Materiay do wicze laboratoryjnych z przedmiotu:

Rysunek Techniczny CAD

dr in. Fabian Cybichowski

W opracowaniu wykorzystano pomoc programu AutoCAD 2006 pl oraz ksik: AutoCAD 2005 PL, Andrzej Piko, wydawnictwo Helion, Gliwice 2005. v. 2006.06. 01 1

Spis treciWprowadzenie 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. Klawiatura i mysz .................................................................................................................................................5 Uruchomienie programu. .....................................................................................................................................6 Elementy ekranu programu AutoCAD 2006. .......................................................................................................6 Menu polece.......................................................................................................................................................7 Paski narzdzi......................................................................................................................................................8 Okna narzdzi ......................................................................................................................................................9 Obszar modelu...................................................................................................................................................10 Globalny ukad wsprzdnych ..........................................................................................................................12 Linia statusu .......................................................................................................................................................13 Linia polece..................................................................................................................................................15 Najczciej uywane skrty polece .............................................................................................................17 Ogldanie rysunku.........................................................................................................................................18 Rysowanie obiektw 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. Wprowadzanie danych w trakcie rysowania..................................................................................................21 Polecenie LINIA .............................................................................................................................................23 Polecenie POLILINIA.....................................................................................................................................24 Polecenie PROSTOKT................................................................................................................................25 Polecenie WIELOBOK...................................................................................................................................26 Polecenia OKRG .........................................................................................................................................27 Polecenie ELIPSA .........................................................................................................................................28 Polecenie UK ...............................................................................................................................................29 wiczenia ......................................................................................................................................................30 Modyfikacja obiektw 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. Wprowadzanie polece edycyjnych ..............................................................................................................32 Metody wyboru obiektw ...............................................................................................................................32 Polecenie WYBIERZ .....................................................................................................................................33 Polecenie WYMA.........................................................................................................................................34 Polecenie PRZESU.....................................................................................................................................34 Polecenie KOPIUJ .........................................................................................................................................35 Polecenie LUSTRO .......................................................................................................................................36 Polecenie OBRT .........................................................................................................................................37 Polecenie SKALA ..........................................................................................................................................38 Polecenie UTNIJ............................................................................................................................................39 Polecenie WYDU.......................................................................................................................................40 Polecenie SZYK.............................................................................................................................................41 wiczenia ......................................................................................................................................................43 Cechy obiektw 35. 36. 37. 38. Warstwy .........................................................................................................................................................46 Polecenie AI_MOLC ......................................................................................................................................51 Polecenie CECHY .........................................................................................................................................51 Polecenie UZGCECHY..................................................................................................................................52 Rysowanie precyzyjne 39. 40. 41. 42. 43. 44. Tryby SKOK oraz SIATKA.............................................................................................................................54 Tryb ORTO ....................................................................................................................................................56 Tryb BIEGUN.................................................................................................................................................57 Tryby OBIEKT i LEDZENIE.........................................................................................................................58 Uchwyty .........................................................................................................................................................60 wiczenia ......................................................................................................................................................61 v. 2006.06. 01 2

Przydatne polecenia 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. Regeneracja rysunku.....................................................................................................................................64 Powtrny wybr polece ...............................................................................................................................65 Cofanie ostatniego polecenia ........................................................................................................................65 Polecenie LUWSYMB....................................................................................................................................65 Polecenie RLSKALA......................................................................................................................................66 Polecenie ODLEGO ...............................................................................................................................66 Polecenie POLE ............................................................................................................................................66 Menu Format ustawienia rysunku .............................................................................................................67 Polecenie OPCJE ..........................................................................................................................................68 Modyfikacja obiektw II 54. 55. 56. 57. 58. 59. 60. Polecenie FAZUJ...........................................................................................................................................72 Polecenie ZAOKRGL ..................................................................................................................................73 Polecenie ROZCIGNIJ ................................................................................................................................74 Polecenie ODSU .........................................................................................................................................75 Polecenie PRZEDU...................................................................................................................................76 Polecenie POCZ........................................................................................................................................77 Kopiowanie z uyciem schowka (clipboard)..................................................................................................78 Tekst i wymiarowanie 61. 62. 63. 64. 65. 66. 67. Wstawianie tekstu - wielewierszy ..................................................................................................................80 Wstawianie tekstu jeden wiersz..................................................................................................................80 Edycja tekstu ................................................................................................................................................80 Cechy tekstu .................................................................................................................................................81 Nazwane style tekstu.....................................................................................................................................82 Menu Wymiarowanie ...................................................................................................................................83 Edycja tekstu wymiarowego ..........................................................................................................................84 Wydruk rysunku 68. 69. 70. 71. 72. 73. 74. 75. 76. Zmienna systemowa MIRRTEXT ..................................................................................................................84 Arkusze wydruku ...........................................................................................................................................86 Rysowanie w arkuszu wydruku .....................................................................................................................89 Wstawianie rzutni do arkusza........................................................................................................................90 Dodatkowe cechy rzutni ................................................................................................................................92 Edycja rysunku wewntrz rzutni ....................................................................................................................93 Cechy warstw zwizane z wydrukiem ...........................................................................................................94 Podgld wydruku w zakadce arkusza...........................................................................................................96 Drukowanie i podgld wydruku w oknie podgldu wydruku..........................................................................96 Przydatne polecenia II 77. 78. 79. 80. 81. 82. 83. Tworzenie bloku.............................................................................................................................................98 Wstawianie bloku.........................................................................................................................................100 Edycja definicji bloku ...................................................................................................................................100 Polecenie SWYBIERZ .................................................................................................................................101 Polecenie RZUTNIE w przestrzeni modelu .................................................................................................102 Menu Express ............................................................................................................................................103 Korzystanie z pomocy programu AutoCAD (klawisz F1).............................................................................104

v. 2006.06. 01

3

Cz 1 Wprowadzenie

v. 2006.06. 01

4

1.

Klawiatura i myszW tekcie klawisze myszy opisane s wedug nastpujcej konwencji: Dla myszy praworcznej:

pierwszy klawisz myszy (pod palcem wskazujcym)

drugi klawisz myszy

trzeci (rodkowy) klawisz myszy Dla myszy leworcznej odpowiednio:

pierwszy klawisz myszy (pod palcem wskazujcym)

drugi klawisz myszy

trzeci (rodkowy) klawisz myszy W programie AutoCAD funkcje poszczeglnych klawiszy myszy mona zmienia w szerokim zakresie. W programie AutoCAD znak (przecinek) uywany jest do oddzielania kolejnych wsprzdnych punktw, natomiast znak (kropka) uywany jest w uamkach dziesitnych do oddzielania czci cakowitej od czci uamkowej. Moliwe jest rwnie wprowadzanie uamkw prostych w formie A/B, gdzie A i B to dowolne liczby cakowite. W czasie wprowadzania polece do programu AutoCAD klawisze ENTER oraz SPACJA dziaaj w ten sam sposb (potwierdzenie lub przerwanie polecenia). W tekcie oba symbole uywane s zamiennie.

v. 2006.06. 01

5

2.

Uruchomienie programu.Aby uruchomi program naley dwukrotnie klikn na ikon programu znajdujc si na pulpicie:

3.

Elementy ekranu programu AutoCAD 2006.

Menu polece paski narzdzi

okna narzdzi

okno rysunku kursor marker ukadu wsprzdnych zakadki modelu i arkuszy paski przewijania linia polece (okno tekstowe) linia statusu z przecznikami

v. 2006.06. 01

6

4.

Menu poleceKaskadowe menu polece su zarwno do obsugi programu (ob. menu Plik, Edycja, Format) jak do rysowania i modyfikacji obiektw (menu Rysuj, Zmiana).

v. 2006.06. 01

7

5.

Paski narzdziPrzyciski na paskach narzdzi dziaaj tak samo jak w innych aplikacjach systemu Windows. Jeeli kursor zostanie przez chwil zatrzymany nad dowolnym przyciskiem, obok pojawi si chorgiewka z nazw odpowiadajcego mu polecenia.

Oprcz przyciskw na paskach narzdzi znajduj si rwnie okienka (listy rozwijane) pozwalajce na odczyt niektrych waciwoci obiektw.

Warstwy

warstwa w ktrej znajduje si zaznaczony obiekt / aktualna warstwa

Cechy linii

kolor linii

rodzaj linii

grubo linii

styl wydruku

Style

styl tekstu

styl wymiarowania

styl tabeli

Uwaga: Jeeli aden obiekt w rysunku nie jest aktualnie wybrany, okienka cech pokazuj domylne cechy nowo rysowanych obiektw. Aby dokona zmiany wybranej cechy, wystarczy nacisn strzak po prawej stronie okienka i wybra now warto z listy.

v. 2006.06. 01

8

6.

Okna narzdziW menu Narzdzia znajduj si przeczniki widocznoci dodatkowych okien narzdziowych, wraz z odpowiadajcymi im klawiszami skrtw. Najczciej wykorzystywane okno to Cechy (CTRL+1). Mona w nim odczyta oraz zmieni wszystkie cechy zaznaczonych aktualnie obiektw.

v. 2006.06. 01

9

7.

Obszar modeluNajwiksz cz okna programu zajmuje obszar modelu. W rzeczywistoci jest on jakby oknem, przez ktre widzimy fragment trjwymiarowego ukadu wsprzdnych w ktrym umieszczane s poszczeglne elementy rysunku. Trjwymiarowo przestrzeni rysunku jest widoczna dopiero po wybraniu odpowiedniego kierunku obserwacji. Standardowo na dwuwymiarowy rysunek patrzymy wzdu wektora rwnolegego do trzeciej osi (Z), w kierunku przeciwnym do kierunku tej osi.

W rysunkach dwuwymiarowych trzecia wsprzdna zawsze powinna by rwna zeru ( Z=0 ), w przeciwnym wypadku niektre polecenia edycyjne nie bd dziaa poprawnie. v. 2006.06. 01 10

Poniej pokazano ten sam rysunek ogldany z innego kierunku ni domylny.

Na tym rysunku wida trjwymiarowy marker ukadu wsprzdnych, wraz z kierunkami poszczeglnych osi (o Z skierowana w gr).

v. 2006.06. 01

11

8.

Globalny ukad wsprzdnychW przestrzeni modelu zdefiniowany jest Globalny Ukad Wsprzdnych o jednoznacznie okrelonym pocztku i kierunku osi, w ktrym kady punkt ma unikalne wsprzdne. Najczciej s one przedstawiane w ukadzie kartezjaskim w formacie (X, Y, Z) (lub ( (X, Y) dla rysunku dwuwymiarowego). Symbole X, Y, Z oznaczaj odlego punktu od pocztku ukadu wsprzdnych mierzone wzdu odpowiedniej osi.

W rysunkach dwuwymiarowych niekiedy wygodniej jest skorzysta z ukadu biegunowego, podajc wsprzdne w formacie (L < ) gdzie L oznacza odlego punktu od pocztku ukadu wsprzdnych, ' oznacza kt mierzony w paszczynie XY pomidzy osi X a prost przechodzc przez pocztek ukadu wsprzdnych i rozwaany punkt.

Podobnie do biegunowego zdefiniowany jest trjwymiarowy sferyczny ukad wsprzdnych, omwiony szerzej w pomocy programu AutoCAD.

v. 2006.06. 01

12

9.

Linia statusuNa samym dole okna programu wywietlana jest linia statusu. Po lewej stronie wywietlane s aktualne wsprzdne kursora.

Klikajc na to pole mona cyklicznie: wyczy wywietlanie (liczby staj si jasno szare i przestaj by uaktualniane), wczy wsprzdne wzgldne (w trakcie rysowania obiektw wywietlane s wsprzdne mierzone wzgldem ostatnio wskazanego punktu najwygodniejszy tryb), wczy wsprzdne bezwzgldne (cay czas wywietlane s wsprzdne mierzone wzgldem pocztku ukadu wsprzdnych jest to tryb domylny). Reszta linii statusu wypeniona jest przecznikami, ktre steruj trybami pracy programu.

SKOK SIATKA ORTO BIEGUN OBIEKT LEDZENIE DYN SZEROKO MODEL

- przecza przyciganie kursora do umownej siatki punktw - przecza wywietlanie siatki punktw pomocniczych (nie musz by one tosame z punktami wykorzystywanymi w trybie SKOK) - przecza przyciganie kursora do prostych pionowej lub poziomej przechodzcych przez ostatnio wskazany punkt (tylko w czasie wprowadzania polecenia) - przecza przyciganie kursora do zdefiniowanego pku prostych przechodzcych przez ostatnio wskazany punkt (tylko w czasie wprowadzania polecenia) - przecza przyciganie kursora do punktw charakterystycznych obiektw - przecza korzystanie z trybu ledzenia - przecza korzystanie z trybu dynamicznego wprowadzania danych - przecza wywietlanie szerokoci linii - w zakadkach Arkuszy przecza pomidzy przestrzeni modelu i papieru

Uwaga: Kady z wymienionych trybw rysowania wprowadza do programu dodatkowe moliwoci lub ograniczenia, wczenie wszystkich znacznie utrudnia prac z programem. W praktyce najwygodniej jest wyczy wszystkie z wyjtkiem trybu OBIEKT oraz ograniczy zakresu dziaania trybu OBIEKT do kilku wybranych punktw charakterystycznych (opisane w dalszej czci). Niektre z pozostaych trybw (ORTO, BIEGUN, LEDZENIE) s rwnie bardzo przydatne, ale powinny by wczane tylko na czas ich wykorzystywania.

v. 2006.06. 01

13

Sposb dziaania wikszoci przecznikw okrelony jest dodatkowymi ustawieniami, ktre mona zmieni i wybierajc z menu kontekstowego polecenie klikajc na przecznik drugim klawiszem myszy Ustawienia. Okno ustawie mona rwnie wywoa wybierajc z menu Narzdzia polecenie Ustawienia rysunkowe lub wpisujc w linii polece USTAWIENIARYS. W oknie ustawie mona na przykad zmieni gsto siatek uywanych w trybach SKOK i SIATKA, zdefiniowa pk prostych wykorzystywanych w trybie BIEGUN lub wybra punkty charakterystyczne aktywne w trybie OBIEKT.

v. 2006.06. 01

14

10. Linia poleceWszystkie polecenia programu mog by wprowadzane w linii polece znajdujcej si w dolnej czci ekranu. Wikszo polece w penej formie odpowiada nazwom umieszczonym w menu, jednak w praktyce uywa si skrtw zdefiniowanych w specjalnym pliku konfiguracyjnym. Na przykad polecenie LINIA mona wywoa wpisujc liter L i potwierdzajc klawiszem ENTER lub SPACJA. Korzystanie ze skrtw polece wpisywanych w linii polece znacznie przypiesza prac z programem (rwnie w porwnaniu z korzystaniem z przyciskw na paskach narzdzi). Standardowy zestaw skrtw mona obejrze wybierajc z menu Narzdzia podmenu Adaptacja i polecenie Edycja parametrw programu (acad.pgp), ktre powoduje otwarcie tekstowego pliku konfiguracyjnego.

Poprzez nacinicie klawisza F2 moliwe jest wywietlenie okna tekstowego, w ktrym mona przeledzi histori rysunku (wszystkie polecenia) od momentu jego otwarcia. Powrt do rysunku nastpuje przez ponowne wcinicie klawisza F2 lub zamknicie okna tekstowego. Uwaga: W linii polece wywietlane s rwnie dodatkowe informacje zwizane z aktywnym poleceniem, z tego wzgldu wysoko linii polece powinna wynosi co najmniej 3 linie. v. 2006.06. 01 15

Poniej pokazano fragment pliku acad.pgp programu AutoCAD 2006 PL

v. 2006.06. 01

16

11. Najczciej uywane skrty polecePoniej podano najczciej uywane skrty polece, zdefiniowane domylnie w programie: E FA K KRE L LUS U ML NF OB OBS OD ODL ODT O OP PR PL POL PRO PRZE PRS PW RE REW RLS R ROZC S SPL ST SZ DT US UT UZG WA WT T WA WBO WYD WY ZA Z ELIPSA FAZUJ KOPIUJ GKRESKUJ LINIA LUSTRO UK MLINIA NFRAGM OBRT OBSZAR ODSU ODLEGO ODTEKST OKRG OPCJE PIERCIENIE PLINIA POLE PROSTOK PRZEDU PRZESU PORZWY REGEN REGENW RLSKALA ROZBIJ ROZCIGNIJ SKALA SPLAJN STYL SZYK TEKST USU UTNIJ UZGCECHY WARSTWA WTEKST WTEKST WARSTWA WIELOBOK WYDU WYMA ZAOKRGL ZOOM

v. 2006.06. 01

17

12. Ogldanie rysunkuW programie AutoCAD sposb sterowania wywietlaniem rysunku na ekranie komputera jest bardzo intuicyjny, zbliony do sposobu pracy z tradycyjnym rysunkiem umieszczonym na desce krelarskiej. Aby zrozumie zasady kierujce ogldaniem rysunku najlepiej wyobrazi sobie, e obraz wywietlany na ekranie komputera to fragment duego rysunku ogldany przez obiektyw aparatu fotograficznego. Aby obejrze ssiedni fragment rysunku przesuwamy rysunek przed obiektywem aparatu.

Do tego celu suy polecenie NFRAGM (skrt NF). Po jego wywoaniu kursor myszki jest wywietlany jako apka, ktr moemy chwyci i przesun rysunek. Polecenie NFRAGM mona take wywoa naciskajc odpowiedni przycisk na pasku narzdzi. Jeeli korzystamy z myszki trzyklawiszowej, to rysunek mona przesuwa przez nacinicie i przytrzymanie trzeciego przycisku (w dowolnym momencie, bez wywoywania polecenia NFRAGM).

Aby zmieni wielko ogldanych elementw trzeba si zbliy lub oddali od rysunku (lub zmieni dugo ogniskowej obiektywu).

Do tego celu suy polecenie ZOOM (skrt Z). Jeeli myszka wyposaona jest w keczko w miejscu trzeciego przycisku i jest ono skonfigurowane jako intellizoom, to moe ono zosta wykorzystane do przybliania i oddalania rysunku (w dowolnym momencie, bez wywoywania polecenia ZOOM).

v. 2006.06. 01

18

Po wywoaniu polecenia ZOOM w linii polece wywietlane s dodatkowe opcje: [Wszystko/Centrum/Dynamiczny/Zakres/Poprzedni/Skala/Okno/Obiekt] OKNO - domylnie polecenie ZOOM dziaa w trybie Okno. W tym trybie wskazanie dwch punktw na ekranie jednoznacznie definiuje okno, ktrego zawarto zostanie powikszona w taki sposb, aby zajmowaa cay ekran.

SZYBKI

- opcja umieszczona w nawiasach trjktnych (w tym przypadku ) uruchamiana jest po naciniciu klawisza ENTER (lub SPACJA); polecenie ZOOM-SZYBKI pozwala na dynamiczne zmienianie odlegoci hipotetycznego obiektywu od rysunku; po wywoaniu polecenia kursor myszy jest wywietlany jako lupa, a jego przeciganie w gr lub w d przy jednoczesnym przytrzymaniu pierwszego klawisza myszy powoduje zmian sposobu wywietlania rysunku (odpowiednio bliej lub dalej); w trakcie trwania tego polecenia mona korzysta z trzeciego klawisza myszki do przesuwania rysunku, - wywoanie opcji ZAKRES spowoduje wywietlenie wszystkich obiektw zawartych w rysunku w maksymalnym powikszeniu, - opcja WSZYSTKO dziaa podobnie do polecenia ZAKRES z t rnic, e w nowym oknie oprcz wszystkich obiektw zawarte s rwnie granice rysunku (zdefiniowany przez uytkownika prostoktny obszar, w nowym rysunku metrycznym jest to prostokt o wymiarach arkusza A3 [420,297], zaczepiony w pocztku ukadu wsprzdnych), - po wywoaniu tej opcji naley wskaza punkt, ktry znajdzie si na rodku ekranu oraz now wysoko okna (w jednostkach rysunku); aktualna wysoko okna jest wywietlana w nawiasach trjktnych i moe by szybko wybrana klawiszem ENTER (lub SPACJA), - tryb dziaania polecenia ZOOM pozostawiony dla zapewnienia kompatybilnoci z poprzednimi wersjami AutoCADa, obecnie rzadko uywany, - wybr tej opcji powoduje powrt do poprzedniego widoku, - umoliwia podanie wspczynnika skali w linii polece, w formacie Nx (na przykad 2x oznacza przyblienie po ktrym wszystkie obiekty bd wywietlane jako 2 razy wiksze, 0.5x oznacza oddalenia po ktrym wszystkie obiekty bd wywietlane jako dwukrotnie mniejsze. - wywietla jeden lub wicej wybranych obiektw w najwikszym moliwym powikszeniu, w rodku obszaru graficznego; mona wybra obiekty przed lub po uruchomieniu polecenia ZOOM,

ZAKRES WSZYSTKO

CENTRUM

DYNAMICZNY POPRZEDNI SKALA

OBIEKT

v. 2006.06. 01

19

Cz 2 Rysowanie obiektw

v. 2006.06. 01

20

13. Wprowadzanie danych w trakcie rysowaniaNarysowanie obiektu w programie AutoCAD wymaga wprowadzenia wsprzdnych punktw i wymiarw/ktw charakterystycznych (np. promie okrgu, kt uku). Wprowadzanie punktw Wskazywanie myszk - wsprzdne punktu mog zosta wprowadzone przez kliknicie pierwszym klawiszem myszki w dowolnym miejscu okna rysunku; jest to szczeglnie przydatne, gdy korzystamy z punktw charakterystycznych wczeniej narysowanych obiektw,

Wsprzdne bezwzgldne - w linii polece mona wprowadzi wsprzdne punktu w formacie X,Y; moe to by przydatne na przykad w trakcie rysowania wykresw,

Wsprzdne wzgldne

- wsprzdne poprzedzone znakiem odnoszone s do wsprzdnych poprzednio wprowadzonego punktu; jeeli na przykad po wskazaniu myszk pierwszego punktu odcinka wpiszemy wsprzdne drugiego jako @60,10, to zostanie narysowany odcinek pomidzy dwoma punktami odlegymi o wektor [60,10],

jeeli wykorzystamy wsprzdne biegunowe, na przykad @10