De actualiteit van de Katholieke Sociale Leer

Inleiding drs H.J. KaiserVoorzitter Christelijk Sociaal Congres

Burgemeester van Doetinchem

Paus Leo XIII

1891:

RERUM NOVARUM

Katholieke Sociale Leer

Wat is het wel?• Gaat over katholieke visie

op sociaal-economische ordening

• Ethisch beoordelingskader• Appel op politiek en politici• Voortdurend in

ontwikkeling• Veelheid van documenten

Wat is het niet?• Een politiek programma

• Een praktische handleiding• Een dogma voor katholieke

politici• In beton gegoten• Een document

Historische ontwikkelingslijn

Basis kenmerken

Meest succesvolle toepassing

Rond de eeuwwisseling

2008: Kapitalisme in crisis

Kernthema’s

Een belangrijk verschil

Antwoord kerk op crisis

Relatie staat en samenleving

• pleidooi voor politieke participatie en res publica

• zorg over democratie door te grote ongelijkheid

• zorg over fundamentele mensenrechten door aantasting sociale zekerheid

• zorg over godsdienstvrijheid

samenlevingsamenleving

Een ongewenst model

wenselijk model

Visie op kapitalisme

• Markt en winst zijn neutrale begrippen• De sociale leer is daar niet tegen• Maar zij moeten gekoppeld zijn aan sociale en

verdelende rechtvaardigheid. • Deze gaat verder dan de rechtvaardigheid op

basis van uitruil in een transactie.• Er is een civilisering van de economie nodig

Verdere politieke thema’s

sociaal - economisch• concrete leefsituatie van

mensen in regio’s• solidariteit tussen

generaties• waardigheid van arbeid• waardig van immigrant• bestrijding van bureaucratie• bestrijding van

eenzaamheid• interculturele verhoudingen

omgaan met de schepping• Natuur gebruiken als

geschenk van de Schepper• Energiebronnen eerlijk

toegankelijk maken• solidariteit tussen

generaties• bioethiek

Omgaan met technologie en nieuwe communicatiemiddelen

• Techniek moet altijd in dienst staan van humaniteit

• Toepassing moeten zin en betekenis hebben. Niet alles wat kan moet ook

Dialoog tussen religies en culturen

• Er moet altijd een balans zijn tussen ratio en religie. Zij moeten elkaar kritisch houden.

• Er moet vrijheid van religie zijn.• Er zijn religies en culturen die anderen

uitsluiten van het Gemeinwohl • Er moet een gemeenschappelijke basis zijn om

een dialoog te kunnen voeren• Andere religies en culturen moeten dus willen

meedoen aan het bonum commune

Samenvattend• De nieuwe encycliek is uiterst actueel en indringend• Het humanistisch, antropologisch perspectief maakt

een open dialoog met niet-christenen mogelijk• Er spreekt een urgente zorg uit over de bedreiging van

het lot van armen en werklozen• De platvloerse ethiek in de economie is een bedreiging

voor de sociale cohesie en democratie• Subsidiariteit is belangrijk is de strijd tegen

bureaucratisering en vervreemdende systemen• Naast economie staat ook ecologie op de sociale en

politieke agenda