chu nghia xa hoi di ve dau -...

Download Chu nghia xa hoi di ve dau - ebook79.comebook79.com/public/front/images/file/3967750pic29_11_2012.pdf · ... một tập các bài giảng ... các mô hình kinh tế truyền thống

If you can't read please download the document

Upload: nguyenkhuong

Post on 07-Feb-2018

235 views

Category:

Documents


4 download

TRANSCRIPT

  • Ch ngha x hi i v u?Joseph E. Stiglitz

    Nguyn Quang A dch

    Tn sch: ntNgun: internetChnh t: capthoivu (TVE)Chuyn sang ebook: capthoivu (TVE)Ngy hon thnh: 4/9/2006Ni hon thnh: ASEC-JakLi gii thiu ca ngi dchLi ni u1. L thuyt v ch ngha x hi v

    quyn lc ca cc t tng kinh t2. Tranh lun v ch ngha x hi th

  • trng: Cch tip cn c bn3. Ph phn nh l c bn th nht

    ca kinh t hc phc li4. Ph phn nh l c bn th hai5. Ph phn nh l Lange-Lerner-

    Taylor: Cc khuyn khch6. Phn phi khu phn ca th

    trng v nhng phn b phi gi ctrong ni b cc nn kinh t th trng

    7. Cnh tranh [3]8. i mi (Inovation)9. Tp trung ho, phi tp trung ho,

    cc th trng v ch ngha x hi thtrng

    10. T nhn ho [1]11. Th nghim X hi ch ngha:

    sai ci g?12. Ci cch cc th trng vn [1]

  • 13. t cc cu hi ng: L thuytv bng chng [1]

    14. Nm huyn thoi v th trngv ch ngha x hi th trng

    15. Vi kin ngh s b16. Nhng suy ngm trit hc17. Nhng kt lunTi liu tham khoCc Bi ging WicksellNm 1958 Hi Bi ging Wicksell

    [The Wicksell Lecture Society], vi shp tc ca Vin Khoa hc X hi thuci hc Stockholm [the Social ScienceInstitute of Stockhol University], TrngKinh t hc Stockholm [the StockholmSchool of Economics], v Hi Kinh tThu in [Swedish EconomicAssociation], khai trng lot cc biging tn vinh v tng nh Knut

  • Wicksell (1851-1926). n 1975 cc biging c trnh by hng nm. Sau mtthi k tm dng lot bi ging li cHi Kinh t Thu in khai trng linm 1979. Bt u vi cc bi ging1982, mt tp cc bi ging c trnhby hai nm mt.

  • Li gii thiu cangi dch

    Quyn sch ny l quyn th 6 ca tsch SOS2 do chng ti chn v dch rating Vit. N c Joseph Stiglitz vithn mi nm trc, vo nhng nm uca thi k chuyn i, v c xut bnu tin nm 1994. ng l ngi c cngchnh trong pht trin kinh t hc thng tin,v v nhng cng hin ng c giiNobel kinh t nm 2001. Trong cun schny ng dng nhng kt qu nghin cuca mnh v ca cc cng s v kinh thc thng tin lm r hn nhng vn tranh lun lu i v cc m hnh kinh t,cc h thng kinh t, v trn c s a

  • ra nhng gi chnh sch cho cc nn kinht chuyn i hu x hi ch ngha.

    ng ph phn cc l thuyt kinh t tnc in, m hnh x hi ch ngha thtrng v m hnh th trng cnh tranhtruyn thng da trn l thuyt , lm rhn nhng im mnh im yu ca cc hthng kinh t. ng gi nhng chnh schkinh t cho cc nn kinh t chuyn i.

    Ph phn v nh gi ca ng kh cnbng v khch quan trn c s nhng ktqu mi nht trong nghin cu kinh t. cgi ca t sch SOS2 s thy cun schny rt l th, nht l sau khi c cccun sch khc ca t sch, c bit l haicun u ca Kornai.

    Joseph Stiglitz tng l c vn kinht ca tng thng Clinton, l Ph Ch tchNgn hng Th gii. ng thng xuyn

  • tho lun cc vn kinh t chuyn ivi cc hc gi v quan chc Trung Qucv cc nc ng u t u nhng nm1980, v cho cc nh hoch nh chnhsch nhng li khuyn b ch. Vit Nam bt u cng cuc chuyn i hn milm nm nay. T gia cc nm 1990, ng vi ln n Vit Nam; Chnh ph VitNam dng nh nh gi cao nhng likhuyn ca ng.

    Vi cc c gi Vit Nam cun schvn c nhiu ngha su sc. N khngch mang n cho chng ta nhng suy ngmsu xa lin quan n ni dung cc cuctranh lun lu i v cc m hnh kinh t,nhng vn hc thut uyn thm, m cnmang tnh thi s nng hi cho cng cuci mi t nc. Trc ht n, cng nhcun H thng X hi ch ngha ca

  • Kornai, gip chng ta hiu r hn lch skinh t ca mnh trong hn na th k qua,hiu r hn nhng vn hin ti, v hivng gp phn quan trng trong nh racc bc i thch hp trc mt v ludi.

    Cun sch khng ch b ch cho cchc gi, cc nh hoch nh chnh sch, mcng rt b ch cho cc nh doanh nghip,cc nh bo, sinh vin v nhng ngiquan tm khc.

    Tuy bn lun v nhng vn l thuytsu xa, song cun sch khng dng nnhng kin thc ton hc cao siu, nn cth d c hn vi qung i bn c. Tuyvy, y l cun sch chuyn kho, cnphi c nhng hiu bit nht nh mi cth hiu c. C mt vi thut ng ton(kinh t) c th l tai i vi mt s bn

  • c (th d nh tnh li [convexity], tnhkhng li [nonconvexity], tuyn tnh[linearity], phi tuyn [nonlinearity], v.v)bn c nn xem li cc khi nim ton scp hay cao cp lin quan. C mt vithut ng kinh t, nh rent [tin thu, t]i khi c dch nht qun l c licho ph hp vi rents seeking [tm kimc li]; hoc polyarchy [(a?) th bc]li c dng nht qun l phi th bc i lp vi hiearchy [h thng th bc], cth gy kh chu cho mt s c gi. Ttc nhng im nh vy u c nh dusao (*) cc ch thch hp. Mi ch thchnh s u l ca tc gi, cc ch thchnh du sao (*) l ca ngi dch. trnh nhng kh khn trn, v gip vicnghin cu c thun tin phn ch mc[index] t m v cc khi nim, dn chiu

  • chng ti km c thut ng ting Anh tin dng.

    Do hiu bit c hn ca ngi dch,bn dch chc cn nhiu sai st, mong bnc lng th v ch bo. Mi gp xingi v Tp ch Tin Hc v i Sng25/B17 Hong Ngc Phch [Nam ThnhCng] H Ni, [email protected], [email protected].

    H ni 11-2003

    Nguyn Quang A

  • Li ni uQuyn sch ny m rng cc bi ging

    Wicksel m ti trnh by TrngKinh t hc Stockhom thng t 1990. Khiu ti d nh trnh by mt tng quan vhin trng ca kinh t hc thng tin, tiuim ca phn ln nghin cu ca ti suthai thp k qua. Nhng nhng s kin ng u - s sp ca ch ngha x hivi tc hon ton bt ng - a ranhng vn chnh sch mi v khi licc vn l thuyt c: Chuyn i sangmt nn kinh t th trng b tc ng rasao? Nhng kinh nghim ny c ngha gvi cuc tranh lun ko di lin quan ns la chn cc h thng kinh t kh d?

    Nhng vn ny lin quan n mt

  • vn th ba: cc m hnh kinh t truynthng c ngha g vi nhng vn kinht cn bn nh vy? Kt lun m ti rt ravt qu s ph phn rng cc m hnhchun chng c my ngha i vi ccvn ny. Vi ti dng nh l, cc mhnh chun c li mt phn cho tnh trngtai hi m nhiu nc ng u lmvo. Trong mt on thng c trchdn, Keynes vit:

    Cc tng ca cc nh kinh t v cacc trit gia chnh tr, c khi h ng lnkhi h sai, c quyn lc hn l ngi tathng vn tng. Thc vy, th giic cai tr bi my ai khc. Nhng ngithc tin, tin rng mnh khng b bt k nhhng tr tu no, thng l n l ca nhkinh t hc cht no . Nhng k mttr c quyn lc, nghe nhng li ni vin

  • vng, ang cht lc s in cung ca ht hc gi bt ti no y ca my nm qua. Ti chc chn rng quyn lc canhng gii c th lc tng qu mc sovi xm ln dn dn ca cc tng.

    C th bin h mnh m cho nh rng cc tng v kinh t hc dn gnmt na dn s th gii n au kh khngk xit.

    Kinh t hc tn c in thng t chomnh l i lp vi kinh t hc ca Marx.Nhng kinh t hc tn c in, t nht dng quen thuc trong cng ng Anh-M,thc t khng cung cp mt la chnkh d c th ng vng. N cung cp mtm hnh v nn kinh t dng nh qu xanhng lc lng c bn to s ng h chokinh t hc ca Marx trong nhng githuyt, nhng m t, v nhng mi quan

  • tm ca n. Bng cch lp lun rngdng nh chng ta l tt nht trong mith gii kh d, chng khng nh mt cchtho ng g i vi nhu cu ca nhngngi thy s khn kh kinh t khp ni.Ti hn na, trong khi ch ra sc mnh cacc th trng, n dng nh lp lunrng ch ngha x hi c th hot ngc: Ch ngha x hi th trng c ths dng cc th trng, m nn kinh t vnkhng c nhng c im ti nht ca chngha t bn.

    Kt lun ny sai l iu dng nh rrng hin nay. Nhng v sao n sai ling l bi hc. N ni cho chng ta ci g v c nn kinh t ln cc m hnh mchng ta dng nghin cu ch nghat bn. Mt mc tiu chnh ca cc biging ny l k li cu chuyn y.

  • S khng ngc nhin i vi nhngngi theo di cng trnh ca ti, rngti coi thiu st ct li trong m hnh tnc in l cc gi thit ca n lin quann thng tin. Trong cc cng trnh trcy ca ti v kinh t hc thng tin, ti ch ra rng nhng s xo ng nh trongcc gi thit chun v thng tin lm thayi mnh m tt c cc kt qu ch yu cal thuyt chun tn c in: L thuyt honton khng vng cht no.

    Ti hi vng rng cc bi ging nyvt qu vic ch bai, nay thnh quenthuc, i vi m hnh chun, ch raxem h thuyt (paradigm) l thuyt thngtin mi c th mang li nhng ci nhn mith no trong cc vn l thuyt v nnkinh t vn hnh ra sao - th d, vai tr cacnh tranh v phn quyn [phi tp trung

  • ho] - v trong vic a ra cc chnh schcho cc vn thc tin m cc nn kinht chuyn i phi i mt. Tuy vy tiphi nhn mnh rng, trong khi cc githit v thng tin lm c s cho l thuytchun c l chnh l im yu ct t, l gtAchilles, ca l thuyt, n chng vt quim : Cc gi thit lin quan n tnhy , n tnh cnh tranh ca cc thtrng, v s thiu vng ca i mi sngto [trong l thuyt chun] l ba [thiu st]m ti nhn mnh.

    Xy dng mt h thuyt mi l mtqu trnh chm. Ci m ti gi l l thuytchun c trau chut lin tc qua ccnm. L thuyt by gi c th c phtbiu vi tnh tng qut ton hc cao.Nhng tnh tng qut cao hn khnggip g cho tnh tho ng ca l thuyt.

  • Vn liu l thuyt c s c bt k ngha no i vi nn kinh t ca chng tachng h da vo tnh kh vi [1] ca cchm s lin quan. Qu nhiu ngun lc cagii chng ta c dnh cho vic trauchut mt m hnh c qu t ngha vinn kinh t, ng rng c mt s phi hiuqu trn th trng v cc tng, ci tnht cng ln nh s phi hiu qu cc thtrng vn v lao ng.

    Cc m hnh ton hc hnh thc nmbt mt s kha cnh ca cc tng ctrnh by cc trang tip theo - th d, vaitr ca cnh tranh trong cung cp thng tin,vai tr ca phn quyn trong cc t chcni mi c nhn c thng tin hn ch, hocvai tr ca chnh ph can thip vo ccnn kinh t vi cc th trng khng honho v thng tin khng hon ho - c

  • pht trin. Nhng y ti khng c nh im li hoc m rng cc m hnh: Cc c gi quan tm c th xem ccti liu tham kho. Thay vo , theo tinhim v ca mt lot bi ging nh lotbi ging ny l a nhm cc tngvo ng vin cnh ca n. Nu ti thnhcng trong vic to ra nhng nghi ng vh thuyt ang thnh hnh, nu ti thuytphc c c gi rng c mt h thuytla chn kh d ng theo ui, v nu, vl do , m c mt s ti phn b nhnhoi cc ngun lc tr tu ca gii chngta, th ti t mc tiu ca mnh. Nucc bi ging t ra c ch cho nhng ngi trong qu trnh chuyn i, nu khngphi trong vic a ra cc cu tr li, tht nht trong vic gip to ra khun khcho tho lun, th ti cng hi lng hn.

  • Ti mang n su nng i vi cc sinhvin, cc ng nghip, v c bit vi ccng tc gi ca ti, nhng ngi m ti cng tho lun nhiu tng trong cunsch ny sut hai thp k qua. Nhng nhhng ca Richard Arnott, AviBraverman, Partha Dasgupta, BruceGreenwald, Michael Rothschild, BarryNalebuff, Steve Salop, David Sappington,Carl Shapiro, v Andrew Weiss l cbit r rt. Joshua Gans v Michael Smart tr gip nghin cu. Nhng bnh lunsu sc ca h ci thin bn tho cuicng rt nhiu. Jean Koentop v LindaHandelman thc hin cng vic th kthng l tuyt vi ca h, bin tp bntho khi nh my.

    Ti cng c li t nhiu bnh lunca cc ng nghip tham d cc bi

  • ging Stockholm v cc seminar Budapest, Praha, v Roma nhng nicc phin bn ca nhiu chng ctrnh by. S quan tm ca ti n cc vn ca ch ngha x hi bt u t nhngngy cn l sinh vin sau i hc, khi tin Trng Thng k Trung ng Warsaw ni chuyn vi Lange, Kaleckiv cc mn ca h. Ti thu c nhiuhiu bit su sc v l thuyt v thc tinca ch ngha x hi, v rt cm kchtrc lng mn khch ho hip ca h. Squan tm ca ti v cc vn chuyn iu tin c gi ln nm 1981, ti mtcuc gp mt c ti tr bi Vin hnlm Khoa hc Quc gia [NationalAcademy of Science] v Vin hn lmKhoa hc X hi Trung Quc [ChineseAcademy of Social Science]

  • Wingspreads, Wisconsin ( ti trnhby mt phin bn ban u ca mt trongcc chng ca cun sch ny), v mtcuc ving thm p li Bc Kinh voma h tip theo. T khi , ti c maymn tin hnh nhiu cuc ving thm tiHungary, Tip Khc, Rumani, v TrungQuc, nhng ti khng th cho rng mnhl mt chuyn gia, trn c s nhng cinhn thong qua ny, v hng lot cc vn m cc nc ny i mt. Ti hi vng,v tin, rng nhng thu hiu l thuyt c thc gi tr no y.

    Ti cm n s tr gip ca nhiu tchc h tr ti chnh v to thun licho vic nghin cu nm ng sau cc biging ny: Qu ti tr Khoa hc Quc gia[National Science Foundation], Qu ti trSloan [Sloan Foundation], Vin Hoover

  • i hc Stanford, Chnh ph Rumani, VinCi cch Chnh sch [Institute for PolicyReform], B Ti chnh Cng ho Nhn dnTrung Hoa, v Ngn hng Th gii. Quantrng nht, ti mun cm n s h tr cai hc Stanford, to ra mt bu khngkh trong vic tho lun tch cc v cc tng cn bn nht c tin hnhmt cch ci m v si ni, trng choti cc ng nghip v cc sinh vin mhng ngy ti hc c rt nhiu t h.

  • 1. L thuyt v chngha x hi vquyn lc ca cct tng kinh t

    Trong th k ny chng ta n chhc c v quyn lc ca cc tngkinh t. Nhng quan im i ch v xhi phi c t chc ra sao ctranh ci khng ch trong cc phng tranhlun ca cc vin hn lm m c cc

  • chin trng Triu Tin, Vit Nam,Afghanistan, v Trung M. Chc chn,trong mi trng hp, vn khng nthun ch l cc tng kinh t. Cc dukch qun Vit Nam hoc Honduraschng quan tm n cc cuc tranh lun vl thuyt lao ng, v gi tr hoc cc giol khc ca kinh t hc ca Marx, ngay cnu h hiu r chng. Mc d vy nhngnim tin vo mt h thng kinh t kh d cth la chn, h thng ha hn mt cucsng tt p hn trong th gii ny, c nhhng n hnh ng ca h chng kmnhng nim tin vo cc h thng tn giokh d khc - ha hn s cu ri vnh hngtrong hu th - nh hng ti nhng ngi chin u d tn n vy trong cccuc chin tranh tn gio do hu qu caphong tro Ci cch [th k 16]. Nhng

  • nim tin b mt c m mnh bi ccs kin ng u trong vi nm qua, cbit vi s sp ca ca Chnh ph X-vit trong nm qua.

    Nhng nu chng ta i tm thi imm ch ngha x hi khng cn c coi lmt la chn kh d so vi ch ngha tbn, th chng ta phi tm trc s giiphng ca cc nc ng u nm 1989.Bn cnh , s t chi ch ngha x hica h l mt s khng nh chnh tr, tchi mt h thng kinh t c k chimng p t ln h, cng nh l mt stuyn b v nhng tnh u vit ca h ttng . Ti ngh, chng ta phi ng licc cuc t nhn ho Php bt u vou cc nm 1980, c tin hnh bi mtchnh ph cng khai tha nhn l chnh phx hi (ch ngha), o ngc li hnh mu

  • quc hu ho m chnh ph tinhnh mi t nm trc. c nhng mch xa xi rng lng tin vo h t tng xhi ch ngha c th tan thnh my khitrong nhng nm trc : Th tng HyLp Andreas Papandreou, mt nh x hich ngha cng khai khc, coi "x hiho cc doanh nghip quc doanh" l mttrong nhng mc tiu ca chnh ph cang, cng nhn cng khai rng quan imc, rng quc hu ho mt doanh nghips m bo cho mc tiu ca doanh nghipy trng hp vi "li ch quc gia", btlun n c xc nh ra sao, chng cc s trong thc t, t nht trong bi cnhHy Lp. S sp ca ch ngha x hi,vi t cch l mt h t tng kinh t, lng ch nhiu mt cng nh s sp ng thi ca khi X-vit, biu trng

  • cho tt nh ca mt cuc th nghim kinht ko di na th k. l mt cuc thnghim c tin hnh vi suy tnh ngk, da trn c s ca mt h t tng tnti hn mt th k. H t tng ngu vi s xem xt k lng ca thi gian.Nhng ha hn v kt lun ca n ctranh lun rng ri, v trong hng ngnhng ngi ng h n bao gm mt sngi c tr tu nht sut thi k hn mttrm nm. Ngay c ngy nay nhng ttng v l tng Marxist to c s cho ht tng kinh t vn cn sng ng, khngch trong th gii th ba m c ccchuyn ngnh khc. Mt miu t y vnht qun v s ni ln, s bn b v ssp mt phn ca tp cc nim tin nyl rt hp dn nhng s dn ti i quphm vi ca cc bi ging ny. Nhng mt

  • lun m ti hi vng trnh by l, gintip hay khng ch , cc m hnh kinh ttn c in ng mt vai tr trung tmtrong truyn b v duy tr nim tin vo chngha x hi th trng - mt trong nhngbin th ch yu ca m hnh x hi chngha- nh mt la chn kh d thay choch ngha t bn. Ti lp lun trong ccbi ging ny rng, nu gi nh m hnhtn c in (hoc nhng tin thn ca n) cung cp mt m t ng ca nn kinht, th tht s ch ngha x hi th trng c c hi thnh cng. Nh vy s thtbi ca ch ngha x hi th trng a ramt s bc b m hnh tn c in chunht nh n bc b l tng x hi chngha th trng. Trong cc bi ging nyti c gng gii thch chnh xc hn ci gl sai vi m hnh v cung cp nhng

  • ni dung c bn ca mt h thuyt kh dkhc (alternative paradigm).

    Theo hu ht nh gi, kt qu ca thnghim ch ngha x hi l khng mp m:Cuc th nghim l mt tht bi. Ging nhhu ht cc th nghim x hi n khngphi l mt th nghim c kim sot,nh th c s tranh ci v chnh xc phidn chiu n ci g - cc t tng c bn(nu khng phi l cc l tng) ca chngha x hi sai mc no v mc no tht bi c cho l do cch thchin cc t tng y gy ra, mc noc th vin dn nh do "cc tnh cht thitk c th"? [2]

    i khi li cng c cho h thngchnh tr h khc i km vi th nghim xhi ch ngha: Ch ngha x hi th trngdn ch thc ra chng bao gi c th

  • nghim. Nhng mt bin h cng c thc a ra rng th nghim x hi thnh cng hn so vi trng hp khngc p bc Cng sn: bi v, mc nhtnh, h thng chnh tr p bc cung cpmt ci thay th - ci gy- cho s thiuvng ca c c rt ca nhng khuyn khchkinh t. C vn tng t liu c milin h nhn qu gia h thng chnh tr pbc v h thng kinh t x hi ch ngha.Nu khng phi l h qu khng th trnhkhi ca vic cho nh nc c quyntrong s hu t liu sn xut, th vn cth c "xu hng" tp trung quyn lc vomt lnh vc dn n s tp trung quynlc lnh vc khc.

    Trong khi cc hc gi c th suy xt vcc ch ny, hu ht cc nc lin quandng nh quyt tm chuyn sang nn

  • kinh t th trng. H thy s thnh vngca cc nc Ty u, Bc M, v ng ,v h hi vng bng cch c vn ti nnkinh t , h cng s t c s thnhvng tng t. H i mt vi vn chuyn i kh khn - i th no t v trhm nay sang v th h mun tr thnh.Trong khi c s tin chc rng h munthnh qu ca mt nn kinh t th trng,c th khng c s tin chc nh th rngh mun c gi phi tr - s ngho khcng cc c trng cho hu ht cc nnkinh t th trng ngho hn, trong s cc nc ny chc chn phi c tnhn [3] - hoc l h sn lng chu chi phca chuyn i. Cui cng, cc nn kinh tth trng c tnh a dng v mu sc vsc thi. Cc nn kinh t x hi ch nghai mt vi mt tp cc vn kh khn

  • trong quyt nh loi hnh thc no hmun ly. Thc vy khng phi tt c ccnc nguyn x hi ch ngha cam kt y cho nn kinh t th trng. Mt s tholun v mt con ng th ba, nhngnhng ngi ph phn bc b n l khngth - nh ch thng c din t, bnkhng th c thai mt cht c.

    i vi cc nh l thuyt kinh t ccvn i mt vi cc nn kinh t x hich ngha l nhng thch thc. ychng ta c mt nhm cc nc lao vola chn h thng kinh t. Hn l l thuytkinh t phi cung cp s ch o ng k.ng tic - t nht cho n gn y - khoahc kinh t chng c th ni my v nhngch cn bn ny, v thm ch cng thn v cc vn quan trng ca chuyni. Li khuyn in hnh ca nh t vn

  • ti thm v tin hnh chuyn i mt cchvi v cho mt nn kinh t i theo conng chuyn i l nhn mnh tm quantrng ca cc th trng, mt bi hcdng nh by gi c hc k (mcd nhng ngi ng h th trng s nirng l bi hc khng th nhc li qunhiu ln v, n gin nh n c v, mni dung ca n dng nh kh hp thu -ngay c cc nn kinh t quen vi thtrng lu). Thc vy dng nh c sli cun tc th gia cc nh l lun c cacnh t v ca cnh hu. C hai u b licun bi s hng say sng o, ch khngphi bi phn tch duy l. Do nhiu nh llun t chi h t tng ca Marx, hchp nhn h t tng th trng t do. Cmt chuyn a rng Milton Friedman lnh kinh t hc c knh trng rng ri

  • nht Lin X - mc d sch v cc bivit ca ng th cn phi c. ng l mtbiu tng ca mt h t tng, v lmt h thng nim tin kh d khc m htm kim.

    Tt nhin c nhiu loi thuc v bngchng giai thoi - s thc l cc nn kinht th trng hot ng tt lin tc cthut li. Chng c giai thoi cho dchc chn tt hn khng c chng c g-ch l cng rm yu t t c s cho sla chn mt h thng kinh t. Chng cgiai thoi ca mi lm nm trc anhiu ngi vit sch gio khoa (k cPaul Samuelson) gi rng c th c snh i no gia quyn t do v tngtrng - rng cc nn kinh t x hi chngha thc ra tng trng nhanh hn ccnn kinh t th trng. Nhng tho lun

  • c a chung ca thi i gi rngdn ch v quyn t do c th l nhng thxa x m ch nc giu mi c th sc:Nhng nc cam kt cho tng trngnhanh c l phi chn con ng x hich ngha, ngay c nu dng nh c mitng quan (tt yu hoc khng) gia conng v s mt quyn t do. Ngay ccc nc khng chp nhn hon ton mhnh X-vit h khc c thuyt phcrng mt s c tnh ca n - k hoch hotp trung, cng nghip ho mnh m, shu cng cng i vi cc t liu sn xutc bn, t l tit kim bt buc cao lnhng thnh t quan trng ca bt kchng trnh pht trin thnh cng no.Ngy nay nhn t phi cnh lch s himc ca vi nm mun hn - tt c nhngxt on kinh nghim u b nghi ng.

  • (Tt nhin c nhiu nh kinh t hc chngbao gi nao nng trong nim tin ca h vith trng, by gi nhng ngi y niti bo m. Nhng mt s trong s hcng ging nh cc nh phn tch chngkhon lun tin on cc th trng gixung hoc th trng gi ln. Ngy vngson ca h cui cng n, nhng iuny khng th c cho l hoc do snhy bn ca h hoc do tnh nghim tcca phn tch ca h). Hn na, chng cgiai thoi cn xa mi r rng lin quann tin trnh hnh ng no cc nc nyphi tin hnh: Mt l gii thng dngcho s thn k Chu - s tng trngnhanh ca Nht bn, Hn Quc, Singapore,v i Loan- l chnh ph ng mt vaitr thit yu trong chi phi th trng.[4]

  • Khi ti hi, Liu khoa hc kinh t cng gp nhiu cho nhng tho lun ny?ti mun nhiu hn vic thut li chng cgiai thoi v s lp i lp li nim tin cacc nh kinh t hc vo th trng: Liu ccc nh l no ch cho chng ta rngcc nn kinh t th trng s nht thit lmtt hn cc nn kinh t x hi ch ngha,hoc liu t nhn ho s ci thin tnh hiuqu ca cc doanh nghip quc doanh?Liu c cc kt qu gii tch no chochng ta bit cht g v s cn i vvai tr ca chnh ph v khu vc t nhn v hu ht cc trng hp thnh cng linquan n cc nn kinh t hn hp vi ccchnh ph ln. Chuyn i sang mt nnkinh t th trng khng i hi lm hotn nh nc m l s ti xc nh vai trca n. Khoa hc kinh t phi cung cp s

  • ch dn no cho cc ch ny?Trong sut na th k qua mt h

    thuyt n gin chi phi nghnh kinh thc - c nhc n mt cch khc nhaunh h thuyt cnh tranh (competitiveparadigm), hoc tn c in, hoc m hnhWalras. Pht biu chnh xc nht ca hthuyt y c cung cp bi m hnh caArrow v Debreu (1954; xem c Arrow1951b; Debreu 1959). N a ra nh v s ng cc x nghip ti a ho linhun vi cc khch hng duy l, ti aho tho dng trong mt nn kinh t trong c mt tp ca cc th trng cnhtranh hon ho cho mi hng ho, trongmi giai on, trong mi trng thi tnhin (cho mi ri ro), mi a im.Hu ht nhng ngi, cho rng m hnh cnhiu iu ni v th gii thc, u tin

  • rng nhng kt lun ca n l vng chii vi vic gim cc gi thit chnh xcc Arrow v Debreu s dng (th d,lin quan n tnh y ca cc thtrng).

    Ti mun lp lun trong cc bi gingny rng h thuyt cnh tranh khng nhngkhng cung cp my ch dn cho vn ct t v la chn cc h thng kinh t, mli khuyn n cung cp thng l sailc. Cc quan nim v th trng to c scho phn tch m t sai c im can; nhng phn tch chun nh gi thpnhng im mnh v im yu - ca ccnn kinh t th trng, v nh th cung cpcc tn hiu sai cho s thnh cng timnng ca cc kh nng la chn khc vcho vic th trng c th c ci thin.Cng nh th, khng th da vo h thuyt

  • a ra nhng ch dn cho cc nnkinh t nguyn x hi ch ngha khi h tmcch xy dng cc h thng kinh t mi.

    Vn c bn vi m hnh tn c inv m hnh tng ng to c s cho chngha x hi th trng [5] l chng khngtnh n mt lot vn ny sinh do sthiu vng thng tin hon ho v chi ph kim thng tin, cng nh s thiu vnghoc s bt hon ho trong nhng thtrng vn v th trng ri ro [bo him]ch yu. S thiu vng hoc bt hon hoca cc th trng ny, n lt chng, aphn li c th l gii bi cc vn thngtin. Trong mi lm nm qua, mt hthuyt mi, i khi c nhc ti nh cchtip cn l thuyt thng tin i vi kinh thc (hoc, ni gn, h thuyt thng tin),[6] c pht trin. H thuyt ny cng

  • khai quan tm n nhng vn ny. [7]H thuyt ny cho chng ta ci nhnthu hiu vo kinh t hc pht trin [8] vkinh t hc v m. [9] N cp cho chng tamt tn kinh t hc phc li mi, [10] mtl thuyt mi v doanh nghip, [11] v mts hiu bit mi v vai tr v s hotng ca cc th trng vn. N cho chngta s thu hiu mi lin quan n cc vn truyn thng, nh thit k cc c cukhuyn khch.

    Nhng mi quan tm l thuyt thng tinny khng ch lm giu v thay i cccu tr li cho cc vn kinh t truynthng; chng cng dn n cc vn miphi t ra. i vi ba vn c in cakinh t hc - phi sn xut ci g, phi snxut ra sao, v phi sn xut cho ai bygi chng ta a thm vn th t cc

  • quyt nh ny phi c tin hnh ra saov ai phi ra cc quyt nh . Trong nnkinh t ca Joan Robinson (hoc Arrow vDebreu), cc nh ra quyt nh, v c cuca vic ra quyt nh, khng ng vai trno. Joan Robinson m t cng vic canh qun l ca mt doanh nghip ch nthun l ng vo cun sch k hoch trang thch hp tng ng vi gi c ccyu t sn xut hin thi (v tng lai).Trang s cho bit cng ngh no tithiu ho chi ph vi cc gi c yu t y.Cuc sng tht n gin! Tt nhin, nugi nh cuc sng n gin th, lm mtnh qun l s thc s l mt vic nhmchn, ng nh hn lm Anh khinh, vvic thiu quan tm ca Lange, Lerner, vTaylor n nhng khuyn khch qun l schng my quan trng: v c bn h [nh

  • qun l] c th c thay bng cc automat[my t ng].

    Tm li, trong cun sch ny ti munch ra nhng trin vng ca h thuyt thngtin mi ny c th cung cp t nht mt sthu hiu hn ch ra sao vo cc vn cn bn i mt cc nn kinh t nguyn xhi ch ngha. Ngoi ra ti mun cpmt s vn c bn, lu di trong lthuyt v t chc kinh t: ti mun chngt rng phn ln ca cuc tranh lun c qua v s ng kht khao ca ch ngha xhi th trng lm lc; n da trns hiu bit sai lm v cc th trng cnhtranh hot ng ra sao, mt s hiu lm mm hnh Walras c th gp phn khngnh. (Nhng ngi o, ti tin, cmnhn iu ny, v h c gng to ra mtvin cnh kh d khc v nn kinh t th

  • trng. Nhng h chng thnh cngtrong din t v hnh thc ho cc quanim ca h dng hon ton tho mnvi t cch l mt h thuyt nht qun thaycho h thuyt Walras, v nh th, ngoimt s dn chiu ch thch i khi, h vn ngoi tro lu chnh, t nht ngoi trolu M/Ty u. Ti s c nhiu iu ni v quan h gia cc tng trnh by y v truyn thng o mun hn trongcun sch ny. [12] )

    Sau khi gii thch nhng hn ch cacc l thuyt v tranh lun ban u, ti sc gng din t ci ti xem l cc vn c bn, nhng s thu hiu c th lm ltc t ci m chng ta hc trongmi lm nm qua, v cc vn vn cnphi gii quyt. Ti s kt thc cun schvi mt s nhn xt gng th p dng cc

  • bi hc hc c vo cc vn chuyn i ang i mt cc nc ngu. [13]

    Nhng kt qu truyn thng v cch thng kinh t so snh

    Khong chng mi hoc mi lmnm trc khoa kc kinh t c ba nhmkt qu hng dn nhng ai mun lachn cc h thng kinh t kh d.

    Cc nh l c bn ca kinh t hcphc li v bn tay v hnh ca AdamSmith

    u tin, c cc nh l c bn cakinh t hc phc li (Arrow 1951b;Debreu 1959), pht biu l l ni ting caAdam Smith v bn tay v hnh. Smith lplun rng khng ch cc c nhn c dndt bi bn tay v hnh thng qua chytheo t li theo ui li ch quc gia,

  • m chnh s chy theo t li ny l cchcch tin cy hn nhiu m bo rngli ch cng cng c phc v so vi btk la chn kh d no khc - chc chntt hn vic da vo nh lnh o chnhph no y, du cho nh lnh o y c nh tt n u. L l ca Smith to ra nntng da vo cc nn kinh t th trng.

    Cc nh l c bn ca kinh t hcphc li chnh xc ho ngha v cc iukin theo cc th trng c hiu qu.nh l thng c nhc ti nh nh lc bn th nht ca kinh t hc phc lich ra rng di nhng iu kin nht nhmi cn bng cnh tranh l c hiu quPareto - tc l, mt trng thi ti hn trong khng ai c th kh gi hn m khnglm cho ai b t hn. Ci thng cnhc ti nh nh l th hai ca kinh t hc

  • phc li a ra cc iu kin theo btk phn b ngun lc c hiu qu Paretono u c th c thc hin thng quacc c ch th trng. Cc nh l c bnca kinh t hc phc li to nn tng cacch tip cn khuyt tt th trng chocan thip ca chnh ph. [14] Cc thtrng khng hot ng hon ho khi cnhng nh hng ngoi lai quan trng, vv th c l do cn bn cho cc loi thu nhim. Cc th trng khng cung cp cchng ho cng cng, v v th c l do cnbn cho chi tiu cng cng v ng s,quc phng, v cc cng vic cng cngkhc. Phn b th trng ca thu nhp cth l khng c nh mong mun v mtx hi, v v th c l do cn bn cho ccchng trnh ti phn phi ca chnh ph.

    Cch tip cn khuyt tt th trng lp

  • lun rng thc s c mt vai tr cho chnhph, nhng ch l vai tr hn ch: Chnhph n gin ch cn sa cc khuyt tt thtrng c xc nh r, vic n c thlm vi cc cng c n gin c nhhng ti thiu n phng thc hot ngca nn kinh t th trng. Th d, cc vn v nh hng ngoi lai c th c cp thng qua cc khon thu hiu chnh(thu Pigouvian). Ngay c khi chnh phkhng chc chn v thu sut no s tcc mc tiu kim sot nhim ring bit,c ch th trng c th c s dng:Chnh ph c th cp cc giy php nhim c th mua bn c. [15] Chcchn l, chnh ph c nhng trch nhimhn ch khc na: n phi cung cp cchng ho cng cng v phi thu thu titr chng. N cng c th phi c nhng

  • hnh ng m bo rng cc th trngl thc s cnh tranh. nh l c bn thhai ca kinh t hc phc li phc ho tipvai tr hn ch ca chnh ph: Ngay c nuti phn phi thu nhp l khng tho mn,ch cn n can thip hn ch ca chnhph. Tt c ci m chnh ph phi lmch l ti phn phi cc khon tr cp theophng thc trn gi (khng mo m).

    ng sau c hai nh l l quan nimrng h thng gi c cung cp mt cng chng hu cho phn b ngun lc. Nhngtrnh by gio khoa v nng lc ca hthng gi thng i qu cc tng cphn nh trong cc nh l c bn ca kinht hc phc li, ni v tnh hiu quthng tin ca nn kinh t th trng v hthng gi. Chng ai cn bit y v sthch ca cc c nhn, cc cng ngh sn

  • xut, v s sn c ca cc ngun lc.Chng ai thm ch cn bit n vic lm ramt mt hng n gin nh chic bt chth no. Gi c truyn t thng tin v skhan him ca cc ngun lc. Chngtruyn t thng tin t cc h gia nh ncc x nghip lin quan n ngi tiudng mun g, v t cc x nghip n ccgia nh v cc chi ph ngun lc linquan n tiu th mi mt hng. H thnggi m bo rng nn kinh t sn xut ccmt hng m cc c nhn mong mun.

    Trong khi nhng ngi ng h kinh tth trng thng thi v ho v p vquyn nng ca n, cc nh l lm nn chos khoa trng thc ra chng ni my vthng tin. Cc nh l, th d, khng tholun nn kinh t x l thng tin mi tt rasao - thc ra trong cc m hnh ca chng,

  • khng c dng thng tin mi cng chngni liu n c hiu qu trong phn bngun lc thu lm thng tin tho ngcho vic phn b ngun lc. N thm chkhng tha nhn s xung t gia tnh hiuqu, theo nn kinh t truyn t thngtin v tri thc, v nhng khuyn khch hinc cho thu thp thng tin v tri thc: Nu,th d, cc gi th trng c phiu chuynti thng tin mt cch hon ho v tcthi, th chng nh u t no cn bt kkhuyn khch no kim thng tin. Ccth trng c phiu phi c c trngbi thng tin khng hon ho, chng nothng tin l t . C, nh Grossman vStiglitz (1976, 1980a) din t, mtlng cn bng ca bt cn bng. Nhngcc nh l cn bn ca kinh t hc phcli tuyt i chng c g ni v lng

  • cn bng ca bt cn bng l hiu qu theobt k ngha no. Th d, liu cc chi phcho thu thp v phn pht thng tin l qut, qu nhiu hay va ?

    Theo cch tng t, i vi cc nhsng ch hay i mi nhn c khonli trn cc hot ng sng ch ca h,khng th c s truyn b t do tri thccng ngh. Nh tho lun di y ca tis nhn mnh, cc vn thng tin m nnkinh t th trng cnh tranh gii quyt chiu qu l cc k hn ch.

    nh l Lange-Lerner-TaylorNhm kt qu th hai i khi c

    nhc ti nh nh l Lange-Lerner-Taylor.N lin quan n vic thit lp s tngng gia hai la chn kh d v sp xpnh ch cho nn kinh t; n khng nh stng ng gia cc nn kinh t th

  • trng v ch ngha x hi th trng.Ch ngha x hi th trng l mt

    dng t chc kinh t trong chnh ph shu cc t liu sn xut (nh di bt kh thng x hi ch ngha no) nhng dnggi c theo cch nh cc nn kinh t thtrng dng phn b ngun lc. Dich ngha x hi th trng cc nh qun lc ch th ti a ho li nhun, nhcc nh qun l ti a ho li nhun chngha t bn. Gi c c nh sao chocu bng vi cung.

    Nhng khc bit ch yu gia cc nnkinh t th trng v ch ngha x hi thtrng l cc c ch theo gi c cnh ra v ch s hu vn. nh gidi ch ngha x hi th trng, mt cquan chnh ph lp k hoch thay th vici i li li ra thng trng hoc thay

  • nh u gi kiu Walras huyn thoi. [16]S thc l vn c chnh ph s hu cngha rng thay v cc c ng nhn c tc(biu hin li nhun ca x nghip), th ctc c chuyn cho chnh ph.

    Mt h qu ca vic chnh ph s huvn l chnh ph phi gnh vc trchnhim phn b vn. Trong hu ht nhngth hin ca ch ngha x hi th trngchnh ph khng lm iu ny bng mtcn bng cung v cu (theo cch cc mthng khc c phn b) m thay vo bng mt c ch phn b trc tip hn.[17] Nhng nu chnh ph phn b vntheo cch chnh xc nh cc x nghip tnhn phn b, th nhng phn b ngun lchin ra t hai h thng s ging ht nhau.

    tng v ch ngha x hi th trng l mt tng mnh m. N gi rng

  • c th c tt c nhng u im ca cc nnkinh t th trng m khng c nhngnhc im km theo ca s hu t nhnv nhng s tp trung ln ca ci thngi km. Ch ngha x hi th trng, ngita ngh, c th ng thi loi tr nhngcm by m ch ngha x hi kiu X-viti mt. iu ny i hi rng v c bntt c mi thng tin v cng ngh [18] phic truyn ti nh lp k hoch trungng, ngi tin hnh hng triu quytnh lin quan n mt hng no phi csn xut v sn xut ra sao. Nh lp khoch trung ng s phi quyt nh minh my phi sn xut nhng mt hng no,v phi chuyn ch u ra ca n i u.Hayek ph phn quan im ny mtcch ng n, lp lun rng nh lp khoch trung ng chng bao gi c thng

  • tin cn thit. Ch ngha x hi th trngdng nh gi rng nh lp k hochtrung ng chng cn c tt c thng tinchi tit ngoi vai tr ca mnh trong phnb u t, nh lp k hoch trung ngchng lm g hn nh u gi kiu Walras,mt tc nhn quan trng trong din gii ccnn kinh t cnh tranh. Cc nh l ca kinht hc phc li nng cao nng lc ca chngha x hi th trng: nh l cn bn thhai m bo rng chnh ph c th, thngqua ch ngha x hi th trng, t bt kkt qu c hiu qu Pareto no.

    Trong thp k qua Hungary v mt snc khc c gng theo con ng chngha x hi th trng (hoc t nht theoci m h coi l mt s thch nghi ca mhnh y) vi thnh cng kh hn ch. [19]Nhng tht bi c v ny ca cch tip cn

  • dn ti hai phn ng. Mt s ngi, tnht trong chc lt, c mong mun quayli vi cc h thng phi th trng; trongkhi a s mong mun tin nhanh theo conng dn ti th trng. Hu ht mingi cng ngy cng nghi ng v khnng tn ti ca loi con ng th ba idin bi ch ngha x hi th trng.

    Chng ta phi quy tht bi ca chngha x hi th trng cho ci g? nh lLange-Lerner-Taylor, khi kt hp vi ccnh l cn bn ca kinh t hc phc li,gi rng nn kinh t phi c kh nng tbt k kt qu c hiu qu Pareto no. Tacn ch mong g nhiu hn t cuc sng,hoc t nht t nn kinh t?

    V cc nn kinh t k hoch ho tptrung v h thuyt tn c in

    Sut cun sch ny ti s tp trung vo

  • so snh gia cc th trng v ch nghax hi th trng, ch khng phi, th d,vo so snh gia cc th trng v cc nnkinh t k hoch ho tp trung, chc phir l nhiu vn m ti nu ra ycng p dng cho so snh . Mt trongnhng lp lun ca ti l, gi nh m hnhtn c in ca nn kinh t l ng, th chngha x hi th trng hn s thnh cng;bng cch tng t, nu gi nh m hnhtn c in l ng n, th ch ngha xhi k hoch ho tp trung vp phi tvn hn n thc s vp phi.Samuelson m t nn kinh t nh ligii cho bi ton ti a ho; nh l cnbn ca kinh t hc phc li ch ra rngvi cc gi thit mnh th s thu hiu cang l ng. [20] Ngoi ra, cc k thutton hc, nh quy hoch tuyn tnh, kt

  • hp vi cc my tnh tc cao, gi rng c kh nng gii trc tip ra ccphn b ngun lc hiu qu. Nh ti nhc ti trn, m hnh Arrow-Debreugi rng cc th trng cnh tranh l giithut hiu qu gii bi ton phn bngun lc ca nn kinh t, nhng cc kthut v cng ngh mi ny gi rngchng ta c th khng cn n gii thut do b qua mi vn gn vi c chth trng m vn nhn c li gii chovn cc ngun lc ca x hi phi cphn b mt cch c hiu qu ra sao. [21]

    (C l ng nhc ti l trong khi nhngcng trnh ban u v cc gii thut giicc bi ton ti a ho phc tp gi rngnhng gii thut dng gi c [s dngtnh i ngu] v phn quyn c vtng t nh cch cc th trng gii bi

  • ton phn b ngun lc l nhng giithut hiu qu, cc cng trnh mi y hn to ra cc gii thut hiu qu hn nhngci dng nh khng c bt k ci tngt th trng no. iu ny h tr choquan im ca ti rng, ci l vn trongphn tch v nn kinh t phn b ngun lcca mnh ra sao nhiu hn l li gii nthun cho mt bi ton ti a ho phctp: kinh t hc l phc tp hn nhiu, vl th hn, so vi cch tip cn k thutng dng thnh hnh trong cc thp nintheo sau C s ca Phn tch Kinh t[Foundations of Economic Analysis] caSamuelson). [22]

    nh l (hoc phng on) ca CoaseNhm cui cng ca cc tng

    thng c nhc ti nh nh l Coase(tuy chng bao gi c pht biu dng

  • chnh xc ng c tn gi ).Coase nhn mnh tm quan trng ca ccquyn ti sn. Theo Coase, nu cc quynti sn c phn r rng, th cc c nhnc khuyn khch thc hin nhng dnxp kinh t hiu qu. Khng quan trnglm l ai nhn c cc quyn ti sn (ttnhin, iu ny nh hng n phn phica ci) ging nh ngi no c.Nhng s phi hiu qu nh "Thm hong c" - chn th gia sc n c mtcch qu ng trn ng c chung, khoannhanh qu th cc ti du chung, nh btc qu ng vng bin quc t - l ktqu ca s tht bi trong phn cc quynti sn. Nhng s phi hiu qu khc nysinh t hn ch cc quyn ti sn: Tht bitrong vic cho php cc quyn v ncc mang bn dn n phn b sai v

  • nc min ty ca Hoa K.Cc nn kinh t x hi ch ngha ngh

    mnh ph hu nhiu quyn s hu tnhn, v nhiu tht bi ca ch ngha xhi c cho l v iu : Nhng ngi trong cc cn h khng c nhngkhuyn khch bo tr cn h ca h, biv h khng th chim c bt k khonli no t cc hot ng y khi bn cn h(ht nh cc th, vi kim sot tinthu, i mt vi cc vn tng t).[23] Cc nh qun l ca cc x nghipquc doanh c nhng khuyn khch khngtho ng, h khng th gt hi c y li ch ca cc n lc ca mnh.

    Nhn t vin cnh hin thi, cc nnkinh t x hi ch ngha t thnh cnghn trong vic hu b cc quyn s hu tnhn nh h c th ngh; bi v cc nh

  • qun l c quyn t ng k trongphn b (thng vi gi qu thp) snphm u ra (thng p li nhng ui tng t t cc nh qun l khc). Viclm m mt c nhn khng th b sa thi cth xem tng t nh "quyn s hu". Ttnhin chng l nhng quyn s hu hnch: Ngi cng nhn, th d, khng thbn vic lm ca mnh cho mt ngikhc. V bi v cc quyn s hu l hnch, nn ny sinh loi mo m. Vincnh Coase c mt n thuc r rng: Chngha x hi th trng, ging nh bt khnh thc no khc ca ch ngha x hi,c s phn bi t, n gin bi v ccquyn s hu trong ti sn khng c xcnh r rng. Khi ti sn c s hu bitt c mi ngi, th thc ra chng ai shu c, khng ai c khuyn khch thch

  • ng. Theo vin cnh ny, th, nhim vu tin trong nn kinh t chuyn i l tnhn ho ti sn nh nc.

    Trong khi lp lun rng s thiu vngcc quyn s hu t nhn c xc nhr rng, hoc b hn ch, thng gy ranhng mo m l l l ng, cn nhng ktlun c bn khc th khng. Th nht, sphn r cc quyn s hu khng nht thitdn n hiu qu. Cc vn hng hocng cng, th d, [24] khng c giiquyt bng nh l Coase. Trong khi Coasev nhng ngi theo ng ch ltqua n kh nng l cc chi ph giao dchc th cn tr cc bn "mc c" ra mt ktqu hu hiu, vi s hin din ca thngtin khng hon ho (gy ra ci c th ccoi nh cc chi ph giao dch), kt qukhng hiu qu thng ny sinh; tht vy

  • cc thng v cng c li c th n ginkhng xy ra, khi mt bn c thuyt phcbn kia rng gi tr ca mi quan h ivi anh ta l nh, trong n lc nhm chimphn ln hn ca gi tr thng d sinh rat mi quan h (xem, th d, Farrell 1987).[25]

    Th hai, s thiu vng cc quyn shu t nhn c xc nh r rng khngnht thit gy ra cc vn . C nhiu tiliu ngy cng tng chng t rng, trongcc bi cnh khc nhau, cc cng ng aphng trnh "Thm ho ng c" rasao bng cc cng c iu tit a dng.

    i th hn, c mt s nghi ng lius thiu vng cc quyn s hu c xcnh r rng c phi l vn trng tmkhng. C hai chng c ng h iu ny.Th nht l hu ht cc cng ti ln u

  • khng c cc ng ch iu hnh m docc nh qun l c thu iu hnh. Cuhi liu c s khc bit chng khi nhqun l lm vic cho mt nhm tp nhamcc c ng, hoc lm cho nh nc, lvn m ti s quay li sau. [26] Thhai l s tng trng nhanh Nam TrungQuc: s thiu vng cc quyn s huc xc nh r rng khng cn trtc tng trng hai con s.

    Khng ch l trng hp rng s thiuvng cc quyn s hu t nhn c thkhng l vn trng tm; thm ch cnkhng r l vi t nhn ho chnh ph cth t cc mc tiu ca mnh cng hiuqu nh n c th nu n kim sot trctip doanh nghip. Cu hi liu t nhnho p o kim sot cng cng l mtvn trung tm m ti s quay li

  • Chng 9. nh l c bn v t nhn hoc tho lun gi rng khng phith.

    Cc ch trung tm ca cc biging ny

    n y ti chun b xong c thpht biu y su ch ch yu cacun sch ny:

    1. M hnh tn c in chun -din t hnh thc ho bn tay v hnh caAdam Smith, lun im cho rng cc nnkinh t th trng s m bo hiu qukinh t - cung cp t ch dn cho chn lacc h thng kinh t, v mt khi s bthon ho thng tin (v s thc l cc thtrng l khng y ) c a vophn tch, m chc chn phi vy, thkhng c c s cho gi nh rng cc thtrng l hiu qu.

  • 2. nh l Lange-Lerner-Taylor,khng nh s tng ng ca th trngv nn kinh t x hi ch ngha th trng,da trn mt quan im sai lm v thtrng, v cc vn ct li ca phn bngun lc, v (khng ngc nhin khi chotrc hai khim khuyt u) v cch thtrng cp cc vn y ra sao.

    3. H thuyt tn c in, thngqua s c trng sai lm ca n v ccnn kinh t th trng v cc vn chyu ca phn b ngun lc, to mt cmgic sai v nim tin trong kh nng ca chngha x hi th trng nhm gii quytcc vn phn b ngun lc . Phtbiu theo cch khc, gi nh h thuyt tnc in cung cp mt m t tt cho vn phn b ngun lc v c ch th trng,th ch ngha x hi th trng chc c

  • th thnh cng. Bn thn nhng ph phnch ngha x hi th trng, nh th v ith, l nhng ph phn h thuyt tn cin.

    4. Cc vn kinh t ch yuvt qu ba vn truyn thng c tra u ca mi vn bn dn nhp: Snxut ci g? Sn xut th no? V sn xutcho ai? Trong s cc vn rng hngm: Cc quyt nh phn b ngun lcny phi c tin hnh ra sao? Nhng aiphi ra cc quyt nh ny? Lm sao cth khin nhng ngi c trch nhim racc quyt nh ny a ra cc quyt nhng n? Cc quyt nh tch ri nhauca hng triu con ngi -nhng ngi raquyt nh- trong nn kinh t c iuphi ra sao?

    5. Ct li ca cc nn kinh t th

  • trng thnh cng l cnh tranh, cc thtrng, v phn quyn (phi tp trung). Cth c nhng iu ny, v chnh ph vnng mt vai tr ln trong nn kinh t;thc vy c th cn thit l chnh ph phing mt vai tr ln hn nu cnh tranhcn phi c duy tr.

    Mi y c nhiu ln ln v s thnk ng , s tng trng nhanh ng kinhngc ca cc nc trong vng ny trongsut mt hai thp k qua, phi c quycho ci g. Cc nc nh Hn Quc sdng th trng; h rt hng v xut khu.V bi v cc th trng ng mt vaitr quan trng nh vy, nn mt s nhquan st kt lun rng thnh cng cah l chng c thuyt phc v nng lcca ring th trng. Th m trong hu htcc trng hp, chnh ph ng mt vai

  • tr to ln trong cc nn kinh t ny. Trongkhi Wade c th din t hi qu khi ngt tn cho cun sch ca mnh v thnhcng ca i Loan l Cai tr Th trng[Governing the Market], khng c mynghi ng rng chnh ph can thip vonn kinh t thng qua th trng.

    6. Ct li ca s tht bi ca thnghim x hi ch ngha khng ch nthun l thiu cc quyn s hu. Cngquan trng nh th l cc vn ny sinhdo thiu khuyn khch v cnh tranh, khngch trong lnh vc kinh t m c trongchnh tr. Thm ch cn quan trng hn cl l cc vn v thng tin. Hayek ng, tt nhin, trong nhn mnh rng ccvn thng tin i mt vi nh lp khoch trung ng l qu ln. Ti khngchc rng Hayek nh gi tm ca

  • cc vn thng tin. Nu gi nh chngch hn ch loi vn thng tin nm trung tm ca m hnh Arrow-Debreu -nhng ngi tiu dng truyn t s thchca h cho cc doanh nghip, v cc gitr khan him c truyn t cho c ccdoanh nghip v nhng ngi tiu dng -th ch ngha x hi th trng c thhot ng. Th Lange l ng v bngcch dng gi c, nn kinh t x hi chngha c th "gii" bi ton thng tinnh th trng c th. Nhng cc vn thng tin l rng hn.

    ________________________________________[1]hm kh vi l hm s c th ly vi

    phn, tc l c o hm.[2]Thm ch c mt s tranh ci v

    mc m ch ngha x hi th trng thtbi, th d nh Hungary, ni n c th

  • lm cn mn nht. Hungary t l tngtrng ngay sau nhng ci cch ban u1968 l kh cao. S gim st t l tngtrng trong cc nm mun hn c th mtphn c cho l do suy gim cam kt cicch, v mt phn do nhng iu kin kinht ton cu gy ra s st gim tng trngtrong hu ht cc nc. Thc vy s gimst Hungary l t hn so vi nhiunc khc, d cho c ph phn rng iuny xy ra bi v Hungary khng thchng vi gi du thay i, v vay mn qunhiu t nc ngoi. S mc n quc tny l mt trong nhng vn chnh mHungary phi i mt ngy nay.

    [3]Hoc, lin quan n ch , lloi ngho i c trng cho cc khungi da en Hoa K. C l ng nhcn rng, t nht theo cc thc o bt

  • bnh ng truyn thng, mt s nc angpht trin thnh cng nht, nh Hn Qucv i Loan, th hin mt mc bt bnhng cao.

    [4]Xem, th d, Wade (1990) vAmsden (1989).

    [5]Ti s tho lun mun hn v chngha x hi th trng ngha l g.

    [6]Trong nhn mnh h thuyt thngtin, ti khng c b qua hay lm nhnhng ph phn khc i vi h thuyt tnc in c pht trin trong mt phnt th k qua. Mt s trong s , nhnhng ph phn nhn mnh tm quan trngca nhng bt hon ho trong cnh tranh,khng nhng ch nht qun vi h thuytthng tin; m trong nhiu kha cnh, cnhc ti sau, chng l b sung.

    [7]V tng quan, xem Stiglitz (1975a,

  • 1985c, 1990a), hoc Hirshleifer and Riley(1979). Bo co bao qut hn v nhiu mhnh c th thy trong Laffont (1989) vMilgrom and Robert (1992).

    [8]Xem, th d, Stiglitz (1985a,1988a) v tuyn tp cc bi bo trnh byl thuyt mi ni ln v cc t chc nngthn do Bardhan (1989) ch bin v Hoff,Braverman, and Stiglitz (1993).

    [9]Xem, th d, Greenwald andStiglitz (1987).

    [10]Cho mt tng quan, xem Stiglitz(1987a).

    [11]Trong l thuyt mi ny, s phnk (khc nhau) gia cc li ch ca cc cng v cc nh qun l, v gia cc nhqun l v ngi lao ng, c tha nhnmt cch tng minh. Nhng hn ch vnng lc ca cc th trng to k lut

  • cho cc nh qun l c gii thch, v ccvn mi c cp lin quan n ccdoanh nghip phi c t chc ra sao, tnh n c cc vn khuyn khch lncc vn ny sinh t s thc l thng tinth hn ch v t trong thu nhn vchuyn ti.

    [12]Ph phn ca ti i vi cc cngtrnh o ban u vt qu tranh lun rngh to ra mt l thuyt cha y ; nhti s ch ra, mt s tng c bn, nhnhng tng lin quan n cc qu trnhtin ho v tnh hiu qu thng tin ca nnkinh t, c quan nim sai.

    [13]Khi ti vit nhng bi ging ny,qu trnh chuyn i mi va bt u. Khicc bi ging ny n nh in, hn hai nmsau, phn ln nhng iu ti trnh by cv nh vn thch ng. Tranh lun v qu

  • trnh chuyn i cn l mt cuc tranhlun sng ng.

    [14]Ti liu tham kho chun cho iuny l bi bo ca Francis Bator (1958).Cch tip cn ny hin nay to nn tngcho vic trnh by ca sch gio khoachun v kinh t hc ca khu vc cngcng. Xem, th d, Stiglitz (1988b).

    [15]Chnh ph Hoa K mi y lmiu ny, v S Thng mi Chicago thct to cc th trng cho cc giy phpny, to thun li khng ch cho vic traoi m c vic u c v gi tr tng laica cc quyn ny.

    [16]Vn khoa ban u v ch ngha xhi th trng pht trin trc nhngtin b trong ti chnh cng, trong nhthu ti u c th dn n nhng khc bitgia gi sn xut v gi tiu dng. Nhng

  • nh l Lange-Lerner-Taylor c th cm rng d dng bao hm nhng khcbit ny. Xem, c bit, Dasgupta andStiglitz (1972).

    [17]Nh chng ta s thy mun hn,c l do chnh ng cho s khc bit trongx l: cc th trng futures (k hn) v riro cn thit cho phn b vn hiu qukhng tn ti trong cc nn kinh t t bnch ngha, v c th gi thit rng s khto nhng ci tng t hot ng trong chngha x hi th trng. Thc vy, cc nnkinh t t bn ch ngha da nhiu vo ccc ch phn b trc tip, tuy l cc c chphn tn.

    [18]Trong m hnh X-vit, khngnhn mnh lm n s thch ca ngi tiudng, nhng c th gi thit rng, trongmt nn kinh t nh hng tiu dng hn,

  • th thng tin v s thch tiu dng cng sphi truyn t n cho nh lp k hochtrung ng.

    [19]Cn mt li thn trng: Nhng cnnhc chnh tr, nht l gia v cui ccnm 1970, t ra cc rng buc cho mc m m hnh ch ngha x hi th trngc th c thc hin, ngay c Hungary.

    [20]Tc l, c mt bi ton ti u hochnh xc theo mi phn b th trngcnh tranh thc t l li gii.

    [21]Lange, mt nh tin phong ca chngha x hi th trng, c hi vng lncho nhng cng ngh mi ny, nh cchng t trong cun sch ca ng (Lange1967). (Phi nh rng, Lange trong mtthi gian di l mt quan chc cao cptrong chnh ph Cng sn Ba Lan, v theomi nh gi ng c nh hng ln ti

  • s tin trin ca cc chnh sch kinh t ).

    [22]C l cng ng nhc n rngngay c nhng ph phn mnh m ca kinht hc tn c in, nh Joan Robinson,cng sa vo tm tnh ng nh vy, khi bm t vn ca nh qun l x nghip ltng trang ca cun sch k hoch phhp vi gi ca yu t hin thi (v tnglai).

    [23]Nu khng c kim sot tin thu,th ngi ch c khuyn khch duy tunh ca bi v n nh hng n tin thuci c th c trch ra.

    [24]V, nh ti lp lun sau, cc vn hng ho cng cng l tng qut hn sovi nhng tho lun truyn thng thnggi : Th d, chng ny sinh trong thuthp tri thc v trong gim st cc doanh

  • nghip.[25]ng ch l cc th d v cc

    thng v cng c li khng c hontt, do mt bn c kim phn ln hn cagi tr thng d pht sinh t bn thn miquan h. Kt qu ca mc c ph thucmt phn vo cm nhn ca mi bn vpha bn kia s b nh hng ra sao nukhng hon tt thng v (im e do).Nu mt bn c th thuyt phc bn kiarng n c cc c hi bn ngoi tt hn,th n c th kim c thng v c lihn cho mnh. Mi bn khi mc c cchuyn thng tin nh vy, nhng c hiuqu, cc tn hiu nh th phi l t (nisung th r, v nh th cc tuyn bthng khng c chp nhn mnhgi). Mt cch chuyn t thng tin nhvy l chng t rng mnh sn sng ko di

  • thi gian t tho thun, thm ch (hocc bit) khi vic lm chm tr nh vy ltn km.

    [26]Mun hn ti s tho lun mtnh l chng t rng cc c ng trongcc hng nhn chung khng thng nht vcc hnh ng m hng nn lm.

  • 2. Tranh lun vch ngha x hi thtrng: Cch tipcn c bn

    Tranh lun v ch ngha x hi nichung, v v ch ngha x hi th trngni ring, c mt lch s di, vi nhng

  • ng gp ng k vo cc nm 1930 caLange, Lerner, v Taylor, mt bn, vHayek, bn kia. c nhiu ch chocuc tranh lun ny. Mt s mt itrong nhng tho lun gn y, cn cc ch khc li c nhn mnh hn.

    Th d, nhng tho lun hin i nhnmnh tnh ho huyn ca ch ngha x hith trng ny sinh t tht bi ca n tnh n cc vn kinh t chnh tr hc:Liu cc nh quan liu c nhng khuynkhch thc hin cc ch dn ca nhngngi ch trng ch ngha x hi thtrng? Nh vy nhng ph phn chngha x hi th trng lp lun rng s sosnh thch ng khng phi l gia chnhph l tng ho c cc nh x hi chngha mc nhin tha nhn v nn kinh tth trng, m l gia nn kinh t vn hnh

  • ra sao di s kim sot thc t ca chnhph v nn kinh t th trng. Nhngnhng tho lun c hn nhn mnh tnh hohuyn ca m hnh cnh tranh ca nn kinht: Cn c vo s ph bin trn lan ca litc tng dn, so snh thch ng khngphi l gia ch ngha x hi th trng vcc th trng cnh tranh, m l gia chngha x hi th trng v ch ngha t bnc quyn.

    Nhiu iu xy ra trn th gii - vtrong l thuyt kinh t - trong hn nmmi nm k t khi cc cuc tranh lunln xy ra. Khng ch c vn t vthut ng c cc nh kinh t hc dng thay i, m c, ti tin, nhng tinb ng k trong khoa hc kinh t chophp chng ta xem xt li nhng vn cny nhn t cc vin cnh mi. Nhn li

  • cc vn ny t vin cnh ca h thuytthng tin mi, nh ti ni, l mc tiutrng yu ca cun sch ny. Nhng trckhi trnh by chi tit cc lp lun camnh, ti mun cung cp mt phc horng ln hn v nhng tin b mi ytrong kinh t hc tham gia vo cc cuctranh lun c xa ra sao. Ma mai thay mts trong nhng tin b ny to sinh khmi cho l l ng h ch ngha x hi thtrng - ht nh cc nn kinh t th chngha x hi th trng li ang trong qutrnh ri b n. ng thi mt s tin bny nu ra nhng vn mi lin quann c tnh cn thit v kh nng tn tica x hi ch ngha th trng.

    V sao l thuyt hin i li c thgi mt v hp l ln hn cho chngha x hi th trng [1]

  • t nht hai trong nhng kt qu chnhca l thuyt kinh t hc hin i, c l, cng c nim tin vo ch ngha x hi thtrng.

    Thiu cc th trng k hn (Futures)v vai tr ca chnh ph trong phn bu t

    Hin nhin l, nu cc nn kinh t thtrng hot ng theo cch m nhngngi ch trng cho l nh th, th ccth trng trong cc hng ho v dchv c th trao i phi tn ti. Mt trongnhng gi thit c s trong m hnh, hinnay c coi l m hnh chun ca cc nnkinh t (cnh tranh) - m hnh dng nhto ra nn tng tr tu ca mi th lng tinm ta c trong nn kinh t th trng - l,tn ti mt tp ca cc th trng. yl mt gi thit mnh hn l n c v khi

  • nhn thong qua. Chc chn l, c cc thtrng cho st thp, lao ng, t ai, cphiu, cho ng cc; trong khi cc thtrng ny c th khng "hon ho" - cth khng c nhiu ngi mua v ngibn trong mi th trng ny nh chnh dung bi m hnh cnh tranh - v huht cc th trng ny c th khng ct chc theo cch m l thuyt chun hnhdung - vi mt nh u gi pht ra cc gicho n khi t mc gi lm cn bng thtrng (market clearing)- nhng vn cmt s ng thun rng m hnh c bnca cc nh kinh t hc cung cp mt phpgn ng, mt xp x tt, t nht cho nhiuloi hng ho v dch v ny.

    Nhng gi thit rng tn ti mt tpy ca cc th trng vt qu imny. Phi tn ti cc th trng trn

  • khng ch hng ho v dch v ca hmnay c trao i m trn cc hng hov dch v tng lai c trao i. [2] Ttnhin c mt s th trng k hn: Ta cth mua ng hay la m cho giao hng bahoc su thng sau. Nhng i vi hu htcc hng ho v dch v (ngoi mt s tmt hng nng sn, cho k hn vi thngtrong tng lai) khng tn ti cc thtrng ni ta c th trao i hm naycho giao hng trong tng lai.

    Cc th trng k hn ny l thit yucho vic tin hnh cc phn b u tng. Lo ngi v kh nng ca nn kinh tth trng trong phn b v iu phi ut theo cch hu ch v mt x hi ttnhin to c s cho vic mi gi chngha x hi trong c th k ny v th ktrc. Khng c cc th trng cn

  • thit th khng c gi c thc hin ccvai tr iu phi/thng tin, nhng ci lthit yu nu mt nn kinh t mun c hiuqu. Mi x nghip phi hnh thnh nhngk vng lin quan n gi c trong tnglai s ra sao, v nhng k vng li, mtphn, da trn nim tin ca n v cc xnghip khc s lm g. Cc x nghip khcth c n lc ln gi thng tin y bmt. Nh vy, thay v tr thnh mt c chcho iu phi cc quyt nh u t, ccnn kinh t th trng dng nh tokhuyn khch cn tr iu phi. Cnhiu s th hin trong th gii thc cakhim khuyt ny: i khi c s tham giaqu ng vo mt ngnh cng nghip, khikhc li pht sinh thiu ht. Thc ra, ngayc cc n lc can thip hn ch ca chnhph nhm cung cp thng tin cn thit

  • thng qua k hoch hng dn [indicativeplanning] [3] (nh Php) xem ra thtbi, v cc x nghip dng nh thiukhuyn khch tit l trung thc k hochca h (v trong nhiu trng hp c thc nhng khuyn khch chin lc cungcp khc i ch khng phi thng tin trungthc).

    Phi c cc th trng khng ch chocc thi k trong tng lai gn k m chomi thi k ko ra mt cch v tn votng lai xa. Khng c mt tp y cacc th trng k hn ko ra v tn ntng lai xa, th nn kinh t c th i theomt qu o hiu qu cc b v nht thi -ging ht nh mt qu o k vng duy lbnh thng, vi li tc thc t (li vncng t) trn mi ti sn l bng nhau - vch trong tng lai xa mi tr nn r rng

  • rng nn kinh t l phi hiu qu. Dngnh khng c nhng khuyn khch t nhnno hiu chnh kh nng ny i vitnh phi hiu qu c v tm di hn.Trc gic nm sau kt qu ny l n gin.Hy xt mt x nghip, trong nm 1990, dtnh xy mt nh my, d kin s dngtrong hai mi nm, v sau s bn chox nghip khc. ly quyt nh, n philp mt c tnh gi tr to nh cui thik hai mi nm, tc l, vo nm 2010.Nhng gi tr ca to nh y cui haimi nm s ph thuc, mt phn, vocung ca cc to nh khc c xy dngtrong khong t nay v hai mi nm na.Thm ch cc quyt nh s ph thucvo nhng k vng lin quan n ci g sxy ra cn xa hn na trong tng lai. Hyxt, th d, mt to nh c cn nhc xy

  • ct trong mi nm na, tc l vo nm2000. Cc ch ca n s mun bit liu hs c th bn to nh c bao nhiu, thd, hai mi nm sau khi xy dng, tc ltrong nm 2020. Gi tr ca mt to nhtrong nm 2020 s ph thuc vo cung cacc to nh ti thi im , ci n ltn li s ph thuc vo mc xy dng giahm nay v nm 2020. By gi hy xtmt to nh d kin xy vo nm 2010.Cc ch s hu ca n mun bit gi trca to nh vo nm 2030, v vn vn.Nh vy cc quyt nh hm nay c linkt mt cch khng th tch ra khi ci sxy ra trong mt mng li lin kt m rami mi. Trong thc tin, cc x nghipkhng theo qu trnh suy din phc tpny. Cc nh qun l kinh doanh t c scho cc quyt nh ca mnh trn linh cm

  • v c on. im ct yu ca lp lun lthuyt ch l: Ngay c di cc iu kintt nht, vi cc nh qun l tin hnh ccphn tch duy l nht, do s thiu vng cacc th trng m ra v tn vo tng lai,th chng c g m bo rng cc thtrng dn n cc kt qu hu hiu. Chcchn, nu cc nh qun l kinh doanh ctngn vic ny, bng cch tin hnh nhngtnh ton t tinh vi hn, th nim tin cachng ta vo tnh hiu qu ca cc kt quth trng s phi thm ch yu i na.

    ng hc di hn: Mt on lc mang tnh k thut

    c nhn ra t lu rng ng hcca cc m hnh ti u ho to ra cc quo im yn nga (th d, Samuelson andSolow 1953); tc l, vi cc vn "ngx-tt", c mt qu o duy nht, bt u

  • t bt k tp no ca cc iu kin banu, tho mn cc iu kin hiu qu giak (intertemporal) s hi t n trng thidng. Tt c cc qu o khc tho mncc iu kin hiu qu gia k u khnghi t (phn k). Mc d vy y khng lmt vn kinh t nghim trng; lun cmt iu kin na, iu kin v tnh ngang(transversality) phi c tho mn dctheo qu o ti u, v iu kin ngang nym bo s hi t n trng thi dng.Hahn (1966) ch ra rng cc vn tng t ny sinh nu c nhiu hn mt tliu sn xut trong m hnh m t ca nnkinh t. Nhng, ng lp lun, vi s thiuvng cc th trng k hn ko di v tnvo tng lai, th khng c m bo nocho s hi t ca nn kinh t n trng thidng. Cc cng trnh tip theo (Shell and

  • Stiglitz 1967) ch ra rng s bt nnh ca nn kinh t c th c loi trnu gi thit v kh nng thy trc honho (cc k vng duy l) c thay thbng cc gi thit khc lin quan n cck vng, nh cc k vng thch nghi, vitc thch nghi chm. Cng c chra rng nhng c im khc ca nn kinht c th to ra cn bng l mt nt nnh; th d, trong mt m hnh v tin tv tng trng, Shell et al.(1969) ch rarng t bt k gi tr ban u no cakhon vn v cung tin danh ngha, cnhiu qu o hi t cng n mt trngthi dng. Cc nghin cu khc (Stiglitz1973a) ch ra rng c nhng cn bngk vng duy l, tuy chng khng hi t nmt trng thi dng duy nht, chng cngkhng "n tung". Thc ra ng ch ra rng

  • c v s cc qu o khng hi t nhtqun vi cc k vng duy l.

    Tht l k, cng cc kt qu gii tchli c th c l gii theo nhng cchkhc nhau. Cc cng trnh c hn tronglnh vc ny (Samuelson 1967; Hahn1966, Shell, Sidrauski, and Stiglitz 1969) ngh rng cc cn bng im yn ngal mt vn i vi nn kinh t t bnch ngha, v thiu cc th trng k hnko v tn vo tng lai, khng c cchno m bo rng nn kinh t s chn quo duy nht hi t n trng thi dng.Chc chn, s tn ti ca v s cn bng(i din bi trng hp nhiu qu o hit n trng thi dng) gy ra vn : Thnht, nn kinh t c th khng c kh nngtin on qu o no n s chn; v thhai, mt s trong s nhng qu o ny c

  • th "tt hn", theo mt ngha no , sovi cc qu o khc, v chng c mbo no rng nn kinh t s chn ra quo tt hn y. Nhng cc nh kinh t hcny quan tm nhiu hn n vn btn nh kinh t, v tnh phi hiu qu hinnhin c th xy ra (v c th l rt ln),so vi c l nhng khc bit nh trongphc li lin quan n s la chn mtqu o hi t ch khng phi qu okhc.

    Ngc li, trong vn khoa v cc kvng duy l mi y, cc im yn ngac coi l tt, cn cc nt l xu. Nhngngi trong trng phi k vng duy l mun ch ra rng nn kinh t th trng lhiu qu. Bng cch chng t rng tn timt qu o duy nht tho mn cc iukin k vng duy l - nu h c th chng

  • minh rng (1) qu o duy nht l quo "ti u v mt x hi", v (2) nn kinht lun lun ng x nht qun vi cc kvng duy l - th h coi l h chngminh rng nn kinh t th trng c hiuqu. Ngc li, vi cc nt, c nhiu quo xut pht t bt k iu kin ban uno. Lm sao c th ni nn kinh t s theoqu o no? V do khng phi tt c ccqu o ny c hiu qu Pareto, cc ntgy ra kh nng l nn kinh t s khngtheo mt qu o hiu qu.

    ng lu rng mi trong nhng githuyt to c s cho phn tch nhng kvng duy l u ng ng. Nh vy khngch c th l khng c mt cn bng kvng duy l, tr vi cc iu kin mnh,m cn bng cc k vng duy l c thkhng c hiu qu Pareto, nh ti s ch ra

  • chng tip theo. Nhng quan trng nhti vi mc ch hin thi ca chng ta, lkhng c l do tin rng - khng c ccth trng k hn ko di v tn vo tnglai, ngay c nu c mt qu o duy nhthi t n trng thi dng- nn kinh t thtrng s "chn" qu o . Lun iuca nhng ngi c cho rng nn kinh tth trng (vi nhng k vng duy l) l chiu qu, v s chuyn ng theo qu o(duy nht) hi t n trng thi dng,khng da trn li gii ca cc vn mHahn v nhng ngi khc nu ra. Cc vn ny n gin b b qua. Ngi ta githit rng nn kinh t hot ng gi nhnu c mt c nhn duy nht ti a ho stho dng ca mnh trong thi gian v tn.C nhn ny m bo rng iu kin ngangs c tho mn - v cng vy, ngi ta

  • qu quyt rng nn kinh t cng th. Sthc rng cc th trng k hn ko di vtn vo tng lai l cn thit n gin b b qua.

    Tm li, d c l do hin nhin rngdo thiu cc th trng k hn th h thnggi khng thc hin vai tr iu phi thityu ca n lin quan n cc hot nghng ti tng lai, nh u t, hay ccc l do tinh t hn nh va c tholun, rng do thiu cc th trng k hnm ra v tn vao tng lai xa, nn kinh tth trng chc s c nhng bt n nhng hc - chng c l do g tin rngngay c vi cc k vng duy l n s hi tn trng thi dng; chng c c s no gi nh rng cc th trng, t chng,s l hiu qu. i vi nhng ngi chtrng ch ngha x hi th trng, h qu

  • ca phn tch ny dng nh r rng: Cnc mt loi kim sot ca chnh ph ivi phn b u t c hnh dung trongch ngha x hi th trng.

    Vn ngi u thc-ngi i l vs tch bit ca ch s hu v kim sot

    Nhng tho lun sm hn v ch nghax hi th trng t ch n vn cc khuyn khch. Cc nh qun l ti aho li nhun, vi gi do Ban nh gi acho h, bi v h c bo lm vy, v hlm ci h c bo phi lm. Thiu khnng xem xt cc khuyn khch i vi nhqun l l mt trong nhng ph phn mnhm nht i vi ch ngha x hi thtrng. Ngay c trc cuc tranh lun vch ngha x hi th trng ca cc nm1930, cc nh quan st ch ngha t bnhin i lu rng c s tch bit gia

  • quyn ch s hu v kim sot (Knight1921; Berle 1926; Berle and Means1932). Nu c s tch bit gia quynch s hu vi kim sot, th liu c mykhc bit gia hoc cc c phn c shu trc tip bi hng triu c nhn haybi "tt c" mi ngi thng qua nhnc? Nhng ngi ch trng ch nghax hi th trng gi rng khng c.

    Phn tch cc hu qu ca s tch bitgia quyn ch s hu v quyn kim sot l mt ch chnh ca nghin cutrong kinh t hc thng tin. Phn ngnh [4]c tn "l thuyt ngi u thc- ngi il: principal-agent theory" c th c coil to nn mng cho vn khoa ca cc nm1950 nhn mnh n quyn t ca ccnh qun l (th d, March and Simon1958; Marris 1964). N xc nhn rng,

  • vi thng tin t , cc c ng ch cth c kim sot hn ch i vi cc nhqun l. Nhng nghin cu l thuyt ngthi v sau v st nhp v cc c chkim sot khc cng c thm kt lunlin quan n s t tr (t nht c tnh hnch) ca cc nh qun l. Nhng quan stl thuyt ny, c l, c xc nhn binhng din bin sau trong thi k amm st nhp v thn tnh cui cc nm1970 v cc nm 1980. i vi cc cngti ln, khng c "ngi ch duy nht" noti a ho gi tr k vng chit khu hinti ca li nhun, hoc thm ch ca th gidi hn. [5] Liu quyn s hu c tht squan trng? Hng BP c km hiu qu hnTexaco khng? [6] Hng ng st Qucgia Canada c km Canadian Pacific? [7]Liu c s cp ot li ch cng no ln

  • hn s cp ot ca Ross Johnson vnhng bn hu ca ng trong nhng cng ca RJR? [8]

    V sao l thuyt hin i c th gi rng ch ngha x hi th trng l tcn thit hn nh trc y tng

    L thuyt hin i, tuy vy, v thn trong nh gi tranh lun v ch nghax hi th trng so vi tho lun trc cth gi . Hai kt qu na ca l thuythin i c cc h qu m h hn.

    Cnh tranhNh ti lu trc y, t nht mt

    s ngi ch trng ch ngha x hi thtrng tin rng s la chn thch ngkhng phi l gia cc th trng cnhtranh v ch ngha x hi th trng, m lgia ch ngha t bn c quyn v chngha x hi th trng. [9] H tin rng

  • trong cc khu vc ln ca nn kinh t,cnh tranh l khng th c. Mt githit ct yu trong phn tch chng minhtnh hiu qu ca cc nn kinh t th trngl, mi x nghip u l ngi chp nhngi; x nghip phi hnh ng gi nh ntin rng n khng c nh hng g ln gin nhn c t bn hng hoc ln gi ntr cho cc yu t sn xut phi mua. Stng trng ca cc cng ti ln trong phnu ca th k hai mi dn nhiu nhkinh t hc n ngoi suy ra xu hng vhnh dung v mt nn kinh t trong mikhu vc ln - st thp, du, t, nhm, v.v.- c ch ng bi mt hoc nhiu nhtvi cng ti. L thuyt kinh t ng h cctin on: Cc cng ngh ko theo nhngkhon chi ph c nh ln. Nhng k thutt chc mi, nh c Alfred Sloan a

  • ra General Motors, c ngha rng ccch ph ngy cng tng gn vi cc doanhnghip qui m ln, pht sinh t thiu kimsot t chc, c th l hn ch. Vic thitlp cc th trng quc gia, v cc phngtin truyn thng quc gia qung cotrong cc th trng quc gia y, cung cpthm c s cho li tc theo qui m. Khngc ngun chnh gim li tc i vi xnghip, v mt s ngun ch yu tng litc, c th k vng rng mi ngnh cngnghip c thng tr bi mt, hoc nhiunht vi cng ti. [10]

    Nh th s la chn i mt vi ccnn kinh t l (1) cho php ch ngha tbn c quyn gi vng, vi nhng mom trong phn b ngun lc (v hu nhkhng th trnh khi s tp trung quyn lcchnh tr) pht sinh; (2) c kim sot trc

  • tip ca chnh ph vi cc khu vc ny;hoc (3) c gng iu tit v kim sot sthc hin quyn lc c quyn, hoc bngcch x nh cc cng ti c quyn (vi ktqu mt hiu qu do khng khai thc ctnh kinh t theo qui m) hoc bng cchkim sot cc th on chng cnh tranh. tchnh ph dn ch no thy kh nng utin l c th chp nhn c. Hoa K cl nng n nht trong theo ui chin lcth ba. n gia th k, hn nm minm sau khi thng qua qui nh chng trustmang tnh bc ngot, nhiu ngnh cngnghip ct li ca M vn tp trung cao;ngay c thnh cng trong x nh StandardOil, c nhng tc ng m h, v cs tin tng rng Seven Sisters [by hngnh hn c tch ra] hot ng nhmt cartel, vi s cu kt v s hiu bit

  • v quyn li chung trong hn ch cnhtranh thay cho thng ng cng khai. Cclut chng trust dn n s tinh vi hntrong ng x chng cnh tranh! Nhng skin ny n gin cng c lng tin vochin lc th hai - s hu v kim sotca chnh ph. [11]

    i chi vi xu hng tr tu ny, cita c th ngh l to h tr ln hn cho chngha x hi th trng, l s quc t honn kinh t ton cu. Cnh tranh b hn chbi qui m ca th trng, v do qui mca th trng thay i, nn tnh hiuqu ca cnh tranh cng vy. Nh th,trong khi vo cc nm 1960, GM, Ford, vChrysler khng ch th trng t M,ngy nay quyn lc th trng ca chng b xi mn, v chng phi i mt vicnh tranh hiu qu trong mi phn khc

  • ca th trng t cc nh sn xut NhtBn v Chu u. Trong khi th trng Mc th ch ln cho duy tr ba nh snxut ln, th trng ton cu li ln nmc duy tr nhiu hn nhiu.

    Kinh t hc KeynesTrong tt c cc khuyt tt th trng

    th mt tht bi, m tc ng lm xi mnlng tin ca cng chng vo cc qu trnhth trng, ln nht, l i suy thoi,th d ti t nht ca nhng khng hong cchu k gy tai ho cho cc nn kinh t thtrng sut cc th k ca ch ngha tbn. S tn ti v ko di ca nn thtnghip c th coi nh mt s bc b thuytphc m hnh tn c in: v trong m hnh, mi th trng, bao gm c th trnglao ng, u cn bng (clear).

    L k l, cuc tranh lun v ch ngha

  • x hi th trng khng tp trung vocc cng trng tng i ca cc h thngla chn kh d, v bng chng lch s cgi tr hn ch: Mc d cc nn kinh t xhi ch ngha " gii quyt" vn thtnghip, li gii ca h c th lm chon b che y ch khng phi cng khai.Cc nn kinh t x hi ch ngha dngnh c th hin thng ging v tc tngtrng, du hiu ca thng ging trong hotng kinh t.

    Tuy nhin vn cn c cc l do lthuyt ngh rng ch ngha x hi thtrng s gim nh vn c bn. Mttrong nhng ch trung tm trong cccng trnh kinh t v m tm du vt cacc cuc khng hong trong nhng "khuyttt iu phi". Ni toc ra l, khng cch lm vic bi v khng c cu cho u

  • ra ca cc x nghip, v khng c cu chou ra ca cc x nghip bi v ngi dnkhng c vic lm. Nu nn kinh t cm t tt bi m hnh Arrow-Debreu, nugi nh, th d, c mt tp ca cc thtrng, th cc khuyt tt iu phi ny cl s chng xut hin. Nhng ngi chtrng ch ngha x hi th trng lp lunrng c th khc phc c vn khuyttt iu phi, v nh th loi b s tn thtto ln v hiu qu kinh t gn vi cc cuckhng hong c chu k c trng ca ccnn kinh t th trng.

    Mt ch khc gn y coi s sa stkinh t nh hu qu ca s bt hon hoca th trng vn cn tr kh nng cann kinh t dn tri v a dng ho riro. [12] Nh vy, nu cc x nghip cmthy gia tng ri ro, chng s gim mc

  • u t ca mnh. S gim bt dng tinmt c th buc gim u t, nu cc xnghip i mt vi phn phi tn dng vnu c cn tr trong vic ku gi vn dicc hnh thc khc (th d, qua vn cphn). Li na, ch ngha x hi thtrng, vi s kim sot u t trc tip,dng nh s lm gim nh nhng vn ny: n c l t u t mc cn thit duy tr ton dng lao ng.

    Trong cc nm 1970 v u cc nm1980 c mt tuyn cng trnh trong kinht hc v m gi rng nhng mi lo ngikinh t v m ny khng quan trng lm.Cc nn kinh t iu chnh nhanh i vinhng xo ng. Xu hng trong cc ihc M khng a lch s kinh t vo nhmt phn ca mn hc kinh t tngcng s thin cn ca k c, dn nhiu

  • hc gi kinh t hc M i n kt lun rngcc cuc suy thoi l vn ca qukh - nu chng l cc vn khi .Nhng ng tic, suy thoi ln vo ucc nm 1980, suy thoi ca u cc nm1990, v s tht nghip dai dng mc cao ti Chu u a ra mt cnh bo thl cho nhng ngi tin rng tht nghipmang tnh chu k l chuyn ca qu kh.Nhng kinh nghim ny chuyn mtthng bo: C ci sai cn bn no vim hnh Arrow-Debreu. Gi nh m hnh ng, tht nghip s khng tn ti, v skh gii thch tnh d bin ng ca nnkinh t, cn c vo vai tr ca gi c tronghp thu cc c sc v cn c vo vai trca kho hng, tit kim, v cc th trngbo him trong vic lm m cho c cc xnghip ring l ln cc h gia nh khi

  • tc ng ca cc c sc.Nhng trong khi Keynes, cng nh

    nhng nghin cu sau theo trng phiKeynes mi, cung cp s gii thch choc tht nghip ln tnh d bin ng cann kinh t - trong khi n c th nhn dngchnh xc ci g l sai vi m hnh Arrow-Debreu ci c th tnh n nhng quan stny - th mt thng ip khc ca Keynescng thy r rng: Nhng cn bnh kinh tv m ca ch ngha t bn l c th chatr c. Khng cn tin hnh nhng cicch cn bn trong h thng kinh t. Chcn chnh ph can thip chn lc. Theongha ny kinh t hc Keynes lm yung k s bin h cho ch ngha x hith trng.

    D cho cc vn ny c quan trngn u, bn lun su v n s a ti ra

  • khi phm vi ca cun sch ny.Nhng nghi ng v tnh tho ng

    ca nh l Lange-Lerner-Taylor: Visuy ngh s b

    Cn nhc k, ti ng rng nhng phttrin trong l thuyt kinh t hin i, m ti tm tt - s tha nhn v tm quantrng ca (s thiu vng trong nn kinh tth trng mt tp ca) cc th trngk hn v ri ro, s tch bit ca quyn shu v kim sot, s bt hon ho cacnh tranh, v s ti din ca nhng thngging kinh t v tht nghip - phi dn tis nghi ng ln hn vi tnh hiu qu cacc qu trnh th trng.

    Th m hu ht cc nh kinh t hcngy nay li biu hin mt s tin cy lnhn, ch khng t i, vo cc qu trnh thtrng so vi h c th c nm mi

  • nm trc. H, c bit, nghi ng tnh thong ca nh l Lange-Lerner-Taylor.Nhn xt nhn qu gi rng cc nn kinht x hi ch ngha khng ging ht ccnn kinh t t bn ch ngha, cn xa mith. M hnh ch ngha x hi th trngt c s cho nh l l sai lm nghimtrng.

    Nhng lun im ca chng ti l,cng quan trng ngang nh nhn xt rngm hnh ca nn kinh t th trng - to cs khng ch cho nh l m c cc nhl cn bn ca kinh t hc phc li - l sailm nghim trng. Vi mt m hnh ti cann kinh t th trng v mt m hnh tica nn kinh t x hi ch ngha, khngngc nhin rng bt k v ging nhau bngoi ca s tng ng ca hai, nhiunht, c th ch l vn ngu nhin!

  • Hayek i li vi StiglitzPhn ln ca chng tip theo lin

    quan ti vic gii thch v sao cc nh lca kinh t hc phc li tn c in chngni c my cho nhng ngi tin hnhla chn cc h thng kinh t kh d. Ktlun ny, v thm ch nhn mnh ca ti vl do cho kt lun ny, s bt hon hothng tin, c th xem ra quen thuc vinhiu bn c thng tho vi truyn thngo. Hayek lp lun mnh m rng mhnh thng tin hon ho n gin khngthu tm c vai tr ct li ca gi c vth trng trong truyn t v tng hpthng tin.

    S bt ng ca ti khng phi vikhng nh ny, cng chng vi nhiu ktlun ca ng, nh tm quan trng ca khoch ho ca cc x nghip. Mi lo ngi

  • ca ti l quan tm kp: Th nht, bi vHayek (v nhng ngi theo ng) khng pht trin c cc m hnh hnhthc ca qu trnh th trng, khng c khnng nh gi nhng i hi lin quan ntnh hiu qu ca qu trnh , v th hai(v lin quan n) s thiu vng m hnhho nh vy, khng c kh nng cpn cc vn ct yu lin quan y, skt hp v thit k cc hot ng cng vt, bao gm nhng hnh thc kh d caiu tit ("nhng lut chi" kh d mchnh ph c th thit lp) v nhng uim ca cc chnh sch la chn kh dhng ti tp trung ho-phi tp trung ho.Nh Sanford Grossman v ti vitkhong mi lm nm trc.

    Mc d cuc tranh lun [gia lange-Lerner-Taylor v Hayek] trc y c l

  • v tnh hiu qu thng tin ca cc cu trct chc kh d, cc m hnh trong cch thng phi hiu chnh vi thng tin mi khng c thit lp; thay vo tranh lun rng nu th trng gi l nhnhau, th phn b s ht nh nhau, v nhth, s so snh cc t chc kh d trthnh vn ging nh so snh chi phkhc bit pht sinh t cc hnh mu khcnhau ca lung thng tin, hoc tc hit khc nhau. (Grossman and Stiglitz 1976,252).

    Chc chn, bt k m hnh n ginno u khng th thu tm tnh phc tpca cc vn thng tin ca nn kinh t.Khng m hnh n gin no c th thutm cc qu trnh theo cc nh chthch nghi vi hon cnh thay i. Chngta mc ri ro trong thit lp mt m hnh

  • n gin, vi mt tp n gin cc vn thng tin phi khc phc, qu trnh thtrng c th t ra thc hin kh tt, khitrong thc t, vi mt tp thc tin hnca cc vn thng tin, hiu sut ca nl km hn nhiu. (iu ngc li cng cth, tuy t c kh nng hn: th trng thchin km vi nhng vn n gin nhngthc hin tt trong cc vn phc tphn m n phi thch ng).

    Nhng ngi ch trng theo truynthng o thng bo v s thiu vng mhnh hnh thc - v s thiu vng cc nhl hiu qu mt cch hnh thc tng ng:Nn kinh t l mt qu trnh hu c, quphc tp c th rt gn thnh cc mhnh hnh thc n gin. Cng vic cacc nh kinh t hc l m t qu trnh huc ny v nhn ra nhng loi chng

  • ngi no m s thiu vng, mt mt, cakt cu php l hoc, mt khc, s canthip thi qu ca chnh ph, c th gy ra.Nhng trong khi h c th khng phi,hoc thm ch khng mun, vin n tiuchun phc li chun ca tnh ti uPareto, th li c nhng ng mnh mangtnh chun tc trong tho lun ca h.Darwin c th ngh rng ng ch nthun m t qu trnh tin ho khi ngkhng nh ci dn n s sng cn ca cth thch hp nht, nhng nhng khng nhnh vy i hi mt nh ngha v "thchhp nht - the fittest" v v nghin cu cnbng chung, v v cc tnh cht ng hcca h thng. Ngy nay chng ta tha nhnrng qu trnh tin ho, di nhng honcnh a dng rng, c th khng c cctnh cht "hiu qu". [13]

  • V s thc rng th gii l phc tphn nhiu so vi bt k m hnh no mchng ta c th xy dng khng min chochng ta khi nhu cu kim nghim cc tng ca mnh bng s dng cc m hnhn gin v c th hiu c. Nu cc thtrng khng hot ng hiu qu di cciu kin l tng ho, th lm sao chngta c th tin c chng s hot ng hiuqu di nhng iu kin phc tp hn?Ch c th do lng sng o (v thc ra lvt qu lng tin)!

    Chng trnh nghin cu m ti thamgia hn hai mi nm qua bt u xydng mt s m hnh n gin nh vy,nh gi xem cc qu trnh th trng hotng trong thu thp, chuyn ti, v x lcc loi thng tin a dng th no, trongcc bi cnh th trng a dng khc nhau.

  • Trong nm chng tip theo, ti s trnhby mt s kt qu nghin cu .

    ________________________________________[1]Ti s quay li ch chung ny

    trong cun sch. y n gin ti munchun b trnh by: C qu nhiu nh kinht hc ngy nay gt b ch ngha x hi thtrng ngay lp tc, ni rng n "hinnhin" sai.

    [2]Cng phi tn ti cc th trng chomi ri ro. Trong Chng 3 ti s tip tcvn v sao cc th trng k hn v riro khng tn ti, v s tho lun bao quthn nhng h qu ca vic khng c nhngth trng nh vy.

    [3]Trong lp k hoch hng dn, ccx nghip khc nhau trong nn kinh t bocho chnh ph bit h s c k hoch ut v sn xut bao nhiu trong tng lai,

  • v nhu cu tng ng ca h v u voyu t l g. V nguyn tc, sau , chnhph c th dng thng tin ny -th d, thng bo cho cc x nghip rng s cmt s mt cn bng trong mt s thtrng tng lai, hoc, rng cn c vocc k hoch hin thi, cung v thp svt cu. cho k hoch hng dn hotng, cc x nghip phi tit l cc ngcu v yu t v cung v u ra ca h -tc l, h "c k hoch" lm g - tu thucvo gi c no c th xut hin trn thtrng. Hu ht cc x nghip, tt nhin,khng c cc k hoch vch ra r rng nhvy. Nhng c l l do cn bn hn chotht bi ca k hoch hng dn l ccx nghip n gin khng c khuyn khch tit l thng tin cn thit, ngay c nuh c.

  • [4]Vn khoa ny, ny sinh t cc bibo ca Ross (1973) v Stiglitz (1974), c rt nhiu. Cho mt tng quan ngn,xem Stiglitz (1989a).

    [5]Thc vy, nh ti lu trong biging Tokyo (1972b) ca ti, do thiu mttp ca cc th trng, nhn chung skhng c s nht tr gia cc c ng linquan n mc tiu m cng ti phi theoui.

    [6]Cho n gn y, a s c phn caBP (British Petroleum) do chnh ph Anhnm gi. Texaco, l mt cng ti du m tnhn M, ni ting trong ngnh du dokt hp tnh kiu ngo v bt ti qun l;khi Texaco thua kin hng t la mPennzoil kin, do a ra hng duGetty vi phm hp ng bn cng ti choPennzoil, Texaco chng my c a

  • chung.[7]Bng chng, cCaves and

    Christensen (1980) cung cp, cho thy lkhng. (ng st Quc gia Canada dochnh ph s hu; Canadian Pacific lhng t nhn).

    [8]RJR-Nabisco l mtconglomerate ln M, c bit n banu bi hai dng sn phm - thuc l doR.J. Reynolds bn, v cc loi bnh (m)do Nabisco sn xut (bao gm c nhngsn phm khc, nh Da Dole) - nhngcng ngy cng kht ting v phong cchsng ca cc nh qun l ca n, bao gmmt i ln cc my bay phn lc, cc nhngh v cc khu trt tuyt ca cng ti.Xem Barbarians at the gate [Nhng k thl cng] ca Bryan Burrough v JohnHelyar bit mt bin th ph bin v

  • chuyn thn tnh ny. C nhiu ti liu lthuyt v kinh nghim ngy cng tng tholun v xung t li ch gia cc nh qunl v cc c ng. Xem, th d, Morck,Shleifer, and Vishny (1989, 1990),Shleifer and Vishny (1986, 1989), vJensen (1986).

    [9]Xem, Persky (1989).[10]Vn khoa l thuyt trong cui cc

    nm 1920 v u cc nm 1930 phn nhmi quan tm ti li tc gia tng v tmquan trng ca cc chi ph chung. Xem, thd, Lewis (1928) v Clark (1923). Trongcc mi quan tm c bn cht ca cnbng. Xem, th d, Young (1928). Tnhng mi quan tm ny sinh ra l thuytcnh tranh khng hon ho. Trong khacnh ny, trong khi ng gp caChamberlins (1933) c th l c o

  • hn, cn ca Robinson (1933) lin quantrc tip hn n nhng vn ct li.

    [11] C l ti phi nhc n mt thuytminh lp lun rng nhng bt hon ho cacnh tranh c t hu qu hn nh c hnh dung trc y - hc thuyt khnng tranh ot cho rng cnh tranh timnng l tt c ci cn m bo hiu qukinh t; thm ch vi mt x nghip, cc lich ca cnh tranh s c chuyn cho cckhch hng, bi v li nhun s c yxung bng khng. Nhng kho st k hnv cc th trng hot ng ra sao chra rng cnh tranh thm ch t vng chihn l cc nh kinh t hc ngh trcy: C rt nhiu chin lc m cc xnghip c th p dng (ngoi s cu ktcng khai) rn e s tham gia v hnch cnh tranh gia chng. Cnh tranh c

  • th b hn ch ngay c vi cc chi ph cnh, chi ph lng chm rt nh. Xem, thd, Stiglitz (1987g).

    [12]V tng quan, xem Greenwald andStiglitz (1993) hoc Stiglitz (1992b).

    [13]Do thiu mt th trng vn honho, th d, cc x nghip thy kh sng st- nhng ai bit rng trong cc hon cnhtng lai h s thnh vng nu h ch cth chu ng cho n khi - khng th ivay i li s thnh vng tng lai cah. Xem Stiglitz (1975a, 1992c). V tholun cc vn "hc hi", xem Bray andKreps (1987).

  • 3. Ph phn nh lc bn th nht cakinh t hc phc li

    Trong chng ny v chng tip theoti quay li cc nh l c bn ca kinh thc phc li. Trong chng ny ti lplun rng nh l c bn th nht ca kinht hc phc li - khng nh tnh hiu quca cc nn kinh t cnh tranh - l sai vcn bn. Hon ton ngc vi nh l y,cc nn kinh t cnh tranh hu nh khngbao gi hiu qu (trong ngha chnh xcc nh ngha di y). Chng tiptheo trnh by mt phn tch ph phntng t i vi nh l c bn th hai ca

  • kinh t hc phc li. Trong c hai chngti tp trung vo cc vn ny sinh tcc gi thit v thng tin hon ho v tpy ca cc th trng. Cc vn khc, nh cc vn lin i ti cc githit khc ca cc nh l ny nh s thiuvng ca thay i cng ngh ni sinh,c bn n trong cc chng sau.

    nh l cn bn th nht khng nhrng mi nn kinh t cnh tranh u chiu qu Pareto. y l s th hin hini ca phng on v bn tay v hnh caAdam Smith:

    Con ngi c nhu cu hu nh lin tcn s gip ca ng loi, v tht vdng i k vng ch vo lng nhn t cah. Anh ta chc s thnh cng hn nu cth khu gi tnh ch k ca h c licho mnh, v ch cho h thy rng lm cho

  • anh ta ci m anh ta yu cu h lm chnhl v mi li ring ca h Chng ta cba n khng phi l t lng nhn t cangi hng tht, ngi ct ru bia, hocngi lm bnh m, m l t s quan tmca h n li ch ring ca mnh. Chngta chm ch, khng phi vo lng nhn oca h m vo tnh ch k ca h, v ngbao gi ni vi h v nhng nhu cu ringca chng ta m v cc mi li ca h.

    Smith tip tc m t t li dn ti lich x hi ra sao:

    Anh ta ch mun li ring ca mnh, vanh ta trong trng hp ny nh trong baonhiu trng hp khc, c dn dt bimt bn tay v hnh thc y mt mcch khng phi l mt phn ch ca anhta. Cng chng phi l ti hn vi x hiv khng phi l mt phn ca ch .

  • Bng cch theo ui t li ring anh tathng thc y li ch ca x hi huhiu hn so vi khi anh ta ch thc yn. [1]

    Chnh nh l phc li th nht to nntng cho lng tin ca chng ta vo cc nnkinh t th trng. Ging nh bt k nh lno, nhng kt lun ca n ph thuc votnh hiu lc ca cc gi thit. Kho st kcc gi thit, tuy vy, gi rng nh l c tnh tho ng hn ch i vi cc nnkinh t cng nghip hin i.

    Cc nh l Greenwald-Stiglitz vtnh hiu qu ca cc th trng cnhtranh [2]

    Thng l th khi lu cc gi thitno m mt tc gi nu bt, bng cch gncho chng cc nhn "gi thit A.1 A.10" v cc gi thit no l ngm nh,

  • bt lun c hay khng: cc gi thit ngmnh c trong mi m hnh, l cc githit c a ra mt cch tnh c, dngnh khng hn mt s nhc nh n cchdng thng thng, hoc l cc gi thitc bao hm trong cc nh ngha c bnno . nim rng cn bng th trngphi c c trng bi cu bng cung, thd, c a ra nh mt phn ca nhngha v cn bng trong m hnh cnhtranh chun. Ng rng phi l hin nhinnu cu khng bng cung, th s c cc lclng thay i, sao cho tnh trng khngphi l mt cn bng. [3] Cng trnh miy v cc nn kinh t vi thng tin khnghon ho ch ra rng kt lun lkhng ng; cn bng th trng cnh tranh[4] c th c c trng bi cu vtcung (nh trong cc m hnh Stiglitz-

  • Weiss 1981 v phn phi tn dng) hocbi cung vt cu (nh trong m hnhShapiro-Stiglitz 1984 v tht nghip vilng hiu qu). [5] Tng t m hnhcnh tranh chun bt u vi gi thitngm v mt h thng gi tuyn tnh (mtgi c nh cho mt n v hng cmua), trong khi by gi chng ta bit rngcc th trng cnh tranh vi thng tinkhng hon ho c c trng bi hthng gi phi tuyn tnh, trong , th d,c gim gi theo s lng. [6] Gi thitchun rng cn bng cnh tranh dn ti linhun bng khng cng c th c ch ral khng ng n trong cc m hnh vithng tin khng hon ho. [7]

    Tm quan trng ca cc gi thitthng tin

    S tht, rng c nhiu n nh vy cc

  • kt qu chun khng cn ng khi cc githit cc oan v thng tin hon ho cb i, nhn mnh n tm quan trng chung-v cho n tn mi y, cha c nhnra mt cch y - ca cc gi thitthng tin trong phn tch cn bng cnhtranh. Nhng lo ngi v cc gi thit ngmnh cng c tm quan trng ngang th ivi vn ngay sau- nh gi nhng cchkh d khc nhau ca t chc nn kinh t.nh l th nht ca kinh t hc phc lida trn c s gi thit rng c thng tinhon ho, hoc chnh xc hn, rng thngtin l c nh - v c bit khng b tcng bi bt k hnh ng ca bt k cnhn no, bt k gi no, hoc bt k bins no nh hng bi hnh ng tp thca cc c nhn trong th trng- v rngc mt tp y ca cc th trng ri

  • ro. H khi no cc iu kin ny khngtho mn th th trng l khng hiu quPareto hn ch; tc l, c nhng can thipca chnh ph c th ci thin phc li mtcch r rng. Nhng can thip ny tntrng nhng hn ch v cc th trng vchi ph thng tin (v marketing) ht nhnhng hn ch nh hng n kinh t tnhn. Thc vy can thip ca chnh ph cth t ra ng mong mi, ngay c nu chnhph c cc cng c rt hn ch, th d,chnh ph b hn ch i vi gi n gin(tuyn tnh) v can thip trn gi [8] ngu. Ngoi ra, bn cht (v thm ch ln) ca nhng can thip ng mong c thc quan h vi cc tham s th trng cth quan st c, nh cc nhm dn ckhc nhau phn ng vi nhng thay i vlng v gi ra sao. [9]

  • Theo mt ngha, thnh t v i caDebreu v Arrow l tm ra mt tp hunh duy nht ca cc gi thit theo don v bn tay v hnh ca Adam Smithl ng. [10] Thc ra, c mt vi trnghp c bit khc trong th trng cth c hiu qu Pareto hn ch. Th d,thiu cc th trng ri ro s khng c hqu no nu mi ngi u ht nh nhauv i mt vi cc c sc y ht nhau, saocho ngay c nu gi nh c cc th trngri ro, th s chng c trao i no trong; [11] hoc nu gi nh mi hng ho domi c nhn tiu dng u c th quan stc, th cc nn kinh t trong c himho o c vn s c hiu qu Pareto hnch. [12] (Kinh t hc phc li ca ccnn kinh t vi him ho o c cPrescott v Towsend kho st t m nm

  • 1980. Nhng khc bit trong kt lun giaGreenwald-Stiglitz v Prescott-Towsendc cho l do nhng ngi sau tp trungvo trng hp c bit ny m Arnott vStiglitz nm 1985 cng nh Greenwald vStiglitz chng minh l c hiu qu).

    Nhng tc ng ngoi lai trong shin hu ca thng tin khng hon hov cc th trng khng y

    S thu hiu c bn ca Greenwald vStiglitz l khi cc th trng khng y v thng tin khng hon ho, th cc hnhng ca cc c nhn c nh hng gingnh nh hng ngoi lai ln nhng ngikhc, m chng khng c tnh n.(Nhng tc ng ngoi lai nhn chungging nhng tc ng ngoi lai ca "khquyn" ch mc ca chng ph thucvo hot ng ca tt c mi ngi cng

  • nhau). Mt s th d gip minh ho vn l g:

    1. Cc th trng ri ro khng y .Gi s rng c nhiu trng thi t nhin,nhng ch c mt ti sn ri ro, cc cyto. S cy to c trng xc nh (mtcch ngu nhin) s qu to sn xut ratrong nm tip theo, v s ny n lt nli xc nh gi v tnh sinh li ca vics hu mt cy to, trong mi trng thi tnhin. Khi cc c nhn trng nhiu tohn, phn b xc sut ca li tc t trngto thay i, v v cc cy to l cckhon u t c ri ro duy nht, theo githit, c nh l mt ti sn (phn b xcsut c) c thay th bng mt ci mi.Mi nh u t tt nhin coi phn b xcsut li tc l cho trc, ngay c tuy n cthay i khi nhiu cy to c trng hn.

  • Tc ng ca hnh ng ca tng c nhnln phn b xc sut nh th c th xemnh mt tc ng ngoi lai. [13]

    2. Cht lng lao ng thay i(chn lc c hi). Hy xt vn thng tinkhng hon ho v cht lng ca ngilao ng. Cc cng ti c th bit chtlng trung bnh ca nhn cng c chotrong mt hi trng thu nhn cng. Hcng c th bit cht lng b nhhng ra sao bi lng c tr. [14]Cu ca h v lao ng, mi mc lng,s ph thuc vo bin s cht lng ny.Mt khc, mi ngi lao ng, d chtlng cao hay thp, li khng tnh n tcng ca quyt nh ca mnh lin quann lng cung lao ng ln cht lnglao ng trung bnh (v mt cch tngng ln cu lao ng). Thc ra, nu nhng

  • ngi lao ng c cht lng thp quytnh cung cp nhiu lao ng hn, bt kmc lng cho trc no, n s h thpli nhun ca hng. Cc hnh ng ca hs c nh hng ngoi lai n cc hng.Theo cng cch, l d i vi chnh ph tc ng n hn hp cht lng, thd, bng cch nh thu hay bao cp cchng ho c nh hng khc nhau ln cunglao ng cht lng thp v cc c nhnc nng lc cao. [15]

    3. Cc vn khuyn khch (himho o c). Cc c nhn mua bo himbi v h khng a ri ro. Nhng bo himc ngha l h khng phi chu y cchu qu ca cc hnh ng ca h: Cckhuyn khch ca h loi tr s kinc bo him b yu i. Mi c nhn coiph bo him l cho trc. Tt nhin, nu

  • tt c mi ngi t cn thn hn, th skin c bo him s xy ra thngxuyn hn, v ph s tng ln.

    Th d ny cng ch ra chnh ph c them li mt s ci thin Pareto ra sao.Bng cch nh thu hay bao cp cc mthng khc nhau, chnh ph c th khuynkhch cc c nhn cn trng hn. Gi strng hp c bo him l thit hi dochy gy ra, v mt nguyn nhn chnh gychy l ht thuc trn ging. Ht thuctrn ging l c bit nguy him nungi ht cng ung qu nhiu. C thtng tng, trn nguyn tc, mt hpng bo him c iu kin i hi ngic bo him khng c ht thuc trnging sau khi ung, nhng iu ny khthc thi. (Cng ti bo him c th lp ccTV theo di trong mi phng ng, nhng

  • mt s ngi c th coi iu ny nh xmphm ring t c nhn). Nhng bng cchnh thu thuc l v ru bia, chnh phc th ngn bt vic ht thuc v ungru ni chung, v nh kt qu ph, cnglm gim bt ht thuc trn ging sau khiung. t nht vi cc khon thu nh, phcli tng thm t gim "him ho o c"c th nhiu hn khon mt mt phc lit nhng mo m (mt trng) trong thiquen tiu dng do thu gy ra. [16] Chcphi r l cc khon thu v bao cp phic nh sao cho chng khuyn khch scn trng, th d, tr cp cc mt hng bsung cho chm sc cn thn, v nh thunhng mt hng thay th. Cc thu sut tiu c nh ra sao cho ti bin, li chdo s cn trng mang li cn bng vikhon mt trng bin. C hai i lng ny

  • c th c tnh ra t cc i lng c thquan st c (th d, cc co gin gi[ring v cho] c b tr ca cu vcc co gin ca "cn trng" i vi ccgi khc nhau). Nh vy, trong khi cchng bo him nh nc v t nhn khngc thng tin cn thit ngn nga himho o c - chng khng th trc tipkim sot cc hnh ng- th chnh ph lic cc cng c gim nh tc ng cahim ho o c v c thng tin cn thit dng cc cng c . [17]

    Sc mnh ca chnh phTh d ny cng minh ho cho nhng

    nng lc m chnh ph c th c, cn khuvc t nhn th khng. C mt "nh l dngian" [18] (hoc ci c th gi l mt nhl dn gian, gi nh n ng) pht biurng bt k ci g chnh ph c th lm, th

  • khu vc t nhn cng c th lm nh thhoc tt hn: Nhng u th c cho lca chnh ph ch ny sinh t nhng sosnh "khng cng bng", th d, mt chnhph vi thng tin khng mt chi ph c thci thin phn b th trng, trong khi ccth trng phi i mt vi thng tin tnchi ph. loi tr ph phn ny m titp trung vo khi nim v tnh hiu quPareto hn ch.

    Nhng vn vn cn c cp:Chnh ph khc cc t chc kinh t khc rasao? V sao n c th lm nhng th mcc t chc khc khng th? y l vn c trnh by trong cun sch ca ti,Vai tr kinh t ca Nh nc - TheEconomic Role of the State, ti lplun rng sc mnh, nng lc cng chca chnh ph (kt hp vi tnh cht thnh

  • vin ph qut ca n) cho n nhng u thring bit (v mi lo ngi v lm dng ccquyn hn gy ra nhng rng buc tothnh nhng bt li ring). Nh vy chnhph c th cm sn xut thuc l - khng tnhn no hay nhm c nhn no c th lmiu ny. (Tt nhin, thc thi vic cmon ny, chnh ph phi c nng lc theo di sn xut thuc l. Nu gi nhkhng c tnh kinh t theo qui m trong snxut, th c th kh cho chnh ph thcthi cm on ny. Nhng vi tnh kinh ttheo qui m ng k, nu chnh ph khngth thc thi cm on, n c th t nhttng chi ph thuc l ln ng k). Tngt, chnh ph c th p t thu ln snxut mi loi thuc l. C th c kh nngquan st, v do c th nh thu, snxut thuc l ngay c khi khng th quan

  • st cc mc tiu th c th (khng th theodi trao i th cp). Khng hng bohim t nhn hoc cng ti thu h bo himno c th "buc" tt c cc cng ti thucl tr thu trn sn lng ca h. Gi srng chng t lt h, bng cch tr mtkhon ph thuc vo khon gia tng gica h. Khi mt cng ti mi c th tinvo, t gi bt mt cht, chim ht khchhng ca h, v kim li. y ch l mtminh ho cho s tht rng chnh ph quthc c nhng nng lc m khu vc tnhn khng c, nhng quyn lc m trongmt s trng hp nht nh (nu cdng kho) c th to ra ci thin Pareto.(V cc th d khc, xem Stiglitz 1989f,1991c).

    Vi lu v din gii cc nh lGreenwald-Stiglitz

  • Cc nh l Greenwald-Stiglitz v ccnh l lin quan c ba din gii: Th nht,nh chng ta thy, trong cc trng hpnht nh chng cung cp nhng hnh thcc nhn din r v can thip ca chnhph mang li ci thin phc li. Th hai,chng gi rng c th khng c kh nngphi tp trung mt cch c hiu qu, theocch nh cc nh l c bn ca kinh thc phc li gi . Ti s quay li ch ny mun hn trong chng ny. Thba, v c l quan trng nht, chng loi biu phng on ph bin rng cc thtrng nht thit l cch hu hiu nht phn b ngun lc. Phi nhc li, chng cnh l chung no lm c s cho kt lun. (Tt nhin c cc c s khc i nkt lun , mt im m ti s cpngay).

  • Trong kha cnh ny cc nh lGreenwald-Stiglitz trc ht khng ccoi l c s cho vic vch ra can thipca chnh ph. Mt trong nhng l dochng khng to c s cho qui nh canthip l, lm nh vy s i hi mt mhnh hnh thc v chi tit hn v chnh ph.Khi nh l trung tm ca kinh t hc khngnh rng khng chnh ph no - bt k nnhn t n u, bt k n duy l n u -c th lm tt hn cht no so vi thtrng, chng ta t cn n mt l thuyt vchnh ph: n ch c th lm ti t hn.Nhng cc nh l Greenwald-Stiglitzkhng nh rng c mt vai tr tim nngcho chnh ph. Liu chnh ph c nn canthip v can thip th no l mt vn ti s quay li sau. (C l, do cc chnhph l cc nh ch chnh tr, cu tr li s

  • ph thuc mt phn vo hnh thc m ccnh ch ny c hoc c th c. Cc nhl cho chng ta bit, nu chnh ph quytnh can thip thng qua, th d, thu vtr cp, cc tham s ch cht da trn thu sut v t l tr cp phi ph thucvo).

    Cc l do khc v sao cc nn kinh tth trng vi thng tin khng hon hoc th khng c hiu qu Pareto

    Trong khi cc nh l Greenwald-Stiglitz a ra lp lun mnh m nht bcb nh l cn bn th nht ca kinh t hcphc li, nhiu kt qu khc ca h thuytthng tin a ra nhng ph phn cn bnngang nh th. Ti mun lu ch n bakt qu, hai trong s lin quan n cchthc nhng cn nhc l thuyt thng tin dnn kt lun rng cc gi thit khc ca m

  • hnh cnh tranh chun (m hnh to c scho nh l cn bn ca kinh t hc phcli) s khng c tho mn. Danh mcdi y khng phi l ton din. Ti ctp trung vo ci ti xem l cc gi thitkinh t ch yu. [19]

    Tnh khng y ca cc thtrng

    Chng ta nhn mnh chng 2n tm quan trng trong h thuyt cnhtranh chun - v tnh phi hin thc- ca githit rng c mt tp y ca cc thtrng, bao gm mt tp ca cc thtrng ri ro v k hn.

    Cc chi ph giao dchTnh y ca th trng t n c th

    c gii thch bng cc chi ph giao dch,mt thnh phn quan trng ca chng lcc chi ph thng tin. C cc chi ph lin

  • quan n thit lp th trng. Gi nh nuc cc th trng cho mi trong hng triuhng ho, mi trong hng t cc tnh hungtu thuc, mi trong v s cc thi imtng lai, th qu nhiu ngun lc ca xhi b ht vo vic t chc cc giao dchny n mc chng cn my m mua vbn trn mi trong nhng th trng ny!

    Mt khi chng ta tha nhn c v ss kin nh hng n chng ta, chng tacng nhn l khng th c thm ch mt tpy ca cc th trng ri ro (bo himmi tnh hung ri ro). Mi x nghip bnh hng khng ch bi cc s kin tcng n ngnh m c bi cc s kin cbit - bnh tt ca gim c, s hng hcca mt chic my, vic b i ca mtngi bn hng ch cht. Bn thn xnghip c th mua bo him cho nhiu ri

  • ro m n i mt, nh bo him khi xe tica n gp tai nn hoc cho chy nh my,nhng hu ht cc ri ro m n phi imt khng th c bo him. Quan nimrng c cc th trng cho mi trongnhng ri ro ny l khng th tin c.

    S Khng nht qun gia cc githit v "Cc th trng y " v "ccth trng cnh tranh"

    Ht nh s chiu rt ln ca "cc trngthi t nhin" lm cho hin nhin rng mttp y ca cc chng khon n ginl khng th tn ti, cng th do s chiurt ln ca khng gian cc sn phm lmcho r rng rng mt tp y ca ccth trng cho cc mt hng khng th tnti, mt khi chng ta nh li rng cc snphm c nh ngha bi mt c t y ca cc c trng ca chng: Cc sn

  • phm c cht lng khc nhau c coi lcc mt hng khc nhau, v cc sn phmc giao cc thi im v cc aim khc nhau c coi l cc mt hngkhc nhau. tng ca Arrow v Debreucoi cc mt hng ti cc thi im v cctrng thi t nhin khc nhau nh cc mthng khc nhau xem ra ging nh mt ththut ton hc kho lo, cho php m rngm hnh chun ti mt di mi, rng hnca cc vn , nhng khi kho st k hnth linh hn c s ca m hnh mt hiulc: Hoc n gin khng th tn ti mttp y ca cc th trng (gi nh thth phi c mt th trng cnh tranh honho cho vic giao mt chic my c cim k thut chi tit n mt nh my timt ngy nht nh vo mt gi c th)hoc, nu gi nh tn ti mt tp cc th

  • trng, th kh c th hnh dung mi thtrng nh mt th trng cnh tranh"hon ho" c (tc l c rt nhiu nhbun c bn mua v bn bn sao chomi thng gia tin rng mnh c nh hngkhng ng k ln gi). Tt yu, cc thtrng hn phi lo to v cnh tranhkhng hon ho. [20] Hy xt, th d, thtrng lao ng. Mi c nhn l khc bit,theo v s cch. Mt tp y ca ccth trng s bt phi c th trng khcnhau cho mi loi lao ng - mt thtrng cho lao ng ca Joe Stiglitz, thtrng ny khc vi th trng cho laong ca Paul Samuelson, ci n lt nli khc th trng cho cc th ng nc,ci n lt n li khc vi th trng cholao ng khng c k nng, vn vn. Nuchng ta thn trng trong nh ngha cc th

  • trng cho cc mt hng ng u (laong ca Joe Stiglitz c tin hnh timt ngy, trong mt trng thi, ti mta im c th), th ch c mt thng giaduy nht mi bn bn v bn mua (JoeStiglitz). Nu chng ta m rng cc thtrng bao trm tt c cc nh kinh thc l thuyt, th hin nhin c cnh tranhhn. Nhng chng ta phi t b cc githit r