coğrafi bilgi teknolojilerindeki gelişmeler işığında stratejilerin … · 2015-11-25 ·...
TRANSCRIPT
Coğrafi Bilgi Teknolojilerindeki Gelişmeler
Işığında Stratejilerin Belirlenmesi
Doç. Dr. Arif Çagdas AYDINOGLU
Data archive Geojson Python Plugin Java script Object oriented programming Java Web application
Geoprocessing Html5 Smartphone mobile GPRS RESTful Semantic web Harmonization Geoportal
ISO/TC211 standards 19107, 19109 OSM (Open Street Map) UAV (Unmanned Aerial Vehicle) Drone GNSS (Global
Navigation Satellite System) Mass data Open data Crowd sourcing VGI (Voluntary Geographic Information)
Big data Radar Remote Sensing, SAR (Sidelooking Airborne Radar) Geomarketing 2D Semantics
OBIA (Object Based Image Analysis) 4D BIM (Building Information Model) Data archive Augmented reality
Indoor GML / City GML 4D Web platforms System architectur e OGC services (Open GIS Consortium)
Web processing services SDI service components UAV LiDAR (Light Detection and Ranging) Mobile GISPoint cloud
analysis Programming in Python UML (Unified Modelling Language) XML (Extensible Markup Language) Qualitative
GIS Open source software Citizen Science Data Quality SDI TUCBS TRGUS KBS Smart Cities ….
KAPSAM • CBS >> KVA >> Bulut… Büyük veri…
• INSPIRE / TUCBS örnek yaklaşımlar
• Eğitim ve Kapasite geliştirme ihtiyacı
• CBS Stratejisi belirlenmesi
1950s …1960 ... 1980 ... 1990 … 2000s…. 2007
• Veri politikası eksikliği
• Koordinasyon eksikliği
• Veri standart eksikliği
• Yetersiz ve kalitesiz veri setleri
• Verinin tekrarlı üretilmesi
• Karar destek ve uygulama
ihtiyaçlarını karşılamaması
Coğrafi Veri Altyapısı - eksiklikler
…
Adres
İdari Birim
…
Eşyükselti
Nehir
Metaveri
Metaveri
…
Toprak
Arazi Kullanım
Metaveri
…
Topografya
Hidrografya
Metaveri
VERi ÜRETİCİSİ/SAĞLAYICISI
…
…
KULLANICILAR
CBS Portal
Metaveri
Katalog
Kullanıcı 1
Kullanıcı 2
Kullanıcı n
…
İletişim Ağı
Coğrafi veriler üretildiği veya güncellendiği yerde yönetilmesi Ortak yaklaşım ve standartlarla üretilmesi…
TC211
Coğrafi Veri Altyapısı - ihtiyacı
TO: Topografya
BI: Bina Toprak
Üretim ve Endüstriyel Hizmetler
Tarım tesisleri
Enerji kaynakları
Habitatlar ve Biotoplar
Türlerin dağılımı
Korunan / Sınırlı Bölgeler
Nüfus dağılımı
Altyapı ve Kamu Hizmetlri Akıllı Şehirler
Çevresel Etki Değerlendirme
Risk Yönetimi
…
sağlık
emisyon
enerji
Farklı kaynaklardan veri setleri
Coğrafi Veri Altyapısı – birlikte çalışabilirlik
EK-1 EK-3
1. Coğrafi Referans Sistemleri
2. Coğrafi Grid Sistemleri
3. Coğrafi Yer İsimleri
4. İdari Birimler
5. Ulaşım Ağları
6. Hidroğrafya
7. Koruma Alanları
1.İstatistik Veriler
2. Binalar
3. Toprak
4. Jeoloji
5. Arazi Kullanım
6. İnsan Sağlığı ve Güvenliği
7. Kamu Hizmeti Tesisleri
8. Üretim ve Endüstri Tesisleri
9. Tarım Tesisleri
10. Nüfus Dağılımı – Demografi
11. Sınırlandırılan ve Korunan Bölgeler
12. Doğal Afet Alanları
13. Atmosferik Durumlar
14. Meteorolojik Detaylar
15. Oşinografik Detaylar
16. Deniz Bölgeleri
17. Biocografik Bölgeler
18. Habitat Bölgeleri
19. Hayvan ve Bitki türlerinin dağılımı
EK-2
1. Sayısal Yükseklik Verileri
2. Adres
3. Tapu ve Kadastro Bilgileri
4. Arazi Örtüsü
5. OrtoFoto Görüntüler
• INSPIRE Direktifi ve ilgili mevzuat
• Veri standartları (34 cografi veri teması için)
• Verilerin birlikte çalışabilirlik ve paylaşım esasları
• Metaveri
• INSPIRE Portal ve elektronik ağ servisleri
INSPIRE- Avrupa Coğrafi Veri Altyapısı
2017’ye kadar 2020’ye kadar
INSPIRE için işbirliği
• İzleme ve raporlama
• Şeffaflık ve Kapsayıcılık
• MIF ağı ile paydaşlara danışma
• Üye devletlerin uygulama desteği
• Farklı politika alanlarına çözüm arayışı
TKGM
E-dönüşüm (2003)
Eylem – 47 (2003)
Eylem – 36 (2005)
KYM – 75 (2006-2010)
CBS GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (2011- … )
TUCBS
• Tüm uygulama ihtiyaçlarını karşılayan veri standardı tasarlamak ve kullanmak karmaşıktır.
• GML karmaşıklığından, uygulanabilir alternatif veri kodlaması tartışılmalıdır.
• Veri üretim metodolojisi ve servis işleri için uygulama dökümanları gereklidir.
• Veri/Servis üretiminde örnek uygulama gerekmektedir. • Kurumsal paydaşlar ulusal düzeydedir. Yerel düzeydeki gerçek
veri üreticisi aktörler etkin olmalıdır. • Küçük kurumlarda deneyim ve kaynak eksikliği söz konusudur. • Kamu ve özel sektör koordinasyonuna ihtiyaç duyulmaktadır. • CVA uygulama ve gelişimi için araştırma ihtiyacı mevcuttur. • Tüm paydaşların deneyim paylaşımına ihtiyaç vardır. • Metaveri tüm veri seti ve servisleri için üretilmelidir. • Veri politikası olarak Açık Veri > Açık Servis yaygınlaşmalıdır. • Veri paylaşımında ve fiyatlandırmada en kolay yöntem
seçilmelidir.
Coğrafi Referans Sisteml. Coğrafi Grid Sistemleri Temel/Sıklaştırma Ağları
Jeodezi JD
Göl/Göletler Nehir/Dere Oşinografik Detaylar Deniz / Bölgeleri
HI Hidrografya
Fizyografya/Hipsografya Sayısal Yükseklik Verileri Batimetri Kıyı Kenar Çizgisi
TO Topografya
Arazi Örtüsü/Kullanım Arazi Örtüsü AR
İdari Birimler Sorumluluk Bölgeleri
IB İdari Birim
Tapu/Kadastro TK Tapu/Kadastro
Karayolu Havayolu Demiryolu Denizyolu Ulaşım Tesisleri
Ulaşım UL
Jeoloji Jeo-morfoloji Toprak
JF Jeofizik/Çevre
Bitki Örtüsü Biyocografik Bölgeler Habitat Bölgeleri Türlerin Dağılımı (Bitki/Hayvan)
BI Biyoçeşitlilik
Meteorolojik Hava ve atmosferik durum İklim Bölgeleri
HA Hava/İklim
İçmesuyu Kanalizasyon Haberleşme Doğalgaz Petrol Boru Elektrik Jeo Termal
AL Altyapı
Bölge Planı Çevre Düzeni Planı İl Çevre Düzeni Planı İmar Planı
PL Plan Bölgeleri
Tarihi-Doğal Özel Çevre Koruma Bölg. Askeri Yasak Bölg. Kentsel Koruma Bölg. Havza Bölg.
YA Yasak/Koruma
Ekosistem Kaynakları Su Kaynakları Tarımsal/ToprakKaynaklarıOrman Kaynakları Balıkçılık Kaynakları Jeolojik Kaynaklar Yenil. Enerji Kaynakları
DO Doğal Kaynaklar
Kentsel ve Kırsal Yerleşim Nüfus Dağılımı /Demografi Turizm Varlıkları Kültür Varlıkları İnsan Sağlığı ve Güvenliği
SO Sosyal/Kültür
Y
A
P
A
Y
D
O
Ğ
A
L
TEM
EL V
ERİ
TEM
ATİK
VER
İ
Ortofoto Görüntü Uydu Görüntüsü
Ortofoto OR
Adres Yer İsimleri Numarataj
AD Adres
Bina Kamu/Tarım/Endüstri Tes. Ticari Hizmet Tes.
BI Bina
TUCBS Kavramsal Model Bileşenleri ilkeler ve esaslar, referans modeli, ölçek-çözünürlük ve genelleştirme yaklaşımları, genel detay modeli, detay kataloğu, uygulama şeması kuralları, geometri, topoloji, coğrafi nesnenin tanımlanması, zamansal yönetimi, metaveri, veri kalitesi ve veri paylaşımı …
Örnek Uygulama: TUCBS veri temaları
TUCBS:BI
TUCBS:TK TUCBS:ID TUCBS:UL
class Capraz Iliski
«FeatureType»
Adres
+ konum: CografiKonum [1..*] {ordered}
+ konumlayici: AdresKonumlayici [1..*] {ordered}
+ tucbsNo: NesneTanimlayici
«voidable, l ifeCycleInfo»
+ versiyonBaslangicTarihi: DateTime
+ versiyonBitisTarihi: DateTime [0..1]
+ versiyonNo: CharacterString
«FeatureType»
DisKapi
+ eskiKapiNo: Integer
+ geometri: GM_Point
+ kapiNo: CharacterString
+ kapiTuru: NumaratajTipi
+ uavtNo: Integer
+ yerlesimAcisi: Real
«FeatureType»
AdresBilesenleri
+ tucbsNo: NesneTanimlayici
«voidable, l ifeCycleInfo»
+ versiyonBaslangicTarihi: DateTime
+ versiyonBitisTarihi: DateTime [0..1]
«FeatureType»
CSBM
+ csbmAdi: CharacterString
+ csbmKodu: Integer
+ csbmTuru: CharacterString {ordered}
«voidable»
+ sabitTanitimNumarasi: CharacterString [0..1]
«FeatureType»
IdariBirimAdi
+ il: CharacterString
+ ilce: CharacterString
+ Kod: IdariBirimKodu
+ mahalle/koy: CharacterString
«FeatureType»
KapiNo
+ disKapiNo
+ icKapiNo: CharacterString [0..1]
+ turu: NumaratajTipi
«FeatureType»
ID::MahalleKoy
«FeatureType»
UL::YolHatti
«FeatureType»
UL::YolTanitimi«FeatureType»
TK::Parsel«FeatureType»
BI::Bina
+Numarataj
0..1
+AdresDisKapi
1
+bilesen 3..*
1 0..*
+Detay
«voidable»
0..1
1
1..*
1
1..*
1
0..2
1..*
1..*
1
Örnek Uygulama: TUCBS.AD teması
• TUCBS.IB = INSPIRE.AU (deniz bölgeleri hariç)
• Türkiye’ye özgü kısıtlayıcılar ve yeni alt detay tipleri üretilmiştir.
Örnek Uygulama: TUCBS.IB İdari Birim
TUCBS.IB
İdari Birim hiyerarşisi
Verilerin birlikte çalışabilirliği için GML; • Yazılım / donanım bağımsız • GML3.X veri değişim formatı ile uyumlu
Örnek Uygulama: TUCBS.GML
ETL
ETL
Örnek Uygulama: TUCBS ve INSPIRE
Örnek Uygulama: TUCBS.GML
Örnek Uygulama: TUCBS.GML
Örnek Uygulama: TUCBS.GML
Örnek Uygulama: TUCBS.IB >> INSPIRE.AU
Örnek Uygulama: TRGIS.IB INSPIRE.AU in QGIS
Bulut Bilişim Cloud Computing
Büyük veri Big data
hacim Çeşitlilik Hız Gerçeklik …
Büyük veri Big data
Vatandaş Bilimi- IOT, Sensors, VGI, Crowdsourcing, Sosyal medya
http://government-2020.dupress.com/driver/geospatial-technology/
Vatandaş Bilimi- Sensörler, VGI, Crowdsourcing, Social media
Eğitim ve Kapasite Geliştirme ihtiyacı
• CBS eğitimleri, geleneksel yaklaşımlarına dayalı !
• VERİ- Veritabanı ve verilerin birlikte çalışabilirliği gelişen trend
• Açık veri yönetiminde ISO/TC211 ve OGC standartları hakkında bilgisizlik ve yetersizlik
• Büyük veri, açık veri, veri madenciliği, gerçek zamanlı ve sensörlerden otomatik veri işleme …
• Veri üretim ve konumlandırma teknolojilerinde yeni yaklaşımlar; Crowdsourcing, LIDAR, sensör verisi… Manuel veri girişi ve sayısallaştırma halen yaygın kullanılmaktadır.
• WEB/MOBİL- Masaüstü CBS içeriği, SYM, Bulut bilişim vb. gelişen içerikle yenilenmelidir. Farklı tematik alanlar için ontoloji tabanlı araçlar gereklidir.
Önem kazanacak konu başlıkları ?
• PROGRAMLAMA- en azından uygulama kullanımı için script veya modül program geliştirilebilmelidir.
• SEKTÖR beklentileri ve eğitim materyaller arasında uyumsuzluk
• Sektörün geliştirdiği teknolojilerin eğitim müfredatına girmesi için üniversitelerle işbirliği ihtiyacı
• Sektörün çok disiplinli beklentilerine göre daha dar kapsamlı içerik
• Ortak müfredat geliştirilmesi ile benzer ve yeterli bilgi düzeyine erişilmeli
• Web tabanlı iletişim platformu, sektör- akademi- kurum- üniversite arası farklındalık ve işbirliği
Önem kazanacak konu başlıkları ?
Eğitim ve Kapasite Geliştirme ihtiyacı
Sürdürülebilir ve süreç bazlı...
CBS Stratejisi
CBS Stratejisi
POLİTİKA
TEKNOLOJİ
EKONOMİK
SOSYAL
Kamu- Özel sektör-
Üniversite-Halk koordinasyonu
Açık Veri ve basit
paylaşım/fiyat politikaları
Koordinasyon ve paydaşların rollerinin net tanımlanması
Uygulamada standartlara
uyum
Veri toplamada
yeni teknoloji ve yaklaşımlar
Bulut platform hizmeti sağlama
Kamu yönetimi ve
bilgi toplumu reformu
Ulusal politikalarda ilgiyi sağlama
Veri paylaşım politikasının
ekonomik etkisi
Ortak yatırım takibi ve
planlaması yapılması
Veri üretmede halk
katılımının sağlanması
Eğitim ve kapasite
geliştirme faaliyetleri
Farkındalık artırılması için dökümantasy
on
Diğer paydaşlarla uygulama /tecrübe paylaşımı
Veri paylaşım politikasının
ekonomik etkisi
Veri/servis üretilmesi için
metodoloji geliştirme
• Ulusal CBS vizyonu için Ulusal Coğrafi Veri Altyapısı kurulması koordinasyon yapısı temel alınabilir.
• Üst kurul, vizyon ve amaçları belirleyecektir.
• Alt çalışma komisyonları, kamu- özel sektör- üniversite katılımıyla arama ve ortak akıl çalıştayları yapacaktır.
CBS Stratejisi
• Ülke politikalarına uyumlu Türkiye Ulusal CBS 2023 Stratejisi belirlenmelidir.
• Vizyona bağlı belirlenen Amaçlar için; - Eylemler - Mevcut durum - İşler - Uygulayıcılar belirlenmelidir.
• Tüm kurumsal paydaşların ortak yatırım programını içermelidir.
• Araştırma öncelikli alanları ifade etmelidir.
• Özel sektör ve halk katılımını sağlayacak yaklaşımlar içermelidir.
CBS Stratejisi
Veri ve servis paylaşımı
Veri ve servis Bulma/keşif
Verilerin Birlikte çalışabilirliği
Kaynakların kullanımı
Web Harita Servisleri
Koordinasyon
Eğitim ve Teknik destek
CBS Platformu / Portalı
CBS Stratejisi
CBS Genel Müdürlüğü, Ulusal CBS kurulmasında teknik destek birimi oluşturulmalıdır.
• CBS platformu; bulut bilişim bileşenlerine dayalı, karar destek ve politika geliştirilmesi hizmetlerini sağlamalıdır.
• Kurumsal paydaşların uygulamalarını geliştirmesi için araçlar sağlamalıdır.
• Veri sağlayıcısına yönelik geliştirilen uygulamalar ile farklı kurumlardan gelen standart temel coğrafi veri setleri dışında; halk, algılayıcılar ve modellerden gelen heterojen veri setleri, sosyal medya analizini içeren verileri yönetebilmelidir.
• İlgili teknoloji ve altyapı desteği için gereksinimler iyi belirlenmelidir.
• İş/işlem akışında kişilerin rolleri tanımallarlanmalıdır.
CBS Stratejisi
Teşekkürler...
Doç.Dr. Arif Çağdaş AYDINOĞLU
Gebze Teknik Üniversitesi
Türkiye
web: www.arifcagdas.com
e-mail: [email protected]