ciceron textos catilina

16
DEPARTAMENTO DE LATIN I.E.S. DIEGO DE PRAVES CATILINARIAS - CICERÓN Página 1 1) Catilina, abusas de nuestra paciencia Quo usque 1 tandem abutere 2 , Catilina, patientia nostra? quam diu 3 etiam furor iste tuus nos eludet? quem ad finem 4 sese 5 effrenata iactabit audacia 6 ? In Catilinam oratio prima, I, 1 abutor, abuteris, abuti, abusus sum : abusar de (abl.). ad, :[prep.ac.] a, hacia; hasta. audacia, -ae, f. : audacia. Catilina, -ae, m. : Catilina. effrenatus, -a, -um : desenfrenado, -a. eludo, -is, eludere, elusi, elusum : esquivar, engañar, burlarse de. etiam, : [adv. modo] también. finis, finis, f. : límite, frontera; fin, término. furor, furoris, m. : furor, locura, delirio. iacto, -as, iactare, iactavi, iactatum : echar, arrojar. iste, ista, istud : ese, esa, eso. nos, nostrum : nosotros. noster, nostra, nostrum : nuestro, -a. patientia, -ae, f. : paciencia. quamdiu : [adv.interr. tiempo] ¿cuánto tiempo? quis, quae, quid : [interr.] ¿quién? ¿cuál? ¿qué? quousque, : Hasta cuándo (adverbio interrogativo de tiempo). sese, : [pron. reflexivo reduplicado] se, a si mismo, a él/ellos mismos. tandem, : [adv.] finalmente. tuus, -a, -um : tu; tuyo, -a. 1 Quo usque = quousque (adverbio interrogativo con valor temporal). 2 Abutere = abuteris (la terminación ere es una desinencia pasiva arcaica de 2ª persona). Véase abutor + ablativo. 3 Quam diu = quamdiu (adverbio interrogativo con valor temporal). 4 Quem ad finem = ad quem finem (quem es un pronombre-adjetivo interrogativo; véase quis). 5 Sese = se (es una forma arcaica y reduplicada del pronombre personal). 6 Effrenata …audacia: Estas palabras van juntas, aunque estén separadas.

Upload: diego-de-praves

Post on 22-Oct-2014

2.216 views

Category:

Documents


7 download

DESCRIPTION

Selección de textos de las "Catilinarias" de Cicerón elaborada por Carlos Viloria para el alumnado del I.E.S. Diego de Praves (Valladolid)

TRANSCRIPT

Page 1: Ciceron Textos Catilina

DEPARTAMENTO DE LATIN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES

CATILINARIAS - CICERÓN Página 1

1)

Catilina, abusas de nuestra paciencia

Quo usque1 tandem abutere2, Catilina, patientia nostra? quam diu3

etiam furor iste tuus nos eludet? quem ad finem4 sese5 effrenata

iactabit audacia6?

In Catilinam oratio prima, I, 1

abutor, abuteris, abuti, abusus sum :

abusar de (abl.). ad, :[prep.ac.] a, hacia; hasta. audacia, -ae, f. : audacia. Catilina, -ae, m. : Catilina. effrenatus, -a, -um : desenfrenado, -a. eludo, -is, eludere, elusi, elusum : esquivar, engañar, burlarse de. etiam, : [adv. modo] también. finis, finis, f. : límite, frontera; fin, término. furor, furoris, m. : furor, locura, delirio. iacto, -as, iactare, iactavi, iactatum :

echar, arrojar. iste, ista, istud : ese, esa, eso. nos, nostrum : nosotros.

noster, nostra, nostrum : nuestro, -a. patientia, -ae, f. : paciencia. quamdiu : [adv.interr. tiempo] ¿cuánto tiempo?

quis, quae, quid : [interr.] ¿quién? ¿cuál? ¿qué? quousque, : Hasta cuándo (adverbio

interrogativo de tiempo).

sese, : [pron. reflexivo reduplicado] se, a si mismo, a él/ellos mismos. tandem, : [adv.] finalmente. tuus, -a, -um : tu; tuyo, -a.

1 Quo usque = quousque (adverbio interrogativo con valor temporal).

2 Abutere = abuteris (la terminación –ere es una desinencia pasiva arcaica de 2ª persona). Véase abutor

+ ablativo. 3 Quam diu = quamdiu (adverbio interrogativo con valor temporal).

4 Quem ad finem = ad quem finem (quem es un pronombre-adjetivo interrogativo; véase quis).

5 Sese = se (es una forma arcaica y reduplicada del pronombre personal).

6 Effrenata …audacia: Estas palabras van juntas, aunque estén separadas.

Page 2: Ciceron Textos Catilina

DEPARTAMENTO DE LATIN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES

CATILINARIAS - CICERÓN Página 2

2)

¿No ves todas nuestras precauciones?

Nihilne7 te nocturnum praesidium Palatii, nihil8 urbis vigiliae, nihil

timor populi, nihil concursus bonorum omnium, nihil hic munitissimus

habendi senatus locus, nihil horum ora voltusque moverunt?

In Catilinam oratio prima, I, 1

bonus, -a, -um : bueno. concursus, -us, m. : concurso, afluencia; reunión, encuentro. habeo, -es, habere, habui, habitum +

senatum: tener una sesión en el senado. hic, haec, hoc : este, esta, esto (Pr. demostrativo).

locus, -i, m. : lugar. moueo, -es, movere, moui, motum : mover; conmover. munitus, -a, -um : fortificado, reforzado, protegido. ne : [partícula enclít. interrogativa] acaso, si; nihil: nada [Pr. indefinido, neutro sing. también

nil]

nocturnus, -a, -um : nocturno

omnis, -e : todo os, oris, n. : boca; cara, rostro

Palatium, -ii, n. : monte Palatino populus, -i, m.. : pueblo

praesidium, praesidii, n. : guarnición; destacamento. senatus, -us, m. : senado. timor, timoris, m. : temor, miedo, pavor tu, tui : tu; te; a ti. vigilia, -ae, f. : vigilancia, centinela; turno de guardia durante la noche. voltus, -us, m. : rostro, cara; aspecto, apariencia. urbs, urbis, f. : ciudad; Roma. vultus, -us, m. : rostro, cara; aspecto, apariencia.

7 -Ne: Partícula interrogativa enclítica. Nunca aparece en primer lugar de la frase. No se suele traducir,

Significa ¿acaso…?. 8 Nihil: En este texto todas las formas funcionan como adverbios de negación.

Page 3: Ciceron Textos Catilina

DEPARTAMENTO DE LATIN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES

CATILINARIAS - CICERÓN Página 3

3)

Tus planes están al descubierto

Patere tua consilia non sentis, constrictam iam horum omnium scientia

teneri9 coniurationem tuam non vides?

In Catilinam oratio prima, I, 1

coniuratio, coniurationis, f. : conjura, conjuración, conspiración. consilium, consilii, n. : decisión, proyecto. constringo, is, -ere, constrinxi, constrictum :

sujetar, ligar, encadenar; reprimir, contener. hic, haec, hoc : este, esta, esto (Pron.

demostrativo).

iam, : [adv.] ya, en este momento. non, : [adv. negación] no. omnis, -e : todo.

pateo, -es, patere, patui : estar a la vista; ser evidente. scientia, -ae, f.: conocimiento. sentio, -is, sentire, sensi, sensum :

percibir, sentir; comprender. teneo, -es, tenere, tenui, tentum : tener, coger, sujetar. tuus, -a, -um : tu; tuyo, -a. video, -es, videre, vidi, visum : ver.

9 Teneri: Puede traducirse por “estar” y lleva un predicativo.

Page 4: Ciceron Textos Catilina

DEPARTAMENTO DE LATIN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES

CATILINARIAS - CICERÓN Página 4

4)

Sabemos qué hiciste la noche pasada

Quid10 proxima11, quid superiore nocte egeris, ubi fueris, quos

convocaveris, quid consilii ceperis, quem12 nostrum ignorare

arbitraris?

In Catilinam oratio prima, I, 1

ago, -is, agere, egi, actum : hacer, actuar. aliquis, aliqua, aliquid : alguien, alguno .

arbitror, arbitraris, arbitrari, arbitratus

sum : [deponente] pensar, juzgar. capio, -is, capere, cepi, captum : tomar. consilium, consilii, n. : decisión, proyecto. convoco, -as, convocare, convocavi,

convocatum : convocar. ignoro, -as, ignorare : ignorar, desconocer. nostrum : gen. plural de nos, nosotros, -as.

nox, noctis, f. : noche. proximus, -a, -um : [superl. de propior]

pasado, -a. quis, quae, quid : [pr.interr.] ¿quién? ¿cuál? ¿qué? sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir. superior, superioris : [comp. de superus]

anterior. ubi : [adv.rel.-interrogativo] dónde .

10

Quid, ubi, quos, quem: Son pronombres o adverbios interrogativos 11

Proxima = proxima nocte 12

Quem = aliquem (pronombre-adjetivo indefinido; véase aliquis).

Page 5: Ciceron Textos Catilina

DEPARTAMENTO DE LATIN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES

CATILINARIAS - CICERÓN Página 5

5)

Y sin embargo, vives

O tempora, o mores! Senatus haec intellegit. Consul videt; hic tamen

vivit. Vivit?

In Catilinam oratio prima, I, 2

consul, consulis, m. : cónsul hic, : [adv.] aquí hic, haec, hoc : este, esta, esto

(Pr. demostrativo)

intellego, -is, intellegere, intelllexi,

intellectum : comprender, saber mos, moris, m. : costumbre

o : [interj.exclamativa] ¡oh! senatus, -us, m. : senado. tamen, : [adv.] sin embargo. tempus, temporis, n. : tiempo. video, -es, videre, vidi, visum : ver. vivo, -is, vivere, vixi, victum : vivir.

Page 6: Ciceron Textos Catilina

DEPARTAMENTO DE LATIN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES

CATILINARIAS - CICERÓN Página 6

6)

Y nos señalas como futuras víctimas

immo vero etiam in senatum venit, fit13 publici consilii particeps, notat

et designat oculis ad caedem unum quemque14 nostrum.

In Catilinam oratio prima, I, 2

ad, :[prep.ac.] a, hacia, junto a; para. caedes, caedis, f. : muerte, matanza, masacre. consilium, consilii, n. : deliberación; consejo; decisión, proyecto. designo, -as, -are : marcar, diseñar; indicar, señalar. et, : [conj. coord. copul.] y. etiam, : [adv.] también. fio, fis, fieri, factus sum : [pasiva del verbo

facio] ser hecho; suceder. immo, : [adv.] sí, por cierto. in, : [prep.acus] a, hacia, para, contra.

nostrum : gen. plural de nos, nosotros. noto, -as, notare : señalar, marcar. oculus, -i, m. : ojo. particeps, participis: participante; partícipe. publicus, -a, -um : público; común. qui, quae, quod : [Pr. relat.] el cual, la cual, lo cual; que; quien. senatus, -us, m. : senado. unusquisque, unaquaeque, unumquodque:

cada uno, cada una. venio, -is, venire, veni, ventum : venir. vero : [conj.advers.] pero, sin embargo

13

Fit: Véase el verbo “fio”. 14

Unum quemque = unumquemque (Pronombre indefinido compuesto. Véase “unusquisque”)

Page 7: Ciceron Textos Catilina

DEPARTAMENTO DE LATIN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES

CATILINARIAS - CICERÓN Página 7

7)

Pero nosotros evitaremos tu locura

Nos autem fortes viri satis facere rei publicae videmur15, si istius

furorem ac tela vitemus.

In Catilinam oratio prima, I, 2

ac, atque : [conj.coord.copul.] y.

autem, [conj.] pero, en cambio.

fortis, -e : fuerte; valiente, animoso.

furor, furoris, m. : furor, locura, delirio. iste, ista, istud : ese, esa, eso. nos, nostrum : nosotros.

publicus, -a, -um : público; común. res, rei, f. : cosa, hecho, asunto. Res publica, rei publicae: República, Estado.

satisfacio, -is, satisfacere, satisfeci,

satisfectum: cumplir con su deber (+dativo)

si, : [conj. sub. condicional] si telum, -i, n. : dardo, jabalina, flecha.. videor: parecer (deponente); creer.

vir, viri, m. : hombre, varón. vito, -as, -are : evitar, esquivar.

15

Videmur = videmur nobis (el pronombre está omitido; se debe traducir el verbo por “creer”).

Page 8: Ciceron Textos Catilina

DEPARTAMENTO DE LATIN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES

CATILINARIAS - CICERÓN Página 8

8)

Catilina, deberías estar muerto

Ad mortem te, Catilina, duci16 iussu consulis iam pridem oportebat17,

in te conferri pestem, quam tu in nos omnes iam diu machinaris.

In Catilinam oratio prima, I, 2

ad, :[prep.ac.] a, hacia, junto a; para.

Catilina, -ae, m. : Catilina.

confero, confers, conferre, contuli,

collatum : llevar.

consul, consulis, m. : cónsul. diu, : [adv.] de día; largo tiempo

duco, -is, ducere, duxi, ductum : conducir, llevar, guiar. iam, : [adv.] ya, en este momento. in, : [prep.acus] a, hacia, para, contra. iussu, : [adv.] por orden de.

machinor, : maquinar, preparar. mors, mortis, f. : muerte.

nos, nostrum : nosotros.

omnis, -e : todo.

oporteo, : [verbo impersonal, se utiliza en 3ª

persona] conviene, es necesario, debe. pestis, -is, f. : ruina, destrucción. pridem, : [adv.] desde hace tiempo. qui, quae, quod : [Pr. relat.] el cual, la cual, lo cual; que; quien tu, tui : tu, te, a ti

16

Duci, conferri: Infinitivos presentes pasivos. 17

Oportebat: Verbo impersonal. Véase “oportet”.

Page 9: Ciceron Textos Catilina

DEPARTAMENTO DE LATIN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES

CATILINARIAS - CICERÓN Página 9

9)

Hay muchos precedentes:

a) Publio Escipión versus Tiberio Graco

An vero vir amplissimus, P. Scipio18, pontifex maximus, Ti. Gracchum19

mediocriter labefactantem statum rei publicae privatus20 interfecit;

In Catilinam oratio prima, I, 3

amplus, -a, -um : importante. an, [part. interrogativa.] ¿acaso?. Gracchus, -i : Graco. interficio, -is, interficere, interfeci,

interfectum : destruir; matar, asesinar. labefacto, -as, labefactare: debilitar, demoler. maximus, -a, -um:[superlativo de magnus, -a,

-um] máximo, -a. mediocriter, :[adv. modo] moderadamente; tranquilamente.

P, : abreviatura de Publio. pontifex, pontificis, m. : pontífice. privatus, -a, -um : privado, particular, propio. publicus, a, um : público; común. res, rei, f. : cosa, hecho, asunto. Scipio, Scipionis, m. : Escipión. status, -us, m. : posición, situación. Ti : abreviatura de Tiberius.

vero, : [adv.] verdaderamente, sí. vir, viri, m. : hombre, varón.

18

Publio Cornelio Escipión Nasica Serapión, siendo Pontífice Máximo, dirigió el año 133 a.C. a una

muchedumbre desde el Senado hasta el Capitolio, donde mataron a golpes a Tiberio Graco y a 300 de sus

seguidores. 19

Tiberio Graco fue un político reformista, impulsor de una reforma agraria que favorecía al pueblo y

perjudicaba a la nobleza, la gran propietaria de las tierras. Por esta razón la nobleza apoyó y favoreció su

asesinato. 20

Privatus: Acompaña a “P. Scipio” y debe traducirse “siendo un particular”. El cargo de Pontífice

Máximo no se consideraba una magistratura.

Page 10: Ciceron Textos Catilina

DEPARTAMENTO DE LATIN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES

CATILINARIAS - CICERÓN Página 10

b) ¿Y los cónsules no actuamos?

Catilinam orbem terrae caede atque incendiis vastare cupientem nos

consules perferemus?

In Catilinam oratio prima, I, 3

atque, [conj.coord.copul.] y .

caedes, caedis, f. : muerte, matanza, masacre. Catilina, -ae, m. : Catilina.

consul, consulis, m. : cónsul. consulo, -is, consulere, consului, consultum :

deliberar; castigar; consultar.

cupio, -is, cupere, cupii o cupiui, cupitum :

desear, ansiar, anhelar.

incendium, -ii, n. : incendio.

nos, nostrum : nosotros.

orbis, -is, m. : círculo; orbis terrae = mundo.

perfero, perfers, perferre, pertuli,

perlatum: soportar hasta el fin. terra, -ae, f. : tierra.

uasto, -as, vastare, vastavi, vastatum:

destruir, devastar, asolar.

Page 11: Ciceron Textos Catilina

DEPARTAMENTO DE LATIN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES

CATILINARIAS - CICERÓN Página 11

c) Omito el enfrentamiento entre Espurio Melio y Cayo Servilio

Nam illa nimis antiqua praetereo, quod21 C. Servilius Ahala22 Sp.

Maelium23 novis rebus studentem manu sua occidit.

In Catilinam oratio prima, I, 3

antiquus, -a, -um : antiguo, -a. C, [= Caius, ii] m. : Gayo [abreviatura].

ille, illa, illud : aquel, aquella, aquello.

Maelius, -ii: Melio.

manus, -us, f. : mano.

nam, : [conj. coord.causal] pues, en efecto.

nimis, : [adv.] demasiado, en exceso.

novus, -a, -um : nuevo.

occido, -is, occidere, occidi, occisum :

matar; causar la muerte.

praetereo, -is, praeterire, praeterii,

prateritum : omitir, silenciar.

qui, quae, quod : [Pr. relat.] el cual, la cual, lo cual; que; quien. quod, : [conj. sub. completiva] el hecho de que, que. res, rei, f. : cosa, hecho, asunto.

Servilius : i, m. : Servilio.

Sp : (n. pr., abreviatura de Spurius)

Espurio.

studeo, -es, studere, studui : afanarse en, empeñarse en. suus, -a, -um : su; suyo, suya.

21

Quod: Conjunción subordinada completiva. 22

Gayo Servilio Ahala fue jefe de la caballería del dictador Cincinato. Asesinó el año 439 a.C. a Espurio

Melio. 23

Espurio Melio fue un rico miembro del orden plebeyo, tras ser acusado por los patricios de querer

convertirse en tirano fue llamado por el dictador Cincinato, pero como se negó a acudir ante él fue

asesinado en el foro a puñaladas por Gayo Servilio Ahala.

Page 12: Ciceron Textos Catilina

DEPARTAMENTO DE LATIN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES

CATILINARIAS - CICERÓN Página 12

d) En otros tiempos la República tuvo hombres valerosos

Fuit, fuit ista quondam in hac re publica virtus24, ut viri fortes

acrioribus suppliciis civem perniciosum quam acerbissimum hostem

coercerent.

In Catilinam oratio prima, I, 3

acer, acris, acre : duro, riguroso. acerbus, a, um : áspero, amargo, penoso, desagradable civis, -is, m. : ciudadano

coerceo, -es, coercere, coercui, coercitum :

castigar; contener; retener, mantener. fortis, e : fuerte, vigoroso, robusto; valiente, animoso. hic, haec, hoc : este, esta, esto (Pr.

demostrativo)

hostis, hostis, m. : enemigo; extranjero.

in, : [prep.acus] a, hacia, para, contra; (prep.abl.) en.

iste, a, ud : ese, esa, eso; tal. publicus, a, um : público; común.

quam, : [adv. interr.] cuán, cuánto, qué; qui, quae, quod : [Pr. relat.] el cual, la cual, lo cual; que; quien.

quondam, : [adv. tiempo] en otro tiempo.

res, rei, f. : cosa, hecho, asunto. sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir. supplicium, supplicii, n. : castigo, suplicio.

vir, uiri, m. : hombre, varón. virtus, virtutis, f. : valentía, bravura; virtud.

ut, : [conj.sub.+ Indicativo] como (comparativa);

[conj.sub.+ Indicativo] cuando (temporal);

[conj.sub.+ Subjuntivo] que (completiva);

[conj.sub.+ Subjuntivo] que, de tal manera que, tal que, tanto que (consecutiva);

[conj.sub.+ Subjuntivo] aunque (concesiva);

[conj.sub.+ Subjuntivo] para que, para + infinitivo (final).

24

Ista … virtus: Estas palabras van juntas, aunque estén separadas.

Page 13: Ciceron Textos Catilina

DEPARTAMENTO DE LATIN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES

CATILINARIAS - CICERÓN Página 13

e) Pero los cónsules actuales somos cobardes

Habemus senatus consultum25 in te, Catilina, vehemens et grave, non

deest26 rei publicae consilium neque auctoritas huius ordinis; nos, nos,

dico aperte, consules desumus.

In Catilinam oratio prima, I, 3

aperte : claramente, abiertamente, públicamente. auctoritas, auctoritatis, f. : prestigio, autoridad. Catilina, ae, m. : Catilina. consilium, consilii, n. : deliberación; consejo; decisión, proyecto. consul, consulis, m. : cónsul. consultum, -i, n. : decreto.

desum, es, esse, defui : faltar.

dico, -is, dicere, dixi, dictum : decir.

et, : [conj. coord. copul.] y. grauis, e : duro, riguroso; serio, triste.

habeo, -es, habere, habui, habitum : tener

hic, haec, hoc : este, esta, esto (Pr.

demostrativo).

in, : [prep.acus] a, hacia, para, contra;

(prep.abl.) en.

neque, : [conj. copulativa, = nec] ni, y no.

non, : [adv. negación] no.

nos, nostrum : nosotros

ordo, ordinis, m. : orden. publicus, a, um : público; común.

res, rei, f. : cosa, hecho, asunto.

senatus, -us, m. : senado.

tu, tui : tu, te, a ti. vehemens, entis : impetuoso, violento, vehemente.

25

Senatus consultum = senatusconsultum (es una palabra compuesta, cuya primera parte está en

genitivo; significa “decreto del senado”). 26

Deest: Se construye con un complemento en dativo.

Page 14: Ciceron Textos Catilina

DEPARTAMENTO DE LATIN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES

CATILINARIAS - CICERÓN Página 14

f) El cónsul Lucio Opimio veló por la República

Decrevit quondam senatus, ut L. Opimius27 consul videret28, ne quid29

res publica detrimenti30 caperet31; nox nulla intercessit;

In Catilinam oratio prima, I, 4

capio, -is, capere, cepi, captum : tomar, capturar. consul, consulis, m. : cónsul. decerno, is, ere, decreui, decretum : decidir, decretar; luchar, combatir. detrimentum, i, n. : detrimento, daño. intercedo, is, ere, cessi, cessum:

interponerse, mediar; oponerse. ne, : [adv.] no; [conj. sub. completiva] que no ;

[conj. sub. final] para que no;

nox, noctis, f. : noche

nullus, -a, -um : ninguno, -a. publicus, a, um : público; común. quis, quae, quid : [indef..]: alguno, -a, algo. quondam, : [adv. tiempo] en otro tiempo.

res, rei, f. : cosa, hecho, asunto.

senatus, -us, m. : senado.

uideo, -es, videre, vidi, visum : procurar, ver.

ut, : [conj.sub.+ Indicativo] como

(comparativa);

[conj.sub.+ Indicativo] cuando (temporal);

[conj.sub.+ Subjuntivo] que (completiva);

[conj.sub.+ Subjuntivo] de tal manera que, tal que, tanto que (consecutiva);

[conj.sub.+ Subjuntivo] aunque (concesiva);

[conj.sub.+ Subjuntivo] para que, para + infinitivo (final);

27

Lucio Opimio suprimió el levantamiento de Gayo Graco (año 120 a.C.), a quien mató de forma violenta

junto con Marco Fulvio Flaco y un gran número de ciudadanos. Después creó un tribunal para juzgar a

todos los que él consideraba rebeldes y mató a unos 3.000 hombres. 28

Videret: debe traducirse por “procurar”. Véase el verbo “video + ut” o “video+ ne”. 29

Quid = aliquid (pronombre indefinido “aliquis”). Suele ir acompañado de una palabra en genitivo. 30

Detrimenti: Complementa a “quid”. 31

Caperet: Debe traducirse con el significado de “recibir”.

Page 15: Ciceron Textos Catilina

DEPARTAMENTO DE LATIN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES

CATILINARIAS - CICERÓN Página 15

g) Y acabó con Cayo Graco y Marco Fulvio

interfectus est propter quasdam seditionum suspiciones C.

Gracchus32, clarissimo patre33, avo, maioribus, occisus est cum liberis

M. Fulvius34 consularis.

In Catilinam oratio prima, I, 4

Avus, avi: abuelo. C, [= Caius, ii] m. : Cayo, Gayo [abreviación]

clarus, -a, -um : famoso, -a; célebre.

consularis, e : consular.

cum, : [prep. abl.] con;

interficio, -is, interficere, interfeci,

interfectum : destruir; matar, asesinar.

liberi, liberorum, m. : [pl.] hijos

M, : [indecl.abreviatura de Marcus] Marco

maiores, maiorum, m. : mayores, antepasados. occido, -is, occidere, occidi, occasum : morir, matar, asesinar.

pater, patris, m. : padre.

propter, : [prep.acus.] por, por causa de;

quidam, quaedam, quoddam/quiddam : tal, cierto/a, alguno/a. seditio, onis, f. : sedición, revuelta; discordia; agitación, excitación. sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir

suspicio, suspicionis, f. : sospecha, suposición.

32

Gayo Graco era el hermano menor de Tiberio Graco y siguió la misma política reformista y populista

de su hermano, motivo por el que también fue asesinado. 33

Patre, avo, maioribus: Son ablativos de origen y dependen de “natus”, palabra que el autor omite y

está sobreentendida. 34

Marco Fulvio Flaco ayudó a Cayo Graco en sus reformas políticas.

Page 16: Ciceron Textos Catilina

DEPARTAMENTO DE LATIN – I.E.S. DIEGO DE PRAVES

CATILINARIAS - CICERÓN Página 16

h) También los cónsules Cayo Mario y Lucio Valerio velaron por la

República

Simili senatus consulto C. Mario35 et L. Valerio consulibus est

permissa36 res publica; num37 unum diem postea L. Saturninum38

tribunum pl.39 et C. Servilium40 praetorem mors ac rei publicae poena

remorata est?

In Catilinam oratio prima, I, 4

ac, atque : [conj.coord.copul.] y. C, [= Caius, ii] m. : Cayo, Gayo [abreviación]

consul, consulis, m. : cónsul

consultum, -i, n. : decreto.

dies, diei : [m. y f.] día. et, : [conj. coord. copul.] y. L, : [abrev.] Lucio.

mors, mortis, f. : muerte.

num, : [partícula interr.] acaso...; si. permitto,-is, permittere, permisi, permissum:

confiar.

poena, -ae, f. : castigo, pena. postea, : [adv.] luego, en seguida, después.

praetor, oris, m. : pretor.

publicus, a, um : público; común.

remoror, remoraris, remorari, remoratus

sum: detenerse, retrasarse.

res, rei, f. : cosa, hecho, asunto.

Saturninus, i, m. : Saturnino.

senatus, -us, m. : senado.

similis, -e : similar, parecido, semejante.

sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir.

tribunus, -i, m. : tribuno. unus, -a, -um : uno, -a;. Valerius, ii, m. : Valerio.

35

Cayo Mario, general, político y estadista romano, reformó el ejército romano y se apoyó siempre en el

pueblo para alcanzar los más altos cargos de la política romana. 36

Est permissa = permissa est (debe traducirse por “confiar”, “entregar”). 37

Num: Partícula interrogativa. Significa “¿acaso …?. 38

Lucio Apuleyo Saturnino fue tribuno de la plebe, organizó el asesinato de Gayo Memmio y, tras ser

detenido por Mario, fue asesinado por la muchedumbre dentro del Senado, con las tejas del mismo

edificio. 39

Tribunum pl. = tribunum plebis. 40

Gayo Servilio Glaucia fue aliado y partidario de Saturnino, con quien murió el año 100 a.C. en el

edificio del Senado a manos de sus enemigos.