DE conferentie workshop 10 dec 08

Creative Commons: het recht om erfgoed te delen

mr. dr. Annemarie BeunenKoninklijke Bibliotheek & Universiteit Leiden,

Fac. Rechtsgeleerdheid, eLaw@Leiden

Auteursrecht - algemeen• Waarvoor? een ‘werk’= creatie die oorspron-

kelijk is/persoonlijk stempel vd maker draagt – geen kwaliteitseisen, alleen oorspronkelijkheid– geen registratie of andere formaliteiten vereist

• Voor wie? – Hoofdregel: de feitelijke maker (ook freelancers!)– Tenzij werknemer in dienst: © voor werkgever.

• Hoe lang? – Vanaf creatie tot 70 jr na dood vd maker! Hele EU– werkgever©: 70 jr na 1e openbaarmaking vh werk

© & erfgoedinstellingen• Eigendom ve werk geeft nog geen © erop!!!

Erfgoedinstelling heeft vaak niet © op haar stukken

• Principe v © = alleen rechth kan bepalen of & onder welke voorwaarden ‘n ander zijn/haar werk mag hergebruiken (reproduceren en/of openbaar maken).

• Gevolg: voor online zetten is vooraf toestemming vd maker/rechthebbende nodig. – via collectieve beheersorganisaties of individuele makers– toest vragen aan maker zelf of ‘n ander ivm ©overdracht? – verweesde werken: onbekende/onvindbare rechthebbenden

• Op werk waarop een ander het © heeft, kan de erfgoedinstelling geen CC-licentie zetten!!

• WAAROM NIET?

Creative Commons• CC= licentiesysteem, d.w.z. gebruiksvoorwaarden

Alleen degene die © heeft, kan een CC-licentie aan zijn/haar werk verbinden.

• CC: rechth doet geen afstand v©, maar formuleert ‘t positief: Wat mag ‘n ander wél met mijn werk?Some rights i.p.v. all rights reserved

• Delen: gratis hergebruik door anderen toestaan: niet alleen kopie vr privé-gebruik (mag al vd Aw) maar ook bv: – publicatie op papier+digitaal, met naamsvermelding– wel/niet commercieel – wel/niet te bewerken tot een nieuw werk, enz

• Gratis delen/hergebruik toestaan bevordert de creatie van nieuwe werken & innovatie Vgl ook Open Source software, Open Access wetensch artikelen.

Welk materiaal kan erfgoedinstelling delen d.m.v. CC-licentie?

1. Werken waarop de instelling zelf © heeft:a. Oorspronkelijk & door werknemers gecreëerd:

– teksten op de website– foto’s gemaakt door fotograaf in dienst, mits oorspronkelijk:

• zelfgemaakt, bv in beeld brengen v stadsvernieuwing.• foto’s v collectieonderdelen: oorspronkelijk? Onderscheid foto’s v

2- en 3-dim objecten: foto v 3-dim object wel ©, v 2-dim niet(?) – nieuw product/toep mits zonder werk waarop ander © heeft.

b. Instelling heeft©verkregen na schriftelijke overdracht: – ©overdracht tav oorspronkelijke foto’s door freelancers – ©overdracht bij verwerving v werken vd maker/rechth zelf.

2. ©werk ve ander waarop hij/zij een CC-lic heeft gezetTer gelegenheid v toestemming vragen voor online zetten: vraagof de rechth een CC-licentie aan zijn/haar werk wil verbinden.

Onderscheid tussen foto’s van 2-

en 3-dimensionale objecten:

Welk materiaal kan een instelling niet delen dmv CC-licentie?

• I.h.a. alle werken waarop een ander (mede) © heeft, zonder er ‘n CC-licentie aan te hebben verbonden, bv:

• materiaal met daarin werken waarop anderen © heb- ben, bv catalogus, beeldbank, onderwijstoepassing e.d.

• verweesde werken • foto’s ve object waarop ‘n ander nog © heeft

Instelling kan alléén zelf een CC-licentie zetten op: – een oorspronkelijke foto ve (3-dim) object, – mits op dat object geen © meer rust, – en de foto gemaakt is door fotograaf in dienst vd instelling,

of door freelancer met wie de erfgoedinstelling schriftelijk ©overdracht is overeengekomen.

• Werken waarop ©=verlopen: sowieso vrij te gebruiken!

Kortom: een CC-licentie kan alleen worden gezet: – op een werk waarop nog © rust,– door degene die het © op dat werk heeft.

Waarom erfgoed gratis delen & onder welke voorwaarden/licentie?

Waarom?• Statuten&missie: brede toegang voor het publiek.• Collectie/instelling veelal met publiek geld bekostigd.• Openbaarheidsbeginsel: met publiek geld gecreëerde

info (bv reproductiefoto’s) moet vrij beschikbaar zijn • Delen stimuleert de creatie v nieuwe werken.

Onder welke voorwaarden / welke CC-licentie?• Dilemma: gratis delen vs cultureel ondernemerschap• Optie: alleen niet-commercieel gebruik gratis

toestaan.• Licentievergoeding berekenen blijft mogelijk voor

commercieel hergebruik v eigen ©werk, vgl Buma-pilot voor muzikanten http://creativecommons.nl/extra/bumapilot

Voor- & nadelen van CC-licentiesNadelen / Let wel:• CC-lic is onherroepelijk: eens gegeven blijft gegeven. • CC-lic geldt voor het werk, onafhankelijk vd resolutie.• Misbruik=mogelijk, bv toch commercieel gebruik, maar

– naleving fotobestelcontracten ook niet gecontroleerd(?), en– publiek houdt zich i.h.a. aan CC-licenties ivm sympathie ervoor.

• Niet-commercieel gebruik=? Betekenis (nog) niet eenduidig.

Voordelen:• Delen sluit aan bij missie• CC-licenties publieksvriendelijk: hergebruik is gratis

en via de icoontjes = meteen helder wat men mag.• Mogelijk is om alleen niet-comm hergebruik gratis toe te

staan; verdienen aan comm gebruik blijft mogelijk.• Goede publiciteit (plus OCW en EZ voorstanders v CC)

Rechtszaak Curry/Audax   

© Adam Curry (bron:www.flickr.com)

Gebruikt in tijdschrift Weekend maar verboden door de rechter, zie www.rechtspraak.nl, LJ-nr. AV4204

        

        

         Naamsvermelding. De gebruiker moet bij het werk de door de rechthebbende aangegeven naam vermelden.

         Niet-commercieel. De gebruiker mag het werk alleen voor niet-commerciële doeleinden gebruiken.

         Gelijk delen. Bewerken mag, maar de bewerking moet dan wel met dezelfde licentie als het originele werk worden verspreid.