعومه‌ر‌ئه‌حمه‌د‌ڕه‌مه‌زان،‌مامۆستای‌زانکۆ‌پێیوایه‌‌ئاسایی‌هه‌موو‌گه‌نجێک‌به‌هۆکاری‌هێزو‌ جه‌سته‌ییه‌وه‌‌ ل���ه‌ڕووی‌ ک���ه‌وا‌ ئ���ه‌وه‌ی‌له‌ڕووکاری‌ به‌اڵم‌ هه‌یه‌،‌ زۆری‌ توانایه‌کی‌نیه‌‌ ئه‌وه‌نده‌‌ ئه‌زمونێکی‌ خاوه‌نی‌ ئه‌زموونه‌وه‌‌به‌ته‌واوه‌تی‌ ک��ه‌وا‌ بێت‌ ئ��ه‌وه‌‌ بارته‌قای‌ که‌‌بکۆڵێته‌وه‌‌‌ خ��ۆی‌ ک��اره‌ک��ان��ی‌ ه��ه‌م��وو‌ ل��ه‌‌

زیاتر‌ له‌به‌رئه‌وه‌‌ بنێت،‌ بۆ‌ هه‌نگاوی‌ پاشان‌هه‌نگاوه‌کانی‌هه‌ڵچوونی‌پێوه‌‌دیاره‌‌و‌هه‌ندێ‌ده‌چێته‌‌سه‌ر‌ هه‌ڵچوویی‌ به‌‌شێوازێکی‌ جار‌

بابه‌ته‌کان.هه‌ست‌ به‌وه‌شکرد‌ ئاماژه‌ی‌ مامۆستایه‌‌ ئه‌و‌به‌تایبه‌ت‌سۆز‌ له‌‌گه‌نجی‌ک��ورددا‌ و‌سۆز‌ڕۆڵێکی‌سه‌ره‌کی‌ده‌بینێت‌له‌‌دروستکردنی‌

زۆریش‌ به‌ڕاده‌یه‌کی‌ گه‌نجه‌که‌دا‌ که‌سێتی‌و‌ داگ��ی��رک��ردووه‌‌ ئ���ه‌وی‌ که‌سێتی‌ بینای‌له‌گه‌لێک‌ڕووکاری‌تری‌کۆمه‌اڵیه‌تیشه‌وه‌‌و‌ هه‌نگاونان‌ س��ه‌ر‌ ده‌که‌وێته‌‌ زووت��ر‌ گه‌نج‌به‌تایبه‌ت‌ ڕه‌هه‌نده‌کاندا‌ له‌هه‌موو‌ کارکردن‌به‌شێوه‌یه‌کی‌ خۆپیشاندانه‌کاندا،‌ له‌کاتی‌خۆپیشاندان‌ له‌به‌رهه‌می‌ دوات���ر‌ ئاساییش‌ئه‌و‌ ده‌دات���ه‌وه‌‌ به‌رهه‌م‌ که‌‌ کارێک‌ ه��ه‌ر‌ یا‌ه��ه‌ن��گ��اوه‌ک��ان��ی��ان‌خستۆته‌‌ ک��ه‌س��ان��ه‌ی‌ک��ه‌‌ئه‌و‌که‌سانه‌ی‌ ناهێڵن‌ خۆیانه‌وه‌‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌که‌‌خاوه‌نی‌ئیمتیازه‌که‌ن‌سوودی‌لێ‌ببینن،‌چونکه‌‌ئه‌و‌بۆخۆی‌ئه‌مه‌ی‌کردووه‌‌بیخاته‌‌

خزمه‌تی‌خۆیه‌وه‌.هه‌رکاتێک‌ گه‌نج‌ ده‌بێت‌ پێشیوایه‌‌ ناوبراو‌بخاته‌‌ ئ���ه‌وه‌‌ ب��ه‌ت��ه‌واوه‌ت��ی‌ ن��ا‌ هه‌نگاوێکی‌به‌رچاوی‌خۆی‌که‌‌نه‌بێت‌به‌‌پلیکانه‌یه‌ک‌و‌خاڵکانی‌دیکه‌‌پیایدا‌سه‌ربکه‌ون‌،پێویست‌ئ��ه‌و‌هه‌ڵیدێنێ‌ ئ��ه‌و‌ه��ه‌ن��گ��اوان��ه‌ی‌ ده‌ک���ات‌بکه‌ویته‌‌خزمه‌تی‌ڕه‌هه‌نده‌کانی‌ژیانی‌ئه‌وه‌وه‌‌و‌خۆی‌پێ‌به‌ره‌و‌پێش‌به‌رێت‌و‌کاره‌کانی‌

خۆی‌پێ‌ڕایی‌بکات.ج��ێ��ی‌ئ��ام��اژه‌ی��ه‌‌ل��ه‌‌خ��ۆپ��ی��ش��ان��دان��ی‌ساڵی‌راب��ردووی‌هه‌رێمی‌کوردستان‌)10(‌که‌س‌ئه‌وه‌‌ بوون‌ گه‌نج‌ زۆرینه‌یان‌ که‌‌ شه‌هیدبوون‌

جگه‌‌له‌‌برینداربوونی‌ده‌یان‌که‌سیتر.

گه‌نجان‌بۆ‌ژیاندنه‌وه‌ى‌کلتورى‌کوردى‌کۆنفرانس‌ده‌به‌ستنده سه اڵت له رێگه ى )سێکس، وه رزش و هونه ر( گه نجان به کلتور نامۆ ده کات

گه نج، پێشه نگی خۆپیشاندان و ناڕه زایی‌‌خوێندکارێک:‌گه‌نجان‌به‌‌دڵێکی‌گه‌رمه‌وه‌‌ده‌ڕواننه‌‌هه‌ر‌گرفتێک‌که‌‌دووچاری‌کۆمه‌ڵگه‌‌ده‌بێته‌وه‌

n هه ست و سۆز که سێتی گه نجی کورد دروست ده کات فۆتۆ: ئه رشیف

n گه نجانی هاوده م داوای پاراستنی کلتوری کوردی ده که ن فۆتۆ: چه تر

گه نج و خۆبه ڕێوه بردن

u هه رێم کاوانیu

گ��ه‌ن��ج‌ت��اک��ێ��ک��ه‌‌ل���ه‌‌ت��اک��ه‌ک��ان��ى‌کۆمه‌ڵگه‌،‌ده‌توانین‌بڵێین‌تاکێکى‌ه����ه‌ره‌‌دی�����ارى‌ن��اوک��ۆم��ه‌ڵ��گ��ای��ه‌،‌ده‌توانێت‌ کۆمه‌ڵگایه‌‌ داینه‌مۆى‌بۆ‌ پێویسته‌‌ که‌‌ ئامانجانه‌ى‌ ئ��ه‌و‌ک��ۆم��ه‌ڵ��گ��ه‌‌ب��ه‌گ��ش��ت��ى‌ب��ه‌ده‌س��ت��ى‌ب��ک��ات،‌ ف���ه‌راه���ه‌م���ى‌ و‌ بهێنێت‌پشکى‌ ده‌رفه‌ته‌کان‌ بڵێین‌ ده‌کرێت‌ده‌ستى‌ له‌‌ کۆمه‌ڵگه‌‌ زۆرى‌ ه��ه‌ره‌‌

گه‌نج‌دایه‌.ت����اک����ى‌گ����ه‌ن����ج‌ل�����ه‌‌ش����ێ����وازى‌خ��ۆب��ه‌ڕێ��وه‌ب��ردن��دا‌ل��ه‌‌ڕاب����ردوو‌له‌‌ئێستادا‌گۆڕانێکى‌زۆرى‌به‌‌سه‌ردا‌ه��ات��ووه‌،‌ل��ه‌‌ڕاب�����ردوودا‌گ��ه‌ن��ج‌له‌‌تواناى‌خۆ‌به‌ڕێوه‌بردندا‌له‌‌ئاستێکى‌ڕۆژێکیان‌ باپیره‌م‌ ب���ووه‌،‌ ب���ه‌رزدا‌له‌م‌ گه‌نج‌ وه‌ک‌ »ئ��ێ��وه‌‌ ده‌ی���ووت‌بێ‌ و‌ توانا‌ بێ‌ زۆر‌ س��ه‌رده‌م��ه‌دا‌ده‌رفه‌تێکى‌ ئ��ێ��وه‌‌ چونکه‌‌ ه��ێ��زن،‌زۆرتان‌هه‌یه‌‌له‌‌ئێستادا‌و‌له‌‌چاو‌ژیانى‌ئێمه‌‌له‌‌ڕابردوودا،‌ئێوه‌‌باشتر‌ده‌توانن‌گه‌نجێتى‌خۆتان‌بسه‌لمێنن‌ل��ه‌‌ب��ه‌رام��ب��ه‌ر‌ئ���ه‌و‌ه��ه‌ل��وم��ه‌رج‌و‌ژینگه‌یه‌ى‌که‌‌له‌‌ئێستادا‌هه‌یه‌«.لێره‌وه‌‌ده‌گه‌ینه‌‌ئه‌و‌بڕوایه‌ى‌بتوانین‌له‌م‌ گه‌نج‌ به‌ڕێوه‌برنى‌ خۆ‌ بڵێین‌الوازی‌ ئ��اس��ت��ێ��ک��ى‌ س����ه‌رده‌م����ه‌دا‌بۆ‌ گه‌نج‌ ئایا‌ ده‌پ��رس��ی��ن‌ و‌ هه‌یه‌‌ئایا‌ نییه‌؟‌ خۆبه‌ڕێوه‌بردنى‌ تواناى‌نه‌ریته‌؟‌ و‌ داب‌ ئایا‌ ژینگه‌که‌یه‌؟‌سیتمى‌ ئایا‌ خۆیه‌تى؟‌ گه‌نج‌ ئایا‌سیاسیه‌؟‌هه‌موو‌ئه‌مانه‌‌کاریگه‌رى‌ه��ه‌ی��ه‌‌ل��ه‌س��ه‌ر‌خ��ۆ‌ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��ردن��ى‌ب���ااڵ‌سیتمى‌ پ��ل��ه‌ى‌ ب��ه‌‌ گ��ه‌ن��ج‌و‌گه‌نج‌ ناهێڵێت‌ واڵت��ه‌ک��ه‌‌ سیاسى‌تواناى‌ گه‌نجێتیدا‌ قۆناغه‌ى‌ ل��ه‌و‌ئاڕاسته‌‌ خۆى‌ خۆى‌ هه‌بێت‌ ئه‌وه‌ى‌بکات‌و‌وزه‌‌و‌هێز‌و‌بازووى‌خۆى‌و‌ بگرێت‌ ڕه‌خ��ن��ه‌‌ به‌کاربهێنێت،‌قسه‌‌بکات‌له‌سه‌ر‌نه‌هامه‌تیه‌کانى‌کۆمه‌ڵگا‌و‌بوونى‌که‌م‌و‌کوڕى‌له‌‌ئاسته‌کانى‌ژیان‌و‌تواناى‌داهێنانى‌نموونه‌‌ ب��ۆ‌ وه‌رده‌گ���رێ���ت���ه‌وه‌،‌ ل��ێ‌سیاسیه‌کان‌ ح��زب��ه‌‌ ل��ه‌‌ زۆرێ����ک‌ب��اش��ورى‌ک��وردس��ت��ان‌مانگانه‌‌ ل��ه‌‌ئه‌ندامه‌کانیان،‌ ده‌ده‌نه‌‌ پاره‌‌ برێک‌حزبه‌،‌ فانه‌‌ ئ��ه‌وه‌ى‌ به‌رامبه‌ر‌ له‌‌ئ��ه‌وه‌ى‌ ت��وان��اى‌ گه‌نجه‌‌ ئ��ه‌م‌ ئیتر‌به‌ڕێوه‌به‌رێت،‌ خۆى‌ خۆى‌ نامێنێت‌قاڵبى‌ ده‌چێته‌‌ لێره‌دا‌ ل��ه‌ب��ه‌رئ��ه‌وه‌ى‌ئ���ه‌وی���ت���ره‌وه‌‌وات����ه‌‌)ئ����ه‌و‌ک��ه‌س��ه‌ی‌ئه‌وه‌ى‌ چونکه‌‌ ده‌یخوازێت(،‌ حزب‌به‌بێ‌ حزبه‌که‌ى‌ده‌یڵێت‌ڕاسته‌وخۆ‌بابه‌ته‌که‌‌ لێکدانه‌وه‌ى‌ و‌ گه‌ڕانه‌وه‌‌ده‌ک����ات،‌ ج��ێ��ب��ه‌ج��ێ‌ خ���ۆى‌ وه‌ک‌ناتوانێت‌بێته‌‌خاوه‌نى‌عه‌قڵى‌خۆى‌و‌ بکاته‌وه‌‌ ف��راوان‌ بیرى‌ ئاسۆى‌ و‌که‌سێک‌ نه‌ک‌ بیربکاته‌وه‌‌ خۆى‌و‌الیه‌نێک‌بیر‌بکاته‌وه‌‌له‌‌جیاتى‌ئه‌و‌ ده‌یه‌وێت‌ حزبه‌‌ ئه‌و‌ ئایا‌ ئ��ه‌و،‌گه‌نجه‌‌له‌‌ناو‌کۆمه‌ڵگادا‌خاوه‌نى‌ب��ازوو‌پالنى‌خۆى‌ و‌ ئیراده‌‌و‌هێز‌سه‌ره‌نجام‌ به‌پێچه‌وانه‌وه‌،‌ یا‌ بێت؛‌و‌ لێده‌سێنرێته‌وه‌‌ گه‌نجێتی‌ توانای‌ناتوانێت‌ ده‌کرێت،‌ ئاڕاسته‌‌ ته‌نها‌له‌‌ناو‌کۆمه‌ڵگادا‌وه‌ک‌تاکێکى‌گ��ه‌ن��ج‌م��ام��ه‌ڵ��ه‌‌و‌ه��ه‌ڵ��س��وک��ه‌وت‌بکات‌و‌خاوه‌ن‌قسه‌ى‌خۆى‌بێت‌تا‌

خۆى‌به‌ڕێوه‌به‌رێت.

رونکردنه وه یه ک له به شى راگه یاندنى کتێبخانه ى گشتى سلێمانى

رۆژنامه‌ى‌)چه‌تر(،‌له‌‌ژماره‌‌)88(ى‌‌رۆژى‌2012/1/16،‌له‌‌الپه‌ڕه‌‌)9(یدا‌راپۆرتێکى‌رۆژنامه‌نووسى‌)دانا‌به‌رزنجى(‌باوکردوه‌ته‌وه‌‌به‌‌ناوى‌)له‌‌ماوه‌ى‌نزیکه‌ى‌ساڵێکدا‌کتێبخانه‌ى‌

گشتى‌سلێمانى‌ته‌نها‌‌15،515خوێنه‌رى‌هه‌بووه‌(.برایه‌‌‌ ئه‌و‌ زانیاریى‌ سلێمانى،‌ وه‌ک‌کتێبخانه‌ى‌گشتى‌ هه‌بێت‌ ئێمه‌وه‌‌ به‌‌ په‌یوه‌ندى‌ هێنده‌ى‌راست‌ده‌که‌ینه‌وه‌‌که‌‌به‌‌هه‌ڵه‌‌سه‌رنجى‌داوه‌ته‌‌راپۆڕتى‌)11(‌مانگى‌رابردووى‌ساڵى‌)2011(ى‌به‌شى‌ئامارى‌کتێبخانه‌مان‌‌و‌ده‌ڵێین:‌نازانین‌ئه‌و‌ژماره‌یه‌ى‌له‌‌کوێوه‌‌هێناوه‌،‌له‌‌کاتێکدا‌له‌‌کۆى‌مانگه‌کانى‌کانوونى‌دووه‌مى‌)2011(‌تا‌تشرینى‌دووه‌مى‌هه‌مان‌ساڵ‌که‌‌ده‌کاته‌‌یانزه‌‌مانگ‌ته‌نیا‌ژماره‌ى‌خوێنه‌ران‌له‌‌کتێبخانه‌ى‌گشتى‌سلێمانى‌بریتى‌بووه‌‌له‌‌)37,429(‌خوێنه‌ر‌به‌‌هه‌ردوو‌ره‌گه‌زى‌نێرینه‌‌و‌مێینه‌وه‌،‌هه‌روه‌ها‌له‌‌ماوه‌ى‌دیاریکراودا‌کۆى‌)91598(‌خوێنه‌ر‌سه‌ردانى‌کتێبخانه‌‌گشتیه‌کانى‌شارۆچکه‌کانى‌سه‌ر‌به‌‌پارێزگاى‌سلێمانیان‌کردووه‌.وه‌ک‌ئاماده‌کاری‌ئه‌و‌راپۆرته‌‌داوای‌لێبوردن‌له‌‌خوێنه‌ران‌ده‌که‌م‌بۆ‌ئه‌و‌هه‌ڵه‌یه‌ی‌روویدا،‌ئه‌و‌ژماره‌یه‌ی‌که‌‌دانرابوو‌ته‌نیا‌رێژه‌ی‌سه‌ردانکه‌ری‌مێینه‌‌بوو‌که‌‌پێویست‌بوو‌کۆی‌

سه‌ردانکه‌ری‌نێرینه‌‌و‌مێینه‌‌بنوسرێت.‌

دووشه‌ممه‌ 2010/11/8 ساڵی دووه م ژماره 89

دووشه ممه 2012/1/23 - 2711/11/4

11

هونه‌ر‌و‌وێژه‌

له هونه ردا هه میشه هه وڵه کانم بۆ ئه وه بووه که به چاوی دایکانی دڵسوتاو و ژنانی کورد

سه یری ئه م جیهانه بکه م و پێناسه ى دنیا بکه م له به ر ئه وه ى که سه رچاوه ى هونه ری یه که مین شت له

الیه ن ژنه وه ده ست پێده کات

‌هه‌ڵبژارده‌ی‌فۆتۆ‌

فۆتۆ/ کاروان ئیبراهیم

رۆتیندا له ساڵی )1963( له شاری گمگمی باکوری کوردستان له بنه ماڵه یه کى کوردپه روه ر له دایک بووه تا نۆ ساڵی له کوردی زیاتر هیچ زمانێکى ترى نه زانیوه . دواتر به زۆره ملێی ده وڵه تی تورک فێری زمانی تورکی بووه . له خوێندنیدا به شى ئابوری زانکۆى له شاری ئیزمیر ته واو کردووه . له سااڵنی )1989ـ 1990( خوێندنی موزیکى له به شی موزیکی “گه ل” و به شی موزیکى “رۆژئاوا” خوێندوه .جاری یه که م له نه ورۆزی ساڵی )1990( له ئیسته نبۆل وه ک ئه ندامێکى تیپی مه دیا ده ستى

به گۆرانی کوردی کردووه که تا ئێستاش به رده وامه .

»هه ر که سێک خۆی به هونه رمه ند ده زانێت پێویسته مێژووی واڵته که ی به باشی بزانێت«

که سانه ى ئه و ده بێت یه که م پله ى به ـ پاشاگه ردانییه ــه م ئ بــۆ هــۆکــارن کــه چونکه بکه ن. به رپرسیارێتى به هه ست حه ق وایه ئه گه ر کارێک پێان ناکرێت ـــه وه ى که س نــه یــکــه ن بــاشــتــره . لــه بــه ر ئبکه ن کارێک نــه کــردووه لێیان داواى پاشاگه ردانیه ئه م هه ڵنه سن. پێى که رۆشنبیرى وه زاره تى و حکومه ت له سه ر ده کـــــه وێـــــت. چـــونـــکـــه هـــیـــچ جــــۆره نوسینه جــۆره ئه و له سه ر سانسۆرێکى دنیا شوێنێکى هیچ له ئه مه دانه ناوه . باڵو بنووسرێت شتێک هــه ر که نییه نووسینانه ى ئه و ده بێت بۆیه بکرێته وه . که له ئێستادا هه یه به چه ندین فلته ردا

بڕوات ئینجا باڵو بکرێته وه .چه تر: ده توانین بڵێین پابه ندبوون به یاسا ه وه ، )سینتاکسه کان( ڕێزمانییه کان زیاتر شه وق به وه رگێڕان ده کات و واله خوێنه ر ده کات چێژى زیاتر ببینێت له و

وه رگێڕاوه ؟ــه زمــانــێــکــه وه ـــ مــه ســه لــه ى ڕێــزمــان ل ـو ــت ده گــۆڕدرێ دیــاره تر زمانێکى بۆ وه رگێڕ که سى ــێ ده ب ئێستا جــیــاوازه .

زمانى له نموونه بۆ بێت. ڕێزمانزانیش )فاعل( ئینجا دێت )فعل( عه ره بیدا دێت، به اڵم له زمانى کوردییدا )بکه ر( که سى بۆیه ده که وێت. )کــردار( پێش ــێ و ــزان ــت ئـــه و شــتــانــه ب ــێ وه رگـــێـــڕ ده بهه ندێ لــه ــه اڵم ب بــکــات. به رجه سته ى رسته دا ده بێ ال بده یت له رێزمان و ئیتر که سانى سه لیقه ى سه ر ده که وێته ئه وه له وه رگێڕیش که سانى بۆیه وه رگــێــڕ. پێویسته وه رگــێــڕنــه کــه یــانــدا ــاره ک پــاڵ

نووسه ریش بن.چــه تــر: ئــه ى بــه بـــڕواى تــۆ بــه گوێره ى به ــه ت ــزم خ زۆره ســااڵنــێــکــى ــــه وه ى ئو چــه نــدیــن کتێبت ده کــه یــت ــواره کــه بوه رگــێــڕاوه تــئ ســه ر زمانى کــوردى چى و ــنــه ران خــوێ ــۆ ب ستایلێک و ــواز شــێ

الوانمان ده ست ده دات؟که سانه ى ئــه و ده بێت گرنگه ، -ئــه وه ى وه رگێڕان ده که ن به زمانێکى زۆر ساده بۆ ئــه وه یــه وه رگــێــڕان راســتــى بنووسن. خه ڵکى بنوسیت و خه ڵکیش لێى بگات. من به جۆرێک کارى وه رگێڕان ده که م

تا خه ڵکى به گشتى لێی بگه ن.

مسته فا سه عید عه لى: پاشاگه ردانى هونه رى وه رگێڕانیشى گرتۆته وه

رۆتیندا گۆرانیبێژی خه ڵکی شاری )گمگم(ی باکوری کوردستان که له

ساڵی )1990(ه وه سه رقاڵی کاری هونه رییه ، له م دیداره دا داوا له

هونه رمه ندانی کورد ده کات که ئاوڕ له رابردوی خۆیان بده نه وه

بۆ ئه وه ی بتوانن خزمه ت به واڵته که یان بکه ن. رۆتیندا هه روه ها

ده ڵێت که هه میشه هه وڵه کانی بۆ ئه وه بووه که به چاوی دایکانی دڵ سوتاو و ژنانی کورد سه یری

ئه م جیهانه و پێناسه ی دنیا بکات.

ــۆ و ئــامــێــره کــانــی ــێــوانــی ت ــر: ن چــه تشاره زاییت چه ند تا چۆنه ، موزیک

هه یه له و بواره دا؟ــه ســت و هــــزری خــۆم ـ زیـــاتـــر بـــه هـــم و تــا راده یــــــه ک له ـــێ ئــــاواز داده نچه ند هه ر دورم. موزیکه کان ئامێره سه ر له بینی پـــه روه رده م ساڵیش دوو

فێربونی ساز، به اڵم به کاری ناهێنم.هه ندێک چه تر:

پێیان وایه که لـــه ئــێــســتــادا ـــــــــــــــه ى زۆرب

بــه رهــه مــه کــانــى کاریگه رى زیاتر کوردستان باشورى واڵتانی دراوسێی به سه ریدا زاڵه ، رای

تۆ سه باره ت به م بابه ته چیه ؟ـ له م باره یه وه ته نها ده توانم بڵێم تکایه با ئێمه ته ماشای رابردوی خۆمان بکه ین

بزانین ئــه وه ى بۆ به سه ته نها ئه مه و له له چ سه رزه مینێک ئێمه کێین و هه ر بڵێم که ئه وه ش با بوین. دایک بزانێت هونه رمه ند به خۆی که سێک باشی به واڵته که ى مێژووى پێویسته بزانێت ئه وکات ده توانێت خۆی له شته

بپارێزیت. خراپه کان ـــری ـــک کــــه ســـه ی ـــێ چــــه تــــر: کـــاتده بینین ــن ده کــه ی ڤیدیوکلیپه کانت ــســاف دڵ و هــه ســتــنــاســک زۆر کـــه ئاسایی ژیانی له ئایا ده رده کـــه وێ.

خۆشت هه ر به مجۆره ی؟هه ستناسک زیاتر خۆمدا له ژیانی ـ ــه وه ــۆ ئ ــه مــه ش ب ــرم. ئ ــدارت ــن ــری ــب و دڵزۆر هونه ریم ژیانی که ده گه ڕێنمه وه کاریگه رى خستۆته سه رم، هه روه ها له ئه وه بۆ هه وڵه کانم هه میشه هونه ردا بووه که به چاوی دایکانی دڵسوتاو و ژنانی کورد سه یری ئه م جیهانه بکه م ئه وه ى به ر له بکه م دونیا پێناسه ى و که سه رچاوه ى هونه ری یه که مین شت

له الیه ن ژنه وه ده ست پێ ده کات.به ڕێ چــۆن منداڵیت ژیانی چه تر:

کرد؟

ته مه نی تا ـ نۆ ساڵیم له کوردستان و زۆر

کـــورده وار مرۆڤێکى وه کــو و دڵــشــاد رۆژانه ئه و ئێستاش تا و بوم گــه وره بۆ من زۆر جێگای بایه خن و هه میشه

له یادم ئه مێننه وه و سودی زۆر گه وره بوون بۆ من. یادی ئه و رۆژانه به خێر!چـــه تـــر: چــه نــد جـــارێـــک ســـه ردانـــی بــاشــوری کــوردســتــانــت کـــــردووه ، به مه خمور، په نابه رانی که مپی تایبه تی په نابه رانی بۆ ــوه وت گۆرانیتان ئایا ــووه له ــوت ــان ــه ت مــه خــمــور و ئــه گــه ر ن

به رنامه تاندا نیه بیڵێن؟ــه ئــێــش و ـ هــه مــوو گــۆرانــیــه کــانــم لتێکوشانی و خۆشى و ئه له م و ژان مه خموریش که مپی و کــورده گه لی به و من بۆیه گه له . له م پارچه یه که

چاوه سه یری مه خمور ده که م.چه تر: وه ک دیاره که دۆستایه تیه کی هــۆزان شه هید و تۆ نێوان له به هێز ــێــک که ـــوو، کــات ـــه ب ســــه رحــــه ددا هشه هیدبونى ئه وت بیست چ هه ستێکت

ال دروست بوو؟ــهــا شــه هــیــد ســـه رحـــه د، ــه ن ـ نـــه ک تقاره مانێکى هــه ر شه هیدکردنی بــه سه ربه رزه کانی چیا له سه ر که کورد کوردستان خه بات و تێکوشان ده که ن، ناخه وه له و ده له رزێت گیانم هه موو

ده ســـوتـــێـــم.

بـــــه اڵم به بیستنی

ــی ــدکــردن ــی شــه هـــــــــه د، ـــــــــه رح سهێڤی، یــه کــتــا،

ساریا، باران، ئارگه ش و مورده م زیاتر ئێشام و دڵبریندار بووم. له به ر ئه وه ى له نزیکه وه ئه م خوشه ویستانه م ده ناسین به

راستی مخابن!چه تر: یاده وه رییه کی خۆشت هه یه که

هیچ کاتێک له بیری نه که ى؟ــی ـــه شــاخــه کــان ــــه و رۆژانــــــــه ى ل ـ ئــکــی ــێ ــان ژی لــــه نــــاو و کــــوردســــتــــان پــاک و خــاوێــن و لــه گــه ڵ گــه ریــا، بۆ ده ژیام کوردستاندا قاره مانه کانی من هه تا دونیا ماوه جێگای سه ربه رزى کاتێک هیچ بۆیه سه رفیرازییه . و ناچنه و خه یاڵمدا له هزر ئه م رۆژانه

ده ره وه و هه میشه به یادی ئه و رۆژانه ده ژیم.

چـــه تـــر: تــاچــه نــد له هونه ره که ت و خۆت

رازیت؟رازیم ـ که مێک ـــــه اڵم هــه ســت برۆژ ـــــــه م ده کو زیاتر به رۆژ گه رم و گوڕتر

ده بم له سه ر هونه ره که م. بۆیه رازیم له خۆم.

ــێــوان چــه تــر: چ جـــیـــاوازیـــه ک لــه نژیانی واڵتى خۆت و ژیانی ئه وروپادا

ده بینیت؟ــه بــــه رزی شــاخــه کــانــی زاگـــرۆس ـ بجیاوازی هه یه ، ژیانی مرۆڤ له سه ر بووه دایک له تێیدا ئه و خاکه ى که با ــه ره ، ــه گــل ب و پــاشــا و مــیــر وه ک چێژى به اڵم نه بێت، نانێکیش پارچه زیاتره . ژیانی ئه وروپا ژیانێکه که له

دوری. خۆشه ویستانت و که سوکار ده توانم بڵێم ته نها په نابه رییه و هیچی

تر.بــه رده ســت لــه نوێت کارێکى چــه تــر:

هه یه ؟ـ به ڵێ به دڵنیایه وه هه یه . دوو کاری نوێم له پێشه که یه کێکیان بۆ مندااڵنه و دوه میشیان بۆ سه روه رییه کانی ژنه . ده ستی به بگات به مزوانه هــیــوادارم هــه مــوو هـــه وادارانـــم لــه هــه ر کوێکى

جیهان بن.

پڕۆفایل

ئاماده‌کارحه‌مید‌مسته‌فا

دووشه‌ممه‌ 2010/11/8 ساڵی دووه م ژماره 89

دووشه ممه 2012/1/23 - 2711/11/4

10

هونه‌ر‌و‌وێژه‌

له م راپۆرته دا گه زیزه و نه هرۆ ساڵه ح له باره ى چۆنێتی

به ڕێوه چونی گه شتی شانۆی )موختار و ژنانی گه ڕه ک( له شار و شارۆچکه کانی هه رێم ده دوێن و ره خنه ى خۆیان ئاراسته ی الیه نه

په یوه ندیداره کان ده که ن له به ر که مترخه می و بایه خ نه دانیان به

هونه ری شانۆگه ری.گه شتى شانۆى موختار و ژنانى گه ڕه ک و ـــێـــکـــردوه پ ـــی ـــت ده س )2011/9/5(قه اڵدزێ له له )2012/1/6( دوانمایشى تیپى شــانــۆگــه ریــه دا ــه م ل کـــراوه . نمایش کۆمیدى شێوازێکى به گه زیزه هاوڕیانى و ره خنه ئامێز کاریان کــردووه . له وه اڵمى پرسیاره کانى رۆژنامه وانان و راگه یاندنکاران و رونکردنه وه ى خۆیان گه زیزه و ئه ندامانى ـــت و گــرنــگــى ـــه گـــرف ـــه ک ـــروپ تـــــرى گخسته ڕوو. شێوه یه بــه م گه شته که یانیان ناو هه ڵقواڵوى بابه ته ئــه م وتــى: گــه زیــزه کۆمه ڵگاکه مان بووه و پێش شارى سلێمانى گه شتێکمان کرد بۆ شار و شارۆچکه کانى ده وروبه رى سلێمانى ئه مه په یامێکى خۆمان بوو که چۆن ده نگمان بکاته ئه م شوێنانه . هه روه ها ئه وه شى وت: هه موو ئه و شوێنانه ى ئێمه ئه م شانۆیه مان بۆ بردووه به هه وڵ و ماندوبونى خۆمان بووه . ته نها شارى کۆیه له سه ر داوای خۆیان بانگهێشتیان کردوین. شه هید هــونــه ره جــوانــه کــانــى پــه یــمــانــگــاى جه عفه ر سه رجه م شوێنه کانى تر له رێگاى هه موو و بــووه خۆمانه وه په یوه ندییه کانى

شوێنه کان ئاماده یی پێشوازیان ده ربڕیوه . ــه وه شــکــرد که ــاســى ل ئـــه م شــانــۆکــاره و بئه م سه رکه وتنى بۆ به ڵگه مان باشترین ــووه که ــگــرت ــان ـــا وه رم ــه پــێــی دات ـــاره ب کشه ش له کۆى هه بووه بینه رمان )1500(ئه مه ش کردووه . نمایشمان جیاواز شوێنى بینه ر. به شانۆیه ئاشتکردنه وه ى به ڵگه ى ته نها له خانه قین نمایشمان نه کرد ئه ویش و ئاماده کرد هه موو شتێکمان پێشوه خت به داخه وه ئاگادارکرد. راگه یاندنه کانمان شارێکى وه ک خانه قین هۆلێکى تیادانه بوو گونجاوبێت بۆ شانۆ. هه ر بۆیه به نائومیدى گه ڕاینه وه . گه زیزه وتیشى: ده نگى خۆمان که ئــه وانــه ى هه موو بۆ ده که ینه وه ــه رز بئه وانه ى که دڵسوزى هونه ر و خه مخۆرن؛ شانۆن. ئه و شوێنانه ى که شانۆ هۆڵى تیدا له ئه مڕۆ که گرنگه پێویستیه کى نیه

کوردستاندا هه بێت.ئه مڕۆ ئه وه شى وت: له کۆنگرکه دا هه ر کۆمه لگایه . هێنانه وه ى ئاگا بــه شانۆ له بکه ین باسی گرنگه زۆر که ــه وه ى ئتر شوێنکى تا شوێنێک گه شته که ماندا جیاوازى هه بوو. ئه و جێگایانه ى په یمانگاى

هونه ره جوانه کانى لێیه کاریگه رى باشترى هونه رییه وه . و رۆشنبیری ــه ڕوى ل هه یه بۆ نیه شوێنێک هه ڵه بجه له ئێستا تا نمایشکردنى شانۆ. هه روه ها له که رکوک وه ک نه یانتوانى یان نه بوو بودجه یه کیان پێویست هاوکاریمان بکه ن. بۆیه نه مانتوانى ژن بینه رى زۆرترین که رکوک. بچینه له قــه اڵدزى هه بوو که مایه ى دڵخۆشیه . و نیه شانۆ هى هۆڵه که یان ئه گه رچی توانیمان ئێمه به اڵم که موکورتیه ، له پڕ باسى بکه ین. نمایش تــێــدا شانۆیه کى په یوه ندداین له ئێستادا »لــه له وه شکرد الیه نه ى ئــه و بۆ و هه ولێر شــارى له گه ڵ که بتوانێت هاوکارى مادیمان بکات که مانگى له نمایشیبکه ین. له وێش بچین دوودا له سلێمانى نمایشى ده که ین. ئه گه ر پێوه کراوه په یوه ندیمان ده ره وه له بگونجێت و دیــاربــه کــر به رینه نمایشه کانمان کــه پێویستى بــه به ریتانیا. و سوید نــه رویــژ ده زانین په یوه ندییه ک به هێز هه بێت له نێوان

هونه رمه ندانى شار و شارۆچکه کان«.ـــــــزه لــه ـــــــــــــــــــژه ی گـــــــه زی درێ

قسه کانیدا ده ڵێت: که له سلێمانی کێشه ی زۆر به هه ندمان هه یه و به مجۆره ش باسی له کێشه ی شانۆکاران کرد »کێشه ى هۆڵ له شارى سلێمانی زۆر زۆر گه وره یه و ئه م به له الى هونه رمه ندى شانۆکار کێشه یه ده زانین پێویستى به ده رده که وێت. ته واوى هه موو الیه نه په یوه ندیداره کان هه وڵى جدى بده ن بۆ دروستکردنى هۆڵى شانۆ. به داخه وه له سلێمانی هۆڵێک نیه چله ى ماته مینى و گونگره و گۆرانى و مۆسیقا و ئاهه نگى ده رچون و کۆڕ و سمینار و کارى حزبی گشتگیره واتــه نه بێت. تیا کۆنسێرت و ئه مه ش ده کرێت. تێدا و هه موو کارێکى کێشه یه کى گه وره ى بۆ هونه رمه ندانى شانۆ خوڵقاندووه . ئێستاش پێمان باشه که ده قی

کۆمیدی ره خنه ئامێز نمایش بکه ین«.ــه ســه ر شێوه ژنـــه هــونــه رمــه نــد گـــه زیـــزه لـــێـــت: پـــه یـــامـــیـــان ده ڵ ـــان و ـــی کـــارکـــردنبه شێکى که شێوه یه بــه م »کارکردنمان ته واوکه رى نــاوه ڕۆک زۆرمان ژنه وه ک ئه و رێگه ى له ژن دیکه مانه . کاره کانى پانتاییه گه وره یه که هه یه تى له سه ر شانۆ ده مانه وێت ده نگى دلێرى خۆمان بگه ینین، ــه وه نیه ژن ــه اڵم ئــه م کــاره مــان له سه ر ئ بپه یامى به ڵکو بکات، ژیانى خۆى باسى

پیاوان وه ک ئێمه ش ئه وه یه ئه مجاره مان بگۆڕین کۆمه ڵگا که به وه یه پێویستمان کێشه چاره سه رى بۆ بین ده ستپێشخه ر و پێیان ــان ژن ئــه وه ی له به ر گرفته کان. و و قه یره و کچى گــه ڕه ک ژنى ده وترێت بێوه ژن، لێره دا ویستمانه رۆلى گرنگ بده ین به ژنى گه ڕه ک. چونکه ژنى گه ڕه ک و و خوشک ــک دای کــه ئــه و که سانه ن ئێمه ن. هه ر ئه وانن که گه وره ترین که سى دێته ناو کۆمه ڵگان و کێشه زه ره رمه ندى ســه ر شــانــى ئـــه وان. نه بونى ئـــاو، کــاره بــا هه ستى ژن سه ره تا کێشه کان سه رجه م و

پێده کات.له سه ر ئابوری کاریگه ری له سه ر گه زیزه قسه کانی به درێــژه به مجۆره کاره که یان به ژێرخانى ده دات »هه ندێک کار هه یه له ده سه اڵتى ــه وه ئ ئــابــوری ده کــرێــت که لــه ده ســه اڵتــى الیه نه نیه و هــونــه رمــه نــدا چــه نــده هــا و ئێمه تیپى بــه رپــرســه کــانــه . بۆ ده که ینه وه بــه رز پێشنیار تریش تیپى زۆر بینایه ک یان هوڵێک دروستکردنى تایبه ت به شانۆ. ره نگه زۆر بایه خى نه بێت ئابورییه ى به رنامه ئه و جوگرافیاى به پێی که حکومه ت خۆى ده یه وێ له ناو شاردا به چ ئاراسته یه کدا کار ده کات. هونه رمه ندان

که بکه ن دروســت گوشار ده توانن کاتێ هه موویان یه کده نگ بن.

ئه و ده رهێنه ره ى بوارى شانۆ وتى: له م واڵته دا تیڕوانینه کان جیاوازه و ئێمه تیپێکین هیچ ئه گه ر نیه و له گه ڵ که س کێشه یه کمان تیپێک له گه ڵ ئێمه کێشه ى هه بێ ناتوانین هیچ وه اڵمێکمان هه بێت بۆ ئه وه . بێگومان له هه موو دنیاش یه ک هه ڵوێستى له نێوان و نیه بۆ دروستکردنى هوڵ هونه رمه ندان ئه م خه مه ده بێت خه مى ده سه اڵت بێت. ئێمه

ئه وپه ڕى ده توانین پێشنیاز بکه ین.ئه و دروستبونى تیپێکى هونه رى کوردى که له هه رچوار پارچه ى کوردستان دروسببێت زۆرجــار ره نگه وتــى: ده زانێت گرنگى به بۆ ده ره وه تیپێکى په یوه ندى دروستبونى له یان هونه ری شوێنێکى له بێت ناسین کونفرانسێکدا. ئه مانه زیاتر شه خسین، به اڵم تا ئێستا به داخه وه زۆر له کۆنفرانسه کانى بتوانرێت چــۆن کـــراوه ــه وه ل بــاس تریشدا له هه موو ببێت دروســت تیپێکى کــوردى ــى کـــوردســـتـــان کـــه ئــه مــه ش ــارچــه کــان پره نگه سیاسیه کانه وه . الیه نه به په یوه سته که م تا زۆر گروپێک نه توانێت به و شێوه یه بێت. هه بونى ئه م تیپه هه وڵ و ماندوبونى به و ده وێ گه وره تری پشتگیری و زۆر

یه ک تیپ ناکرێت«. نه هرۆ ساڵح که یه کێکى تر له به شداربوانى بــوو، ئــامــاده کۆنگره که دا لــه شانۆکه و شانۆ ـــه رده م ب گرفته کانی بــه ــاره ت ســه ببه جۆره دوا و وتى »هه موو شانۆکاره کانى له که شارۆچکانه ى و شار و قــه زا ئه و ده وروبـــه رى ئه م شــاره ن، ده زانــن که ئه گه ر له شانۆ هۆڵه کانى له بــده ن سه رنجێک شارى سلێمانى هه ست ده که ى که له بیست هۆڵه کانى له مه وپێش ساڵ سى یان ساڵ شانۆ له شارى سلێمانی که میان کردووه . ده توانم بڵێم تا ئیستا هیچ هۆڵێکى شانۆ بێت تایبه ت که سلێمانی شــاری له نیه سه ره کییه کانى توخمه هه موو و شانۆ به چه ندین هه شتاکاندا ساڵى له بێت. تێدا ناوه کانى هۆلى )ئه دیبان، به هۆڵ هه بوو سانه وی سلێمانى، چاالکى قوتابخانه کان و سه الحه دین( ئه م هواڵنه ئه گه رچی له روى نه مان. هــه ر بــه اڵم بــون الواز ته کنیکه وه وه زاره تـــــى رۆشــنــبــیــرى و ســه نــدیــکــاى یان یه که م به رپرسى به هونه رمه ندان یه کێتى یان ئــه وه ى گه زیزه پێش به ڕاستى ــم. ده زانبه رپرس وه زاره تــێــک بکه م، تاوانبار خۆم به رپرس سه ندیکا ئــه وه ش پێش و ده زانـــم

ده که م«.

‌nگروپی‌هاوڕێیانی‌گه‌زیزه‌‌له‌‌کۆنگره‌یه‌کی‌رۆژنامه‌وانی،‌سلێمانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌چه‌تر

له نه بوونى هۆڵى شانۆ وه زاره تى رۆشنبیرى و سه ندیکاى هونه رمه ندان به رپرسیارن

»داواکارییه کانى تیپه شانۆییه کانره نگه بایه خى نه بێت له الى حکومه ت«

وه رگێڕى کورد مسته فا سه عید عه لى، له م دیمانه ى )چه تر(دا

باس له هونه رى وه رگێڕان ده کات و ئاماژه ش به وه ده کات که

»وه رگێڕان بۆ زمانى کوردی له ئێستادا پاشاگه ردانییه کى زۆرى

پێوه دیاره و ئه مه ش له سه ر حکومه ت و وه زاره تى رۆشنبیرى ده که وێت. چونکه نه یانتوانیوه

سانسۆڕێک له سه ر نووسین و چاپه مه نییه کان دابنێن له

کوردستاندا«.

پێویست که چین مه رجانه ئه و چه تر: وه رگێڕاندا هونه رى له وه رگێڕ ده کــات

به رجه سته ى بکات؟هونه ره له یه کێکه وه رگێڕان هونه رى ــ وتویانه ــایــان زان ته ناته ت گــه وره کــان. نابێت«. »بێ وه رگێڕان مێژوو دروست چونکه ئه گه ر مرۆڤ وه رگێڕان نه کات ناگات. تر زمانى گه النى و کلتور له کۆمه ڵێک ده کـــات پێویست ــر وه رگــێــه وه ى ئ بــۆ ببینێته وه خــۆیــدا لــه مــه رج ــڕان. ــێ وه رگ بــه بــکــات ده ســـت بتوانێت خاڵى یه که م ده بێت زمانزان و ڕێزمانزان بێت و له پاڵ ئه وه شدا ده بێت که سێکى جیاوازه کاندا. ــواره ب له بێت رۆشنبیر ئه زمونێکى خـــاوه ن پێویسته هــه روه هــا بێت. ئــه ده بــی سه لیقه یه کى و چــاک باشترین جۆرى وه گێڕان ده بێت رسته بۆ

رسته بێت.ـــڕان الى کــــورد لــه چ ـــێ ــر: وه رگ چــه ت

ئاستێکدایه و چۆنی ده بینیت؟ـ وه رگێران ئه گه ر به راودێکى ساڵه کانى ــه ســاڵــه کــانــى دوایـــی ب بــکــه یــن )80(ناوه . گه وره ى هه نگاوی ئه وا راپه ڕین،

ده توانن ئێستا کورده کان وه رگێره ئه وا و جــیــهــان زمــانــى لــه گــــه وره کتێبى ئه مه ش وه رگــێــڕن. عــه ره بــی به تایبه ت وه رگێڕان هونه رى که ده رده خـــات ئــه وه هه نگاوى گه وره ى ناوه به به راود له گه ڵ

سااڵنى )50( و )60(ه کان.پاشاگه ردانى ناکه یت هه ست چــه تــر:

بوارى وه رگێڕانیشى گرتوه ته وه ؟ـ بێ گومان ئه مه هۆکارى تایبه تى خۆى پاشاگه ردانیه کى ئێستا بۆچى هه یه . زۆر نه ک ته نیا له وه رگێڕاندا به ڵکو له ده بینرێت. راگه یانده کانیشدا و نووسین ژماره یه کى کوردستاندا له نمونه بۆ کتێب و گــۆڤــار و ــه ــام رۆژن لــه زۆر ئه مانه ئـــاراوه . هاتۆته چاپه مه نى و و شــــاره زا خه ڵکانى ده کـــات پێویست پسپۆڕ تێدا بنووسن. جاران نووسه ر زۆر باشترین بۆیه ــوو. ب رۆژنــامــه کــه م بــوو نووسینیان له و رۆژنامانه دا باڵو ده کره وه . واته نووسینه کانیان له »بێژنگ« ده دا،

به اڵم ئێستا به پێچه وانه وه یه .له سه ر پاشاگه ردانییه ئه و ئه ى چه تر:

کێ ده که وێت؟

مسته فا سه عید عه لى: پاشاگه ردانى هونه رى وه رگێڕانیشى گرتۆته وه

ــى، ســاڵــى )1966( مــســتــه فــا ســه عــیــد عــه للــه قــه زای لــه گــونــدى )مه حمود قــه جــه ڕ( ده رچــوونــى ــووه . ب دایــک له )خانه قین( خانه ى مامۆستایانى شارى )سلێمانى(یه و له ساڵى )1987(وه ده ستى به کارى خاوه نى ئێستاشدا له وه رگێڕان کردووه .

)حه وت( کتێبه له و بواره دا.

پڕۆفایل

سازدانیسه‌روه‌ر‌سه‌عدوڵاڵ

ئاماده‌کاردانا‌به‌رزنجی

دووشه‌ممه‌ 2010/11/8 ساڵی دووه م ژماره 89

دووشه ممه 2012/1/23 - 2711/11/3

12

تا ئێستاش ناسنامه ى خێڵه کى و حزبى و ناوچه یىدۆسیه‌له ناسنامه ى کوردستانى به هێزتره

دۆسیه ى ئه مجاره ى )چه تر( تایبه ته

به پرسی راگه یاندنی ده وڵه تی سه ربه خۆی کوردستان، که ناوبه ناو له الیه ن

راگه یاندنکارانی پارتیه وه له کاتی قه یرانه کاندا ده درێت به گوێی

هاواڵتیاندا.

به‌شى‌یه‌که‌م

کاوه‌‌محه‌مه‌د:‌هه‌لومه‌رجه‌‌نێوده‌وڵه‌تییه‌که‌،‌پێش‌

هه‌لومه‌رجه‌‌ناوخۆییه‌که‌مان‌که‌وتووه‌،‌دنیای‌ده‌وروبه‌رمان‌له‌‌گۆڕانێکی‌خێرادایه‌،‌که‌چی‌له‌ناوخۆدا‌له‌ناو‌قۆزاخه‌‌

کۆنه‌که‌ی‌خۆماندا‌گرمۆڵه‌‌بووین

نوسه ر و روناکبیر )کاوه محه مه د( تایبه ت ب��ه ڕای دوا: بۆمان شێوه یه ب��ه م پرسه ب��ه م ک��وردی ده وڵ��ه ت��ی مه سه له ی پێویسته من شمشێرێکی هه میشه هه ڵکێشراو بێت، به اڵم له وه ش گرنگتر ئه وه یه بازوێکی به هێز هه بێت که بتوانێ ئه و شمشێره قورسه به رزبکاته وه و به رامبه ره کان حسابی بۆ بکه ن. به داخه وه خۆمان، پێش و الوازه ب��ازووه ک��ه م��ان ئێمه نه یاره کانمان ئه وه باش ده زانن که شمشێری ب��ازووه ی ئێمه نییه ، بۆیه ده وڵ��ه ت هی ئه و ئێستا باسکردنی ده وڵه تی کوردی، هێنده ی شه قامی کوردی ده وروژێنێت، هێنده ده وڵه تانی هه ندێکیان بگره ناوروژێنێ، ده وروب��ه رم��ان مه سیجی هاندانمان بۆ ده نێرن که ئه و کاره ناتوانین ئه وکات چونکه بکه ین، شێتانه یه له سه ر پێی خۆمان بوه ستین و قوتدانمان بۆ واده کات ئه وه شه هه ر ده بێت. ئاسانتر ئه وان له ده وروب�����ه ر ده وڵ��ه ت��ان��ی هه ندێکجار ک��ه باسنه کردنی ده وڵه تی کوردی بترسن، نه ک به هێزمان بازوێکی ده ڵێم که له باسکردنی، پێویسته )مه به ستم له وه یه که هه لومه رجێکی سیاسی رووی له به هێز و پته و ناوخۆیی وروژاندنی ئه وکاته بڕه خسێنین، ئابوریی و ده وڵه تی کوردی ئه و جدیه ته وه رده گرێ که النیکه می هاتنه پێشه وه ی له گه ڵ بتوانین نێوده وڵه تییه کان، و ئیقلیمی هه لومه رجه کوردی ده وڵه تی واقیعکردنی به بۆ کار و بێت ئ��ای��ن��ده دار ک��ه ده وڵ��ه ت��ێ��ک بکه ین، بتوانێ به که ره سته و کارته ناوخۆییه کان، ببێته وه . ده ره کییه کان ته حه دا به ره نگاری نه ک وه ک ئێستا که باسکردنی ده وڵه تی کوردی هه ر حزب و رێکخراو و به رپرسێک له ب���ه ده ر ل��ێ��ک��دان��ه وه ی زوو ه��ه ر بیکات، زیاتر و ده ک���رێ ب��ۆ ده وڵ��ه ت��ی مه به ستی ئیستیهالکی و حزبی موزایه ده ی ده خرێته ئیعالمیی-ه وه . من پێموایه ئێستا هه لومه رجه ئیقلیمی و نێوده وڵه تییه که ، پێش هه لومه رجه ناوخۆییه که مان که وتووه ، دنیای ده وروبه رمان له گۆڕانێکی خێرا و پڕ له موفاجه ئاتدایه به رده م ده خاته سنوره کان هه موو خه ریکه و ئ���ه گ���ه ری گ����ۆڕان����ک����اری����ی-ه وه ، ک��ه چ��ی له ناوخۆدا له ناو قۆزاخه کۆنه که ی خۆماندا عه قڵیه ت نه بوونی له به ر و بووین گرمۆڵه ئه وتۆ ئیراده یه کی ده وڵه تمه دار، که سانی و بۆ گۆڕانکاریی و چاکسازیی به دیناکه ین، شمشێری به هێزه وه بازوێکی به بتوانین تا و ن��زی��ک چ���اوه ک��ه هه ڵکێشین ده وڵ����ه ت ره ونه ق نه یاره کان، و یار و چاوه دووره ک��ان هه لومه رجه که جا ببینن. بریسکه که ی و ناوخۆییه که ره خسێنرا و توانیمان له ده رگای باسکردنی ئه وسا ببینه وه ، نزیک ده وڵ��ه ت پارچه کانی هه موو بۆ ک��وردی ده وڵ��ه ت��ی فشار و هێز کارتی کوردستانیش دیکه ی

ده بێت و ئه وانیش لێی سوودمه ند ده بن.

تایبه ت به م پرسه )ئومێد خۆشناو( سکرتێرى یه کێتى الوان���ى دی��م��وک��رات، ک��ه س��ه ر به پێم ده ڵێت: کوردستانه دیموکراتى پارتى پارتى نێو له بێت ت��ازه شتێکى ئ��ه وه وانیه هه میشه به ڵکو ک��وردس��ت��ان، دی��م��وک��رات��ى له بووه پره نسیپێک و بۆچوون و قه ناعه ت نێو پارتیدا، به اڵم باس کردن و وروژاندنى له رابردوو بۆى هه یه زه مه نه که له بار نه بووبێت، چونکه هه میشه ئه وانه ى دژى ئه و خواسته ى

له سه ر حیساب زۆرت��ر کوردستانن خه ڵکى )پ .د.ک( ده که ن. هه رچه نده ئێستاش به فه رمى پارتى یا ده زگا ئیعالمیه کانى پارتى ئه و وه ن��ه ورووژان��دوه ، جۆره یان له و شتێکى هه میشه سه رۆک نیه ئه مڕۆش هه ر باسه گوتویه تى زه مه نه کاندا ت��ه واوى له بارزانى خه ڵکى س��روش��ت��ى مافێکى ئ��ه م��ه ب��ه ڵ��ێ بوو خه ڵک له بار کوردستانه هه ر کاتێک قسه کانیدا درێژه ى له ده دات، بڕیارى خۆى )چه تر(دا دووه م��ى پرسیارى وه اڵم��ى له و ئێستا ئ��ه وه ى ده ڵێت: پارتى به رپرسه ى ئه و ئه و ڕۆژه چاوه ڕوان کراوه یه راگه یاندنى نه ته نها نیه ، بڕیارێک ئ��ه وه ئێستا خۆ وات��ه گوزارشتێکه، و باسێکه و داوای��ه ک��ه ئ��ه وه خواستێکى ره واى کوردستانیانه ، هه ڵبه ت به ر له هه ر بڕیارێکى له م چه شنه بێشک هه موو بارودۆخى وات��ه ده ک��رێ��ت، بۆ حیساباتێکى نێو ده وڵه تى و ئیقلیمى و عێراقى و هه تا له ناوخۆى خۆشمانى حیسابات و خوێندنه وه ى بۆ ئه وان بڵێى ئه گه ر مه به سته به اڵم ده کرێت. کۆمه ڵگاى نێو ده وڵه تى یا ئیقلیمى و عێراقى چه نده به و باس و خواسه ڕازین ئه وه دڵنیابه چ واڵتانى ئیقلیمى یا عێراقى )200( ساڵى دیکه ش ئه و بڕیاره بده یت هه ر ناڕازى ده بن، ج��ۆره ل��ه و بڕیارێکى ک��اری��گ��ه رى ل��ه ب��اره ى کوردستان ت��رى پارچه کانى دۆخ��ى له سه ر ئومێد خۆشناو ده ڵێت: بێشک هه ر پارچه یه یه ک راسته هه یه ، خ��ۆى تایبه تمه ندى و له یه کتر کاریگه ریه کانى ب��ه اڵم گه لین، دابڕانى هه ر چوار پارچه ش هێنده سانا نیه که مێژوو نه هامه تیانه ى له و یه کێکیش و به سه رمان هاتوه ئه و دابڕان و پارچه پارچه کردنه ى خاکمان بووه ، واته له گه ڵ هه بوونى تایبه تمه ندى هه ر پارچه یه ک له پارچه کانى کوردستان، به اڵم یه ک گه لین و هه ر خۆشى له سه ر کاریگه رى هه مانه ناخۆشیه کى و به شه که یتر ده بێت. مه به ستمه بڵێم به هاتنه دى چ��وار ه��ه ر ب��ۆ ده سکه وتێکه خواسته ئ��ه و بۆ دیسان زه ریبه دانێکیشى هه ر وه پارچه ، هه ر گ��ۆڕاوه زه مه نه که ش به اڵم هه مووانه ، و داپڵۆسین نیه م��ه رج ئ��ه وا وا به باسێکى

چه وساندنه وه ى پارچه کانیتر زێده تر ببن. له ناوه نده باسه ئ��ه م وروژان��دن��ى به تایبه ت خۆشناو ئومێد پارته که یه وه ئیعالمیه کانى ده ڵێت: نه خێر قه ت ئه وه ماده یه کى ئیعالمى نیه ، به ڵکو ئه وه قه ناعه ت و مه بده ئه ، سه رۆک ب��ۆ ده زگاکانى ل��ه ه��ه ر دی��دارێ��ک ب��ارزان��ى واى پرسێکى جارێک هه موو ئیعالمى که وه اڵمى یه ک هه میشه کراوه ته به ڕوو روو سابتى هه بوه ، زۆر به راشکاوانه فه رموویه تى کوردستانه خه ڵکى ره واى مافێکى ئ��ه وه به اڵم که ى و چۆن؟ ئه وه زه مه نێکى له بارى ده وێت. له کۆنگره ى)13(ى پارتیش به به ر چاوى هه موو ئه و میوانانه ى حزوریان هه بوو ئ��ه وه ى راش��ک��اوى به س���ه رۆک جارێکیتر ل��ه وه ى که ئه مه جگه پات ک��رده وه ، چه ند ئه گه ر ئه وانه ى له وێش نه بوون، به اڵم به وردى ب��ه ته ئکید چ��اودێ��ری��ان ده ک���رد، وات��ه ئ��ه وه جدیه تێکى مه بده ئیه و به اڵم که ی؟ هه ڵبه ت بوونى له بار و ب��ۆى خۆشکردن زه مینه به

ته واوى بارودۆخه که .

د.‌دانا‌سۆفى:‌له‌‌ئێستادا‌ناسنامه‌ى‌خێڵه‌کى‌و‌حزبى‌و‌ناوچه‌یى‌له‌‌ناسنامه‌ى‌کوردستانى‌به‌هێزتره‌

تایبه ت به م پرسه )د.دانا سۆفى( به م شێوه یه بۆمان دوا: پرسى ده وڵه تى کوردى تا ئێستا چاالکوانان راگه یاندنه کان، بابه تى ته نیا نه بۆته پرسه ئه م رۆشنبیرییه . ئیلیتێکى و پرسى سیاسییه کان و حزبه کان له پراکتیکدا. له سیاسه تمه دارێک یان حزبێک ده ک��رێ گه مه یه کى یان بانگه شه یه ک چوارچێوه ى له باس حه ماسه وه به دیاریکراودا سیاسى ده وڵه تى کوردى بکا، به اڵم له واقیع دا پرسى نه بۆته پڕۆژه یه کى سیاسى ده وڵه تى کوردى هه روه ها هه رێم، کوردییه کانى حیزبه الى له و کام هیچ پڕۆگرامى و ئایدۆلۆژیا له کوردى سه ربه خۆى ده وڵه تى باسى حیزبانه خۆیان حیزبانه ئه م ئ��ه وه ى له گه ڵ نیه ، تیا پارتى ده کرێ ناساندوه . ناسیۆنالیستى به دیموکراتى کوردستان، هه ر حیزبێکى دیکه ،

گه مه یه کى له هه رێم ده س��ه اڵت��داران��ى ی��ان سیاسیدا پرسى ده وڵه تى کوردى وه ک فشار به کاربهێنن بۆ نمونه له په یوه ندیمان له گه ڵ به غدا، یان بۆ وروژاندنى هه ستى هاواڵتیان به مه به ستى سه رگه رمکردنیان یان شاردنه وه ى ئه و دیکه ى الیه نێکى ناوخۆیی. قه یرانێکى گوتاره ، بریتیه له و خواسته ى پارتى که ده یه وێ خۆى وه ک حیزبێکى نه ته وه یى بناسێنێ. له ده ڵێت: سۆفى د.دان��ا لێدوانه که یدا درێ��ژه ى ئ���ه وه ى ک��ه ت��ا ئێستا گ��وێ��م��ان ل��ێ��ده ب��ێ له ئه وه یه هه رێم ده سه اڵتدارانى و سیاسه تمه دار که بارودۆخه که گونجاو نیه بۆ راگه یاندنى حه قیقه تێکى قسه یه ئه م ک��وردی، ده وڵه تى تێدایه ، به اڵم هۆکارى سه ره کى له بارنه بوونى زه م��ی��ن��ه ى ده وڵ���ه ت���ى ک����وردى ده گ��ه ڕێ��ت��ه وه و سیاسه تمه دار ه��ه ڵ��ه ى و خ��ه م��س��اردى ب��ۆ ده سه اڵتدارانى کورد، ئه مه سه ربارى فاکته ره و حوکمڕانى شێوازى جیۆپۆلیتیکییه کان. سیاسه تى په روه رده یى له هه رێم له برى ئه وه ى کۆمه ڵگاى یه کڕه نگکردنى ئاڕاسته ى به کوردستانى بووبێ، که مه رجێکى سه ره کیه ب��ه ره و ده وڵ���ه ت، و ن��ه ت��ه وه دروستکردنى بۆ پارچه پارچه یى بردووه . ئه وه تا ده بینین زمانى ستانداردمان نیه هه تا له داموده زگاکانیش، ناسنامه ى یه کگرتووه ، به ناو حکومه تمان ناسنامه ى له ناوچه یى و حزبى و خێڵه کى ئه مه ده توانین ئیدى به هێزتره ، کوردستانى ناسیۆنالیزمى شکستى ناوبنێین رێ��ک کوردی. بۆیه له و سۆنگه یه وه ده توانین بڵێین ئێمه خۆمان ئاماده نه کردووه بۆ راگه یاندنى رووداوێکى ده کرێ به اڵم ده وڵه تى کوردی، هاوسه نگى له گۆڕانکاریه ک یان سیاسى ک��وردى ده وڵ��ه ت��ى پرسى ناوچه که ل��ه هێز ده س��ه اڵت��داران��ى پ��ڕۆژه ی��ه ک الى به بکات ئه م کاریگه ریه کانى له باره ى دوات��ر هه رێم. کوردستان ت��رى پارچه کانى ل��ه س��ه ر پرسه ناتوانین هیچ ئێمه ده ڵێت: )د.دانا سۆفى( پارچه کانى چونکه بکه ین گشتگیرییه ک ت���رى ک��وردس��ت��ان ه��ه ل��وم��ه رج��ى ج��ی��اوازی��ان ه���ه ی���ه ، ده ک�����رێ ه��ه س��ت��ى ن���ه ت���ه وه ی���ى الى که مێ پرسه که و بجوڵێنێ که س هه ندێ ده ک��رێ کاتیشدا ل��ه ه��ه م��ان ببوژێنێته وه ، ئه منیه کانى هێزه ک��اردان��ه وه ی��ه ک وه ک زیاتر کۆتوبه ندى ئێران یان سوریا تورکیا، ئه وه ى بۆ ک��ورده ک��ان هاواڵتیه سه ر بخه نه رێ��گ��رى ل���ه و ب���وژان���ه وه ی���ه ب��ک��ه ن، ده ک���رێ نه بێ.کاریگه ریى کاریگه رییه کیشى هیچ وروژاندنى پرسى ده وڵه تى کوردى په یوه سته به سێ هۆکاره وه ، وروژاندنه که تا چه ند جدییه ، و به رپرسان ن��ا، ی��ان له باره هه لومه رجه که بۆ لێکدانه وه چۆن واڵتانه ئه و هاواڵتیانى ئه و ئێستا تا ده ک���ه ن. م�ن وروژان��دن��ه ئ��ه م جدییه ته به دى ناکه م، زه مینه سازیش نه کراوه ، به شێوه ى جیاواز پرسه که ش وروژاندنى ئیدى وه رده گیرێت، هه ڕه شه ، بانگه شه یان ریکالم. تا ک��وردى ده وڵه تى پرسى کاتدا هه مان له ئێستا له راگه یاندنه کاندا رووده دا، پڕۆژه یکى سیاسى نیه حیزبه کان و به رپرسان ئیشى له سه ر بکه ن. واته ده وڵه تى کوردى تا ئێستا پرسه ، به اڵم هه رێم. ده سه اڵتدارانى نیه الى پڕۆژه له به ر ئه وه ى پرسى ده وڵه تى کوردى جۆرێک سه رنج و ل��ه س��ه ره ج��ه م��اوه ری��ى خواستى ل��ه راکێشیشه ، ئه وا مامه ڵه ى حیزبه کان له گه ڵ

ئه م پرسه جۆرێک له په پولیزمى تیایه . ئه وه ى په یوه ندى به پارتییه وه هه یه ، راسته ئه و حیزبه ده ی��ه وێ خۆیدا راگه یاندنى و ئه ده بیات له بناسێنێ، نیشتیمانى حیزبێکى وه ک خۆى ن��ه ب��ووه که ب��ه اڵم م��ن ت��ا ئێستا گوێم ل��ێ پارتى وه ک حیزب داواى ده وڵه تى سه به خۆى کوردى بکا، له حیزبه کانى تریش گوێم لێ نه بووه ، واته پڕۆژه ى ده وڵه ت الى حیزبه کان نیه تا ئێستا. سه باره ت به سه رۆکى هه رێم، به کاربهێنرێ پێگه یه ئه م ده توانرێ پێموایه بۆ کارکردن له سه ر پرسى ده وڵه تى کوردی، ب��ۆی��ه پ��ێ��وی��س��ت��ه س���ه رۆک���ى ه��ه رێ��م پرسى بۆ پ��ڕۆژه ی��ه ک به بکات ک��وردى ده وڵه تى سه رۆکایه تى هه رێم و په رله مان و حکومه ت و داموده زگاکانى تر، بۆ ئه وه ى بتوانین هیچ ده وڵه تێکى بۆ ناوخۆیى زه مینه یه کى نه بێ

کوردستانى دروست بکه ین.

ئارام‌ئه‌حمه‌د:‌پارتى‌و‌سه‌رۆکه‌که‌ى‌ئه‌هلى‌تێکۆشان‌بۆ‌

سه‌ربه‌خۆیى‌نه‌بون‌و‌نینن��وس��ه ر )ئ����ارام ئ��ه ح��م��ه د( ب��ه رپ��رس��ى ژورى ئۆپۆزسیۆن له پاڵتاک له باره ى هه مان پرسه وه راب���ردوو، س��ه ده ى )1990(ى ساڵى ده ڵ��ێ��ت: ساڵى هاتنى ئه مریکا و هاوپه یمانه کانى بوو داڕشتنه وه له نوێ ساڵى سه ر ناوچه که ، بۆ و وێناکردنه وه ى رۆژهه اڵتى ناوه ڕاست بوو، هۆى نه بوه ده ستپێک بینیمان وه ک وه لێ

روخاندنى ده وڵه تى به عس.ئ��ه و ده م����ه ى ب��زوت��ن��ه وه ى شیعه ل��ه خ��وارو به له ئه مریکا ترسى راپ��ه ڕی��ن، ن��اوه ڕاس��ت لوتکه بون و ده رکه وتنى ئیسالمى سیاسى و ته شه نه کردنى بۆ قواڵییه کانى رۆژهه اڵتى داڕێژه رانى مێشکى ناو چوه ناوه ڕاست، له ئێمه ش ب��وو ئ��ه وه ئه مریکا، سیاسه تى ب��ه ش��ێ��ک��ى خاکى راپ���ه ڕی���ن و ک��وردس��ت��ان کوردستانمان له به عسییه کان پاک کرده وه ، وه لێ به داخ��ه وه ئ��ه وه ى به رهه م هێناوه که ئێستا له کوردستانى باشوردا هه یه و بۆ من جیاوازییان له گه ڵ به عسییه کان نییه ، ته نها

ئه وه نه بێت به کوردى دێنه گۆ.که ئه وه ى بڵێم، مێژوو بۆ خۆیه تى جێگاى ئه بڕسکێنن پارتى و یه کێتى ئێستا سه رانى و خۆیانى پێوه باده ده ن و پێیان وایه ئه وه ى له کوردستان هه یه و به ده ست هاتووه به رهه می )خه بات( یان باشتره بڵێم به رهه مى پاڵدانه وه ى بنه ماڵه ى بارزانییه له سێبه ره کانى تاران و که ره جدا و به رهه مى ئاوابونى خۆرى یه کێتى و قوچاندنیانه بۆ ئێران له دواى ئه نفاله کان، ئه وا له باشترین حاڵدا جێگاى گاڵته جاڕى

و پێکه نینه .هه تا باسه که ته نها یه کێتى و پارتى نییه ، هه مومان ده زانین ئه گه ر ئاڵوگۆڕى ناوچه یى نه بێت، بۆ نمونه سه رتاپاى پارته کوردیه کانى بکه ن، تێکۆشان ساڵ س��ه دان رۆژه���ه اڵت، الر ت��اران ئاخوندێکى سه رى موى ناتوانن کوردستانیش کرێکارانى پارتى بکه نه وه ، ناتوانێت دی��س��ان به هێزه ، پارتێکى چ��ه ن��ده ئه نکاره بڕوخێنێت، لێره وه یه ئه وه ى ئێستا هه یه بیابانه ( )گه رده لولى به رهه مى خۆ به خۆ به رهه مى په الماردانى کوێت له الیه ن عێراق بۆ هاوپه یمانه کانیه تى و ئه مریکا هاتنى و ناوچه ییه بوو سه رانى ناوچه که ، ئه م روداوه

ئه م دوو پارته ى کرده فاشیزمێکى بنه ماڵه یى و فیرعه ونێکى خێڵه کیانه .

په یکه رى کاته ى ئ��ه و من خوێندنه وه ى به دی��ک��ت��ات��ۆر داڕم����ا ئ��ه گ��ه ر گ��ه ل��ى ک��ورد رابه رێکى پێداگرى هه بوایه بۆ به ده ستهێنانى م��اف��ه ک��ان��ى گ��ه ل��ى ک���ورد و ده رک��ێ��ش��ان��ى کورد له ژێر بارى سته مى نه ته وه یی، ده بوو بانگه وازى دامه زراندنى ده وڵه تى سه ربه خۆییان

بکردایه .ئارام ئه حمه د تایبه ت به بارودۆخى ناوچه که و ده وروب����ه ر ده ڵ��ێ��ت: ب���ارودۆخ���ى هه رێمى کوردستان و عێراق و ناوچه که ش، ئێستا له ده کات بانگه وازمان زیاتر کاتێک هه موو باشتر کاتێک هه موو له پرسه ، ئ��ه م بۆ ده رگاکان ئاوااڵیه بۆ دامه زراندنى ده وڵه تى سه ربه خۆ، ئه و ترسه ى که به درێژایى مێژوو سه رانى بازرگانى کورد، له باشور خه ڵکیان پێترساندوه و خه ڵه تاندوه ، گوایه )سه رده مه که قبوڵ داگیرکه ر ده وڵه تى چوار نییه ، باش ناکه ن، ئه مریکا و ئه وروپا رازى نابن، خه ونى شاعیرانه یه و کۆمه ڵێ قسه و قسه ڵۆکى تر(، ته نها ده رکه وته ى ئه قڵی خامى سه رانى به کوردستانن وابه سته کانى پارته سیاسى ته نها ئه وان کوردستانه وه ، داگیرکه رانى ده یانه وێت شه ریکه به شى به غدا بن و رێک به پێیگه یشتوه ده ستیان ئێستا که ئ��ه وه ى تێکۆشاون ئه مه بۆ ته نها مێژوو درێژایى و منداڵى خه ڵکیان به کوشت داوه . پرسیار )سه ربه خۆیی( شیعاری ئه گه ر ئ��ه وه ی��ه ، بخرایه ته جێگاى شیعاری )ئۆتۆنۆمی( و تاکى بکرانایه پ��ه روه رده هزره به م نه وه کان ک���ورد ب���ۆ س��ه رب��ه خ��ۆی��ى گ��ی��ان و ژی��ان��ى ئه گه ر لێده کردین؟ چییان دان��ای��ه ، خ��ۆى که ب��ک��ردای��ه ،ل��ه وه ى سه ربه خۆییمان داواى له بکه ن؟ پێمان ده م��ا چى کردین، پێیان وه اڵمى دوا پرسیارماندا ئارام ئه حمه د ده ڵێت: بۆ تێکۆشان ئه هلى و سه رۆکه که ى پارتى سه ربه خۆیى نه بون و نین، ئه وه ى که ئێستا مزایده یه کى ته نها سه رزمانان، ده یهێنێته جه ماوه ره ، ئه قڵى ختوکه دانى سیاسییه ، خۆ و بێناوه ڕۆک گیڤکردنه وه یه کى خۆ بۆچونى ب��ه خ��ه ڵ��ک��ه ، زمانحاڵکردنى ب��ه سه لماندنى بۆ به غدایه ، ترساندنى خۆیان )پ��ارت��ى و ئ���ه وان مافه کانى خ��ۆی��ان، ک��ه )مافه کانى ناوه ناویان بارزانی( بنه ماڵه ى خ���ه ڵ���ک(، ک��ات��ى خ��ۆی��ش��ى ت��اڵ��ه ب��ان��ى و دروستکرد، گروپێکیان نیشتیمانى یه کێتى سرود کرد، ریز نوسه رانیان و هونه رمه ندان و شانامه یان بۆ وت و بۆ نوسى و ناویان نا )ریفراندۆم(، نزیک له زۆربه ى هه ره زۆرى کۆمه ڵگاى کوردى ئیمزایان کرد و ده نگیان دا، تاڵه بانى ده نگه کانى برده به غدا و وتی، ئه وه تا خه ڵکى کوردستان داواى سه ربه خۆیى به سه رۆک کۆمار، پێکرد ده ک��ه ن، خۆى ئه مانه کرۆکى ئه مه مێژوو درێ��ژای��ى به بێت دام��او ئه وه نده هه یه که واته کێ بوه ، بکه وێت، پارتى درۆینه ى شیعارى دواى به که که سانێک مه گه ر سه ربه خۆیی؟ بۆ مێژووى پارتى و یه کێتى و سه رانیان نه زانن، ناوى نه وێرێت تورکیا له سه رۆکێک ده نا کوردستان به رێت، نه وێرێ ئااڵى کوردستان پێى تورکیا ل��ه داب��ن��ێ��ت، خ��ۆی��ه وه له پشت لێوه چرکه ى و عه شیره ت س��ه رۆک��ى بڵێن

ج��ه درم��ه که پانزه ب��ۆ کوشتنى ن��ه ی��ه ت، له شه ڕدا کوژراون بگاته حاڵى جاو، وه لێ چل منداڵى کورد، قه تڵوعام بکرێت بۆى به میدیاکانیاندا له سه رۆکێ بخه نێته وه ، به و کوردستان( )سه رۆکى بڵێن ک��وردى هه رێم، سه رۆکى بڵێن داگیرکه ران زمانى سه رۆکێ شه ریکى به غدا و تاران و ئه نکاره ب��ێ��ت، س��ه رۆک��ێ��ک ل��ه س��ێ ب��ه ش��ى باشور بیست سه رۆکێک نه خوێندرێته وه ، نامه ى ن��ه دات بۆ به ستانداردکردنى ساڵ ه��ه وڵ بکات واڵت سه رۆکێک ک��وردی، زمانى به گۆڕستان بۆ نوسه ران، سه رۆکێک له کوشتنى له بێت مه سئول ناوخۆدا ش��ه ڕى ده ی��ان ه��ه زار ک��ورد، سه رۆکێک س��ه روه ت و س��ام��ان��ى واڵت��ێ��ک ب��ب��ات ب��ۆ خ���ۆى و بنه ماڵه که ی، چۆن ده توانێت ببێته پیاوێک

وه اڵم بداته وه به سه ربه خۆى کورد؟راس��ت��ی��ه ک��ى ت��ری��ش ه��ه ی��ه پ��ێ��وی��س��ت��ه ه��ه ر الی��ه ن��ێ��ک ب��ی��زان��ن، ئ��ه گ��ه ر ه���ه ر ئێستا کردارییه وه ، وارى بێته سه ربه خۆ ده وڵه تى بیناسێت، ره سمى به یه کگرتوه کان نه ته وه نه بن س��ه رۆک��ى ب��ارزان��ى بنه ماڵه ى ئه گه ر نایانه وێت، ئه وه ى ئه مڕۆ له جیهانى عه ره بیدا روده دات و دیکتاتۆره کان و ده سه اڵتى ره هاى سه ر به رهه مى ده ک��ه ون، به الدا بنه ماڵه کان له نوێ داڕشتنه وه ى رۆژهه اڵتى ناوه ڕاسته ، نه ته وه هاوپه یمانه کانی، و ئه مریکا ئیتر تاک بنه ماڵه له پشتیوانى یه کگرتوه کان، ڕه و و دیکتاتۆره کان ناکه ن، له م نێوه ند و له نوێ داڕشتنه وه ى له م سه ر ئاڵوگۆڕانه دا، کورد پێویسته ن��اوه ڕاس��ت��ه دا، رۆژه��ه اڵت��ى ده وڵه تى وات��ه خۆی مافه کانى به ده ستى مێژوو، خواستى ئه مه ب��گ��ات، سه ربه خۆ خواستى ئه م سه رده مه ، خواستى داڕشتنه وه ى ناوچه یه یه ، دنیا ته جروبه یان هه یه سه د ئه و ساڵه ئه و ناوچه یه ئارامى به خۆییه وه نه دیوه ، به و نه کردن چاره سه ر ده لیله که ى ئه ویش لێره وه کورده ، کێشه ى مانه وه ى هه ڵواسراوى سه رله نوێ ل��ه م ب���اوه ڕه ى ئ��ه و گه یشتونه ته مافه کانى به کورد ده بێت داڕشتنه وه یه دا، خۆى بگات و جۆرێک له ئارامى باڵ به ئه گه ر پێموایه بکێشێت، ناوچه که دا سه ر گ��ه ل��ى ک���ورد خ��ۆی��ان ب���ه ره و پ��ی��رى بچن و ده وڵه تى دامه زراندنى ئه وا بکه ن، بۆ کارى

سه ربه خۆ بۆته حه تمییه تێکى مێژویی.و پارچه چ��وار بیرى ئه و ده مێکه من زۆر کوردستانى دام��ه زران��دن��ى و یه کگرتنه وه ئاسان زۆر وات���ه داوه ، ده س���ت ل��ه گ���ه وره م ده ک���رێ���ت ک����ورد ل��ه ب���اش���ورى ک��وردس��ت��ان ده وڵه تێکى سه ربه خۆی خۆى هه بێت، ئه مه به قازانجى کوردانى پارچه کانى تره و ئه وانیش ده توانن هه نگاوى بۆ بنێنن، سایکۆلۆژیه تى زۆر گه وره کوردستانى پارته کانى سه رانى کوردستانى سبه ینێ ئه گه ر خۆ خه ته ره ، به ڕه سمى دن��ی��اش و یه کبگرێته وه گ���ه وره بیناسێت، ده بێت ده یان ساڵ شاهیدى شه ڕى له مه بیر نییه م���ه رج ل��ێ��ره وه ب��ی��ن، ن��اوخ��ۆ بکرێته وه و ئه وله ویه ت بێت، رونتر بڵێ�م، چۆن نه ته وه ى عه ره ب ده یان ده وڵه تیان له نیشتیمانى له ده کرێت کوردیش ک��ردوه ، ئاوا عه ره بیدا نیشتیمانى کورداندا، سێ ده وڵه ت یان چوار بۆ ئابوریش زه مینه ى بکات، ئ��اوا ده وڵ��ه ت

هه مویان بونێکى باشى هه یه .

n به‌دروستکردنی‌به‌نداوه‌که‌‌شوێنه‌واری‌مێژوویی)حه‌سکیف(‌ده‌که‌وێته‌‌ژێر‌ئاوه‌وه‌

به درێژایى ده یان و سه دان ساڵى رابردوو، کورد به ئومێدى سه ربه خۆیى و یه ک پارچه یى خاکه که ى درێژه ى به خه بات و به رخودان داوه و له و پێناوه دا ده یان هه زار شه هید و قوربانى به خشیوه ، ژیانى سیاسى و ئیدارى ئێستاى کورد شتێک نییه جگه له نیشتمانێکى دابه شکراو، که تا ئێستا سێ پارچه ى سه ره کى له ژێر رکێفى )تورکیا و سوریا و ئێران(دایه ، هه رێمه که ى باشوریش تا ئه م ساته وه خته ناوچه داگیرکراوه کانى )کێشه له سه ره کان( هه ر هه مان دۆخى پاش راپه ڕینه که ى به هارى )1991(یان هه یه و ته نها سانتیمه ترێکى نه گه ڕاوه ته وه بۆ باوه شى نیشتمان، ئه گه رچى ئه م پرسه له ده ستورى هه میشه یى عێراقدا چه سپیوه ، به اڵم سه قفى زه مه نى کارکردن بۆ گه ڕانه وه ى )4( چوار ساڵ به سه ر واده ى یاساییه که یدا تێپه ڕیوه و رماوه ، ئه وه ى جێگه ى پرسیاره ناو به ناو پرسى راگه یاندنى ده وڵه تى سه ربه خۆ له الیه ن کادر و راگه یاندن کاره کانى )پ.د.ک(ه وه ده درێت به گوێى هاواڵتیاندا، له سه روه ختى روداوه کانى )17ى شوببات(ى ساڵى رابردوودا ئه م پرسه به چڕى باسى لێوه کرا و له غیابى سه رۆکى هه رێم له کاتى روداوه کاندا، له زۆربه ى ناوه ده ئیعالمیه کانى پارتییه وه باس له وه ده کرا که سه رۆک بارزانى له ده ره وه ى واڵته و سه رگه رمى کۆکردنه وه ى ره زامه ندی نێوده وڵه تییه ، زۆر جار ده یان وت »ئه م جه ژنى نه ورۆزه سه رۆک رایده گه یه نێت«، له ئێستاشدا به تایبه ت پاش رووداوه کانى ناوچه ى بادینان، هه مان پرس که وته وه ناو میدیاکان و به هه مان شێوه باس له راگه یاندنى ئه و پرسه ده کرێت له جه ژنى نه ورۆزى ئه مساڵدا، ئه وه ى تایبه ته به )ى.ن.ک(یشه وه ، تا ئه م ساته وه خته ئه وه یه که )ده وڵه تى کوردى خه ونى شاعیرانه یه ( ، له م بابه ته رۆژنامه وانییه دا ته نها چوار پرسیار ئاراسته ى رۆشنبیران و چاودێرانى سیاسى کراوه که بریتیین له )1/ وروژاندنى بابه تى راگه یاندنى ده وڵه تى سه ربه خۆى کوردى له الیه ن پارتییه وه له م کاته دا، چ ئاماژه یه کى له پشته ؟ 2/ بارودۆخى هه رێمى کوردستان، عێراقى و ئیقلیمى و نێو ده وڵه تى تا چه ند له باره بۆ راگه یاندنێکى له و جۆره ؟ 3/ پرسێکى له و جۆره و وروژاندنى له به رژه وه ندى پارچه کانى ترى کوردستانه ؟ یان زیانى زیاتره ؟ 4/ ئه مه ماده یه کى ئیعالمییه ؟ یان جددیه تێکى پارتى و سه رۆکى هه رێمى پێوه دیاره ؟( رونتر بڵێین ئه و به ڕێزانه ى له م به شه دا به شدارن له گه ڵمان، وه اڵمى ئه و چوار پرسیاره یان داوه ته وه .

کاوه‌‌محه‌مه‌د:‌هه‌ڵکێشانى‌شمشێرى‌ده‌وڵه‌تى‌سه‌ربه‌خۆ،‌

هى‌ئه‌و‌بازوه‌‌الوازه‌ى‌ئێمه‌‌نییه‌

ئومێد‌خۆشناو:‌ئه‌وانه‌ى‌دژى‌ئه‌و‌خواسته‌ى‌خه‌ڵکى‌کوردستانن‌زۆرتر‌حیساب‌له‌سه‌ر‌)پ‌.د.ک(‌

ده‌که‌ن

د.‌دانا‌سۆفى:‌هۆکارى‌له‌بارنه‌بوونى‌زه‌مینه‌ى‌

ده‌وڵه‌تى‌کوردى‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌بۆ‌خه‌مساردى‌ده‌سه‌اڵتدارانى‌کورد

ئارام‌ئه‌حمه‌د:‌سه‌رۆکێک‌واڵت‌بکات‌به‌‌گۆڕستان‌‌بۆ‌نوسه‌ران،‌چۆن‌ده‌توانێت‌وه‌اڵمده‌ره‌وه‌ى‌

پرسى‌سه‌ربه‌خۆیى‌بێت؟

ئاماده‌کردنیعه‌لى‌فه‌تاح‌مه‌جید

ساڵی دووه م ژماره 89

دووشه ممه 2012/1/23 - 2711/11/3

13

به‌دواداچوون

له رێکه وتی )2012/1/3( دانیشتوانی گونده کانی

شارۆچکه ى سیده کان که به هۆی توپبارانه وه ئاواره ببون و هه روه ها شه هید

و برینداریشیان هه بوو له به رده م قایمقامیه تی )قه زای سۆران( کۆبونه وه و داوای

قه ره بوکردنه وه یان له حکومه تی هه رێمی کوردستان کرد، بۆ

زیاتر تێگه ییشتن له م باره یه وه )چه تر( له گه ڵ هه ندێک له م زیان لێکه وتوانه گفتوگۆمان کرد و دواتر په یوه ندیمان به

قایمقامی قه زای سۆرانه وه کرد ..

که سانه له و یه کێکه لێتانی ئیبراهیم که زه ره رمه ند بووه ، بۆمان دوا و وتی: که سیده کانین ده ڤ��ه ری خه ڵکی ئێمه و ماڵ ئێران تۆببارانه کانی هۆی به

ئ��اواره و هێشتوه به جێ خۆمان حاڵی له داوابکه ین هاتوین ئێستاش و بوینه قایمقامی سۆران که به هانامانه وه بێن و ئاوڕێک له و خه ڵکه هه ژاره بده نه وه ، چونکه به ڕاستی ئێمه نزیکه ی هه شت نۆ گوندین که ئاواره بوین. ئه وانه ى که نه که وتوه هه مویان زیانیان لێ و زه ره ر به اڵم دراوه ، پێ پێداویستیان و پ��اره بونه زه ره رمه ند به ڕاستی که ئه وانه ى هیچیان نه دراوه تێ ئێمه )143( ماڵین که قه ره بوو نه کراینه وه و بڕواتان هه بێت قه ره بوو کراونه ته وه که هه ندێک ماڵ هیچ ئاگایان له ده نگی تۆپ و ته یاره نه بووه بۆیه ئێمه داواکارین که هه رچی

زوه عیالجێکمان لێ بکه ن.حکومه تی هه رێم ناوێرێت داواى قه ره بوو با بکات، ئێران و تورکیا له کردنه وه

بفه رموێت خۆی قه ره بومان بکاته وه حه مه د هه ینی حه مه د خه ڵکی گوندی و ق��ه وم��اوه لێمان ئێمه وت��ی کۆلید، ئێستا هه تا ئێمه به نه داوه هیچیشیان که س نه یگوتیه ئێوه ساغن یان مردونه ، جارێک که نه بێت خێرخوازێک ته نها داینێ هه ر ماڵێک دوو سه د هه زاری

خوا خێری بنوسێ، به اڵم ئایا دوو سه د ه���ه زار چ ده ردم����ان ده رم���ان ده ک��ات؟ داوه بریندارمان داوه شه هیدمان ئێمه چ خوا قه بوڵ ده کات که هیچ که س داواک��اری��ن ئێمه نه پێچیته وه ، لێمان ک��ه راس��ت��ی و ع���ه دال���ه ت ب��ه رپ��اب��ێ��ت زوه ه��ه رچ��ی بکرێت ه��اوک��اری��م��ان و حکومه تی مادام بکرێته وه ، قه ره بومان کردنه وه قه ره بوو داواى ناوێرێت هه رێم له تورکیا و ئێران بکات، با بفه رموێت

خۆی قه ره بومان بکاته وه .چه ند رۆژ پێش ئێستا هاتن ئه و مااڵنه ى که خزم و که سیان بوون پاره یان پێ داو

و فه قیره که ش مایه وه عه یین شێخۆ دانیشتوی گوندی دێرێ، ئێمه هیچمان پێ نه دراوه ته نها جارێک دوو مالێ هه ر خێرخوازێکه وه له الیه ن س��ه د ه��ه زار ه��اوک��اری ک��را، ب��ه اڵم له و پێنه دراوه هیچمان الیه ن حکومه ته وه که واب��وو به ڵێن نه کراوین هاوکاریش هه ر خانه واده ى دوو ملیۆنى پێ بدرێت، هاتن ئێستا پ��ێ��ش رۆژ چ��ه ن��د ب���ه اڵم بوون و که سیان خزم مااڵنه ى که ئه و مایه وه فه قیره که ش و داو پێ پاره یان

و گوتیان ئێوه ناوتان نه گه ڕاوه ته وه ، چ هه تیوم دایکه من ده کات قه بوڵ خوا ئاواره ش بومه ، نیه و و هیچ مه عاشم ده سته ناو له هه تیویشم منداڵی چه ند ل��ه ح��ک��وم��ه ت ده ک��ه ی��ن با ب��ۆی��ه داوا

قه ره بومان بکاته وه .لیسته که س���ۆران: ق��ه زای قایمقامی هاتۆته وه له به غداد ناوه کانى مه رحه له ى

دووه می تێدانیه کرمانج س����ۆران، ق���ه زای قایمقامی ع��ی��زه ت ل���ه ب���اره ى ئ���ه و ک��ێ��ش��ه ی��ه وه بۆ مه رحه له مان دوو ئێمه دوا: )چ��ه ت��ر( یه که م مه رحه له ی ئاواره کان له هه بوو له )2011/7/25( بوو که یه که م جار خه ڵکێکى ک��را پ��ێ ده س��ت قه سفه که مه نتقه یی و مه حه لی ره وه ن��دی زۆری به خ��ۆی��ان جێگاکانی و ب��وو ئ����اواره له دووه م م���ه رح���ه ل���ه ى ه��ێ��ش��ت، ج���ێ که قه سفه ی ئ��ه و ب��وو )2011/9/5(لێتانێ که ل��ه گ��ون��دی ئ��ێ��ران ک��ردی ئافره تێک شه هید بوو، بۆیه مه رحه له ی و ل��ه )670( ب��وو بریتی ک��ه ی��ه ک��ه م دووه میش )134( ماڵ بوو، ئه وانه ى که له گونده کان هاتونه خوارێ و نه چونه وه

سه ر گونده کانی خۆیان خه ریکین وه کو ح��ک��وم��ه ت ک��ه م��پ��ێ��ک��ی��ان ب��ۆ دروس���ت کراون هاوکاری پێشتریش و بکه ین سه یر به اڵم رێکخراوه کانه وه ، الیه ن له له ه��ات��ۆت��ه وه لیسته که ک��ه ل��ه وه دای��ه دووه م��ی م��ه رح��ه ل��ه ى لیستی ب��ه غ��داد

که ئ��اواران��ه ن خه ڵکه ئ��ه و و تێدانیه مسته حه قن و مه غدوریشن له م بابه ته دا، لیژنه یه ئ��ه و له گه ڵ راسته وخۆ ئێمه ب��اس��م��ان ک����ردوه و له دان��ی��ش��ت��وی��ن و کاتێکی نێزیکدا هه موو هاوکاریه کیان

ده که ین.

نه خۆشیه کانى ل��ه بریتین رۆم��ات��ی��زم نه خۆشیه کانى له بریتیه وات��ا ئه جوڵێنن، ل��ه ش ک��ه سیستمه ى ئ��ه و نه خۆشیه کانى ل��ه ه��ه ن��دێ و جومگه کان نه خۆشى به ه��ه م��وو ن��ه خ��ۆش��ی��ه ئ���ه م م��اس��ول��ک��ه ک��ان، ئێسکو

نه خۆشى ئه ڵێن پێى هه روه ختێ ی��ه ک��ه وه رۆماتیزم ن��ه خ��ۆش��ی��ه ک ت��وش��ى ج��وم��گ��ه ی���ان م��اس��ول��ک��ه ی��ان ئه جوڵێنێت له ش که سیستمه ى ئه و یان بوو ئێسک گشتى به شێوه یه کى رۆماتیزمه ، نه خۆشى ئه ڵێن پێى بڕبڕه ى توشى ده بێت جومگه کان توشى نه خۆشیه ئه م پشت و بڕگه کانى مل و توشى بڕگه کانى ناوه ڕاستى پشت ده بێت، هه روه ها هه موو جومگه کانى تر مه رج نیه ته نیا نه خۆشیه که جومگه کان بیگرێت، ڕه نگه چاو دڵ جگه ر گورچیله ش بیگرێت به شى زۆرى ئۆرگانه کانى له ش ده یگرێت، نه خۆشیه کانى رۆماتیزمه نه خۆشیه ک له جۆرێکه دیاربێت هۆکاره کانى تا ته نیا به نیه نه خۆشیه ک که له ش هه ندێ ماده دژى خۆى دروست له شدا له ماده یه که دروستکردنه دژ ئه و وه ده ک��ات ده ماره کانى له گۆڕانکارى هۆى ده بێته باڵوده بێته وه

خوێن و ماسولکه کاندا و نه خۆشیه که په یداده بێت.

نیشانه کانى:و هه وکردنن هه ندێکیان رۆماتیزم نه خۆشیه کانى داڕوخان ده وترێت پێى هۆیه که ى هه ندێکیان ئیلتیهابه ئه مه یه کێکه له وجۆره ى که پێى ده وترێت صوفان )سوان( ته نها وات��ا هه یه ب��ه ده رون��ه وه په یوه ندیان هه ندێکیش واهیمه یه ئه و جۆره ى که له هه موویان زیاتر باوه یان باڵوه )صوفان(ه ، صوفان زیاتر له و که سانه دا به دیار ده که وێت که ته مه نیان له سه رو )35 بۆ 40( ساڵدایه ، بۆیه پێى سه رى که کارتیلیجه ى ئ��ه و چونکه داڕوخ���ان ئه ڵێن جومگه که ى داپۆشیوه ورده ورده نامێنێت ده خورێت یان ده رده که وێت ئێسقانه که نه ما ماده یه ئه و که ده ڕوات جومگه بریتیه له پێکهاته ى دوو ئێسک یان زیاتر ئه و عه سه بى ئه وه ى له به ر کارتیلیج به ینیاندایه له ماده یه تیانیه بۆیه چه ند بیجوڵێنیت هه ست به ئازار ناکه یت که ئه و ماده یه نه ما ئێسکه که له ژێره وه به دیار ده که وێت،

که واته که ئێسکه که له هه ردوو الوه ده رکه وت لێک ده خشێت و ئازار په یداده کات، چونکه ئێسک عه سه بى زۆرى تێدایه زۆر هه ستیاره وه ڕه نگه ورده ورده بگاته ئاستێک که ئه و ماده یه نه مێنێت و بگاته سه ر ئێسک ئه و کاته جومگه که ره ق ده بێت و ده ئاوسێت، ئه م جۆره ته نیا، به نابێت ئه ژنۆ توشى جومگه ى داڕوخانه هه ر به ڵکو له ملداو له خوارى پشتو په نجه گه وره دا ڕوده دات.

چاره سه ر:چ��اره س��ه رێ��ک به ته نیا نه خۆشیه ئ��ه م چ���اره س���ه رى ئه و که نیه ده رمانێک هیچ ئێستا تا چونکه نیه ، هه وڵ هه ندێک بکاته وه ، دروس��ت )%100( ماده یه ناهێڵێت نه ک که گوایه هه یه ده رم��ان هه ندێک یان ده ک��ات��ه وه دروستیشى به ڵکو داڕوخ��ێ��ت، م��اده ی��ه ئ��ه و هه ندێک ده رزى ئاماده کراو هه یه ئارامى به نه خۆشه که ده به خشێت، به اڵم هه میشه یى نیه ، له وانه یه نه خۆشه که

)5 بۆ 6( مانگ که ڵکى لێوه ربگرێت به ڕێژه یه کى زۆر ئه مه ئه ژنۆ ده گرێته وه ، چونکه ئه رکێکى زۆرى له سه ره

و هه موو له شى مرۆڤه که هه ڵده گرێت. شێوازى خۆپاراستن:

زۆر و کحول جگه ره ده رک��ه وت��ووه که بۆمان ئێستا کاریگه ره بۆ توشبوون به م نه خۆشیه ، هه روه ها قه ڵه وى یان به کارهێنانى زۆر و ئه رکى زۆر له سه ر جومگه که ، به اڵم وه رزش زۆرپێویسته بۆ خۆپاراستن له م نه خۆشیه ، چونکه جومگه که به هێز ده بێت وه هه روه ها که هه ستمان بۆ بکرێت پزیشک سه ردانى پێویسته کرد ئ��ازار به نه خۆشى توشى هۆیه وه به ره نگه چونکه دڵنیابوون، تریش بین، به اڵم بیرمان نه چێت خۆپاراستن له چاره سه ر

کردن باشتره .

زانیاری پزیشکینه خۆشیه کانى رۆماتیزم

له‌م‌گۆشه‌یه‌دا‌هه‌رجاره‌‌و‌زانیارییه‌کی‌پزیشکی‌له‌الیه‌ن‌پزیشکێکی‌پسپۆڕه‌وه‌ده‌خرێته‌ڕوو‌

ئا/ هه رێم قادر

n »له الیه ن حکومه ته وه هیچ هاوکاریمان نه کراوه « فۆتۆ/ چه تر

n »عه بدولموته لیب نه جمه دین، به ڕێوه به ری شارۆچکه ی پردێ « فۆتۆ/ چه تر

دکتۆر: ره ووف ره حیم میرزاپسپۆڕى نه خۆشیه کانى رۆماتیزم و جومگه

ئه وانه ى که زه ره ر و زیانیان لێ نه که وتوه هه مویان پاره و پێداویستیان پێ دراوه به اڵم ئه وانه ى که به ڕاستی زه ره رمه ند بوونه هیچیان نه دراوه تێ

سه‌الحه‌دین‌ساڵه‌یی

ئاماده‌کار

سه ره ڕای سه قامگیری ره وشی ئه منی شارۆچکه ی پردێ )ئالتون کۆپری(

بوونی بنکه ی پۆلیس و دوو ده زگای ئاسایش، به اڵم ماوه یه که دیارده ی

دزی کردن له مااڵن بۆته جێگای نیگه رانی و پرسیاری هاواڵتیانی

شارۆچکه که ، بۆیه هاواڵتیان داوا له ده زگا ئه منیه کان ده که ن به زووترین

کات سنورێک بۆ ئه و دیارده یه دابنێن، له و باره یه وه )رۆژنامه ی

چه تر( له به دواداچونێکدا گفتوگۆى له گه ڵ چه ند هاواڵتییه ک و به رپرسی ده زگا ئه منییه کانی شارۆچکه ی پردێ

ساز دا.ئه حمه د( )که نعان هاواڵتی له وباره یه وه دان��ی��ش��ت��وی گ���ه ڕه ک���ی رزگ������اری بۆ پۆلیسم پردێ ل��ه ده ره وه ی وتی: )چه تر( نه بوین ماڵه وه له له مه وپێش هه فته یه ک به شه و )7,500,000( دینارمان دزراوه ، شاره زا ئیشی که سی به کاره جۆره ئه م ده زانم، هاوکات هاواڵتی )سایغن جه لیل( که توشى هه مان گرفت بووه ، بۆ )چه تر( له کاتژمێر رێکه وتی )1/17( له وتی: )5 تا 8(ى ئێواره له ماڵه وه نه بوین )4( کامیرا و نیو ملیۆن دینارمان لێ دزراوه ، م��اڵ��ه وه ن��ه ت��وان��ی��ن چیتر ل��ێ��ه��ات��ووه وای ک��ارم��ان ک��ه س و س��ه ردان��ی جێبێڵین و هاواڵتی دوو له الیه کتر هه روه ها بکه ین، ئیحسان( ئیبراهیم و )ش���وان ب��ه ن��اوی به هه مان ماڵه وه یان و که لووپه لی چه ک

شێوه دزراوه . ب����ه ڕێ����وه ب����ه ری ش����ارۆچ����ک����ه ی پ����ردێ به تایبه ت نه جمه دین( )عه بدولموته لیب

)چ��ه ت��ر( و ل��ه س��ه ر ه��ه م��ان دی���ارده وت��ی: ماوه یه که پردێ له دی��ارده ی دزی دیاره جێگای حاڵه ته ئه و به ڕاستی ده بینرێت، خ��ۆش��م وه ک س��ه رۆک��ی ن��ی��گ��ه ران��ی��ی��ه ، ایژنه ى کۆبونه وه ی له ئه منی، لیژنه ی به زووترین ده ک��ه م ل��ه وه ته ئکید ئه منی بکرێت، ئه و مه سه له یه له سه ر کات کار

که ده ک��ه م ه���ه ردووال ئاسایشی له داوا پێویسته هه یه ، ئیستخباراتییان زانیاری ئ���ه و دی���ارده ی���ه ک��ه ش��ف ب��ک��ه ن، چونکه به خیانه ت م��ن حاڵه ته ئ��ه و ش��اردن��ه وه ی الیه نی ده ب��ێ ده زان���م، که مته رخه می و خه ڵکی بۆ نامۆیه دی���ارده ئ��ه و ئه منی

روون بکه نه وه ، ئه و که سانه کێن ماوه یه که بۆته که هه ڵده ستن نایاساییه ک��اره به م ده رباره ی پردێ، نیگه رانی خه ڵکی جێى لێکۆڵینه وه ی له الوه ک��ی ده ستێوه ردانی ده ستی که سێ وت��ی«ه��ه ر ت��اوان��ب��اران��دا یارمه تی بگه یه نێت بۆ ئه و که سه ی تاوانی ئه نجامداوه ، ئه و که سه ش به تاوانبار ده زانم

نابێ داکۆکی له که سی دز بکرێ، ده بێ پاڵپشتی الیه نی ئه منی بکرێ بۆ ئاشکرا له دز کردن داکۆکی دزانه ، ئه و کردنی له به خیانه ت ت��اوان، له کردنه داکۆکی خه ڵکی ده کرێت. ئه ژمار نه ته وه و یاسا هه بێ، مه ترسیان خۆیانه هه قی پ��ردێ

به اڵم ئێمه دڵنیایان ده که ین که سنورێک بۆ ئه و دیارده یه داده نێین.

عه قید بێستون محه مه د قادر: دزی کردنه که له ناوخۆیان و له ناو ماڵ و خێزانی خۆیانه ، به سوڵحی عه شایری به هێنانه وه ی شته کان رێکده که ون و

نایگه یه ننه قانونعه قید بێستون محه مه د قادر، به ڕێوه به ری ب��ن��ک��ه ی پ��ۆل��ی��س��ی پ����ردێ ت��ای��ب��ه ت به دی��ارده ک��ه وت��ى: س��ێ مانگه ل��ێ��ره م سێ دادوه ر ب��ڕی��اری ب��ه دزراوم ئۆتۆمبێلی دزمان کردۆته وه ، خاوه نه کانی ته سلیمی

گرتووه به که شفی ده الله و دانپێدانان لێره ب��اوه گوایه ل��ه ن��او خه ڵکی زی��ن��دان��ن، ل��ه له ناوخۆیان کردنه که دزی ک��راوه دزی و ل��ه ن��او م���اڵ و خ��ێ��زان��ی خ��ۆی��ان��ه ، به سوڵحی عه شایری به هێنانه وه ی شته کان خۆش قانون، نایگه یه ننه و رێکده که ون به ختانه خه ڵکی پردێ و دام وده زگاکان هاوکاری یه کترن هیچ حاڵه تێکی ئه منی المان نییه ، ئه مه المان زۆر گرنگه ، به اڵم یا)200( بزنێک له وێ لێره و دزییه کان ناچێته ئ��ه م��ه ده دزرێ دی��ن��ار ه����ه زار بکا دزی مناڵێک که دزییه وه ، قاڵبی خۆیان دوات��ر بێ خۆیان مناڵی ئه ویش ده رب���اره ی ل��ه هیچ ده ڵ��ێ��ن هیچمان دێ��ن ده ستێوه ردانی الیه نی الوه کی له به ردانی دزه کاندا عه قید بێستوون وتی »من هیچ ده ستێک ناتوانێ کارم لێبکات، بۆ ئیشه کات زۆرب��ه ی ره نگه خۆم یاساییه کانی ئه وه ی له به ر ناکۆکبین دادوه ر له گه ڵ له پشته وه ده چن بۆ ماڵی قازی داوا ده که ن و وازهێنان ده نوسن به پێچه وانه من زیندانیم نه داوه به رم قانونم کردووه پێشێلی هه یه ، بۆ ئه وه ی زیاتر بگه مه ئه نجام، گه یشتمه پێکردوون، ده الل��ه م که شفی و ده رئه نجام ئێستا زیندانه و بۆ دادگای جینایه ت ره وانه داوه ت��ه وه خاوه ن کراوه ، هه موو شته کانیان ماڵ و رێکه وتنی عه شایریشیان کردووه ، بنکه ی بۆ ئاسایش ه��اوک��اری ل��ه ب��اره ی وه ک ه��ه ردووال ئاسایشی وت��ی: پۆلیس به هه ر پێویستمان هاوکارمانن تیم یه ک ده که نه وه ، ئاگادارمان بێت زانیاریه ک هاوکارمانن، پ��ردێ خه ڵکی ب��واره ل��ه و له هه موو شارێک خراپ و خراپکاریش هه یه ، پردێش به ده ر نییه له و حاڵه ته ، به اڵم ئه وه ی الی ئێمه جێگای دڵخۆشییه الی

ئێمه خه له لی ئه منی نییه .

عه قید زرار محه مه د: خه ڵکی پردێ هاوکار و تێکه ڵ نییه له گه ڵ دام و

ده زگا ئه منیه کانی ئێره بنکه ی به رپرسی محه مه د زرار عه قید پردێ شارۆچکه ی ئاسایشی )14(ی ل��ه ب��اره ى دی���ارده ى دزی��ک��ردن��ه وه له پردێ وت��ی: ه��ۆک��اری ئ��ه و دزی���ه ی پ��ردێ بۆ ئه وه ده گه ڕێنمه وه خه ڵکی پردێ هاوکار ده زگ���ا و دام ل��ه گ��ه ڵ نییه ت��ێ��ک��ه ڵ و دێته غه ریب ماڵێکی ئێره ، ئه منیه کانی ش��ارۆچ��ک��ه ک��ه ، ئ��ه گ��ه ر ئێمه پ��رس��ی��ار و به دواداچونی بۆ نه که ین که س نییه بێت له و باره یه وه ئاگادارمان بکاته وه ، ده زگای هاوکارمان زانیاریه وه باره ی له ئاسایش نین، ئێمه له کاری خۆمان که مته رخه م ئه گه ر کوردستان هه رێمی نمونه ی نین، خه ڵکی هاوکاری ئاسایش نه بن ئه وانیش له گه ڵ هه ڵسن، به کاره کانیان ناتوانن بۆ ده ک��ه ی��ن یه کتر ه��اوک��اری پۆلیس نه هێشتنی هه ر دیارده یه کی خراپ، هه ر خه ڵکێکی ل��ه س��ه ر زان��ی��اری��م��ان کاتێک ته نسیق ئێمه ه��ه ب��ێ��ت ل��ێ��ک��راو گ��وم��ان فه رمانی ئ��ه وان ده که ین پۆلیس له گه ڵ دادوه ر وه رده گرن، ئێمه ئه و کات کاره که ماوه یه ل��ه و ده ده ی���ن، ئه نجام به هاوبه شی ئاگادار کراینه وه که کۆمه ڵێک چه ک هاتۆته ناوچه که له گه ڵ پۆلیس ته نسیقمان دادوه ر فه رمانی وه رگرتنی له دوای کرد کابرامان ده ستگیر کرد، دوای لێکۆڵینه وه کابرا دانی نه نا به هیچ شتێک و ئازاد ده ک��ه م پ���ردێ خه ڵکی ل��ه داوا ک���را، ه��اوک��ارم��ان ب��ن، ئ��ه و ک��ه س��ان��ه ی دزی ده که ن به دڵنیایی ده ستگیر ده کرێن.

له شارۆچکه ی پردێ دیارده ی دزی بۆته مایه ی نیگه رانی و جێگای پرسیاری هاواڵتیان

ئاماده‌کارحه‌مید‌مسته‌فا

به ڕێوه به ری شارۆچکه ی پردێ: خه ڵکی پردێ هه قی خۆیانه مه ترسیان هه بێ، به اڵم ئێمه

دڵنیایان ده که ین که سنورێک بۆ ئه و دیارده یه داده نێین

به رێوه به ری بنکه ی پۆلیسی پردێ: لێره و له وێ بزنێک یا )200( هه زار دینار ده دزرێ ئه مه ناچێته قاڵبی دزییه وه

››

››

دووشه‌ممه‌ 2010/11/8 ساڵی دووه م ژماره 89

دووشه ممه 2012/1/23 - 2711/11/3

14

کراوه‌

پارله مانتارێکی فراکسیۆنی گۆڕان ئاماژه بۆ ئه وه ده کات که ئه وان دژی هه ر سته مێک ده وه ستنه وه و هاواڵتیه کیش

ده ڵێت: زۆرینه ى په رله مانتاران ئه وه نده له گه ڵ

خه ڵکن که ده نگ ده هێنن.

خه ڵک، نوێنه ری وات��ه په رله مانتار پێویسته پته ویش په یوه ندیه کی بوونی کێشه کانی و داخ��وازی گه یاندنی بۆ خ��ه ڵ��ک ده رب�����اره ی ئ���ه و پ��ه ی��وه ن��دی��ه ش په رله مانتاران و هاواڵتیان رای جیاوازیان

هه یه له و باره یه وه .ه��ێ��م��ن ل���ه ت���ی���ف، ه����اواڵت����ی، ڕۆڵ���ى ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن��ى ب���ه رز ه��ه ڵ��س��ه ن��گ��ان��د و وت����ى: ئ���ه و ک����ارو چ��االک��ی��ان��ه ى که له ماوه ى دووساڵى رابردوودا ئۆپۆزسیۆن

کردوویه تى جێگه ى باسه به ڕاستى هه ر ئۆپۆزسیۆن بوو که توانى دژى گه نده ڵى

بوه ستێته وه .دانیار محه مه د، هاواڵتیه کی تره و باسى ئه رک و کارى ئه ندام په رله مانانی کرد ئه وه نده په رله مانتاران زۆرینه ى وتى: و ده هێنن، ده ن��گ ک��ه خه ڵکن ل��ه گ��ه ڵ یه کسه ر دواى هه ڵبژاردن خه ڵکیان له بیر ده چێته وه ، بۆیه من به مه نائومێد ده بم و له زیاتر په رله مانه کان ئه ندام هیوادارم

خه مى خه ڵکدابن.ئێمه به شێکین له خه ڵکى و ڕاسته خۆیش

نوێنه رى خه ڵکى کوردستان ده که ین ئه ندامێکی په رله مانێکى کوردستانیش ئێمه وت���ی: گ���ۆڕان فراکسیۆنى ل��ه ڕاسته خۆیش و خه ڵکى له به شێکین ده که ین، کوردستان خه ڵکى نوێنه رى چونکه که له )2009/7/25( دروست بووین به ڵێنمان به خه ڵک دا که هه میشه هه وڵمان سیفه تیش به و له گه ڵیاندابین، ل��ه ڕێ��گ��ه ى ک��ۆڕ و ک��ۆب��وون��ه وه داوه له گه ڵ خه ڵکى بدوێین و په یوه ندییه کى

به رده وامیشمان هه بووه له گه ڵیان.په رله مانتاری نوری، مه ال عه بدواڵی

په رله مانی ل��ه گ���ۆڕان فراکسیۆنی کوردستان وتیشی: په رله مانتار نوێنه رى خه ڵکه و له برى خه ڵکیش له په رله مانه ، ئێمه هه وڵمانداوه که له ڕێگه ى مۆبایل له گه ڵ په یوه ندى فه یسبووکیشه وه و

خه ڵکى کوردستان ببه ستین.پ���ه رل���ه م���ان���ت���ارێ���ک���ى ف��راک��س��ی��ۆن��ى کوردستانیش له په رله مانی کوردستان، ئ����ام����اژه ب�����ه وه ده ک������ات ک���ه ده ب��ێ��ت

ڕاسته وخۆى په یوه ندیه کى په رله مانتار ل���ه گ���ه ڵ خ��ه ڵ��ک��ى و ده زگ���اک���ان���ی حکومه تدا هه بێت و له و باره یه وه گۆران فراکسیۆنی پ��ه رل��ه م��ان��ت��اری ئ����ازاد، له ڕێگه ى دیاره من وتی: کوردستانی له گه ڵ په یوه ندیم توانیومه خ��ۆم��ه وه له ڕێگه ى چ��ى ج��ا هه بێت، خه ڵکیدا یان بێت نوسینگه که مه وه ک��ردن��ه وه ى په یوه ندى ته له فونى بێت، یان له رێگه ى

س��ه ردان��ی��ک��ردن و ک��ۆب��وون��ه وه م له گه ڵ خه ڵکیدا بۆ پرۆژه کان.

ح��اک��م ش��ێ��خ ل��ه ت��ی��ف، پ��ه رل��ه م��ان��ت��اری فراکسیۆنی گۆڕان له په رله مانی عێراق ده کات و چاالکییه کانیان له کار باس له م��اوه راب���ردوودا و ئ��ام��اژه ی ب��ه وه دا جیاوازبوون عێراق په رله مانی له ئه وان چونکه تر، په رله مانه کانى ئه ندام له له ڕۆژ )10( یان هه فته یه ک »من

که هه فته یه ک و به غدام په رله مانى لێره م کۆڕێک یان دوو کۆڕ له شار و

شارۆچکه کان ده که م«. حاکم وتیشى: ئێمه له په رله ماندا زیاتر ئیش بۆ شته نه ته وه یه کان و مافه کانى به گ��ه ر ده ک��ه ی��ن، کوردستان خه ڵکى ژماردنیش بێت ئه وا دیاره ، ئێمه چه ندین هه موو له گه ڵ به اڵم ک��ردووه ، ئیشمان ئ��ه وان��ه ش ک��ه ک��ردووم��ان��ه ده ب��ێ��ت لێى کارمان بزانن تا خه ڵکى بۆ گه ڕێن

کردووه یان نا.ئ��ه و پ��ه رل��ه م��ان��ت��اره ب��اس ل���ه وه ده ک��ات به رگرى وه کو کوردستانى له وه ى جگه کوردستان نه ته واییه تییه کانى مافه له به شه له ب��ه رگ��رى نموونه بۆ ده ک���ه ن، ماده ى و که رکوک و هه رێم بودجه ى )140( ده که ن، چه ند شتێکی تر ئه وان جیاده کاته وه له ئه ندام په رله مانه کانى تر که یه که میان وه ستانه وه یه به رامبه ر ئه و ده سه اڵتى له الیه ن که زۆردارییه زوڵم کوردییه وه له هه رێم ده کرێت، بۆ نموونه و مامۆستا ب��ودج��ه ى یه کسانکردنى یه کسانکردنى و پێشمه رگه و پۆلیس بودجه ى ئه و چین و توێژانه ى که له بودجه یان ن��ی��وه ى ک��وردس��ت��ان هه رێمى

پێده درێت.ئێمه ئ��ه وه ی��ه ک��ه خاڵى دووه م��ی��ش��ی��ان، ڕاس��ت��ی��ه ک��ان ب��ه خ��ه ڵ��ک��ى ک��وردس��ت��ان له پارتى و یه کێتى به داخه وه ده ڵێین، ڕابردوودا له به غدا هه ر بۆ به رژه وه ندى حزبى خۆیان و پاره و ده سه اڵتیان کاریان به غدادا وه ها خۆیان له ک��ردووه ، به اڵم م��اده ى ک��ه رک��ووک بۆ که نیشانداوه

)140( ئیش ده که ن.

له )2011/7/29( رێکخراوى کرێکارى بیناسازى له کوردستان، له

کۆبوونه وه یه کى گشتیی دا خۆى راگه یاند، دڵشاد

عوسمان، ئه ندامێکى ده سته ى کارگێڕى رێکخراوه که ئاماژه بۆ ئه وه ده کات له کوردستان رێکخراوێکى تایبه ت نه بووه

بۆ کرێکاران که دیهێنه رى داخوازییه کانیان بێت،

جه ختش له وه ده کاته وه کار ده که ن بۆ به ده ستهێنانى

داخوازییه کانى کرێکاران، پێشیوایه له هه رێمى

کوردستاندا سیستمێکى دیکتاتۆرى هه بووه بۆ

کرێکاران.

چ���ه ت���ر: رێ��ک��خ��راوه ک��ه ت��ان ل���ه س���ه ر چ بنه مایه ک کارده کات؟

کوردستان کرێکارانى وه ک��و ئێمه ��� کۆمه ڵێک دا، سلێمانى له به تایبه تى

ک��ه س��ای��ه ت��ى ه���ه ڵ���س���وڕاوى ک��رێ��ک��ار ئ��ام��ان��ج ی��ه ک��ت��رى، ه��ات��ووی��ن��ه ت��ه الى و ب��ن��ه م��اى ک��ارک��ردن��م��ان ئ��ه وه ی��ه بۆ ب��ه ده س��ت��ه��ێ��ن��ان��ى م���اف و داخ������وازى و ئ��ازادی��ی��ه ک��ان��ى ک��رێ��ک��اران ده س���ت به تێکۆشانێک بکه ین، بۆ به ده ست هێنانى ئه و ماف و داخوازی و ئازادییانه پێویسته بکه ن. به تێکۆشان ده س���ت ک��رێ��ک��اران رێکخراوێکى کوردستان له ئێستا تا تایبه ت نه بووه بۆ کرێکاران به دێهێنه رى وه ک ئێمه بۆیه بێت، داخوازییه کانیان رێ��ک��خ��راوه ک��ه م��ان ک���ار ده ک���ه ی���ن، بۆ کرێکاران داخوازییه کانى به ده ستهێنانى کرێکار وه ک ئێمه ک��وردس��ت��ان. ل��ه درک��م��ان ب��ۆ ئ���ه وه ک����ردووه ک��ه چینى به درێژایى کۆمه ڵگایه دا له م کرێکار مێژوو له هه رێمى کوردستاندا سیتمێکى دی��ک��ت��ات��ۆرى ه��ه ب��ووه ب��ۆ ک��رێ��ک��اران. و شۆڕشه کان س��ه رده م��ى له ب��ه داخ��ه وه کرێکار چینى کوردستان له تائێستا

وه ک ئامانجى حزبى به کارهاتووه .چ��ه ت��ر: م��ه رج چیه ب��ۆ ب��ه ش��دارب��وون و

سنورى کارکردنتان تاکوێیه ؟ ��� مه رجى کارکردنمان ئه وه یه هه رکه س ده ب��ێ��ت��ه ئ��ه ن��دام ده ب��ێ��ت ک��رێ��ک��ار بێت و په یڕه و چوارچێوه ى له بکه ت په یڕه وى له دوور کرێکاران، رێکخراوى پڕه نسی

ناو له سیاسى، هه رئایدیۆلۆژیایه کى رێکخراوه که ده ره وه ى له و رێکخراوه که ئینتیمایه کى ئایدیۆلۆژیاو هه ر ئ��ازاده کرێکارى رێ��ک��خ��راوى ه��ه ب��ێ��ت. ح��زب��ى ب��ی��ن��اس��ازى ل��ه ک��وردس��ت��ان ک��اره ک��ان��ى ب��ه ئ��ه ن��ج��ام ده گ��ه ی��ه ن��ێ��ت، ل��ه ب��اش��ورى

کوردستان به شێوه یه کى گشتى.چه تر: ئامانجى رێکخراوه که چییه ؟

��� کرێکاران له کوردستان کۆمه ڵێک مافى هه یه که له ئێستادا نییه تى، وه ک بیمه ى بێکارى و خانه نیشینى زه مانه ت، که زه مانه تى ژیان له کۆمه ڵگاى ئێمه دا نییه ، سااڵنه سه ده ها کرێکار رووبه رووى ل��ه سه ر خ���واره وه ک��اره س��ات و که وتنه ئ���ه وه ى که ک��اره ک��ان��ی��ان ده بێته ه��ۆى ئه ندامه کانى جه سته یان له کاربکه وێت. به بێ م��اڵ��ه وه و ده چنه کرێکارانه ئ��ه و له الیه ن دابینبکرێت بۆ ژیانیان ئه وه ى حکومه ته وه یان رێکخراوێکه وه ، ئامانجى ئێمه لێره دا ئه وه ده بێت که له کوردستاندا بۆ هه بێت ی��اس��ای��ه ک و سیستمێک به رژه وه ندییه کانى له داکۆکى ئ��ه وه ى کرێکاراندا بکات له هه رێمى کوردستان.ب��ه رن��ام��ه ت��ان دای��ه په یوه ندى ل��ه چ��ه ت��ر: کرێکارییه کانى رێ��ک��خ��راوه ل��ه گ��ه ڵ

ناوخۆى و ده رکیدا هه بێت؟له هه یه نوێنه رایه تیمان ئێمه به ڵێ ���

په یوه ندى ه��ه وڵ��دای��ن ل��ه ئێمه و ده ره وه له گه ڵ هه موو رێکخراوه کرێکارییه کانى

ناوخۆى و ده ره کیدا هه بێت. رێکخراوه که ى که چیه گرنتى چه تر: ئێوه ش ده توانێت وه ک رێکخراوه کانى تر

نه بێت؟کرێکارى رێکخراوى وه ک ئێمه ��� که بووین دروس��ت ئ��ه وه بۆ بیناسازى خاوه ندارى له ماف و خواسته کانى خۆمان باشترکردنى ئێمه ئامانجى بکه ین، هه لومه رجى ژیان و کارو گوزه رانمانه . دژایه تى هیچ که س و پشتگیرى ئێمه توانیومانه ئێمه ناکه ین، الیه نێک و مۆدێلێکى نوێ له رێکخراوى کرێکارى

دروست بکه ین له باشورى کوردستان.چه تر: له رووى فکریه وه پرۆژه تان چییه بۆ هۆشیارکردنه وه ى چینى کرێکاران و

ئاشنابوونیان به مافه کانى خۆیان؟ ��� به ڵێ ئێمه پرۆژه مان هه یه بۆ ئه وه ى کرێکاران له رووى فکریشه وه ئاشنایان ئ��ازادی��ی��ه ک��ان��ی��ان، و م��اف ب��ه بکه ین ئ���ی���راده ی���ه ک���ی���ان ب��ه ی��ن��ێ ب���ۆ ژی����ان، تێکۆشانى ل��ه و هه یه کاریگه ریمان دروس��ت کاریگه رى بۆ دای��ن ب���ه رده وام ک����ردن ل���ه س���ه ر ک���رێ���ک���اران ل���ه رووى

فکریه وه .ئێوه چین چه تر: هه نگاوه کانى خه باتى

بۆ به ده ستهێنانى مافى کرێکاران؟ ��� هه نگاوه کانمان ئه وه یه له ناوخۆماندا خ��ۆپ��ه روه رده ک��ردن و خ��ۆب��ه ڕێ��وه ب��ردن و دوات��ر بکه ین، دروس���ت خۆڕێکخستن چینى ب��ه گ���ه وره خزمه تێکى بتوانین کرێکاران بکه ین و بتوانین ببینه هێزێکى ک��اری��گ��ه رو گ��وش��ار ل��ه س��ه ر ده س���ه اڵت تێکۆشانى به ئه مه ش بکه ین، دروست

به رده وام ده بێت به هه مووالیه ک.چه تر: شێوه ى هه ڵبژاردن و کاندیده کانتان چۆن ه��ه ڵ��ب��ژاردن خوله کانى و چۆنه

ده بێت؟پرۆگرامه کانماندا په یڕه و له ئێمه ��� جارێک ساڵى ک��ردووه ، ئه وه مان باسى ک���ۆب���وون���ه وه ى گ��ش��ت��ى ده ک���رێ���ت، له کۆبوونه وه گشتى دا ده سته ى کارگێڕى ئه ندامانه ى ئه و ناو له هه ڵده بژێردرێت، ده ک��ه ن، گشتى کۆبوونه وه ى ب��ه ش��دارى له وێشه وه هه موو سیستمه کانى تر دیارى

ده کرێت.چه تر: کێ پشتیوانى له ئه م رێکخراوه

ده کات؟��� ئێمه هیچ که س و هیچ الیه نێک وه ک ئێمه ته نها ناکات، پشتگیریمان خۆمان به ئیراده و هێزى خۆمان کاره کان هیچ هاوکارى و ده گه یه نین به ئه نجام ن��اک��ه ی��ن��ه وه ؛ ک��ه س و الی��ه ن��ێ��ک ڕه ت

ده که ین قبوڵ پشتیوانییه ک هه موو به اڵم به بێ مه رج.

چ����ه ت����ر: ل�����ه و ب���ه ی���ان���ن���ام���ه ی���ه ى ک��ه هه موارکردنه وه ى داواى راتانگه یاندووه ی��اس��اى ژم�����اره )18(ى س���اڵ���ى)1993(ئه م ل��ه س��ه ر چییه تێبینیتان ده ک���ه ن

یاسایه ؟رێکخراوى ل���ه )2011/7/29( ئێمه ��� ک��رێ��ک��ارى ب��ی��ن��اس��ازى ل��ه ک��وردس��ت��ان ل���ه ک���ۆب���وون���ه وه ی���ه ک���ى گ��ش��ت��ی��ی دا خ���ۆى راگ��ه ی��ان��د، ل�������ه )2011/8/19(داواکارییه کمان پێشکه ش به نوسینگه ى سلێمانى له کرد وه زی��ران ئه نجوومه نى ب���ۆ وه رگ���رت���ن���ى ڕه زام�����ه ن�����دى، ب���ه اڵم پێشوو مانگه ى ئ����ه و)5-4( ل��ه م��اوه ى ناساندنى بۆ نه بوو وه اڵمێکیان هیچ حکومه ته وه ، له الیه ن رێکخراوه که مان ئ��ه وه ى بۆ ئێمه دوات��ر وه اڵم هه بوو ئه وه رێکخراوه کانى ب��ۆ ی��اس��ای��ه ى ئ��ه و ب��وو ئێمه ش��م��وول��ى ده رچ����ووه ،)NGO(ناکات، له به رئه وه ى باس له دامه زراندنى رێ���ک���خ���راوى داخ������وازى و پ��ی��ش��ه ی��ى و ته نها نه کراوه ، کرێکارى و جه ماوه رى له و نه بێت، رێ��ک��خ��راوه )NGO(ه ک��ان که مپینێکى ئێمه چ��ێ��وه ی��ه دا چ���وار بۆ راگ��ه ی��ان��دووه کۆکردنه وه مان واژۆ

هه مووارکردنه وه ى ئه و یاسایه .

ئاماده‌کار

‌سه‌روه‌ر‌سه‌عدواڵ

‌‌n»ئێمه‌‌به‌شێکین‌له‌‌خه‌ڵک‌و‌نوێنه‌رایه‌تی‌خه‌ڵک‌ده‌که‌ین«

»زۆرینه ى په رله مانتاران ئه وه نده له گه ڵ خه ڵکن که ده نگ ده هێنن«

دڵشاد عوسمان: تا ئێستا له کوردستان چینى کرێکار

وه ک ئامانجى حزبى به کارهاتووه ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌ئامانج‌گۆران

پارتی و یه کێتی په رله مانتارێک: له به غدا بۆ به رژه وه ندى حزبى و پاره و

ده سه اڵت کاریان کردوه

دیدار

هه‌رێم‌کاوانى‌

ساڵی دووه م ژماره 89

دووشه ممه 2012/1/23 - 2711/11/3

15

وه‌رگێڕان

کورد له میدیا جیهـا نـیـیه کاندا

»بێ من سه ر ناگرێت«تاریق هاشمى، جێگرى سه رۆک کۆمارى که ناڵى چاوپێکه وتنێکى ل��ه ع��ێ��راق ئ��ه و کۆنگرە )ال��ج��زی��ره (دا رای��گ��ه ی��ان��د: دەربازبوون بۆ بڕیارە کە نیشتیمانییه ی بەغداد ل��ە ع��ێ��راق سیاسى قه یرانى ل��ە

ببه سترێت، بێ من سەر ناگرێت.زۆر دەیانتوانی ئه مریکییه کان وتیشى: ش��ت ب��ۆ ع��ێ��راق ب��ک��ەن، ب��ەاڵم عێراقیان

جێهێشت تا بەرەو رووی قەدەر ببێتەوە.دادگایه کی له ک��رد، داواش��ی هاشمی دادپ����ه روه ران����ه دا دادگ��ای��ی ب��ک��رێ��ت، بۆ

ئه وه ی پاکێتی خۆی بسه لمێنێت.تاریق هاشمی، که زیاتر له مانگێکه له به هۆی بووه جێگیر کوردستان هه رێمی تیرۆریستی ک��اری به تۆمه تبارکردنی و ت��ه ق��ی��ن��ه وه وه ، راش��ی��گ��ه ی��ان��د: ب��ە پێی سەرۆک جێگری ئێستاش تا دەستوور کۆماری عێراقی فیدراڵە و لە هەرێمی کوردستانەوە ئەرکەکانی وەک جێگری

سەرۆک کۆمار رادەپەڕێنێت.لەالیەن ناڕاستەوخۆ خسته ڕوو: ئه وه شی پێوە پ��ه ی��وەن��دی��م ئ��ەم��ەری��ک��ی��ی��ەک��ان��ەوە ک��راوە و س��وور ب��وون لەسەر ئ��ەوەی کە بەاڵم ببەسترێت، نیشتیمانی کۆنگرەی دیاریکراوی پێشنیازێکی لەهەر بێئاگام ئەم کۆتایی هاتنی بۆ ئەمەریکاییەکان

کێشەیە.

»ئه گه ر ئێوه نه یکه نخۆمان ده ست به کار ده بین«

ده ره وه ی وه زی��ری ئۆغلو، داود ئه حمه د هه رێمی ب��ه ڕێ��وه ب��ه رای��ه ت��ی ب��ه ت��ورک��ی��ا عێراقییه کانی الی��ه ن��ه و ک��وردس��ت��ان راگ��ه ی��ان��د ک��ه ئ��ه گ��ه ر ب��ۆ ل��ه ن��اوب��ردن��ی نه کرێت، پێویست ه��ه وڵ��دان��ی په که که بزانێ پێویست ب��ه وا ئ���ه وه ی ت��ورک��ی��ا

ده یکات.ل��ه ب��ه ر گیان تورکیا ل��ه دۆخ��ێ��ک��دا ک��ه ل��ه ده س��ت��دان��ی ک��ه س��ێ��ک��ی م���ه ده ن���ی له )ح��ه ک��اری( ل��ه بومبه ییدا هێرشێکی ئ��ۆغ��ل��و، داود ئ���ه ح���م���ه د ده ه����ه ژێ����ت، بۆ حکومه ت ستراتیژی ب��ه س��ه ب��اره ت ب��ه ره ن��گ��ارب��ون��ه وه ی ت��ی��رۆر ل��ێ��داون��ی دا. له به ر به وه ی کرد ئاماژه له گه ڵ ئه غڵو )PKK( چاالکییه کانی زی��ادب��وون��ی ت��ورک��ی��ا ل���ه گ���ه ڵ ع���ێ���راق و ه��ه رێ��م��ی کوردستان په یوندی کردووه وتی: ئه گه ر )PKK( الیه نی عێراقی بۆ له ناوبردنیهه وڵدانی پێویست نه کات، تورکیا کاری

پێویست ده کات.

»هیچ ئاماژه یه ک نییه بۆ ده ربازبوون له قه یرانى سیاسى عێراق«

بۆ ب��ه رده وام��ن هه وڵه کان ده مێکدا له سیاسى قه یرانى گرێکوێره ى کردنه وه ى ع���ێ���راق، ح��ک��وم��ه ت��ى ع��ێ��راق ب���اس له ده کات تر به ڵگه نامه ى باڵوکردنه وه ى سه باره ت به تێوه گالنى که سایه تى تر له

کرده تێرۆریستیه کاندا.له کوردستانى هاوپه یمانى ده مڕاستى ده کات ب��ه وه ئاماژه عێراق په رله مانى ده بینرێن ئێستادا له ره ف��ت��اران��ه ى ئ��ه و له سه ر ئاسته کانى سیاسى و میدیاکاندا نیشانه ن به وه ى هه ر وادێ و قه یرانه کان

ئاڵۆزتر ده بن نه ک چاره سه ر بکرێن.دک��ت��ۆر ف��ه ره��اد ئ��ه ت��روش��ى ، ده ڵ��ێ��ت ت��ه ن��ان��ه ت ل���ه دی���داره ک���ان���دا ل��ه گ��ه ڵ لیسته کانى ده وڵه تى یاسا و ئه لعێراقیه دا رێ����ک ده رده ک�����ه وێ�����ت ک���ه ده وت���رێ���ت »چاره سه رکردنى ئه م گرفتانه ى عێراق ته نها و ق��س��ه ن ه��ه م��ووى ئ��اس��ان��ن«، دروس��ت��ى ب��ه هیچیان و م��ی��دی��ان ب��ۆ الیه نه ئ��ه م راستیدا له ن��اک��ه ن. باسى ناکۆکانه ى عێراق، واڵته که یان کردۆته

مه یدانى شه ڕى ده ره کی.

حه مدی مه له کو: هێمن عه لی

حه سیب عه مارو: هێدی ئه حمه د

برا وه ی قه یرانی سوریا؛ سعودیه ، تورکیا یان ئێران؟

قه یرانی سوریا ئه م رۆژانه و له گه ڵ زیادبونی گوشار بۆ سه ر ده وڵه تی

به شار ئه سه د له الیه ن یه کێتی عه ره به وه پێی ناوه ته قۆناغێکی نوێ.

بوونی چاودێرانی عه ره ب له سوریا نیشانده ری کاریگه ری هێزه کانی

ناوچه یه له سه ر ره وتی روداوه کانی سوریا.

هه وڵدانی یه کێتی عه ره ب بۆ ده ربازبوون بۆ ملمالنێ سوریا تا راده یه کی زۆر له گه ڵ که نداوی باشوری واڵتانی رێبه رایه تی

فارس و به تایبه ت سعودیه روو ده دات.ئه مه راستیه که بنه ماڵه ی فه رمانڕه وای له و عه له ویانه که مایه تی هی سوریا واڵته دا له م سونه مه زهه ب زۆرینه ی سه ر له سوریای قه یرانی ده ک��ات، حکومه ت چه ند رووه وه وه ک زۆرێک له کێشه کانی ل��ه ن���اوچ���ه ی رۆژه���ه اڵت���ی ن���اوه ڕاس���ت، تایفی، و ئاینی قه یرانێکی ک��ردووه ت��ه ته نانه ت ئه گه ر رژێمی به عس، رژێمێکی په یوه ندییه کی بێت، )عه لمانی( سکۆالر

باشی له گه ڵ دین و ئایندا نابێت.ره هه ندی تایفی ئه م قه یرانه کاتێک زیاتر نزیکی په یوه ندی که پێش ده رده که وێته به رپرسانی عه له وی سوریا له گه ڵ رژێمی ئێران له به رچاو بگرین. له گه ڵ سه رنج به م راستیانه که سعودیه ، رکابه ری دێرینه ی که هه یه مه یلی زۆر ناوچه که له ئێران ل��ه گ��ه ڵ ل��ه ن��اوچ��ون��ی ن��ی��زام��ی ع��ه ل��ه وی زۆرینه ی له پێکهاتوو رژێمێک سوریا، س��ون��ه ل��ه م واڵت����ه دا بێنه س��ه ر ح��وک��م تا ناوچه که له ئێران کاریگه ری به مجۆره توشی لوبناندا و سوریا له به تایبه ت و

مه ترسی به هه ند بکاته وه .سوریا، ئێستای رژێمی روخانی له گه ڵ پ��ێ��گ��ه ی ح��زب��واڵ ل��ه ل��وب��ن��ان ده ک��ه وێ��ت��ه ته نیا نه گروپه ئه م مه ترسییه وه ، چونکه ده دات، ل��ه ده س��ت رژێ��م��ێ��ک پشتیوانی به ڵکو رێگای سه ره کی په یوه ندی له گه ڵ

ئێرانیش له ده ست ده دات.س��ه دام سونه مه زهه بی رژێ��م��ی روخ��ان��ی سازبونی ه��ۆی ب��ووه ع��ێ��راق، ل��ه حسێن

ح��ک��وم��ه ت��ێ��ک��ی زۆری����ن����ه ش��ی��ع��ه ک��ه په یوه ندییه کی نزیکی له گه ڵ ئێران دروست کرد. ئه م په یوه ندیانه زۆر که سی گه یانده ئه و باوه ڕه که سه رکه وتوی به غدا ئه مریکا هیچ بێ ته نانه ت ب��وو، ئێران به ڵکو نا، زه حمتی و ره نجێک. دزه ی ئێران له عێراقدا راستیه که که هه رگیز به که یفی سعودیه نه بوو و بووه هۆی ئه وه ی که عێراق له نۆ ساڵی پێشودا هیچ کاتێک په یوه ندییه کی

باشی له گه ڵ سعودیه نه بێت.ئێستا و له دراوسێتی عێراق ئه م هه له بۆ سوریادا له تا پێشه وه هاتووه ته سعودیه قه ره بوو بکاته وه . ئه م وته به م واتایه نیه که ناوچه که ده سه اڵتێکی هه ر یان سعودیه ته نیایی ب��ه ده ت��وان��ێ جیهان ته نانه ت و چاره نوسی سوریا بگۆڕێت، به اڵم نابێ ئه م خاڵه فه رامۆش بکه ین که دوو رکابه ری هه موو ئێران، و سعودیه وات��ه ناوچه که توانایی خۆیان به کار دێنن بۆ الوازکردنی

یه کتر.کاریگه رییه کانی ت����ره وه ، الی��ه ک��ی ل��ه »ب��ه ه��اری ع��ه ره ب��ی« ل��ه واڵت��ان��ی تری ب��وژان��ه وه ی ب��ه داوه یارمه تی ناوچه که ره هه ندی ئاینی و تایفی قه یرانی سوریا. له سونه ئیسالمگه رایانی سه رکه وتنی به تایبه ت و میسر و م��ه غ��ری��ب ت��ون��س، و میسر له سه له فییه کان هاتنه پێشه وه ی لیبیا، له ئیسالمگه راکان دزه ی هه روه ها بێ گومان که مایه تیه دینی و ئاینییه کان دوای س��ه رده م��ی به س��ه ب��اره ت سوریا له

ئه سه د توشی ترس کردووه .حکومه تی سوریاش له گه ڵ ئاگایی ته واو له م راستیه ، ده ستی داوه ته پرۆپاگه نده یه کی عه له ویان پشتیوانی خ��ۆی و ب��ه رف��راوان به تایبه ت تر ئاینییه کانی که مایه تیه و

کریستیانی و دروزییه کان نیشان داوه .ئێستا تا که هۆکاره یه ئه م له به ر ره نگه الیه ن له به هه ند ناڕه زایه تییه کی هیچ کریستیانییه کان ی��اخ��ود عه له وییه کان رژێمی کوشتاره کانی ب��ه ن��اڕه زای��ی ل��ه هێشتا ه��ه ن��دێ��ک ن����ه داوه . روی ئ��ه س��ه د ل��ه دژی جیاوازییه کان و زوڵ��م ب��ی��ره وه ری ک��ه م��ای��ه ت��ی ع���ه ل���ه وی و م��ه س��ی��ح��ی له عوسمانییه کانیان فه رمانڕه وایی کاتی بێ گومان ئه مه به بیره . ن��اوچ��ه ی��ه دا ل��ه م هێشتا که ک��ردووه سوریای هاریکاری

خ���ۆی ب��ه پ��ش��ت��ی��وان و ف��ری��ادڕه س��ی ئ��ه م که مایه تیانه نیشان بدات.

ئێران، یاریزانی گه وره ی تری ناوچه که ش پاراستنی ب��ۆ ه��ه وڵ��دان��ی خ��ۆی ه��ه م��وو ن��ی��زام��ی ئ��ه س��ه د ل��ه س���وری���ادا ک����ردووه . فه رمانڕه وایی سیستمی چ���وون���ه ده ره وی و ده س��ت��ی عه له وییه کان ل��ه س��وری��ادا ل��ه له ک��ه ده وڵ��ه ت��ێ��ک حوکمی هاتنه سه ر ئیسالمگه را ده کرێت پێشبینی ئێستاوه موسلمین ئ��ی��خ��وان به تایبه ت س��ون��ه ک��ان ب��ون��ێ��ک��ی ک��اری��گ��ه ری��ان ل���ه وێ���دا ده ب��ێ��ت، پێگه ی الوازی ه��ۆی ده بێته بێ گومان ئێران له ناوچه که و ئیمتیازێکی گرنگ له ده ستی جه مسه ری شیعه له ناوچه که که دی���اره وا دواج���ار و ده ره وه ده هێنێته به رهه می ئه م هاوکێشه یه ، له به رژه وه ندی

جه مسه ری سونه دا ده بێت.ئێران هه میشه هه ڕه شه ی له دوژمنانی خۆی کردووه بۆ وروژاندنی هاوپه یمانه کانی له ناوچه که دا و به چاوی کارتی پێشگره وه یه کێک کردووه . گروپانه ی ئه م سه یری ئ��ێ��ران، هاوپه یمانه کانی گرنگترین ل��ه روخانی له گه ڵ که حزبواڵیه بێ گومان توشی دیمه شق، هه نوکه یی حکومه تی

کێشه گه لی زیاتر ده بێته وه .روبه ڕوبونه وه ی تورکیا له گه ڵ سوریا

له تورکیاش دانیشتنه کانی دژبه رانی سوریا »ئه نجومه نی پێکهێنانی هۆی بووه که راسته وخۆ تورکیای سوریا«، نیشتمانی

روبه ڕوی رژێمی سوریا کرده وه .به که ئه نجومه نه له م تورکیا پشتیوانی نیزامی روخانی خۆی ئامانجی ئاشکرا ف��ه رم��ان��ڕه وا ل��ه س��وری��ادا راگ��ه ی��ان��دووه ، تری هێزه کانی وه ک تورکیا چاره نوسی ت���ه واوی ب��ه ملمالنێیه دا ل��ه م ن��اوچ��ه ک��ه ئه م ک��ه به تایبه ت ک���ردووه ، ده ستنیشان ئ���ازادی »س��وپ��ای ل��ه گ��ه ڵ ئه نجومه نه سوریا« که له سه ربازانی راکردوو پێک گروپه ی ئ��ه و په یوه ندیدایه ؛ له ه��ات��ووه ، سنورداری چاالکی سوریادا ناو له که

سه ربازی ده کات.پارتی حکومه تی سه رده می له تورکیا داد و گه شه پێدان به ئاشکرا هه وڵی داوه ل��ه رۆژه��ه اڵت��ی ن��اوه ڕاس��ت��دا خ���اوه ن رۆڵ خه ڵک روخسارێکی پێناوه دا له م و بێت په سه ند له ناو نه ته وه ی عه ره بدا له خۆی نیشان بدات. هه ر چه ند ده وڵه تی ئێستای تورکیا له بواری دیموکراسی و به شداری

که مایه تی کورد له م واڵته دا کێشه یه کی کوردانی که جۆرێک به هه یه ، زۆری سه ره تایی مافی له زۆرێ��ک له تورکیا ئ��ه م ده وڵ��ه ت��ه به ب��ه اڵم خ��ۆی��ان بێ به شن، ج��ۆرێ��ک��ی ت��ر خ��ۆی وه ک ف��ری��ادڕه س��ی ناوچه که ت��ری نه ته وه کانی مافه کانی و دژب�����ه ران ق��ب��وڵ ک��ردن��ی داوه . ن��ی��ش��ان په ناخوازانی سوری له الیه ن تورکیاوه له م

پێناوه دا شرۆڤه ده کرێت.ب��ک��ه ی��ن ک��ه سعودیه ف���ه رام���ۆش ن��اب��ێ که ناوچه که ت��ری گرنگی ئه کته ری به یه کێتی عه ره ب سه باره ت پ��رۆژه ی له چونه ده ره وه ی سه ربازانی سوری له م شارانه خۆپیشاندانی به ڕێوه چونی مۆڵه تی و هیچ خ��ۆی خه ڵک، خ��وازان��ه ی ئاشتی ج��ۆره ج��واڵن��ه وه ی ن��اڕه زای��ه ت��ی ته حه موڵ

ناکات.عێراق تاڵی سناریۆی دوب��اره ب��وون��ه وه ی دوای سه دام که بووه هۆی ده ستێوه ردانی خوێناوی ناوچه یی له ژێر ناوی پشتیوانی له ئاینییه کان، ج���ۆراوج���ۆره گ��روپ��ه ل��ه سوریاش گیانی هه زاران که س ده گرێت و

وێرانییه کی زۆر دێنێته ئاراوه .

محه مه د ئه لبه رادعی له ناودارترین پاڵێوراوانی سه رۆک کۆماری میسر،

رایگه یاند واز له م رکابه ریانه ده هێنێت.

نێونه ته وه یی ئاژانسی پێشوی به ڕێوه به ری شێوازی له ره خنه وێ��ڕای ئه تۆمی وزه ی له ح��اک��م س��ه ب��ازی ئه نجومه نی ک���اری له خ��ۆی وازهێنانی ه��ۆک��اری میسردا، رێبه رایه تی به ئه ستۆگرتنی بۆ ه��ه وڵ��دان س��ی��اس��ی گ���ه وره ت���ری���ن واڵت����ی ع��ه ره ب��ی، له واقیعی نه بوونی که شی دیموکراتیک نادات ئیزن »ویژدانم وتی و زانی میسر که له سێبه ری سیستمێکی دیموکراتیکی یان بۆ سه رۆک کۆماری نمایشی، خۆم

هه ر پۆستێکی تر بپاڵێوێم«.رۆڵێکی که ئه لبه رادعی لێداونه ی ئ��ه م له دژی خه ڵک سه رهه ڵدانی له گرنگی له هه بوو، موباره ک له ناوچووی رژێمی به رفراوان شێوه یه کی به میسردا ناوخۆی

ره نگی دایه وه .ئه م بڕیاره هاوکات ره نگه نیشانده ری ئه وه بێت که ئه لبه رادعی له روانینی سیاسییه وه ، هه ڵسوکه وتی عاقاڵنه و کردارگه رایانه

کردبێت.پیاوی گۆڕان

ئه لبه رادعی یه که مین رۆخساری به رچاوی که نێونه ته وه ییدا ئاستی له بوو میسری سه رده می له )2009(دا، نۆڤه مبه ری له ئه گه ر رای��گ��ه ی��ان��د م��وب��اره ک��دا، حوسنی به ڕێوه دادپ��ه روه ران��ه و شه فاف هه ڵبژاردن بچێت، خۆی بۆ سه رۆک کۆماری میسر ده پاڵێوێت. ئه و خوازیاری گۆڕانکاری بوو له ده ستوردا تا هه ر میسرییه ک بتوانێ له

هه ڵبژاردنه کاندا خۆی بپاڵێوێت.ب���ۆ چ��االک��ان��ی س��ی��اس��ی ک���ه ل���ه دژی ب����ه رده وام����ی ح��ک��وم��ه ت��ی م���وب���اره ک و هه وڵدانه کان بۆ به جێگرکردنی کوڕه که ی، ئاماده یی راگه یاندنی تێده کوشان، جه مال له پاڵێوراوی بۆ ئه لبه رادعی مه رجداری هه ڵبژاردنه کاندا، هه ڵمه تێکی نوێ به خشی، سیاسه تمه دارێکی کاته ئ��ه و تا چونکه

به ناوبانگ وه کو ئه و له ته نیشتیان نه بوو.ده وڵه تییه کان راگه یاندنه ب��ه رام��ب��ه ردا له به وه و س��ه ری ک��رده هێرشیان توندی به تاوانباریان کرد که ئه زمونی سیاسی نیه و به کۆمه ڵگای میسر بیانییه و ئه و شته ی

ده یڵێت وه همه .وێ����ڕای ئ��ه م��ه ، ک��ات��ێ ئ��ه ل��ب��ه رادع��ی له گ��ه ڕای��ه وه )2010( ف��ێ��وری��ه ی )19(ی الیه نگرانی، له ک��ه س س��ه دان به میسر، نادیده موباره کیان نیزامی هۆشداره کانی گرت و چونه پێشوازییه وه بۆ فرۆکه خانه ی پالکارده کانی له له وانه زۆرێک قاهیره . ده س���ت���ی���ان ن��وس��ی��ب��وی��ان »ئ��ه ل��ب��ه رادع��ی راگه یاندنه میسر«. کۆماری س��ه رۆک ناده وڵه تییه کان ئه و رۆژه یان وه کو رۆژێکی گرنگ و بێ نمونه له مێژوی هاوچه رخی

میسردا له قه ڵه م دا.پاروی ئاماده

پیاوه )69( ساڵه که بۆ )27( له م به اڵم ساڵ له واڵتی خۆی دور بوو، نه یتوانی له و رێکوپێک شێوه یه کی به دواوه ، به کاته ب����دات و که متر ب��ه ک��اره ک��ان��ی درێ����ژه

ل��ه گ��ردب��ون��ه وه ک��ان��ی چ��االک��ی سیاسی به رهه ڵستکاری موباره ک به شداری ده کرد؛ تا ئه وه ی که له ژانویه ی ساڵی )2011( و له گه رماوگه رمی سه رهه ڵدانی خه ڵک ریزی چووه قاهیره ته حریری مه یدانی له له گه ڵ هاوده نگ و ناڕازییه وه گه نجانی له کارکێشانه وه ی ده ست خوازیاری ئه واندا

حوسنی موباره ک بوو.له دۆخی شۆڕشی )25( ژانویه و دوای ئه لبه رادعی به ختی م��وب��اره ک، الچونی خۆشه ویستترین ره نگه و ب��ووه وه به رز زۆر سیاسه تمه دار بوو له نێوان گه نجان و گروپه لیبراڵه کان و وه کو یه کێک له پاڵێوراوانی هاته میسر کۆماری س��ه رۆک سه ره کی

پێشه وه .که ئازادیانه ی ئه و له گه ڵ ئه مه ، وێڕای و هێنا به ده ستیان ش��ۆڕش دوای دژب��ه ران له گه ڵ ده رکه وتنی گروپه رکابه ره سیاسییه ناو له ناکۆکی هاتنه کایه ی و نوێیه کان ئه م نه یتوانی ئه لبه رادعی الیه نگرانیدا،

پێگه یه ی خۆی بپارێزێت.بانگه شه ی که کرا تاوانبار ئه لبه رادعی رێ���ب���ه رای���ه ت���ی ش����ۆڕش����ی م���ی���س���ری ل��ه له ک����رده وه ب��ه حاڵێکدا ل��ه مێشکدایه ، س��ه ره��ه ڵ��دان��ه ی ئ��ه م به رێکخستنکردنی خ��ه ڵ��ک رۆڵ��ێ��ک��ی چ��االک��ی ن���ه ب���ووه . له ئه و ئه لبه رادعییه وه ، ره خنه گه رانی دیدی کاتێ وه کو ره خنه گری رژێمی موباره ک ده رک��ه وت که له مه یدانی سیاسی میسر ده ست خه ڵکیان سه رهه ڵدانی تر که سانی پێکردبوو، دیواری ترسیان روخاندبوو و ئه و له راستیدا پاروی ئاماده ی برد بۆ ده می.

ی��ه ک��ێ��ک ل��ه ره خ��ن��ه ت��ون��ده ک��ان ک��ه له هه فته کانی دواییدا له دژی ئه و ده رکه وته پ��ێ��ش، ئ��ه م��ه ب���وو ک��ه ئ��ه ل��ب��ه رادع��ی له رێگای له زیاتر و ماوه ته وه دور خه ڵک و تویته ر وه ک��و کۆمه اڵیه تییه کان ت��ۆڕه میسر سه ربازی ئه نجومی له فه یسبوک ره خ��ن��ه ده ک���ات، ت��ا ئ���ه وه ی ک��ه خ��ۆی له خۆپیشاندانی له و بێت ئاماده مه یداندا به شدار ته حریردا مه یدانی له الیه نگرانی بێت یاخود له گه ڵ خه ڵکی ئاسایی میسر، په یوه ندی قاهیره ده ره وه ی ل��ه به تایبه ت

دروست بکات.تۆمه تانه یان، ئه م ئه لبه رادعی الیه نگرانی قه ڵه م له ئه و ره شکردنی بۆ هه وڵدانێک رای��ده گ��ه ی��ه ن��ن که ه��اوک��ات ب��ه اڵم ده ده ن، بڕیاردانی له هه وڵدانانه ، و تۆمه ت ئ��ه م

ئ��ه ل��ب��ه رادع��ی ب��ۆ وازه��ێ��ن��ان ل��ه رک��اب��ه ری کۆماری س��ه رۆک هه ڵبژاردنه کانی له

داهاتوی میسر بێ کاریگه ر نه بووه .هێزی سوپا و ده سه اڵتی ئیسالمگه راکان

نێوان له روب��ه ڕوب��ون��ه وه زیادبونی له گه ڵ گه نجانی ناڕازی و ئه نجومه نی سه ربازی له مانگه کانی دواییدا که ده یان قوربانی ل��ێ��ک��ه وت��ه وه ، ره خ��ن��ه ک��ان��ی ئ��ه ل��ب��ه رادع��ی ف��ه رم��ان��ڕه واش س��ه رب��ازی ئه نجومه نی ل��ه بۆ هه لێک که جۆرێک به ب��وو، توندتر رێکه وتن له گه ڵ سوپا نه مایه وه . له راستیدا به چونکه نه بوو، له مه جگه چاره یه کی پێچه وانه ی ئه م دۆخه ، متمانه ی خۆی له

نێوان گه نجانی ناڕازیدا له ده ست ده دا.ئه لبه رادعی خوازیاری ئه وه یه که سوپا زوتر ده سه اڵت به ته واوی راده ستی ده زگایه کی م��ه ده ن��ی ب��ک��ات، س���ه رب���ازان ب��گ��ه ڕێ��ن��ه وه بنکه کانی خۆیان و نیزامییه کان رۆڵێکیان

له سیاسه تدا نه بێت.له گه ڵ سه رنج بۆ هه لومه رجی زاڵ له سه ر رۆژهه اڵتی شێواوی ب��ارودۆخ��ی و میسر له م سیاسی چاودێرێکی هه ر ن��اوه ڕاس��ت، وه ه��ا ل��ه تێده گات ک��ه باشی ب��ه واڵت���ه دا ئاماده ی هه رگیز میسر سوپای دۆخێکدا مۆڵه ت به تایبه ت و نیه ک��ارێ��ک وه ه���ا نادات به که سێک له سه ر حوکمه وه بێت که بونی )60( ساڵه ی سوپا له ده سه اڵتدا

ده خاته ژێر پرسیاره وه .ب���ۆی���ه ، ل���ه گ���ه ڵ ئ�����ه وه ی ک���ه س����ه رۆک نابێته دی��اره وا میسر ئاینده ی کۆماری خاوه ن ده سه اڵتی پێویست، بۆ به ده ستهێنانی له گه ڵ هه یه پێویستی سوپا، پشتیوانی نیزامییه کاندا سازش بکات؛ که ئه مه هه م له روی کرده یی و هه م له دیدی پابه ندی دێته ئه سته م ئه لبه رادعی، بۆ سیاسییه وه

به رچاو.ئه نجامی ره نگه گرنگتر هۆکاری به اڵم ه��ه ڵ��ب��ژاردن��ه پ��ه رل��ه م��ان��ی��ی��ه ک��ان��ی دوای���ی بێت. گروپه سیاسییه گه نجه کان و میسر سیاسه تمه دارانی لیبراڵ، له گه ڵ ئه و هه موو پرۆپاگه نده یه که له دژی ئیسالمگه راکان دروستیان کرد، سه باره ت به وه ی که ئه مانه روخانی و ژان��وی��ه دا )25( ش��ۆڕش��ی ل��ه نه بووه کاریگه ریان رۆڵێکی م��وب��اره ک��دا ده س���ه اڵت خ���اوه ن نین ئ���ه وه شایسته ی و پ��ارت��ه ن��ه ی��ان��ت��وان��ی ببنه رک���اب���ه ری ب���ن؛ رێکخستن کراو و زۆرالیه نگری ئه خوانه کان

و سه له فییه کان.

‌‌nئه‌لبه‌رادعی‌رایده‌گه‌ینێت‌له‌‌ژێر‌دیموکراسی‌ساخته‌‌خۆم‌بۆ‌هیچ‌پۆستێک‌ناپاڵێوم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌ئینته‌رنێت

‌‌nده‌وڵه‌تی‌داهاتوی‌سوریا،‌ئێرانی‌لێ‌داده‌بڕێت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌ئه‌رشیف

ئه لبه رادعی و میوه ی

تاڵی به هاری عه ره ب

دووشه‌ممه‌ 2010/11/8 ساڵی دووه م ژماره 89

دووشه ممه 2012/1/23 - 2711/11/3

17

بیروڕا

و ژی��ان سه ره کى سه رچاوه ى وه ک ئاو ئاوه دانى، پتر له ده سه اڵتى حوکمڕانى و دیکه مه سه له یه کى هه ر و ئاینپه روه رى و به رفراوانبوون بۆ سه ره کیه هۆکارى نوێبوونه وه بۆ شۆڕشێک سه رهه ڵدانى

ه��ه ر ب���ه خ���ت���ه وه رى و و گ���ۆڕان���ک���ارى و ئه فراندن له چ��اوى که میلله تێک

ئاوه دانیه .له گه ڵ ئه و جموجۆله بازرگانیه ى ئه مڕۆ وه به رهێنه رانى و گرتۆته وه کوردستانى سروشتى س��ه ر خستۆته چ��اوی��ان دونیا ناوچه که ، به ره که تى و ره حمه ت له پڕ و جیۆلۆجى ب���وارى ش��اره زای��ان��ى ب��ه اڵم ده رهێنانى ئاوى ژێر زه وى له کوردستان ئاماژه ى مه ترسیدار ده خه نه روو سه باره ت ئاو سروشتى گه نجینه ى و پاشخان به ئ��ه وه ى ل��ه ب��ه ر ل��ه هه رێمى ک��وردس��ت��ان. ده س���ه اڵت���ى ح��وک��م��ڕان��ى ن��ه ی��ت��ووان��ی��ووه بدات ه��ه وڵ سه ره تاییش به شێوه یه کى ب��ۆ س��وود وه رگ��رت��ن ل��ه و ئ���اوه ى ک��ه له رێگه ى رووبار و زێیه کانه وه له واڵتانى ره ت کوردستاندا به رێڕه ویان دراوسێوه ده بێت. ته نانه ت هه ردوو واڵتى تورکیا و ئێران له پالنێکى درێژخایه ندا توانیوویانه

سه رچاوه ى ئه و ئاوه ى که بۆ کوردستان له الیه ن و بکه ن وشکى و بیبڕن دێ��ت و لێوه رگرن س��وودى زۆرترین خۆیانه وه ئاوه ى که پێشتر به سنووره کانماندا به و کۆمپانیاى چه ندین ئه مڕۆ ده بوو ره ت ب��ه ره��ه م��ه��ێ��ن��ان��ى ئ����اوى ن��ێ��و ب��وت��ڵ��ی��ان دام���ه زران���دوه و ب��ه پ���اره ده ی��ف��رۆش��ن��ه وه

کوردستان. دیکه وه سه رچاوه ى سه ره کى له الیه کى ئ��اوى ئێستا ک��ه ک��وردس��ت��ان ل��ه ئ���او ژێرزه ویه به )ده ریاى ژێرزه مین( ناسراوه هاوشێوه ى زۆرینه ى واڵتانى دونیا روو له که مى کردوه و پێشبینى ده کرێت به هۆى به رده وامه ى وه رگرتنه سوود هه موو ئه و به درێژایى مێژوو له و سه رچاوه یه ى ئاو له و بوونه وشک خه ریکى وه رگ��ێ��راوه ماوه ى )20( ساڵى داهاتوودا ئه و هه رێمه بێ هه ڕه شه ى گه وره ترین به ر ده که وێته الیه نێک هیچ ئێستا تاوه کو که ئاوى

چونکه ن��ه داوه . مه سه له یه به و بایه خى هه موو ئه و ل��ه وه ى جیا ده زانرێت ئێستا پ��اڵ��ه پ��ه س��ت��ۆی��ه ى خ���راوه ت���ه س���ه ر ئ��اوى هیچ به کوردستان له ئێمه ژێ���رزه وى شێوه یه ک نه مانتووانیووه سوود له ئاوى

به فر و بارانیش وه ربگرین. تا نه یانتووانیووه که شاره زایانه ى ئه و به خه ڵکى ئه و مه ترسیه ئازادانه ئێستا ک��وردس��ت��ان راب��گ��ه ی��ه ن��ن، ه��ۆک��ارى ئه و که ده گ��ه ڕێ��ن��ن��ه وه ئ��ه وه ب��ۆ مه سه له یه و هه ره مه کى به شێوه یه کى کوردستان )1000( له زیاتر سااڵنه پ��الن به بێ نایاسایى شێوه یه کى به ئیرتیوازى بیرى حزبى به رپرسێکى هه ر و هه ڵده که نێت و ح��ک��وم��ى ل��ه ن��ێ��و م���اڵ و ب��اخ��چ��ه و ئیرتیوازى بیرى خ��ۆى م��ه زره ع��ه ک��ان��ى ه���ه ڵ���ک���ه ن���دوه و ب���ۆت���ه ه����ۆى وش��ک له ده وروب����ه رى. بیره کانى ئ��اوى بوونى سه ره کى ه��ه ره هۆکارى دیکه الیه کى

که مبوونه وه ى ئاو بۆ ده ست پێوه نه گرتنى تا که خه ڵک. ل��ه الی��ه ن ده گه ڕێننه وه خودایى نیعمه تى و به ره که ت له ئێستا ن��ازان��ن و ئ��او ل��ه رێ��گ��ه ى ب��ۆ ئینسان

زیاده ڕۆیى پێوه ده که ن. ت��ه ن��ان��ه ت ب��ه س���ه دان ه���ه زار م��اڵ��ى ئه و )به لوعه ( ئه مڕۆ ت��اوه ک��و کوردستانه و نیه ماڵه که یدا له ئاوى رێگرتنه وه ى به فیڕۆ سازگاره ئ��اوه ئه و ب��ه رده وام به له وه ى ئاگادارنین کاتێکدا له ده دات. له ته نانه ت و دراوس��ێ واڵتانى له که خه ڵک عێراقیش ب��اش��وورى شاره کانى تامه زرۆى خواردنه وه ى ئاوێکى سازگارن هه یه . کوردستاندا له که ئه وه ى وه کو ئ��اوه ى که بۆ ئ��ه و چونکه س��ه رچ��اوه ى ئ��اوى پ��اک��ک��راوه ى ده چ��ێ��ت ماڵه کانیان شۆرین مه به ستى ب��ۆ ته نها و پیسه ن����ه وه ک ب���ه ک���اردێ���ت و پ��اک��ک��رن��ه وه خه مساردى ئه وه ش هۆکارى خواردنه وه .

الی���ه ن���ه پ���ه ی���وه ن���دی���داره ک���ان���ى ت��ای��ب��ه ت ب��ه داب��ی��ن��ک��ردن��ى ئ���اوه ب��ۆ خ��ه ڵ��ک له کوردستان که نه یتوانیووه به شێوه یه کى سه ر بخه نه پاڵه په ستۆ به هێز و یاسایى سه رمایه له و ئاگاداربوون بۆ هاواڵتیان ش��ێ��وه ی��ه ک ب��ه ه��ی��چ ک��ه نیشتمانیه ى قه ره بوو ناکرێته وه . له سه ر مامۆستایانى ئاینیش پێویسته که له وتارى هه فتانه یان مه ترسى له ئاگاداربکه نه وه هاواڵتیان ده ست و ئاینیه وه رووى له زی��اده ڕۆی��ى دروستبوونى که ئاوه وه . به پێوه گرتنیان باره وه خه ڵک هه ر که موکوڕیه ک له و مرۆڤایه تى کاره ساتى گه ورترین تووشى ده کاته وه که تا چه ندین ساڵى دیکه ش

قه ره بووى زیانه کانى ناکرێته وه .

له ئاینده یه کى نزیــکدا...خه ڵکى کوردستان له بێ ئاوى ده خنکێن

دیدار نانه که لى

حکومه تى به هێزى ن��ه ب��ووه کاتێک هیچ ب���ه رژه وه ن���دى هه رێمى ن��اوه ن��دى ع��ێ��راق ل��ه کوردستان شکابێته وه ، به ڵکو به پێچه وانه وه الوازى ماناى ناوه ندى حکومه تى به هێزى ساڵه ى )8( مێژووى دی��اره داوه . هه رێمى

ئه م ئ��اش��ک��را ب��ه ع��ێ��راق ن��وێ��ى حکومه تى راستییه ى بۆ سه لماندوین.

کوردى به رپرسانى به بیرى ئه مه وێت لێره دا یه ک حکومه ته کاتێک چ که بێنمه وه ل����ه دواى ی��ه ک��ه ک��ان��ى ع��ێ��راق ب��ه ه��ێ��ز ب��وون ک��ێ��ش��ه ی��ان ب��ۆ ک���ورد دروس����ت ن���ه ک���ردوه و دژای���ه ت���ى ب��ه دی��ه��ێ��ن��ان��ى م��اف��ه ڕه واک��ان��ی��ان نه کردوه ؟ هه ر له دژایه تى کردنى به رده وامى م��ادده ى )140( و یاساى ن��ه وت و گ��از و هه رێمى ک��ردن��ى دژای���ه ت���ى و پێشمه رگه سه ربه خۆ که مافى هه موو عێراقییه کانه و جگه له کێشه هه ڵواسراوه کانى تر ته نانه ت پێکهاته ى ک���ورد ک��ه حکومه ته شى ب��ه م ت���ه واوى ب��ه ب��ه ک��ش��ان��ه وه ى و سه ره کییه تى

هه ڵده وه شێته وه . هه موو ئه م رووداوانه ى مێژووى عێراق پێمان ده ڵێن کورد وه کو پێویست سودى له مێژووى کردنێکى مامه ڵه ب��ۆ وه رن��ه گ��رت��ووه خ��ۆى عێراقى، حکومه تى ل��ه گ��ه ڵ ت��ه ن��دروس��ت چ��ون��ک��ه ئ���ه م ح��ک��وم��ه ت��ه ى م��ال��ی��ک��ى که دروستبوو ماوه یه کى به ده ستپێشخه رى کورد

که چى تێپه ڕى پێکهێنانیدا ب��ه س��ه ر ک��ه م به ناده ستورى له ب��وو بریتى ک��ارى یه که م هه رێمى نه وتییه کانى گرێبه سته ناساندنى

کوردستان له گه ڵ کۆمپانیا بیانییه کان. کێشه ى سه ره کی له وه دایه ئێستاشى له گه ڵدا بێت ئه و حکومه ته نوێیه له رزۆکه ى عێراق هه ر مه ترسییه کى توش بێت هانا ده بات بۆ کورد بۆ ئه وه ى پشتیوانى لێ بکات یاخود پێکهاته یه کى ه��ه ر بڵێین ت��ر سانایى ب��ه و پشت بێت کێشه ت��وش��ى حکومه ته که په ناى کورده و له رێگه ى کورده وه کێشه کان چاره سه ر ده بن، به اڵم ئه مه ش به به رده وامى به رژه وه ندییه کانى له ئ��ه وان سوڵحکردنى ق��ورب��ان��ى ک���راوه ت���ه و دراوه ک���ورد گ��ه ل��ى به رپرسه الی��ه ن ل��ه کێشه کان چ��اره س��ه رى

کورده کانه وه . بۆیه ئێستا کاتى ئه وه یه وه کو کورد کارتى ه��ێ��زى خۆى راس��ت��ه ق��ی��ن��ه ى رووى و ف��ش��ار پیشانى الیه نه کانى ترى عێراق بدات و ئه و ئه رکه ناوبژیوانییه ى که کورد به رده وام پێى عێراق، شیعه ى و سوننه نێوان له هه ستاوه

واده خ��وازێ��ت بوونى ب���ه رده وام مه رجى بۆیه نه بێت ره واکانى کورد له سه ر حسابى مافه له چوارچێوه ى عێراقدا، به داخه وه تاکو ئێستا کورد به رپرسانى که کارانه ئ��ه و زۆرب��ه ى سوننه نێوان رێککه وتنى بۆ هه ستاون پێى به رژه وه ندییه کانى حسابى له سه ر شیعه و پێویستى عێراق قۆناغه ى ئه م ب��ووه ، کورد به وه یه که نوێنه رانى کورد به وردى ئاگادارى به رژه وه ندییه بااڵکانى کورد بن له به غدا.

ده مێکه له کوردستانه وه به نووسین و کارى هاواریش ته نانه ت و ده ڵێین پێتان مه ده نى دژتان له ده کرێت خۆپیشاندان و ده کرێت تاکو بزانن که پێویسته وه کو کورد شێوازى سیاسه تکردن بگۆڕین له گه ڵ به غدا تاوه کو ئه مریکا عێراقى به جێ نه هێشتووه ، چونکه زۆرشت ئه مریکا ده ره وه ى چوونه به دوایى

ده گۆڕێت. دواى کشانه وه ى ع��ێ��راق ک��ه ره وش���ه ى ئ��ه م ئه مریکا تێیکه وت به کردارى ئه و قسانه ى ب��ه رچ��اوى ب��ه چونکه سه لماند، س����ه ره وه ى به ع��ێ��راق ب���ااڵى به رپرسێکى ه��ه م��وان��ه وه تیرۆرست ناوزه ند کرا دیاره هیچ که سێک دادگا ته نها به ڵکو نیه ، بڕیاردانى مافى له دادگ��ا )ه��ه رچ��ه ن��ده ب��دات بڕیار ئه بێت ئیجرائات ب��ه رپ��رس��ان م��ی��زاج��ى ب��ه ع��ێ��راق

ده کان(، به اڵم قسه ى ئێمه له سه ر ئه وه یه که چۆن ئه بێت حکومه تى عێراق به رگه ى چه ند رۆژێکى دواى رۆشتنى ئه مریکاى نه گرێت و به رپرسه بااڵکانى عێراق نه توانن ئیداره ى چه ند رۆژێکى دواى ئه مریکا بده ن، به ڵکو تیرۆرستى به جوانى مه له فى توانیان ته نها ب��ۆ ی��ه ک��ت��ر دروس����ت ب��ک��ه ن، ب���ه اڵم ره ن��گ��ه له ئه وه بێت کورد ئێمه ى سه ره کى پرسیارى هه یه گره نتیه ک ئایا چ کورد به رپرسانى بۆ مافه کانى گه لى کورد له ژێر ده سه اڵتى حکومه تى عێراقیدا له کاتێک ئه وه حاڵى یه کتردا له گه ڵ بێت خۆیان مامه ڵه کردنى )ک��ه ی��ه ک ن��ه ت��ه وه ن( ئه بێت وه ک��و ک��ورد ره نگه بکه ین! لێ چاوه ڕوانییه کیان چى حکومه ته ى ئ��ه م له گه ڵ ک��ورد داه��ات��ووى باشتر ت��ارق هاشمى داه��ات��ووى ل��ه ع��ێ��راق

نه بێت. وتبێت بۆچونه مان ئه م هه ڵه به هیوادارین ل����ه ب����اره ى ح��ک��وم��ه ت��ى ع���ێ���راق���ه وه ، ب���ه اڵم زیاتر سه رۆکه که ى دواییه ى ئه م ره فتارى چونکه ده کاته وه ، نزیکمان بۆچونه که له له به ر قه یرانه وه بخاته واڵت ئاماده بێت ئه و وت��راوه پێى که وشه یه ک وتنى پێ ته نها دیکتاتۆر دیاره ئه وه بۆ ده ستاو ده ست کردنى و ن��ادات رێگه ه��ه ر ده س���ه اڵت ئاشتیانه ى

ره نگه بانگه شه کارانیشى سزا بدات. چه ند هاواڵتییه ک وه ک خۆیه تى حه قى زهنى ل��ه دڵنیام ک��ه بکه ین پرسیارێک زۆربه ماندایه و به دواى وه اڵمه که یدا وێڵین.

س���ه روه ره ، تێدا یاسایى ن��وێ عێراقى ئایا که ى یاسا سه روه ر ده بێت به شێوه یه ک که به

دڵى هاواڵتیان بێت؟کوڕ بۆشى که دیموکراسییه ى ئ��ه و ئایا

ویستى بیهێنێته عێراقه وه گه یشتووه ؟ حکومه تێکى عێراق حکومه تى راسته ئایا

شه راکه تى نیشتمانییه ؟مالیکى ئیتر که نیه ئ��ه وه ئ��ه گ��ه رى ئایا دوایین سه رۆکى حکومه ته به ناوى عێراق، عێراقى ن��اوى ب��ه واڵت��ێ��ک چیتر چونکه نامێنێت و دابه ش ده بێت به بوونى فیدراڵى پێى چه ندین معیارى تایفه گه رى و مه زهه بی

و... بکه وێته کورد هاتووه ئه وه کاتى ئێستاش وه ربگرێت نوێیه ره وش��ه ل��ه و س��ود و خ��ۆى دۆخ��ه ک��ه ئه گینا خ���ۆى ب���ه رژه وه ن���دى ب��ۆ ئاگره که وه ته نى کورد و داره زۆرمه ترسى له کۆاڵنه و به ره و ماڵت دێت دیاره باشترین

به رگریش هێرش کردنه .

HONARMOHAMMED@YAHOO.COM

سیاسیه ى ت��ون��ده ملمالنێ ئ��ه م ب��وون��ى ب��ه هه بووه ، کوردستاندا هه رێمى ناوخۆى له ب��ه درێ��ژای��ى م��ێ��ژوو ن��زی��ک��ه ى س��ه ده ی��ه ک و تاریکى ک��وردی��ی��ه ک��ان حزبه ب��وون��ى ل��ه ره شبینیه ت خوڵقاندوه ته ناو بونى تاکه کانى نه ک ره شبینیه ت و تاریکى کۆمه ڵگه دا، کێشاوه هه رێمگیریدا س��ه ر ب��ه باڵى ه��ه ر ت��ه ن��ی��ووه ، که لێنێکى و ق��وژب��ن ه��ه م��وو له گه وره یه ترسێکى ده کرێت به دى ئه وه ى هاتنى دۆخێکى خراپتر له ده رئه نجامى ئه و به سه ر که ناعه قاڵنییه سیاسیه ره وش��ت��ه زاڵبووه ، کۆمه ڵگه دا تاکه کانى ده روون��ى النى دواى به تاکه کان ب��ه رده وام هه ربۆیه ده گه ڕێن خورافیشدا رزگاربونێکى ک��ه م ئ��ه وه ش ده ک���ه ن، ته سلیم خۆیانى ئ��ی��راده ى مێژووى و حزب به بوونى ده سه لمێنێت ئه وه پڕیه تى مێژوه که ى که واڵت��ه ئه م سیاسى دۆزه خ���ى سیاسه تێکى ده ره��اوی��ش��ت��ه ى ل��ه تاریکه کانى ژوره له که کۆمه ڵگه ، بۆ س��ه رک��ردای��ه ت��ی��ه س��ی��اس��ی��ه ک��ان��ه وه ه��ه ب��ووه تا نه بووه کاڵوڕۆشنه یه ک تاهه نوکه ش، مرۆڤ ئاهى ئازادى بونى خۆى و پشویه کى

بێکێشه ى تیا هه ڵبکێشێت. ئه گه رچى له سه رجه م قۆناغه کانى خه باتى کردنى حکومڕانى خه باتى و شۆڕشگێڕى خ��ۆم��اڵ��ى ک��ه ه�����ه روه ک چ���ۆن خ��ه ب��ات��ى له ملمالنێى پڕبووه شاخدا له شۆڕشگێڕى ئه مجۆره حکومڕانکردنیشدا له ترسناک

دۆزه خێکى ب��ۆت��ه وه ، دورب����اره ترسناکییه جه سته ى و ده روون����ى جه نگى م��ۆدێ��رن��ه ى ئه مڕۆش تا مێژوو به دێژایى خوڵقاندووه ، ئه وه ئێمه سیاسى حزبى ترسناکى گرفتى وه همى کۆمه ڵێک له نێو ب����ه رده وام ب���ووه هوتافیدا ژیاوین و خه باتمان بۆ کۆمه ڵێک دروشمى خه یاڵ ئامێز کردووه ، له و پێناوه شدا زۆرینه ى ره نگه که دراوه ، زۆر قوربانى پێناو ل��ه زۆرت���ر شه هید بونه ته ئ��ه وان��ه ى قڕکردندا یه کتر سیناریۆیه کى ئامانجى شه هاده تى پله ى ئه وه یه گه وره ترسى بوبێ گه وره تر گرفتى نه یانگرێته وه ، شه هیدى نه ته وایه تیه کاندا عه قڵى له مه سه له ئه بووه سیاسى ئێمه هێنده بچووک بووه ته نیا له رۆشنبیریه کى که مدا بچووکى بازنه یه کى به شى رۆشنبیریه ته ش ئه و که چڕبۆته وه ح��زب��داب��ووه ، ئامانجى خزمه تى ل��ه زۆرى حزبییه کان، پره نسیپه به هاى مه رامى بۆ نه ته وایه تیه کان، بۆ مه سه له گرنگه نه ک گ��رف��ت��ه ک��ه ئ�����ه وه ب�����ووه ئ��ێ��م��ه ه��ه رگ��ی��ز قه یران له تا نه بووه ، سیاسیمان بیرمه ندى و ملمالنێکان رزگارمان بکات، جگه له وه نه یتوانیووه هه بووه که رۆشنبیریه ته ى ئه و ب��وون��ى ئ���ه و ه��ه م��وو کێشه و ب��وون��ى ل��ه ته مه نى له گه ڵ هه بووه که دوژمنکاریانه بیرمه ندیه ت هه ڵکشاوه سیاسیماندا خه باتى بکات بکات مه رجه عیه ت دروست دروست یه کریزى نه ته وایه تى و پاراستنى مافى بۆ سه رکرادایه تیه تێکڕاى هاوهه ڵویستى و

سیاسییه کان. گ��رف��ت��ه ک��ه ئ���ه وه ی���ه ک���ه ئ���ه م ه��ه رێ��م��ه ه��ه ب��ووه ، سیاسى ئیمکانیاتى ب��ه ب��ه رده وام به اڵم ئیمکانیاته سیاسیه که زیاتر زانستى ج��ه ن��گ و ب���ه ده س���ت ه��ێ��ن��ان��ى پ��ۆس��ت و هه رخاوه ن ئێستا جۆرێک به بووه سامان سامانێکى خ��اوه ن��ى له گه ڵیدا پۆستێک کاره ساتێک ئه مه دواج��ار که گ��ه وره ی��ه ، چونکه بوون، ده هێنێته مافیایى ئه گه رى ن��اک��رێ��ت پ��ۆس��ت��ى ح��زب��ى و ح��ک��وم��ى بۆ به کار خۆى ده سه اڵتى سامانى پاراستنى سامانى ده س��ه اڵت��ى هه رکاتێکیش بێنێت، گروپى سامانه ئ��ه و م��ه ت��رس��ی��ه وه ک��ه وت��ه مافیایى بۆ پاراستنى به رهه م دێنى، ئه وه ى ئه مڕۆ له سه ر ئه رزى واقیع ده یبینین ئه و

لۆژیکه سیاسیه حزبییه یه که له روانگه ى ساویلکانه ى راڤ��ه ى و خوێندنه وه خۆیه وه کۆمه ڵگاکه ى ده کات، بۆیه ئه وان له م بڕوا به خۆبونه دا باوه ڕى ته واویان به خۆیان هه یه ، راستیه کان شاردنه وه ى بۆ به رز به ربه ستى داده نێن، بۆ ئه وه ى هه م خۆیان خواروخۆیان باش نه بینن، هه م خوارو خۆشیان نه یانبینن ناچارى بڕیارى ژوره تاریکه کانى خۆیانى هه رچى زی��ان ده رئه نجامى ئیدى ب��ک��ه ن،

ده بێت گرنگ نییه . سیاسه تى ب��اوه ڕب��ه خ��ۆب��ون��ى ل��ه ئ��ه م��ج��ۆره حزبکارانه هه نووکه واى ده رده خه ن حه قیقه تى و ژی��ان بونى مافى و هه ناسه و ق��ووت ئ��ه وان��دای��ه ، سیاسى گیرفانى ل��ه ژی��ان��دن به دیکتاتۆریانه یه ب��ی��روب��اوه ڕه ئ��ه م ه��ه ر حزبه بونى له ساڵ سه د ئه زموونى بوونى ک��وردی��ی��ه ک��ان ل��ه چ��ه پ��ی��ان��ه وه ب��ۆ راس��ت به هه شت رۆشنگه رى سه رده مى نه یتوانیووه ویستى بهێننه بوون بۆ کۆمه ڵگاکه یان، که به رده وام خۆیان وه ک حزب یان شکستیان دوجاریش ک��ردوه هه ڵه یان یاخود خ��واردوه دی��س��ان��ه وه داوه ، ب��اج��ه ک��ه ى ک��ۆم��ه ڵ��گ��ه خه باتکردن به ده ستکراوه ته وه سه رله نوێ که نه ته وایه تیه کان، مافه ن��اوى ژێ��ر له ن��ه ت��ه وای��ه ت��ى جگه له ل��ه ڕاس��ت��ی��دا م��اف��ى ب���ه رژه وه ن���دى خ��ۆی��ان ئ��ه رزش��ێ��ک��ى ن��ه ب��ووه ، ب��ه ب����ڕواى م��ن س���ه رک���رده ی���ان ه��ه رک��ادر له تا حزبه موڵکى هێنده به رپرسێک و پرۆسه ى خه باتى شۆڕشگێڕیدایه وه ختى که خۆى کاندید کرد بۆ پرۆسه ى هه ڵبژاردنى بونى به حزبى مافى ده بێت حکومڕانیه ت واده ى که کاته ى ئه و تا بسه نرێته وه لێ دڵسۆزى و پاکى به حکومڕانیه تیه که ى

ته واو ده بێت. بۆیه ئه م دیارده یه نابینین له سه رکردایه تى هه م حزبییه ه��ه م س��ه رک��رده حزبیه کاندا، ترسێکى ئه مه که حکومییه ، حکومڕانى ب���وون ب��ه دۆزه خ����ى ژی��ان��ه ل��ه ه��ه رک��وێ��ى ئه مه دێژایى مێژووش هه ر به دونیادابێ، واى کردوه که ئه زموون و خه باته کان توشى سه ختى دۆخ��ى و ببن ترسناک قه یرانى گه نده ڵى و فه سادیه ته کان بخوڵقێت، دواجار ئه م ترسه وه ک چۆن له کۆتاییدا رووبه ڕوى خۆى ده توانى نه ده بێته وه دیکتاتۆره کان

ناشتوانێ بکات رزگ���ار ل��ێ حزبه کى و دۆخه ئه مجۆره بکات، رزگ��ار گه له که ى دۆزه خ��ی��ه ل��ه م��ێ��ژووى ئ���ه وروپ���ادا س��ه دان خه ریک جه نگه وه و ملمالنێ ب��ه ساڵى نێوان له هه بوو ب��ه رده وام��ى جه نگ ک��رد، دین و دنیاویستیه کان، که دنیا ویستاکان س��ی��اس��ی��ه ک��ان ب�����وون، دواج������ار ب���ه ب��ون��ى و فرۆید و مایکاڤیللى وه ک بیرمه ندانى نیوتن مۆتسکى و چه ندین بیرمه ندى دیکه که هێنا، شه رنگێزیه دۆخ��ه به و کۆتایى هه زاران قوربانى تیادرا که سیشیانى نه کرده الى شه هیدبوون، شه هاده تى پله ى خ��اوه ن ئێمه ئیستا دۆخه که له نێوان جیابونه وه ى هه مان ئ��ه م��ه ش حکومه ته که ل��ه ح��زب��ه له که هه یه دینى کاره ساتبارى گرفتى بونى و واته سه ربه خۆیى ج��وداى، ده وڵ��ه ت ئازادى مرۆڤ له به رده م هه ڵبژاردنى ژیانى چه شن به مه مان ئێستاش خۆیدا، تاکێتى ده ستور نێو له یاساش رۆحى هه یه ، یاسا به اڵم هه یه ، حکومڕانیدا ب��ه ڕێ��وه ب��ه رى و و ئاین جه نگى سه رده مى شێوه ى به هه مان دنیاویسته کان که ئاینه کان زاڵبوون ئێستاش حزب که ویستى ده ست به ردانى نیه له کارى ده وڵه تدارى و حوکمکردنى ده وڵه تدارى، یاسا له جه سته یه کى رۆبۆتیدایه کۆنترۆڵى ئه و به قۆرخکاره ، حزبى ده ستى له رۆبۆته ش سه ر ده وڵه ت به ڕێوه به رى و یاساوه ، به ویستى ده ک��ات، حوکم حزبیه کان ب��ه رژه وه ن��دی��ی��ه ئه مجۆره سیاسه ته حزبیانه که سه رئه نجام له ده ک��ه ن حکومڕانى ده س��ه اڵت��ى قۆرخى سه ره مه رگیاندا جگه له قڵپکردنه وه ى خۆیان و گه له که یان هیچى تریان چنگ ناکه وێت، به دوو ده ستى سورى تاوانه وه لێى ده رده چن، وه ک ده بینین ئه و یاسایانه ى ئێستا له نێو به رده ست ده خرێته ده رده چێت، په رله مانه وه بونى به به اڵم حکومه ت بۆ جێبه جێکردن، ئه و هه موو یاسا کۆنانه و ئه و هه موو یاسا نوێیانه نه توانراوه سیستمه ێکى رێکخستنى ژێر له هه موو بنرێت، بونیاد حکومڕانى چ��ه ت��رى رێ��زگ��رت��ن ل��ه ی��اس��ا ک��ۆب��ک��ات��ه وه ملکه چى یاسایان بکات، که یاسا بتوانێت بگرێت ه��ه ره م��ه ک��ی��ه سیستمه ل���ه و ب���ه ر دۆزه خ و حکومه ت بۆ کێشه نه بێته که نه خوڵقێنێت بۆ کۆمه ڵگه ، ئه و ده سه اڵته ش

له و حزبانه بستێنێته وه که حزب له سایه ى بۆ ک��ردوه قۆرخى خۆیه وه حکومڕانیه تى خۆى، ساماندارى و فه ردیه تى ئامانجى هه میشه له م واڵته دا ده سه اڵت هێزى سیاسى و ج��ه ن��گ��اوه رى و م��ه ع��ن��ه وى م���ادى خۆى پایه کانى بۆ قۆرخکارى بۆ هێناوه به کار ئامانجى له به ر ته نیا ئه مه ش ده س���ه اڵت، زلهێزبونى خۆى بێگوێدانه الواز بونى رۆڵى له کۆمه ڵگه دا یاخود مرۆڤ حکومڕانى حکومه ت که ک��ردوه کارى به وچه شنه ش ئه وان موچه خۆرى و ملکه چ گه له که و به رهه ڵستى جۆره هیچ پێناوه شدا له و بن، و رخنه و رێپێوان و خۆپیشاندانێک قبوڵ نه کراوه ، بۆیه بۆ گه لى سته مه لێکراو هیچ سته مى خ��ۆى حوکمڕانى نیه ، ج��ی��اوازى ترسى ئه مه یه ک��ه ر، داگیر ی��ان لێبکات به سه رداگرتنى حکومه ت ده ست له گه وره ل��ه الی��ه ن ح��زب��ه وه ، ح��زب ب���اوه ڕی خ��ۆى بۆ

تێکشکاندنى یاساکان بخاته گه ر. له ژێر په رده ى دیکتاتۆریه ته وه ، له ماوه کانى رابردوودا حزب له جێگه ى حکومه ت نه ک ده ستى گرتبوو به سه ر عه قڵى کۆمه ڵگه دا، و بیرکردنه وه و ن��ان و ق��وت ته نیا ن��ه ک ب��ازاڕ، بازرگانى، و ب��وون م��رۆڤ مافى پیشه سازى و کوشتوکاڵدا، به ڵکو ده ستیشى گرتبوو به سه ر ته واوى زه ویه کانی میریشدا، نێو فه رمانى سیاسه تى یاساى پێى به که ده به شیه وه زه ویه کانى تاریکه کانیه وه ژوره ب��ه س��ه ر گ��وێ��ڕای��ه ڵ��ه پ��ێ��وه ن��ده ک��ان��ى خ��ۆى، ناوچه کانى گرانبه ها و گه ڕه کى مۆدیرێنى نرخى و ده ک���رد دروس���ت پێوه نده کانى ب��ۆ وه ک خ��ۆى ده ن���ا، ل��ه س��ه ر فیرعه ونکڕى وه به رهێنێکى زلهێز ده رده خست که ته نانه ت هیچ هێزێکى یاساییش مافى لێپرسینه وه ى نه بێت، بونیادى و کار و چۆنێتى خه رجى بۆ خزمه تکاره گچکه کانیش بڕێک زه وى له هه ڵقه و بژین له سه رى تا پێده به خشین گوێیان بکات، کاره ساتى گه وجاندن له وێوه خه ڵکى نه ک له برى حزب که سه ریهه ڵدا ساده بیرى ده کرده وه و بڕیارى ده دا، به ڵکو ک��ردب��وو، م��ۆن��ۆپ��ۆڵ رۆشنبیره کانیشى زۆرێک له وانه ى که ژیانیان به خت ده کرد ل��ه ده س��ت ئ���ازادى و رزگ���ارى ل��ه پێناوى رژێ��م��ه دڕن��ده ک��ان، ب��ه اڵم ح��زب ق��ه ره ب��ووى

له سه ر حیسابى حکومه ت دوجار ده کردن کوێى له ده ک���رد، حوکمه ت به ئیفالسى و مایه ئ��ی��ف��الس ح��ک��وم��ه ت دن���ی���اداب���وو کاره ساته دا ئاراسته ب��ه م ه��ه ر بێت، ب��ۆچ ک��ه ح��زب چ��ۆن خ��ۆی ه��ه ڵ��ق��ورت��ان��دوه له کاروبارى حکومه ت له پاڵ بونى شه هاده ى پارێز تا ده گات به ژینگه پرۆفیسۆرێک ده بێت فه رمه نگاکاندا، له به رده ستێک و له پاڵ بونى بڕوانامه کانیاندا بڕوانامه یه کى مافى تا هه بێت خۆیاندا له گه ڵ حزیش فه رمانبه رى حکومه تیان هه بێت، ئه گه ر له م دۆخه ناڕه زاى و سکااڵو خۆپیشاندانێکیش چ��اره ى رێگه میکانیزمێکى ب��ێ، هه بوو فێڵکردنیان هه میشه هه بووه که شه رعیه تى بوون ملکه چ به دیاسانه وه به خۆیان داوه ئه گه ر نا حزب له م بارودۆخانه دا هه م فریشته بووه هه م ئیزرائیلى، ئه مه ش جۆرێک بووه

له خواوه ندێتى حز. ئیتر لێره وه کاتى ئه م پرسیاره دادگایانه یه ، ئ��ه و حزبه ئ��ای��ا ک��ۆى بڵێین: ک��ه ده ب��ێ��ت س��ی��اس��ی��ان��ه ى ک��ه ب���اوه ڕی���ان ب��ه رزگ���ارى له چى گه لیان گ��ه ل��ه ک��ه ی��ان، ب��ۆ ه��ه ب��ووه چ ئ���ه وس���اش و ئێستا ک�����ردوه ؟ ڕزگ����ار به گه له که یان پێشکه ش خزمه تێکیان جۆره ئایا بونى حوکمڕانیه ت بۆ هێنانه کردوه ؟ ده ره وه ى کێشه ى مێژوو بووه بۆ نێو سیستمى ح��ک��وم��ڕان��ی��ه ت؟ ی���ان م��ۆڵ��ۆپ��ۆڵ��ک��ردن��ى ناوچه گه رێتى ده سه اڵتدارى؟ ئایا سیستمى به ت��ه واوى هه بووه ب��ڕواى حزبى حکومڕان بونى بیرکردنه وه ى ئازادیه تى تاکه کان؟ ئایا حزبه کان دواى راپه رین کام جۆر به هه شتیان یان دروس��ت��ک��ردوه ، کۆمه ڵگه که یان ب��ۆ ج��ۆرێ��ک دۆزه خ���ى ت��ری��ان دروس��ت��ک��ردوه ؟ له الف له حکومڕانیدا مرۆڤى ئایا حزب که دورخ��س��ت��ۆت��ه وه به هه شتى گ��ه زاف��ى و رۆژانێک کومه ڵگه لێیان چاوه ڕوان بوون؟ و خوێنڕشتن بێ داوه رێگه ى ح��زب ئایا نابڕین و جه نگى ده روونى به ویستى خۆى گۆڕانى سیستمى بهێنێته کایه وه کاربه ده ست و رابه ر و بیروباوه ڕى خۆى هه ڵبژێرێت؟ بۆ یان پێشکه وتنى و خۆشبه ختى ئاینده ى هاتووه جه نگ به که ویستوه واى ح��زب بدا به به جه نگ درێژه به مانه وه ى خۆى جه نگ ماڵئاویى بکات و خۆرى ئاوابێت.

کاتێک به رپرسان نوستوون!

حزبى حکومڕان رێگه ى داوه گه ل به ویستى خۆى گۆڕانى سیستمى بهێنێته کایه وه ؟

هونه ر محه مه د

هێمن به رزنجى

دووشه‌ممه‌ 2010/11/8 ساڵی دووه م ژماره 89

دووشه ممه 2012/1/23 - 2711/11/3

16

بیروڕا

ت��ورک��ی��ا س���ه رب���ارى ئ����ه وه ى س���ه د ساڵى سه ربازى ئیمکاناتى هه موو به ره ب��ه ق��ه یارمه تى به پێشکه وتووه ته کنه لۆژى و هاوپه یمانانى تا ئه م ساته ش که خه ریکى نووسینى ئه م دێڕانه م نه یتوانیوه بزوتنه وه ى ئ����ازادى ک���ورد ل��ه ب��اک��ورى ک��وردس��ت��ان له ناو ببات و ئیراده ى بشکێنێت یان وای تێکۆشانى و خ��ه ب��ات ل��ه واز لێبکات ده سته به رکردنى و گه ییشتن ب��ۆ خ��ۆى بهێنێت. ک��ورد گه لى ره واک��ان��ى مافه جار چه ندین کورد که ئه وه ش سه ربارى خۆشکردن زه مینه بۆ ئه رێنى هه نگاوى

و نیشاندانى نیه تپاکى به چه ندان نه خشه پرسى و ئاشتیانه چ��اره س��ه رى بۆ رێگا ده وڵه تى ب��ه اڵم ک��ردوه ، پێشکه ش ک��ورد ک����ورد ب���ۆ ی��ه ک��ج��اری��ش ب��ێ��ت وه اڵم���ى ئه رێنییه کانى هه نگاوه داخوازییه کانى ن���ه داوه ت���ه وه ، به ڵکو ب��زوت��ن��ه وه ى ئ����ازادى ئه م هه ڵهێنانى له کاتى پێچه وانه وه ب��ه الوازییه کى وه کو هه میشه هه نگاوانه دا ک��ردوه ب��ۆ هه ڵسه نگاندنیان پ��ه ک��ه ک��ه ئاستى هێرشه سه ربازى و سیاسى فراوانتر له گه ڵ ئێستاشى هه تا بۆیه هه ر کردوه دابێت هیچ نییه تدارییه کى ده سه اڵتدارانى کورد پرسى چاره سه رکردنى بۆ تورک که پڕۆپاگه ندانه ش ئه و نییه . و نه بووه که کاتانه ى ئه و یا هه ڵبژاردن له کاتى پێویستیان به ده نگى کورد بووه ، کردویانن دووڕووی���ى و تیمساحى فرمێسکى ل��ه هۆى بۆته ئه مه ش ن��ه ب��ووه ، زیاتر هیچ گه لى کورد و بزوتنه وه که ى هیچ هیوا و ئۆمێدێکیان به ده وڵه تى تورک نه مێنێ و هه وڵ بده ن خۆیان له چوارچێوه ى سیستمى چاره سه ر خۆیان کێشه کانى که جه که دا

بکه ن. پ��راک��ت��ی��زه ک��ردن��ى و ب���اڵوب���وون���ه وه دواى باکورى له سیستمه ئ��ه م ب��اڵوب��وون��ه وه ى گشتگیر ن��اڕه زای��ه ت��ی��ی��ه ک��ى ک��وردس��ت��ان و ئاشتى پارتى داموده زگاکانى ت��ه واوى ئۆپه راسیۆنى بۆیه گرته وه ، دیموکراسى ده ست ناوى که جه که دا ژێر له سیاسیان که س ب��ه س��ه دان ئێستاش هه تا و پێکرد ل��ه زی��ن��دان��ه ک��ان ت��ون��د ک����ردۆت����ه وه ، به راب��ردوودا ساڵى له ئ��ه وه ى دواى تایبه ت

ش��ۆڕش��ى گ��ه الن��ى ن��اوچ��ه ک��ه ل��ه دژى ئاگرى ب��ه دیکتاتۆرییه کان سیستمه هه ڵگریسا بوعه زیزى محه مه د جه سته ى داگیرکه رى ده وڵه تانى پێش له تورکیا ناو که وته کوردستان داگیرکه رى ترى شه پۆلى ده ترسا له وه گ��ه وره وه ، ترسێکى شۆڕشه کان ببنه ئیلهامێک بۆ شۆڕشى بکات، خێراتر هه نگاوه کانى و ک��وردان ب��ۆی��ه ب��ۆ رێ��گ��رت��ن ل���ه م ش��ه پ��ۆل��ه وه ک��و ب��زوت��ن��ه وه ى دژى ل��ه جارێکیتر ه��ه م��وو ب��ه رف��راوان پیالنى رێبه ره که ى و ئ��ازادى پراکتیزه کردنى هه رچه نده ک��را ئ��ام��اده داگیرکه ر واڵتانى و تورکیا پیالنه که و ئه مریکا ئ��ه ن��دازی��اره ک��ه ى ب��ه اڵم بێت، یه ک پله ى به پیالنه شدا له و بریتانیان. نێوان له ناوخۆیى شه ڕێکى درا ه��ه وڵ کورد هه ڵبگریسێنێ و سااڵنى نه وه ده کان دووب����اره ب��ک��ه ن��ه وه و ک���وردان ب��ه ش��ه ڕى بۆ بکه ن. خه ریک خۆیانه وه ناوخۆیى هه مه الیه نه یان رێککه وتنێکى ئه مه ش ل���ه گ���ه ڵ ئ���ێ���ران، ب���ه ت��ۆپ��ب��اران��ک��ردن��ى ب��اش��ورى ک��وردس��ت��ان وێ��ران��ک��ردن��ى گوند سوتاندنى و هاواڵتیان شه هیدکردنى و ئامانج. ک��رده کوردستانیان سروشتى کوردستان باشورى ده سه اڵتى ئ��ه وه ى بۆ وه ک گ��ه ل بخه نه ژێ��ر گ��وش��اره وه تا له تورکیا له گه ڵ ئ��ازادى بزوتنه وه ى دژى هاوکارى بکه ن. هه رچه نده ش ئه و خه ونه ى نه هات، به دى به راستى و نه بوو تورکیا لێدوانه کانى ل��ه ئێستاش ه��ه ت��ا ب���ه اڵم هه وڵ واده رده ک��ه وێ ئاکه په دا ده سه اڵتى ک��وردان نێوان له ناوخۆیى ش��ه ڕى ده ده ن

هێشتا نێوانه شدا، ل��ه م و هه ڵبگریسێن هیوابڕاو نه بوون.

به اڵم به گوێره ى من وه اڵمێک له الیه ن سیاسییه کانى الی��ه ن��ه و ک���ورد گ��ه ل��ى ک��وردس��ت��ان ن���ه ک ت��ه ن��ه��ا ب��ه ئ��اک��ه پ��ه ، ب��درێ��ت��ه وه ، دوژم��ن��ان��ى ب��ه ت��ه واوى به ڵکو کوردستانه نه ته وه یى کۆنگره ى به ستنى بۆ یه کخستنى یه کجاره کى هه موو ماڵى کورد له هه ر چوارپارچه ى کوردستان. له م پێناوه شدا خه باتکردن و هه وڵدان بۆ هه موو الیه نه سیاسییه کان و چین و توێژه کانى ک���وردس���ت���ان ل���ه گ��ش��ت پ��ارچ��ه ک��ان��ى لێره دا کوردستان له نان و ئاو گرنگتره . ئ��ه م پ��رس��ی��اران��ه دێ��ن��ه پ��ێ��ش��ه وه : ی��ه ک��ه م: ئاکه په ده سه اڵته که ى و تورکیا بۆچى ل��ه الی���ه ک ب��ان��گ��ه وازى دی��م��وک��راس��ى و کرانه وه ده که ن، و له گه ڵ به ڕێز ئۆجه الن بۆ دۆزینه وه ى رێگاچاره کۆده بنه وه ، به اڵم له الیه کیتریشه وه خه ڵکى مه ده نى وه ک و چه کى ده که ن رۆبۆسکى کۆمه ڵکوژ و ده هێنن به کار گه ریال دژى کیمیایى ده ک��ه ن ئه رده کانیش س��ه رۆک سوپاسى له دووه م: ئه مجاره . رووداوه ک���ه ى له سه ر پارتییه کى بانگه شه ى ئاکه په کاتێکدا دڵ��خ��ۆش��ک��ه ر ده ک�����ات ب���ۆ ک������وردان و که مه نه ته وه کانیتر له الیه کیتر هه رچه نده خۆشى ده زانێ الیه نى هه ڕه حه ساس که بزوتنه وه ى هێڵى سوره بۆ گه لى کورد و ئ����ازادى، ب��ه رێ��ز ئ��ۆج��ه الن��ه و ل��ه هه مان کاتیشدا گه ره نتى شه ڕ و ئاشتیشه ، به اڵم بێ له به رچاوگرتنى ئه م حه ساسییه ته ئه وه توندى گۆشه گیرییه کى مانگه ش��ه ش

به سه ریدا سه پێندراوه . به رده وامکردنى ئه م زه مینه ى ئاکه په فاشیستانه ى سیاسه ته له به ته واوه تى دیموکراتیانه و ئاشتیانه تورکیا ده وڵ��ه ت��ى سێیه م: ناهێڵێت. ئ��ارا پێڕه وى که ک���ورده ى دژه سیاسه ته ب��ه و ده کات و له منداڵى هه فت ساڵ تا هه فتا ساڵى کردۆته ئامانجى گرتن و کوشتن ده س��ت��ورى ل��ه ک��ه نییه ئ��ه وه نیشانده رى نوێ که خریکه ئاماده ى ده که ن کۆکى ده ستوره سه ربازییه که ى )1982( نییه که له سه ر بنه ماى یه ک ئااڵ، یه ک نه ته وه و یه ک واڵت دامه زراوه . چوار: ئایا له واڵتێکى وه کو تورکیا که خوێنى کوردان له الیه ن ده سه اڵته کانه وه حه اڵڵ ده کرێ و ئه ردۆغانیش به بێ دین ناوزه دیان ده کات ئینکارکردنى و ک��وش��ت��ن ده ره وه ى ل��ه

شوناس چاوه ڕوانى چیترى لێده کرێ.ده توانین چه ندان پرسیارى هاوشێوه به که ین، به اڵم گرنگ ئه وه یه واڵمه که بدۆزینه وه و بزانین چاره سه ر چییه ؟ چى له پشت ئه م سیناریۆ فاشیستانه ى ئاکه په دا شاراوه یه ؟ که ئ��ه وه ن نیشانده رى هه موو ئه مانه ش فه لسه فه ى سیاسى و ستراتیژى ئاکه په دا کێشه ى کورد دیموکراتیانه ى چاره سه رى نییه ، به ڵکو له ژێر ده مامکى ئیسالم و مافى و دیموکراسى بۆ بانگه شه کردن گه لى جینوسایدکردنى هه وڵى م��رۆڤ هه روه ها ده درێ��ت. بزوتنه وه که ى و کورد هه نوکه یه کانى کایه له ده درێ��ت ه��ه وڵ بخات پ��ه راوێ��زى و گۆشه گیر ناوچه که ئه و که مکردنه وه ى سه ره کیش مه به ستى گه لى له سه ر په که که که کاریگه ریه یه

کوردستان چوارپارچه ى ه��ه ر له ک��ورد هه یه تى، ئه مه ش نه ته نها تورکیا، به ڵکو ئه مریکاشى خستۆته مه ترسییه وه ، چونکه پرسى سوریا و پاراستنى به رژه وه ندییه کانى له ناوچه که دا ته سلیمى تورکیا کراوه و ل��ه و چ��وارچ��ێ��وه ی��ه ش��دا ل��ه ه��ه ر کاتێک زیاتر ئه مریکا پشتیوانى لێده کات و هه ر سه ر له مه ترسییه ک به مه ترسیه ک به رژه وه ندییه کانى مه ترسى به تورکیا جار بۆیه ش چه ندین هه ر ده بینێ. خۆى تورکیا چه کى کیمیایى قه ده غه کراوى له دژى گه ریال به کارهێناوه و هه ره دواییش له رۆبۆسکى )35( کاسبکارى مه ده نى ن��ه وه ک ئه مریکا که چى ک��رد، شه هید به ڵکو ن��ه ب��وو، ه��ی��چ ک��اردان��ه وه ی��ه ک��ى بۆ خ��ۆى پشتگیرى ئه مریکا سیستمى ئه م هه واڵنه ده ربڕى، له کاتێکدا رۆژانه ه��ه ڕه ش��ه ل��ه ئ��ێ��ران ده ک���ان گ��وای��ه ک��وره ئه تۆمییه که ى به مه به ستى سه ربازى به کار دێنێت ئه و دووڕووییه ى ئه مریکا و تورکیا له کورد شۆڕشى که دایه کاتێک له بۆته وه سه رکه وتن نزیکى زیاتر کاتێک ده دات ئه مریکا هه وڵ له الیه کیتریشه وه تورکیاوه رێگاى له به رژه وه ندییه کانى بپارێزێ له هه مان رێگاوه هه موو واڵتانى ناوچه که بکاته قه ڵغانێک بۆ به رژه وه ندییه به بۆیه هه ر ئه مریکا. درێژخایه نه کانى کورد جارێکیتر ده یانه وێت یه که م پله ى و سیاسى لۆزانێکیترى قوربانى بکه نه به سه ر جوگرافى و کلتورى جینۆسایدى

کورددا بسه پێنن.

ح��زب��ى ک����وردى ب������ه رده وام ل��ه س��ه رده م��ه له جۆرێک دۆخێکى له ج��ی��اوازه ک��ان که رت و له تبووندا بووه ، به هۆى کێشه و گرفته کانى ناوخۆیه وه زیاتر ئه م حاڵه تانه روویانداوه ، ئه و کێشانه ش به ده ر نه بوون له ده ست خستنى پۆست و پله و به رژه وه ندیه له هه مبه ر ئ��ه وه ى له پاى تایبه تیه کاندا، گرفتى میلله تێک یان ڕێکخراوگه لێک ئه و زۆرن بێت، ئایدۆلۆژیایه ک ی��ان حزبانه ى سااڵنێک هاوشان بوون له گه ڵ پارتى، و یه کێتى ئێستاى حزبه کانى به اڵم ئه وه ى له م قۆناغه دا به دى ده کرێت رۆڵى هه ندێک له و حزبانه یه که ده بینى له ڕووى سیاسى و پێگه ى جه ماوه رییه وه ، به شێوازێکى الواز له ساحه ى سیاسى و گه یشتونه ته کارکردنیان ئه داى له سه ر کۆتایى و ب��وون��ه وه له نزیک جۆرێک ی��ه ک��ج��اره ک��ى، ب����ه اڵم ه��ه ن��دێ��ک ج��ار و هه ڵبژاردن له کاتى وپارتى یه کێتى یان ده ره کى فشارێکى بزانن ئه وکاته ى

به ناو ئ��ه م دێ��ن بێت، له سه ر ناوخۆیان پڕکردنه وه ى بۆ ب��ازاڕه وه ده خه نه حزبانه به هێزکردنى ی���ان زی��ات��ر واژووی���ه ک���ى پێگه ى خۆیان، که چه ندجارێک به ڵێنى هه ندێک وه زاره تى سیادیشیان پێده درێت، به اڵم دواتر به وه کیل وه زیرێکیان پاڵیان خاڵى که وه زاره ت��ێ��ک ی��ان پێوه ده نرێت ئ���ه وه ى هه بێت ت��وان��اى و ل��ه ئ��ی��راده بێت پێکهاته ى ل��ه ب��ک��ات ئ��ال��وگ��ۆڕێ��ک ه��ه رێ��م��ه ک��ه دا، وه ل��ێ ج��ی��اواز له مانه ش ده گرن وه ری چوارچێوه یه دا له و ئ��ه وه ى یه کێتى خولیاى و ئ��اواز به پێى ده بێت بۆ یاخود بچڕن، گۆرانیه کان پارتى و مه رجه عیه ت ده بێت بڕیارێک هه موو

بۆالى ئه وان بگه ڕێنه وه دیسان.به بچوکانه حزبه ئ��ه م ج��ار هه ندێک دوکانى سیاسى ناو ده هێنرێن که خاوه ن بینیومانه ک��ه ب��وون هه ڵوێستانه ئ��ه و کوردستاندا، ل��ه ج��ی��اوازه ک��ان له کاته به ته نها نه یانتوانیوه تائێستا نمونه بۆ خاوه ن به رنامه و خاوه ن پرۆگرامى خۆیان ئه و و هه ڵبژاردن له کاتى به تایبه ت بن هه بوو ئ��ه وه ى پێش، هاتونه ته دۆخانه ى به ناوى ئایدۆلۆژیه که وه بوو هاتونه ته ناو نێوباوه شى خه ڵکه وه دواجار گه ڕاونه ته وه حزبى فه رمانڕه وا، بۆنمونه ده بینیت حزبى خ��اوه ن سۆسیالیست و زه حمه تکێشان چ ب��ڕی��ار و وت��ارێ��ک ب���وون ل��ه کاتى هه ڵبژاردنه کانى )7/25( له گه ڵ هه ردوو ئیسالمیه که دا)یه کگرتوو،کۆم حزبه

بوون، دواتر پاشه کشه یان کرد که ه ڵ( چاکسازى و خزمه تگوزارى لیسته که ى بوو، له الیه کى تره وه وه ک خۆیان ده ڵێت باڵه شیوعى له هه ر بوون حه وت حزب

هه ندێکى زه حمه تکێشان جیابووه که ى ت��رب��وو ت��وان��ی��ان ت��ه ن��ه��ا ی���ه ک ک��ورس��ى حزبێکى بهێنن، کوردستان په رله مانى تریش به ناوى ئیسالم به رنامه ى قورئانه وه به ته نها به شدارى کرد توانى دوو کورسى ئیسالمى بزوتنه وه ى ئه ویش که بهێنێت بوو، که دواتر گه ڕایه وه نێو لیستى حزبى باپیره گه وره که یه کێتى و پارتیه ، له به ر ئه وه هه رچیه ک ئاماژه بکرێت بۆ ئه م ئامانجى ک��ردۆت��ه وه حزبیان خه ڵکانه ى کادریان، هه ندێک خۆیان به خێوکردنى داخوازیه کانى ئامانجیان ئ��ه وه ى له پاى میلله تى کورد و دۆزینه وه ى چاره سه رى ری���ش���ه ى ب���ۆ ک��ێ��ش��ه ه��ه ن��وک��ه ی��ه ک��ان��ى کاتێک بۆیه بێت، هه رێمى کوردستان ئه مانه به دوکانى سیاسى ناو ده هێنرێت ج���ۆرێ���ک ل����ه ن����اڕه زاى ده رده ب�������ڕن که بۆیان ت���ه واوه ده س��ت��ه واژه ی��ه ک��ى پێموایه )ده وڵه مه ندترین ده ڵێت کانت ه��ه روه ک و تایبه تمه ندترین جیاکه ره وه کانى مرۆڤ ع��ه ق��ڵ��ه (، ب��ه اڵم ب��ه داخ��ه وه ئ��ه م حزبانه شتێک تایبه تمه ندترین و ده وڵه مه نترین له الیان الیه نى مادییه پێش ئه و عه قڵه ى

کانت باسى ده کات.کابینه ى)7(ى ئێستا نوێیه دا ساڵى له م گه رمى باسى بۆته هه رێم حکومه تى له کاتێکدا کوردستان هه رێمى دۆخ��ى خه ڵکى کێشه ى له گه ڵ گۆڕینى کابینه و گرفتى ئ��ه وه ى به قه د نیه ، که سه کاندا نیه ڕاسته قینه ئیراده یه کى به وه ى هه یه بۆ به گژدا چوونه وه ى ئه و بێسه روبه ریه کى مافى و به سامان ه��ه ی��ه ، واڵت���ه دا ل��ه م رۆژان��ێ��ک ک��ه ده ک��رێ��ت خه ڵکانێک له پێناو مه عنه ویانداوه و مادى قوربانى

ئه م دۆخه ى ئێستا هه یه ، به اڵم نه ک به و شێوه یه بێت و چاوه ڕێى ئه وه یان نه کردوه بێبه ش بکرێن وه ک ده ڵێن )ئه وه ى خۆم ب��ۆخ��ۆم، ئ���ه وه ى ت��ۆش ده خ����ۆم(، بۆیه په رله مان خولى چه ندین دواى بینیمان کابینه و حکومه ت ئالوگۆڕکردنى و ج���ی���اوازه ک���ان ه��ه م��ی��ش��ه ئ���ه م ح��زب��ان��ه په راوێزخراون، به اڵم نه یاتوانیوه سود له و هه ڵه لۆژیکیه وه ربگرن و عاقڵ ببن پێش و بکاته وه ئاگاداریان ج��ه م��اوه ر ئ��ه وه ى ره خنه یان بکات له به شدارى کردن له گه ڵ ئه و دوو حزبه فه رمانڕه وایه دا، بۆیه نیچه ئاماژه به شتێکى جوان ده کات که ده ڵێت ئه وه م خۆم چونکه بم، ئاقڵ )به ته مام ئ��ه وه م داواى که سێک ن��ه ک ده وێ���ت

لێبکات(.ل���ه خ���ول���ه ک���ان���ى پ���ێ���ش���ودا ه���ه ری���ه ک به جیا ئیسالمى کۆمه ڵى له یه کگرتوو وه زاره ته کانى و له حکومه ت به شداربوون ب��ه اڵم ک��وردس��ت��ان��دا، ه��ه رێ��م��ى پێشوى کۆتا ده سه اڵته ئه و ل��ه ده ره وه ى هه نوکه ب���ڕی���ارى خ���ۆی���ان���داوه ، ل��ه گ��ه ڵ ئ���ه وه ى گۆڕانیش به شێکى گه وره ى یه کێتى بوو ئه و گله یى و گازندانه ى هاتنه ده ره وه ى له ئه داى حزبه که یان، بوو خه ڵکى هه یان کورتى و ک��ه م بێ له ئه مانیش ب��ه اڵم وه لێ ج��ه م��اوه رى، ره خنه ى له نین دور کردنى چ��اودێ��رى و پ��ه رل��ه م��ان له نێو ده توانین حکومه ت...هتد، کاالکانى که دروس��ت��ک��ردوه فشارێکیان بڵێین به هۆیه وه حکومه ته حزبیه که ش هاتوه ته ژێ���ر ب����ارى، ب����ه اڵم ه���ه ر داواک������ارى و هه وڵى زیاتره و له وه خه ڵکى پێداویستى یه کێک داهاتوو، بۆ ده وێت به رده وامى

له و حزبه بچوکانه ى که له ڕووى پێگه ى ئێجار له دۆخێکى ئێستا جه ماوه رییه وه بزوتنه وه ى ئه ویش ک��ارده ک��ات، الوازدا هێزێکى پێشو س��ااڵن��ى ک��ه ئیسالمیه سیاسیه که دا، ل��ه م��ه ی��دان��ه گ���ه وره ب���ووه به ره نگاربونه وه ى و ش��ه ڕک��ردن حاڵه تى هه بووه له گه ڵ حزبى خاوه ن ده سه اڵت، له و له مه وبه ر ماوه یه ک وه ک ڕوانگه یه وه هه ڕه شه ى سکااڵتۆمارکردن و هه ڵوێست وه رگ��رت��ن��ى ده ک���رد ل��ه ه��ه م��ب��ه ر م��اف و ڕاده ستکردنه وه ى وه ک داواکاریه کانى زیاد و بێسه روشێوانکراویان ئه ندامانى کردنى بودجه که یان، به اڵم ئێستا ده بینى وته بێژى ئه م حزبه به وهه موو نیگه رانیه وه ئیسالمى بزوتنه وه ى به وه کردوه ئاماژه ى ب��ه ش��دارى کردنى ب��ڕی��ارى م��ه ب��ده ئ��ی��ه ن له حکومه تى داهاتووداوه ، بیرمان نه چێت هێنده ى ئه وانیتر له گه ڵ که حزبه ئه م نیو ده گێڕن، سیاسى دوکانێکى رۆڵ��ى کارکردنى ئ���ه داى نه یانتوانیوه هێنده ل���ه س���ه ر ئاستى ب��ک��ه ن ح��زب��ى خ���ۆی���ان جه ماوه رى و به هێزبونى پێگه یان، ده بینى رۆژ به ڕۆژ له پاشه کشه دان مه جبور په نا مانه وه ى بۆ ده ب��ه ن ده س��ه اڵت حزبى بۆ خۆیان و ئیمتیازى تایبه تیان، له کاتێکدا ته سکه یه وه پێگه به و هێشتا هێزه ئه م چ��ه ن��دی��ن ک��ێ��ش��ه ى ل��ه ن��اوخ��ۆدا ه��ه ب��وو، و له تکردن خه ریکى جاریش هه ندێک تر کۆمیدى له هه موشى کۆتله کارین، به پاره و باوه ڕیان بوو، سااڵنێک ئ��ه وه ى سامانى ئه م واڵته نه بوو وه ریبگرن به ناوى ئێستا که چى ن��اش��ه رع��ی��ه وه ، و ح���ه رام ده بینى چۆن شه ڕى ئه و پاره یه ده که ن و مانگانه که یان ئه و کاته ى هه شتا ملیۆن

ب��ۆی��ان زی��اد ت��ا ب��وو به که میان ده زان���ى قورئان و دین ئه و ئێستا پێموایه ک��را، پێکراوه ک��ارى ه��ه ب��ووه و حه دیسانه ى و نه گۆڕاوه ، به اڵم ئه م هێزه هه نوکه چۆن ده ى جائیزێنیێ و ده یشه رعیه نێت و به چ ماوه ته وه ئ��ه وه ى بۆیه یان مه نتقێک؟، ئێستا خه ڵکى له یارییه که و راوبۆچون و هه ڵوێسته کانتان تێده گه ن، ده زانێت چ به وه ب��اوه ڕ خه ڵکى بۆنێکه وه و ره ن��گ پێیه تى، هه ر ب��اوه ڕى ده ک��ات که خۆى وه ک )وی��ل��ی��ه م ڕای���ش( ده ڵ��ێ��ت: که س بانگێشت ناکه م گوێ بۆ راوبۆچونه کانم بن راست بۆچونه کانم ئه گه ر رادێرێت،

خۆیان ده گه یه ننه خه ڵکى. ئه م قۆناغه دا له م بڵێین ئ��ه وه پێویسته ه��ێ��زه ه��ه رچ��ى ش��ه رت��ێ��ک��ى ه��ه ب��ێ��ت بۆ به شدارى کردن له حکومه تدا به دڵنییایه وه ه������ه روه ک م���اوه ک���ان���ى پ��ێ��ش��و ت��ه ن��ه��ا به ڕێده کرێت له الیه ن یه کێتى و پارتیه وه ، ئه وان ئه وه یان ده وێت له حزبانه که خۆیان ده یانه وێت، نه ک ئه وه ى ئه وان ده یانه وێت، الیه نى ته نها سااڵنێک بزوتنه وه بۆیه وه ریبگرێت نه بینیوه ب��ه ڕه وا مادیه که ى مه رجى و ش��ه رت ئێستا حزبه ئ��ه و بۆ بیروڕا ل��ه و پ��اش��ه گ��ه زب��ون��ه وه ى ل��ه چیه پێموایه که شه رعیه وه ، جیهادیه ئایینه قاڵبى و ده چێته شه رته کانى ه��ه م��وو ناشه رعیه وه ، هیچ ئومێدێکیش نابینم بۆ بچوکانه حزبه ئه م کاریگه رى و رۆڵ هه روه ک ئیسالمیه هێزه ئه م به تایبه ت ب��ه وه ئ��ام��اژه ج��وان بیکن( )فرانسیس باشه ، به رچاییه کى ده کات که )ئومێد

به اڵم چێشتێکى خراپه (.

ئه مریکا له رێگاى تورکیاوه کورد ده کاته قوربانى به رژه وه ندییه کانى

)بزوتنه وه ى ئیسالمى( له شه رعه وه بۆ شه رتى ناشه رعى

عه دنان محه مه دى

ئاراس عوسمان

که ده زانین راستییه ئه و باش هه موومان کوردستان له زۆر رووه وه به رده وام له قه یراندا گ��ه وران��ه ى قه یرانه ل��ه و یه کێکیش ب���ووه ، ده بێته وه رووب���ه ڕوى کوردستان ئێستا که سیستمى زان��ک��ۆی��ه ، خوێندنی سیستمى

خ��وێ��ن��دن��ی زان��ک��ۆ ل��ه ک��وردس��ت��ان تاکو سه رلێشێواى و له مه ترسیى پله به رزترین گه وره دایه خه ریکه به ره و داڕمانى ته واوه تى ده چێت. پێموایه له هه ر واڵتێک خه له ل له به رکه وتنى کۆمه ڵگه یه له خه له ل زانکۆ گورزێکى کوشنده و گه وره یه له کۆمه ڵگه و کوشتنییه تى، ته نانه ت زه برێکى کوشنده یه بۆ بوارى فکر و زانستیش، که واته زانکۆ ئه و رێنیشانه ده رى و رێبه ر له هه ر واڵتێک کۆمه ڵگه یه و ئاراسته که شى دیارى ده کات. زانکۆ بوارى فکر فراوان ده کات و ته نانه ت و کشتوکاڵ ک��ه رت��ى ئ��اراس��ت��ه ى زان��ک��ۆ دی��ارى ...ه��ت��د دارستانیش و پیشه سازى کردنه وه ى هۆشیار زانکۆ که واته ده کات. خه ڵکیش ه��ۆش��ی��ارک��ردن��ه وه ى و خ��ه ڵ��ک��ه پێویسته بۆیه کۆمه ڵگایه . پێشکه وتنى

ل��ه س��ه ر ک���ار وردى ب��ه زۆر و ب������ه رده وام ب��ه اڵم ب��ک��رێ��ت. زان��ک��ۆ به سیستمکردنى هه موو پێچه وانه ى له کوردستاندا ده بینین باسکران، کاتێکیش له سه ره وه ئه وانه یه که ئه م ده سته واژه یه به کارده هێنم مه به ستم ئه وه به سیستم زانکۆ کوردستاندا له که نییه ج��ی��اوازى پێویسته ل��ێ��ره دا بۆیه ن��ه ک��راوه . بکه ین له نێوان دوو جۆرى سیستم به گشتى بێت وابه سته که سیستمێک یه که میان هه بێت کردنیدا له دروست مه نتق و به فکر بهێنێت به رهه م خ��راپ ئینتاجى که مترین له به رامبه ریشدا زانکۆ کردنى ئاراسته له که ه��ه ی��ه ت���ر سیستمێکى دوووه م����ی����ان مه نتق ئه سڵه ن که سیستمه یه ئه و ئه ویش هه میش و ن����ادات ب��ه ک��ارک��ردن��ى رێ��گ��ه له و ده دات کۆمه ڵگا کوشتنى ه��ه وڵ��ى

ئه م شێوه به هه مان ده بینین کوردستانیشدا خوێندکار خه ریکه زانکۆ شێوه کارکردنه ى به ره و فه سادى فکرى ده بات و بیرکردنه وه ى ده ڕزێنێت و توشى جۆره له ش قورسییه کى نه بوونى دروس��ت بۆیه ده ک��ات. مه عنه وى سیستمى له نه کردن چاکسازى و ریفۆرم خوێندنی زانکۆ له کوردستان به دڵنیاییه وه ده ک��ات. دروس��ت دۆگماتیزم له جۆرێک روونتر له زانکۆکانى کوردستاندا ئه وه نده ى ده بێت پابه ند و ده دات گرنگى خوێندکار مه لزه مه یه کى ل��ه س��ه ر و مه نهه جێک ب��ه زانیارى کۆمه ڵک که پ��ه ڕه ی��ی��ه وه چه ند سودێک هیچ و ن��وس��راوه ل��ه س��ه ر وشکى ن��اگ��ه ی��ی��ه ن��ێ��ت. ئ���ه وه ن���ده گ��رن��گ��ى ن���ادات و بابه تێک ب��ه دواداچ��وون��ى و به فێربوون ئاماده کردنى چه ند توێژینه وه یه ک له سه رى.

هه روه ها یه کێکى تر له خاڵه جه وهه رییه کان ئ��ام��اژه ى ب���ه ڕوون���ى پێویسته ل��ێ��ره دا ک��ه گ��ه وره ی��ه زۆر خه ته رێکى ک��ه پێبکرێت. ب���ۆ س���ه ر زان���ک���ۆ و گ��ۆم��ه ڵ��گ��ا ئ��ه وی��ش بووته زانکۆ زانکۆکانه به سیاسیکردنى چه کێکى کوشنده به ده ست سیاسییه کانه وه بۆ ده ه��ێ��ن��ن ب��ه ک��ارى ده بینین زۆرج����ار و تێدا هه لى و حزبى و شه خسى به رژه وه ندى زانکۆ خوێندکارێکى وه ک��و ده ق���ۆزن���ه وه . بکرێت زان��ک��ۆ واڵت��ێ��ک ل��ه ه��ه ر پێموایه ب��ه ئ���ام���راز و ئ��اراس��ت��ه ک��ه ى ب��ه ده س��ت��ى له و بوێت چۆنیان بێت سیاسییه کانه و نه ک بهێنن. ب��ه ک��ارى بێت ب��ه رژه وه ن��دی��ان ناتوانرێت به رهه مى فکری هه بێت و فراوان بکرێت، به ڵکو خه ته رێکى ئه وه نده کوشنده یه بوونیش له و واڵته که ته نانه ت به مرۆڤ

به داخه وه ب��ه اڵم پرسیاره وه . ژێر ده که وێته بووه ته زان��ک��ۆ ئێمه دا واڵت��ى ل��ه ده بینین و پێگه ى سه ره کیان و حزبایه تى مه ڵبه ندى ته نانه ت ده توانین بڵێین ئۆفیسێکى تایبه تى ئه وانه ئه مه ش واده کات ئه وه نده ى خوێندکار بێت پله پلێنه و حزبایه تى ک��ارى خه ریکى دیراسه و به فێربوونى فکر ئه وه نده گرنگى مه سه له یه کى ل��ه س��ه ر قسه کردن و ک��ردن بێگومان نه دات. و چاره نوس ساز گرنگ نێگه تیڤیان کاریگه رى ئه مانه ش هه موو و ئه م کۆمه ڵگه یه دواڕۆژى له سه ر ده بێت نه وه یه ک به رهه م دێنێت که داڕزاو بێت له بوارى عیلم و مه عریفه دا و هیچ بوارێک کاریگه رى ته نانه ت ناهێڵیته وه . فیکر بۆ گ���ه وره و خ��راپ��ى ده ب��ێ��ت ل��ه س��ه ر مه سه له ى نه ته وه یى بوونمان له ئاستى جیهانى و به ره و خه ره ندێکى قوڵمان ده بات. له ئاکامى هه موو ئه مانه شدا ده گه ین به وه ى که هه موو ئه مانه له بێگومان ده ک���ات. ئاراسته یان سیستم

ئه نجامیشدا کۆمه ڵگه باجه که ى ده دات.

سیستمى خوێندنی زانکۆ له کوردستان به ره و کوێ؟

له شکر سۆفى

گۆشه‌یه‌کی‌تایبه‌ته‌،‌هه‌فتانه‌‌ئه‌حالم‌مه‌نسور‌ده‌ینوسێت

ساڵی دووه م ژماره 89

دووشه ممه 2012/1/23 - 2711/11/3

18

تیۆری

له هه ندێک و زه مینه له باس پێشودا به شی له جه ماوه ری راپه ڕینی ده رکه وتنی هۆکاره کانی راوه سته یان و ناوه ڕاست کران گه النی رۆژهه اڵتی تێڕوانینه میانه ی ل��ه درا ه��ه وڵ و ک��را ل��ه س��ه ر ده رکه وتنه بابه تانه به م سه باره ت جۆراوجۆره کان بخرێنه وه ک خۆی راستیه کانی کۆمه ڵگا پێش، پرسیاری چ��ه ن��د ب��ن��ه م��ای��ه ش ئ��ه م س��ه ر ل��ه روو. گرنگمان وروژاند که له م به شه دا ده بێت وه اڵمێکیان

بۆ بدۆزینه وه .وه ک س��ه ره ت��ا ب��ا ئ���ه وه ل��ه ب��ی��ر ن��ه ک��ه ی��ن ک��ه ئ��ه و ده ستپێکردنی ه��ۆک��اری وه ک پێشتر خ��ااڵن��ه ی س��ه ره��ه ڵ��دان ئ��ام��اژه ی��ان پ��ێ ک���را، ه��ه ن��وک��ه ل��ه و و تێپه ڕاندووه راپه ڕینیان قۆناغی که واڵتانه ی هێشتا هه ڵوه شاندووه ته وه ، ده سه اڵتیشیان سیستمی و ده ژمێردرێن ئاڵۆزی و گرژی هۆکاری وه ک له به ر نه مانی گوشار و زه ختی سیستم ئه مجاره به شێوه یه کی زه قتر و دیارتر خۆیان ده نوێنن. ئه و شه پۆله نێوان کریستیانه قبتیه کانی له توندوتیژییه ی که له رۆژانه رادیکاڵه کان ئیسالمیه گروپه و میسر برینه ئه و دیاریکه ری خۆیدا له خۆی ئ��ارادای��ه ، قووڵ و ناتورانه ی که به جه سته ی کۆمه ڵگاکانی به دی ده کرێت. ئه گه ر کچێکی میسری ناوچه وه داده به زێنێت، فه یسبوکدا له خۆی روتی وێنه ی ده یه وێت سه رنجی رای گشتی بۆ سه ر کێشه کانی ئه و به رامبه ر له خۆی توڕه یی و رابکێشێ ژنان و کۆمه ڵگا زۆرینه ی الی��ه ن له که گوشارانه ی گروپه ئائینیه پاشڤه ڕووه کان به تایبه ت له سه ر ژن په یڕه و ده کرێت دیار ده کات. له میانه ی کێبڕکی و ملمالنێ حزب و الیه نه سیاسییه کاندا و له پێناو ده بێت له ت له ت به ده سه اڵت، کۆمه ڵگا گه یشتن و هه ر ده رفه تێک بۆ تیمارکردنی نه خۆشییه کانی له بار ده برێت. ئه م روداوانه ، شیمانه ی داهاتویه کی رونمان پێ نیشان ناده ن. له دۆخێکدا که هێشتا له راپه ڕیندان له گه ل ناوچه دا واڵتانی له زۆرێک سه رکه وتووه ، تیایاندا ش��ۆڕش که واڵتانه ی له و و ن��ه چ��ووه و کێشه باشبوون ب��ه ره و ره وش��ی گ��ه ل گرفته کان وه ک خۆی و به بێ چاره هێشتراوه ته وه . لیبیای و تونس و میسر ئێستا که دۆخ��ه ی ئه م تایبه تی بیرۆکه ی هه ندێک له به ر رێ ت��ێ��دان، وه ک بێ ئه نجامبوونی شۆڕش کردووه ته وه . ئه گه ر ئه م راپه ڕینانه نه یانتوانیبێت رێ له به ر چاره سه ری ناوچه که سیاسییه کانی و کۆمه اڵیه تی کێشه ئایا ده ک��رێ��ت وه ک ش��ۆڕش ئ��ه وک��ات ب��ک��ه ن��ه وه ، پێناسه بکرێن. له راستیدا شۆڕش به رهه می کێشه سیستمێک ئه گه ر کۆمه ڵگایه . گرفته کانی و کۆمه ڵگا هه ڵپه سێردراوه کانی کێشه نه یتوانی گه ل خواسته کانی وه اڵم��ده ری و بکات چاره سه ر گه ل و نامێنێ سیستم ره وایه تی ئه وکات نه بوو، له ناڕه زایه تی ناکات. قبوڵ ئه و سیستمه چیدی بناغه ی هه ر شۆڕشێکه . به ردی به رامبه ر سیستم به رزبوونه وه یان له ئاستێک ناڕه زایه تیه کان ئه گه ر گرته وه ، کۆمه ڵگای زۆری��ن��ه ی که گ��رت له خۆ ش��ۆڕش��ێ��ک ی���ان ه��ه س��ت��ان��ێ��ک ی���ان ب��اش��ت��ر بڵێم ده ک��ات. پ��ێ ده س��ت ج��ه م��اوه ری ته قینه وه یه کی هه ڵبه ت ناڕه زایه تی به ته نیا بۆ به رپاکردنی شۆڕش تر ئه کته ری و فاکته ر کۆمه ڵێک و نیه ب��ه س له به رپاکردن و به ڕێوه بردن و به ئه نجام گه یاندنی ناڕازی ئه گه ر جه ماوه ری ده گێڕن. شۆڕشدا رۆڵ بنه مای س��ه ر له داخوازییه کان و نه خرێن رێ��ک و ناشێت نه کرێن، راوه س��ت��ه کۆمه ڵگا رئالیته ی

ناتوانرێت باس له شۆڕش و سه رهه ڵدان بکرێت.ش���ۆڕش ل��ه ب��ن��ه م��ادا دژه س��ی��س��ت��م��ه . ل��ه گ��ه ڵ ئه و دژایه تیه و به ره نگاربوونه وه یه که له به رامبه ر سیستم خوڵقێنه ری کاتدا هه مان له ده دات پێ پ��ه ره ی که بۆشاییه ی ئ��ه و ئه ڵته رناتیڤه . سیستمێکی دروس��ت ده س���ه اڵت���دار سیستمی تێکچونی پ��اش نوێ سیستمێکی ئ��اواک��ردن��ی په یویستی ده ب��ێ، روانگه یه وه له م ده رده خ��ات. خۆی )ئه ڵته رناتیڤ( پێناسه ی ج��ه م��اوه ری ناڕه زایه تییه کی ج��ۆره هه ر رۆژهه اڵتی راپه ڕینه کانی ناکرێت. بۆ شۆڕشی ئ���ه وه ی ک��ه کۆمه ڵێک ن��اوه ڕاس��ت��ی��ش س����ه ره ڕای دوای به جیهاندا و هه رێمه که له گۆڕانکاریان نه یانتوانیوه رووه وه زۆر له دیسان هێناوه ، خۆیاندا شۆڕش. تایبه تمه ندییه کانی سه رجه م خ��اوه ن ببنه ج��ه م��اوه ری راپه ڕینێکی ی��ان ش��ۆڕش ج��ۆره ه��ه ر گرفت و کێشه کۆمه ڵێک ئه نجامی و به رهه م بۆیه کۆمه ڵگایه . ناو که ڵه که بووی قه یرانی و زهنیه تی چاره سه رکردنی کێشه کان پێویسته له ناو

شۆڕشدا په ره ی پێ بدرێت.له مێژوی سه دساڵی رابردودا له ناوچه که گه لێک جار هه م له ناو سیستم و هه م له به ره ی دژه سیستمدا هه وڵی چڕی دۆزینه وه ی چاره سه ری بۆ کێشه کان نه توانرا هه رگیز ئه وه ش سه ره ڕای ده کرێت. به دی

یه کسانی و بکرێنه وه ئاڵۆزییه کان که م و گرژی له ناو توێژه کانی کۆمه ڵگادا پێش بخرێت. نه باڵی به خۆیان یه ک هه ر که جه ماوه ری و سه ربازی باڵێکی راست و چه پی ئیمپریالیسته وه به ند کردبوو ئۆپۆزسیۆن وه ک خۆیان که هێزانه ی ئه و نه و قه ڵه م له دسپۆته کان ده سه اڵته به رهه ڵستکاری و ده دا، هیچ پرۆژه یه کیان بۆ سڕینه وه ی نادادپه روه ری نه خسته روو. ئه مریکا و رۆژئاواش نایه کسانی و و دیموکراتیک به ناو سیستمێکی خوڵقاندنی له مۆدێڕن له عێراقدا ناکام بوون. گروپه ئیسالمییه کان له به ر رابردودا له چه ند ساڵی توندڕه وه کانیش که له و دیموکراسیخوازدا بزوتنه وه یه کی نه بوونی جه ماوه ره وه ئائینی هه ستی به کارهێنانی رێگای بهێنن به دست خه ڵک له ناو پێگه یه ک توانیان له بانگه شه کانیان و ب��وون بێ کاریگه ر و ه��ه رز ک��ه وت��ه وه . درۆ به ئیسالم پ��ی��رۆزی ئائینی م��ه ڕ که حاڵه تێکدا له و شێوه یه دا ب��ه م دۆخێکی له ره وشی گه النی ناوچه روو له خراپبووندا بوو، رق به رامبه ر له ج��ه م��اوه ر که ڵه که بووی نه فره تی و باڵ و الیه نه کانیه وه ته قییه وه و سیستم به هه موو ده یان ساڵه ی گه ل ناخ و خنکێنراوی له ه��اواری به رز بوویه وه . به پێچه وانه ی ئه و بۆچونه وه ده یه وێ راپه ڕینه کانی به ئه مریکا و هێزه کانی ده ره کییه وه له رۆڵێکیان هیچ الی��ه ن��ان��ه ئ��ه و و ببه ستێته وه له و بگره و نه بووه سه رهه ڵدانانه ئه و به رپاکردنی رووه شه وه توشی شۆک بوون. هه ر چه نده که دواتر و له نه بونی به ڕێوه به رێکی دیموکرات و سه ربه خۆ توانیان تا راده یه ک ئاراسته ی راپه ڕینه کان به الی

خۆیاندا بشکێننه وه و ده ستی تێ وه رده ن. به داخه وه ئازادیخواز الیه نه دواتریش و راپه ڕین قۆناغی له به رپاکردن له ئه وتۆیان رۆڵێکی دیموکراته کان و نه ئه ستۆ. نه گرته راپ��ه ڕی��ن کۆنتڕۆڵ کردنی و به ده نگ هاتوو جه ماوه ری توانیان پێویست پێ به هیواکان و داخ���وازی ن��ه ش و بکه ن به رێکخستن بۆ ئازادی و دیموکراسی ئاراسته بکه ن. ته نانه ت که وتووه ، سه ر تیایاندا راپه ڕین که واڵتانه ی له و پارێز به رژه وه ندی الیه نه و هێز پاشکۆی بوونه ته به شێک بوونه ته راسته وخۆ یاخود ده سه اڵتخواز و له ده س��ه اڵت قۆرغکاری بۆ ملمالنێیه ک که له ئارادایه . ئه م شێوه هه ڵسوکه وته نه ک هه ر خزمه تی هه له ئ��ه و به ڵکو ن��اک��ات، دیموکراسی پ��رۆس��ه ی زێڕینه ی که به هۆی راپه ڕینه کانه وه و له نه بونی ده سه اڵتدا پاش ماوه یه کی دور و درێژ بۆ گه النی له بار ره خساوه ، دیموکراتیک به ره ی و ئازادیخواز ده بات و هیواکانمان به گه یشتن به ژیانێکی ئازاد و کۆمه ڵگایه کی دیموکراتیک و یه کسان تێک

ده شکێنێت.له نه بونی رێکخستنێکی تۆکمه و کارا که بتوانێ ناوچه که گه النی ره واک��ان��ی مافه له داکۆکی بکات، هێزه هه ژمونگه را و پاوانخوازه کانی ده ره کی ده ده ن ه��ه وڵ ن��اوه وه له په یوه نده کانیان و ده س��ت و زه وت ناوچه گه النی خه باتی و ره ن��ج به رهه می به و گه یشتن بۆ بگرن. به سه ردا ده ستی و بکه ن

ئامانجه ش پارتی داد و گه شه پێدان به سه رۆکایه تی ئیخوان جه ماعه تی و ئ��ه ردۆغ��ان ته یب ره ج���ه ب موسلمین، ئه رکدار کراون. زۆر له مێژه شانبه شانی ده ستێوه ردانه که یان له عێراق، ئه فغانستان، ئه مریکا سه ره تا پرۆژه یه کیان ئه وروپی، واڵتێکی چه ند و له تورکیا و پاشان له ئه نده نوزیا ده ست پێکرد. له به پارتییه ک سه ره تا پرۆژه یه دا ئه م چوارچێوه ی به رگی ئیسالمی ساخته و لیبڕاڵ که بانگه شه ی دیموکراسی و دادپ��ه روه ری ده ک��رد ساز کرا و به که ڵک وه رگرتن له هه ستی ئائینی گه ل و هه روه ها و ئازادیخوازانه ئیراده ی و ویست الرێدابردنی به گرته ده س��ه اڵت��ی��ان ج��ل��وه ی گ��ه ل، دیموکراتیکی ئ���ه ردۆغ���ان و )AKP( ب��ن��ه م��ادا ل���ه ده س�����ت. به خۆیان که ب��ه رخ پێستی به ب��وون گورگێک داسه پاند واڵت��ه ئ��ه و ن��او گه النی و تورکیا س��ه ر که ده سه اڵته ی ئه و پێگه یه وه ، ئه و رێگای له و فراوانتر خۆی هه ژمونی توانی هێنابوو به ده ستی بکات. هه ر چه ند که ئه ردۆغان و حکومه ته که ی ماسکه ی ژێ��ر ل��ه خ��ۆی��ان ده ده ن ه���ه وڵ خ��ۆی��ان بۆ بانگه شه ی که دادخ��وازی��ی��ه ی و ئیسالمیه ت و ناوچه دۆستی گه الن وه ک و بشارنه وه ده که ن ده ره کی پاوانخوازی و هه ژمونگه رایی دوژمنی )ئه مریکا و ئه وروپا( خۆیان ده نوێنن. به رێکخستنی کاروانی مرۆڤدۆستی و ئاشتیخوازی، خۆی وه ک گه النی ب��ه دیموکراسی مۆدێلی گونجاوترین راپ���ه ڕی���وی ن��اوچ��ه ک��ه ده ن��اس��ێ��ن��ن. ب���ه داخ���ه وه به و بزوتنه وه و ک��ورد گه لی له گه ڵ مامه ڵه یه شێوه ئازادیخوازه که ی ده یکات، راستیه کان ده خاته روو. ره وت��ی ئه گه ر ئاگا و ب��ه وی��ژدان مرۆڤێکی ه��ه ر رۆژان����ه ی روداوه ک����ان ل��ه ک��وردس��ت��ان، چ��اودێ��ری و جه نایه ت هه موو ئه و ئاست له ناتوانێ بکات، ئه ردۆغان و )AKP( بێ دادییه ی که حکومه تیبێ ده نگ ده ک��ه ن په یڕه وی کورد گه لی دژی له واڵتانی و ئه مریکا و )AKP( ئه گه رچی بێت. به اڵم ده ده ن، په رده پۆشکردنی هه وڵی ئ��ه وروپ��ی سه ر له پ��ه رده کوردستان روداوه کانی راستیدا له )AKP( راستیه کان ال ده دات و روی راسته قینه یده خ��ات��ه وه . درۆ ب��ه بانگه شه کانی و ده رده خ����ات له ه��ه ن��وک��ه ئه مریکا ت��اق��ی��ک��راوه ی پ���رۆژه ئ��ه و حزبه و ئیخوان جه ماعه تی و )AKP( رێگای پێش هه رێمه که دا له لیبڕاڵه کانه وه ئیسالمگه رایه ده خرێت، فریودانی خه ڵک و به الڕێدابردنی خه باتی گۆڕانێکی له رێگرتنه و گه الن ئازادیخوازانه ی بنچینه یی و رادیکاڵ له هه رێمه که . ئه گه ر الیه نه به رپرسیاریتیه وه و هه ستیاری به دیموکراته کان دۆخه که هه ڵنه سه نگێنن، ته دبیر پێویست وه رنه گرن، دور نیه که ئیدی کۆنترۆڵی وه زعه که له ده ستیان نه مێنێت و ده ستکه وته کانی راپه ڕین هه ره س بهێنن. میانه ڕه وه کان ئیسالمه که دیموکراسیه ته ی ئه و بانگه شه ی بۆ ده که ن دیموکراسیه تێکی ساخته یه . و قۆرغکاری گه ل هه رگیز دیموکراسی چونکه ده سه اڵتدا ناگونجێت. به بێ هه ندوه رگرتنی ویست ئاره زومه ندانه ی به شدارکردنی و گه ل ئیراده ی و له جیاوازه کانی ره نگه و توێژ و چین س��ه رج��ه م به ڕێوه بردنی کۆمه ڵگا و دیموکراسی پێش ناکه وێت. سااڵنێکه که خیانه ته یه ئه و ساخته دیموکراسی به دیموکراتیک ده وڵه تی ناوی ژێر له لیبراڵیزم ئه و وات��ای به دیموکراسی ده یکات. مرۆڤایه تی سیستمه دێت که گه ل بتوانێ به شێوه یه کی ئازاد سیستمێکی له ببات. ب��ه ڕێ��وه خ��ۆی یه کسان و به ده وڵه ت و ده سه اڵت پێویستیه ک ئه وتۆدا هیچ بۆ ئیسالمییه کان گروپه بانگه شه کانی نامێنێت. ئ��ازاد، و دیموکراتیک سیستمێکی بونیادنانی بانگه شانه یه که سیستمی ده سه اڵت و هه مان ئه و ده وڵه تگه را له ماوه ی پێنج هه زار ساڵی رابردودا له ژێر ناوی جیاجیادا و به مه به ستی بێ ئیراده کردنی خۆیان ده س��ه اڵت��داری بنکه ی پته وکردنی و گه ل به رزیان کردوه ته وه . هه رێمی رۆژهه اڵتی ناوه ڕاست سه رچاوه ی شارستانیه ته و رۆڵی گرنگ و دیاری گێڕاوه . شارستانیه تدا پێشخستنی و بونیادنان له که گرنگه روداوێکی ئه مڕۆکه ش راپه ڕینه کانی نوێ الپه ڕه یه کی سه ره تا وه ک ده توانێ م��رۆڤ بۆ شارستانیه ت شرۆڤه ی بکات. ئه و ناوه ندێتییه ی ئه ستۆی له شارستانی بۆ ناوه ڕاست رۆژهه اڵتی گرتبوو بۆ ماوه یه ک له الیه ن رۆژئاواوه زه وت کرابوو سونگه یه وه له م بگه ڕێنرێته وه . بۆی پێده چێت و قۆناغێکی سه ره تای وه ک راپه ڕینه کان ده کرێت نوێ هه ڵبسه نگێندرێت. بێ گومان ئه و سه رهه ڵدانانه نه ماوه قه تیس هه رێمه وه ئه م سنوره کانی به ته نیا تر واڵتانی و گ��ه الن به سه ر خۆی کاریگه ری و بزوتنه وه جه ماوه رییه ی ئه و داناوه . رۆژئاواشه وه به بکه ن« داگ��ی��ر ستریت ن��اوی »وال ژێ��ر ل��ه ک��ه پێکردووه ده ستی کاپیتالیزم سیستمی دژی له گه النی هه ڵچونه کانی درێ��ژک��راوه ی راستیدا له کلتورێکی راپه ڕینانه ئه م ناوه ڕاسته . رۆژهه اڵتی نوێ یاخیبونی له دژی زوڵم، چاوچنۆکی سیستم و ده سه اڵت خوڵقاندووه و مژده ی ژیانێکی ئاسوده و

دور له کوشت و بڕی به هه ژاران به خشیوه .

خ��وێ��ن��ه ری ئ��ازی��ز! ت��ۆ ب���ۆت ه��ه ی��ه داوای گ��ه ش��ب��ی��ن��ی��م ل���ێ ب���ک���ه ی، ب�����ه اڵم ئ��ه گ��ه ر

هۆیه کانی ره شبینیم بزانی وا ناڵێی.ئایا هۆیه کانی ره شبینیم چین؟

جه نگی تیایدا چه رخێک دایین له ئێمه �1ئه ڵمانیا ج��اران ده دات. روو سێهه م جیهانی شه ڕی ئه فرۆشت به واڵته کانی تری ئه وروپا. ئێستاش زۆر ئه وروپی له ئه ڵمانیه کان ده ترسن. چونکه هێشتا ده وڵه تێکی به هێزه ، به تایبه تی شێوه یه کی به ره واڵه تدا له پیشه سازیدا. له له به اڵم ده که ن، له گه ڵ مامه ڵه یان ئاسایی ناخدا هه ر رقیان لێیانه و به خیلیان پێ ده به ن.

جۆرێک له ترسیش له دڵیاندا هه یه .دووه م و ی��ه ک��ه م جیهانی ش��ه ڕی ج���اران �2جیهانی ش��ه ڕی ئێستاکه ن��ه ب��وو. ئه تۆمی ئه وروپییه کان ئه تۆمییه . هه روه ها و سێهه مه به کۆمه ڵه واڵتێک جه نگیان ده کرد. ئێستا و رۆژه��ه اڵت بووه ته سه ر داب��ه ش جه نگه که

هه ر واڵتێک به شێوه یه ک.3� ره شپێسته کان له ئه فریقا له بێ ئاوی و بێ خۆراکی دان. پێستیان لکاوه ته ئێسقانیانه وه . چونکه نه ئاو هه یه نه خۆراک. به کۆمه ڵ و بووه وێ��ران ماڵیان ده ده ن. ده ست له گیان یارمه تیانه که ئه و دان. له کۆچکردن هه ر پێیان ده گات زۆر که مه . جاران نه ته له فزیۆن رۆژێک هه موو ئێستا سه ته الیت، نه هه بوو هه موو کاتژمێرێک له په خشکردنی هه واڵدا هه ست ده که ی تۆ له ئه فریقا دای، برسیته ، به منداڵه کانیشت خ��ه ری��ک��ه وا و تینوته کۆمه ڵ گیان له ده ست ده ده ن. ئایا که هه واڵى وا ببینی و ببیستى ئه ی به قاقای پێکه نین؟ ها ها ها ها ها ... من ناتوانم پێ بکه نم. ده مێکه هه ر له و رۆژه وه که زانیومه شه ڕی بووم. چونکه من ره شبین سێهه مه ، جیهانی خۆش مرۆڤایه تیم و مرۆڤدۆستم و مرۆڤم

ده وێت.4 � ئه گه ر وه کو کوردێک قسه بکه م، هێشتا بومه له رزه که تێنه په ڕیوه مانگێک چه ند ماڵه کانی سێ به شی ناوچه ی وانی رماند و دانیشتووانی له ناو برد. هه روه ها به گه ڕه ک، بێ النه زۆری��ان زۆرب��ه ی ته پیوه . خانووبه ره

بوون. ها ها ها ها ها ...ئ���ه م���ه ن��وک��ت��ه ی��ه ک��ی ک������وردی ب����وو ب��ۆم ده گ��ێ��ڕن��ه وه : ت��ورک��ی��ا ش��اره ک��ان��ی ب��اک��وری ک��وردس��ت��ان ژه ه��رب��اران ده ک���ات، ئ��ه ردۆغ��ان سه ر له واڵته عه ره بییه موسڵمانه کان ده دات ئاسوده یی و ئاشتی و هێمنی ئ���ه وه ی ب��ۆ باکور ک���وردی کاتێکدا ل��ه بگه ڕێنێته وه گوندی مانگێک، له ب��ه ر ده ک��ات. خاپور رۆبۆسکی، ژه هرباران کرد به مه رجێک ئه و بوون، بارهه ڵگر گه نجانه و منداڵ هه موو کاتێکدا له نه بوو. سیاسه ته وه به په یوه ندیان که هێرش کرایه سه ر ئه ردۆغان، ته نها وتی: هه ر ئاگربارانه ، قه ندیل له »ب��ه داخ��ه وه «. بکه نن! پێ ده ی ده بێ، شه هید و گه ریالیه ه��ا ه��ا ه��ا ه��ا ه��ا ... ئ��ه م ل��ه س��ه ر ئاستی

باکوری کوردستان.ب��ا ب��ێ��ی��ن��ه وه س���ه ر رۆژئ������اوای ک��وردس��ت��ان. ک���ورده ک���ان ب��ه ره��ه ڵ��س��ت��ی و ش���ۆڕش ب��ه رپ��ا چه ندین رۆژی ئه سه د. به شار دژی ده که ن شۆڕشگێڕ شه هید ده بێت. پێ بکه نن! ها ها

ها ها ها ...میلله ت کوردستان. ب��اش��وری س��ه ر بێینه وه به هه موو یاری برسا م��ردووه . دوو حزب له کرد، شۆڕشی میلله تیش ده ک��ات. میلله ت بینیم خۆم چ��اوی به هێنا. شکستی ب��ه اڵم ح��ه وت ح��ه وت و ه��ه ش��ت ه��ه ش��ت ب��ه گ��روپ ب��ه رده رک��ی و ئ��ۆرزی له شه قامی وه س��ت��اون سه را. منیش چووبووم بۆ ده رمان کڕین. پێ

بکه نن! ها ها ها ها ها ...دێینه وه سه ر رۆژهه اڵتی کوردستان. ئێران و ما

ادراک ما ئێران! هه ر خه ریکی له سێداره دانی له ئاسایش ب��اوک��ردن��ه وه ی و گه نجه کانه و دێ تۆپبارانکردنی هه روه ها و سنور سه ر مه ڕ و مااڵت و هه موو رۆژێک هونه رێکی تایبه تی هه یه بۆ چه وساندنه وه ی خێزانه کانی شاره جیاجیاکان به بیانوی به پێشمه رگه بوونی زیندان ل��ه ک��ه س چه ند ئایا ک��وڕه ک��ان��ی��ان. له سێداره دانی چ��اوه ڕێ ک��ه س چه ند دای��ه ؟ ... جگه ده ک��ات؟ چه ند چه ند چه ند خۆی له بگره و به رده له گه ڵ ئیسرائیل و ئه مریکا، رۆژێک هه موو که ترسناکه که ی ئه تۆمه ترسی ده وڵه تان به شی ده ک��ه وێ و سێ پێش ت��ه ق��ی��ن��ه وه ی ئ��ه و ئ��ه ت��ۆم��ه ئ��ێ��ران��ی��ی��ه ی��ان لێ بوو. دڵخۆشکه ر هه واڵێکی ئه مه نیشتووه .

پێ بکه نن! ها ها ها ها ها ...تۆپ ئاگربارانه ، پاکستان و ئه فغانستان ژیانه . وه ستانی وێرانکردنه ، م��اڵ ب��اران��ه ، ئاژاوه نانه وه یه ، شه ڕی ده رونییه و... ئه گه ریش هه ڕه شه ی ئه وه بجوڵێنێت کلکی هێندستان

کشمیرێکی تری لێ ده کرێ.پێش شێوه یه ک به رۆژێ��ک هه موو چین، چ پیشه سازییه وه ، روی ل��ه چ ده ک��ه وێ��ت. ئ���ه م ف��ه رت��ه ن��ان��ه ، ب��ازرگ��ان��ی��ی��ه وه . ل��ه روی چۆن وه ک چینه . دژی ئ��اگ��رب��اران��ه ، ئ��ه م ئێران، بۆ ده هێنا ئاخونده کانیان و خومه ینی بۆ ئه وه ی باشوری یه کێتی سۆڤیه ت هان بده ن وه ک سۆڤیه ت، یه کێتی هه ڵوه شانه وه ی بۆ

چچن و کۆماره کانی تر.شۆڕشی به هاری عه ره ب که شۆڕشی پاییزی ع��ه ره ب��ه ، ه��ه م��وو واڵت��ان��ی��ان ک��رده ئیسالمی سیاسی. بگره له تونسه وه که زۆربه ی زۆری شیوعی بوون تا لیبیا، تا میسر که )ئیخوان(فیلمه ئه م سه یری و وه ره ئینجا و هێنا یان تازه یه بکه . ئایا ئاینده ی میسر چۆن ده بێ؟ مه گه ر هه ر خۆم بیزانم. باز بده به سه ر سوریا

و یه مه ن، ریسواییه که هه مان ریسواییه .بووه ته که نایه ت. باسکردن له هه ر عێراق؛ واڵتێکی سه یر و سه مه ره . سونییه ک ناوێرێ ئاخونده کانی بێ، ئێران خۆش بڵێ »له ل«. خۆش ن��ه ج��ه ف(ی��ان و کازمیه و )ک��ه رب��ه ال خۆش به ریتانی و ئه مریکی ده سه اڵتی بێ، رۆش��ن، چاودڵی ... کڵڵ ڵ ڵ ڵ ڵ ڵ ڵش ب��ن، تاڵه بانی! ج��ه الل عێراق، به ڕێزی سه رۆکی عێراق، رۆژێکی هه موو له کاره ساتی جگه ئاینده ی عێراق چۆن ده بێ مه گه ر هه ر خۆم

بزانم. هه یوه شێره !ک����ه رک����وک؛ م���اڵ وێ���ران���ی ک����ورده ک����ان و درۆکانی سیاسه تمه داره کان و فشه ی ماده ی )140( جگه له وێرانبوونی، هێشتا ئاینده ی )140( م��اده ی سه ر له کاتێکدا له نادیاره له م���اده ی )140(«م ب��ای وت���اری »ب��ای ئێستا رۆژنامه ی هاواڵتی باو کرده وه . من هه یوه شێره له سه ر قودسی کوردستان ده که م.

ده ی پێ بکه نن! ها ها ها ها ها ...ئۆزۆن کون بووه ، به یانی نه دوو به یانی هه تاو پێستمان شێرپه نجه ی توشی ئه مانسوتێنێت، ده ک�����ات. چ����وار وه رزه ک�����ه ت��ێ��ک ده چ��ێ��ت. کاره ساتی سه یر سه یر روو ده ده ن. به هه زاران هه ڵم، ده بێته ئاو ده م��رن. مرۆڤ ملیۆنان و قوڕم الف��او. ده بێته ئه مجاره و ه��ه ور ده بێته به سه ر، الفاو ده مباته وه . ئه ی بۆ هه یوه شێره م بۆ ناکه ن؟! پێم پێ ده که نن؟1! ها ها ها ها

ها ... گێڕانه وه ، بۆ نوکتانه م ئه م به ڕێز! خوێنه ری بۆ ئه وه ی بزانن که من هه موو رۆژێک بۆ ده گ��رم��ه وه ق��وڕ شێوه یه ک ب��ه و شوێنێک ئێوه که چی ده ک��ه م، شیوه ن و هه یوه شێره و چه قه نه م و جڕت و فشقیات و فشه داوای لێ ده که ن. پێ بکه نن! ها ها ها ها ها ...

دڵم به ئێوه خۆشه بۆیه ره شبینم! پێ بکه نن! ها ها ها ها ها ...

هزری دیموکراتیک له سه رهه ڵدانه عه ره بییه کاندا الوازه

به شی دووه م و کۆتایی

واحید هه ورامی

بۆ ئه و خوێنه رانه ی که وا ئه زانن ره شبینم

راپه ڕینه کانی رۆژهه اڵتی ناوه ڕاست

سه ره ڕای ئه وه ی که کۆمه ڵێک گۆڕانکاریان له

هه رێمه که و جیهاندا به دوای خۆیاندا

هێناوه ، دیسان له زۆر رووه وه نه یانتوانیوه

ببنه خاوه ن سه رجه م تایبه تمه ندییه کانی

شۆڕش

ساڵی دووه م ژماره 89

دووشه ممه 2012/1/23 - 2711/11/4

19

هه‌مه‌ڕه‌‌‌نگ

پرسی چه تر

مه حبوبه قادر، هاواڵتی:بێده نگکردنى ده بینم واى من ه����اوالت����ی����ان����ه ل�����ه ئ���اس���ت چونکه خ��ۆی��ان. مافه کانى که زی���ان���ه ى و زه ره ر ئ���ه و له گشتى به کورد میله تى سه رده مى به عسدا داویه تى له پێناو خزمه تکردن زۆره زۆر پێشمه رگه و نیشتمان و خاک به ئ��ه م چه کى ق��ه ره ب��ووه ده س��ت��اوده س��ت و زۆر و ماڵمان جار دوو ئێمه تێدایه . سڕی و س��ارد قه ره بومان بڕه پاره یه ئه و بوین ئاواره و سوتاوه م��ادى الی��ه ن��ى که مێک ئه کرێت ن��اک��ات��ه وه . قه ره بوو بکرێته وه ، به اڵم هه رگیز الیه نى رۆحى قه ره بو رژێ��م ده ستى هاواڵتیانى جه سته یی و دا له ده ست ئازیزت که سێکى که ناکرێته وه ئه وه ی چ شتێک له به ر بوو. ئه ندام یان که م

گرنگتر نیه له رۆحى ئه وان بۆم.

م���������ه ری���������وان ح������ه س������ه ن، رۆژنامه نوس:

ک��ه زی�����ان�����ه ى زه رو ئ�����ه و گه لى و گشتى ب��ه ع��ێ��راق ده ستى له به تایبه تى ک��ورد رژێ���م���ى ب���ه ع���س دی��وی��ه ت��ى زۆر ل���ه وه زی��ات��ره ب��ت��وان��ێ��ت ب��ه ب��ڕه پ��اره ی��ه ک و ئابوریناسان زۆری��ن��ه ى بکه یته وه . ق��ه ره ب��وى ئه وه ئ��ه م واڵت��ه هۆشیارى ئ��اب��ورى ش��اره زای��ان هاوکێشه یه ک بتوانێت که حکومه ت ده ده ن��ه رابگرێت له دۆخی ئابوری ئه م واڵته به تایبه تى هه روه ها ع��ێ��راق. له به شێکه که کوردستان به رپرسانى ئه و لیژنه یه ئاماژه به وه ده که ن بڕى

ده درێت )140( ماده ى بودجه ى له قه ره بوه که و ئه مه ش زه ره ری زۆره . چونکه ئه و بودجه یه ده ب��وو پێشوو س��ااڵن��ى چ��او ل��ه و که مه زۆر

بودجه یه کى جیاى بۆ ته رخان بکرێت.

پێشه وا ئه حمه د، فه رمانبه ر:ن��اک��ه م س��ه ر بگرێت. ب���اوه ڕ که زانیاریانه ى ئه و پێ به باس ده کرێت له که ناڵه کانى له ق��ه ره ب��ووه ئ��ه و راگه یاندن )140( م�����اده ى ب���ودج���ه ى هه ر ناکات. چونکه دابڕاوه کان ناوچه به شى و ئێمه ى کورد چه ند جارێک ماڵ له یه ک ده ست به بوین زه ره رمه ند و چووه تیا حاڵمان حکومه تى عێراق. ئه و بڕه یه دانراوه بڕێکى زۆر که مه له حاڵێکدا ئێمه خاوه نى ئاڵتونى ره شین،

به س نازانم بۆ بێ به شین.

ح��ه س��ی��ب ئ��ه ح��م��ه د ف����ه ره ج فه رمانبه ر: پێنجوینى،

ن��زی��ک��ب��ون��ه وه ى ه��ه ڵ��ب��ژاردن��ى ئ��ه ن��ج��وم��ه ن��ى پ��اری��زگ��اک��ان پێویستى به کاری پێشوه خت هه یه تا له کاتى هه ڵبژاردندا بۆ ه��ه ب��ێ��ت ک��رده وه ی��ه ک��ی��ان هه میشه وه ک پێموایه بۆیه چ��اوم��ان��دا. به بیده نه وه ئ��ه وه ى خافاڵندنى ته نها بکرێت سه رف پاره یه ش ئه و رێگرى بیانو کۆمه ڵێک پاشان هاواڵتیانه . دروست ده که ن. تا ئێستا سێ جار ماڵمان وێران ئیتر جا چۆن ده توانن قه ره بوى مادی و بووه ،

مه عنه ویم بکه نه وه .

ئ��اف��ت��او ح��ه م��ه س��ه ع��ى، ژنی ماڵه وه :

شتێک پێشوو روداوه ک��ان��ى هیچ بچنه وه . بیر که نین قه ره بویه ک ناتوانێت ساڕێژى ئازار و خه مه کانى ئه و کاته بکاته وه و ئه و هه موو زیانه بگێڕێته وه . خه ڵک داوا بووه . وێران ماڵى جار چه ندین و فه قیره ده که م حکومه ت یارمه تى هه موو ئه وانه بداته وه که ماڵ و حاڵیان تیا چووه ، به اڵم به بڕێکى وا که بتوانن هه ر نه بێت بتوانن سود له و بڕه پاره یه

ببینن.

عه لى سه لیم، کاسب:که مه ، زۆر بڕه پاره یه کى ه���ێ���ن���ده ی ک���ه ت��ه ن��ان��ه ت پارچه زه وییه کى ناتوانیت چ����ه ن����د م���ه ت���ری���ش���ى پ��ێ ب��ک��ڕی��ت. ه���ه ر ی���ه ک له تا سێ دوو به الن��ى ک��ه م ماڵه ک��ورده ک��ان جار ماڵى وێران بووه و ده ربه ده ر بووه و مه ڕ خه ڵکی گیراوه . به سه ردا ده ستی مااڵتى و سه رقاڵ ده که ن و ئه گه ر ده یانه وێت قه ره بومان ب��ک��ه ن��ه وه ئ��ای��ا ب��ی��ری��ان ل���ه وه ک��ردۆت��ه وه ئه و بڕه پاره یه به شی چى ده کات؟! ده بوو پێشوه خت ئێستاش بکردایه . شتێک هه موو له بیریان پێدا ده ت��وان��ن ب��ه اڵم ن��ه ک��ردووه ، هیچیان خۆ چۆن چۆته وه بیریان ئه وان چونکه بچنه وه . ده بێت بۆیه ئێستایان. ژیانه ى به م گه یشتون

ئاگایان له وه زعى خه ڵک بێت.

شێخ محه مه د، کاسب:بۆ سیاسییه گ��ه م��ه ی��ه ک��ى ئه وه ى خه ڵک سه رقاڵ بێت. ئ����ه وان باسى پ���اره ی���ه ى ئ���ه و ده ک�����ه ن ه���ه ر ه��ی��چ ن��ی��ه و کاتژمێری یه ک دانیشتنى تیایدا که نیه باپیرانمان و باو میواندارى خه ڵک ئێستا ده یانه وێت ب��ه اڵم دانیشتوین، سه رقاڵ بکه ن به وه ى بڕۆن بۆ جنسیه و ئه وه ناگرێته وه ، که سێک هیچ ئه مه جا بهێنن. له وانه یه له به ر هه ڵبژاردن یان سه رقاڵ کردنی شه قام سه ر نه یه ته وه ئه وه ی بۆ بێت خه ڵک و داواى مافه ره واکانى خۆی نه کات. بۆیه بۆ هه روه ها نابینم. تێدا ترى شتێکى هیج ئه وه یه که بڵێن مالکى کوردى خۆش ده وێت دژبه کورد و بزوتنه وه ی کوردى شه ڕ ناکات. مالکی قسه کانى هه موو من ب��ه ڕای به اڵم

پیالنه بۆ میله تى کورد.

)چه تر( پانتاییه که چه تر، پرسی ئێوه ی رای گوزارشتکردنی بۆ هاواڵتی ره خساندووه تا ئازادانه سه ر له و هه فته هه ر لێره وه پرسێکی گه رم بۆچوونی خۆتان

بخه نه ڕوو.

...چۆن له فۆرمی

قه ره بوکردنه وه ی ماده ی )140( ده ڕوانی؟ ئایا

وه کو فۆرمه کانی تر بۆ سه رقاڵکردنی خه ڵکی

ده بینی؟

››

ئاماده کارئارام پێنجوێنی

ئاماده‌کارالوکۆ محه مه د

ئاماده‌کار

ئاشتى ئه حمه د

کاریکاتێری هه فته

گه وره یه قه باره ى کاکاو به رى به ره نگى زه رد و خه ت خه ته تۆوێکى ده چێت و له خه یار باده م له هه یه که گ��ه وره ى ده چێت. توێکڵه که ى ره نگى ن��اوه ک��ه ی��ش��ى شێوه ب���ۆره و

گۆشتیه .رووه ک���ه ئ���ه م نیشتیمانى مه کسیکه و پێى ده وترێ

واتاى به کاکاو هه روه ها تیۆبرۆما. خ���واردن���ى خ����واوه ن����ده . ئ���ه و م��ان��گ��ه ى مانگه کانى ل��ێ��ده ک��رێ��ت��ه وه ب���ه ره ک���ه ى کاکاو ی��ه ک��ه م��ه . کانونى ح��وزه ی��ران و چ��ه ورى ،)%2( پیوبرمین له دێ��ت پێک C،( ڤیتامینه کانى هه روه ها )40ت��ا%60(. مه گنسیۆم و وه ک��و کانزا هه ندێک و )Eس��وود و چه ندین کاکاو تێدایه . سلینیۆمى

زیانیشى بۆ مرۆڤ هه یه له وانه :کۆئه ندامى نه خۆشییه کانى چ��اره س��ه رى .1هه رس ده کات به هۆى بوونى پیوبرومین تیایدا ده ک��ات��ه وه . خ��او ریخۆڵه ماسولکه کانى که بۆیه وا باشتره دواى خواردنى ژه مێکى گه وره

بخورێته وه .به هێزه و خۆراکێکى .2چ�����االک�����ى زی��������اد

ده ک���ات، ب���������������������ه ش���ێ���وه ی���ه ک

خه وبردنه وه و ته مه ڵى و خاوى ناهێڵێت.له به ر ئه وه ى کاکاو ده وڵه مه نده به .3چه ورى، زیاده خۆرى ده بێته هۆى ماندووکردنى ئه ندامه کانى له ش و له به ر بوونى برێکى زۆر له خوێیه کان تیایدا واى لێده کات که باش نه بێت رۆماتیزم و نه خۆشییه کانى به توشبووان بۆ بۆریچکه کانى الوازى جومگه و هه وکردنى

میز.م��ی��زه��ێ��ن��ه ره و ب���ه ش��ێ��وه ی��ه ک .4کاریگه رى راسته وخۆى هه یه له سه ر خانه کانى گورچیله . بۆیه یارمه تى ئه و ده رمانانه ده دات که به کار دێت بۆ هه ڵئاوسانى دڵ. هه روه ها فشارى خوێن داده به زێنێت کاریگه رى ده رمانه

به کارهاتووه کان زیاتر ده کات.ت��ێ��ک��ه ڵ��ک��ردن��ى ب���رێ���ک ک��اک��او .5له گه ڵ )25( گرام له که ره و شه کر پاشان کواڵندنى له ئاودا ئینجا خواردنه وه ى به سووده

بۆ بێ هێزى.چاره سه رى کۆئه ندامى هه ناسه دان .6ب��ون��ى م����ادده ى پیوبرمین ب��ه ه��ۆى ده ک����ات م��ادده ى دووکیان هه ر که تیایدا وپیوفلین هه یه . پزیشکیان ک��اری��گ��ه رى کیمیایین و مادده ى پیوفلین به کار دێت بۆ فراوانکردنى

بۆرى هه وا و رێگرتن له گرژبوونى.زۆرخواردنه وه ى کاکاو ده بێته هۆى .7په یدابوونى زیپکه له سه ر روو، هه ستیارکردنى زۆر ه���ه روه ه���ا ل��ی��ر. دروس��ت��ب��ون��ى پێست و خ����واردن����ه وه ى ده ب��ێ��ت��ه ه���ۆى دروس��ت��ب��ون��ى ژانه سه ر، دڵ پێکهه ڵهاتن، شڵه ژان، له رزینى ماسولکه کان، خێرالێدانى دڵ و هه ستکردن

به ماندوبون.

له یه کێک له راب��ردوو ساڵى کۆتایى چین، واڵت��ى باشورى نه خۆشخانه کانى باڵنده وه ئه نفلۆنزاى ه��ۆى به پیاوێک به وه ئاماژه هه واڵ سه رچاوه کانى مرد. ده ده ن که ئه مه یه که مین حاڵه تى مردنى له م شێوه یه یه له دواى مردنى ئافره تێکى

هیوبى هه رێمى له س��اڵ )22( ته مه ن له م ک��ه )2010(دا ژوالى مانگى ل��ه واى روداوه ئ��ه م کرابێت. تۆمار واڵت��ه ه���ه زاران ب��ه ک��رد چین حکومه تى ل��ه ل��ه وه ى جگه ئه مه ب��ه رى ن��او له باڵنده ته ندروستى رێکخراوى کارمه ندانى که زیاتر سه ربڕینى ب��ه هه ڵسان کین ب��ه ت��رس��ى ل���ه م��ری��ش��ک )17000( ل���ه چونکه نه خۆشییه . ب��ه م ت��وش��ب��وون��ی��ان به ب��اڵ��ن��ده زۆر ئ��ه ن��ف��ل��ۆن��زاى ن��ه خ��ۆش��ى

ئاسانى به ناو په له وه ره کاندا باڵو ده بێته وه ده بێت. مرۆڤیش توشى ج��ار هه ندێ و رێکخراوى ک��ه ئ��ام��اژه پ��ێ��دان��ه جێگه ی ته ندروستى جیهانى ئاماژه به وه ده دا که )500( له زیاتر )2003(ه وه ساڵى له باڵنده ئه نفلۆنزاى نه خۆشى توشى که س نه خۆشییه به م )336( که سیش و بوون

مردون.

سه رچاوه : نیۆیۆرک تایمز

خه ڵکیدا ناو له ب��اوه زۆر دیارده یه کى قژڕوتانه وه سه ر ل��ه ک��اری��گ��ه رى زۆر ئێستا ک��ه به تایبه ت و کارى دی��ارده ی��ه ئ��ه م بێ گومان هه یه . گه نجانیش ک���رداره دا ل��ه م ده ستى خ��ۆى مرۆڤیش و سروشتیه

له بمانه وه ێ ئێمه ئه گه ر هه یه . ئه وا بین دور قژڕوتانه وه

چ��ه ن��د رێ��گ��ای��ه ک خۆپاراستن ب��ۆ

ه�������ه ی�������ه .

ده ورێکى زۆر به کارهێنانى سیر له وانه ؛ خواردن و کاریگه رى هه یه . رۆژانه خواردنى سه لکێک سیر به کاڵى یان له ناو چێشتدا کارێکى زۆر ئاسانه و وه رینى راگرتنى بۆ به ڕێژه ى )100%( کاریگه رى ق��ژ ه��ه ی��ه . راس��ت��ه زۆرێ���ک ل��ه ئێمه ل��ه ب��ه ر بۆنه ئه مه ش ب��ه اڵم ناهێنین، ک��ارى به بێزارکه ره که ى پاک سیره که کاتێک هه یه . خ��ۆى چ��اره س��ه رى شتێکى ب��ه بهێنه سیر ده ن���ک ی��ه ک ده ک��ه ی��ت پاک که له به رده ستتدایه ، ئه م سه ر بۆ ئه و سه رى وشکى به دوات��ر بکه . ک��ون ده نکه سیره که ئ��اوه وه قوتی بده . به م بێت یان له رێگه ى خۆ نامێنێت. بۆنێکى هیچ ک���رداره ش ئه گه ر دوو سێ چڵ که ره وزیش بخۆیت ئه وا زۆر باشتر ده بێت. رۆژانه به م شێوه یه بخۆیت. ده ن��ک��ێ��ک چ��ه ن��د ده ت��وان��ی��ت هه روه ها خواردنى کوزه ڵه ش شان له شانى خواردنى سیرده دات بۆ راگرتنى قژوه رین. له ش هۆرمۆنى کوزه ڵه خواردنى چونکه ڕێک ده خات و زۆربه ى کات قژڕوتانه وه له تێکچونى هۆرمۆنه وه دروست

ده بێت.

ئیستیڤن هاوکینگ، یه کێک له ناودارترین زانایانی جیهان، له

چاوپێکه وتنێکدا ده ڵێت گه وره ترین نهێنی هه بوون که ئه وی توشی

سه رسوڕمان کردووه ، دیارده یه که به ناوی »ژن«.

ئاژانسی رۆیترز، له گه ڵ باڵوکردنه وه ی )نیۆ گ��ۆڤ��اری چاوپێکه وتنی ده ق��ی ئیستیڤن ل���ه گ���ه ڵ س��ای��ن��ت��ی��س��ت(ی گه ردونناسی و فیزیازان هاوکینگ،

به رجه سته ، ده نوسی: هاوکینگ که تا ئێستا وه اڵمی پرسیاری زۆر ئاڵۆزی له جیهانی زانستدا دۆزیوه ته وه ، له وه اڵم به م سه رقاڵ بیری شتێک پرسیاره که چ ده ڵ��ێ��ت: »ژن���ان، سه رانسه ری ده ک���ات،

بوونیان نهێنییه «.ئ��ی��س��ت��ی��ڤ��ن ه��اوک��ی��ن��گ، پ��ێ��ش��ت��ر له ریپۆرتاژێکدا وتبووی باوه ڕی به بوونی به هه شت یاخود جۆرێک له ژیانی دوای مردن، له راستیدا »ئه فسانه «یه که بۆ ئه و خه ڵکانه ی که له مردن ده ترسن. ئه و دوایین دوای که ده ڵێت ئاشکرایی به خه باتی مێشکی مرۆڤ، ئیتر ژیانێک

بۆچونه ئه م راگه یاندنی نیه . ئه و بۆ ئاشکرای دژبه رایه تی له ئاماژه یه که له گه ڵ پاساوه ئائینییه کان له م بابه ته دا.ت��ه م��ه ن��ی ل��ه ه��اوک��ی��ن��گ، ئیستیڤن قورسی نه خۆشی توشی ساڵیدا )21(ماوه یه ک بۆ و ب��وو ده م��ار ئیفلیجی نه خۆشییه زۆر ئه م له ژێر کاریگه ری ره شبین بوو، به اڵم دواجار گه یشته ئه م ئه نجامه که وێڕای هه موو دوودڵ��ی و ده بێ ژی��ان، به رده وامی له بێ دڵنیایی له هه موی ساته کانی ژیان سود و چێژ

وه رگرێت.

ئاماده کار: دانا به رزنجی

کاکاو چاره سه رى نه خۆشییه کانى کۆئه ندامى هه رس ده کات

)336( که س به هۆی ئه نفلۆنزاى باڵنده وه مردوون

باشترین رێگا بۆ خۆپاراستن له قژڕوتانه وه

ئیستیڤن هاوکینگ: گه وره ترین نهێنی هه بوون، دیارده یه که

به ناوی »ژن«

ئاماده‌کارهه رێم قادر

ژماره‌ی‌متمانه‌خاوه‌ن‌ئیمتیازسه‌رنوسه‌ردیزاین‌باڵوکردنه‌وه‌راوێژکاری‌یاساییناونیشان

212که‌مال‌حه‌سه‌ن‌حه‌مه‌ره‌زا

شۆڕش‌مسته‌فاگروپی‌دییه‌

کۆمپانیای‌نێوه‌ندسیروان‌ئه‌حمه‌د‌حامد

سلێمانی‌گه‌ڕه‌کی‌عه‌لی‌ناجی‌ 0748017951007710299753

cetir2010@gmail.comcetir2010@yahoo.com

Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da kodebînewe

WWW.Chatrpress.com No: (89) Mo.23/1/2012- 2711/11/3

Be ciyawaziyekanewe le jêr Çetir da kodebînewe

ئێستاى دژوارى دۆخ���ى ل��ه که که سێک تاکه عێراقدا ب��ه رژه وه ن��دی��ی��ه ک��ان��ی بتوانێت ته نها بپارێزێت هاوپه یمانى تورکیای و ئه مه ریکا حزبێکی خ��اوه ن هاشمی(ى )تاریق وه ک که سێکی ئیسالمیی هه ڵگرى فیکرى )ئیخوان موسلیمین(ه له

عێراقدا.. ئه و به رواره ى کۆتا سه ربازی ئه مه ریکی پاشه کشه ى کرده وه له تێوه گالنی تۆمه تبارکردن و به هۆى کرد، به سیناریۆیه ک دروستکردنى یان تیرۆرستییه کان تێوه گالنی، فه رمانى ده ستگیرکردنى هاشمی له الیه ن حکومه ته که ى مالیکییه وه راگه یه ندرا. پاش ده رچوونى ئه و بڕیاره ش )هاشمی و ساڵح موتله گ( پێکه وه به ره و رووداوه دا له و پرسیارانه ى ئه و هه ڵهاتن!؟ کوردستان بکات بۆ پێویسته هه موو چاودێرێک شرۆڤه ى که

بریتین له : تێوه گالنى به په یوه ندییه کی چ موتڵه گ( )ساڵح هاشمییه وه هه یه ؟ بۆچى )هاشمی و ساڵح موتڵه گ( چۆن ک��وردی ده س��ه اڵت��ى هه ڵبژارد؟ کوردستانیان به تێوه گالنیان تۆمه تى ده دات که سانێک داڵ��ده ى تیرۆره وه خرابێته ڕوو؟ ئه گه ر هاشمی په یوه ندی به کاره تیرۆرستییه کانه وه نییه ، ئه ى هه اڵتنى بۆ هه رێم له پای چی؟ مالیکی بۆ دادگاکانى کوردستانى ال په سه ند و ئه مانه هاشمی؟ دۆزی یه کالکردنه وه ى بۆ نییه پرسیار گه لێک، که پێویستیان به وه اڵمی لۆژیکی

و په سه ند هه یه !تیادا هاوسۆزیی سونیبوونیان موتڵه گ هاشمی و هه اڵتنیان یه کتر. هاوکاریکردنى بۆ دروستکردوون دوو ئ��ه و ده سه لمێنێت، راستییه ئ��ه و کوردستان بۆ که سایه تییه له پالنێکی هاوبه ش و نادیاردا به شدارن و بۆ ن���ادات ب���وار ع��ێ��راق ئێستاى سیاسیی ره وش���ی ئاشکراکردنی! هه ڵبژاردنیشیان بۆ هه اڵتن و مانه وه له کوردستاندا ئه و راستییه ده سه لمێنێت، که ده سه اڵتدارانی هه رێم بێئاگا و بێ زانیارى نین له راستییه کانى پشت بوونه هۆى هۆکارانه ش ئ��ه و ه��ه ر ملمالنێیانه . ئ��ه و داڵ��ده دان��ی��ان ل��ه ه��ه رێ��م��دا و ه��ه ر ئ��ه و ه��ۆک��اران��ه ش وایکردووه که ده سه اڵتدارانی هه رێم له و بڕگه یاساییه وه ک تاوانبارێک »داڵ��ده دان��ى ده ڵێت: که نه ترسن هاشمی مه به ستى تاوانه که یدا«. له به شداریکردنه بۆ هه ڵبژاردنى دادگاکانى کوردستان، ته نها بۆ ئه وه شێوه یه ک هیچ به دۆسییه که ى بیسه لمێنێت، بوو په یوه ست نییه به تێوه گالنی له کرده ى تیرۆردا و ئه و تۆمه تانه ش راستییه کیان له پشت خۆیانه وه حه شارداوه ! ئه م پرسیارانه و دۆزی��ن��ه وه ى وه اڵم��ی دروس��ت بۆیان ده مانگه یه نێته ئه وه ى که بڵێین: پێش ئه وه ى هاشمی له ژه می به یانیدا مالکی بخوات!، مالیکی ده ستپێخه رى کردوو له ژه می پارشێودا هاشمیی خ��وارد!. ئه وه بوو بۆ سه ردانێکیدا ل��ه )2012/1/5(دا ب����ه روارى ل��ه که ب��ه وه ى ئاماژه دانى به ئوغلو داود ئه حمه د ئێران ناوچه که دا له سووننى شیعی س��اردی )جه نگێکی له به رئه وه ى راستکرده وه ! پشت ئ��ه وه ى به ڕێوه ده چێت( ملمالنێ ئه و سه ره کی جه مسه رێکی خۆی تورکیا

نهێنییه یه !؟ئه وه ى بۆ ئێمه ى کورد گرنگه تێبینیی بکه ین، سه رجه م یارییه سیاسییه کان له ناوچه که دا به حه زی نه خشه ساز و به ویستى نه خشه کانیان به ڕێوه ناچێت! ئه و پالنانه ى دروستى به ده ک���ات، بۆ پێشبینى و ک��ار ئه مریکا ساتانه ش ئه م تا هه ربۆیه ناگرێت، خۆی رێچکه ى ده توانین بڵێین ئێران ده وڵه تێکی براوه ى نادیار و ئاشکرا نه کراوه !. تورکیاش چۆن له جه نگی جیهانى دووه مدا وه ک هێزێکی هاوسۆز و نزیک ده بینرا بۆ ئه ڵمانیای نازی و نه یتوانى به بڕیارێکى یه کالکه ره وه پشتگیرى خۆی بۆ رابگه یه نێت!. به هه مان شێوه حکومه ته که ى له ببینێت هه ڵوێست هه مان ده یه وێت ئه ردۆغانیش

ملمالنێ سیاسیه کانى نێوان ئێران و ئه مه ریکادا!.سیاسه تکردن ن��اوچ��ه ک��ه دا ئێستاى ره وش����ه ى ل���ه م دی��اره !. پێوه پالنیی بێ هه ڕه مه کی و شێوه یه کی هه رێم سیاسه تمه دارانی ل��ه س��ه ر پێویسته هه ربۆیه چاودێری ناوه ندى عێراق بکه ن و هه موو کات و توانای خۆیانی بۆ نه سوتێنن، به پێچه وانه وه چاودێرانى ره وشی سیاسی کورد له باکوور و رۆژئاواى کوردستاندا بکه ن مافه کانیان بۆ پشتگیریکردن شێوازێکی هه موو و شێوه ى پشتگیریکرنه ئ��ه و ئه گه ر بکه ن، ده سته به ر راسته وخۆو ئاشکراش له خۆ نه گرێت. به تایبه تیش له کاتێکدا، که باکوورى کوردستان بۆ جارێکی تریش له ناو پالنێکی نێوده وڵه تیدا ده بینرێت!. ئه ویش له چاو نوقان و گوێ خنین و ده مگرتنی واڵته ئه وروپییه کاندا ده بینرێت له ئاست سه رجه م رووداوه کانى ناو تورکیاى به زیندانیکردن و له به رامبه ر گرتن و دراوسێی خۆیان کۆمه ڵکوشتنی خه ڵکی بێ تاواندا!. سه رچاوه ى ئه م ره فتاره شیان ده گه ڕێته وه بۆ بینینیان له به ڕێوه چوونى سه رجه می رووداوه کان له به رژه وه ندی دۆزی ره واى

گه لی کورددا به گشتى!.

omedgoll@yahoo.com

)ئێران( پارشێو)تورکیا(ی خوارد

ئومێد گێڵه ره یی

ریکالم

»هه ر که سێک خۆی به هونه رمه ند ده زانێت پێویسته

مێژووی واڵته که ی به باشی بزانێت«

کارگه ی دارتاشی یادگارریکالم

بۆ دروستکردنی سێتی که وانته ر به دیزاینی ئه وروپی

yadgar_nwri@yahoo.com :ئیمه یل

سلێمانی، نزیک فولکه سه وزه که ، شاڕێی زانکۆی

سلێمانی، کارگه ی دارتاشی یادگار

0770152314507501148184

پێشانگای یادگار بۆ بازرگانی گشتی هه موو پێداویستییه کانی ناوماڵ )تورکی، ئه ند ونزی و چینی(

07701523145ناونیشان: قه نات نزیک فولکه ی یه کگرتن0770217577507480112517

ل11