{{

Cywilnoprawna Cywilnoprawna odpowiedzialność odpowiedzialność pracodawcy pracodawcy za wypadek przy pracy w za wypadek przy pracy w praktyce orzeczniczejpraktyce orzeczniczej

Dr Michał RaczkowskiDr Michał RaczkowskiBSA SN, WPiA UWBSA SN, WPiA UW

Odpowiedzialność pracodawcy jako Odpowiedzialność pracodawcy jako odpowiedzialność „uzupełniająca”odpowiedzialność „uzupełniająca”

Podmiot odpowiedzialny w zatrudnieniu Podmiot odpowiedzialny w zatrudnieniu tymczasowymtymczasowym

Podstawy odpowiedzialnościPodstawy odpowiedzialności Przesłanki odpowiedzialnościPrzesłanki odpowiedzialności Wyłączenia odpowiedzialnościWyłączenia odpowiedzialności ŚwiadczeniaŚwiadczenia PrzedawnieniePrzedawnienie

ZagadnieniaZagadnienia

Odpowiedzialność Odpowiedzialność pracodawcy jako pracodawcy jako „uzupełniająca”„uzupełniająca”

Roszczenie o zadośćuczynienie zgłoszone Roszczenie o zadośćuczynienie zgłoszone w postępowaniu dotyczącym rozwiązania w postępowaniu dotyczącym rozwiązania stosunku pracystosunku pracy

Wyrok z dnia 07.04.2010 r., Wyrok z dnia 07.04.2010 r., I PK 244/10I PK 244/10

Brak reguł rozstrzygania zbieguBrak reguł rozstrzygania zbiegu Brak możliwości stosowania ściśle cywilnoprawnych Brak możliwości stosowania ściśle cywilnoprawnych

możliwości udziału ubezpieczyciela możliwości udziału ubezpieczyciela Brak możliwości „wymuszenia” na pracowniku uzyskania Brak możliwości „wymuszenia” na pracowniku uzyskania

odszkodowania z ubezpieczenia społecznego odszkodowania z ubezpieczenia społecznego W świetle Kodeksu cywilnego – odpowiedzialność in W świetle Kodeksu cywilnego – odpowiedzialność in

solidumsolidum W świetle Kodeksu cywilnego odpowiedzialność W świetle Kodeksu cywilnego odpowiedzialność

deliktowa ma charakter samodzielny (stosowanie na deliktowa ma charakter samodzielny (stosowanie na zasadzie art. 300 k.p. budzi wątpliwości)zasadzie art. 300 k.p. budzi wątpliwości)

„„Zbieg” k.c. + k.p. i ub. Zbieg” k.c. + k.p. i ub. społ.społ.

Art. 196. (1) Osoby, uprawnione do świadczeń w myśl niniejszej Art. 196. (1) Osoby, uprawnione do świadczeń w myśl niniejszej ustawy, mogą dochodzić od pracodawcy wynagrodzenia szkód, ustawy, mogą dochodzić od pracodawcy wynagrodzenia szkód, wywołanych chorobą, niezdolnością do zarobkowania lub śmiercią wywołanych chorobą, niezdolnością do zarobkowania lub śmiercią tylko wówczas, gdy choroba, niezdolność do zarobkowania lub śmierć tylko wówczas, gdy choroba, niezdolność do zarobkowania lub śmierć została została spowodowana przez pracodawcę lub jego zastępcę rozmyślnie spowodowana przez pracodawcę lub jego zastępcę rozmyślnie lub przez zaniedbanie swych obowiązków, lub przez zaniedbanie swych obowiązków, wynikających z przepisów wynikających z przepisów o ochronie życiu i zdrowia pracownika.o ochronie życiu i zdrowia pracownika.

(2) W takim przypadku wynagrodzenie szkód ogranicza się do (2) W takim przypadku wynagrodzenie szkód ogranicza się do kwoty, o którą wynagrodzenie, należne w myśl ogólnych przepisów kwoty, o którą wynagrodzenie, należne w myśl ogólnych przepisów prawa, prawa, przewyższa świadczenia, należne z tytułu ubezpieczenia.przewyższa świadczenia, należne z tytułu ubezpieczenia.

Niemal identycznie art. 24 dekretu z 25.06.1954 o p.z.e. prac. i Niemal identycznie art. 24 dekretu z 25.06.1954 o p.z.e. prac. i ich rodzin. ich rodzin.

USTAWAUSTAWAz dnia 28 marca 1933 r.z dnia 28 marca 1933 r.

o ubezpieczeniu społecznem.o ubezpieczeniu społecznem.

Odpowiedzialność pracodawcy z art. 196 ustawy z dnia 28 marca Odpowiedzialność pracodawcy z art. 196 ustawy z dnia 28 marca 1933 r. o ubezpieczeniu społecznym (Dz. U. nr 51 poz. 396) 1933 r. o ubezpieczeniu społecznym (Dz. U. nr 51 poz. 396) obejmuje również nawiązkę za ból.obejmuje również nawiązkę za ból.

§. 1325 ABGB [W szczególności: 1) przy uszkodzeniach na ciele;]§. 1325 ABGB [W szczególności: 1) przy uszkodzeniach na ciele;]

Kto kogo uszkodzi na ciele, ten koszta leczenia ponosić; stracony już a nawet i przyszły zarobek, jeżeliby Kto kogo uszkodzi na ciele, ten koszta leczenia ponosić; stracony już a nawet i przyszły zarobek, jeżeliby uszkodzony stał się niezdatnym nadal do zarabiania, onemuż wynagrodzić i prócz tego na żądanie uszkodzony stał się niezdatnym nadal do zarabiania, onemuż wynagrodzić i prócz tego na żądanie uszkodzonego, stósowną nawiązkę zapłacić mu powinien.uszkodzonego, stósowną nawiązkę zapłacić mu powinien.

§. 1326. §. 1326. 

Jeżeli osoba skrzywdzona przez złe z nią obejście oszpeconą została, natenczas, jeżeli do tego jeszcze Jeżeli osoba skrzywdzona przez złe z nią obejście oszpeconą została, natenczas, jeżeli do tego jeszcze jest płci żeńskiej, na okoliczność tę wzgląd mianym być powinien o tyle, o ile oszpecenie może być jest płci żeńskiej, na okoliczność tę wzgląd mianym być powinien o tyle, o ile oszpecenie może być przeszkodą do dalszego jej powodzenia.przeszkodą do dalszego jej powodzenia.

Orzeczenie SNOrzeczenie SNz dnia 7 stycznia 1938 r., sygn. z dnia 7 stycznia 1938 r., sygn. II C 1292/37II C 1292/37

1. Roszczenie o zadośćuczynienie za krzywdę moralną 1. Roszczenie o zadośćuczynienie za krzywdę moralną zgłoszone przeciwko pracodawcy może być zasądzone zgłoszone przeciwko pracodawcy może być zasądzone jedynie w przypadku, gdy istnieją zasadnicze przesłanki jedynie w przypadku, gdy istnieją zasadnicze przesłanki odpowiedzialności pracodawcy przewidziane w art. 196 odpowiedzialności pracodawcy przewidziane w art. 196 ust. (1) ustawy z dnia 28 marca 1933 r. o ubezpieczeniu ust. (1) ustawy z dnia 28 marca 1933 r. o ubezpieczeniu społecznym, tj. gdy zostanie stwierdzone, że chorobę, społecznym, tj. gdy zostanie stwierdzone, że chorobę, niezdolność do pracy lub śmierć pracownika spowodował niezdolność do pracy lub śmierć pracownika spowodował pracodawca albo jego zastępca rozmyślnie lub przez pracodawca albo jego zastępca rozmyślnie lub przez zaniedbanie obowiązków wynikających z przepisów o zaniedbanie obowiązków wynikających z przepisów o ochronie życia i zdrowia pracownika. ochronie życia i zdrowia pracownika.

Orzeczenie SNOrzeczenie SNz dnia 7 lutego 1953 r., sygn. z dnia 7 lutego 1953 r., sygn. I C I C

60/5360/53

Ustawy wypadkoweUstawy wypadkowe

Ustawa z dnia 23 stycznia 1968 r.Ustawa z dnia 23 stycznia 1968 r.o świadczeniach pieniężnych o świadczeniach pieniężnych

przysługujących w razie wypadków przysługujących w razie wypadków przy pracy.przy pracy.

Art. 22. Art. 22. Świadczenia przewidziane Świadczenia przewidziane w niniejszej ustawie w niniejszej ustawie i ustalane w i ustalane w trybie w niej określonym stanowią w trybie w niej określonym stanowią w stosunku do uspołecznionego zakładu stosunku do uspołecznionego zakładu pracy pracy wynagrodzenie wszelkich wynagrodzenie wszelkich szkód szkód wynikłych dla pracownika lub wynikłych dla pracownika lub jego rodziny na skutek wypadku przy jego rodziny na skutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, o pracy lub choroby zawodowej, o której mowa w art. 21.której mowa w art. 21.

Ustawa z dnia 12 czerwca 1975 r.Ustawa z dnia 12 czerwca 1975 r.o świadczeniach z tytułu wypadków przy o świadczeniach z tytułu wypadków przy

pracy i chorób zawodowychpracy i chorób zawodowych

Art. 40. Art. 40. Świadczenia określone w Świadczenia określone w ustawie stanowią zaspokojenie ustawie stanowią zaspokojenie wszelkich roszczeń wszelkich roszczeń z tytułu uszczerbku z tytułu uszczerbku na zdrowiu albo z tytułu śmierci wskutek na zdrowiu albo z tytułu śmierci wskutek wypadku przy pracy lub choroby wypadku przy pracy lub choroby zawodowej w stosunku do zakładów pracy zawodowej w stosunku do zakładów pracy wymienionych w art. 32 ust. 2 oraz w wymienionych w art. 32 ust. 2 oraz w stosunku do instytucji i jednostek stosunku do instytucji i jednostek wymienionych w art. 33.wymienionych w art. 33.

Uchylono art. 40 w ustawie z 1975 r. Uchylono art. 40 w ustawie z 1975 r.

Osoby poszkodowane przed 1 stycznia 1990 r. Osoby poszkodowane przed 1 stycznia 1990 r. mogą dochodzić po tym dniu roszczeń mogą dochodzić po tym dniu roszczeń uzupełniającychuzupełniających

Uchwała z dn. 14.12.1990 r., III PZP Uchwała z dn. 14.12.1990 r., III PZP 20/9020/90

Art. 11. 1. Ubezpieczonemu, który wskutek wypadku Art. 11. 1. Ubezpieczonemu, który wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej doznał stałego lub przy pracy lub choroby zawodowej doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, przysługuje długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, przysługuje jednorazowe odszkodowanie.jednorazowe odszkodowanie.

Art. 12. 1. Jednorazowe odszkodowanie przysługuje w Art. 12. 1. Jednorazowe odszkodowanie przysługuje w wysokości 20 % przeciętnego wynagrodzenia za wysokości 20 % przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.na zdrowiu.

Ustawa z 30.10.2002Ustawa z 30.10.2002

§ 1.Pracownikowi, który uległ wypadkowi przy pracy lub § 1.Pracownikowi, który uległ wypadkowi przy pracy lub zachorował na chorobę zawodową określoną w wykazie, o zachorował na chorobę zawodową określoną w wykazie, o którym mowa w art. 237 § 1 pkt 3, przysługują świadczenia którym mowa w art. 237 § 1 pkt 3, przysługują świadczenia z ubezpieczenia społecznego, określone w odrębnych z ubezpieczenia społecznego, określone w odrębnych przepisach.przepisach.

§ 2. Pracownikowi, który uległ wypadkowi przy pracy, § 2. Pracownikowi, który uległ wypadkowi przy pracy, przysługuje od pracodawcy odszkodowanie za utratę lub przysługuje od pracodawcy odszkodowanie za utratę lub uszkodzenie w związku z wypadkiem przedmiotów uszkodzenie w związku z wypadkiem przedmiotów osobistego użytku oraz przedmiotów niezbędnych do osobistego użytku oraz przedmiotów niezbędnych do wykonywania pracy, z wyjątkiem utraty lub uszkodzenia wykonywania pracy, z wyjątkiem utraty lub uszkodzenia pojazdów samochodowych oraz wartości pieniężnych.pojazdów samochodowych oraz wartości pieniężnych.

Art. 237Art. 23711 k.p. k.p.

Generalnie dopuszczona w judykaturze i Generalnie dopuszczona w judykaturze i piśmiennictwie, piśmiennictwie,

Odmiennego zdania:Odmiennego zdania: M. Gersdorf, M. Gersdorf, Odpowiedzialność cywilnoprawna za Odpowiedzialność cywilnoprawna za

wypadki przy pracy, wypadki przy pracy, PiZS 6/2003, str. 6PiZS 6/2003, str. 6 Ślebzak K., Ślebzak K., Uzupełniająca odpowiedzialność Uzupełniająca odpowiedzialność

pracodawcy z tytułu wypadków przy pracy i chorób pracodawcy z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (w:) red. Z. Góral, Studia z prawa pracy. zawodowych (w:) red. Z. Góral, Studia z prawa pracy. Księga pamiątkowa ku czci docenta J. Logi, Łódź 2007 Księga pamiątkowa ku czci docenta J. Logi, Łódź 2007

Dopuszczalność dochodzenia Dopuszczalność dochodzenia odszkodowania uzupełniającegoodszkodowania uzupełniającego

Zryczałtowane, niezależne od Zryczałtowane, niezależne od indywidualnie (cywilistycznie) indywidualnie (cywilistycznie) pojmowanego rozmiaru szkodypojmowanego rozmiaru szkody

Łączy cechy odszkodowania i Łączy cechy odszkodowania i zadośćuczynienia?zadośćuczynienia?

Charakter prawny jednorazowego Charakter prawny jednorazowego odszkodowaniaodszkodowania

Wyrok Wyrok Sądu NajwyższegoSądu Najwyższegoz dnia 21 października 2003 r.z dnia 21 października 2003 r.

I CK 410/02I CK 410/02

Jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy (wypadku w drodze do i Jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy (wypadku w drodze do i z pracy) wypłacone przez pracodawcę nie podlega odliczeniu od zadośćuczynienia z pracy) wypłacone przez pracodawcę nie podlega odliczeniu od zadośćuczynienia pieniężnego przysługującemu poszkodowanemu na podstawie art. 445 § 1 k.c.; pieniężnego przysługującemu poszkodowanemu na podstawie art. 445 § 1 k.c.; odszkodowanie to powinno natomiast być wzięte pod uwagę przy określaniu odszkodowanie to powinno natomiast być wzięte pod uwagę przy określaniu wysokości zadośćuczynienia, co nie jest jednoznaczne z mechanicznym wysokości zadośćuczynienia, co nie jest jednoznaczne z mechanicznym zmniejszeniem sumy zadośćuczynienia o kwotę tego odszkodowania.zmniejszeniem sumy zadośćuczynienia o kwotę tego odszkodowania.

Odszkodowanie z ubezpieczenia społecznego a Odszkodowanie z ubezpieczenia społecznego a odszkodowanie (zadośćuczynienie) cywilneodszkodowanie (zadośćuczynienie) cywilne

{{

Podmiot Podmiot odpowiedzialny w odpowiedzialny w zatrudnieniu zatrudnieniu tymczasowymtymczasowym

Pracodawca użytkownik?Pracodawca użytkownik?Agencja pracy Agencja pracy tymczasowej?tymczasowej?

Ustawa o zatrudnianiu Ustawa o zatrudnianiu pracownikow pracownikow tymczasowychtymczasowych

Art. 5W zakresie nieuregulowanym odmiennie przepisami ustawy i przepisami odrębnymi do agencji pracy tymczasowej, pracownika tymczasowego i pracodawcy użytkownika stosuje się przepisy prawa pracy dotyczące odpowiednio pracodawcy i pracownika

Art 141. Pracodawca użytkownik wykonuje obowiązki i korzysta z praw przysługujących pracodawcy, w zakresie niezbędnym do organizowania pracy z udziałem pracownika tymczasowego.2. Pracodawca użytkownik:1) jest obowiązany zapewnić pracownikowi tymczasowemu bezpieczne i higieniczne warunki pracy w miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy tymczasowej;

Art 16 i 19 (z regresem)Odpowiedzialność za dyskryminację -agencjaZa szkody wyrządzone przez pracownika - agencja użytkownikowi

Zasada winy (art. 415 k.c.)Zasada winy (art. 415 k.c.)

Zasada ryzyka (art. 435 k.c.)Zasada ryzyka (art. 435 k.c.)

czy czy

Za niewykonanie/nienależyte wykonanie Za niewykonanie/nienależyte wykonanie zobowiązania (art. 471 k.c. i nast.)?zobowiązania (art. 471 k.c. i nast.)?

Podstawy Podstawy odpowiedzialnościodpowiedzialności

Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.odpowiedzialności nie ponosi.

Art. 471 k.c. – dowód braku Art. 471 k.c. – dowód braku winywiny

Wyrok Wyrok Sądu NajwyższegoSądu Najwyższego

z dnia 14 grudnia 2010 r., z dnia 14 grudnia 2010 r., I PK 95/10I PK 95/10

Niepoinformowanie o ryzyku zawodowym, co doprowadziło do Niepoinformowanie o ryzyku zawodowym, co doprowadziło do zarażenia pracownika prątkami gruźlicy i naraziło go na zarażenia pracownika prątkami gruźlicy i naraziło go na cierpienia związane z zagrożeniem zdrowia oraz na niekorzystne cierpienia związane z zagrożeniem zdrowia oraz na niekorzystne przeżycia psychiczne, rodzi odpowiedzialność pracodawcy na przeżycia psychiczne, rodzi odpowiedzialność pracodawcy na zasadzie art. 445 k.c.zasadzie art. 445 k.c.

Informacja o ryzyku Informacja o ryzyku zawodowymzawodowym

Wyrok SN z dn. 12.07.1977 r., IV CR 216/77 (Kino Wyrok SN z dn. 12.07.1977 r., IV CR 216/77 (Kino nie jest wprawiane w ruch siłami przyrody)nie jest wprawiane w ruch siłami przyrody)

Stopień zagrożenia ze strony urządzeń, Stopień zagrożenia ze strony urządzeń, Stopień komplikacji przy przetwarzaniu energii Stopień komplikacji przy przetwarzaniu energii

elementarnej na pracę oraz elementarnej na pracę oraz Ogólny poziom technikiOgólny poziom techniki

Przedsiębiorstwo, wprawiane w ruch siłami Przedsiębiorstwo, wprawiane w ruch siłami przyrodyprzyrody

Problem dopuszczalności stosowania względem Problem dopuszczalności stosowania względem pracodawcy „podwójnej” odpowiedzialności na pracodawcy „podwójnej” odpowiedzialności na zasadzie ryzyka:zasadzie ryzyka:

odpowiedzialność w ramach ubezpieczenia odpowiedzialność w ramach ubezpieczenia społecznego + społecznego +

odpowiedzialność na zasadzie art. 435 k.c.odpowiedzialność na zasadzie art. 435 k.c. w ubezpieczeniach komunikacyjnych, art. 436 w ubezpieczeniach komunikacyjnych, art. 436

par. 2 k.c., ubezpieczeniu obowiązkowemu par. 2 k.c., ubezpieczeniu obowiązkowemu towarzyszy winatowarzyszy wina

„„Podwójna” odpowiedzialność na zasadzie Podwójna” odpowiedzialność na zasadzie ryzykaryzyka

{{

Zagadnienie Zagadnienie wyłącznej winy wyłącznej winy poszkodowanegoposzkodowanego

Wyr. SN z dn. 18 maja 2012 r., III PK 78/11Wyr. SN z dn. 18 maja 2012 r., III PK 78/11

Pracownik nie zawiadomił o niesprawnosci maszyny Pracownik nie zawiadomił o niesprawnosci maszyny (celowo przerobiona - zwarcie)(celowo przerobiona - zwarcie)

Związek przyczynowyZwiązek przyczynowy

Rola prawa do powstrzymania sie od pracy Rola prawa do powstrzymania sie od pracy niebezpiecznej (art. 210 k.p.)niebezpiecznej (art. 210 k.p.)

Wyr. z dn.01.04.2011, Wyr. z dn.01.04.2011, II PK 233/10II PK 233/10

Kierowca wbrew zakazowi Kierowca wbrew zakazowi wchodzi na przyczepę w celu wchodzi na przyczepę w celu dopilnowania rozladunkudopilnowania rozladunku

Opiera sie o część przyczepy, Opiera sie o część przyczepy, która sie urywa i spada (razem z która sie urywa i spada (razem z kierowcą)kierowcą)

Czy mamy do czynienia z Czy mamy do czynienia z wyłączną winą poszkodowanego? wyłączną winą poszkodowanego?

DeliktowaDeliktowa

KontraktowaKontraktowa

Rola norm bhp – normy bezwzględne czy kształtujące treść Rola norm bhp – normy bezwzględne czy kształtujące treść stosunku pracy (art. 56 k.c. w zw. z art. 300 k.p.), a zatem stosunku pracy (art. 56 k.c. w zw. z art. 300 k.p.), a zatem względne? względne?

Bezprawność działania Bezprawność działania pracodawcypracodawcy

Odszkodowanie za szkodę majątkową-Odszkodowanie za szkodę majątkową-koszty naprawy zdrowiakoszty naprawy zdrowia

ZadośćuczynienieZadośćuczynienie

Renta uzupełniająca utracone zarobkiRenta uzupełniająca utracone zarobki

Formy naprawienia Formy naprawienia szkodyszkody

Koszty środków medycznych, dojazdów, Koszty środków medycznych, dojazdów, rehabilitacjirehabilitacji

Problem niemożności szybkiego Problem niemożności szybkiego uzyskania świadczeń z powszechnej uzyskania świadczeń z powszechnej opieki zdrowotnejopieki zdrowotnej

Zwiększone koszty odżywiania – Zwiększone koszty odżywiania – damnum nie wliczane do damnum nie wliczane do zadośćuczynienia (wyr. SN z dn. zadośćuczynienia (wyr. SN z dn. 19.09.1967, I PR 285/67)19.09.1967, I PR 285/67)

Strata rzeczywistaStrata rzeczywista

Wyrok SN z dn. 14.04.67, I PR 100/67Wyrok SN z dn. 14.04.67, I PR 100/67

Obowiązek wyłożenia przez zobowiązanego z góry Obowiązek wyłożenia przez zobowiązanego z góry niezbędnej kwoty nie jest uwarunkowany wykazaniem przez niezbędnej kwoty nie jest uwarunkowany wykazaniem przez poszkodowanego, że istotnie już taki wydatek poniósł w poszkodowanego, że istotnie już taki wydatek poniósł w związku z czym nie może być mu przeciwstawiony zarzut związku z czym nie może być mu przeciwstawiony zarzut przedwczesności żądania, mający wynikać z faktu przedwczesności żądania, mający wynikać z faktu niepoczynienia takiego wydatku lub starań o przydział niepoczynienia takiego wydatku lub starań o przydział bezpłatny takiego urządzenia.bezpłatny takiego urządzenia.

Pokrycie z góry kosztów Pokrycie z góry kosztów leczenialeczenia

Wysokość zadośćuczynienia (art. 445 § 1 k.c.) Wysokość zadośćuczynienia (art. 445 § 1 k.c.) uzależniona jest od nasilenia cierpień, długotrwałości uzależniona jest od nasilenia cierpień, długotrwałości choroby, rozmiaru kalectwa oraz trwałości następstw choroby, rozmiaru kalectwa oraz trwałości następstw zdarzenia, przy uwzględnieniu również okoliczności zdarzenia, przy uwzględnieniu również okoliczności dotyczących życia osobistego poszkodowanego. dotyczących życia osobistego poszkodowanego. Kwestionowanie wysokości zadośćuczynienia w skardze Kwestionowanie wysokości zadośćuczynienia w skardze kasacyjnej możliwe jest wówczas, gdy nastąpiło kasacyjnej możliwe jest wówczas, gdy nastąpiło oczywiste naruszenie ogólnych kryteriów jej ustalania.oczywiste naruszenie ogólnych kryteriów jej ustalania.

(choroba zawodowa pielęgniarki – wzw c)(choroba zawodowa pielęgniarki – wzw c)

Wyrok z 5.12.2006, II PK Wyrok z 5.12.2006, II PK 102/06102/06

Korzyści, jakie poszkodowany by uzyskał Korzyści, jakie poszkodowany by uzyskał gdyby mu szkody nie wyrzadzonogdyby mu szkody nie wyrzadzono

Porównanie stanu obecnego z Porównanie stanu obecnego z hipotetycznymhipotetycznym

Służy do tego np. pozycja innych Służy do tego np. pozycja innych pracownikowpracownikow

Istotne sa osoby o takich samych Istotne sa osoby o takich samych kwalifikacjach (II PR 177/68)kwalifikacjach (II PR 177/68)

Uwzględniane sa warunki płacowe, Uwzględniane sa warunki płacowe, wynikające ze zmian regulacji, wynikające ze zmian regulacji, zakładanych awansówzakładanych awansów

Ewentualne zmiany stanu zatrudnienia Ewentualne zmiany stanu zatrudnienia mogą być brane pod uwagę mogą być brane pod uwagę

Wartość szkody lucrum Wartość szkody lucrum cessanscessans

Nie jest dozwolone naprawianie szkody Nie jest dozwolone naprawianie szkody przyszłej przyszłej damnum emergens lub lucrum damnum emergens lub lucrum cessans cessans w znaczeniu przekraczającej w znaczeniu przekraczającej datę wyroku, którą powód może ponieśćdatę wyroku, którą powód może ponieść

Nie jest naprawieniem szkody przyszłej Nie jest naprawieniem szkody przyszłej zasądzenie renty zasądzenie renty

Problem szkody Problem szkody przyszłejprzyszłej

Kazus boreliozy – wyroki z dnia 27 stycznia Kazus boreliozy – wyroki z dnia 27 stycznia 2011 r., I PK 175/10 i z dnia 7 czerwca 2011 r., 2011 r., I PK 175/10 i z dnia 7 czerwca 2011 r., II PK 324/10II PK 324/10

Badania lekarskieBadania lekarskie Szkolenie bhpSzkolenie bhp Środki ochrony indywidualnej, odzież, obuwie Środki ochrony indywidualnej, odzież, obuwie

roboczerobocze Asekuracja przy pracach niebezpiecznych (art. Asekuracja przy pracach niebezpiecznych (art.

225 k.p.)225 k.p.)

Wina pracodawcyWina pracodawcy

Wyr. SN z dn. 17.11.67, I PR 356/67Wyr. SN z dn. 17.11.67, I PR 356/67

Pewne błędy w diagnozie lekarskiej Pewne błędy w diagnozie lekarskiej zwłaszcza wywołane ostrożnością lekarza, zwłaszcza wywołane ostrożnością lekarza, jak również zastosowanie leczenia, które jak również zastosowanie leczenia, które następnie okazuje się błędne, są zawsze następnie okazuje się błędne, są zawsze możliwe i nie mogą być uważane za możliwe i nie mogą być uważane za nieadekwatne następstwa spowodowania nieadekwatne następstwa spowodowania uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia. uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia.

Związek przyczynowyZwiązek przyczynowy

Przypadek „worek ziemniaków”Przypadek „worek ziemniaków”

Pracodawca może odpowiadać tylko za normalne Pracodawca może odpowiadać tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, które można następstwa działania lub zaniechania, które można przypisać jemu samemu, a nie osobom trzecim, za które przypisać jemu samemu, a nie osobom trzecim, za które nie odpowiada (kierownictwo supermarketu nie odpowiada nie odpowiada (kierownictwo supermarketu nie odpowiada za zachowanie klientów).za zachowanie klientów).

Wyrok SN zWyrok SN z dn. 07.01.2010 r., dn. 07.01.2010 r., II PK II PK 132/09132/09

Renta wypadkowa i jej Renta wypadkowa i jej zmianyzmiany

Wyrok SN z dn. 15.02.67, I PR 21/67Wyrok SN z dn. 15.02.67, I PR 21/67Pracownik, który uległ wypadkowi w Pracownik, który uległ wypadkowi w

czasie pracy, pracowałby - gdyby nie czasie pracy, pracowałby - gdyby nie wypadek - tak długo, jak długo wypadek - tak długo, jak długo pozwalałyby mu zachowane siły i ogólny pozwalałyby mu zachowane siły i ogólny stan zdrowiastan zdrowia

Jeśli pojawiają się dodatkowe okoliczności, Jeśli pojawiają się dodatkowe okoliczności, które pozwalałybyby na określenie daty – które pozwalałybyby na określenie daty – podlegają uwzględnieniupodlegają uwzględnieniu

Zakres czasowy obowiązku Zakres czasowy obowiązku rentowegorentowego

Ustalenie wysokości Ustalenie wysokości rentyrenty

Wyr. SN z dnia 26 lipca 2012 r., I Wyr. SN z dnia 26 lipca 2012 r., I PK 18/12 - uwzględnienie PK 18/12 - uwzględnienie "dochodów" z podróży służbowych "dochodów" z podróży służbowych w rencie dla członka rodziny (446) w rencie dla członka rodziny (446) - w rencie (444) nie (wyr. SN z - w rencie (444) nie (wyr. SN z dnia 7 czerwca 1974 r., I CR dnia 7 czerwca 1974 r., I CR 423/74)423/74)

{{ {{Wyr. SN z 9 .07.2008 r., Wyr. SN z 9 .07.2008 r.,

I PK 12/08I PK 12/08

Pracodawca nie koze ponosić Pracodawca nie koze ponosić odpowiedzialności za odpowiedzialności za niemożność realizacji pozostałej niemożność realizacji pozostałej poszkodowanemu zdolności do poszkodowanemu zdolności do pracy z przyczyn pracy z przyczyn niepozostających w normalnym niepozostających w normalnym związku przyczynowym z związku przyczynowym z objętym jego objętym jego odpowiedzialnością zdarzeniem, odpowiedzialnością zdarzeniem, które wywołało uszkodzenie które wywołało uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia.ciała lub rozstrój zdrowia.

Wyr. SN z 27.01.2011 Wyr. SN z 27.01.2011 r., r., I PK 165/10I PK 165/10

Faktyczna Faktyczna możliwość możliwość znalezienia pracy znalezienia pracy też ma znaczenie, też ma znaczenie, jej brak nie jej brak nie uzasadnia obniżenia uzasadnia obniżenia rentyrenty

Obowiązek rentowyObowiązek rentowy

Wyrok Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 2011 r., Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 2011 r., I PK 165/10I PK 165/10

2. W art. 907 § 2 k.c. akcentuje się słowo "zmiany" sugerujące, że sąd będzie mógł 2. W art. 907 § 2 k.c. akcentuje się słowo "zmiany" sugerujące, że sąd będzie mógł kształtować "na nowo" treść obowiązku pozwanego wobec powoda. Jednak istota kształtować "na nowo" treść obowiązku pozwanego wobec powoda. Jednak istota wydanego na tej podstawie orzeczenia sprowadza się do potwierdzenia przez organ wydanego na tej podstawie orzeczenia sprowadza się do potwierdzenia przez organ wymiaru sprawiedliwości, że stosunki w chwili orzekania uzasadniają obowiązek wymiaru sprawiedliwości, że stosunki w chwili orzekania uzasadniają obowiązek łożenia innej niż dotychczas kwoty, a potwierdzenie to znajdujące się w sferze łożenia innej niż dotychczas kwoty, a potwierdzenie to znajdujące się w sferze motywacyjnej wyroku stanowi podstawę zasądzenia nowego świadczenia o innej niż motywacyjnej wyroku stanowi podstawę zasądzenia nowego świadczenia o innej niż dotychczas wysokości. Jest to orzeczenie o takim samym charakterze jak pierwsze - dotychczas wysokości. Jest to orzeczenie o takim samym charakterze jak pierwsze - zasądzające rentę, z tą różnicą, że odpowiada układowi stosunków (z reguły zasądzające rentę, z tą różnicą, że odpowiada układowi stosunków (z reguły faktycznych) w chwili. Jednak owo odmienne, nowe, rozstrzygnięcie musi zostać faktycznych) w chwili. Jednak owo odmienne, nowe, rozstrzygnięcie musi zostać uzasadnione przez sąd porównaniem zmienionych stosunków usprawiedliwiających uzasadnione przez sąd porównaniem zmienionych stosunków usprawiedliwiających odmienny sposób liczenia świadczenia. Podstawą modyfikacji wysokości renty, odmienny sposób liczenia świadczenia. Podstawą modyfikacji wysokości renty, wynikającej z ustawy może być bowiem tylko zmiana stosunków. W razie wystąpienia wynikającej z ustawy może być bowiem tylko zmiana stosunków. W razie wystąpienia różnorodnych zjawisk w stosunkach ekonomicznych lub osobistych poszkodowanego, różnorodnych zjawisk w stosunkach ekonomicznych lub osobistych poszkodowanego, wpływających na ocenę wysokości szkody wyrównywanej rentą należy dokonać ich wpływających na ocenę wysokości szkody wyrównywanej rentą należy dokonać ich porównania i dostosować treść orzeczenia do jego wyniku.porównania i dostosować treść orzeczenia do jego wyniku.

3. Rozpoznając sprawę o podwyższenie renty wyrównawczej, o której mowa w art. 444 3. Rozpoznając sprawę o podwyższenie renty wyrównawczej, o której mowa w art. 444 § 2 k.c. przyznanej z uwagi na ograniczenie zdolności do pracy, trzeba wykazać, biorąc § 2 k.c. przyznanej z uwagi na ograniczenie zdolności do pracy, trzeba wykazać, biorąc pod uwagę hipotezę art. 907 § 2 k.c., na czym konkretnie polegają zmiany stosunków pod uwagę hipotezę art. 907 § 2 k.c., na czym konkretnie polegają zmiany stosunków (zmiana możliwości zarobkowych poszkodowanego i zmiana wynagrodzenia na (zmiana możliwości zarobkowych poszkodowanego i zmiana wynagrodzenia na stanowisku, które piastował przed wypadkiem) i w jaki sposób konkretnie owe stanowisku, które piastował przed wypadkiem) i w jaki sposób konkretnie owe modyfikacje wpływają na wysokość świadczenia.modyfikacje wpływają na wysokość świadczenia.

Zmiana renty Zmiana renty wypadkowejwypadkowej

W stosunkach między osobami fizycznymi zakres W stosunkach między osobami fizycznymi zakres obowiązku naprawienia szkody może być stosownie do obowiązku naprawienia szkody może być stosownie do okoliczności ograniczony, jeżeli okoliczności ograniczony, jeżeli ze względu na stan ze względu na stan majątkowy poszkodowanego majątkowy poszkodowanego lub lub osoby odpowiedzialnej za osoby odpowiedzialnej za szkodę szkodę wymagają takiego ograniczenia zasady współżycia wymagają takiego ograniczenia zasady współżycia społecznego (art. 440 k.c.)społecznego (art. 440 k.c.)

Ius moderandiIus moderandi

Wykluczone w przypadku winy Wykluczone w przypadku winy umyślnej/rażącego niedbalstwa (wyr. SN z dn. umyślnej/rażącego niedbalstwa (wyr. SN z dn. 18.12.1968 r., II CR 409/68) – casus windy18.12.1968 r., II CR 409/68) – casus windy

Obejmuje kwotę główną, ale także Obejmuje kwotę główną, ale także świadczenia dodatkowe, np. odsetki świadczenia dodatkowe, np. odsetki

Jest dopuszczalne także w przypadku Jest dopuszczalne także w przypadku odpowiedzialności solidarnej osoby fizycznej z odpowiedzialności solidarnej osoby fizycznej z jednostką organizacyjną (wyr. SN z dn. jednostką organizacyjną (wyr. SN z dn. 26.01.2011 r., IV CSK 308/10)26.01.2011 r., IV CSK 308/10)

Ius moderandiIus moderandi

Odnosi sie tak do odszkodowania Odnosi sie tak do odszkodowania jak i innych świadczeń jak i innych świadczeń (zadośćuczynienia i renty)(zadośćuczynienia i renty)

Dotyczy ustalania odszkodowania a Dotyczy ustalania odszkodowania a nie rozmiarów szkodynie rozmiarów szkody

Nie obejmuje przypadków wyłącznej Nie obejmuje przypadków wyłącznej winywiny

Jest bezpieczniejsze ozreczniczo?Jest bezpieczniejsze ozreczniczo?

PrzyczynieniePrzyczynienie

Problem ustalenia początku biegu Problem ustalenia początku biegu przedawnieniaprzedawnienia

PrzedawnieniePrzedawnienie

Wyrok Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 1999 r., Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 1999 r.,

II UKN 579/98II UKN 579/98

Datę, od której rozpoczyna się bieg przedawnienia, stanowi data, kiedy Datę, od której rozpoczyna się bieg przedawnienia, stanowi data, kiedy poszkodowany w oparciu o miarodajne i autorytatywne orzeczenie poszkodowany w oparciu o miarodajne i autorytatywne orzeczenie kompetentnej placówki medycznej dowiaduje się o swojej chorobie, jej kompetentnej placówki medycznej dowiaduje się o swojej chorobie, jej stopniu zaawansowania, powiązaniu z warunkami pracy, a w konsekwencji o stopniu zaawansowania, powiązaniu z warunkami pracy, a w konsekwencji o osobie zobowiązanej do naprawienia szkody. Odnosi się to w szczególności osobie zobowiązanej do naprawienia szkody. Odnosi się to w szczególności do uszczerbku na zdrowiu spowodowanego innymi przyczynami niż doznanie do uszczerbku na zdrowiu spowodowanego innymi przyczynami niż doznanie ewidentnego kalectwa (np. utrata kończyny).ewidentnego kalectwa (np. utrata kończyny).

Przedawnienie – początek – wypadek przy Przedawnienie – początek – wypadek przy pracypracy

Wyr. SA w Poznaniu z 27.09.2102, III APa 16/12

Wiedza o schorzeniu umożliwiająca sformułowanie powództwa odpowiadającego wymaganiu wynikającemu z art. 187 k.p.c. - Moment przyznania renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy

20 września 2005 – wypadekdo 18 grudnia 2005 r. – nieprzerwana hospitalizacja, po jej zakończeniu jeszcze kilkukrotne okresy leczenia szpitalnego13 marca 2006 r. – lekarz orzecznik stwierdza 100% uszczerbek na zdrowiu14 marca 2007 r. – przyznanie renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy

PrzedawnieniePrzedawnienie

II PR 176/68 – utrata w całości lub II PR 176/68 – utrata w całości lub części zdolności do pracy – stwierdzenie części zdolności do pracy – stwierdzenie choroby zawodowej w postępowaniu przed choroby zawodowej w postępowaniu przed PISPIS

Bieg przedawnienia przy chorobie Bieg przedawnienia przy chorobie zawodowejzawodowej

Choroba Choroba parazawodowa (435)parazawodowa (435)

Wyrok z dnia 2 października 2008 r., I PK 57/08

Odpowiedzialność pracodawcy wobec pracownika z tytułu czynów niedozwolonych, a w szczególności z tytułu rozstroju zdrowia, nie ogranicza się jedynie do charakteru uzupełniającego wobec odpowiedzialności organu rentowego za wywołanie choroby zawodowej.