clausewitz - savas uzerine

8/14/2019 clausewitz - savas uzerine

1/252

1ClausewitzSava zerine

SAVA

ZERNE

CLAUSEWTZ

ER YAYINLARI


2/252


3/252

SAVA ZERNECARL VON CLAUSEWTZ


4/252

Carl Von Clausewitz, Vom Kriege, Berlin, 1832[Trke bask,Sava zerine, May Yaynlar, Nisan 1975, eviren: iar Yaln]Eri Yaynlar tarafndan dzenlenmitir, [email protected]://www.kurtuluscephesi.comhttp://www.kurtuluscephesi.nethttp://www.kurtuluscephesi.org


5/252

NDEKLER

9 Yazarn nsz11 B i r i n c i K i t a p SAVAIN NTEL13 Blm I - Sava Nedir?33 Blm II - Savata Ama ve Aralar48 Blm III - Sava Dehas68 Blm IV - Savata Tehlike70 Blm V - Savata Maddi aba71 Blm VI - Savata Haber Alma73 Blm VII - Savata Srtnme76 Blm VIII - Birinci Kitap Hakknda Son Mlahazalar

79 k i n c i K i t a p SAVA TEORS81 Blm I - Sava Sanatnn Dallar89 Blm II -Sava Teorisi zerine

109 Blm III -Sava Sanat veya Sava Bilimi112 Blm IV - Yntemcilik (Metodizm)118 Blm V - Eletiri138 Blm VI - rnekler Hakknda146 n c K i t a p GENEL OLARAK STRATEJ148 Blm I - Strateji157 Blm II - Stratejinin Unsurlar158 Blm III - Manevi Deerler160 Blm IV - Balca Manevi Gler161 Blm V - Ordunun Savakanl165 Blm VI - Gzpeklik169 Blm VII - Sebat170 Blm VIII - Sayca stnlk176 Blm IX - Baskn181 Blm X - Sava Kurnazl


6/252

183 Blm XI - Kuvvetlerin Mekan inde Toplanmas184 Blm XII - Kuvvetlerin Zaman in De Toplanmas190 Blm XIII - Stratejik Yedekler193 Blm XIV - Kuvvet Tasarrufu194 Blm XV - Geometrik Unsur196 Blm XVI - Sava Eyleminin Geici Olarak Durdurulmas201 Blm XVII - Modern Savan Karakteri202 Blm XVIII - Gerginlik ve Dinlenme205 D r d n c K i t a p MUHAREBE (ATIMA)205 B e i n c i K i t a p ASKER KUVVETLER206 A l t n c K i t a p SAVUNMA206 Y e d i n c i K i t a p SALDIRI

207 S e k i z i n c i K i t a p SAVA PLANI209 Blm I - Genel Bak211 Blm II - Mutlak Sava ve Gerek Sava215 Blm III - A. Savata Paralarn Karlkl Bamll218 B. Savan Amacnn Bykl ve Harcanacak abalar

Hakknda231 Blm IV - Savan Amacnn Daha Kesin Olarak

Tanmlanmas: Dman Bozguna Uratmak239 Blm V - Savan Amacnn Daha Kesin Olarak

Tanmlanmas: Snrl Ama

242 Blm VI - A. Politik Amacn Askeri Ama zerinde Etkisi244 B. Sava Politikann Bir Aracdr


7/252


SAVA ZERNECARL VON CLAUSEWTZ


8/252


9/252


YAZARIN NSZ

Bilimselkavramnnsadece,yadaesasitibariyle,birsi-stemdenveyahazrbirretimyntemindenolumadnbugnbilmeyenkalmamtr.Bukitaptabirsistem arayanilkbaktahayalkrklna urayacaktr;kesinbir retiveteoriyerinedesadecebunlariingereklimalzemeyibulacaktr.

Bukitabnbilimselyn,savaolaynnzn,ilgilibulun-duudierolaylarlabirlikteelealpincelemekabasndanyatar.Yazarhibiryerdefelsefeyapmaktankanmdeildir, amai

klkrkyarmayadkldndeszksakesmeyitercihetmivenesrlengrlerideneylerlekantlamakyolunagitmitir.Nasl

ki,bazbitkilerinmeyvevermesiboylarnnfazla uzamamasnabalise,uygulamalsanatlardada,kuramsalyapraklarnveie-klerinfazlabymemesi,fazlayertutmamasgerekir; onlarnyetimesineenelverilitoprakdeneyolduundanonlarbudoalortamdanuzaklatrmayagelmez.

Birbudaytanesininkimyasal elerinebakarakbaanbiiminiincelemeyekalkmaksamabireyolur;hazrbaaklargrmekiinbudaytarlasnagitmekyeter.Aratrmavegzlem,felsefevedeneynebirbirinedudakbkmelinedebiridierininyerini almaya [sayfa 37]* kalkmaldr;tamtersine,karlkl olarakbirbirinehayathakktanmal,birbirinidesteklemelidir.Bukitabnnerileri,zorluklarnnimimarisiylebirlikte,yadeneylereyada

savakavramnnkendisinedayanr:bubakmdantemeldenyoksunolduklarsylenemez.**

Belkide,zenginfikirlive zlsistematikbirsavateorisikurmakimkanszbireydeildir,fakatimdiyekadarrastladkla-


10/252

10 ClausewitzSava zerine

rmzbuniteliklerden ok uzaktr.Bilimd olduklarbiryana,tutarlveeksiksizolmaiddialarnakarn,samasapan,basma-

kalpveharcalembirgevezeliklerkumkumas olmaktan teyegidememilerdir.Bunlarabir rnekgstermekgerekirse,Lichtenberginbiryangnakarkorunmaynetmeliindenalnduparayokumakyeter:

Bir evde yangn kt zaman, ilk nce soldaki evinsa duvarn ve sadaki evin sol duvarn korumaya bak-malyz; nk, rnein, soldaki evin sol duvarn koru-maya kalkacak olursak, evin sa taraf sol duvarn sa-na decektir, ve yangn bu duvarn sanda olduunagre (nk evin yangnn solunda bulunduunu farzetmitik), sadaki duvar yangna soldaki duvardan daha

yakn olacaktr ve evin sa duvar, evin korunmu olansol duvarna sramadan nce korunmad takdirde alevalabilecektir; dolaysyla, korunmam olan bir ey yana-bilecektir ve baka bir eyden, bu eyin korunmam[sayfa 38] bile olsa, daha abuk yanabilecektir; dolaysyla,berikini korumaktan vazgemeli ve tekini korumalyz.Bu durumu gzmzn nnde canlandrmak iin, evin

yangnn sa tarafnda m, yoksa sol tarafnda m bulun-duuna bakmamz gerekir: eer ev yangnn sa tarafn-da bulunuyorsa, sol duvarn, sol tarafnda ise sa duva-rn korumamz lazmdr.

Aklbanda okuyucununbuipsizsapszeylerlegznkorkutmamakvegeriyeieyararbireykalmsazerinesud-kerektadnkarmamakiin,yazar,sava zerinde uzunyllarsrendncelerinin,yeteneklikimselerleilikilerininvekiiselde-neylerininrnolanizlenimveinanlarnkksafmadenkle-lerihalindesunmaytercihetmitir.

Bukitabn,aralarndakibalantlarbelkiilkbaktagzearpmayabilecek olanfakatyinedemantkibirilintivetutarl-

lktanyoksunbulunmadnainandmzblmleribuekildemey-danakmtr.Belkideyakndandahaakllbirisiortayakarvebudankzerreleryerine,konununbtnnbize crufsuzvekatkszbirdkmhilendeverir. [sayfa 39]

CARL VON CLAUSEWITZ


11/252


BRNC KTAPSAVAIN NTEL


12/252


13/252


BLM ISAVA NEDR?

1. Giri

Amacmz, konumuzun ilk nce eitli elerini, sonra muh-telif ksm ve blmlerini, en sonra da i ilikileri iinde btn-n incelemektir. Bu suretle basitten mrekkebe doru gitmi ola-caz. Ancak konumuz, baka her konudan daha ok, nce bt-nne bir gz atmakla ie balamamz gerekli klmaktadr; nkpara ile btn birlikte gz nne tutmann bu kadar nemliolduu baka hi bir alan yok gibidir.

2. Tanmlama

Savan aprak ve bigie bir tanmlamas ile ie girime- yelim. Savan zne, delloya bakmakla yetinelim. Sava, okdaha byk apta olmak zere, dellodan baka bir ey deildir.Bir sava oluturan saysz kiisel dellolar tek bir kavram iindetoplamak istersek, iki greiyi dnmemiz uygun olur. Her biri,fiziki gc sayesinde, dierini iradesine boyun edirmeye alr;[sayfa 43] en yakn amac hasmn alt etmek, ykmak, bylece tm


14/252


direniini yok etmektir.Demek oluyor ki, sava, hasm irademizi yerine getir-

meye zorlayan bir iddet hareketidir.iddet, iddeti gslemek iin, bilim ve sanatlarn bulularile silahlanr. Geri kaydedilmeye demez baz ufak tefek snrla-malar devletler hukuku yasalar ad altnda kabul eder ama, bun-lar uygulamada savan gcn zayflatmaz. iddet, yani fizik kuvvet(nk Devlet ve Kanun kavramlarnn dnda manevi kuvvet diyebir ey yoktur), bylece savan arac olmaktadr; erei ise dmanairademizi zorla kabul ettirmektir. Bu erei tam bir gven iindegeekletirebilmek iin, dman silahtan arndrmak gerekir, veite bu silahszlandrma, tanmlama gerei, sava operasyonlarnngerek anlamda ilk amacdr. Bu ama son erein yerini almakta,onu bir bakma, savan kendisine ait bir ey deilmicesine, birkenara itmektedir.

3. Snrsz kuvvet kullanma

nsancl kiiler belki kolaylkla, dman ok kan dkme-den silahszlandrmann ve yenmenin etkin bir yntemi bulunduu-nu, ve gerek sava sanatnn bu amaca yneldiini dnebilirler.

Ancak bu istenilir bir ey gibi grnmesine karn, aslnda bir rp-da bir kenara itilmesi gereken bir yanlgdr. Sava gibi tehlikeli birite, iyi yreklilikten gelen hatalar baa gelebilecek eylerin enktsdr. izik gcn sonuna kadar kullanlmas hi bir zamanzekann kullanlmamas anlamna gelmediinden, bu fizik gcacmadan kullanan ve kan dkmekten ekinmeyen taraf, aynekilde hareket etmeyen dier tarafa oranla avantajl bir durum el-de eder. Neticede [sayfa 44] de iradesini hasmna kabul ettirir. Byle-ce her iki taraf da ayn eyi dndnden, birbirlerini ar hare-ketlere iterler ve bu arlklar kar tarafn g ve direncinden bakabir snr tanmaz.

te soruna bu adan bakmak gerekir. Bize iren geliyordiye vahet unsurunu ihmal etmek ve iin gerek yzn grmez-likten gelmek anlamszdr ve insann kendi karna aykr der.

Uygar milletlerin savalar uygar olmayan milletlerin savala-rna gre ok daha az zalim ve ykc ise, bunun nedeni bu devlet-lerin gerek kendi gerek karlkl ilikilerini dzenleyen sosyal du-


15/252


rumlardr. Bu sosyal durumdan ve bu ilikilerden kar savalar;onlara biim veren, onlar snrlayan ve iddetlerini kesen bu

koullardr. Ancak bunlar tek balarna savan birer paras deil-lerdir; sadece, savatan nce de var olan koullardr. Yoksa savafelsefesinin znde hafifletici bir unsur aramak abes olur.

nsanlar arasndaki atma aslnda iki deiik unsura bal-dr: dmanlk duygusu ve dmanlk niyeti. Sava tanmlarkenayrc zellik olarak bunlardan ikincisini setik, nk daha genelolan odur. En hrsl, en vahi, en igdsel nefret duygusu bile,dmanca niyetler olmadan dnlemez. Oysa, yle dmancaniyetler olabilir ki, bunlara hi bir kin, hi deilse ak ve ar birdmanlk duygusu katlmayabilir. rnein, vahi kabilelerde duy-arlln esindirdii niyetler, uygar milletlerde ise akln emrettii ni-

yetler n plandadr. Bununla birlikte, bu fark vahilikle uygarlnz niteliklerinden ileri gelmeyip bir takm koullara, kurumlara, vb.baldr. Bu nedenle de ayrksz her zel durumda var olmaypsadece ou hallerde bulunur. Bir kelime ile ifade etmek gerekir-se, en uygar milletler bile vahi bir kinin etkisinde kalabilirler.

Grlyor ki, uygar milletler arasndaki sava hkmetlerinakli tasarruflarna indirgemek yanl olur: yle olmu olsayd, iiniine hi bir hrs ve tutku karmaz, [sayfa 45] silahl kuvvetlerin mad-di gc bile gereksiz hale gelirdi: aralarndaki teorik ilikilerle bireit harekt cebri ile ihtilf halledilirdi.

Teori bu yola sapmak zere iken, son savan olaylarndanders alarak ynn deitirdi. Sava bir iddet hareketi ise de, du-

yarlln da payn yadsmamak gerekir. Sava dorudan doruyaduygularn eseri olmamakla birlikte, onlar az veya ok etkiler vebunun derecesi uygarlk dzeyine deil, karlkl karlarn nemi-ne ve sresine baldr.

Uygar milletler sava tutsaklarn ldrmyor, kentleri ve ky-leri yakp ykmyorlarsa, bu, savan ynetilmesinde zeknn dahanemli bir yer tutmasndan ve uygar milletlerin, kendilerini ig-dlerinin vahetine kaptrmadan, kuvveti daha etkin bir ekildekullanmasn renmi olmalarndan trdr.

Barutun kefi ve ateli silahlarn gelimesindeki srekli iler-lemeler, sava kavramnn znde var olan dman yok etme ei-liminin uygarln ilerlemesi ile hi bir ekilde engellenmemi veortadan kaldrlmam olduunu gstermeye yeterlidir.


16/252


O halde savmz yineleyelim: sava bir iddet hareketidir vebu iddetin snr yoktur. Dier taraflardan her biri dierine iradesi-

ni kabul ettirmek ister, bundan da karlkl bir eylem doar ki,kavram olarak ve mantken, sonuna kadar gitmeyi gerektirir. Bubirinci karlkl eylem ve karlatmz birinci arlktr. (Birincikarlkl eylem)

4. Ama dman etkisiz hale getirmektir

Dman etkisiz hale getirmenin savan amac olduunu[sayfa 46] sylemitik. imdi bunun hi deilse teorik olarak zorunluolduunu gstereceiz.

Dmann irademize boyun emesi iin, onu kendisindenistediimiz fedkarlktan daha elverisiz duruma sokmamz gere-kir. Bununla birlikte duru, durumunun elverisizlii geici olmamal,hi deilse yle grnmemelidir, aksi halde, dman daha elverilibir an kollar ve teslim olmaz. Bu itibarla, sava faaliyetinin deva-mnn dmann durumunda meydana getirecei her deiikliinhi deilse teorik olarak, ktye doru olmas gerekir. Sava halin-de bulunan bir kimse iin en kt durum, tamamen etkisiz halegeldii durumdur. yleyse dman bir sava hareketi ile irademi-ze boyun eecek duruma getirmek istiyorsak, ya onu gerektensilahtan tecrit etmek, ya da kendisini yle bir tehdit altnda hisse-decei bir hale getirmek gerekir. Bundan kan sonu udur ki,dmann silahtan tecridi veya bozguna uratlmas adna ne der-sek diyelim askeri harektn amacdr.

imdi, sava canl bir gcn l bir kitle zerindeki hareketideil, daima iki canl ve dman gcn arpmasdr, nk mut-lak bir kar koymama hali savan inkr anlamna gelir. Bu itibar-la, sava faaliyetlerinin nihai hedefi iin sylediklerimiz iki tarafiin de geerlidir. Burada da bir karlkl eylem vardr. Ben dman

yenmedike onun beni yenmesinden korkabilirim. Artk kendi ken-dimin efendisi olmaktan karm; artk, vaktiyle benim ona istedi-imi yaptrdm gibi, o bana istediini yaptracaktr. Bu ikinci kar-lkl eylemdir ve ikinci bir arla yol aar. (kinci karlkl ey-lem).


17/252


5. Glerin son haddine kadar kullanlmas

Eer dman alt etmek istiyorsak, abalarmz onun diren-me gcne uydurmamz gerekir. Bu direnme gc birbirinden ay-rlmasna imkan bulunmayan iki faktre baldr: Elindeki olanak-larn genilii ve iradesinin kuvveti.

Elindeki olanaklarn genilii bir dereceye kadar [sayfa 47] tah-min edebiliriz, nk bunlar (bsbtn deilse bile) rakamlaradayanr. akat irade gc iin ayn eyi syleyemeyiz, nk onu,dmanmz harekete geiren etkenin gcne gre, ancak yaklakolarak kestirebiliriz. Dmann direnme gcn aa yukar dorubir ekilde deerlendirdiimizi varsayacak olursak, o zaman kendiolanak ve abalarmz buna gre ayarlayabilir, yani ya bunlar stn-lmz salayacak surette arttrr, ya da, bunu yapamadmztakdirde, bu yolda elimizden geleni yapmaya alrz. Ancakdman da ayn eyi yapacaktr; bu yzden de yeni bir yarmabalayacak ve taraflar bir kez daha ar hareketlere itecektir. Bura-da nc karlkl eylem ve nc arlkla karlam oluyor-uz. (nc karlkl eylem).

6. Realitedeki deiiklikler

Soyut dnce aleminde kaldmz srece bunun sonu gel-mez ve arlklardan arlklara gitmekten baka are yoktur, n-k konumuz arln ta kendisidir: kendi hallerine terk edilmi vekendi yasalarndan baka bir snr tanmayan glerin atmas.Mutlak sava kavramndan, nceden tasarlanm mutlak bir ama

ve bunu gerekletirmenin yollarn karmaya alacak olursak,bu srp giden karlkl eylemler bizi adeta gzle grlmez birmantki incelikler silsilesinin eseri, salt bir hayal oyunu olan arlk-lara gtrr. Eer mutlak kavramlara sk skya bal kalarak tmglkleri bir kalem darbesiyle bir kenara itmeye alr, kat birmantk asndan her zaman her eye hazr olmamz ve tm aba-larmz bu yolda, yani en ar durumlar gslemek iin harca-mamz gerektiini savunacak olursak, bu iddiamz kat zerindekalmaya ve hi bir zaman gerek hayata uygulanmamaya mah-kumdur.

Bu ar abann da kolaylkla saptanabilir bir mutlak ol-


18/252


duunu kabul etsek bile, insan aklnn kolay kolay bu gibi mantkfantezilerine boyun emeyecei gereini [sayfa 48] yadsyamayz. Bir

ok hallerde bu bouna bir g israfna yol aar ki, hkmet etmesanatnn baka ilkelerine ters der bu durum. nk o zamangdlen amala orantl olmayan bir irade gc gerekir ve fakatinsan iradesi gcn hi bir zaman mantki inceliklerden almadiin bunu gerekletirmek mmkn olmaz.

Oysa, soyuttan geree getiimiz zaman iin rengi deiir.Soyut planda kaldmz srece, her eyin iyimserlikle dnlmesigerekir, ve her iki tarafn da mkemmelin peinde kotuunu vehatta buna eritiini kabul etmez lazm gelir. akat bu gerektebyle olabilir mi? Olur, eer:

1) Sava, Devletin daha nceki hayati ile hi bir balantsolmayan, birdenbire patlak veren tamamen soyut bir olay ise;

2) Tek bir karara, veya ayn zamanda alnm birden okkarara dayanyorsa;

3) Kendi kendine yeterli tam ve mkemmel bir zm geti-riyorsa ve meydana gelecek politik durumun nceden hesaplana-bilecek sonularndan etkilenmeyecekse.

7. Sava hibir zaman soyutlanm bir hareketdeildir.

Birinci nokta bakmndan unu hatrlamak gerekir ki, ikihasmdan hi biri dieri iin soyut bir kii deildir, ve bu, direniinind etkenlere bal olmayan unsuru, yani iradesi bakmndan dadorudur. Bu irade btn btn bilinmeyen bir ey deildir. Bug-n ne olduuna bakarak yarn ne olacan renebiliriz. Sava hibir zaman birdenbire patlak vermez: yaylmas ve genilemesi biranlk bir i deildir. Bu itibarla, taraflardan her biri dieri hakknda,ne olmas ve ne yapmas gerektiine gre deil de, gerekte neolduuna ve ne yaptna gre, iyi kt bir fikir edinebilir. Bununlabirlikte, drt ba mamur bir yaratk olmayan insan mutlak kemalizgisinin daima berisinde [sayfa 49] kalr, ve bu eksiklikler her iki ta-raf iin de sz konusu olduuna gre, deitirici, dzeltici bir fak-tr roln oynarlar.


19/252


8. Sava tek ve ani bir darbeden ibaret deildir

kinci nokta u dncelere yol amaktadr:Savan sonucu tek bir karara ya da ayn zamanda alnmbirden ok karara bal olsayd, bu karar veya kararlara ynelenhazrlklarn doal olarak arla kamas gerekirdi. nkkarlm bir frsat bir daha elde etmeye imkan yoktur. Gerekleraleminin bize bu konuda, yani alnacak tedbirler konusunda vere-bilecei ipucu, bilebildiimiz kadar ile, hasmmzn ald tedbirlerolabilirdi ok ok; geri kalann bir kez daha soyut alanda arama-mz gerekirdi. Ancak sonu birbirini izleyen eitli ilemlerden mey-dana geldii takdirde, bunlardan her biri, btn evreleri ile, sonra-kinin bir ls yerine geebilir, ve o zaman bir kez daha soyutkavramlar dnyasndan gerek aleme dnm ve dolaysyla arlkeilimini hafifletmi oluruz.

Ne var ki, mcadelenin gerektirdii ve elde mevcut imkn-larn hepsi ayn zamanda harekete geirilmi olsa veya olabilse,tm savalar tek bir karar veya ayn zamanda alnm bir ok karar-lara indirgenmi olurdu. nk olumsuz bir sonu bu imknlarister istemez azaltr, ve ilk kararda bunlarn hepsi kullanlm ise,ikinci bir karar tasavvur etmeye imkn kalmaz. Bu takdirde, birin-cisini izleyecek olan btn sava hareketleri esasnda onun birerparas olmaktan teye gidemeyecek ve sadece savan sresinimeydana getirecektir.

Ancak yukarda grdk ki, sava hazrlklar evresinde bile,gerek dnya soyut kavramlar alannn yerini alm; ve gerek ted-birler farazi arlklar telafi etmitir. Salt bu nedenle de olsa, taraf-lardan her biri, karlkl eylem srasnda iddetin en son derecesi-ne varmadan durmak [sayfa 50] durumundadr; dolaysyla tm gleriayn zamanda seferber edilmi olmayacaktr.

Kald ki, bu glerin ve kullanl biimlerinin nitelii de on-larn ayn zamanda harekete geirilmesini imkansz klar. Bu glerunlardr: dar anlamdaki askeri kuvvetler, topra ve nfusu ilelke ve mttefikler.

Topra ve nfusu ile lke sadece tm askeri kuvvetlerinkayna olmakla kalmayp, ayn zamanda sava zerinde etkili tmfaktrlerin ayrlmaz bir parasdr. nk lke sava harektnnsahnesi, hi deilse onu derinden etkileyen bir unsurdur.


20/252


imdi, hareket halindeki tm askeri gleri hep birden se-ferber etmek mmkndr, fakat tm kaleleri, akarsular, dalar,

insanlar, ksaca tm lkeyi ayn ekilde hep birden harekete geir-meye imkan yoktur; meer ki lke, ilk sava hareketi tmn kap-sayacak kadar kk olsun. stelik, mttefiklerin ibirlii taraflarniradesine bal deildir, ve politik ilikilerin nitelii icab olarak buibirlii ancak sonradan kendini gsterir, ya da bozulan dengeyi

yeniden kurmak iin glenir.Derhal harekete geirilmesine imkan bulunmayan direnme

aralarnn bir ok hallerde ilk bakta sanldndan daha nemliolduunu, ilk kararn gler dengesini ciddi bir ekilde sarsacakbir iddetle uygulanm olmas halinde bile bu dengenin yenidenkurulabileceini ilerde daha uzun boylu anlatacaz. imdilik ukadarn sylemekle yetinelim ki, tm glerin ayn anda m-kemmel bir ekilde bir araya getirilmesi savan niteliine aykr-dr. Ancak bu, ilk sonucu elde etmek iin harcayacamz abala-rn younluunu azaltmamz iin bir neden deildir. Olumsuz birsonu kimsenin isteyerek gze alaca bir ey deildir. nk ilkhareketi baka hareketler izlese bile, ilk hareket ne kadar kesinolursa sonrakiler zerinde etkisi o kadar byk olur. Ancak, insa-nn ar bir aba harcamak konusundaki isteksizlii onu dahasonraki kararlardan alnabilecek bir sonuca bel balamaya iter, y-le ki, ilk karar iin gerekli abalarn tm harcanmaz [sayfa 51] ve b-tn enerji ile kullanlmaz. Taraflardan birinin zaaf gstererek frsatkarmas dier taraf iin, onu kendi abalarn gevetmeye itengerek bir objektifneden olur; bylece, bu karlkl eylem sonu-cunda, ar eilimler bir kez daha snrlanr.

9. Sava hi bir zaman mutlak bir sonu dourmaz.

Son olarak, tm bir savan nihai sonucu bile her zamankesin ve mutlak saylmamaldr. ou kez, yenilen Devlet uradbozgunu geici bir talihsizlik sayar, gelecekteki politik koullarndurumu telafi edebileceini umar. te bu da gerilimin iddetini veharcanan abalarn younluunu geni lde yumuatan bir et-kendir.


21/252


10. Gerek hayatn olaslklar ar ve mutlakkavramlarnn yerine geer.

Bylece tm sava eylemi, gleri iddetin son haddine itenkat yasalarn penesinden kurtulmu olur. Artk ary aramaz veondan kamazsak, harcanacak abann snrn muhakememizlesaptayabiliriz. Bu da ancak, gerek hayattaki olaylarn salad

verilerden hareket edilerek ihtimaller kanununa gre yaplabilir.ki taraf artk soyut birer kavram olmaktan kp bireysel Devletler

ve hkmetler olunca, sava da artk teorik olmaktan kp kendiz yasalarna gre gelien bir eylem haline girince, gerek durumbize tahmini mmkn olaylar, bilinmeyen faktrler hakknda ge-rekli bilgileri salar.

Taraflardan her biri dierinin hareketini tahmin etmeye a-lacak ve bunun iin hasmnn karakterinden, kurumlarndan, dur-umundan ve iinde bulunduu koullardan sonular karacak veihtimaller kanunundan yararlanarak kendi eylemini buna gre ayar-layacaktr.

11. Politik ama yeniden ortaya kmakta

Burada, ikinci paragrafta ertelemi olduumuz bir konu, yanisavan politik amac konusu yeniden dikkatimizi [sayfa 52] ek-mektedir. imdiye dek, arlk yasas, dman silahszlandrmak

ve yenmek niyeti bu politik amac bir lde gzmzdensaklamt. Bu yasa iddetini yitirince ve dman yenmek niyetigereklemeyince, savan politik amac ister istemez yeniden mey-dana kar. Btn dndmz, belirli insanlara ve koullaradayal bir olaslklar hesabndan ibaret olunca, harekete gememi-zin ilk nedeni olan politik ama temel bir faktr hallini alr. D-mandan istediimiz fedakrlk ne kadar kk olursa, bunu red-detmek iin bize kar giriecei direnme o kadar az olacaktr. An-cak onun abalar ne kadar zayf olursa bizimkiler de o lde za-

yf olacaktr. Kald ki, politik amacmz ne kadar az nemli olursa,ona o kadar az deer veririz ve ondan vazgemeye o kadar daha

yatkn oluruz. Bu da kendi abalarmz gevek tutmamz iin ekbir neden yaratacaktr.

Bylece, savan ilk saiki olan politik ama, hem askeri ha-


22/252


rektn hedefini, hem de bunun iin gerekli abalarn lsntayin edecektir. Politik ama, kendi bana ve kendisi iin bir l

olamaz, fakat kavramlarla deil gereklerle uratmza gre, karkarya gelen iki Devlete ilikin bir l olacaktr. Tek ve ayn poli-tik ama, eitli milletlerde, ya da ayn lkede fakat ayr ayr d-nemlerde deiik tepkiler yaratabilir. Onun iindir ki, politik ama,ancak ilgilendirdii kitleleri gz nnde tuttuumuz takdirde geerlibir l olabilir. Demek ki, her eyden nce bu kitlelerin niteliinigz nnde bulundurmamz [sayfa 53] gerekir. Bylece, bu kitlelerineylemin iddetlenmesinden ya da gevemesinden yana olmalar-na gre, sonucun deieceini kolayca anlayabiliriz. ki millet veyaDevlet arasnda yle bir gerginlik ve yle bir dmanlk unsurubulunabilir ki, aslnda ok nemsiz gibi grnen bir sava nedenibu durumla hi de orantl olmayan bir etki, adet bir patlama ya-ratabilir.

Bu, politik amacn iki Devlette yarataca aba bakmndangeerli olduu gibi, askeri harekt iin saptanacak hedef bakmn-dan da geerliidir. Kimi zaman politik ama bu hedefin ta kendisiolabilir: rnein, belirli bir eyaletin fethi sz konusu olduu zaman.Bazen ise politik ama askeri harektn hedefini tekil edeceknitelikte olmaz: o zaman, onun yerini tutacak bir hedef saptamak

ve bar imzalanrken ona dayanmak gerekir. Ancak burada dailgili Devletlerin zelliklerinin gerei gibi dikkate alnd varsayl-maldr. Baz koullar, politik ama askeri harektn hedefi araclile gerekletirilecekse, bu sonuncusunun birincisinden daha nem-li olmasn gerektirir. Kitleler ne kadar kaytsz olurlarsa, ve ikiDevletin ilikileri arasndaki gerginlik baka alanlardakine gre nekadar az olursa, politik ama o lde n plana geecek ve ta-yinedici bir rol oynayacaktr. Baz hallerde ise tek bana kader ta-yinedici bir etken olacaktr.

Askeri harektn hedefi politik amacn yerine gemise,onunla zdelemise, bu harekt genellikle politik amacn nemi-nin azalmas lsnde iddetini yitirecektir; politik ama ne ka-dar hakimse, bu kural o kadar daha geerli olacaktr. Bu da niineitli savalar arasnda nem ve iddet bakmndan farklar bulu-nabileceini, rnein imha savandan basit keif operasyonlarnakadar eitli askeri hareketlere raslanabileceini ve bunda hibireliki bulunmadn izah etmektedir. akat bu bizi imdi tahlil


23/252


etmek ve cevaplandrmak zorunda olduumuz baka bir sorunagetirmektedir. [sayfa 54]

12. imdiye kadar sylediklerimiz sava harektnaara verilmesini izah etmemektedir.

Hasm taraflarn politik talepleri ne kadar nemsiz olura ol-sun, kullanlan aralar ne kadar zayf ve askeri harekt iin sapta-nan hedef ne kadar snrl olursa olsun, bu harekta bir an iindahi olsa ara vermek mmkn mdr? te konunun ta znedeinen bir soru.

Her eylem, gereklemek iin, belirli bir zamana muhtatr:bu zamana eylemin sresi deriz. Bu sre, eylemi yrten kiinintez davranp davranmamasna gre, ksa veya uzun olabilir.

Biz burada bu srenin uzunluuna veya ksalna dein-meyeceiz. Herkesin kendine gre bir davran vardr; fakat arbir adam elini tez tutmuyorsa, bu daha fazla zaman harcamakistedii iin deil, yaradl gerei ii daha abuk yapamad iin-dir; acele edecek olursa ii daha da kt yapacaktr. Demek ki buzaman i nedenlere baldr ve eylemin gerek sresini belirler.

Sava eylemlerinden her birine bu zorunlu sreyi tanyacakolursak, hi deilse ilk bakta unu itiraf etmek zorunda kalrz ki,bu sreyi aan her trl zaman israf, ani sava eylemine her trlara verme, abes gibi grnr. Burada unutulmamas gereken birnokta, taraflardan birinin ilerlemesinin deil, sava harektnn t-mne ilikin ilerlemenin sz konusu olduudur.

13. Harekt durdurabilecek tek neden vardr ve buneden taraflardan sadece biri iin geerlidir.

ki taraf muharebe iin silahlanm ise, aralarnda bir d-manlk var demektir. Silahlarn elden brakmadka, yani aralarn-da bir bar akdetmedike, bu dmanlk ister istemez srecektir.Taraflardan biri ancak bir tek nedenle bu dmanln etkisindensyrlabilir: o da harekete gemek iin daha uygun an kollamaktr.Oysa, bu nedenin taraflardan sadece biri iin geerli olabileceiaktr, nk dieri iin zorunlu olarak ters ynde bir etki yarata-caktr. Taraflardan birinin harekete gemekte kar varsa, dieri-


24/252


nin kar beklemekte olacaktr.Gler arasnda tam bir denge hi bir zaman harektn dur-

durulmasna yol amaz, nk olumlu amac gden (saldran) ta-raf insiyatifi elden brakmamak iin bu durumdan yararlanacaktr.akat olumlu amac gden ve dolaysyla daha kuvvetli bir

etkenin basks altnda bulunan tarafn ayn zamanda daha zayfkaynaklara sahip olduu bir denge durumunu dnecek olursak,

yine ayn eyi syleyebiliriz: bu denge durumunda hi bir deiiklikngrlmyorsa, taraflar bar yapmak zorunda kalacaklardr. Bunakarlk, bir deiiklik olasl varsa, bu taraflardan sadece birine

yarayacak ve bu da ister istemez dier taraf harekete geirecektir.Bylece denge dncesinin arpmann durdurulmasn izah et-mediini ve daha elverili bir frsat kollamaktan baka bir anlamagelmediini grm bulunuyoruz. arzedelim ki, taraflardan biriolumlu bir ama gtmektedir: bar srasnda yararlanmak iindman eyaletlerinden birini ele geirmeyi dnmekte ve iste-mektedir. Bu eyalet igal edildikten sonra, politik amac gerekle-mi olacandan o taraf iin artk hareketini srdrmek zorunlu-luu kalmayacaktr, istirahata ekilmek mmkn olacaktr. Eerdman onun bu baarsn tanmak istiyorsa bara yanaacaktr;

yoksa kendisi harekete geecektir. Belki de bir aylk bir sredensonra daha iyi rgtlenmi olacaktr; bu itibarla hareketini geciktir-mek iin yeterli bir nedeni var demektir.

Bu andan itibaren artk insiyatif kar tarafa gemi grn-mektedir: yoksa yenilen taraf yeniden harekete gemek iin hazr-lanmaya frsat bulmu, vakit kazanm olacaktr. Elbette btn bun-lar sylerken iki tarafn da olaylar tam olarak bildiklerini kabulediyoruz. [sayfa 56]

14. Bylece askeri harekt ileri yeniden kztran birsreklilik kazanr.

Eer sava harektnda bu sreklilik mutlak bir gerek ol-sayd, herey bir kez daha arla itilmi olurdu. Bu srekli eylemihtiraslar krkleyip ilkel glerin iddetini artrdktan baka, olay-lar arasnda zincirleme bir ba kurar, neden-sonu ilikilerinindardan etkilenmesini nlerdi. Bylece her askeri hareket bir nce-kinden daha nemli, dolaysyla daha tehlikeli bir nitelik tard.


25/252


Oysa bilinen bir eydir ki, askeri harekt, hi bir zaman de-ilse bile ancak ok seyrek hallerde byle bir sreklilik gsterir. Ni-

tekim yle savalar vardr ki, bunlarda hareket ok az bir yer tutar,durgunluk ve hareketsizlik ise ok daha ar basar. Bunun her za-man iin anormal bir durum olduunu kabul etmeye imkan yok-tur. Demek oluyor ki askeri harekta ara vermek mmkndr vebunda bir eliki yoktur. imdi bunun gerekten byle olduunu

ve nedenlerin anlatmaya alacaz.

15. in iine bir kutuplama ilkesi girmektedir.

Bakomutanlardan birinin karlar tekinin karlar ile aynnemde ise, bunun gerek bir kutuplamay ierdiini yukardakabul etmitik. lerde bu ilkeye zel bir blm ayrmak istiyoruz.

Ancak imdiden bu konuda bir iki ey sylemeyi gerekli sayyoruz.Kutuplama ilkesinin geerli olabilmesi iin, kutuplamann

ayn eyi hedef almas, yani olumlu ama ile kart olan olumsuzamacn birbirini yok etmesi gerekir. rnein, bir muharebede ta-raflardan ikisi de kazanmak ister: ite gerek bir kutuplama, n-k taraflardan birinin zaferi tekinin zaferini imkansz klar. Bunakarlk, iki farkl ey sz konusu olup da aralarnda sadece dardangelen ortak bir iliki bulunuyorsa, bu kutuplama bu eyin kendisi-ne deil, aralarndaki ilikilere ait bir kutuplama olur. [sayfa 57]

16. Saldr ve savunma baka baka nitelikte ve eitolmayan gte ayr ayr eylerdir; onun iin aralarndabir kutuplamadan sz edilemez.

Tek bir sava biimi, yani sadece dmann saldrs sz ko-nusu olsayd ve dolaysyla savunma diye bir ey olmasayd; dierbir syleyile, saldrnn savunmadan tek fark birinde bulunup te-kinde bulunmayan olumlu amatan ibaret kalsayd ve mcadele

yntemleri arasnda bir fark bulunmasayd, taraflardan birinin ka-zand stnlk dierinin ayn lde bir dezavantajna tekableder ve gerek bir kutuplama sz konusu olurdu.

Ne var ki, sava eylemi iki farkl biim alr: saldr ve savun-ma. lerde pratik olarak kantlayacamz gibi, bu ikisi son derecedeiik ve ayn gte olmayan eylerdir. Bu itibarla, kutuplama


26/252


saldr ya da savunmann kendisinde deil, her ikisinin ortak yanolan kararda gsterir kendisini.

Komutanlardan biri karar geciktirmek isterse, dieri onuabuklatrmak isteyecektir: tabii muharebe biimi ayn olmak ar-tyla. Ann kar dmana sava meydannda hemen saldrmaypda drt hafta sonra saldrya gemekte ise, Bnin kar drt haftasonra deil, hemen saldrya uramaktadr. Burada dolaysz bireliki vardr. akat bu demek deildir ki Bnin Aya hemen sal-drmakta kar vardr. Bunun bambaka bir ey olduu aktr.

17. Kutuplamann etkisi ou zaman savunmannsaldrya stnl karsnda kaybolur, ve ite busava eyleminin ertelenmesini izah eder.

lerde gstereceimiz gibi, savunma biimi saldr biimin-den daha kuvvetli ise, ortaya u sorun kmaktadr: karar ertele-menin taraflardan birine salad stnlk acaba savunma bii-minin dier tarafa salad stnlk ayarnda mdr? Eer deilse,zdd olan bir eyle bu stnln telafi edemez ve sava eylemi-nin ilerlemesini etkileyemez. Grlyor ki, karlarn kutuplama-sndan [sayfa 58] doan itici g, saldr ve savunma gleri arasnda-ki farkn iinde kaybolabilir ve bylece etkisiz bir hale gelebilir.

Bu itibarla, iinde bulunduu durum kendisinin lehinde olantaraf savunmann avantajlarndan vazgeebilecek kadar kuvvetlideilse, kendisi iin daha az parlak bir gelecei sineye ekmektenbaka aresi yoktur. nk ne olaca belli olmayan bir gelecektebir savunma sava vermek, imdi hemen saldrya gemekten yada bar yapmaktan daha yararl olabilir. Bylece savunmann (do-ru anlalmak artyla) stnlnn ok byk, sanldndan okdaha byk olduuna kanaat getirdiimiz takdirde, savata mey-dana gelen hareketsizlik dnemlerini elikiye dmeden izah et-menin mmkn olduunu grrz. Harekete itici sebepler ne ka-dar zayf olursa, saldr ile savunma arasndaki fark onlar o dereceeritecek, ntralize edecek, ve dolaysyla, tecrbenin de gsterdiigibi, askeri harekt sk sk duraklayacaktr.


27/252


18. kinci bir neden durumun iyi bilinmemesidir.

Ancak sava harektnn geici olarak durdurabilecek olanbir neden daha vardr, o da durumun iyi bilinmemesidir. Her ge-neralin ancak bir durum hakknda kesin bir bilgisi olabilir: Kendidurumu. Hasmnn durumunu ancak doruluu kesin olarak belliolmayan raporlardan renebilir. Bylece bir deerlendirme ha-tasna debilir ve bu hatann sonucunda, gerekte kendi elindeolan insiyatifin hasmnda olduunu sanabilir. Geri bu yanlg mev-simsiz bir hareketsizlie yol aabilecei kadar mevsimsiz bir hare-kete de yol aabilir ve bu itibarla askeri hareketin ne geciktirilme-sine ne de abuklatrlmasna katkda bulunur. Ama bu bilgi noks-anlna yine de sava hareketini durduran doal nedenlerden biridiye baklmal ve bunda her hangi bir eliki grlmemelidir. An-cak, insan tabiatnn gerei olarak, dmann gcn kmse-mekten ok abartmaya yatkn olduumuzu dnecek [sayfa 59] olur-sak, durumu yeteri kadar bilmemenin askeri harekat durdurmaya

ve ilkesini deitirmeye genellikle geni lde katkda bulunduu-nu kabul etmemiz gerekir.

Bir atekes olana sava hareketine yeni bir lmllk getirir.Onu zaman faktr iinde yumuatr, ilerlemesi tehlikesini frenler

ve gler dengesini yeniden kurmak olanaklarn artrr. Sava dou-ran gerginlikler ne kadar byk olursa, sava ne kadar byk birenerjiyle yrtlrse, bu hareketsiz geen dnemler o kadar ksaolur. Buna karlk, dmanca duygular ne kadar zayfsa, bu d-nemler o kadar uzar. Zira gl etkenler, enerjiyi tahrik eder ve buda, bildiimiz gibi, her zaman iin glerimizin verimini artran birfaktrdr.

19. Savata sk sk meydana gelen hareketsizlikdnemleri sava mutlak kavramndan daha dauzaklatrp onu bir ihtimaller hesab haline getirir.

te yandan, askeri hareket ne kadar yava ilerlerse, hare-ketsizlik dnemleri ne kadar uzun ve sk olursa, bir hatay dzelt-mek o kadar kolay olur. Bu itibarla, bir general hesabnda ne ka-dar cesur ve kararl olursa, mutlak izginin o kadar berisinde kalr

ve tm faaliyetlerini ihtimal hesaplar ve varsaymlar zerine kurar.


28/252


Bylece, savan seyri ne kadar yava olursa, somut olayn nite-liinin gerektirdii eye, yani belirli artlara dayal ihtimaller hes-

abna o kadar ok zaman ayrlm olur.20. Sava bir kumar haline getirmek iin eksik olan tekey tesadf unsuru idi; oysa sava tesadfn en ok roloynad faaliyet alanlarndan, biridir.

Btn bunlar bize, savan objektif niteliinin onu bir ihti-maller hesabna ne kadar benzettiini gstermektedir. imdi birunsur daha olsa, sava bir kumarolur: tesadfveya ans unsuru.

Ve kukusuz bu unsur eksik deildir savan yapsnda. Hatta deni-lebilir ki, baka hi bir beeri faaliyet alan sava kadar tam veevrensel bir ekilde [sayfa 60] tesadfe bal deildir. Kaza ve baht da,tesadfle birlikte, savata byk bir rol oynar.

21. Sava objektif nitelii ile olduu kadar subjektifnitelii ile de kumara benzer.

imdi de savan subjektif niteliine bir gz atacak olur-sak, yani bir sava yrtmek iin gerekli gler zerinde durur-sak, savan kumara benzediini daha da ak bir ekilde grrz.Tehlike sava faaliyetlerinin balca unsurudur, sava tehlike iin-de cereyan eder; peki, tehlike ile kar karya bulunan bir insandaaranlacak moral niteliklerin en stn hangisidir? Elbette cesaret.Oysa, cesaret ve ihtiyat, ruhun ayr ayr cephelerini yanstan bakabaka eyler olmakla birlikte, pekala bir arada bulunabilirler. te

yandan, yiitlik, baarya gven, cret ve gzpeklik cesaretin eitligrntlerinden baka eyler deildir, ve ruhun btn bu eilimle-ri doal ortamlar olan tesadf unsurunu ararlar.

Gryoruz ki, daha balangtan beri, savan mutlak, ma-tematik unsuru, sava sanatnn ihtimal hesaplarna dayanak ola-bilecek salam bir temelden yoksundur. Bir sr olanak ve olasl-klar, iyi ve kt talih iin iine karr, ve bylece sava btn tekiinsan faaliyetlerinden daha ok bir kat oyununu andrr.


29/252


22. Bu genellikle insan zihni ile en iyi badaan birunsurdur.

drakimiz genellikle berrakla ve kesinlie ynelmi olmaklabirlikte, zihnimiz ok zaman kararszl da sever. drakimiz, kendibilincine bile varamadan, btn tandk nesnelerin kendisine ya-banc geldii mehul diyarlara varmak iin felsefi aratrmann vemantki (karsamalarn) istidlllerin girintili kntl yollar iindenkendisine bir k yolu arayacak yerde, hayal gc sayesinde tesa-dfler aleminde [sayfa 61] kalmay tercih eder. Zorunlulua ve are-sizlie boyun emektense, olanaklar evreninde kanat rpmay ye-ler. Korkusuz bir yzcnn kendisini dalgalarn kucana atmasgibi, cesaret ve kahramanln kanatlarnda tehlikelere gs ge-rer.

Teori onu orada brakp kendi kendisinden memnun birhalde mutlak sonu ve kurallara doru mu ynelmelidir? Bu tak-dirde teorinin bize hi bir pratik yarar olmaz. Teori insan unsuru-nu hesaba katmal ve cesarete, yiitlie, hatta crete yer vermeli-dir. Sava sanat canl ve moral glerle urar; bu itibarla, hi birzaman mutlak ve kesin olana ulaamaz. En kk ilerde olduugibi, en byk ilerde de daima arzi ve tesadfi olana bir paybrakmak gerekir. Bir yanda bu tesadf faktr bulunduu gibi,br yanda cesaret ve kendine gven duygusu bulunmal ve aradakiboluu doldurmaldr. Cesaret ve kendine gven duygusu ne ka-dar bykse, tesadfe o kadar ok yer braklabilir. Grlyor kicesaret ve kendine gven sava iin son derece nemli unsurlar-dr. Bu itibarla, teori ancak bu en zorunlu ve en asl askeri erde-mlerin her eit ve derecesine olanak ve hareket serbestlii sala-

yan yasalar koymaldr. Yreklilik, akl ve hatta ihtiyattan btn b-tn yoksun deildir; ancak deer yarglar baka bakadr. [sayfa 62]

23. Ancak sava her zaman iin ciddi bir amaca ynelenciddi bir aratr. Ek tanmlamalar.

te sava, ite onu yneten komutan ve ite ona yn verenteori. Ancak sava, ne sadece bir vakit geirme ve elence, ne sa-dece tehlikeli giriimlere girme ve kazanma tutkusudur. Ne de ge-mi azya alm bir cokunun rndr. Sava ciddi bir amaca y-


30/252


nelik ciddi bir aratr. Talihin trl cilvelerinden gelen o tantanasve gz kamatrcl, tutku, cesaret, hayal cokudan gelen btn

o rpertileri bu aracn sadece bir takm zellikleridir.Bir toplumun tm milletlerin ve zellikle uygar milletlerinsava mutlaka politik bir durumdan doar ve politik bir etkendenkar. te bunun iindir ki sava politik bir eylemdir. Ancak eersava hibir engel tanmayan tamamen bana buyruk bir eylemolsayd, mutlak kavramndan karabileceimiz gibi mutlak biriddet gsterisinden ibaret bulunsayd, o zaman sava politikann

yardmna arlr arlmaz onun yerini alr, ve tpk bir kere atldm artk nceden ayarland yoldan baka bir yol izlemesine im-kan bulunmayan bir torpil gibi kendi yasalarna uyard. Nitekim,politika ile sava ynetimi arasndaki ahenksizlik bu tr teorik ay-rmlara yol amaya grsn, mesele hep bu biimde ele alnmtr.Oysa, hi de yle deildir ve bu tamamen yanl bir dncedir.

Yukarda grdmz gibi, gerek alemde sava byle bir defadagerilimi boalan ar bir ey deildir; hep ayn biimde ve aynlde gelien glerin deil, kah atalet ve srtnmenin karsnakard direnmeyi yenecek dereceye kan, kah hi bir etkisi ol-mayan glerin eseridir. Sava bir bakma iddetin dzenli kalpatlarna benzer, ksa veya uzun bir sre iinde geveyip gcn

yitirir. Dier bir deyile, amacna erken veya ge, ular, fakat ka-tettii yol boyunca bu amac u veya bu ynde etkileyecek ve yolgsterici bir zekann iradesine bal kalacak kadar srer. Bu itibar-la, savan politik bir amatan doduunu dnecek olursak, buamacn sonuna [sayfa 63] kadar ona yn vermesini doal karlamakgerekir. Bununla birlikte, politik ama zorba bir kanun koyucudeildir; elindeki aralarn niteliine uymak zorundadr ve bununiin de zaman zaman deiikliklere urar, fakat yine de n planda-ki yerini muhafaza eder. Bylece politika sava eylemi ile i iedir

ve onun zerinde savan patlayc glerinin elverdii lde sreklibir etki icra etmekten geri kalmaz.

24. Sava politikann baka aralarla devamndan bakabir ey deildir.

Bylece savan sadece politik bir eylem olmakla kalmaypgerek bir politik ara, politik ilikilerin bir devam ve bunlarn ba-


31/252


ka aralarla gerekletirilmesi olduunu gryoruz. Savan btnzellii kulland aralarn zelliinden ileri gelir. Genellikle sava

sanat, ve somut olaylarda komutanlar, politikann eilim ve amala-rnn bu aralarla uyumazlk halinde bulunmamasn isteyebilir-ler, ve bu istek elbette yabana atlamaz. Ancak baz hallerde buaskeri isterler politik amalar zerinde ne denli etkili olurlarsa ol-sunlar, bunlar deiiklie uratmaktan ileri gidemeyeceklerini ka-bul etmek gerekir. Zira politik ama, gaye, sava ise bir aratr, veara hi bir zaman amatan ayr olarak dnlemez.

25. Sava niteliklerinde eitlilik.

Sava nedenleri ne kadar nemli ve gl olursa, milletintm varln o kadar derinden etkiler. Savatan nceki gerginlikne kadar iddetli olursa, sava mutlak ve soyut ekline o kadar

yaklar; sava dmann imhasna yneldii lde, askeri ama-la politik ama birleir ve savan askeri nitelii politik niteliinear basar. Buna sava nedenleri ve gerginlik ne kadar nemsizolursa sava unsurunun doal eilimi olan iddet eilimi politik ge-reklere o kadar ok tabi olur, ve sava doal eiliminden uzaklatlde, politik amala ideal bir [sayfa 64] savan amac arasndakifark keskinleir ve sava o lde politik bir nitelik kazanm olur.

Ancak okuyucunun yanl fikirlere kaplmamas iin u nok-tay belirtmemiz gerekir ki, savan doal eiliminden sz ederkenonun sadece felsefi eilimini, salt mantn dnyor, yoksaatmaya bilfiil katlm glerin eilimini, rnein savalarn hey-ecan ve tutkularn hesaba katmyoruz. Kukusuz bir ok hallerdebu duygular ylesine kkrtmak ve coturmak mmkndr ki,onlar artk politik izgide tutabilmek gleir; ancak ou zamanbyle bir eliki domaz, nk bu derece gl bir heyecan fak-trnn varl onunla ahenk halinde bulunan byk bir plann da

varl demektir. Oysa, bu plan sadece nemsiz bir amaca ynelikbulunduka, kitlelerin duygusal gleri de o lde zayf olur vefrenleyici bir etkiden ok itici bir etkiyi gerektirir.

26. Tm savalara politik eylemler gz ile baklabilir

Asli konumuza dnelim: her ne kadar baz savalarda poli-


32/252


tik unsurun hemen tamamen kaybolduunu, dier bazlarnda iseilk plana ktn ve ar bastn grm bulunuyorsak da, her iki

sava trnn de politik olduunda kuku yoktur. nk politika-ya ahslam Devletin zekas olarak bakacak olursak, politik gk-yzndeki hareketlerini hesaplamak zorunda bulunduu tm bur-lar arasnda, durumu belirleyen artlarn nitelii gerei, birinci tr-den bir savan kanlmazl ihtimalinin de bulunabileceini ka-bul etmemiz gerekir. Ancak politikadan genel durumun doru ola-rak bilinip deerlendirilmesini deil de, kurnazlk, ikiyzllk,iddete kar olma, ar ihtiyatkrlk gibi tutumlar anlyorsak, o za-man hakl olarak ikinci tr savan bu geleneksel politika anlaynadaha uygun dt sonucuna varabiliriz. [sayfa 65]

27. Bu grn sava tarihini daha iyi anlamamza veteorinin temellerine etkisi

Demek ki, ilk grdmz ey u oluyor. Her trl artlaraltnda sava bamsz bir ey olmayp politik bir aratr. Olaylaraancak bu adan baktmz takdirdedir ki, tm sava tarihi ile el-ikiye dmekten kurtulmu oluruz. Byk kitabn anahtar bu g-rtedir, yoksa okuduklarmzn iinden kamayz. kinci olarak,bu bak as bize savalarn birbirine benzemediklerini, tersinekendilerini douran etkenlerin ve artlarn niteliine gre ok deiikbiimlere brndklerini gstermektedir.

Bu itibarla, bir Devlet adamnn, bir bakomutann ilk, ennemli ve kader tayin edici yargs, giritii savan trn doruolarak deerlendirmek ve bylece onu olmad bir ey yerinekoymamak ve olamayaca bir ey olmasn istememektir. Strate-

jik sorunlarn birincisi, en geni kapsamls budur. Sava plannailikin blmde bu sorunu daha yakndan incelemek frsatn bula-caz.

imdilik, aratrmalarmz bu noktaya kadar getirmi ve busuretle savan ve teorisinin balca hangi adan ele alnmas ge-rektiini gstermi olmakla yetinelim.

28. Teori iin sonu

Sava, grdmz gibi, her somut olayda niteliini bir l-


33/252


de deitiren sahici bir bukalemun olmakla kalmayp, ayn za-manda, bir btn olarak bakldnda, belirgin eilimleri bakmn-

dan yanl artc bir olaydr: bir yanda, niteliinin zn tekileden iddet, doal ve kr bir igd saylmas gereken kin ve nef-ret; te yanda, sava ruhun zgr bir faaliyeti haline getiren ihti-mal hesaplar ve tesadfler; son olarak da, sava salt akla bala-

yan baml bir politik ara kimlii.Bu , cephenin birincisi daha ok milleti, ikincisi daha ok

komutan ve ordusunu, ncs daha ok hkmeti ilgilendirir.Sava iinde gemi azya alan ihtiraslar halklarn sinesinde nce-den yer etmi olmaldr; ihtimaller [sayfa 66] ve tesadfler alemindecesaret ve istidadn oynayaca roln nemi komutann ve ordu-sunun zelliklerine baldr, politik amalarla ilgili karara gelince,onu ancak hkmet alr.

Birer kanun koyucuya benzeyen bu eilim, derece farklargstermelerine ramen, konumuzun niteliine derinden kk salmdurumdadrlar. Bunlardan bir tanesini hesaba katmak istemeyen,

ya da bunlarn arasnda keyfi bir iliki kurmaya ynelen teori derhalgerekle yle bir elikiye der ki, srf bu yzden tm deerini

yitirir.Bu itibarla, btn mesele teoriyi bu eilim arasnda,

ayr ekim merkezi arasnda bulunuyormu gibi, denge halindetutmaktan ibarettir.

Bu g sorunu zmlemek ne ekilde mmkn olabilir?Bu hususu sava teorisine ilikin kitapta incelemeye alacaz.

Yukarda tanmlanan sava kavram, her halkarda, bize teorinin,gerek temelini gsteren ve bunun balca unsurlarn meydanakarp aralarnda bir ayrm yapmamz salayan ilk k demetiolacaktr.

BLM IISAVATA AMA VE ARALAR

Bir nceki blmde savan karmak ve deiken niteliini


34/252


saptadk. imdi de bu karmakln savan ama ve aralarnanasl yansdn inceleyelim.

lk nce savan politik amacn gerekletirmek iin naslbir hedefe ynelmesi gerektiini kendi kendimize soracak olur-sak, bu askeri hedefin politik amaca ve sava konjonktrne gredeitiini grrz.

Bir kez daha saf sava kavramndan hareket edecek olur-sak, politik amacn ona yabanc olduunu kabul etmek [sayfa 67] zo-runda kalrz. Zira sava, dman irademizi yerine getirmeye zor-layan bir iddet eylemi olduuna gre, her ey her zaman iin tekbir amaca, yani dman yenmek, onu silahszlandrmak amacna

ynelecektir. te biz ilk nce, gerein altnda, mutlak kav-ramdan doan fakat uygulamada da bir ok hallerde geerli olanbu amac incelemekle ie balayacaz.

Daha sonra, sava plann ele alrken, bir Devleti silahszlan-drmaktan ne kastedildiini inceleyeceiz; bununla birlikte, dahaileri gitmeden, bir btnn paralar olan ve btn tekileri iinealan eyi birbirinden ayrmamz gerekir. Bunlar: askeri gler,lke ve dmann iradesidir.

Askeri glerin imha edilmesi gerekir; yani onlar, savasrdrmeye mecalleri kalmayacak bir hale getirmek gerekir. Bu

vesile ile u noktaya iaret edelim ki, bundan byle, dmannaskeri glerinin imhas deyimi bu anlamda kullanlacaktr.

Arkasndan lkeyi fethetmek gerekir, yoksa yeni bir askerig meydana getirilebilir.

Ancak bu iki eyin tamamlanmas dahi savan sonu, yanidmanca duygularn, gerginliin ve dmana kar giriilen ha-rektn bitimi saylmaz: bunun iin dmann iradesinin de felceuratlmas, yani hkmetini ve mttefiklerini bar imzalamaya

ya da milleti teslim olmaya zorlamak gerekir. nk lkenin tama-m igal edilmi olsa bile ihtilaf lke iinde ya da mttefiklerin a-basyla lke dnda yeniden patlak verebilir. Elbette bu bar imza-landktan sonra da meydana gelebilir; ancak bu sadece btn sa-

valarn tam ve kesin bir uzlama ile sonulanmadn gstermeye yarar. akat bu takdirde bile, barn imzalanmas ile iin iin yanabilecek olan kvlcmlar sndrlm ve gerginlik gevemiolur; nk bartan yana olanlar ki bunlar btn milletlerde veher trl artlar altnda ounluu tekil ederler direnme fikrin-


35/252


den tamamen yz evirirler. Her ne olursa olsun, bar [sayfa 68] ilesavan amacn gereklemi ve sava son bulmu saymak yerin-

de olur. Yukarda saydmz unsurdan askeri gler lkeyi sa-vunmak grevini yklendiklerine gre, birinci planda bunlarn imhaedilmesi doaldr; ondan sonra lkenin igaline sra gelir; bu ikibaarnn gerekletirilmesinden sonra, ve elimizde kalan glerinhl elverili olmas halindedir ki, dman bar imzalamak zorun-da kalr. Dman askeri glerinin imhas genellikle kademeli ola-rak gerekletirilir ve hemen arkasndan da lkenin igali ayn tem-po ile bunu izler. Bu ikisi arasnda yine genellikle karlkl bir etki

ve tepki grlr: eyaletlerin giderek kaybedilmesi askeri glerinzayflamasn hzlandrr. akat bu hi de zorunlu bir sra deildir

ve onun iin de her zaman izlenmez. Dman kuvvetleri, henzhissedilir derecede zayflamadan lkenin teki ucuna ve hattadorudan doruya yabanc bir lkenin topraklarna ekilebilirler.Bu durumda lkenin byk bir ksm, belki de tamam igal edilmiolur.

Bununla birlikte, soyut anlamda savan bu amac, politikamac gerekletirmenin bu nihai arac, yani dmann silahsz-landrlmas, uygulamada her zaman gereklemedii gibi barnzorunlu bir art da deildir. Bu itibarla teoride bir kanun olarakortaya konulamaz. Taraflardan birinin henz silahtan tecrit edilmisaylamayaca bir srada, hatta gler dengesinin hissedilir dere-cede bozulmasndan nce yaplm bar anlamalarnn sayszrnekleri vardr. Daha da ileri giderek diyebiliriz ki, gerek olaylarincelediimizde dmann yenilgisinin bir hayalden ibaret bulun-duu pek ok haller vardr, ve dmann su gtrmez bir stn-le sahip bulunmas hali bunlarn banda gelir.

Soyut kavramndan kardmz sava amacnn her zamangerek sava ile badamamasnn nedeni, bundan nceki blm-de gsterdiimiz gibi, bu ikisi arasndaki farka dayanr. Soyut savakavramna gre, gleri arasnda belirgin bir eitsizlik bulunan Dev-letler arasnda sava [sayfa 69] bir samalk, dolaysyla bir imkanszlkolarak grnr. izik gler arasndaki eitsizlik manevi glerlebir kar denge yaratabilecek dzeyi gememelidir; oysa Avrupa-nn bugnk sosyal koullar gz nne alndnda bunun pekmmkn olmad grlr. Eitsiz glere sahip devletler arasnda


36/252


zaman zaman savalar olmusa, bunun nedenini, savan gerekalemde teorik sava kavramndan ok uzaklatnda aramamz

gerekir.Pratikte iki ey direnme imkanszlnn yerini tutabilir vebar nedenleri yaratabilir. Birincisi, baarnn muhtemel bulunma-mas, ikincisi bunun iin denmesi gereken bedelin pahalldr.

Bundan nceki blmde grdmz gibi, sava mantkizorunluluun kat yasalarndan kendisini kurtarmal, olaslklar hes-abna bel balamaldr. Sava yaratm olan koullar bu hesaba nekadar elverili ise, yani sava etkenleri ve gerginlikler ne kadar za-

yfsa, bu o derece daha dorudur. Byle olunca da, bizzat bu olas-lklar hesabnn bir bar nedeni olabilecei kolayca grlr. Buitibarla, taraflardan biri yok oluncaya kadar dvmek her zamanart deildir; etkenlerin ve gerginliklerin ok zayf olduu yle birdurum dnlebilir ki, en kk bir olaslk bile ondan zarar gre-cek olan taraf teslim olmaya zorlayabilir. Oysa, teki taraf bundanpein olarak emin olduu takdirde, dman tmden yok etme yo-lunu denemeye kalkmadan bu olaslktan yararlanmak iin abaharcamas doaldr.

Bar yapma kararn daha da byk bir arlkla etkileyenbir mlahaza, imdiye kadar harcanm olan ve daha da harcan-mas gereken gcn hesabdr. Sava kr bir tutkunun yaratt bireylem deil de, politik bir amacn hkmettii bir eylem olduunagre, bu amacn deeri gerekletirilmesi iin gze alnacak feda-karlklarn lsn tayin edecektir. Bu, fedakarlklarn geniliikadar sresi iin de sz konusudur. Harcanan gler politik ama-cn deerini at anda, amatan vazgemek ve bar imzalamakgerekecektir.[sayfa 70]

Bu da gstermektedir ki, taraflardan birinin dierini tama-men silahszlandrmaya gc yetmedii savalarda, bar nedenle-ri, gelecekteki bar olaslna ve bunun iin harcanmas gerekenglerin niceliine gre, her iki tarafta da belirecek veya kaybola-caktr. Bu nedenler iki taraf iin de ayn arl tadklar takdirde,taraflardan her biri istediinin ancak yarsn elde edebilecek, yanitaraflar politik uzlamazlklarnn yar yolunda buluacaklardr. Bir

yandan kazandklar gc br yandan kaybedeceklerdir. Bunla-rn toplam says yeterli ise, bar salanm olacaktr: tabii, baristeme nedeni daha zayf olan tarafn yararna.


37/252


imdilik, politik amacn mspet veya menfi niteliinin pra-tikte yarataca fark isteyerek bir yana brakyoruz. lerde belirte-

ceimiz gibi, bunun byk bir nemi bulunmakla birlikte, buradadaha geni bir gr as ile yetinmek zorundayz, nk balan-gtaki politik amalar sava srasnda bir ok deiikliklere ura-

yabilir ve sonunda bsbtn bakalaabilirler. Bunun da nedeni,bu amalarn bir lde elde edilen baarya ve muhtemelsonulara bal bulunmalardr.

Baar ihtimali zerinde ne ekilde etki yaplabilir? imdikarmza bu sorun kmaktadr. Doal olarak, bata dman yen-memize yarayan aralarla, yani askeri glerinin imhas ve eyalet-lerinin fethi ile. Ancak bu iki ara burada ilk amaca hizmet bak-mndan tadklar nemi tamazlar. Dman glerine kar y-neltilen saldr, niyetimiz bu gleri tmden imha edinceye kadarilk darbemizi bir dizi baka darbelerle izlemek mi, yoksa dmannkendine gvenini sarsmak ve stnlmz ona kabul ettirerekgeleceinden endie duymasn salamak m olduuna gre, dei-ik ekiller alacaktr. Eer niyetimiz bu ikincisi ise, silahl kuvvetler-inin imhasna bieceimiz paha bu ihtiyacn snrlarn amayacaktr.

Ayn ekilde, dmann bozguna uratlmasn hedef almad tak-dirde, eyaletlerin fethi de ok baka bir biim alacaktr. Eer iste-diimiz bu bozgunu salamaksa, en etkin eylem [sayfa 71] dmankaynaklarnn imhas olacak ve eyaletlerinin fethi bunun sadecebir sonucu olmak niteliini tayacaktr. Dman kuvvetleri bozgu-na uratlmadka eyaletlerinin fethi hi bir ie yaramayacak, hattazararl olacaktr. Buna karlk, dman kuvvetlerini yenilgiye u-ratmak istemediimiz, ve dmann da kaderi tayin edecek kanlbir sava istemek yle dursun, tersine bundan ekindiine inan-dmz takdirde, savunmas zayf ya da hi savunmasz bir eyaletiele geirmek tek bana bir avantaj tekil edecek, savan genelsonucu bakmndan dmanda kukular yaratt lde baradoru daha ksa bir yol saylabilecektir.

imdi de, dmann silahl kuvvetlerini bozguna uratma-dan baar ihtimali zerinde etki yarabilecek bir baka zel ara,

yani politika ile dorudan doruya ilintili operasyonlar zerindeduracaz. Eer dmann ittifaklarn bozacak veya onlar ilemezduruma getirecek, kendimiz iin ise yeni mttefikler kazanacak,lehimize politik faaliyetler yaratacak bir takm harekta girie-bili-


38/252


yorsak, bunlarn baar ihtimalini ne derece arttraca ve bizi ama-cmza, dmann silahl kuvvetlerini yenilgiye uratlmasna oran-

la ok daha ksa bir yoldan ulatraca kolaylkla grlr.kinci sorun, dmann kuvvetlerini harcamas zerinde neekilde etki yapabileceimiz, yani baarsn nasl daha pahalyadetebileceimizdir.

Dmann kuvvetlerini harcamas, kuvvetlerinin ypran-mas, dolaysyla bizim tarafmzdan tahribi, ve eyaletlerinin kay-b, yani bunlarn bizim tarafmzdan fethi demektir.

Sorunu daha derinlemesine inceleyecek olursak, bu iki ara-cn anlamnn ayn olmadn, yneldikleri amaca gre deiik birnitelie brndn grrz. Genellikle bu farkn az olmas bizialdatmamaldr, nk tatbikatta, sava etkenleri zayfsa, en kknanslar bile bizi u veya bu ynde bir g uygulamasna itecektir.imdilik, belirli koullar altnda amaca baka yollardan da [sayfa 72]

varlabileceini, bunun ne bir i eliki, ne bir samalk, hatta nede bir hata tekil etmeyeceini gstermek bizim iin yeterlidir.

Bu iki aracn dnda, dman kuvvetlerinin israfn artrma-nn yolu daha vardr. Birincisi istila, yani dman topraklarn,onlar muhafaza etmek niyetiyle deil de, vergi salma ya da ge-rekiyorsa yakp ykmak iin igal etmektir. Burada ilk hedef nedman topraklarn igal etmek, ne de silahl kuvvetlerini yok et-mektir, sadece ona genel bir zarar vermektir. kinci yol dmannzayf noktalarn semek, ona mmkn olduu kadar ok hasar

vermektir. abalarmz yneltebileceimiz bu iki ayr biimi anla-mak ok kolaydr: birinde hedef dman yenmektir, tekinde isebyle bir ey sz konusu deildir ve buna imkan da yoktur. Bunagre, yukardaki yntemlerden birini ya da brn seeriz. Ami-

yane tabiriyle, birincisine askeri yntem, ikincisine politik yntemde diyebiliriz. Yani birinde askeri mlhazalar, ikincisinde politikmlhazalar ar basar. Ama olaylara daha yksek bir dzeydenbaktmzda, her iki yntemin de askeri nitelikte olduunu ve herbirinin ancak verilen duruma tekabl ettii lde amaca uygundtn grrz. Uyguland hallerin says bakmndan dierikisinden de daha nemli olan nc yol ise dmann ypratl-masdr. Bu terimi sadece bir tanmlama yapm olmak iin deil,konumuzun gerekten tam bir tarifini yapt ve ilk bakta sanld- kadar mecazi olmad iin kullanyoruz. Muharebede ypran-


39/252


mak kavram, uzun sren bir harekt aracl ile dmannmaddi kuvvetlerinin ve iradesinin giderek tkenmesi anlamna

gelir. Ancak mcadeleye dmandan daha uzun sre dayanmakistiyorsak, mmkn olduu kadar mtevazi amalarla yetinmekgerekir, nk iin nitelii gerei nemli bir hedef nemsiz birhedefe gre daha byk lde kuvvet harcamasn gerektirir. Sap-tanabilecek en kk hedef ise sadece direnmektir, yani olumlubir amac olmayan bir mcadeleye girmektir. Bu durumda, [sayfa 73]nispeten kuvvetli aralara sahip olduumuz lde, sonuca dahaemin bir ekilde ulamamz salanm olacaktr. Ancak bu saltolumsuz (menfi) yolda nereye kadar gidebiliriz? Elbette tam birhareketsizlie kadar deil, nk sadece dayanmak muharebeetmek deildir. Direnme, dman kuvvetlerinin, dman niyetin-den vazgeirmeye yetecek kadar bir ksmn yok etmeye dnkbir faaliyettir. te eylemlerimizden her biriyle amaladmz eybundan ibarettir ve niyetimizin menfi karakteri de burada yatar.

Tek bir harekette yansyan bu menfi niyet kukusuz, baaryaulamas artyla, ayn hedefe yneltilecek mspet bir hareket ka-dar etkili deildir. Ancak menfi hareketin stnl uradadr ki,mspet harekete oranla baar ans daha fazladr ve dolaysyladaha garantilidir. Tek bir eylem oluu nedeniyle etkinlik ynndenkaybettiini zaman aracl ile, yani mcadelenin srdrlmesiyletelfi etmelidir. Bylece, salt direnmenin temel ilkesini oluturanbu menfi niyet ayn zamanda mcadeleye dmandan daha uzunsre dayanmann, yani onu ypratmann doal bir aracdr.

te saldr ile savunma arasndaki farkn, sava sorununahkmeden bu temel farkn kayna buradadr...

Demek oluyor ki, eer menfi ama, yani btn kaynaklar-mzn sadece savunma iin seferber edilmesi, mcadelede stn-lk salyorsa, ve bu stnlk dmann ilerdeki muhtemel hki-miyetini dengeleyecekkadar bykse, o zaman mcadelenin sade-ce sresi dman yava yava ypratmamza ve politik amacnnartk yeterli bir etken tekil etmeyecei bir noktaya, yani [sayfa 74]mcadeleyi terketmek zorunda kalaca noktaya getirmemize ye-tecektir. Grlyor ki, bu yntem, yani dman ypratmak yn-temi, zayfn kuvvetliye direnmesini gerektiren pek ok halleri ier-mektedir.


40/252


Yedi Yl Savalar boyunca, Byk rederik hi bir zaman Avusturya monarisini yenmek durumunda deildi, ve eer XII.

arla yknerek bunu yapmaya kalkm olsayd mutlaka bozgu-na urard. akat kuvvet tasarrufu ilkesini ustalkla uygulam ol-mas sayesinde, yedi yllk sava sresince kendisine kar birlemiolan devletlere harcadklar kuvvetlerin balangta tahmin ettikler-inin ok stnde olduunu gsterince, bunlar bar imzalamakzorunda kalmlardr.

Grlyor ki, insann amacn gerekletirmesinin bir ok yollar vardr ve savata dmann mutlaka bozguna uratlmasart deildir. Dman silahl kuvvetlerinin imhas, eyaletlerin fethi,bunlarn sadece igali ya da istilas, dorudan doruya politik ilikilerihedef alan giriimler ve nihayet dmann saldrsn pasif olarakbeklemek, btn bunlar dman iradesini krmak iin kullanlabi-lecek aralardr ve bunlardan birini veya dierini semek duru-mun zelliklerine baldr. Btn bunlara, amaca gtren yolu k-saltan ve ad hominem argmanlar diye niteleyebileceimiz birdizi baka aralar da ekleyebiliriz. Btn maddi artlara meydanokuyan kiilik prltlarnn bulunmad bir beeri faaliyet alan tas-avvur edilebilir mi? Hele savata bunlara ok sk rastlanr, nkmuhariplerin kiilii gerek Kabinede, gerekse sava meydanndaok nemli bir rol oynak. Buna iaret etmekle yetiniyoruz, nkbunlar snflandrmaya kalkmak bilgilik taslamak olur. akat btnbunlar gz nne aldmz takdirde, amaca ulamann sonsuz

yollar bulunduunu syleyebiliriz.Bu eitli kestirme yollarn deerini kmsememek, bun-

lar seyrek birer istisna saymamak ya da savan [sayfa 75] yrtlme-sini pek etkilemediklerini iddia etmemek iin, bur savaa yol aa-bilecek politik nedenlerin eitliliini dnmek ya da bir Devletinpolitik varln srdrmek iin giriilen bir lm kalm sava ilezoraki veya sallantda bir ittifakn naho bir grev haline getirdiibir sava arasndaki fark gznnde bulundurmak yeter. Bu ikisiarasnda saysz derecelere raslanr uygulamada. Eer teori bu dere-celerden sadece bir tanesini reddediyorsa, hakl olarak bunlarntmn reddedebiliriz, fakat bu gerek dnyaya gzmz ka-pamaktan baka bir ey olmaz.

Savata gdlecek amaca ilikin sorunlar bunlardr; imdide aralara geelim.


41/252


Tek bir ara vardr: muharebe. Biimi ne kadar deiik olursaolsun, yakn dvte grlen kaba bir nefret ve kin boalmasndan

ne kadar farkl olursa olsun, gerek muharebe ile ilgisi olmayan nekadar unsur ie karrsa karsn, yine de kendini gsteren tm et-kilerin kayna muharebedir ve bu sava kavramnn bir gereidir.

En deiik durumlarda ve en karmak gerek iinde bilebunun byle olduunu ok basit bir ekilde kantlayabiliriz. Savataher ey kuvvetler aracl ile yaplr; askeri kuvvetlere, yani silahlinsanlara bavurduumuz andan itibaren de, muharebe fikri hereyin kayna olmak zorundadr.

Dolaysyla, askeri kuvvetlere ilikin olan her ey, yani bun-larn tekiline ve kullanlmasna ilikin ne varsa, hepsi sava faali-

yetinin kapsamna girer.Askeri kuvvetlerin tekili ve bakm sadece aralardr, bun-

larn kullanlmas ise amatr.Savata muharebe sadece iki kii arasnda bir arpma dei-

ldir, bir ok paralara ayrlan rgtlenmi bir btndr. Bu genibtn iinde iki eit birlii ayrt edebiliriz: bunlardan birini zne,dierini nesne belirler. Bir orduda muharipler topluluu daima yenibirlikler halinde guruplar ve bunlar da daha yksek bir kademe-nin yeleri olurlar. Bu yelerden her birinin muharebesi de [sayfa 76]ayr bir birlik oluturur. Bundan baka, muharebenin amac vedolaysyla konusu da kendi bana bir birlik tekil eder.

Muharebede grlen bu birliklerden her birine arpmaad verilir.

Muharebe fikri her silahl kuvvet uygulamasnn temelinitekil ettiine gre, genel olarak silahl kuvvetlerin kullanlmas,belirli sayda arpmalarn kararlatrlmasndan ve dzenlenme-sinden baka bir ey deildir.

Demek oluyor ki, her askeri faaliyet dorudan doruya veyadolayl olarak arpma ile ilgilidir. Asker sadece uygun zamandave uygun yerde arpmak iin orduya alnr, giydirilir, silahland-rlr, eitilir, uyur, yer, ier ve yrr.

Dolaysyla, askeri faaliyetin btn unsurlar arpmada to-plandna gre, arpmalar hazrlamakla bunlarn hepsini kav-ram oluruz. Sonucu tayin eden sadece bu hazrlklar ve onlarnuygulanmasdr, yoksa daha nce mevcut olan artlar deil. arp-mada ise btn faaliyetlerin hedefi dman, daha dorusu ar-


42/252


pma yeteneinin yok edilmesidir, nk arpmann bizzat kav-ram bunu gerektirir. Bu nedenle, dmann silahl kuvvetlerinin

imhas her zaman arpmann amacn gerekletirmenin arac-dr.Bu ama sadece dman kuvvetlerinin imhas olabilecei

gibi, her zaman yle olmayabilir de. Tamamen farkl bir ama dapekala sz konusu olabilir. rnein, yukarda gstermi olduu-muz gibi, dmann imhas politik amac gerekletirmenin tekarac olmad, savan baka bir amac bulunduu hallerde, bun-lar da zel sava hareketlerinin ve dolaysyla arpmann amacolabilirler.

Bununla birlikte, tali hareketler olarak dman silahl kuvvet-lerinin imhasna ynelik arpmalarn bile ilk hedefi bu kuvvetle-rin imhas olmayabilir. [sayfa 77]

Byk bir silahl kuvvetin karmak kuruluunu, hareketegeme zamannda ortaya kan ayrntlarn saysn dnecek olur-sak, byle bir kuvvetin giriecei muharebenin de birbirine balparalardan oluan karmak bir yapya sahip olacan anlarz. Buparalardan her birinde yle baz amalar ortaya kabilir ve karki, bunlarn hi biri dman silahl kuvvetlerinin imhasna dnkolmaz, bu nihai hedefe sadece dolayl olarak katkda bulunur. Birtabur dman bir tepeden ya da bir kprden pskrtmek emrinialmsa, bu mevkiin igali genellikle gerek amac oluturur, d-man kuvvetlerinin imhas ise sadece bir ara veya ikinci derecedenemli bir sorun olur. Dman skp atmak iin sadece bir gsteritaarruzu yeterli ise, ama yine elde edilmi olur. akat genelliklebu tepe veya bu kpr ancak dman silahl kuvvetlerine dahaok kayp verdirmek iin igal edilmi olacaktr. Muharebe alann-da durum bu olduuna gre, sadece iki ordunun deil, Devletle-rin, milletlerin ve lkelerin kar karya geldikleri sava sahnesinintm zerinde de durum ayn olacaktr. Burada ilikilerin ve dola-

ysyla mmkn tertiplerin says geni lde arttrlmal, daha okve deiik tedbirler alnmal, daha ok ve deiik tertipler alnmal-dr; hepsi birbirine bal olan amalarn derecelendirilmesi yolu ileilk kullanlan ara nihai hedeften daha da uzaklam olur.

Grlyor ki, bir muharebenin amac bir ok nedenlerledman kuvvetlerinin, yani karmzdaki kuvvetlerin imhas olma-

yabilir, bu takdirde dman kuvvetlerinin imhas sadece bir ara-


43/252


tr. Ancak btn bu gibi hallerde dman kuvvetlerini imha etme-nin artk fazla bir nemi yoktur, nk arpma artk bir kuvvet

denemesinden baka bir ey deildir. Kendi bana bir deeri yok-tur, nemli olan sadece dourduu sonulardr.Ancak byk bir kuvvet eitsizlii halinde, basit bir gzlem

bunun derecesini gsterebilir. Byle bir durumda arpma olmazve zayf olan taraf derhal boyun eer.

arpmalar her zaman onlara katlan dman [sayfa 78] kuvvet-lerinin imhasn hedef almadna ve bu hedef ou zaman arp-ma olmadan sadece sonucunun ve artlarnn nceden tahminisuretiyle gerekletirilebileceine gre, gerek bir arpmann dik-kate deer bir rol oynamad seferlerin faal bir ekilde srdrle-bileceini dnmek, pekala mmkndr.

Askerilik tarihinden alnm yzlerce rnek bunu kantlar.Bu gibi hallerde elde edilen kansz sonucun hakl gsterilip gste-rilemeyecei, yani bir elikinin sz konusu olup olmad, ayrcabu ekilde kazanlan hretlerin eletiriye dayanp dayanamaya-ca ise ayr sorunlar olup bunlar hakknda burada bir hkm

vermek istemiyoruz. imdilik amacmz sadece olaylarn bu ekildeseyredebileceini gstermekten ibarettir.

Savata bir tek ara vardr, o da muharebedir. Ancak uygu-lanma biimlerinin okluu bizi amalarn okluu ile orantl eitli

yollara srklemekte ve tek bir adm olsun ilerlemediimiz izleni-mini vermektedir. akat durum hi de yle deildir, nk aracntek oluu, gzle izlenebilir bir iplik gibi tm askeri faaliyet doku-sunun iinden gemekte ve onu bir arada tutmaktadr.

Yukarda dman kuvvetlerinin imhasnn savan gdeceiamalardan biri olabileceini grm, ancak bu amacn dier ama-lara kyasla nemi konusunda bir ey sylememitik. Somut olay-lar da bu koullara bal olacaktr; genel prensip olarak deerlen-dirilmesini ise yapmadk. imdi bir kez daha nemini kabul etmekzorunda olduumuz bu konuya dnelim.

Muharebe savata tek etkili faaliyettir; muharebede, kar-mzdaki dman kuvvetlerinin imhas bizi amacmza ulatracakolan aratr. Muharebe fiilen vuku bulmasa bile bu byledir; nkbu takdirde karar, her halkarda bu imhann muhakkak sonucuolduu varsaymna dayanacaktr. Bundan u sonucu karabilirizki, dman kuvvetlerinin imhas btn sava harektlarnn kilit


44/252


noktas, temel tadr; bir kemerin istinat noktalarna dayanmasgibi, savata btn tertipler, btn kombinezonlar bu [sayfa 79] nihai

hedefe dayanr. Bu itibarla tm harekt, silah zoru ile elde edile-cek sonucun, bu sonu gerekten elde edildii takdirde olumlubir sonu olaca varsaymna dayanr. Silah zoru ile elde edilecekbir sonu, ister kk ister byk olsun, btn sava operasyonla-rnda, senetli al verilerde nakdi demenin yerini tutar. Bu ilikilerne kadar aralkl olursa olsun, deme ne kadar seyrek yaplrsa

yaplsn, yine de ara sra hesap grlecektir.Silah zoru ile elde edilen sonu btn dzenlerin temeli ol-

duuna gre, dmanmz silah zoru ile elde edecei talihli bir so-nula bizim tertiplerimizi bozabilir ve bunun iin mutlaka tertiple-rimizden birinin dayand muharebeyi kazanmas art olmayp

yeteri kadar nemli olmak artyla her hangi baka bir muharebeyikazanmas da yeterlidir. nk silah zoru ile elde edilecek hernemli sonu yani dman kuvvetlerinin her imhas ayn dze-

ye gelmek eilimi gsteren svlar rnei, daha nceki sonularetkiler.

Dman kuvvetlerinin imhas bylece, btn dier arala-rn nnde silinip sprld en stn ve en etkili bir ara olarakgrnmektedir.

Bununla birlikte, ancak btn teki alanlarda tam bir eitlikbulunduu farzedilen hallerde dman kuvvetlerinin imhasna b-

yk bir etki atfedilebilir. Dncesizce ve batan kara bir saldrnnmutlaka maharet ve tedbirin stesinden geleceini sanmak bykbir yanlg olur. Beceriksiz bir saldr dman kuvvetlerinin deil,kendi kuvvetlerimizin imhasna yol aar, bu da herhalde bizimistediimiz ey deildir. stn etkinlik araca deil, amaca aittir vebiz sadece gerekletirilmi bir amacn etkisini bir baka amacnetkisi ile kyaslyoruz.

unu da zellikle belirtmemiz gerekir ki, dmann muha-rebe gcnden bahsederken, bu kavram, sadece maddi kuvvetehasretmek zorunda deiliz. Tersine moral g de bunun kapsam-na girer, nk aslnda [sayfa 90] bunlar en kk ayrntlara varnca-

ya kadar i iedir ve ikisini birbirinden ayrmaya imkan yoktur. B-yk bir imha hareketinin (byk bir zaferin) silah zoru ile elde edi-lecek btn teki sonulara etkisinden bahsettik; ite tabir caizseakc olan bu moral unsurdur ki, btn paralara daha kolaylkla


45/252


yaylr. Dman kuvvetlerinin imhas btn dier aralardan dahabyk bir deer tar, ama bir de bunlarn riski ve bedeli vardr, ve

bazan bunlardan kanmak iin baka vastalara bavurmak zorun-da kalrz.Kullanlan aralarn pahalya mal olmas doaldr, nk

teki faktrlerin eitlii halinde, amacmz dman kuvvetlerininimhasna yneldii lde kendi kuvvetlerimizin harcanmas o ka-dar byk olacaktr.

Bunun riski, baarszlk halinde aradmz ve zlediimizdaha byk etkinin geri tepmesi ve byk sakncalar dourmas-dr.

Bu bakmdan teki yntemler baarya ulatklarnda dahaaz pahalya mal olduklar gibi, baarszlk halinde de daha az ris-klidirler. Tabi bu artla ki, karlama benzer yntemler arasndaolsun, yani dman da bizim kullandmz yntemleri kullansn.nk dman silah zoru ile kesin sonuca gitmek yolunu setiitakdirde, kendi yntemlerimizi de ister istemez dmannkineuyacak ekilde deitirmek zorunda kalrz. O zaman hereyimha hareketinin sonucuna bal kalacaktr; oysa, yine btn di-er faktrlerin eit olmas halinde, bu durumun her bakmdan zara-rmza olaca aktr, nk bizim ama ve aralarmz, dmannama ve aralarndan farkl olarak, ksmen baka sonulara ynel-mitir. Biri dierinin paras olmayan iki farkl ama karlkl ola-rak birbirini ifna eder ve bunlardan birini gerekletirmek iin kul-lanlan kuvvet ayn zamanda dierine de hizmet edemez. Bu ne-denle, hasm taraflardan biri silah zoru ile kesin sonuca gitmeyekarar vermise, baar ans, dier tarafn ayn yolu semeyip bakabir amaca yneldiinden emin olduu lde daha byk olacak-tr. Bu baka [sayfa 81] amalardan birini seen taraf, normal olarak,bunun ancak hasmnn da kesin sonuca gitmeye kendisi kadaristeksiz olduunu tahmin ettii takdirde yapacaktr.

Ancak baka bir yne tevcih edilmi niyet ve kuvvetlerdensz ettiimiz zaman, sadece dman kuvvetlerinin imhas dndakalan dier mspet hedefleri kastediyoruz, yoksa dman kuvvet-lerini harcamak iin bavurulabilecek salt direnmeyi deil. Saltdirenmede mspet ama eksiktir; bu itibarla kuvvetlerimizin bakaamalara ynelmesine imkan yoktur, dmann niyetlerini boz-makla yetinmek zorundadr.


46/252


imdi de dman kuvvetlerinin imhasnn menfi ynne, yani kendi kuvvetlerimizin korunmasna eilmek gerekiyor. Bun-

lar, birbirini etkiledikleri iin, tek ve ayn niyetin birbirini tamamla-yan paralardrlar ve bunlardan birinin ya da dierinin stnl-nn yarataca etkiyi incelemek yeterli olacaktr. Dman kuvvet-lerini imha etmek iradesi mspet amaca ynelir ve son ereidmann yenilgisi olan mspet sonular dourur. Kendi kuvvetle-rimizin korunmasndaki ama ise menfidir, ve bu itibarla dmannniyetlerini neticesiz brakmaya, yani dman ypratmak iin hare-ketin sresini uzatmaktan baka bir amac olmayan salt diren-meye ynelir. Mspet amacn harekete geirdii aba imha hare-ketlerine yol aar; menfi amacn harekete geirdii aba bu hare-keti beklemekle yetinir.

Bu bekleyi nereye kadar gider ve nereye kadar gitmelidir?Bunu saldr ve savunma teorisine ayrdmz blmde bu teoriburada bir kez daha karmza kmaktadr daha yakndan ince-leyeceiz. imdilik bekleyiin sadece pasif bir direnmeden ibaretkalmamas gerektiini, bu hareketin de, baka amalar meyann-da, muharebeye katlan dman kuvvetlerinin imhasna ynelebi-leceini belirtmekle yetineceiz. Menfi abann dman kuvvetler-inin imhasn amalamadn, bizi mutlaka kansz bir sonucu ter-cih etmeye gtrdn sanmak ilkeler bakmndan byk bir ya-nlg olur. Menfi abann [sayfa 92] hakim olmas kukusuz bu etkiyi

yaratabilir, ama bu takdirde bunun en iyi yntem olmayabileceiriskini gze alm olmamz gerekir, nk bu bizim deil dmannelinde olan tamamen farkl artlara baldr. Dolaysyla bu kansz

yntem, en byk kaygmz olan kendi kuvvetlerimizi korumanndoal bir yolu olarak dnlmemelidir. Tam tersine, koullar by-le bir yolun izlenmesine uygun deilse, kuvvetlerimizin tam anla-myla bozguna uramasna sebebiyet verebiliriz. Bir ok komutan-lar bu hataya dmler ve perian olmulardr. Ar basan birmenfi abann tek kesin sonucu kararn ertelenmesi, savunmadurumunda bulunan tarafn neticeyi tayin edecek an beklemesi-dir. Genellikle bu tutum, zaman ve mekan iinde, bu ikisinin birbi-rine ball ve artlarn msaadesi lsnde, hareketin ertelen-mesine yol aar. Bunun artk ciddi bir saknca dourmadan mm-kn olmad an gelip atnca, menfi abann avantaj ortadan kal-kar, ve dman kuvvetlerinin imhas iin gerekli aba hi deime-


47/252


mi bir ekilde yeniden ortaya kar, nk bu aba bir denge he-sab ile arka plana itilmi olmasna ramen hi bir zaman kesinlik-

le terk edilmi deildir.Yukardaki dnceler bize savan amacn gerekletirme-nin eitli yollar bulunduunu, yani politik gayeye eitli yollardanulalabileceini, fakat bunun iin tek aracn muharebe olduunu

ve bu itibarla her eyin kesin sonu silahla alnreklinde ifadeedebileceimiz stn bir kanuna tbi bulunduunu gstermitir.Dman bu yola bavurmaya karar verdii takdirde, onun bu mey-dan okuyuuna kaytsz kalamayz. Baka bir yol izlemek istiyor-sak, mutlaka dmann bu yola bavurmayacana kanaat getir-memiz gerekir, yoksa o yksek mahkeme nnde davamz kay-betmek bizim iin kanlmaz bir kbet olur. Ksaca, dman kuv-

vetlerinin imhas savata btn tekileri arka planda brakan balcaamatr.

Baka trl tertiplerle savata neler elde edebileceimizi ta-bii ilerde yava yava reneceiz. imdilik [sayfa 93] bunun mm-kn olduunu belirtmekle yetinelim. Bunu sylemekle teorinin pra-tikten ne derece ayrlabileceini de bir kez daha gstermi ve zelkoullarn etkisini ifade etmi oluyoruz. Ancak, krizin kanla zl-mesinin, yani dman kuvvetlerinin imha etmeye ynelik abala-rn savan meru ocuu olduunu hemen kantlamadan da ede-medik. Politik amalar nemsiz, etkenler zayf ve kuvvetlerin geri-lim az olduu zamanlar, tedbirli ve usta bir komutan, hasmnn as-keri ve diplomatik alandaki zayflndan yararlanarak, bar sala-mak iin her trl yolu deneyebilir. Kendisini bu yola iten ve baar

vaad eden yeterli nedenler varsa, komutan bu yzden sulamayahakkmz yoktur; ancak yine de, sava tanrsnn kendisine srpriz-ler hazrlayabilecei kaygan bir yolda ilerlediini komutana hatrl-atmakta, ve elinde iki taraf keskin bir kl bulunan bir dmanakar kendisini ucu dmeli bir eskrim klc ile savunmak duru-munda kalmamas iin gzn dmandan ayrmamasn tavsiyeetmekte yarar vardr.

Savan niteliinin yaratt sonular, savata ama ve arala-rn oynad rol, pratikte ileri geri dalgalanmalar iinde salt aslikavramna nasl kah yaklap, kah uzaklatn, ama nasl da yineher eye ramen stn bir yasa gibi bu kat kavramn basks altn-da kaldn btn bunlar savala ilgili sorunlar teker teker ince-


48/252


lerken daima gz nnde tutmamz ve hi bir zaman hatrdankarmamamz gerekir. Yoksa onlarn gerek ilikilerini ve konunun

byk nemini hi bir zaman anlayamayz, ve srekli olarak hergerekle hem de kendi kendimizle elikiye deriz. [sayfa 94]

BLM IIISAVA DEHASI

Hayatta her zel faaliyet dal, belli bir ustalkla yrtlecek-se, akl ve duygu bakmndan zel yetenekler ister. Bunlar yksekbir dzeye ular ve olaanst baarlarla kendilerini aa vurur-larsa, iinden ktklar akla deha denir.

Bu terimin ok eitli anlamlarda kullanldn, hayli genibir kapsam bulunduunu ve bir ok hallerde bu deiik tanmla-rn iinden dehann gerek zn karmann ok zor olduunubilmiyor deiliz. Ancak ne bir filozof ne de bir gramerci olmakiddiasnda bulunduumuzdan, gndelik konuma dilindeki anla-mna bal kalarak dehay baz faaliyet alanlarnda stn ve se-kin bir dzeye ulaan bir zihni yetenek olarak anlayacaz.

Hakkn daha iyi teslim etmek ve kavramn kapsamna dahaiyi nfuz etmek iin, bu yetenek zerinde bir an duralm. Yalnz,snrlar iyice belirlenmi bir kavram olmad iin, ok stn bir

yetenek sayesinde bu nvana hak kazanm olan deha, yani daranlamda deha zerinde fazla durmayacaz. Yapacamz ey, as-keri faaliyet alanna yneltilmi tm ruhi glerin genel muhassa-lasn (bilekesini) ele almak ve bunu askeri dehann z olarakkabul etmektir. Muhassala diyoruz, nk askeri deha, rneincesaret gibi, savala ilgili tek bir yetenekten ibaret deildir, akln veduygularn teki yetenekleri de nemlidir. O halde deha maneviglerin ahenkli bir terkibidir, belki biri zaman zaman bir dieri-ne ar basabilir fakat aralarnda hi bir zaman eliki bulunmaz.

Her savann az veya ok askeri dehaya sahip olmas ge-rekseydi, ordularmz byk bir olaslkla ok zayf olurdu. Dehamanevi glerin zel bir eilimini gerektirdii iin kendini ok


49/252


seyrek olarak gsterir. Oysa, [sayfa 95] bir halkn ruhsal gleri eitlibiimlerde kullanlr ve geliir. akat halkn deiik faaliyetleri ne

kadar az olursa, askeri faaliyet bunlarn arasnda o kadar geni bir yer tutar ve milletin iinden ok sayda sava dehasnn kmasolasl o kadar artar. Ancak bu askeri faaliyetin seviyesini deil,sadece geniliini belirler; seviyesi, halkn genel fikri ve manevigelime derecesine baldr. Vahi, sava bir kabilede, uygar birmillettekine oranla daha ok sayda sava insanlara raslarz, n-k vahi kabilede hemen herkes savadr, oysa uygar milletlerdebyk kitle doal eilimi nedeniyle deil, sadece zorunluluk ol-duu iin askere alnr. Ancak uygar olmayan bir halkn iindenhi bir zaman ok byk bir komutan kmaz, ve sava dehas de-diimiz eye de byle bir toplumda ok seyrek raslanr, nk bucahil bir millette eriilmesi mmkn olmayan bir manevi geliimdzeyini gerektirir. Uygar milletlerin arasnda da kukusuz savaeilim ve gelimelere rastanr, ve bu durum yaygnlatka uygarlkelerin ordularn oluturan insanlarda askerlik ruhuna o kadarok tesadf edilir. Bu daha yksek bir uygarlk dzeyi ile ba baagittiine gre, bu uygar milletler, Romallarla ranszlarn gstermiolduklar gibi, askerlik alannda en parlak baar rneklerini vermi-lerdir. Bu milletlerin olsun, savata n yapm dier milletlerin ol-sun en nl isimleri hep yksek uygarlk dnemlerinde ortaya k-mtr. stn askeri deha bakmndan entelektel seviyeye veril-mesi gereken nemi belirtmek iin bundan daha gzel bir rnekolabilir mi? imdi bu hususu daha yakndan inceleyelim.

Sava bir tehlike alandr, onun iin cesaret sava erde-mlerin banda gelir.

ki trl cesaret vardr: birincisi kiisel cesarettir; ikincisi,kaynan ister bir d otoriteden, ister vicdan dediimiz i gtenalsn, sorumluluk karsndaki manevi cesarettir. Burada bunlar-dan birincisinden sz edeceiz. [sayfa 96]

Kiisel cesaret de yine iki trldr. Birincisi, ister kiininbnyesinden ve karakterinden, ister lmden korkmamasndan,ister alkanlktan ileri gelsin, tehlikeyi umursamazlk. Bu sreklibir haldir.

kinci tr cesaret ise, tutku, yurtseverlik, cokunluk gibi olum-lu etkenlerden ileri gelebilir. Bu takdirde, cesaret srekli bir halolmaktan ok bir heyecan, bir duygudur.


50/252


Bu iki tr cesaretin farkl etkileri olduu kolayca anlalr.Birincisi daha gven vericidir, nk ikinci bir tabiat haline gelmi

olduu iin insan hi bir zaman terk etmez. kincisi ise insanou zaman daha ileri gtrr. Metanet daha ok birinci tr cesa-rete zg, atlganlk ve gzpeklik ise ikincisine vergidir. Birincisiakl serin tutar; ikincisi bazen zihni faaliyeti kamlarsa da, ouzaman insann akln bandan alr. kisi birleince ortaya cesaretinen mkemmel ekli kar.

Sava maddi aba ve aclarla dolu bir alandr. Bunlara dayanmak iin, insann, ister yaradltan ister sonradan kazanlmolsun, bu aclara aldr etmemesini salayan belli bir fizik ve mo-ral gce sahip olmas gerekir. Bu niteliklere sahip ve saduyusunukendisine klavuz edinmi bir insan iyi bir sava aracdr. Vahi yada yar uygar halklarda bu niteliklere sk sk raslarz. Savan onagnl verenlerden neler istediini daha yakndan inceleyecek olur-sak, zek ve dier entelektel yeteneklerin bata geldiini grrz.Sava belirsizlikler alandr: harektn dayand unsurlarn drtte kaln bir sis tabakasnn ardnda sakldr. Baka her alandandaha ok sava alannda, gerei sezgi ile bulup karmak iinince ve nfuz edici bir zekya ihtiya vardr.

Kukusuz vasat bir zek da zaman zaman bir raslant sonu-cu olarak gerein stne debilir; bazan da olaanst bir cesa-ret zek eksikliini telafi edebilir; ama ou zaman muharebeninsonucu bu konudaki yetersizlii ortaya karr.

Sava ans ve tesadfler alandr. nsan faaliyetlerinin [sayfa 97]baka hi bir alannda bu davetsiz misafire bu kadar yer yoktur,nk baka hi bir alanda insanlar onunla bu kadar yakn temashalinde deillerdir. ans hemen her durumda belirsizlii arttrr veolaylarn akn deitirir.

Hi bir istihbarata yzde yz gvenemediimiz, hi bir za-man salam bir zemine basamadmz, srekli olarak tesadfle-rin etkisinde olduumuz iin, savan kahraman kendisini durma-dan umduundan farkl gereklerin karsnda bulur. Bu da isteristemiz planlarn, hi deilse bu planlarla ilgili fikirlerini altst eder.Bu etki kararlarn btn btn kullanlmaz hale getirmise, genel-likle bunlar deitirmek gerekir. Ancak o anda bunun iin gerekli

veri ve bilgiler bulunmayabilir, nk harekt srasnda ani karar-lar almak zorunluluu vardr, ve yeni bir durum muhakemesine,


51/252


hatta uzun boylu dnmeye bile vakit bulunmaz. akat ok dahask raslanlan bir durum, fikirlerimizi yeniden deerlendirmenin ve

olaylar hakknda beklenmedik tamamlayc bilgiler almann sonu-cu olarak planlarmzn tamamen hkmsz kalacak yerde altstolmasdr. Gereklere daha iyi nfuz etmiizdir, fakat iinde bulun-duumuz kararszlk azalaca yerde artmtr. Bunun da nedeni,btn tecrbelerimizi ayn anda deil, azar azar kazanmamzdr;nk kararlarmz durmadan yeni tecrbelerin saldrsna urar,

ve onun iin zihnimizin, tabir caizse, srekli olarak silah altndakalmas gerekir.

te umulmadk hallerle bu srekli atmann iinden tehli-kesizce kmak istiyorsak, iki nitelie mutlaka ihtiyacmz olacak-tr: bu karanlk iinde bile kendisini geree ulatracak olan bir iaydnlktan yoksun olmayan bir zek, ve bu soluk n peindengidebilecek bir cesaret. Birincisine ranszca bir deyimle coup doeil(bir bakta olaylar kavrama yetenei, nfuzu nazar), ikincisinekararllkdenir.

arpma savan btn dikkatleri zerine eken en karak-teristik bir olaydr; te yandan, zaman ve mekan [sayfa 98] da arp-mann nemli unsurlardr; sratli kararlar vermek durumunda olansvarinin ordunun balca snf olduu dnemlerde bu zelliklebyleydi. Sratli ve doru bir karar fikri bylece bu iki unsurundeerlendirilmesinden domutur. Bu fikri ifade etmek iin, sade-ce gzle yaplan deerlendirmeler iin kullanlan bir deyim benim-senmitir. Bir ok sava sanat retmenleri ona bu nedenle busnrl anlam vermilerdir. Ama zamanla coup doeil icra annda

verilen btn doru kararlar iin, rnein en isabetli saldr nokta-sn bulmak, v.b. gibi kararlar iin kullanlmaya balanmtr. By-lece coup doeil deyince artk sadece grme organmz olan mad-di gz deil, daha ok akl gzn anlar olduk. Tabii bu deyim,ifade ettii eyin kendisi gibi, daha ziyade taktik alanda nemli bir

yer tutar; ancak strateji alannda da az ok nemli saylabilir, n-k stratejide de abuk kararlara sk sk ihtiya grlr. Bu kavra-m, coup doeil deyiminin dellet ettii fazla mecazi ve snrl muh-tevasndan syracak olursak, sradan bir akln ya hi gremedii

ya da ancak meseleyi uzun boylu inceledikten ve zerinde derinderin dndkten sonra grd bir gerei hemencecik kavra-ma yeteneinin (srati intikalin) kastedildiini syleyebiliriz.


52/252


Kararllk cesaretin zel bir duruma uygulanmasdr; bir ka-rakter zelliine dnrse, bir zihin alkanl halini alr. Burada

sz konusu olan maddi tehlike karsndaki cesaret deil, sorum-luluklar karsnda, yani bir anlamda manevi tehlike karsndagsterilen cesarettir. Buna ranszcada courage desprit* denir, n-k zihnin mahsul olduu kabul edilir; oysa aslnda her trl cesa-ret zihnin deil, mizacn bir zelliidir. Sadece zeka cesareti gerek-tirmez: nitekim en zeki insanlarn ou zaman cesaretten yoksunolduklarn grrz. Zeka nce cesaret duygusunu uyandrmal,sonra da onu beslemeli [sayfa 99] ve desteklemelidir, nk nazik vekritik durumlarda insan dncelerinden ok duygular ile hareketeder.

Kararlla, drtlerimiz bize yol gstermeye yetmedii za-man, phenin azaplarn ve teredddn tehlikelerini gidermekgrevini vermi bulunuyoruz. Geri konuma dilinde kararllk sz-cn, tehlikeli ilerden holanmak, kahramanlk, cret, gzpe-klik gibi eitli anlamlarda kullanrz. akat bir kimse, ister sbjek-tif ister objektif, ister doru ister yanl olsun, yeterli etkenlerle ha-rekete gemise, artk onun kararllndan bahsetmeye mahal yok-tur, nk o zaman kendimizi onun yerine koymu ve onda mev-cut olmayan phelerin varln kabul etmi oluruz.

Burada sadece kuvvetten veya zayflktan bahsedebiliriz, ba-ka hi bir eyden deil. Bilgilik taslayarak konuma dilinde rasla-nlan bu kk yanll mesele yapmak ve bu konuda bir pole-mik amak niyetinde deiliz; bunlar sadece haksz itirazlar nle-mek iin hatrlattk.

phe halini ortadan kaldran bu kararllk ancak zekanneseri olabilir, daha dorusu zekann zel bir eiliminden doar.stn bir zeka ile elverili duygularn birlemesi kararll olutur-maz. Baz insanlar en etin sorunlar karsnda byk bir kavrama

yetenei gsterdikleri ve byk sorumluluklar yklenmekten dekanmadklar halde, g durumlarda karar vermek kabiliyetin-den yoksundurlar. Cesaretleri ve zekalar aralarnda ibirlii yap-mayan ayr eylerdir, onun iin kararllk diye bir ey kmaz orta-

ya. Kararllk cesaretin zorunluluunu gsteren ve iradeyi etkileyen

* Manevi cesaret. Clausewitz. coup doeil gibi, bu deyimi de

clausewitz - savas uzerine

Documents