cognitieve stoornissen bij kinderen met nah. · functies van het brein en de relatie daarvan met...
TRANSCRIPT
![Page 1: Cognitieve stoornissen bij kinderen met NAH. · functies van het brein en de relatie daarvan met gedrag, ... - Obsessief gedrag Voorspellers -Leeftijd bij diagnose - Plaats tumor](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022801/5c74ab2e09d3f2b57a8c97b2/html5/thumbnails/1.jpg)
Cognitieve stoornissen bij kinderen met NAH.
Dr FK Aarsen,
Klinisch neuropsycholoog
Afdeling Kinderneurologie
Afdeling Metabole Ziekten
![Page 2: Cognitieve stoornissen bij kinderen met NAH. · functies van het brein en de relatie daarvan met gedrag, ... - Obsessief gedrag Voorspellers -Leeftijd bij diagnose - Plaats tumor](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022801/5c74ab2e09d3f2b57a8c97b2/html5/thumbnails/2.jpg)
Wat is neuropsychologie?
Neuropsychologie is de psychologie die zich bezighoudt met de
functies van het brein en de relatie daarvan met gedrag, sociaal-
emotioneel functioneren en cognitief functioneren.
Clinical neuropsychology is not about test data and the application of
statistical rules alone but about a much underused process called
thinking.
Walsh, 1992
![Page 3: Cognitieve stoornissen bij kinderen met NAH. · functies van het brein en de relatie daarvan met gedrag, ... - Obsessief gedrag Voorspellers -Leeftijd bij diagnose - Plaats tumor](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022801/5c74ab2e09d3f2b57a8c97b2/html5/thumbnails/3.jpg)
Kinderneuropsychologie
Kinderneuropsychologie richt zich op de relatie tussen gedrag in
ruimere zin en het functioneren van de zich ontwikkelende hersenen
bij kinderen.
![Page 4: Cognitieve stoornissen bij kinderen met NAH. · functies van het brein en de relatie daarvan met gedrag, ... - Obsessief gedrag Voorspellers -Leeftijd bij diagnose - Plaats tumor](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022801/5c74ab2e09d3f2b57a8c97b2/html5/thumbnails/4.jpg)
Ontwikkeling van de hersenen
Cogtay, Giedd, Lusk et al (2004)
![Page 5: Cognitieve stoornissen bij kinderen met NAH. · functies van het brein en de relatie daarvan met gedrag, ... - Obsessief gedrag Voorspellers -Leeftijd bij diagnose - Plaats tumor](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022801/5c74ab2e09d3f2b57a8c97b2/html5/thumbnails/5.jpg)
Neuropsychologisch denkmodel
Gedrag/gedragsproblemen
Hersen(dis)functies
Neurocognitieve (dis)functies
Omgeving
faciliterend
belemmerend
stimulerend
![Page 6: Cognitieve stoornissen bij kinderen met NAH. · functies van het brein en de relatie daarvan met gedrag, ... - Obsessief gedrag Voorspellers -Leeftijd bij diagnose - Plaats tumor](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022801/5c74ab2e09d3f2b57a8c97b2/html5/thumbnails/6.jpg)
Neurocognitief
Gedrag
Perceptie Aandacht Geheugen
Leren
Verwerken
Reproduceren
Taal Visueel-
ruimtelijke functies
Executieve functies
Neurocognitief Sociaal-
Emotioneel
![Page 7: Cognitieve stoornissen bij kinderen met NAH. · functies van het brein en de relatie daarvan met gedrag, ... - Obsessief gedrag Voorspellers -Leeftijd bij diagnose - Plaats tumor](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022801/5c74ab2e09d3f2b57a8c97b2/html5/thumbnails/7.jpg)
Diagnostische cyclus
Verwijzing
Hypothesen opstellen
Hypothesen toetsen met medische info (MRI, EEG,
medicatie etc)
Hypothesen toetsen met NPO (interview, vragenlijsten, testen etc)
Sterkte/zwakte profiel maken
Verklarende theorie
Opstellen behandelplan/
Advisering en prognose geven.
Verloop ontwikkeling dmv ontwikkelingsanamnese
Probleeminventarisatie dmv klachtenanamnese
![Page 8: Cognitieve stoornissen bij kinderen met NAH. · functies van het brein en de relatie daarvan met gedrag, ... - Obsessief gedrag Voorspellers -Leeftijd bij diagnose - Plaats tumor](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022801/5c74ab2e09d3f2b57a8c97b2/html5/thumbnails/8.jpg)
Neuropsychologie en plaats beschadiging
Neuropsychologie bij ziektes
Neuropsychologie en medische behandeling
![Page 9: Cognitieve stoornissen bij kinderen met NAH. · functies van het brein en de relatie daarvan met gedrag, ... - Obsessief gedrag Voorspellers -Leeftijd bij diagnose - Plaats tumor](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022801/5c74ab2e09d3f2b57a8c97b2/html5/thumbnails/9.jpg)
Plaats van beschadiging kan een rol spelen
Gedrag
Spraak/taal
Motoriek
Werkgeheugen
Integreren
Korte termijn geheugen
Afleidbaarheid
Impulsiviteit
Plannen
Sociaal inzicht
Zien
Herkennen informatie
Lezen/schrijven/rekenen
Tekenen
Taalbegrip
Lange termijn geheugen
Visueel-ruimtelijk inzicht
Emotie en Horen
![Page 10: Cognitieve stoornissen bij kinderen met NAH. · functies van het brein en de relatie daarvan met gedrag, ... - Obsessief gedrag Voorspellers -Leeftijd bij diagnose - Plaats tumor](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022801/5c74ab2e09d3f2b57a8c97b2/html5/thumbnails/10.jpg)
Impulsiviteit, inflexibiliteit naast een anamnestische
afasie bij frontale tumor
![Page 11: Cognitieve stoornissen bij kinderen met NAH. · functies van het brein en de relatie daarvan met gedrag, ... - Obsessief gedrag Voorspellers -Leeftijd bij diagnose - Plaats tumor](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022801/5c74ab2e09d3f2b57a8c97b2/html5/thumbnails/11.jpg)
Stroop test
![Page 12: Cognitieve stoornissen bij kinderen met NAH. · functies van het brein en de relatie daarvan met gedrag, ... - Obsessief gedrag Voorspellers -Leeftijd bij diagnose - Plaats tumor](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022801/5c74ab2e09d3f2b57a8c97b2/html5/thumbnails/12.jpg)
Frontaal letsel na PRES beeld
door MTX kuur
15-jarige jongen na status ALL
Gedrag: traag, apathisch,
incontinent, alles in de mond
stoppen, weinig mimiek,
verminderde oogbeweging,
grijpreflexen, perseveraties
Taal/spraak: spontaan afwezig,
communicatie schriftelijk, klein
schrijven, taalbegrip goed
![Page 13: Cognitieve stoornissen bij kinderen met NAH. · functies van het brein en de relatie daarvan met gedrag, ... - Obsessief gedrag Voorspellers -Leeftijd bij diagnose - Plaats tumor](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022801/5c74ab2e09d3f2b57a8c97b2/html5/thumbnails/13.jpg)
Cerebellum
Verbindingen met frontaal,
parietaal, temporaal kwab en
subcorticale verbindingen:
Het motortje
![Page 14: Cognitieve stoornissen bij kinderen met NAH. · functies van het brein en de relatie daarvan met gedrag, ... - Obsessief gedrag Voorspellers -Leeftijd bij diagnose - Plaats tumor](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022801/5c74ab2e09d3f2b57a8c97b2/html5/thumbnails/14.jpg)
Symptomen Cerebellair Mutisme Syndroom
- Vertraagde start 2-7 dagen
- Mutisme en daarna dysarthrisch of verminderde spraak
- Bizarre emotionele en gedragsmatige tekorten
Apathie, somber
Dwanghuilen, geirriteerdheid of agitatie
Emotionele labiliteit
- Mogelijke progressie van parese of ataxie
-Apraxie
Orofaryngiale dyspraxia
-Incontinentie
![Page 15: Cognitieve stoornissen bij kinderen met NAH. · functies van het brein en de relatie daarvan met gedrag, ... - Obsessief gedrag Voorspellers -Leeftijd bij diagnose - Plaats tumor](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022801/5c74ab2e09d3f2b57a8c97b2/html5/thumbnails/15.jpg)
Dysarthrie vermindert maar verdwijnt
niet helemaal
Mike: 2.6 jaar na resectie van een
cerebellair pilocytair astrocytoma
CMS duur 3 maanden.
Stem tremor
Traag spreektempo
Articulatieproblemen
![Page 16: Cognitieve stoornissen bij kinderen met NAH. · functies van het brein en de relatie daarvan met gedrag, ... - Obsessief gedrag Voorspellers -Leeftijd bij diagnose - Plaats tumor](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022801/5c74ab2e09d3f2b57a8c97b2/html5/thumbnails/16.jpg)
Cerebellair Cognitief Affectief Syndroom
1 verstoorde executieve functies :
planning, flexibiliteit, abstract redeneren, verbale fluency,
werkgeheugen, perseveraties, afleidbaarheid en volgehouden
aandachtsproblemen
2 problemen met visueel-ruimtelijk inzicht:
visueel-ruimtelijke desintegratie, verminderd visueel-ruimtelijke geheugen
3 Problemen met de taal:
dysprosodie, agrammatisme en woordvindingsproblemen
4 Veranderingen in gedrag en emoties:
niet aangepast gedrag, ongeremd, emotioneel vlakker of labieler
![Page 17: Cognitieve stoornissen bij kinderen met NAH. · functies van het brein en de relatie daarvan met gedrag, ... - Obsessief gedrag Voorspellers -Leeftijd bij diagnose - Plaats tumor](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022801/5c74ab2e09d3f2b57a8c97b2/html5/thumbnails/17.jpg)
CCAS: visueel-ruimtelijk probleem
![Page 18: Cognitieve stoornissen bij kinderen met NAH. · functies van het brein en de relatie daarvan met gedrag, ... - Obsessief gedrag Voorspellers -Leeftijd bij diagnose - Plaats tumor](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022801/5c74ab2e09d3f2b57a8c97b2/html5/thumbnails/18.jpg)
Neuropsychologie en plaats beschadiging
Neuropsychologie bij ziektes
Neuropsychologie en medische behandeling
![Page 19: Cognitieve stoornissen bij kinderen met NAH. · functies van het brein en de relatie daarvan met gedrag, ... - Obsessief gedrag Voorspellers -Leeftijd bij diagnose - Plaats tumor](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022801/5c74ab2e09d3f2b57a8c97b2/html5/thumbnails/19.jpg)
Acute disseminated encephalomyelitis: ADEM
Definitie
ADEM is een eenmalige episode van inflammatoire
demyelinisatie met encefalopathie.
Oorzaak
Aantal weken voorafgaand aan ADEM heeft 50%
een infectie doorgemaakt of is gevaccineerd.
Genetisch gepredisponeerd.
Incidentie
0.4-0.7 per miljoen mensen vooral kinderen < 10
jaar en evenveel bij jongens als bij meisjes
Klachten
Snel begin met koorts, braken, hoofdpijn, verlaagd
bewustzijn, meningeale prikkelingsverschijnselen.
Verlammingen en/of gevoelstoornissen aan 1
lichaamszijde, ataxie, hersenzenuwuitval,
visusstoornissen, gevoelsstoornissen, afasie,
spraakstoornissen, epilepsie
![Page 20: Cognitieve stoornissen bij kinderen met NAH. · functies van het brein en de relatie daarvan met gedrag, ... - Obsessief gedrag Voorspellers -Leeftijd bij diagnose - Plaats tumor](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022801/5c74ab2e09d3f2b57a8c97b2/html5/thumbnails/20.jpg)
Casus 7-jarige jongen
Opgenomen wegens verminderd bewustzijn
na een periode van hoofdpijn, misselijkheid,
braken, milde diarree en 1 dag koorts.
Pat. werd meer wakker, alert, gerichte
oogcontact, begon te praten, en werd minder
onrustig. Wel is sprake van een afasie en
apraxie, aandachts- en geheugenstoornissen
en frontaal syndroom. Insulten of
myoclonieën werden niet meer
waargenomen.
Behandeling: methylprednisolonkuur en
IVIG-kuur, Keppra en Risperdal
![Page 21: Cognitieve stoornissen bij kinderen met NAH. · functies van het brein en de relatie daarvan met gedrag, ... - Obsessief gedrag Voorspellers -Leeftijd bij diagnose - Plaats tumor](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022801/5c74ab2e09d3f2b57a8c97b2/html5/thumbnails/21.jpg)
COAT en MMSE (kinderen)
Children’s orientation and amnesia test (COAT)
Modified Mini-mental state examination voor kinderen (MMSE)
Filmpje: Oriëntatie: plaats, tijd en persoon
Geheugen: naam moeder, school en cijfers
onthouden
Taal:woordvinding, taalbegrip, lezen, schrijven
![Page 22: Cognitieve stoornissen bij kinderen met NAH. · functies van het brein en de relatie daarvan met gedrag, ... - Obsessief gedrag Voorspellers -Leeftijd bij diagnose - Plaats tumor](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022801/5c74ab2e09d3f2b57a8c97b2/html5/thumbnails/22.jpg)
COAT en MMSE
![Page 23: Cognitieve stoornissen bij kinderen met NAH. · functies van het brein en de relatie daarvan met gedrag, ... - Obsessief gedrag Voorspellers -Leeftijd bij diagnose - Plaats tumor](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022801/5c74ab2e09d3f2b57a8c97b2/html5/thumbnails/23.jpg)
Juveniele MS
Definitie
Bij MS heeft het kind verschillende periodes
met verschijnselen van demyelinisatie heeft
(gehad).
Oorzaak
onbekend
Incidentie
3 per miljoen bij kinderen < 16 jaar. 5% van de
MS populatie diagnose < 16 jaar.
Klachten
Ataxie, gevoelstoornissen, visuele
stoornissen, spastische verlamming en
mentale stoornissen.
![Page 24: Cognitieve stoornissen bij kinderen met NAH. · functies van het brein en de relatie daarvan met gedrag, ... - Obsessief gedrag Voorspellers -Leeftijd bij diagnose - Plaats tumor](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022801/5c74ab2e09d3f2b57a8c97b2/html5/thumbnails/24.jpg)
Resultaten Nederlandse kinderMS groep
Cognitief domein Test IQ p-waarde
Aandacht en concentratie Bourdon-Vos 54 p = 0.002
Tempo Reactietijd 65 p = 0.03
Taal BNT 67 p = 0.006
Visueel-ruimtelijk geheugen Rey Recall 76 p = 0.0001
Visuomotoriek VMI 80 p = 0.03
Executieve functies Trailmaking 82 p = 0.04
Totaal IQ 85 p = 0.006
QOL motoriek TACQOL
Vermoeidheid
![Page 25: Cognitieve stoornissen bij kinderen met NAH. · functies van het brein en de relatie daarvan met gedrag, ... - Obsessief gedrag Voorspellers -Leeftijd bij diagnose - Plaats tumor](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022801/5c74ab2e09d3f2b57a8c97b2/html5/thumbnails/25.jpg)
Hersentumoren
Cognitieve problemen
- Aandacht
- Tempo
- Subnormaal IQ
- Geheugen
- Executief functioneren
- Visueel-ruimtelijke functies
- Spraak/taal
Voorspellers
- Leeftijd
- Hydrocephalus
- Radiotherapie < 7jr
- CMS
Aarsen et al, Neurology 2004
Aarsen et al, JCO 2009
Gedragsproblemen
- ADHD
- Emotioneel labiel
- Angst
- Sociale problemen
- Introvert
- Vermoeidheid
- Binge-eating
- Obsessief gedrag
Voorspellers
- Leeftijd bij diagnose
- Plaats tumor
- Recidief
Aarsen et al, Cancer 2006
Jennekens-Schinkel A, Neuropsychology of
neurologic disease in childhood, 2008
![Page 26: Cognitieve stoornissen bij kinderen met NAH. · functies van het brein en de relatie daarvan met gedrag, ... - Obsessief gedrag Voorspellers -Leeftijd bij diagnose - Plaats tumor](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022801/5c74ab2e09d3f2b57a8c97b2/html5/thumbnails/26.jpg)
Volgehouden aandacht
![Page 27: Cognitieve stoornissen bij kinderen met NAH. · functies van het brein en de relatie daarvan met gedrag, ... - Obsessief gedrag Voorspellers -Leeftijd bij diagnose - Plaats tumor](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022801/5c74ab2e09d3f2b57a8c97b2/html5/thumbnails/27.jpg)
CVA
Cognitieve problemen
- Tempo
- Aandacht
- Geheugen
- Visueel-ruimtelijk
- Taal
Voorspellers
- Leeftijd
- Epilepsie -> lager IQ
- CVA in rechterhemisfeer
Steinlin et al, Eur J Pediatrics 2004
Hajek et al, J Child Neurol 2014
Gedragsproblemen
- ADHD
- Angst
- Emotioneel labiel
- Slaapstoornissen
- Vermoeidheid
- Sociale problemen
Voorspellers
- Corticale en subcorticale CVA
Steinlin et al, Eur J Pediatrics 2004
Pavlovic et al, Neuropediatrics 2006
![Page 28: Cognitieve stoornissen bij kinderen met NAH. · functies van het brein en de relatie daarvan met gedrag, ... - Obsessief gedrag Voorspellers -Leeftijd bij diagnose - Plaats tumor](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022801/5c74ab2e09d3f2b57a8c97b2/html5/thumbnails/28.jpg)
Meningitis of Septische Shock
Cognitieve problemen
- Aandacht
- Tempo
- Geheugen
- Executief functioneren
- Visueel-ruimtelijk functies
Voorspellers
- Leeftijd
- Neurologische milde signs
Koomen et al, Dev Med Child Neur, 2004
Vermunt et al, Br. J of Clin Psychol, 2009
Gedragsproblemen
- Inattentie, hyperactiviteit of
impulsiviteit
Berg et al, Eur J Pediatrics, 2002
Vermunt et al, Br J of Clin Psychol 2007
![Page 29: Cognitieve stoornissen bij kinderen met NAH. · functies van het brein en de relatie daarvan met gedrag, ... - Obsessief gedrag Voorspellers -Leeftijd bij diagnose - Plaats tumor](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022801/5c74ab2e09d3f2b57a8c97b2/html5/thumbnails/29.jpg)
Neuropsychologie en plaats beschadiging
Neuropsychologie bij syndromen/ziektes
Neuropsychologie en behandeling
![Page 30: Cognitieve stoornissen bij kinderen met NAH. · functies van het brein en de relatie daarvan met gedrag, ... - Obsessief gedrag Voorspellers -Leeftijd bij diagnose - Plaats tumor](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022801/5c74ab2e09d3f2b57a8c97b2/html5/thumbnails/30.jpg)
Pre-Topiramate
na 3 maanden Topiramate
Meisje met hersentumor en niet meer
kunnen rekenen.
![Page 31: Cognitieve stoornissen bij kinderen met NAH. · functies van het brein en de relatie daarvan met gedrag, ... - Obsessief gedrag Voorspellers -Leeftijd bij diagnose - Plaats tumor](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022801/5c74ab2e09d3f2b57a8c97b2/html5/thumbnails/31.jpg)
Landau-Kleffner syndroom
Definitie
Ernstige epilepsie syndroom waarbij er
gedurende de nacht in de temporaal kwab
voortdurend epileptische activiteit aanwezig is.
Oorzaak
niet goed bekend
Incidentie
1 op de 10.000 kinderen (3-8 jaar vaak).
Klachten
Afasie, auditieve agnosie, hyperactiviteit,
concentratieproblemen
Arts WFM, Aarsen FK, Scheltens-de Boer M,
Catsman CE. Epilepsia 2009
![Page 32: Cognitieve stoornissen bij kinderen met NAH. · functies van het brein en de relatie daarvan met gedrag, ... - Obsessief gedrag Voorspellers -Leeftijd bij diagnose - Plaats tumor](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022801/5c74ab2e09d3f2b57a8c97b2/html5/thumbnails/32.jpg)
Casus 5-jarige jongen met Landau-Kleffner syndroom
Na gammaglobuline,
Gemiddeld IQ (110) ADHD,
Geen afasie, geen agnosie,
Afbuigende taalontwikkeling
Voor gammaglobuline
Gemiddeld IQ (109), Aandacht gestoord
Afasie : (Nazeggen gestoord, Taalbegrip gestoord,
Benoemen goed)
![Page 33: Cognitieve stoornissen bij kinderen met NAH. · functies van het brein en de relatie daarvan met gedrag, ... - Obsessief gedrag Voorspellers -Leeftijd bij diagnose - Plaats tumor](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022801/5c74ab2e09d3f2b57a8c97b2/html5/thumbnails/33.jpg)
Take home message
Bij NAH bijna altijd tempo en aandachtsproblemen. Wees hiervan
bewust bij een VKA.
Jonge leeftijd risicofactor bij NAH.
Neuropsychologie is niet alleen cognitief, maar ook sociaal-
emotioneel en gedrag.
NPO stoornissen worden gesteld op basis van de gehele
diagnostische cyclus en NIET alleen op basis van testjes.
![Page 34: Cognitieve stoornissen bij kinderen met NAH. · functies van het brein en de relatie daarvan met gedrag, ... - Obsessief gedrag Voorspellers -Leeftijd bij diagnose - Plaats tumor](https://reader031.vdocuments.net/reader031/viewer/2022022801/5c74ab2e09d3f2b57a8c97b2/html5/thumbnails/34.jpg)
Thank you for your attention!