crossmatch (˙apraz kar^ila^tirma test0) · crossmatch (˙apraz kar^ila^tirma test0) dr....

CROSSMATCH(ÇAPRAZ KARŞILAŞTIRMA TESTİ)

CROSSMATCH(ÇAPRAZ KARŞILAŞTIRMA TESTİ)

Dr. İhsan KaradoğanV. Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon Tıbbı Kongresi

18-22 Kasım 2012Antalya

Çapraz karşılaştırma testi1111


UYGULAMABASİT

YORUMSON DERECE KARMAŞIK

UYGULAMABASİT

YORUMSON DERECE KARMAŞIK


??

Çapraz karşılaştırma testi

TRANSFÜZYON UYGUNLUK TESTLERİ

•Hasta öyküsü ve kayıtları• Önceki transfüzyonlar,• Saptanan antikorlar,• Gebelik,• İlaçlar,• Hastalıklar, vb.

•Hasta ve bağışçı kan grupları•Antikor tarama ve tanımlama•DAT•Çapraz karşılaştırma










Transfüze edilecek bileşene karşıimmünhemolitik riskidirekt olarak araştırır.

Transfüzyon içinTiplendirme ve tarama

(Type and screen)

Hasta ve bağışçı major kan grubu uyumlu+

Hastada antikor tarama testi negatif

Tiplendirme ve tarama(Type and screen)



Çapraz karşılaştırma


Her ünite için crossmatch testi negatif
















Risk < % 0.06 (çok zayıf antikorlar)Risk < % 0.06 (çok zayıf antikorlar) Ülkemizde en sık uygulanan yöntemdirÜlkemizde en sık uygulanan yöntemdir


(Type and screen)
























Daha hızlıDaha az testDaha az iş gücüDaha az stok

MALİYET ETKİN

Antikor saptananlarda,Sık transfüzyon alanlarda,Yeni doğanlarda uygun değil

Risk < % 0.06 (çok zayıf antikorlar)Risk < % 0.06 (çok zayıf antikorlar) Ülkemizde en sık uygulanan yöntemdirÜlkemizde en sık uygulanan yöntemdir


(Type and screen)
























Daha hızlıDaha az testDaha az iş gücüDaha az stok

MALİYET ETKİN

Antikor saptananlarda,Sık transfüzyon alanlarda,Yeni doğanlarda uygun değil

Risk < % 0.06 (çok zayıf antikorlar)Risk < % 0.06 (çok zayıf antikorlar)

Sadece ilgili torba için riski belirler

Riskli hasta grupları için daha güvenlidir

Ülkemizde en sık uygulanan yöntemdirÜlkemizde en sık uygulanan yöntemdir


AMAÇ

1- Hasta ve bağışçının major kangrupları uyumunun teyidi

2- Alıcıda transfüze edilecekeritrositlerde bulunan herhangibir antijene karşı antikor olupolmadığının saptanması







Alıcıserumu

Antikor ?

Doğal antikor (ABO)Allo-antikor


BağışçıRBC

BağışçıRBC

Alıcıserumu

Alıcıserumu

Antikor ?



BağışçıRBC

BağışçıRBC

Alıcıserumu

İMMÜNOHEMATOLOJİK YÖNTEMLERTüp yöntemiJel yöntemiAkış sitometrisi, vb.


Alıcıserumu

Antikor ?



BağışçıRBC

BağışçıRBC

MAJOR CROSSMATCH

Alıcıserumu



Bağışçıserumu

Antikor ?


AlıcıRBCAlıcıRBC

MİNÖR CROSSMATCH

Bağışçıserumu

Bağışçıserumu

Antikor ?



MİNÖR CROSSMATCH

Bağışçıserumu



Doğru çıkarımların yapılabilmesi için;• Transfüzyon pratiği açısından uyulması gereken kurallar

titizlikle yerine getirilmeli ve örnekleme, kayıt hataları gibiriskler yok edilmeye çalışılmalıdır.

• Tercih edilen yöntemin üretici firma tarafınca belirlenmişolan uygulamalarına harfiyen uyulmalı ve testlerinvalidasyonu yapılıp gerekli kalite kontrol çalışmaları düzenliolarak yerine getirilmelidir.

• Tercih edilen yöntemin sınırları ve kısıtlamaları iyibilinmelidir.

• Hastaya ait kayıtlarda gebelik durumu, transfüzyon öyküsü,transplantasyon varlığı, hastalıkları ve kullandığı ilaçlar ileilgili temel bilgiler mutlaka yer almalıdır.

Çapraz karşılaştırma testiDoğru çıkarımların yapılabilmesi için;• Transfüzyon pratiği açısından uyulması gereken kurallar

titizlikle yerine getirilmeli ve örnekleme, kayıt hataları gibiriskler yok edilmeye çalışılmalıdır.

• Tercih edilen yöntemin üretici firma tarafınca belirlenmişolan uygulamalarına harfiyen uyulmalı ve testlerinvalidasyonu yapılıp gerekli kalite kontrol çalışmaları düzenliolarak yerine getirilmelidir.

• Tercih edilen yöntemin sınırları ve kısıtlamaları iyibilinmelidir.

• Hastaya ait kayıtlarda gebelik durumu, transfüzyon öyküsü,transplantasyon varlığı, hastalıkları ve kullandığı ilaçlar ileilgili temel bilgiler mutlaka yer almalıdır.

Zayıf antijen-antikor reaksiyonlarını dagösterebilecek bir yöntemle yapılmalıdır.




İNKÜBASYONİNKÜBASYON



İNKÜBASYONİNKÜBASYON GÜÇLENDİRİCİ SOLÜSYONLAR

ALBÜMİNBazı antikorların reaktivitesini arttırır

LISSAntikorun eritrosite bağlanmasını arttırırAgglütinasyonu güçlendirirİnkübasyon süresini kısaltır

PEGAntijen-antikor reaksiyonunu güçlendirirKlinik anlamı olan antikorları güçlendirirKlinik anlamı az olanları zayıflatır

GÜÇLENDİRİCİ SOLÜSYONLAR














İNKÜBASYONİNKÜBASYON GÜÇLENDİRİCİ SOLÜSYONLAR








ANTİ-HUMAN GLOBULİN(AHG)

Köprüleşmeyi sağlar

Polispesifik anti-IgG veanti-C3d


















Tam çapraz karşılaştırma testi (complete crossmatch)


Alıcı ve verici major kan grubu teyidi + AHG fazı içeren crossmatchSüre: 40-60 dakikaAlıcı ve verici major kan grubu teyidi + AHG fazı içeren crossmatchSüre: 40-60 dakika




Alıcı ve bağışçıRBC









BağışçıRBC

BağışçıRBC



BağışçıRBC

BağışçıRBC

Alıcıserum

Alıcıserum






BağışçıRBC

BağışçıRBC




BağışçıRBC

BağışçıRBC

Alıcıserum

Alıcıserum


Alıcıserum

Alıcıserum

Çapraz karşılaştırma testiHızlı (acil) çapraz karşılaştırma testi (Immediate spin crossmatch)


Alıcıserumu

BağışçıRBC

BağışçıRBC

+Kısasantrifüj

BağışçıRBC

BağışçıRBC


Alıcıserumu

BağışçıRBC

BağışçıRBC

+Kısasantrifüj ABO hataları

Kuvvetli antikorlarABO hatalarıKuvvetli antikorlar

BağışçıRBC

BağışçıRBC

ABO hatalarıKuvvetli antikorlarABO hatalarıKuvvetli antikorlar

SÜRE: 10 dakika


Alıcıserumu

BağışçıRBC

BağışçıRBC

+Kısasantrifüj ABO hataları

Kuvvetli antikorlarABO hatalarıKuvvetli antikorlar

BağışçıRBC

BağışçıRBC

ABO hatalarıKuvvetli antikorlarABO hatalarıKuvvetli antikorlar

SÜRE: 10 dakika

KULLANIM ALANLARI:

“Tam crossmatch” için yeterli zaman olmayan acil durumlar

“Type and screen” uygulamalarında son kontrol

Çapraz karşılaştırma testiElektronik çapraz karşılaştırma testi


özel dizayn edilmiş bir bilgisayar programı aracılığı ile uygulananhasta ile bağışçıya ait daha önceki immünohematolojik kayıtların kullanıldığı bir yöntem



Temel hedef transfüzyon güvenliğini arttırmaktırDaha az testDaha az insan hatasıMaliyet etkin bir yaklaşım sağlamak










AABB, BCSH rehberleri ile tanımlanmış koşullarBağışçı ve hastaya ait en az 2 kan örneğinde doğrulanmış kan grubu,Negatif antikor tarama testi,Hastalarda hali hazırda veya geçmişinde beklenmeyen antikor öyküsü olmaması,Verilerin otomatik aktarımıSistemin kişilerin manüplasyonuna izin vermemesi,Sistemin valide edilmesi………

AABB, BCSH rehberleri ile tanımlanmış koşullarBağışçı ve hastaya ait en az 2 kan örneğinde doğrulanmış kan grubu,Negatif antikor tarama testi,Hastalarda hali hazırda veya geçmişinde beklenmeyen antikor öyküsü olmaması,Verilerin otomatik aktarımıSistemin kişilerin manüplasyonuna izin vermemesi,Sistemin valide edilmesi………

Çapraz karşılaştırma testiDEĞERLENDİRME – CM negatif

Major kan grubu uyumluCrossmatch negatif

Çapraz karşılaştırma testiDEĞERLENDİRME – CM pozitif

ABOUYUMSUZ

veya

ALLOANTİKOR

ABOUYUMSUZ

veya

ALLOANTİKOR


ALLOANTİKOR


ANTİKOR TANIMLAMA

ALLOANTİKOR


ANTİKOR TANIMLAMA

ALLOANTİKOR

Allo-antijeni taşımayan RBC

Çapraz karşılaştırma testiDEĞERLENDİRME – CM (yalancı) pozitif

ALLOANTİKOR ?


BAĞIŞÇIDAT (+) (% 0.1 – % 0.01)

ALLOANTİKOR ?

BAĞIŞÇIDAT (+)


BAĞIŞÇIDAT (+) (% 0.1 – % 0.01)

ALLOANTİKOR ?

BAĞIŞÇIDAT (+)

Hastada(Allo-Ab YOK)

Hasta Antikor Tarama (-)Bağışçı DAT (+)

Başka bir U ile CM uygun

Hasta Antikor Tarama (-)Bağışçı DAT (+)



HASTADAT (+)

ALLOANTİKOR ?

HASTADAT (+)

(% 10)


HASTADAT (+)

Otoantikorlar ve komplemanİlaçlarDonör antikorlarının alıcıya geçmesiAlloantikorların plasentadan geçişiYüksek doz gamaglobulin tedavisiHipergamaglobulinemi

ALLOANTİKOR ?

HASTADAT (+)

(% 10)



HASTADAT (+)


ALLOANTİKOR ?

HASTADAT (+)

(% 10)


Hasta DAT (+)Hasta Antikor Tarama (+)

Diğer U çoğu ile CM uygunsuz





HASTADAT (+)


ALLOANTİKOR ?

HASTADAT (+)

(% 10)







Hastada DAT pozitifliği “allo-Ab varlığını” maskeleyebilir !!!!!


HASTADAprotein içeriğini değiştiren

HASTALIKLAR

ALLOANTİKOR ?


HASTALIKLAR



HASTALIKLAR

ALLOANTİKOR ?


HASTALIKLAR


Plazma hücre hastalıklarıMultiple myelomWaldenstrom makroglobulinemisi

LenfomalarEnfeksiyonlar, vb…

Hasta Antikor tarama (+)Diğer U çoğu ile CM pozitif

Plazma hücre hastalıklarıMultiple myelomWaldenstrom makroglobulinemisi

LenfomalarEnfeksiyonlar, vb…

Hasta Antikor tarama (+)Diğer U çoğu ile CM pozitif


TEKNİK

ALLOANTİKOR ?


TEKNİK

ALLOANTİKOR ?


Test sisteminde kontaminasyon

Kullanılan teknik ve kitlerde uygunsuzluk

Test sisteminde kontaminasyon

Kullanılan teknik ve kitlerde uygunsuzluk


BAĞIŞÇIPolyaglutinasyon fenomeni

ALLOANTİKOR ?




ALLOANTİKOR ?


Sağlıklı vericilerde nadirdir.Eritrositlerde gizli antijenlerin (T, Tk, Tn) açığa çıkması ile oluşur.MDS, enfeksiyonlar ve mutasyon en sık nedenlerdir.Yenidoğan hariç normal serumlarda bu antijenlere karşı doğal Abbulunur.



ALLOANTİKOR ?



Hasta Antikor Tarama (-)


Hasta Antikor Tarama (-)


Sağlıklı vericilerde nadirdir.Eritrositlerde gizli antijenlerin (T, Tk, Tn) açığa çıkması ile oluşur.MDS, enfeksiyonlar ve mutasyon en sık nedenlerdir.Yenidoğan hariç normal serumlarda bu antijenlere karşı doğal Abbulunur.


HASTADAT (+)

BAĞIŞÇIDAT (+)


TEKNİK


HASTALIKLAR

HASTADAT (+)


HASTADAT (+)

BAĞIŞÇIDAT (+)

Hastadaaltta yatan

allo-antikor varlığınıGİZLEYEBİLİR !!!!

Hastadaaltta yatan



TEKNİK


HASTALIKLAR

HASTADAT (+)

Hastadaaltta yatan


Hastadaaltta yatan


Çapraz karşılaştırma testiDEĞERLENDİRME – CM (her bağışçıya karşı) pozitif


Rulo formasyonu:Serum SF ile dilue edilince sorun çözülür,Hastaların PY incelemesi değerlidir.





Hastada soğuk (cold) oto-aglutinin varlığı:Eğer aglutinin 30 C üzerinde aktifse;

transfüze edilen RBC yaşam süresi kısa olacak vehastada DAT pozitif olacaktır.

Hastanın sıcak ortamda tutulması ve transfüze edilmesi önerilir.Altta yatan allo-Ab varlığı gözden kaçabilir.Testlerin 37 C yapılması allo-Ab yakalanması için yararlı olabilir.

























Hastada ılık (warm) oto-antikor varlığı:Hastada CM oto-kontrol (+) ve DAT (+) dir.Bağışçıların büyük çoğunluğuna karşı CM uygunsuzluğu vardır.Altta yatan allo-antikorun varlığı uygun yöntemlerle araştırılabilir.CM uygunsuzluğu nedeni ile acil durumlarda CM (+) transfüzyondan kaçınılmamalıdır.

Hastada ılık (warm) oto-antikor varlığı:Hastada CM oto-kontrol (+) ve DAT (+) dir.Bağışçıların büyük çoğunluğuna karşı CM uygunsuzluğu vardır.Altta yatan allo-antikorun varlığı uygun yöntemlerle araştırılabilir.CM uygunsuzluğu nedeni ile acil durumlarda CM (+) transfüzyondan kaçınılmamalıdır.

Çapraz karşılaştırma testiDEĞERLENDİRME

CM + antikor tarama

HastaserumHastaserum

PanelRBC

BağışçıRBC


CM (uygun) + antikor tarama (negatif)


PanelRBC

BağışçıRBC

(-) (-)




PanelRBC

BağışçıRBC

(-) (-)

Transfüzyon için uygunTransfüzyon için uygun




PanelRBC

BağışçıRBC

(-) (-)

Transfüzyon için uygunTransfüzyon için uygunAncak,transfüzyondan beklenen yarar izlenememişse;

AT testinin kapsamadığı ve CM testinin saptayamadığı zayıf ve nadirallo-antikorlar olabilir.

Kuvvetlendirilmiş (enzim, vb.) yöntemlerle testler tekrarlanmalıdır.


CM (uygunsuz) + antikor tarama (negatif)


PanelRBC

BağışçıRBC

(+) (-)



ABO hatasıPanel hücrelerinde olmayan, bağışçıda olan antijene karşı allo-antikor

Bağışçı DAT (+)

Bağışçının zayıf A veya B olup yanlışlıkla O grubu olarak yorumlanması

Poliaglutinasyon fenomeni

Diğer gruplara O kan grubu plazma içeren bileşen verilmesi (pasif anti-A ve –B transferi)







PanelRBC

BağışçıRBC

(+) (-)

















Diğer gruplara O kan grubu plazma içeren bileşen verilmesi(pasif anti-A ve –B transferi)







PanelRBC

BağışçıRBC

(+) (-)












CM (uygun) + antikor tarama (pozitif)


PanelRBC

BağışçıRBC

(-) (+)




PanelRBC

BağışçıRBC

(-) (+)

K (+)K (-) Anti-K

Bağışçı eritrositleri panel eritrositlerinde olan ilgili antijenitaşımıyordur. Ör: Orta sıklıkta antijenler (K, Lua, Cob, YTB)

İlgili antijen panel eritrositlerinde kuvvetli (double dose), bağışçıeritrositlerinde zayıf (single dose) eksprese edilmektedir.Ör: (JKa+b+) ve (Jka+b-)Bu durum hemoliz nedeni olabilir



K (+)K (-) Anti-K




PanelRBC

BağışçıRBC

(-) (+)





Anti-Jka Jka+b-Jka+b+


CM (uygunsuz) + antikor tarama (pozitif)


PanelRBC

BağışçıRBC

(+) (+)

Panel RBC ve bağışçı eritrositlerinde bulunan bir antijene karşı allo-Ab vardır.

Bu hastalarda oto-kontrol negatiftir.

Eğer toplumda sık olan ama hastada olamayan bir antijene karşıantikor varsa uygun kan bulmak çok zor olabilir.

Toplumun antijen sıklıklarının bilinmesi önemlidir.

Panel RBC ve bağışçı eritrositlerinde bulunan bir antijene karşı allo-Ab vardır.

Bu hastalarda oto-kontrol negatiftir.

Eğer toplumda sık olan ama hastada olamayan bir antijene karşıantikor varsa uygun kan bulmak çok zor olabilir.

Toplumun antijen sıklıklarının bilinmesi önemlidir.


EN GÜVENİLİRTRANSFÜZYON

HİÇ YAPILMAMIŞ OLANIDIR

EN GÜVENİLİRTRANSFÜZYON

HİÇ YAPILMAMIŞ OLANIDIR

crossmatch (˙apraz kar^ila^tirma test0) · crossmatch (˙apraz kar^ila^tirma test0) dr....

Documents