de donatione constantini

I

s

l'i

^. о-

D E D O N A T I O N E C O N S T A N * tini quid uer f habcat, éruditorum quo*

rundam iudicium , ut in uerfa pagella m'debis.

Hoc in libello haec commentari

Doftatioms,quae Conftantinidicitur priuflegi» u m , Bartholomeo Pmcerno de monte ar» duo ad Iulium.HPont.Max. interprete.

Laurentrj Vallenfis patritrj Romani contra ip* fum,ut fallò crediti! & ementitum priuilegiu declamatio, co Vdalriri Hatteni equi'tis Ger

Nicolauside GùfaTté. fandiPetri aduincula de donattone.Gonihntini. ? mv

Antoninus archiepifeopus florentinus de ea> derare.

http://Iulium.HPont.Max

D O N A T I O C O N S T A N T I N ! I M P E R A T O R I S Bartholomei Piçerni de Monte arduo ad Iuhüm.II.

Pontificem maximum praîfàtto edidi fîue dpnafiönis dfüf Conftantmi,quam é

graeco in lattnum fe äffe ' üerat conuertifle.

Vra inter legendum in hac tua celeberrimä bibliotheca,beatiflîme pater,CK:currifiermihi libellas quidâ grascus ,qui donationerrt àonî ftantimcontinebat,»quum mihi uifiimeft ilium e graeco in latinum conuertere,& eun*

tibi fandliffime pater infcribere debere .quiuicarius ChrM ßi,&.Petri,acSilueftrifucceflbrexiftis. Quippecö multl fint.quifaliam Conftantinidonationem ellealTeruerint,tn4 ter quos eft Laurentius Vallenfis, uir baud fane irierudüf tus,qui librum de falfa donatione Conftantinifcribereau* fus fit. Cuius opim'onibus optime refragatur Reueren.1 Gardinalis Alexandrinus Iuris ùtrkî%confultiflimus,cVil' iius. obie&ä diligentiflcme cönfutat. Exißimabat uir ille-fortaflèiUt quod ipfe non Iegerat, non pofletap'üd alios r e * periri.Nec mirunijCum tantç rnordacitatis extiterit;, ut Ari ftotelem philofophorum principemcarpere nô dubitanV â£ omnes lingua: latinasautores ita taxare, ut nemini.per*

; cçpeo'tSednelongiorfîm,Conftantinuipfumaudiamus.i "V ' >

>vBdic5um Imperiale fcriptum&datum faerae & fanc% i ? >catholicaeâi:apoftoIiGa*Ro;ecclefîçabeatoCon , ; -j: . ftantinojprimointerlmperatoreschriftiano. *

N nomine fanda; ÔC indiuiduac trinitatis patris ut* deiicet cVfîlij & fpirituflancfh .Imperator Caifar fl* uius Cönftantinus ïn Chrifto Iefu unico eiufdem'

Trinitatis faluatore domino ôô deo noftro, fîdelis, mitis,be nefîçusyàlemanicusjgothicusj&maucus^ermamcusjbïii»;

taflnfaiSihiinniVusrpius JeliXjUfcflor, triumphatof icmper' Auguftus. Sanöiffimo cVbeatiffimo patripatrum Situe ftrö epiicopo 6C papae magnaeurbis Romaj, Qcomnibus pontificibus fuccefforibus aus in cathedra beati Petri ufqj ad confummationem faeculifedentibus. Item omnibus re* uerendiflfimis 6V religious catholic's epifcopis huic facre & fan&eRo. ecclefia: per hanc noffram Imperialem confti* tuu'onem fubiedfa's.Gratia, paXjamor, laetitia,magnanimt* tas,mifeficordia ab omnipotente deo,& patre,cV lefu Chri ftofilioeiuSjcVfpiritufando omnibus riobifcum. Qua: a redemptore ÖCfaluatore noftro domino IefuChrifto, qui eft filius altifiimi patri,per fandos apoftolos eiusPetru dC Paulum .mediante patre noftro Silueftro fummo pontifice cVcatholico papa admt'rabiluer circa nos miferationibus il liusfäda funt3manifeftanärrationeper häc imperialem no ftramfcripturam,deinceps omnibus ftuduimus trader e ad cognüionem,omniü qui funt in orbe terraru populorum. Mäfuetißime enim noftraj apparitionis ab intus,& ab ipfo cordeproceditconfeffio. Prima quidem noftramfidem prae feiert, quam a praedidobeatiflimo patre 8c interceflb re noftro Silueftro catholico hierarcha didirimus addocu mehtumintelligentiae omnia noftrum. Deinde cVefFufam fuper nos del miiericordiam omnibus nunciat. Scire enim uos omnes uolumus ficut per pracdicla noftram Pragma* ticam conftitutionem uobis declarauimus nos ab Idolo^t

ßdionibus,cV ab omni fätäna; pompa defilrjfle, cV ad inte** gram chriftianoFjì fìdem,quaelux uera eli Qc uita eterna de fcendiflèjfìcutnos ipfe excelfus &fummus pater nofter OC magifter Siluefter admonuit.in deum patrem omnipoterj tem,fà<ftorem coeli de terrae uifibiliü omniücVmuifibiliu, Et in Iefumchriftumfìliueius unigenita dnm noftru,per quem omnia racla funt.Et in fpirirumfàncftu dominum dC uiuificantem omnem creationetn precipiens crédere. N pa patrem,fìlium,oi: fpintufancìu fìc confitei^up,fanc| in pò?

cultu.

feda trifli'tatCiSTperfedfoftem d/uinitatfs effe, 6? unitateli potétia^deus pater,deus filius.deus fpirituffandus, óVtres unufunt,tresigiturformae,fed una potentia. Perfedis igi* turcoeleftibus trirtutibuscV omnibus terrenis materrjs mi fericordinutuipfius iàpientia?,primoexlimo terrae homk nemformans fccrm imaginem & fimilitudinem furjpuus in paradifo hunc pofutt deliciaruxcui inuidens fèrpens,an* tiquus inimicus cVdiabolusamariffimo guftuinexpertili gniexulem fecit Iaetitiaeillius.lllumo^cijexpuliuetnó cefi fat furjpflus mortiferis fagittis multis modis alios fagittare, ut abftrahens humanum genus a uia ueritatis Idoloiji cui tui.td eftaeationis.fèdrioncreatorisfèruireomnesperfua deat,ut quos poffibilis fuit furjpflus machinationibus col* Iigare,hos aeterno fuppb'tiotradatpuniédos.Sed deus pro prie formationis miferationem capiens .mifitfàndos eius prophetas,c\Tperhos uitaducem aduentum uidélicet fìlrj eius,domini autemnoftri>&: fàluatoris dei lefa Chrìfìi an* nuncians. Nouiflìmeaut mifìt cV un/genitu eius filium;& uerbumfàpienria^quia coelis defeendit propter nofìram/ falutem, OC genitus eft ex fpiritu fando dù Maria uirgine. Verbumcarofadueft.cV habitauitinnobis.no deponens quodfuit.fédincipienseflequodno fuit, deus perfedus, cC hòmoperfèdus.tanqp deus miracula perfi'cies, 6\T tancp homo humanas paffiones fèrens,ficuerbumhominem,6c deum uerbaintelligimus. Dodrinisnoftri patris Silueftri fummi pontifìds tanó^ deum uerUjCV hominem ueru eun* dem efle nequacjj eft ambigendum.Ehgens igitur duode« cim apoftolps inofi^innumerabiles populos anteafuper naturalibus mt'racuhs illuftrauit. Confitemur ipfum dnni noftrum Ie(um Chriftiì adimpleuiflè leges cVprophetas, paflum cVrcrucifixum eflefccPm fcripturas, tertia die a mor tuisrefurrexi^alfumptumeffeinccelos/edere a dextris patris, illinc uenturum iudicare uiuòs & mortuos, cuius regni non erit fìfnis. Haec eft noftra orthodoxa fides a bea* animo patte noftro Silueftro nobis antea lata. Admone*

mxs igkm omticm popuIS.cV djacf^gentia genera häae feiern detmere,colere,prajdicare,&in iancbe Trinitatis no> mine baptifmatis gratiam aflequijCV domina noftru cV fol? uatorem lefum Chriftum, qui cum patre du fpiritu fandia in infinita fecula regnatreuereti corde adorare, quem bea* tiffimus pafer nofter Siluefter catholicus hierarcha praedi r cat.Ipfe enim dns nofter mei peccatoris mifertus, mißt fan clos apoftolos eius nos uifitaturos, 6C luce fplendoris eius nosiiluftrauit.cVtenebras attrahens ad ueritatis cognitio* nemme peruenire dignatuseft.Quoniagrauiyturpitudoi lâcomeémdôjpoi^caiîî^t^mulcifc^ conuenien*. tibus medicis cura mihi adhibita eft,c\Thorum nullius flu* diofanitatéaflequi potui.Adhaec, acceflèrunt mihi & f a * cerdotes Capitolrj oportere diceates cifterna in Capitolioii fieri,St: hanc innocenti fanguine & calido jmpleriäillicqf la: uari.fìc mundationé adequi pofle. SccPm documétaigitur, ipfoiji cq multi innocentes inrantes cógregati eflenf,c\: u e i lent imprj dCfacrilegi facerdotes ipfos iugilare,cVilloiji fan; girine cifterna implere,lachrymismatrinHoij2 noftrafere* nitas intendehSjftatim rem nephandam exhorruit • Illafcffi tue ego miferatus,raatribus iradifilios iuffi.uehjculaqjexf hibens^cV dona c5cedens,gaudétes ad propria remifi. Hie > dies cupraeterrj (Tet,& nocturna quies fuccederet, cY ad fo#, mnu opportunitas inuitaret, adfunt fanelli apoftoìi Petrus, §C Paulus mihi dicentes, quonia ad peccata procedere no permififti.&innocentis fanguinis effufionem es abomina,, tus, a Chrifto domino cY deo noftro miffi fumus,dantes ti > bi confilium per quod fanitatem refumes. Audiigitur no > ftrum mandat5,cY facquod te admonemus. Huius urbis ; epifeopus Siluefter tuas perlècutiones fugfens, in cauer*» riis Iapiducu proprrjs clericis occultatur in monte Soratte. Huncad teipfumaccerfens demonftranteilio uerareligioj nis cifternam addifees^m quaâter^jyot im' faRf i ier is , , -omnis uis leprae te derelinquet. Quo rado hanc retributio: non econtra metire faluatori tuo,. ut fuis mandatis omnes. j

purga .Ut óemldólq^i infèlicitatem relinquens, fóluuiueit Écitv 3ttìem*ndettai¿quifolüs eft uerus deus colas OCadq res,c5¡: illius uoluhtatem àdimpleas. ExpergefacTus jgitur (càiaquae ordinata fuerant aaapofìolis operatus fum,ac> ceVièni^ praecipua & praeclärü patrem Siluefirum catho* licurapapainquinos illumínauít,omnia ipfí afandisapo ftolís mandata mihi nerba declaraui,quaeiìuiqj ab ípfo qui dif eflent Petrus ¿VPaulus qui appellStur.Dixitcp ille. N 3 uére déos ho& appeIlári,apofíoIos aüt iàluatoris noßricV domínileíü Chriftiefleaireüerauit.Rurfus incepi interro gare beatiflìmS papamfi quae manifefie hoqt apoftologc «ffent ímagints,ut ex picìura igitur pòffimus cognofcere¿ fi poflìbile eft,illos eflequos a reuelatiörie dídícimus.Tfic

^òainireuereiiüadíg«üfr pater3diuinogihü^apófiolo* tilín imagines per propria diacono afferri iiiflíi, quás afpí* ciens &afbedus illóijí qutís in fornnís ùideram ih imagi* nibus peráiícens magtía'Uoce coram m ä s fatrapís corifei* fus fum,hos íilos efle in fomnís mihi üífos. Ad hace bea* tífíimushíc pater nofter Siluefter urbis Romae epifcopus¿ tempus nobis pcenitentíf terminauit in uno cilieio,intra no ftró Laterañenfe palatiu,ut omnia quae a nobis impie ope1

rata funtjCViniufte perpetra ta,lèiunrjs, uígílfjs, lachrymís, cVoratíonibus apud dñm deum ¿Vfalaatorem noftrapla* caremus. Deinde clericis ímponentibus mihi manus úfq¿ ad ípfum pontificem perueni. illicaüt renuncíáns fathánaé pompas, 8¿ opera eíus ¿V omnia Idola manufatta, credere in una deum patrem omnipotentemfadtoremco2li¿Vter¿ raejUÍ libili um omnia ¿V ínuifibilíu38¿ in unum dñm lefum Chriftumfíü'u dei unigenita domina noftrum,qui'genitus cft e* fpiritufan<3ò3c*fMariauirginefpontaneauoluntate coram omni populo confèfllis fum. Benedidp aut läua* croillic menfurabilidemeriìone falutarem aquammundaf utt.Infìnu autiauacri pofitus mahu tahgentem me a e c d * prop njs oculis afpexijfub qua mundus refurgens?al>^m:

tum aut me a uenerandolauacro albjs palltjs induerunt, fe ptiformecp fpintuflandi fignacula praebuit beati crifmatis undione, dC fignu fandae crucis mèae fronti fignaiiit dices. Sigillat te deus fidei eius fignaculo.ln nomine paths dcü\i) cV fpiritufiandi,omnifqj clems refpondit Amen. Et addi* die pontifex.l^ax tibi.Primo igitur diepoftòj ccepiminifte rium diuim'4baptifmatis,cV poftmedelä mei corporis a le* pra.cognoui nonefle alium deum praeter patrem,cVrfiliu, afpiritumfanda,quembeatiffimus pate^Sduefter prsedi? cat,trinitateminuniCate,unitatemintriniiaté,5omnesenim drj gentiuquos fuperius colui d^monia opera manuu ho* minum manifefte demonftrantur, A d haec quantam potè* ftatem ipfe faluator nofter proprio apoftolo beato Petto praebuit in ccelo cV in terra,manif?fte nobis ipfe uenera^Us pater expofutt,quando ills fidelem inueniens in interroga tionedixit.TuesPetrusjcVfuperjbanc petra aedificabo ec* clefiam meS, 8c portaeinferi op prgualebunt aduerius earn. Confyderate potentes .cVauribus cordis attenditc, quid bonus magifter 8C dns proprio difcipülo adiunxit, dicens* Et dabo tibi claues regni ccelo^, dC quodcüqj ligaueris fu* per terram,erit IigatS dC in coelis.Adrnirabile uerbu cVglo riofum 8C luper terra ligare 8>C foluere, cV in ccelis ligatum eue&folutij. Haec igitur beato Silueftro docente cogno«! fcens,S6beneficentrjs ipfius beati Petri integerrime fanita* tern fentiens corporiredeuntem,dignuiudicauimus cS oi« bus noftris fatrapis, & uniuerfofenatu 8C optimatibus,5d cundoRomaniimperrj fubiacenti populo,utficut beatus Petrus uicariusapparetconftitutus in terraa filio deifica nobis cVanoftro regno locutenentes principis apoftoloijt fufcipiant,dat2 ipfis poteftatis principals maiorem, quam noftra in terra ferenitas &regnumab omnibus habereco gnofcitur. Elegimus enim ipfum apoftolóru principem & eiusfuccefiTorespropriosnobifipGsaddeg eflè patronos, & ficutnoftrarn in terra imperialem poteftatem fìc di illius

facram

ftcram eV fan damfcckfiam-R€K<kcfe»imus colere cu rei iierentia.ö:facratifiì'ma cathedram beati Petri magis c j no ftrum regnum 8C tcrrenam fedem exaltare, trad€«e*4pÄ potefta^B^^gfe^iac.digm'fateffl^g^ctrexn^; efffcaciamJ£ hcmenfkemiam*aiperialcnt. Atcp decernentesfancimus prindpatu habere fuper quatuor pracci'puas fedes, Anthio* chi'ae.Älexandriac, Conftantinopoleos.cV Hierofolymoru, Item fuper omnes in uniuerfo orbe terrarum dei ecclefìas, & ponuficempro temporibus exiftenteipfius facrae cVfan <ftae Ro.ecclefìae exceliìorem efle.cV principem omnium fa cerdotii.qui funt in uniuerfo orbe terrari!, Et omnia quo* rum curam habere oportet ad diuinu culto uelroburChri fiianorum f dei,huius iudido gubernari. Iuftu enim eft ca put principatus fandam habere legem, ubi fandarö lec3 legislator faluator nofter beatumPetrum mandauit apra* tus habere cathedram,ubi cruds lignum, & ipfe fuftinens beatac mortis piaculum bibit, Imitator proprrj magiftri dC domini fadus. lllicufque ad fìnem 8Ccótinue magiftrum quarrant.ubi fandu magiftri corpus quiefcit.IllicgenteSjp confeflìone nominis Chrifti colla inclinent, ubi horu ma* gifter beatus Paulus apoftolus,p Chrifto collo extendens corona martyrij coronatus eft.Illic fupini 3C humil iati eoe leftis regis SC dei SuTfaluatoris noftrilefu Chrifti officio fer uiantjubi fuperbe terreni regis poteftati feruiebant. Quo •rum gratia feire uolumus omnes in orbe terraru gentium populos,q> nos intra Lateranenfe no ftrii palatiu templum ^ereximusipfi faluatori noftro & deo 8C domino lefu.Chri* fio abipfìsfundamentiscumbaptifterio. Sciatifcp cVduo* decìm cophinos terra: ìllinc nos ,pprrjs hnmeris extulifie, äquales numero duodecim apoftoUs.edificauimufcp cede fìas ÄTbeatis Petro 8C Paulo primis apoftolis.quas argen* t o cVaur« decentes cVornatas conftituimus.ubi cV facra» tiflìma ipforum corpora fepelientes magna cum reuerèn'a thecas ipßs ex eledr o, cuius nulla elemeti potentia eft for«

B

tfoi-.cohflmximüsicfucemcß auripur ìffìmi & ex margari tis predofis fàcflam.per ùtranquethecam irnpofui;mus,au reis clam's affigentes.quibus ecdefrjs pro cotinuationelu* minariorum poffeffiones 8c agros contulimus, 8C noftro1

imperiali èV diuino mandato in oriente 3C ocddete,fepte» trionali dC meridionali climate,In Iudaea uidelicet,Äfia, Thratia, Graecia, Aphrica, Italia, dein diuerfis infulis no* Aram ipfis libertatem conceffimus ,fic uidelicer,ut per ma«» nus beatiffimi patris noftri pontifids Sylueftri cV a u s lue ceflbres omnia difponanrur. Exultetigiturnobifcumom nis populus.omnia in otbe terrarum gentium genera ad« tnonemus.utnobifca cVfaluatorinojRro lefu Chriftoinfi* nitas gratias confiteàtur.quoniam ipfe deus incedo lupe riuSjcV in terra inferius,per fandos apoftolos cum nos tri* tftaflet,fandum myfterium baptifmatis 8C corporis (änita

*tem nos dignos fedt fufeipere. Pro quibus etra prabemus ipfis fandis Apoftolis, &dominis meis beatifllmis Petro SC Paulo, & per hos beatos Syluéftro nöftro patri cVfum* mo pontifiri,&f eatholico urbis Romae Papae,ä£ omnibus pontifidbus fucceflbribus eius ufque ad confumationem mundi in cathedra beati Petrifedentibus,cV:in^«efeiJöa*a tradimttsj puuiuiii quidenrLàteraae-nfeiictfe'feEegnipala* tmm5qtmdommbuînorbe.te£iûmpalat^spra2fertur, 1

dC eminet.Deinceps diadema, id eß, coronarci capitis no* ftri. Similiter autem cVphrygium,id eft.mitramêcnó fu* |>erhumeraleuidelicetlorum, quod imperiale Collum cir» eudare cófueuit.Item purpuream chlamydem cV coeeine«« am timicam,& imperialia omnia indumenta.cVimperialui.

-praefidentiü equitu dignitaté, conferitesi er janpfigtafei fce> .ptra.fmuil^cundaffgnaatquebana,^: diuerfa ornamen *ta imperialia, cV omnem in proceflionibus imperialis cut» minis gloriam cV poteftatem. Reuerendiffimis autem ui* tis clerids fecundum diuerfos ordines huiefacra: cVfati*

•die Romanas eccleßae feruientibws,illam cireufpediortera

& proprietatemi potènti* cV pwfCJrceUtntias habere fand« mus.cm'usampliffimus fenatusnofter uidet gloria ador* narijid eft patri'cfos cV confutes l'pfos effici.necnon cY cx« teris dignitati'bus l'mperialibus eos promulgamus decora ri.eVficut imperialem exercitu.ßc ÒC clerü fände, Romanae ecclefiaeadornaridecreuimus. Et quemadmodu imperia* lis potenria diuerfis officrjs cubiculariorum.hoftiariorum èYexcubitorum decoratur,ita cYfancbm Romanameccle fiam decorari uolumus.cV utampliflìme pontificale decus praefulgeat decernimus.&T ut clerici eiufdem fancìe, Ro.ec clefiaemappulis cYlinteaminibus, id eft r candfdimmo-co* loredeâtösêgöesêqmtent. cYßcutnofterfenatus cai* damentis utitur cum ulonibus,id eft candidifiimo lintea* mine.illuftrétur.cV ita cceleftia ficut terrena, ad Iaudem dei decorentur. Prae omnibus autem licentiam tribuimus ipfi Candimmo patri noftro Sylueftro .urbis Romas Epifcopo papx.cV omnibus poft ipfum in eius fucceflìonem uentu rfs perfuperuenientiafecula.beatifflmis pontificibus, pro iionore OC gloria domini noftri lefu Chrifti in magna hac catholicapoteftate.fi aliquem circunfpedi noftri fenatus lioluerit inter religiofos clericos connumerare, nullo'eo* rum,quiad hoc uocantur.propter fuperbiam ordine hunc excufare. Sancimus etiam hoc omni reuerentia di'gn5, pa trem Sylueftrum fummum pontificem^StT omnes ponti* fices fucceflbres eius,diadem3teitiideh'cetTOror»quamex capite noftro ipfi prebemus,ex auro puriffimo&lapidibus preciofis cV margaritisconftiwäam^tt^bereîiseapi* te ggf tw ?<4 gloriam rtdpfff Ь«*яг« Petri reuerentia. Quo* niam autem ipfè beatiUTmus papa in corona clericatus, in tonfura capitis, qua pro reuerétia beati Petri habet, no ue recundatus eft ex auro uti corona, nos phrygium in hoc candidiflimo colore fplendidam dominirefurredionem fi* gnarTtes,facratiffimo eius vertici proprijs manibus impos*

В %

fumius.>&&enaeqrófa ti Petri\nratorIsxmcuinviUi exhibiumus, ftatuentes ecw» demPhrygio omnes eiusfucceiToresfingulariteruti in,p3 ceffìonibus ad imitationem imperi} noftri. Vnde ne ponti* fi'calis apexuilefcat, fedmagis quàm terrenum regnu ipfe dignus 6V gloria & potentia decoreturJEcc&f>a4atJ№Enino*-ftmm (utante dicium eft) cViìfbem Romani ,&tot ius i ta» fia» dCosddents^rttìc£0smnnpmiihcÌ2is^cà, aiutatesi faepenumeropredido beatiflìmo patri noftro Sylueflroca tholicaPapg trarfp ntes ,& cedentes huius cYfucceflbribus eius pontifieibus poteftati 8C iudicio, éV per diuinumno» ftrum pragmaticum edidum decreuimus difponenda, atep furi fanicìac Romana: ecclefìae concedimus permanenda* Vnde congrwHn-ittd^uflntmkeftrmn regnum 8¿ huius gloriama4~e*&nta4esr.regie»e^^^ zàntio optimo loco in noftro nomine urbem aedificantesj illicnoftrum imperium conftituere.ubifacerdotumprin? e'patus cVChriftianae religfonis caput a cceleftiregeeft co ftitutum.non eflè iuftum illiepoteftatem habere terrena regem.Hajc igitur per hanc noffram facram fcn'pturam »3C alia dui alia decreta determinata dC roborata ufque ad muri di confummatibne illibata cV inconcufla permanere decre uimus. Vnde coram irniente deo,.qut nos regnare pracce* pit, dC coram terribili eius iudicio obteftamur omnes nos* ftros fucceflòres imperatores uel cundos optimates (atra pas.etiam ampliffimum fenatum dC uniuerfum populum in toto orbe terrarum.nunc SC in pofterum nulli eoriS quo quomodo licere,aut confringere uel in quoquam couelli* Siqut's autem (quod non credimus)inhoc temerator aut contemptor cxn'tertt, arternis condenationibus fufeiaceat innodatus/entiatep fìbiipfk' contrarios fandos dei cVprin* cipes apoftolorum Petrum SC Paulumin infimo inferno eriiciandus, Deficiatq* cum diabolo ^omnibus t'mprjs.. Huius autem impa-iali's decreti paginam proprtjs msniV

bus roborahtes/uper uenerandum corpus principis Apo ftolorum beati Petri manibus proprrjs impofuimus . fllie dei Apoftolo promittentes illibata nos hate omnia confer* uare,cY noftris fucceflbribus d£ Imperatoribus per noftra

mandata conferuanda relinquere, Oc beato patri no* ftroSylueftro,dC cathoIicoPapar,cYperipfum

omnibus eius fucceflbribus-ponitifìcibus.do mino dC deo cV faluatore noftro lefu Chri fio placide annuéte.eterne cVfelidter his

haec in poueflionem futurajimperiali fubfaiptione,diuinitas uos confer

uet in multis annis fàndiffimi dC beatiffimi patres.Datum

Romac tertio Calend. ^rilis.domino no

ftro Flauto Con ftantino Augufto cV Galli*

cano uiris confuti* bus cV clarif*

fimis.

B iij

^ VLRICHI HVT T ENI IN L I B E L L V M L A V R E N T I I

contra effidam cYementitam Conftantíni do nationern¿Ad Leonem.X.Pontíficem

Maximum, Praefatío.

Andern eorum, qui á díuulgando Laurentij Vallar in Cor.ftantiní donationem libello de* terrebant ppinionem ,tna peruirít fplédída dC confolatíonis plena promíffio, pontificarás tui initio ,iubéte te,exprefla,pater beatiflìme. Poftè| tuTemei enim.conticefcente iam belli

cälulrj fecundi tuba.ueluti pacis perenno cymbalo,orbem Chriftianum ad fpem libertatís erexiiti,omnia omnes qua; licere fcíunt.ufurpandafíbí putant.Ego uerò etfi ante per fuafus eram,fì te contingeret fummac rerum prareife.quan-doquidem fìc coluiftì optima femper ftudia, ut tuus in rjs profe¿tus,cum erudítiffimorumhoc tempore uirorum doctrina acquari fàcile mereatur.non paflurum,ut ex ueterS monumentis quiccp te pontífice depereat.tamenubi illam legijpublicè in Italia propofítam ínícríptíonem, L E O N I D E C I M O P O N T I F I C I M A X I M O R E STA V-R AT O R I P A C I S , exilui repente quodam concita * tus mírífice inopinato gaudio.miniq? redditus, ex diutur* ná prius animi commotione.quòd uiderem indigna mul* ta fub tyrannís pontífícíbus perpetí natíonem hác. Itaque huíc gratulor aetati.quai te aufpicatiiììmo pacis fuborto fy-dere.ex diuturna tyrannídís caligine, ad nouam libertatís lucem refpicit.Te uerèpontificemautem,quipacemad* fers .quam qui non habuerunt anteceflòres tui, pontífices non fuerunt.Neque enim fequebantur Chríítum,quí pa* cemfuisdedit,eandemCßhaereditariamreliquit.Pacem in*

quiensmeamdouobis,pacem meam relinquòuòbfcilgi* tur & uicarrj eius non fiieruntjcuius uicern nontenuerut. Dei enim regnare,eft pacem tenere,immb alienifflmi fue* runt à Chrifto.cuius adfpernati ftudia, diuerfum uitae ge* nus fecuti funt.lllius pax eft enimyhi bella fequebantur% llle feruare docendo homines ftuduit, hi perdere armis fa* tagebant. Illefuum ccelefteregnum effe oftedit, hi primo loco mundi imperia quaefiuerunt. Ergo nec beati fuerunt, quia pacifici non fuerunt. Nec filij dei fuerunt ,quiabea* ti, Chriftus inquit, pacifici, quoniam uocabuntur fìlfj dei.

-Enper tereftauratam pacemigitur, quaeiftorum peruer* fitatecollapfaferebatur. Atquehanc literati imprimis ho* mines magno acceperuntexhibente te,gaudio. Deinde^ij

- quoque.à quibus iniuftè ablata per fraudé multa fuerant, cupidiflìme complexi funt. Venit enim cum pace una, re* ftituente te,iuftitia,quoniam iuxta prophetaeuerbum,hoc pottflimum tempore iuftitia & pax ofculatae funt. Venit •cVfideSjcV illauenit téporis filia Veritas, A c regiae abun* de uirtutes,dementia oYmafuetudo.Vides quot fimulhonorum author fueris Leo decime CTu pacem adferens,pa-ds fimul ,hoc eft optimaruartiuminuexifti ftudia.Et iuftis tiam reddidifti,quiain paceleges funt.exIegibus uerò iti* ftitia eft. Et libertatemreduxifti.qua comitata ueritas,ma' gno cV ipfa tempora tuorum hominibus emoluméto fuit. Pax etenim efle in tyrSnide nulla poteft, quia fides no eft,'

•NeciuftitiaelTe pOteft,quiafuum cuicp non eft. ÒC quia leges opprimunt tyranni.necuerum dicere licet, quia liber* tas non eft. At nunc uerè liberi fumus, quia pacem habe*

. mus.qua habcntes,pacis quoo^ adhibebimus ftudia. Qd? fub Iulio igitur bellórum authore non licuity ut efiet haec

•- tranquillitas, id fub te pads reftauratore ufiirpabimus, ut in Uteris conquiefcamus. Proindè in lucem prodeat; fi quid diu latuit,& eomaiori cum fiducia prodeat, quanto qùidcp uerius^quantoc^iyncerè magi? fcr iptum eft. Qua*

lis hie eft liber, quern alij idcircb nohtuleruftt pontífices? quia nerum audírenoluerunt.tu idcircb amabili tjuiaue* titan's iam ante poculu nobis propinafti. Nà" 3d te melio* te confcíentíá pontificem quid pertínct.quod cótra Eccle* fiaftid flatus dignítatéferíptus ab íllis ferebátur C Aut qd? ín Pontífices maledícum effedícebant ? ProfecTo ením ñeque fuerunt pontífices turquí finxerunt Cóftántíní donaír tíonem ,quía paftores no fuerunt. Necg ecelefia fuít que ej5 accepit.quía Chríftífideliumcouentus nonfuit.Sí íuíflent

Í>aftores enim.pauífíent oues Chrifti,n5 deuorando inua* iflent.Etfi ecelefia tuiíTet,utkp uocafiet ad uitamcV líber-

tatem gentes,no fubiugum traxiflet Imperia de nationes. Sic illa ením loquitur, Venite ad meomnes.qui concupífd tís me, de á generationibus mds adímplemíniV Cerré im* pletquos accepít ha:c,íllemalígnantiúc5uentus ínanibat ¿V exnauríebat.Tú paftores effe bonos uicaríos fuos iuflìt Chríftus,non uoraces hipos.Sic Petro dixit ením.Petre a* mas me.pafce oues meas.Pafce dixit oues meas, non deuo-ra plebem meam,fícutefcam pañis.E tin apoftolatum uo¿ cans .facíam uos,ínquit,pifcaiores hominü.hoc eft.fadam ut prardícando.cY bona exempla edendo.allícíatís ad ueris tatem errantes à fide. Quod quia tu fequerís. ad offícíum redrjfle hunc ordinerete id efficíente.te pace, te libértate, teiuftítíam.cYuerítatemreuocante gaudemus d¿ exulta* mus.Quae laetíornancp audírí uox potuít í Quodfuauius uerbíí C Itaq? pmio negotio,puta uno propofito uerbulo,, magnamfuftulíftí è medio hominuueflroru indignation?, uehementeís compofuífti anímoru motus,exítía interuer-tíftíjtumultus compefcuíftí. Quod futuríí ígítur fuít.fi ín malu aliquem pontificem íncidiflent hac homínü cogitano -neSjUtui dC uíolentíáeríperemus abíniuftis poffeflbribus muíta.hoc per te factum eft.ut cítra turba quíefcehdo con-fequamur omnia. Vides quale tuumfa&u ínterprétor ue< repontífexLeof Quodarmís perfequendumerat.ídbe*

fteficentiae acceptum tuatrèferre licet. Qaaproptcr deß? nam quidámetuere ne tu aegrè feras.iìedatur hicdenupli-ber.quod íllí ante praepofterí pótífíces ,ne haberetur in ma -ftibus.uetuerunt.Nihil eft tibi ením commune cum iílís* quia nihil fuit ipfîs cum Chrifto. Nam íllí fubfraudis fuco ieçularia ad fe imperia traxerüt,tu infyncero uerítatís fple-dore cœleftem dominationem,íd eft pacís regnum aperu<-fti.Per teíila ígíturChríftianareuíuífcít uerítas, quae cum. opprefia diu rwerit.nuncfe colligit,a£ captíua íampridé ab ilio reduela obfeuríatís carcere lucem reuídere meretur. Q u a fiducia elatus .audet ab inferís exurgens Valla, in ho -mínum aures atq/ oculos recípere fefe,obíd magís etiäqc? fuíc tuis olím maíoríbus charus,à quíbus ut hác ueluti haç-reditariamaccepífti uírtute.íta in alrjs minime degeneras Nam fîcuteruditíoeülum magiftrütuum Polítíanum ref fers.ita moribus ab atauo Colmo alienus minime uideris. cuius quêadmodû prima laus fuít.qdPin fuá ríuitate unus oïapptuit,nonoiauoluit,itàruiï quorp encomionefto.cj» cu regnare ut Imperator poíTes.cuftodíre ut paftor mauis, SedinCofmo fuit hoc imprimis admirada, qtfineruditu* i'pfe coluít eruditos,undícp ad fefe accerfens, c\T ope acp opí -bus fuuans, Laurentius uero pater cVcoluít doctos, 5¿ fuit ípfe dodrína inter primos fufaetatí s commemorandus. Felícem hanc ígítur domum, quae íuuandís ínftituta eft li -texis. Cui al terienimdebenturfeculíhuíus dotes C Cuius alteríus benficío reuocatae ab ínterítu graecae pariter ac latina? funt líterae r Vt foli (int ín Italia Florentini, qups tanto accepto comodo, tyrannorû pcenítere non debeat. Scilicet çharus fuit maíoríbus tuis Valla,cum uiueret, tibi ob ilio -rum reuerêtiam,nemortuus quidenegligendus eft. Vbí funt íllí ítacft metuendû qui putabant, ut ferres tu open's huius díuulgationemí Qiiafî uerò une)? ab animo tuo r e cepta fit fraus eorum.qui federate mentiti fínt de Cöftan« tino ,aut non is fît libellus hic, qui legi ab oíbus nó poÏÏk

tanta", fed necéflàrio debeàt etiarn,c5 permagfius fit ex co k Éudus.dùm ueritas pèrnòfdtnr.At maledicus cft,immò " uerò idcircò bonus,quia in malos acerbus eft. At in pontjU

fiees impius eft.imò in tyrànós eius. Nam fi praemia debS> tur apud Graecíae cíuítates tyrannícídis,quid rjs dabimus, qui tyrannidem quocp ipfam impugnai ? Aut fi pietas eft amare patria.quoimpiè agitquihoftem illius oditi" A n n o RieruntChríftianorumhoftes íllí pontífices, qui omnium ad fe opes traxerut,oíbus liberís feruitutem moliti funt ? Q u i imperio reges .pecunia ciues díípolíabát C Qui palliai» tos nobis ab urbe tanto patrimonioru noftrorú difpendio èpos míttebant C Aut uícarrj fuerüt Chríftí,qui illius uice (

ho gefiertlt.quo de fcriptü eftjn pace fadus eft locus eius ? Vel fì tyrannífuntquíin liberos ímperíum fíbídeíumft quis hocmagís facít,cp is,qlibertatis cóferuatoré, hoc eft

. RomañorS príncípem in feruitutem adferít C Ergo no ma -' ledicit pohtitìdbus Valla.fed in tyranos uera dícít,ob ídój

: tibí ualde piacere putarí debet.tíbí ínquá hoc genere, his maíoríbus aedíto,hácerudítione,hoc etíá nomine eredito. N 5 debet ex Medicibus uní coueníre mendarífí.Et in tamtam dodrínápernerfítasnoadmíttitur.Necfraudís humi-litatemad fefeacdpitLeonina magnitudo, quarhanc uer* fátínoreGraecípoétaefententíam. 4túJW9$ avitevQifop, a\4 60a yivv<xío¡}. Praetérea hoc in libello, fi uíquam.oftendit Latirentíus,quí uír.quanto pracditus animo fuerír.quí ma -xímo etíá prppofito,ut illà tempeftate,periculo,ueritatent deferere noluit.quantò rediùs 8C Chríftíanemagís, chille huper afìnus «qui lui. fecundopulchrae illius donationis príuiIegíu,quod è Grarco tranftulifle dicit iè,cunos grasce fcríptu eife ignoraremus, no citrà dodiflì'rni uiri, & feper oía melíoríS;contumelia dedícauít. Adfentebatur tile cm wt Uní placeretjhi'c uera dixit ut multís prodeífet. Quid ad Chrífííahí hpmiñís Q¿ boni uíri perfedí'one deeft ? Quàm teñó noueruntígítur 3qui metuuntíngratu hiiacforetibi

Vallae laboré.Si noffeftt erìfm.ftó exprsedofìu pótitìcSmS -rfbus tuam atftimarentuit&Aqùibus ego muìtum differì-tio.dC cùm tuSftracdicarifamarn audio>fi£ hac optima; opi« nionis piena promiffioneubicofydero.Reftaurastu enim pacem. At pax effe inter raptores.df eos à quibus rapitur, nifi fui! reddatur.nulla poteft. Neqj tu.nifi rem ipfam prac -ftare uelles.inania nobis .pponeres uerba. Itacfj fìc opinor ualdè fuccenfuiffes tu mihi.fì non tamcótra animi fenter*-tiam mei,quàm etia contra comunemomniufenfum(qui$ eft ern qui ita fentiat) probaflem apud te piaculare fi'gmen* tum,quod de Conftantino mentiti funtilli pfeudoponti* feces,qui occidentis imperiucum urbe Roma gentium do-«ninà.conceffum ab hoc fìbi contenderunt. Quoru in hoc potiflìmu audaciam miror, quòd ueritino funt id affirrha-

re,quod credi'tura nemine fcirent. Sed Germanis perfuaa furos fe putabant,utpotè quos cerebrum non habere fama eft.atqueigitur ingenio ufinofunt. Quippefi fm'ffètcurn altjs (ibi gentibus negocium.uticp non fìcfrigida effet hace erFidio.cVcautiùs moliti hoccómentum effent.nifi reperi -tur qui oftendat ex Imperatoribus iilli.antequàm ad Ger* manos perueniret imperij nomen, intentataci fùiffe liane frauderà. Nimiùm me ergòjnimiùm proh Chrifte pcenitet ibi maioru noftroru, qui fìc obtufì fuerunt, ut eos fàllerét captio.pueris etiamcognitu facilis.Sedeo maiori fraus il* lorum odio digna eft, quo deteriùs fìmplicitate àbufi funt noftra. Tuam uero^beatim'meLeo.quis fatis admiraripos teftfelicitatem.in quo iftaiierti contigit in melius pontifi-cum mùtationemCHabebit enim meliores ab hoc tempo* rePontifices ecclefia,nifì non ex animo fiatifta promimo, fed ex animo fit. Atque igitur quaedàm eft haeciniuria tua ab rjs, qui uel dubitant, contrà impudentiflìmè effi * cìam Conftantini donationèm fcribentes an laturusfis. Inillos ùere deteftandi fceleris commentores pontifi'ces, omnia acerbiffima didajóiacjj feiociuTimafàfta cóuenium.

Quid niCIn depeculatores,in furcs.intyrahtros. ih latrò* nes.Quis uiolentior.eni'm latro eftjò^qui ita rapi't.ut rapt «ndimodu nullum ftatuat ? Hi fuerutqui in minimo arre ~ pta occafione.ad irnmenfum progredì funt diripiedi hceri -tia, Quigrad'as uenuèxpofuerunt, quicodonationesjquj difpenfationeSj & infiniti generis bullas qui uendiderunt tanto iam tempore. Qui in peccatori! remiffione preoiuni ftatuerunt.cV inpoenis inferorum inuenerut fibi lucrum. Quifacerdotia hfc.eleemofynam parentu nofirorum pafll funt ab femercari.QuiGermanis perfuaferunt epifcopo* non efle, qui ah fe pallia non emerint, multis aureoru mii libus.Quicotenti no funt exigere extra ordine quotannis femel,(èd mittebantquoties in mente ueniiTetjCj-cotligerét alfjs air} de caufis .nonnulli quafi bellum apparaturi cótrà TurcaSjAlfj ut templu, quod perfìdnó curant, Romae di« uo Petro extruant.Qui cu haec omnia facerent, tamen fa* lutarife uulgo beatiflìmos 8c fanciiffimos uolebat.necali* quid in fuos mores dici patiebantur.nedu fieri. Si quis ue# rò libertatis meminiffèt.autfi quis rapiétibus impediment tum,autmoram fiquis omninoobiecifletjin eius fa?uiebat anima,perdentes adtutu.His tatibus iam infatiandis latro-nibus,tam immitibus tyranis^óne mimicu tibiualdè pu» tas,fi quis te infèrat Leo maxime f Aut non opti me de fta -tu pomificio meritus uidetur,qui temagnàuoce, quiani* hil cum illis comune habeas prardicet, illis contrà ola quae ad fucceffionem Petri attinent, detrahatC Vel non benedt -ces illipads refìauratorjquihis maledixeritbelloru cVfedi-tionumautoribusCQuinimòtenoui,maIedices his ipfe» ut in quemtibet eoruconueniat propheticum hoc;Dif exit maledidionem ,6V uenit ei.noluit benedicT:ione,cVr elonga -bitur abeo.Sic maledicendo perdebat illi enim animas hot minum.quafi non eflet deochara haecpoflèflìo. Ergo non fuerunt paftores,quia noncufìodiebant animas.fedperde -feant. c^ciKueuntibus:domirucugregemlupis obrfdcbat

Chrifti oues» Non pafttìres fùcrunt Ali ìnquamé fcd lupE Non cuftodes,fed proditores èV fures . Quamobrem iure optimo malcdicere illis licet.quia deo curae non funt, qui* bus pax dei cura: non fuit.Tandem igi'tur pótifex in eccle fia non fuit,cpdiu pax no fuit. Quinetiam nec dicere bene,' necfacerelicebat, cpdiùquidem illigraflàbanturper ouile dei uoraces lupi.illse deuaftabant uineam domini ungula* res fera?, Illi dominabantur orbi Chrifìiano incoparabiles tyranni.QuibusdeHieremias dicitj Paftores multi demo -liti funt uineam meam.conculcauerunt partem meaiNam fi tanto quifq? peior tyrannus efì,quantò ex ciuium corpo -«bus pi ura, Ut tutus ipfe grafietur.necauerit, quid de illis dicendum eft.quiutopes haberent,animarupaflìm carde inftituebantf Qui ob adfertamueritatem.non corporaho -minum trucidare contenti erant.fed illam perimebant etia amicam dei animam.fponfam dei, illud nobile inferorunt fpolium,illam tati laboris mercede, illud fanguine Chrifti qucefirum praemiff peffundabant.Qcddebant, deuorabant. Quibus nos uiciflimno inuidebamus,quiapotentes erat, fed oderamus.quia nocentes.Tui iierò amore profundiffi* mèinfitum iam Chnflianoru animis,quaefatis erit alacri* tàSibeatiflìmeLeOvUt oflendamus C T u file orbis amor.il -ludhumani generis deliciu.reftaurator pads.bellorum e x -tincT:or,autor fècuritaris,turbaru fcdator.pater ftudioru,fo-mes literam, optimaru artium.felids ingenioru cultus re» parator. Quo de fcriptum eft per prophetam, Orktmin diebus eius iuftitia OC abundantiapads. Quanto folidiore haeclaudem compi eduntur.quàm illa nuper defuis bellis fuis triumphis decantata Iulio.Sunt enim laudabilia pon# tificis opera.llla feroriflìma erant tyranni fàda.Sdlicet p5 -tifex nemo fuit, qui fecularia ad fe regna quomodocunqj etia pertraxit, nec uìcarius Chrifti aut Pctri fucceflòr fair, quifquis piacularem Confìantinidonationem,qua; nec fa-c!la unc| efì,nec fieri potw^adfèruit. Cm'us ego improba»

£ li]

äonem,tantum abefl: utimpiam putem,ut uehementef

Eontifidae digrnitati dctrahere eos exiftimem,qui häcpro» ent. tibiuerogratilfirnum faceremeconfidam , quireie«

c*him nuper cYdamnatum häcde reVallaj libellum.ueTutT ex tenetmslnlucem.ab mferitu ad uitam reu ocem. Quin eriam ipfum tibi illum dedico,ut teftatum fit,quäm,te pon -tifice.renatä libertate,uerü dicere hcuerit Omnibus, uerucß fcribere.Quod etfinondubitem, quinualde tibiplaceat,

tarnen tibi hocpublicoaliquo teitimonio adprobatu . abs te intellexero, dabo operam ut fepe aliquid

tale iriueniam. Interea Chriftus Opt. Max. :fic bonum te.fic ueru pontificem no*

bis diu incolumem feruet.Ex ar* ce Steckelberg, Calen. De*

cemb. Anno poft: miU kfimucV quin» •

gentefimif, dccimo fepti BIO.

F I N I S.

! . . P, D. H I E R O N Y M V 8 P A V . CÀT#

thalanus Canomcus Barcmonehfìs,iuris utri» ufque doctor, ac Cubicularius Alexandri

VI. Pontificis Max.uir fide dignifs.in libello quem uocant Praflicam

Cancellarla: Apoftplv • car/ficicribit.

QVod donatio Conftantini etiam de facto noti fuerft; ^

lege Laurehtium Vallam.óY Papam Pium in dialo* Pa.Pius ctfa go.nec de tali donatione quicquàm legi apud proba- loß° ft«'pße

tum hiftoricum,pra;fertim èos quifcripferint illä astate.uel rfonlclft^ illi proximä. nam nec Eufebius, qui fuit diligentiflìmus tini, fcrutator SC narrator rerum Chrifìianarummeminit.quod tarnen nullo modo uidcbatur öbmittedum.nec Hierony mus.Auguftinus, Ambrofius, Bafilius.Ioannes Chryfo* ftomus j nec Ammianus, nec hiftoria tripertita, nec ipfe* met Damafus Papa in fuä Chronica, nec Beda, nec Orofi> us meminerunt.Et conftat perplures quam C CC.annos

pAmoflè Confìàntinu, Imperatores tenuifle gubernacula ur« ' / bis 6Y Italia? per duces,pra?fides ,6Y exarchos, cY urbis R o * > manae.ufque ad tempora Innocenti}. II. ut patet aperte in

Chronicis cY hi'ftorijs.&YdeIuftiniano patet.1.1. 6Y. de offi.prxfe. prartor.africe.cYin procemio lnftit. & in epifto -la.inter claras.ibi.noftrum firmar imperium. cYin. 1. fin.C. de uet.iur.enucl.6Y in.l.bene à Zenone.6Y in aut. ut etiam Romana ecclefi'a.ibi.ad ecdefias nofiras, 6Y ufque ad Ocea •« ni receffus.cYin aut.ut proprio nomine Imperato.Et in ui tä Phocx Imperatoris legitur impetrane Pantheon Boni* Argument facitim Papam ab eo. Vndè ergo habuerit terras Ecclefia, t ü m i o x K *

http://uet.iur.enucl.6Y

Car.M.<£Pi piniu.fpolia tis uerislm^ per a tori bus eccfiam R o . dicarunc DialogusPrJ contra. d . G . B.Platyna.

Rentu cf$•

uidegefta CaroIimagni,&: Pipfni, cYPium in djÄo dialo* go,6V coliecla nouifume per dominum Bartholoroeum de

Platynabibiiothecarium,qui omnia inftrumenta per -tinentia ad ftatum ecdefie in temporalibus.prae-

fertim area acquifiti'onem terraru, cY alio; ruin iurium 6V cenfuum.collegitin

«aide magno uoIumine,ad cu* ius collcftioncm etia ope -

ram noftram pra*bui mus in reuiden -

do. Et de dielä donatione cY curatio* ne leprae Conftantinijlege quae

late fcribit Renus epifco» ' pus Paduanus in h i -

ftoriäfuädeui-tis Ponti«

ficum.

F I N I S.

Haec libuit prar mittere^ quo Iedor ceu argumenta inßru«* ctus ,ad Iegcndö Laurentium paratior ueniat.

L Ä V R B N T H V A L L E N S i S P A T R I * Ctj Romani de fàlfo eredita cV ementita Con*

ftanum donatione declamano.

Lures a me libri complurefqj emiflì funt fri omni fere dodrinarum gehere.In qufbus qd?

p a nonnullis magnifqj dC longo iam asuo pro* bàtis autori bus diffentio ,cS fìnt qui indigne ferant,meq} ut temerarfum fàcrilegucR crimi

flétitur. Qufd tandem nunc fad uri quidam putandifunt? quantopere in medebàcchaturiCcV: fi facultas datur quam* auideme adfupplicinfeftinanterq; rapturiCqui non tanta àduerfus mortuos fcrfbo,fed àduerfus etiam uiuos. nec in unum alterumue.fed in plurimos.nec contra priuatos mo* dOjUerurnetfam cotra magiftratus. At quós magiftratusC nempèfummuPontificem.quinon temporali folS arma* ìùs eft gladio, regum ac principum more, féd ecclefiaftico quòqjjUt ab eonecß fubter ipfum.utfic Ioquar.clipeum alt cuius principum protegere te poflis, quo minus excómà* nicàtione,anathemàte,execrationeferiare.Qiiod fi pruder» terut dixit}ffcfecifle exiftimatus eft,quiiriquit. Nolo feri* bere in eos,qui poflunt profcribere,quSto mihi magfs. idé faciendum eile uidetur in eum qui ne profèriptioni quidè reliquerit locör.quiq? inuiftbilibus me poteftatis fug facuìis perfequatur,utiure poffim dicere quo fbo a fpiritu tuo, & quo a tuafugiä facie C Nifi forte putemus, patientius haic effeIaturumfummofacerdotem,qpcaeteri facerent. Nihil minus fìquidem Paulo quod bona fe confefentia cornier fa tum effe diceret, Ananias princeps facerdotum coram tri* buno qui iudex fedebat iulftt obuèrberari, 8>C Phaffur eadé preditus dighitate Hteremiam obloquendilibertatem co* iecitin carcerem.Sed illum tribunus ac prarfes, hunc rex àduerfus iniuriam pontificis tutari eVpotuit 8C uoluit. Me

'iRroquistrfbunus.quispraefes.quis rex e manibus fum*

mi fàcerdottSifi me rapqerft ille,etiam.ut uelit, eriperi po<* teritC Verum no eft caufa_cur me duplex lue periculi ter* ror conturbet, arceatcj apropofito . Namneqj contra fus phafq? fummo pont.hcetaut ligare qui'ppía autfoluere 6¿ in defendenda uerítateat^íuftitía profondere anima fum* таг uírtutís,fummae laudis,fömf premi) eft. An uero muí ti ob terreftrem patriam defendendam mortis adiere difcri men,ego ob codeftém patriam afiequendam (aflequuntur aüt eam quideo placent,n5 qui hominibus) mortis difcri« tnine deterrebor Г Faceflat igitur trepidatiö.procul abeant metuSjtimores excidät. Forti animo magna fiducia, bona fpe, defendenda eftcaufaueritatíSjCaufaíuftitiae.caufadei.1

Necß enim is uerus habendus eft orator,qui bene kit dice re,niß cVdícereaudeat.Audeamus igitur accufare,quícu> que digna commina accufatione. Et quiin omnes peccar, unius pro omniS uoce carpaturAt non debeo palam о Ы iurgare fratrem,fed ínter mecVipfum.Immo publice pec* cans.cV qui priuatum confiliUm non admitteret,publice ar guendus eft,ut canteri timorem habeat A n non Paulus ,cù* tus uerbis modo fum ufus.fn os Petrum coram ecclefìare prehendit,quia reprehenfi'bílís eratf ¿V hoc ad noftram do drínam fcriptum reliquit. At no fum Paulus,qui Petrum poifum reprehendcre.fmmo Paulus fum qui Paula imi* tor,quemadmodij,quod multo plus eß,unus cum deo fpi ritus efficior,cum ftudiofemandatis illius obtepero. Neq* aliquem fuá dignitas ab fncrepationibus, tutu reddt't, quae Petrum non reddidit, multofcp alios eodem preditos gra* duutiMarcellum,quod drjs libaffèt.ut Celeftinu, quod co Neftorio hanretico fentiret. Ve quofdam etiam noftra raef moria,quos ab inferioribus. ( Quis enim non eft inferior papa ? ) reprehenfos fcimus,ut taceam códemnatos, Necjr uero id ago,utquenpiacupiäinfedari,cVineu quaff Phi* lippicas fcribere.Hoc em a me facinus procul abfi't.fed ut errorem a mentibus homínú conueUá.ut eos a uícijs ícele

ribufcf ueladmonendo ùelfacrepandò fummoueaffi.Nô aufimdicere,utalrj permeedodi.luxuriantemnimfjs far* mentis papalem fedem,qua; Chriftiuinea eft$ferro coerce ant.cV plenas uuas,non graciles labrufcas ferre compellat,. Quod cumfacio. Num quis erit qui aut mihi os , aut fibi aures uelit occluderete dicam fuppliciumortemqj propo nére f Hunc ego ß hoc faciat3etiam fi papa fit3quid dicam eïTe? Bonum ne paftoremî'an afpidem furdam3qua£nolft exaudfreuocêincantantis,uelit eiufdem membra morfu^ pftringere uenenoqj.Scioiamduda expedare aures holm

S'uod nam pôtificibùs Romanis crimen impingàm, profe to ingensjßue fupinae ignorantiae,fiue immanis auaritiae, .

quae eft Idolo^ feruitus,fiue imperâdi uanitatis3cuius cru délitas femper eft comes.Na aliquot iam fÈeculis aut uero ] intellexeruntdonationem Conftantini comentitia fîdâqj effe3autipfifinxerunt, fine pofteriores inYnaiorum fuorû dolt's uefttgiaimprimentes,prouera,quâ falfam cognofce* rentjdefenderunt.Dedecorantes pontificatus mateftatem, dedecorätes ueterum pontifica memoriam, dedecorantes religione chriftf'ariâ di. omnia caïdibus minis flagicrjPqj mi* fcentes. Sua efteaiunt urbem Romä 3fuü regnum Sicilia?, Neapoiitanâq?. Sua uniuerfam Italiam,Gallias .Hifpanias, Germanias3Britânos,fuu deniçp occidentê.Haec enim curi da in ipfa donatiortis pagina cotfneri.Ergqha;c omnia tua funt fumme pontifex ? omnia tibi in animo eft recupera* rè.omnes reges ac principes occidentis fpoliare urbibus, aut cogère ut annua tibi tributa penfi'tent3fententia eftCAt ego cótra exiftimo,iuftius licer» principibus fpoliare te im per io omni quod obtines Nam ut ofîendam, donatio ilia Viride nata eue fiiû ius fu m mi pont. uolut.Sdueftro pan'ter cV Conftâtino fuit incognita. VerQ antecp ad cofutandâ do nationis pagina uenio,q<f unu iftoïjî patrocinio eft\,nô mo ' dofalfum.uerûetiâftolidiî.ordopoftuIatjUtaltius répéta. E t prima dicâ,no taies fuilîè CoßajitiaöSjIueftracßjillum

. , es

qüídem qíri donare üeIIet3qüiíitridOflarepoffet, cjiíf, tjtfn inanum akeriea traderet,ín fuahaberetpoteffate. Huncau lem qui uellet accipere.quíq? iure accepturus foret. Securi do IocOjfihaec no eífcnt.quEe uenfilma atqjclaríííima funt, nec|huncacceptafle,neq;illum tradidiffepoffefiíonem re* rum qua; dícunturdcnatae,fed eas femper in arbitrio ¿Vim perio Caefarum permaníiffe. Tertío nihil datü Siluefíro a Conftantino.fed priori pontifící.antequem &baptífmúac ceperat.donaqj illa medioería fuiífe,quibus papa degere ui tampoífet. Quarto,falfodíci,donarióís exempluaut apud decreta reperiri,aut ex hiftoría Silueftri efle fumptüVquod necjj ínillanecpín ulla híftoria inuenítur.In eo quidam co tráríajimpoínbilía^ultajbarbara^idícula contineri. Praete rea loquar de quorundafn alíorum Cacfarum uel ¿mulata, uelfriuola donatione.Vbi ex abundantí adrjcíam, fi'.Silue fterjpoíredííretjtamen fi'ue ilio Cue quouís alio pontífice, a pofleíltpne deiecto.poft tantS temporis intercapedíne,nec díuíno nec humano iure poífe repeti. Poliremo ea quae a fu mp pontífice tenentur nullius temporis longitudine poflè praeícribi.Atqjquod ad prima partem attinet. (loquamur-aút de Confian tino príus.deínde de Siluefíro) non eft co? míttendum,ut publicara quafi ¿V caefaream caufam,no ma ipre qj priuataz folent,ore agamus. Itaq? quafi in contione regum ac principum orans, ut certe facío,ná mea haze ora* tío in manus eòrum uentura eft.libet tanqp praefentes,cVin> confpedtu pofítos alloquí. Vos appello reges ac principes» (Difficile eft ením príuatu hominem animi regrj concipe*» reimaginem.) Veftrammentem inquíro, confcíentíá fcru tprjteftimonium poftulo.Nunquid ueftru quifpiam fi fu« iffet Conftantini loco,faciendum iìbi putaffet,ut urbe Ro? mam,patriamfuam, caput orbis ferrara, reginam cíuítatS potenríffimam,nobiIifíim3^dít¿^ trícem nationumjcVipfo aípedufaCTam;líberaÍítatís gratia donaret alteri,cV feadhumi.Ie oppidfi coferret,da'nde

santium? Donaret prarterèajUna cum Romajtàliarn^npja prouintiarn fed prouintiarum uidricem, donaret tres G a i lias,donaret duas HifpaniaSjdonaret Germanos, donare* BritsnnoSjtotum donaret occidentem, defe altero ex im«s peri] oculis orbaret? Hoc ego^ut quis faciat compos mena tis,adduci non poffum.ut credam,Quid enim uobis expe cìatius j.quid iocundius, quid gratius contingere folet, cjp imperrjs acceffioné ueftris uos regnifq? adiungere ? & lon* ge lateq? c£ maxime proferre ditionem ? In hoc, ut uidere uideor,omnisucftra cura.omnis cògitatio,omnis labor di efqj noflefq? confumitur.Exhoc prazcipuafpes glori^pro pter hocuoluptates relinquitis, propter hoc mille pericula aditis,propter hoccariffima pignora.propter hoc parte cor poris aequo animo amittitis.Siquidem neminem ueftruaut audiui aut legi a conatu ampliandi imperrj fuifle deterritu q> autluminis3autmanus,aut cruris, aut alterius membri ìaduram fecifiet. Quin ipiehicardor,atq?haecIate domi* nandi cupiditas,ut qutfq? maxime potens eft, ita eum ma?* xime angitatq? agitat. Alexander non contentus deferta Lybiae pedibus peragraflè,orienté' ad extremu ufq? Ocea* num uicifTe,domuitTe S^ptetnrioné, inter totuulnera, tot cafus recufantibus iam deteftatibufefc tamlonginquas.tami afperas expeditiones militibus,ipiè libi nihil erreciffe uide? baturjnifi 8c occidentem, èVomnes nationes.aut ui,aut pò rm'ms fai autoritate,ubi tributaries reddidiflet.Parum dico Iam Oceanum tranfire,cV fì quis alius orbis eflet explora** re,ac Tuo fubrjcere arbitrio deftinauerat.In ccelum tandem ut opinor,tentafletafcendere . Talis fere eft omnium resti uoluntaSj&fi non omnium talis audacia.Taceo quata k$ !era,quotabominanda propter imperium aflèquendu arrj pliandumue admiffafunt,utnec fratres a fratrum, nec jBHf a parentum,nec parentes a fìliorum (ànguine;nefarias ab* ftineantmanus.Adeo nufqua magiSjnufc^atroa'uSjgraflà nfoletln}manatememas,<2Cquodiiu>aiipoirisJnofcgnio«'

C irj

Ksadhocuideàsi ahfaios fcnùm&iaattitiyótbotu $ p#* rentum,regum cjj tyrannoijf. fi tanto conatu domina*» tus peti fòlet.quanto maiore necefle eft conferuetur.Necg ehim tantoperemiferum eftnonampliari tmperium,qp im rhinuere.Neqj tamdeforme,tibialteriusregnumnonac<* cèdere tuo,cp tuu accedere alieno. Nam,quod ab rege ali*1

quo aut populo,legimus,nónullos prsepofìtos regno aut urbibusjid radum eft no de prima, ncc de maxima,fed de poftrema quodammodoac minima imperi) parte. Atcpea ratione,utdonantem,quidonatus ei%quafidnm,cViemini ftrum illius femper agnofceret. Nuncquefo none abiedo animo, 8»C minime generofo uidentur efle, qui opinantur Conftantinum meliorem a fé imperi) alienane parte ? N 5 i

dico RomamItaliamqj & caetera,ied Gallias, ubi ipfe pre* Iiageflrerat,ubifolumdiudorninatusfuerat,ubifuaegloria5. fuiqj imperi) rudfmenta pofuerat.Hominem^quidipidita* tedominadinatiónibus bella intuliflet. Socios aftìnefqj bel Io ciuili perfequutfe imperio priuaflet Cui nonda perdo* mitasac profligatg reliquia eflènt alteriusfadionis. Qui ¿3 multis natiomous bella gerereno modo foleretfpe gloria: fcnperrjo^jfed 8ù necefle haberet, utpote a Barbaris quoti* die IacelTitus.Qui filtjs.quiconiundis fanguine.quiamicis abundaret.Qui SenatS populiìcg R o . huic fado repugna turumnoffet. Qj.ifexpertuseflet.inftabilitatem uidaruna tiona,c\!ad oem fere R o . principis mutationè rebellantiu. QuifememiniiTetmore alioru Caefarumfìon eledione pa trum confenfuqj plebis,(èd exercitu,armis,belIo,domina* tùm occupane. Qua: tam uehemés caufa ÓY urgens ade^ ràtjUtiftanegligere,cotanta liberavate uti uelIetCAiunr, • quia enedus erat Chriftianus.Ergo ne imperi) optirna par te fe abdicaret ? Credo,fcelus erat,nagitium,nephas ,iam re gnare,nec cum chriftiana religione cóiungi poterat regni?. Q_aiinadulteriofunt,qui ufurisrem auxerunt, qui aliena pòlTidentjhi poftbaptifmu aliena uxore,aliena pecuniann1

t alfenabónareddere íolent.hánccogftationern fihab.cs Gp ítantine^reftítuere urbibus libertatem,no mutare domino debes.Sed non id in caufa fuit.tantum in honorem religio W's,ut faceres^addudus es.Quafireligiofum íit magís.re* gnum deponere c|j pro tutela religionis llludadmihißrare, Fía quod ad accipientes attinet, necp honefta erit Alis nec^ iitílís ifta donatio.Tu uero fichriftianü te oftendere,fi pietà tem indicare tua,iì confultu no dico R o .ecclefiac uis,fed ec defig dei5nuncpraecipue3nuncprincipe agas.utpugnes £ his3qui pugnare no poíTunt,nec debent.Vt eos tua audio* ritate tutos reddas.qui infìdtjs iniurijfcß obnoxij funt.Na*1

buchodònpfor, Cyró, Afluero3multifcß alíjs príncípibug facramentu uerítatis deus aperire uoluít, a nullo tarnen eó* rum exegit.ot imperio cederei, ut partem regni donaret,' fed tanta liberiate Hebraeis redderet.eofqj ab infeitantibus fínítímis jjtegeret.Hoc fatis hit ludajis.hocfateritcVchri* ßianis.Faduses Conflantínechrífiíanus.Atíndígniflíma res eft.chriltíanntenuncímperatoré.minoré efie principa tu.cjj fueras ínfidelís. Efiením principaíus praccípuu quodi damdeímunus,ad quem Gentiles etiam principes a de<> eligí exífiímantur. At erat leuatus a lepra,ideo ueroíimiíe eft referre gratíam uoluíífe ,¿V maíore menfura reddere qd? acceperat. Ita nefNaaman illeSyrus ab Helífaeo curatus; muñera tantum offerre uoluit.non dímídíum bonorum, Conñantínus dímídíum ímperíum obtuliífet c Piget rae impudenti fabelte tanSj indubitatae híftoríae refpodere. Sic enim haec fabula,exhíitoria Naaman & Helifaeí, utaltera draconis3exfabulofo dracone Beli adumbrataeft. Sed ut ' ífta concedá,nunquid inhachiftoríade donatione fit meh tiocMinime. Verum dehoc cómodíus poftea.Leuatus eft a lepra.ccepít ob id mente chriftianä.dei timore.dei amore imbutus eftjilli honoréhabere uoluit. N o tarnen gfuade* rípoífum eu tata donare uoluifle. Quíppecíí uideaneml nem,aut Gentile inhonoré* deo^,aut fidelé irihonorédei

http://fihab.cs

âîUentis imperanti depofliifle,Tacerdotibufq? donaflê.Sf* quidemex regibus Ifrael nemo adduci potuit, ut prillino more adtemplum Hierufaletn populos facrificaturos ire permitteret,eo uidelicet timore.ne forte ad regem ludae a quo defecerant redirent.fàcro ilio cultu religionis admoni tiac templi maielhte. Âtquantohocmagis eft,quodfb* ciffedicitur ConftantinusCAc nequidtibi propter cura* tionem leprae blâdiaris,Hieroboam primus a deo in regem Ifrael elecîus eft,cV quide ex infima conditione.quod mea fententia plus eft,c(? elfe lepra Iauatum, 8C tamen is non eft aufus regnum fuum deo credere, ÔCtu uis Conftantinum regnum deo donafle,quod ab ilio no accepiffet C Qui prae fertim id quod in Hieroboam no cadebat offenderei filios deprimeret amicos,negIigeretfuos,lederet patriam,mcero re omnes afficeret, cV quafi in alium hominem uerfus.Cer tenon defuiffent qui eu admonerent,& in primis filij, pro pinqui,amici.Quos quifquis eft qui non putet^tinas Im peratorê fuiffe adituros? Ponite igif illos ante bculos men te Coftantini audita.trepidos^eftinates• c5 gemitu lachry mifq? ad genua principis procubentes,& hac uoce utentes

Ita ne pater antehac filio^ amantiffime, filios priuas,ex baeredas,abdicas.Nam q> te optima maxima^ Impertj par te exuere uis no tarn querimur 3j miramur. Querimur aut q» earn ad alios defers, cum noftrâ ÔC iadura 8C turpftudi* ne. Quid enim caufaeeft,q> liberos tuos expedata fuccef* fioneimperrj fraudas,quiipfe una capatre regnafti^Quid in te cômifimus t qua in te, qua in patriam, qua in nomen Romanum.ac maieftateimperijimpjetatedigniuidemur, quos precipua optima^ priues principatus portione.qut apatrrjs laribus a cofpectu na talis foli.ab affueta aura, a ue tuftacOnfuetudinerelegemurCPenates.phana.fepulchra exules relinquemus.nefcio ubi aut qua terraru regione uiV duri? Quid nosjpropinqui,quidnos amici.qui tecum to*: ties in acie ftetimus,qiii fratres parentes filios hoftilimu^

crone

•• crone confoffos,paIpftatefc| coafpex£miis,nec alfena mor* le ferriti fumus,cV ipfì parati pro temortem oppetere,ß2c abs te uniuerß deftituimurfQui Rome gerimus magiftra tus,qui ttrbibus I talia^qui Gallrjs.qui Hifpantjs,qüi caste* ris proumttjs prajfumus.aut praefuturi fuimus.omnes ne reuocamur,omnes priuatiiübemur effe С" An iadura hànc aliunde penfabis С Et quomodo pro merito ас pro dignità te poteris,tanta orbis terrai parte alteri tradita С Num qui pràrérat centum populis,eij tu Caefar unipraefieies? Quo* triodo tibi iftud in mentern uenire potùit С quomodo fubi* ta tuoi£ te coepit obIiuio,ut nihil te mifereat amicora, nihil proximoi&nmil filiorumf Vü'nam nös Gaefar faina turädi gnitate atcß uidoria in-bello contigiffet occumbere potius, Щ utifta cernamus.Et tu qtridé de imperio tuo ad tuum ar bitratumagere potes,atcß etiam de nobis, uno dutaxat ex* •ceptOjin quo uel ad mortem üf«^ erimus contumaces, ne a cultu deonim immortalium defiftamus .magno en'aalrjs

». cxemplo.ut (aas tua iftalargitas quid mereàtur de religio ne chrifti'ana.Narnfi nonlargiris Silueftro imperium, teca Chriftianieffeuolumus, multis fadum noftruimitaturis. Sin largiriSjhonmodo chriftiani fieri no fuftinebimus, fed inuifum.deteftabile.execradumjnobis hoc nomen efficies. Talefqjreddes.ut tandem tu cVuitaecVmortis noftraemi* ferearis.Necnosfed teipfumduriciaeaccufes. Nonnehac oratione Gonftantinus,nifiextirpatam abeo uolumus hu manitaté.fi fua fponte no mouebatur,motus fuiffetC Quid fi hos audire noluiffetCNonneerantqùi huic fedo cuora rione aduerfarentur èù manu? An.SwP. QbR.ßbi tanta in re nihil agendum putaffetCNonne oratorem,ut aitVirgilius grauem pietate & meritis aduocaffet,qui apud Confanti:* num hanc haberet orationem,

Casfar.fi tu tuoijt immemor es ,а!ф etiamtui.ut necfilrjs ;A,fe§reditatem,nec:propinquis opes,necamicis honorésinec

tibi imperium effeintegrum uelis.Nón tarnen S . P . Q . R . D

jmrncmof potei!: effe fui iuris,fue, cp dignitatis.Etenim quo tjbi tanto pmitti's de imperio Ro.qcfnö tuo fed noftrofàn guine partii eit cTu ne unS corpus in duas fecabis partes? lx ex uno duo efiicies regna, duo capita.duas uoluntatesC cV quail duobus fratribus gladios, qui dehereditate decer nantjporrigesrNos ciuitatibuSjquasdebacurbebeneme ritaeiuntjiuraciuitatisdamuSjUt'ciues Ro.fint.Tuanobis dimidiu imperi) a ufers,ne hanc urbe parente fuä agno feat, ißt in alueis quideapiufi duo reges nati fi'nt,alterö g deteri* qr eftoccidimus.Tune inalueo imperi) Ro.ubi unus di pptimus prineeps es, altero SC hoc deterrimu,cVno apem» jfedfueu collocando putas c'Prudentiätuäuehementer de fyderamus Imperator. N ä quid futura eft,fi uel te uiuo,uel poft tua morté*,aut huic parti quéalienas.aut alteri qua tibj relinquis,bellü a barbarisnationibus inferat CQuorobore tnilitu.quibus copijs occùrremus C Vixnunc lotiusimpe* ri) uiribus poffumusjtunc poterimus ? An perpetuo mem brum hoc cuillo in concordia erit C Vt reor,nec eflejpote* rit,quü Roma dominali uelit,nolit pars illaferuire. Quin cYteuiuOjbreue intra tépus.reuocatis ueteribus praefidijs; fuffectis nouis te in tuum regnum profedlo cYlonge agen* te Ine altero dominante, nonne omnia noua3id eil diuerfa ateß aduerfa erunt f Regno fere inter duos fratres diuifo, protinus ÓY populoiji animi dmiduntur,cV prius a feipfis>

abexternis hoftibus bellum aufpicantur. Idemeuentu* rum in hoc imperio quis no uidet C An ignoras hanc olimi imprimis fuiflè caulam optimatibus cur dicerent citius fe incófpecìupo. Ro.efiemorituros,qprogationemillamfer rifmerent,utpars Senatus a.cpars plebisadincolédum V e iosmitteretur,duafq?urbès communes pop. R o . enee1 Si enim in una urbe tanto diflenfìonum enet,quid in duabus wrbibus futuruf Ita hoc tépore,fi tanta difcordiaijr, in uno imperio, teftor confeientia tua ac Iabores,quid in duobus imperijsfiets'Age ueroputas nehincfore,quitibi belli»

Occupato effe auxilio aut uelfnt, aut fcíant f i ta ab arrufe ate; ab omni re bellica abhorrentes erunt,quipfidentur mi litibusatq? urbíbus,ut íllequiJpficit.Quidf ñóne hunc ta imperito regnandi, cVíníuriac facile, áut R o . legiones, auf ipíae^puintíae fpolíare tentabuntCVt qué fperabunt uel tío repugnatur5,uel pcenas no repetituru, Credo me hercule ne una quide meiern í líos in officio máfuros,fed íhtim.cY adprimüjpfecfiíonís tuaeinitinrebellaturos.Quid facies? Quídcoíílrj capíes,quu duplici atqjadeo multíplící bello ùrgebereCNationes,quas fubegímus,c5tínere uíx póíTu* rnus.quo illis accedente ex liberis gentíbus bello refiftèt C T u Cefar,cidad tefpedet,ipfeuideris,nobisatíthecresno minus'cjj tibi,cUra; eñe debet.Tu mortalis es, Imperio po* jpuli Ro.decet effe immortale, cY quanta in nobiseít,erit. heq?impertum modo,uerum etíam pudor.Scílicet.quoro religionem contemnímus,eorumacdpiemus imperíumC 8¿ príncipes orbis terrarum huic contemptiffimo homíni feruíemus C Vrbe a Gallis capta.Romani lenes demülcert libi barbam a uidoribus paffi non funt.Nunc fibi tot fena« torrj ordíniSjtot praetorrj.tot tribunitrj,tot confulares, triu« phalefcp uirí,eos dominan patientur,quos ipfi tanqp feruos malos omni co tumelíaijf genere fupplíciorüe£affecérunt? Iftinehomines magiftratus creabuntCprouintías regente" bella gerente de nobís fententias capitis ferentCSúbhisno bilítas Romana fti pedía faciet honores fperabíte' muñera affequef C Etq<Fmaíus,quodq¿ altius penetret uulnus acci pere poffumus C N 5 ita putes Caefar R o . degeneraffe fan guínem,ut iftud paffurus fit aequo anímo3c\: no quauís ra tionedeuitandu exíftimet, qd?mediuffídius neq? molieres fuñtnerent, fèdmagis íé una cum dulcibus Iíberís,facrííc]j penatíbus concremarent. V t non Carthaginenfes ibernine, fortíores fuerínt,o^ Romanae.Etenim Celar fi regem te de legíffemus .haberes tu quídem magnum de imperio Ro« agendi arbitrium,fed non ita ut uel mínimum de ípfíus ím

D r j

mmüeres materiate. AKoquin qui te fediTemüs r è g e r r i ^ dém facultatete regno abdicare iuberemus, nedum pofies regnum diuidere.nedum tot prouintias alienare, nedum ipium regni caput peregrino atqj humillimo hominiaddi* cere. Canem ouili praefedmuSi que,fi lupimauult officio fungi.aut efjcimus,aut occidimus.Nunc tu cum diu cam's officio in ouili Romano defendendo fis fundus, ad extre* mum in Iupum nullo exemplo conuerteris f Atqj utintel* ligas, quandoquidem nos pro iure noftro coges afperius loqui.nullumtibiin populi Ro.imperioius eft. Cacfar ui dnatum occupauit.occupauit Augiiftus,6Yitì uitiufuccef* fit, cVaduerfarioi^ partium profligationefednm fecit. Tibe rius,Gaius,Claudius,Nero,Galba;Otho,Vitellius,Vefpa fianus ,ceteriq;,aut eadem aut fìmili uia libertatem noftram praedati funt. Tuquoq/.alfjs expulßs, aut interemptis do minus effeduses. Sileo,: q> ex matrimonio natus non fis * Quareut tibi noftr am mentem teftifi'cemur Cxfàr, fi non libet tibi Roma; principatum tenere,habes filios, quorum aliquem in locum tuum nobis quoque permitten tibus, ac rogantibusnatura;legefubftitUas.Sin minus,nobis inani mo eft.publicam amplitudinem,cum priuata dignitate de fendere. Neq; enim minor haec iniuria quirittt,5^ olim fuft uiolataLucretfa.Neq? nobis deerit Brutus, qui cótta Tar quiniumfead libertatem recuperandam huicpopulo pre* beatducem.Etinifìos primum quos nobis prajponis,de* inde éV in teferrumftringemus.Quod in multos Impera* tpreSjCV quidemleuioresobcaufaSjfecimus. Haec profe* d o GónftantiuS,nifì lapidem eum aut truncum exiftima* mus,permouiffent; Quae,fi populis nondixiffet, tarnen di cere apud fe,6V his paffìm uerbis fremere.credibile erat J i a mùs nunc^óY dicamns Gonftantinugratificari uoluiffe Sii ueftro,quem tot hominum odrjs,totgladtfs fubfjceret-j ut u^x,q.uantumfentiò,unujn:Siluefterdiemin'Uitafadurus fuÜIctjN£roipauc% uidetur omru's fub*?

latum ire de pefloribus Romanoifctam diraeiniiir/ae con* tumeliarq? fufpitio-Age porro fi fieri potefi concedamus* neq? preces,neqj minas,neqj ullam rationem aliquid pro* feciíTe,perítareq? adhuc Coftantinum,nec uelle a fufeepta femei perfuafionedifcedere.Quisno ad Silueftri oratione fi res uera fuiiTetjUnquamcommotumaflèntiatur fquae ta lis baud dubie fuiífet.

... Oratio Silueftri ad Conftantinum. Princeps optíme,acfíli Cefar.Píetatemquidemtua' tata

pronam.tamqj efFufam5non poífum no amare atqjample dijueruntamenquodínofterendís deomuneribus,ímmo landífqjuíciimis nonni hil erres,míníme demíror, quíppe qui adhuc es in chriftiana militia Tiro. V t nó decebat olím a facerdoteomnempecudem,feramq^cVouem fáaifi'canV ita non omne ab eodem accípiendum éftmunus . Ego fa* cerdos fum,acPontifex,quidífpiceredebeo.,quid ad alta* repatiarofferrí.Ncforte,nondicoímmundu animal offe* ratur/ed uíperaatttferpens. Itaqj fíe habeas. Sí foret tuí íu ris,partem ímperrj cum regina orbis Roma alteri tradere quam filrjs.quod minime fentío, fípopulus hic, fi Italia, fi caeteras natíones fuftínerent.utquos oderunt, de quorum religionem adhuc refpuunt.captiíllecebrisfaículi.eoríj im perio obnoxrj effe uellent,qcf impoffibile eft,tamen fi quid mihí credendum putas fili amantiiììme,ut tibí afìentiar, ui* la-adduci ratione non poflum,nííi uellem mihrj pfí effe diflj milis, ¿Vcondítíonem meam obliuifci.acpropemodu doá tnínu Iefum abnegare.Tua ením munera,fiue ut tu uis,tug remunerationeSjcV gloríam,cV innocenti!, 8¿ fandimoníá meam.atq? omnium quimíhí fucceffurifunt, polluerent, aeprorfus euerterentjUíamcprjs'qui adeognítionem uerita tis uenturi funt,íntercluderent. A n nero Helifams a Naa* man SyrOja lepra curato.mercedem accipere noluít.ego te curato accipíam C lile muñera refpuít, ego regna mihí darí ÍJnamíJlle perfonam prophet* maculare noluít, ego per>

. ; •,,. D üjv^ • . ; - ^ í

Ibhàm Chruìi,qua in me gcrd,macu!àre poterò? CuràSi Ale accipiendis muneribus perfonam prophetae maculari putaui'tf Nempe quod uideripoterat,uenderefòcra?fcejic rate donum dei.indigere praefìdrjs hominum, eleuàre àtqjj imminuere beneficrjdigmtaté,Maluit ergo fìbi principes ac reges bnficiarios facere,qp ipfe beneficiarius illortf effe.* Immo ne mutua quidem beneficetia uri. Beatius eft enim multo ,ut ìnquit dominus.dare cjj accipere.Eadé mihi ateg adeo mat'or eft caufa,cuietiam a domino praecipitur dicèn» te,infìrmos curate,mortuos fu(citate,leprofos mudate, dae mones erjcite.gratis accepiftis, gratis date. Ego ne tantum flagitium admittam C*far,ut dei praecepta non exequar ? utgloriam meam polluam ? melius eft, ut inquit Paulus, mihi m o r i , u t gloriam mea quis euacuet. Gloria noftr» eft,apud deum horiorificare minifteriu noftrum, ut idem inquitjUobis dico gentibus,cpdiu ego quidem fum gentiu Apoftolus .glorificabo minifterium meum,ego C^iar altjs quoqj fim,c\: exemplum.cY caufa delinquendi, chriftiànus homOjfacerdos dei.pontifexRomanus, uicarius Chrifii C Iam uero innocentia facerdotum quomodo incolumiis erit Inter opes,inter magiftratus,inter adminiftrationem fecu* larium negotioraf Ideo ne terrenis renunciamus,uteadem uberiora afiequamur ?Et priuata àbiedmus ,ut aliena pplS deamus.cY publicaCNoftraeerunt urbes.noftra tributalo ftrauecligalia.Etcurclericos,fìhaecfecerimUs, nosuocari licebit? pars noftra,fìuefors,quaegrascedicitUr xTujos.do tninatus eft nonterrenusfed Cceleftis.Leuitf,quiidem eie rici funt,partem cu fratribus non fuere fortiti,c¥ tu nos iu* bes etiamfratrum (brtiri portionemc'Quomihi diuitias atqj opes,qui domini uocé iubeor nec de craftino effe folli

] dtus ? 6V cui dicìu eft ab tlIo,noIite thefaurizare fupcr ter* ram,nolite poffidere auru,neqj argentu,necp pecuniam,in zonis ueftris. Et.difficilius eft dunté introire inregnu eoe* |orutn,cf Cameluperforamenacustranfne.Ideoq? paupc

res (ibi míníñros eIegit3cVqui omnia reliquer lint, ùteu fe» ijuerentur,8¿ paupertatis ipfe fuítexemplií. Vfcp adeo díui¡ tiarunvpecuniarßcß tradatio innoce tía: inimica eft 3nomo* dopofleílioíliaiji ateß domínatus. Vnus Iudas,qui lóculos habebatjCV portabat quae mittebantur.praeuaricatus eft, 6¿\ amore pecunie, cui aflWuerat,magiflrö ,dñm,deu, öc"reprc hendit,cV prodídit Itacp uereor Oefar.ne me ex Petro fa* cias Iudä. Audi etia quid Paul us dicat.Nihil intulimus in • hunc mundum.haud dubiü3quodnecauferrequid poflb* tnus,habentes aut alimenta,Ó£ quíbus tegamur,hís conten ti fumus. Naquiuolunt diuites fíeri,íncidunt in tentano* nem,¿V in laquea diaboli, & defyderiamulta,c¥inutilia, Qi nociua,quaímergfít homines in intento & perditíoné. R a dixením omnia malori eß cupiditas,quä quidemappeté> tes,errauerunt a fi'de,cV inferuerunt fe doloribus multis. T u aut homo deíha:cfuge,óV turne accipereiubes Caefar quae uelut uenenuerFugere debeo j " OC quis praeterea^pro tua prudentia Caefar cöfyderes, quis inter haec diuinis re* bus facíendís locus C" Apoßoli,quibufdä indignatibus qd? uiduaeipfo^ in minißerio quotidiano defpicerent,refpon derunt,non effe aequum relinquere fe uerbutn dei,& mini ßrare menfibtts3&: tarnen uiduís miniftrare,quanto aliud eß exígete ued/galia f curare aerariumißipendium nu» merare militíbusícV; mille alíjs curis huiafmodi implicaría Nemo militas deo,impIicat fe negottjs fecularibus, inquit Paulus.Nunquid Aaron,cum caeteris Ieuitici generis,alt». ud cß domini tabernaculum procurábate"Eius filrj,quia ignem alienum in thuribula fumpferant3ignicceleßi cöfla grauerunt.jEttuiubes nos igne feculari'5 díuitíaru,uetitu, ac,pphann\in facrata thuribula, id eft in facerdotalia opera fumere ? N ü Eleazar, na Phinees,nu cajteriponnfjces,mi nißricp,aut tabernaculí3auttépli3quicc^, nifiquod ad rem díuíná pertineret,admínífirabantr AdmínifirabSf dico. Im inp.adminiftrare poterät, fi offido fuo fatiffacer* uolebat í

Qaodfî noli'nt.audiariîexccratioriê domini díccntis.Male dicìi qui opus domini fàduntnegligenter.Qua: execrado qua in omnes^tum tn pontífices maxime cadtt. O quant* tum eft pontificale munus.Quantum eft caput effe ecclfe« ííx. Quantum eft praeponi paftorem tanto ouiííj e cuius manu uníufcuíufqj agni, ouifcß amiiTa; fanguís exfgitur. Cui dicîumeft, fi amas me plurali], utfaterís, pafcê ag* nos meos.IterumfiamasmejUtfaterís.pafceoues meas. Tertio fi amas me,pafce oues meas.Et tu iubes Caeíarca* pras etíam pafcere,óYporcos,quínequeuntab eodeni pa# llore cuftodíri. Quid,quod me rege faceré uís, aut potíus Caefarem,íd eft regu príncipem C dominus Ieítis chriftüs, deus ÓY homo,rex ÓY facerdos,quú fe regem affirmaretiau di de quo regno locutus eft. Regnu meS inquít non eft de hoc mundo. Sí enim de hoc mundo effet regnu meo, mini«

. ftri mei utíq? decertarét.Et qua: fuft prima uox, ac frequen ter clamor praedicationis eíus c Nonne haecCPcenitentiä agite,appropínquauit enim regnu celoi^. Appropinqua* uit regnu dei,cuí cóparabítur regniï celorú.Nonne cu hec díxít,regnu faeculare nihil ad fe pertinere declarauitC Eoqf non modo regno huíufmodinó quaefiuít, fed oblata quo« que accípere noluít. Nam cu íntellígeret alíquando,popu* los deftínaffe ut eum raper ent,regemqj facerent,in momia folitudines fugit. Quod nobis qui lociï ipfîus tenemus,h5 fola exemplo dédit imitandum,fèd etiâ prxcepto,inquiës Principes gentío domínantur eoriì. Et qui mafores funt, poteftatem exercent in eos. Non ita erft inter uos.fed qui* cuncp uoluerit inter uos maior fieri, fît uefter minffter. Et qui uolueritprimus ínter uos efferent uefter feruus. Sicut filius hominis no uenit ut miniftretei, fed ut miniftret, 6Y detanímamfuamredemptionem pro multis.Iudíces ohm deus¿ut fcías Caefar,conftítuít fuper Ifrae1,no reges,popu*

: lumq* fibi nomen regiumpoftulantem,deteftatus;eft.Nec aliter ob durítíá cordis illorum regem dedit,<p q> repudia

pernii

f«fmiTeratjqcPin nenia lege reuocäuft. E t ego iregng acciaia qui uix iudex effe permittor ? Ah nefeitis, inquit Paulus, q> fandti de hoc mundo iudicabunt C Et fi in uobis iudica* bitur mundus.indigni eftis,quide minimis iudicetis. Ne* feitis quod angelos iudicabimus, quanto magis fecularia? Secularia igitur iudicia fi habueritis, contemptibiles qui funt inecclefia,eos conftituiteadiudicandum.Atquiiudi« ces de rebus controuerfìs tantflmodo iudicabant, no etiä tributa exigebant.Ego exigam,qui (ciò a dno interrogata Petrum,a quibufnam reges terraeacciperent tributum,cen fumue, a fi'trjs an ab alienisi Et quum hicrefpondiffet,ab alienis,ab eodem dicìum,ergo liberi funt filij.Q> fì omnes filrj mei funt Casfar,ut certe funt, omnes liberi erunt .nihil quiftp foluet. Igitur non eft opus mihi tua donatione, qua nihil affecuturus fum,praeter laborem.qué* ut minime de* beOjita minime poffum terre. Quid quod neceffehabere, poteftatem exercere fanguinis, punire fontes,bellagerere, urbes diripere,regiones ferro igniqj uaftare f Aliter no eft quod fperem.pofle me tueri,quae tradidiffes.Et fi haec fece ro.facerdoSjpontifex, Chnfti uicarius fum C V t illüin me tonantem audiam.atqj dicentem. Domus mea domus ora tionis uocabitur.omnibus gentibus, 8C tu feciftiea fpelun cam latronum.Non ueni in mundum, inquit dominus,ut fcidtcem muudum,fed liberem cum, 5C ego qui iUi fucceffì caufa mortili ero ? Cui in perfona Petri dicìum eft.Cóuer* tegladium tuum in locum fuum.Omnesenimqui accepe .rintgladium, gladio peribunt. Ne defendere quidemno* bis ferro nos licet. Siquidem defendere dnm Petrus uole** batjCum auriculam abfcidit feruo,cV tu diuftiaijì aut copa* randarum aut tuendai^ caufa,uti ferro nos iubesX Noftra poteftas eft poteftas clauiu,dicente domino.Tibi dabo eia ties regni ccelogt. Quodcunqj ligaueris fuper terram, erit

Jigatum OC in co2'is,cV quodeuneßfolueris fuper terra, erit roìutunt'cV iifeedis,cV porta:inferi no praeuaìebuntaduer

fus eas.Nihil ad hatte poteftatem.nihilad hafte digftatione nihil ad hoc rcgnum adtjci poteft. Quo qui contenáis non eft.alíud fìbi quoddam a diabolo poftulat, qui etiam domi. no dicere aufus eft.Tibí dabo omnia regna mundi,fì cades in terram adoraueris me. Quare Caefar, cum pace tua di<* tìumfitjNoli mihídíabolus efflcí ,quí Chriñumjídefime regna mundi a te data accipere iubeas .Malo enim illa fpei nere qp poffidere.Et ut aliquiddeinfìdelibus, fed ut fpero, futuris fidelibus loquar,noli me de angelo lucís reddere il lis angelo tenebra^,quo^i corda ad pieíáté inducere uolo, no ipfoiji ceruiei iugu imponere,cVgIadio qcf eli uerbu dei no gladio ferri mihi fubrjcere.ne deteriores efficíantur,ne recalcitrent,ne cornu me feriét, ne nomen dei meo irritati errore blaphemet. Filios mihi charíffirnos uolo reddere, no íeruos. adoptare, no emere, generare, no manucapere animas ео^г offerre íacrificíu deo no diabolo corpora. DJ feite ameinquitdñs,químítisfum,cVhumft corde. Capi te íugSmeSjcVínuenietís requiem animabus ueftris.IugS enim meu fuaue, ¿V pódus meo Iene. Cuius ad extremtr, finé facía, illa in hac re fèntentia accípe,qu5 quali ínter me ¿V te tulit.Reddite qu£ funt Cefaris Celan',« qu$ funt dei deo. Quo fit,ut nec tu Carfàr tua reh'nquere.neqj ego quae Caefaris íunt.accipere debeá,qiKeuel fímillíes offeras nun quam accípiam . Ad hanc Síluefiri orationem apofioli« co uiro dign3,quid effet, quod amplius Coftanttnus poß» fetopponerefQuod quo ita fit,qui aiunt donationem fa* cbmefTe,nonne im'uriofi funt in Conftantinfr, quem fuos ! priuare, imperiumq? R o . uoluiffe conuellere, Iniuriofi in S . P Q ; R- Italiani totumo^ occrdentem.quem contraius phafq? imperio mutariperrnifìiTe. fniuriofi in Siluefèrum; quem indigna fandto uiro donatione acceptáhabniffe,Iníif riofi in fummo pontcui licere terrenís potírí regnís,¿V R o J ' moderare imperia,arbitrantur?Haéc tarnen omnia eo per* }

tinent,ut appareat CoruÍanunújíntcf tot impediméta, n wß

Qttamfuiffefaâ^^ ex maxima parte donaret,quod ifti aiunt. Age porro.ut credamus iftaT donationem.de quafacit pagina uefttamentionem, débet conftare etiâ de acceptatione Silueftri.Nunc de illa no co fìat. At credibileeft dicitis ratam hunchabuiffe donatione,

" ita credo,nec ratam habuiffemodo,uerumetJam petifle.ro ".'gaffe, .precibus extorfîflè credibile efi. Quid uos credibile ' quod praeter opinionem eft nominò, dicitis ? Nec quia in

Îiagina priuilegrj de donatione fît mentio.putandS efi fuif* è accentata. Sed econtrario.quianôfit mentio de acceptai

tione.dicendumeftno fuiffedonata. Ita plus corra uos fa cit,huncdonurefpuiffe,cpillum dareuoluiflè.& beneficia in inuitumnô confertur.Neqjuero tantS donata refpuiflc Silueftrumfufpicari debemus,fed tacite etiâ indicafle,ncc

" fllum dare iufte.nec fe iure accipere poflè. Sed o cacca fem per inconfultamqjauariu'arn.Dernus.ut tabulas quoq?de affenfu Silueftri proferre poffitis,ueras, incorruptas/ynces ras.num protinus donata funt,quae in tabulis cotinentur?

1 Vb i poffeffio ? Vbi in manus traditio? Nam fi cartam mo do Conftàntinus dat.non gratìficari Silueftro uoluit, fed il ludere. Verifìmile eli dirìtis, qui donat quippiam ,eum 8C

Ìjoffeflìonemtradere. Videtequidloquamini,quûpoflêfi* ïonem no effe data conftet, cV an datum fît ius ambigitur.

Verifimile eft,qui poffefflonê no dedit, eu ne ius quidé da re uoluiffe. An no côftat poffcflftonê nSqj tradita fuiflè, q<# negare impudetiflìmS eft . N Squid SilueftrS Cóftantinus

' in CapitoliS.quafitriSphantê.mterfrequêu'SquiritS fed in fideliS plaufum duxitC In fella aureafimul affittele uniuer* fo Senatu collocauit C Magiftratus,p fua quenq? dignitate regê falutare OC adorare iuffit C Haec erga nouos principes fieri folét.no tantS aliquod pallatium uelut Lateranenfe tra di.Nâ pofiea per uniuerfam Italia circSduxitC Adrjt cu ilio GalliâsfAdijt HifpaniasCAdijt Germanos,cçterûq? occidê

' tem? Aut fi' grauabant ambo tanto óbire terraj£,quibufii3 E ì| -"

http://donationem.de

http://petifle.ro

tarn t'ngens officium delega runt f q m 8>C Caefaris uice tra* .derent pouefllonem, cV filueftri acciperent C Magni hi uiri, atcß eximiae autoriratis eile debuerüt,cY tarnen qui fuerint ignoramus. Noftra mem oria,utexem pia uetuftaomitta, nun^ aliter faditatum uidimus,quuquis auturbis,aut re« gionis,aut prouintiae dominus faaus eft.ita demum tradi* tarn exiftimari poneflionem,fi magiftratus priftini fummo ueantur.nouicß fubrogentur.Hocß tunc Siluefter fieri no poftulaffet, tarnen magnificent^ Cpftantiniintererat,utde clararet non uerbo fed.fed re pofleflloné tradere.fuos praq* fides amouere,aliofq? ab ilio fubftitui iubere. Non tradituir pofleffiojquae penes eofdem remanet,qui poflidebant, cV nouus dominus illos fummouere non audet Sed fac iftud quocp non obliare,& nihilominus putari Süueftru pone* difle.atcp omnia praeter morem,praeterq; naturam tunceffe dicamus adminiftrata. Poftq^ ille abfjt, quos prouintfjs ur bibufcp redores Siluefter praepofuitCque, bella geflitc'quas nationes ad armafpeciantes oppreftitC per quos haecadmi hiftrauit C Nihil horum fcimus,refpondetis. Ita puto, no<* durno tempore haec omnia gefta (lint.cYideo nemouidit. Age fuit in poffeflione Siluefter fQuis eum de pofleflìo* ne deiecit CNam perpetuo in poffeflione non fuit.neq? fuc cefforum aliquis fàltem,ufqj ad Gregorium magnu.qui SC ipfecaruitpoffeffione. Qui extra poffeffioné eft.nec fè ab ca deiedum probare poteft,is profecto nunc)? poflèdit, du fi fe poffediffedicat.infanit. Vides utteinfanum etiam pro bo C'A'ioquin die quis papamdeiecit.ipfe ne Cóftantinus, aneiusfilrj.anlulianus an aliquis alius CaefarCProferno* men expulforis, ,pfer tempus.unde prim5,unde fecudo,ac deinceps expulfuseft. Numper feditionem, ÒVcaedes ,an fine hisf coniuraruntin eum pariter nationes,an quae pri* ma C Quid C nemo omniü auxilio fuit f Ne illorum quid? qui per Silueftra aliumue papa praepofiti urbibus aepro* Uintijs erant ; Yno die uniuerfa amifitf an paulau'm & per

partes f Reftitftipfe fufcjj magiftratus.afi ad primu tumuìf tùm fe abdicarunt ? Quid C ipii uidores non in eam fecerri hominu.quam indignam imperio ducebant,ferro granati funtCln ultionem contumeliae,in tutelam occupata; domi nationis,in contemptum religionis noftrae, in ipfum etiam pofteritatis exemplu. Omnino ecrii qui uicìi funt, nemo lugani ccepit r nemo latui't? nemo timuitr O admirabilem caìum. Imperiu Romanu tantis laboribus tanto cruore par tum ,[ta placide ta quiete a chriftianis làcerdotibus uel par tum eft,uel amiffum,ut nullus cruor.nullu bellu,nulla que relaintercefferit.Et quod nonminus admirari debeas, per quos hoc geftafit,quo tempore,quomodo.quadiu, pror* fus ignotuÌPutes in fyluisinterarbores regnane Silueftrir, non Romae.cV inter homines,& ab hybernis imbribus fri*' goribufq/,non ab hominibus eieclum.Quis non habet co gnitum.qui paulo plura leditarit.quot reges Romg, quot cònfules,quot dicìatores,quot tribuni plebis, quot cerno* res,quot aediles creatifuerinr.nemoq) ex tanta hominu co* pia,ex tanta uetuftate nos fugit. ScimUs item quot Athenj enfiùm duces,quot ThebanorUjquotLacedemonioru ex* ;titerint,pugnas eorum terreftres naualefcn uniuerfas tene rnus.Nonignoramus quireges PerfarO,Medo*£,ChaIdep rum,Hebraeoi^ fuerinr, alioruq* plurimoru . E t quo hom quifqj aut acceperit regn3,aut tenuent,aut pdiderit, aut re cùperauerit.Romanu afit.fiue Silueftrianu imperia.qua ra tione inceperit, aut qua defiedt, quando, per quos, in ipia quoq; urbenelèitur Interrogo enim quos harum rerum te* ftes,au(ftoreic5 proferre poflitis ? nullos refpondetis.Et no pudet uos non tam homines pecudes dicere uèriiìmile effe Silueftrum poffediffeC Quod quia uos non poteflis, ego econtrario docebo,ad ultimu ufq)diem trita: Cófìanti* nù.cVgradatim deinceps oés Cefares poffèdiiTe,utne quid habeatis quod hifeere poffitis Àtperdifficile eli, cV magni ut opinor operis hoc docere. Euoluatur omnes latina? gras

E irj

C£cß hiftoriaèjCitentur caftcriaatOrcs,quiMciítófflCmmerc temporíbus,at neminem reperies, in hac re ab alio dífcré* pare.Vnu ex mille teftimonijs fufficiat.Eutropiiis,qui C o ftantinum,qui tres Conftantinifilios a patrc relicfloSjdomi nos orbis terrae uidit,qui de Iuliano filio Fratrís Conftanti mita fcríbit.HícIuiíanus quifuít Díaconus inRo. ec.Im« peratorcß eftectus apoftotauít ínldolo^ eultu.reru potítus eftjíngentíq; apparati! Parthis intulít bellu. Cui expeditio« ni ego quoqt interfui.Nec de donatione ímpern occidétis tacuiífet.nec paulo poft de Iouiano, qui fuccefiitIuliano.v

ita díxílTet.Pacem cu Sapore neceifariS quidé.fed ignobile fecít,mutatís finibus.acnonulla imperi) Rompane tradita, qd>ante,exquoRo.ímperia'condítumerat Jnuna]j accidit. Quínetíá legiones noftre apud Claudia proponía Telefti num.cVínHífpaniaapudNumantiamjCVinNumidía fub iugomiifaefuntjUt nihil tñ finis traderef ur.Hoc loco übet uos qnuperrimedefundieitiSjCÓuenirepon.Ro.cVteEu

: gentjquiuiuis cSfelicis tarnen uenia. Cur donatione C o ñantini magno ore iacìitatis .frequétercp uos ultores erepti

• imperrj quibufdá regibus principibufqj minaminíCéV con feiiionè quandá feruítutis a Caelare,dúcoronanduseít,8£ anonnullís alrjs principíbus extorquetisf Velutiab rege Neáp. ato; Sírílíac3id qo* nuncfj aliquis ueteruRo.pont.ffr*' cit,n5Damafas apud Theodofiu,nó Sjrínus apud Archa dium,no Anaftafius apud Honorio, no loánes apudlufti níanum,no altjapudalios íanciíflimiPapas apud óptimos Cajfares.fed femperílloi^Romá Italíáq? cu ,puintijs quós nomínauí fuiífe profeífi funt.Eoca numifmata aurea,ut de alrjs monumentís filea,téplífcß urbis Ro.circüferuntur,no graecís.fed latinís Iiterís ínfcripta.Conftantíniíarn chriftiá* nijCVdeínceps cunciorjí ferme Imperatoi^,quoE£ multa pe nes mefunt,cuhacpleruncj¿ fubfcriptione,iubter imaginé crucis, Concordia orbis,qua!ia infinita reperirétur fummo rum poni.fi unqp Romas ímperaíTeu'Sjquac nulla reperíún

http://poni.fi

tur.neq? aurea,neft argcflt<a3Heq| ab aliquo uffa memorati. tur,dC tame necefle erat ilio tepore propria habere numid ma,quifquis imperiu Romae tenerei/alté fub imagine fai* uatorisautPetri.Prohimperitiahominu3nocernitisfi do* natio Coftantini uera eft, Ca?fari,de latino loquor.nihil re* '. linquiCEnqualis Imperator,qualis rex Ro.erit, cuius re* gnu fi as habeat.nec aliud habeat,omnino nil habeat. fi ' itaq? pala eft Silueftru non poifediflejhoc eft Conftantinii no tradidiflèpoflefllonéjhaud dubfuerit,neius quidemj ut dixi,dedifle pofTidendi,nifi dicitis. las quidem datO/ed aliqua caufa pofleflìoné non tradita. Ita plane dabat,qd*mi ni'me futuri! intelligebat3dabat,qo?tradere non poterat,da batVquod no prius uenire in manus eius cui dabatur poiìì*-bile erat^eftètextfndu.Dabatdonu quod ante qufngert tos annos,aut nunq? ualfturu foret. Verum hoc loqui aut fentire infanum eft. Sed iam tépus eft .ne longior ham> can faeadiierfarforumfamconciflae atqj lacerata; letale uulnus imprimere.cY uno eam iugulare i d u . Omnis fere hiftorfa quaenomenhfftorigmeretur,Conftantinum a puero cuna patreConftantio chrifh'anum refert multo etiam ante pori tificatum SiIueftri,utEufebius eccleftaftica; fcriptor hifto*. rfa?,quemRufinus noninpoftremisdodus,inlatinumin» terpretatus,duo uolumina deeuofuoadiecit.quoi^ uterqj pene Conftantfni teporibus fuit. Adde hue etiam teftimo* nium Romani pont. qui bis rebus gerendis noninterfuft,' fed praefuit,no teftis/edauto^no alieni nego trj,fed fui nar rator.Is eft Melchiades papa qui proximus fuit ante Silue*5 « ' ftrum,qui ita ait f Ecclefìa ad hoc ufq? peruenitjUtrnonfo<* !um gentes,fed etiam Romani prfncipes, qui totfus orbis i monarchia tenebant,adfidé Chrifti,& ad fidei facramenta '\ cpncurrerent.E quibus uirt elfgiofiflimus Coftan.primus, ì fìdeueritatispatéteradeptus,licentia deditper unfuerfum i ; òrbe fub fuo degentfbus imperio,nofolumfierichriftia* y nos/ed euafabricadieedefìas^predia cóftituit uibucdaj

Denfc|r prseratus princeps dona fmmenfa contuIit,c\: fabri cam templi primae fedis beati Petri taftituit,adeo ut fedem imperiale relinqueret, cV beato Petro fuifq? fuccefibribus pro futuram concederei. En nihil Melchiades a Conftanti* no donatum ait,nifi palatium Lateranenfe.cY predia,de qui bus Gregorius in regiftro fecit faepiffirne mentionem. V b i font qui non in dubium uocari no finunt,donatio Conila* tini ualeat.nec ne,cum ilia donatio fuerit &ante Silucftrum eV rerum tantummodo priuatarSCquae res quancp plana & aperta fit.tamen de ipfo,quod ifti fiolidi proferre folent, priuilegiodilTerendu eft. Et ante omnia non modo ille,qut Gratianus uideri uoluit,qui nonnulla adopusGratianiad iecitjimprobitatis arguendus eft.uerum etiam infcitiae, qui opinantur paginam priuilegrj apud Gratianum contineri, quod neq? dodi uncj putarut.cV in uetuftiflimis quibufqj codicibus decretoru non inuenitur.Et fi quo in loco huius rei Gratianus meminiiTet,non in hoc ubi ifti colIocant,(èrie ipfam orationis abrumpentes,fedineo ubiagitde Ludo* uici pa&ione,meminitTet. Praeterea duo milia I O C O I J J in de* cretis funt quae ab huius loci fide diflentiant. Quoru unus eft ubi, quae fuperius retuli, Melchiadis uerba ponuntur. Nonnulli eum qui hoc capitulu adfecit.aiunt uocatS palea üel ueronomineiUeiideOjq» quaedefuo adiunxit, ad Gra* tianum co parata,mftar palearum iuxta frumenta exiftimen tur.Vtcuno^ fit, indigninomi! eft credere, quae ad hoc adie eia funt,ea decretoru colledorem,aut i'gnorafie,aut magni feciffe, habuiffeqj pro ueris. Bene habet, fufficit. uicimus. Primurh q> hoc Gratianus non ait,ut ifti mentiebantur, im

. mo adeo ut ex infinitis iocis datur intelligi,negat atq? con futat.Deinde,quod unum&ignotum 6V nullius autorità* tis acnauci hominem afterant,ita etiam ftolidum, ut ea Gra tiano afnnxerit, quae cum caeteris illius dictis cogruereno poflent.Huncergo uos autore profertisfHuius unius |e* ftimonio utimini ? Huius cartulam,ad taritae rei confiVmä*

tionem,

inationem, contra fex cenia probations genera recitatasi A t ego expedaueram,ut aurea figilla,marmoratos títulos mille autores oftenderetís.Sedipfe(dicitis) palea autorem profert.fontem hiftoriae oftendit, dC Gelafium papá cum multis epifeopis in tcftímoníum citat-Exgeftis ínquít Sil* «eñri.quaebeatus Gelaíius íncóncílío.lxx.epífcoporum a catholicis legi cömemorat,cV pro antiquo ufu multas hoc dícít eccleüas imitan. In quibus legitur Conftantinus ¿Ve. Multo fuperiusjubí de libris legendís ¿V non legendís agí* tubería dixerat,adus beati Silueftri praefulis, licet eius qui fcripfit nomen ignoramüs,a multis tarnen in urbe Roma catholicis legi cognouimus,c\! pro antiquo ufu imitantur ecclefiae.Mirahaec autoritas,mirum teftimonium, inexpu* gnabilis probatío.Dono uobis hoc,GeIaíiumdum de con cilio, lxx. epíícoporú ìoqtur id drxífle.Nííid dixit, pagina priuilegrj in beatíffimí Silueftri geftis legi, cVhoc Romaey cuius ecclefiae automate multe, aliae fequuntur.Quodego nonnego.coneedOjfàteor. Me quoep. una cum Gelafio te* ftem exhibeo, Verum quid uobis ina res prodeft, nifi ut in adducendis teftibus mentiri uoìuiffe uideamini. Ignora tur nomen eíus.,quí hoc decretis ädfcripfit>& folus hoc di* citjgnoratur nomen eius qui fcrípfít hiftoríam, ¿V folus is ¿¿fatfo teftis aftertur.Et uos boniuin'atcp prudétes hoc fa* eis fupercp effe ad tàntae rei teftimoniu exiftimatis ? A t ut* dete, quanto ínter meum interfitueftrumcp iudicium.Ego ne fi hoc quidem apudgefta Silueftri priuilegiGcontinere tur,pro uero habendum putarem,cum hiftoría illa non hi* ftoriafìfjfed poetica cVimpudentiflimafabtilajUt pofterius oftendam. Nec quifep alius,alicuius duntaxat autoritatís,-dehocpriuilegio habeat métionem.Etlacobus Voragine* fis propenfus inamoremclericorSjUt Archiepifcopus ,ta« men ingeftis fandogi,de donatione Conftantiní, utfabu* lofa nec digna quae inter gefta Silueftri poneretur, filentiS cgitjlata quodammodo fententia contra eos, fi qui haec U*

texis rnandauiflènt. Sèd /pfara ralfarium, ac uere paleaift, non triticum,òbtorto colio inixidiciQ trahcrc uolo. Quid ais Falfarie ? Vnde fit,quod iftud priuilegiu inter Silueftri geftanonlégimus C Credo rarus hie liber eft,difFicitifo|in* uentu,nec uulgo habetur. Sed tanS? fafti olim a potificibua aut libri Sibillini,a decern uiris cuftoditur. Lingua graeca, aut Syriaca,aut Chaldaica fcriptus eft. Teftatur Gelafius a multis catholicis legi, Voraginenfis de eo meminit.Nos quoq? mille cV antique fcripta exemplaria uidimus, 6C in omni fere cathedrali ecclefia.cu adeft Silueftri natalis dies, Ieditantur.cV: tamen nemo feillic legiffe iftud ait, quod tu affingis.nemo audiffe,nemo fomniaife. An alia quaeda for tafli's hiitoria eft f Et quae nam ifta erit f Ego aliam nefcio, nec abs te aliam dici interpretor. Quippe de ea tu loquerìs quam Gelaiius apud multas ecclefias leditarirefert.Inhac aut tuum priuilegium non inuenimus.Quod fi' iftud in ui ta Silueftri non legitur,quid tu ita legi tradidiftiC Quid in tanta re iocari es aufus ? cV leuiu hominu cupiditatem elu* dere£'Sedftultusfum,qui illius potius infedor audacia.

iftorum dementiam qui crediderunt. Si quis apud Grac « cos,apud Hebraeos,apud barbaros diceret,hoc effe m e m o tax proditum,nonne iuberetis nominare autorem proferra codicem f 8C locum ab interprete fideli exponi.antecp ere* deretis t Nuc de lingua ueftra.denotiffimo codice fit men tio,& uos tarn incredibile fàdum,aut non inquiritis,aut cu fcriptum non reperiatiSjtam prona efìis credulitate^ut pro fcripto habeatis,atqj pro uero. Et hoc titulo contenti, ter* ras mifeetis &C maria, 8C quafi nullum fubiit dubium, eoa qui uobis noncredunt.terrore bellorum alrjfqj minis pro* lequimini. Bonelefu, quanta uis,quanta diuinitas eft ue* ritatis, quae per fefe,fìne magno conatu, ab omnibus do* lis ac fallacrjs,feipfa defèndit, ut non immerito,cum eflèt apudDarium regem exorta contentio, quod foret maxi* meuahdu,cVahus aliud diceret, tributa fit palma ueritati.

http://ueftra.de

Quia cum facerdoribus,non eùm lècularibus mihf res eft, ecdefiaftfca magis ,qfj fecularia funt exempla repetenda. IudasMachabeus, cum dimifli's Romam legatis, fcedus, amicitiamq? a Senatu impetraiTet,curauituerba foederis in №t'ncidenda,Hierofolymamq;portanda,Taceo de lapi* deis decalogi tabulis,quas deus Moyfì dedit. Ida uero tam magnifica Conftantint, 6V tam inaudita donatio, nullis ne* que in auro.neque in argento, neque in arre, nequein mar more,neque poftremoin libris,probari documentis po* ,teft. Sed tantum, fi ifti credimus, in charta fine membra* «a. Iobal primus Mufices autor, ut eft apud lofephum, cum eiTet a maioribus tradita per manus opinio, res huma nas femel aqua, iterum igni delendas, doarina fuam dua* bus columnis infcripfit,lateritia contra ignem .lapidea con tra aquas. Qua; ad lofephi aeuum,ut idem fcribit,perman* lit. V t fuum in omnes benefidum fèmper extaret. dC apud Romanos rufticanos adhuc,c\: agreftes,cumparua;ara* rae li terse efient,tamen leges duodecfm tabularum in aesfu eruntinciflae,qua: in capta atq?incenfa a Gallis urbe,fnco' iumes poftea funt repertae. Àdeo duo maxima in rebus humanis, diuturnitatem temporis,6Y fortuna; uiolentiam, ufncit circunfpeda prouidentia. Conftantinus uero,orbis terras donationem.papyro tantucVatramento fignauit.ca praefèrtim machinator fabula; quifquis ille fait,fàciat Con» ftantinum dicentem, fe credere, non defore, qui donatio* nem hanc impia auiditate refdnderét. Hoc times Conflati tine,ó\: non caues,ne fj qui Romam Silueftro eriperent, cartulam quoqj furriperent C Quid ipfe Siluefter ? pro fc nihil agite Ita omnia Conftantino remittit C'Ita fecurus ac fegnis eft f in tanto negotio,nihil fibf,nihil ecclefiae fuae ni* hil pofteritatiprofpicitCEn cuf imperiuRo. adminiftran* dum committis, qui tam magnae rei, tantocp aut lucro aut

donatio.ut/cfr aitate procedente probari hon potent. Pagf*» nam priuilegii.appellat homo uefanus priuilegium ne tum übet uelut praefentem infedari,uocas donatione orbis ter* rarum,& hoc in pagina uis effe fcriptü,&ifto genere ora* tionis ufumefle Conftantinü.Si titulus abfurdus eli, qua* lia caetera exiftimemus C

Conftantinus Imp. quarto die fui baptifmatis priuilegi u m R o . ecdefiae pontifici contulit,ut in urbe Roma facer dotes,ita hunc caputhabeant.ficutiudices regem. Hoc in ipfa Silueftri hiftoria continetur. E x quo dubitari non poteft;ubi nam fcriptum fignificetur priuilegium. Sed mo reeoru,qui médacia machinantur,a uero incepit,ut fequé> tibus,quae falfa funt,conciliet fidem. V t Sinon apud Virg. Cunda equidem tibirex fuerint quaecuncjj fàtebor, uera inquit,nec me argolica degente negabo.hoc primum.dein de falfa fubiecit .ita hoc loco nofter Sinon fàcit,qui quu a uero incepiffet, adiecit. In eo priuilegio, ita inter caetera legitur.Vtileiudicauimus una cum omnibus Satrapis no* ftris.&uniuerfo Senatu,optimatibus etiam,cVcü cundo populo imperio Romartae ecclefiae fubiacenti.ut ficut bea* tus Petrus in terris uicarius dei uidetureffè conftitutus,ita OC pótifices ipfitfs principis apoftolo^ uicem, principatus poteflatem.amplius terrenae imperialis noftrae ferenita* tis manfuetudo habere uidéretur.coceflam a nobis noftro que imperio obtineant. O federate atq? malefice, eade, quam affers inteftimouium,referthiftoriaJongo tempore fenatorrj ordinis uoluifle accipere religionem chriftianaro 8C Conftantinum pauperes follicitaffe predo ad baptifinii. E t tu ais intra primos ftatim dies, Senatum, optimates ,fàtra;

pas,quafiiam chriftianos de honéftanda ecclefiaRo. cum Caefare decreuifle» Quid uis interfuifte fatrapasf'O cau, teSjOftipes.Sic loquuntur CaefaresCSicèoncipifolentde* creta Romana ? Quis unc£ fatrapas in confilrjs Romano*5

rum nominari audiuit C Non teneo memoria unc$ Iegifle

meullum.non modo Romanu,fed ne in Romano^ qui* dem prouintrjs Satrapamnominatum.At hie Imperatoria Satrapas uocat.eofq? Senatui praeponit.quu omneshono* res,etiam qui principi deferuntur,tantum aSenatu decer* nantur, adiundo populoqj Romano. Hinceft quod in la pidibus uetuftis,auttabulis aereis,aut numifmatisduas lite ras uidemus.S.C. id eft Senatus confulto,uelquatuor.S. P . Q . R . hoc eft,Senatus populufqj Romanus.Et,utTer* tulianus meminit,quu Pontius Pilatus de admirandis chri ftiadionibus ad Tiberium Caefarem,non ad Senatumfcru pinTetjfìquidem magiftratus ad fenatum demagnis rebus fcribere confueuerant, Senatus hanc rem indigne tulit,Ti* berioq?praerogatiuamferenti,utIefus prodeo coleretur, repugnauir.ob tacitam tantumodo indignationem,often»% / fenatoriae dignitatis. Et ut fcia's quantum ienatus ualeatau toritas.ne pro deo coleretur obtinuit.Quid.quodais opti* ' mates? qtiòsautprimarios in rèp. intelligimus uiros, qui cur nominantur,quu de ceteris magiftratibus filentium fit? aut eòs qui populares non funt, beneuolentiam populi an cupantes.fed optimi cuiufq^cYbonarum partium ftudiofi, acdefènfores, ut Cicero quada oratione demonftrat.Ideo* que CaefaremanteoppreiTamremp.popularem fuifle dici muSjCatonem ex optimatibus, quorum differentiam Sa* luftius explicauit. Neqj hi optimates magis, cjj populares^ àut caeteri boni uiri.dicuntur in confitto adhiberi. Sèd quid mirum fi adhibentur optimates, ubi cundus populus,fi ho. mini credirnus.cum Senatu & Gaefare iudicauitt Et is qui demRo.ecdefiaj fubiacens ?8c quis ifteeft populus c R o manus ne? Ac cur non dicitar populus R o . potius qj po« pulus fubiacens C Quaenoua ifta cotumelia eft in quirites, de quibus optimi poeta; elogium eft, T u regere imperio populosRomariememeto ? Qui regit alios populos.ipfe uocaturpopulus fubiacens,quod inauditumeft. Nam in hoCjUtin multis epiftolis Gregorius teftatur,difiert Roma

F i r j

nus ponnTex a c»teris,quod folus eftprinceps liberi pojiä li.CatterSita fìt,ut uis.None OC alrj populi fubiacent ?An alios quocßfignificas?Quo fieri iftud triduo poterat,ut oés populifubiacentesRo.ee.illidecreto adeffentCTäcV fi no oisfex populi iudicabat.Q^uidantecßfubiecifletRo, pontifici popula ConftantinuSjfubiedu uocaret? Quid,q> hi qui fubiacentes uocantur,faciendo dicutur praefuifle'de creto? Quid,q> hoc ipfum dicuntur decreuiflè,ut fint fubià centes,& ut ille cui fubiacethos habeat fubiacétes ?Quid agis aliud infelix,nifi ut iudices te uoluntatéfàllédi habere, facultaté no habere? Eligétes nobis ipfum principati apa ftoloru,uel eius uicarios, firmos apud deu effe patronos . Et fi'cut noflra eli terrena imperialis potentia,ita eius facro fanda Ro.ec. decreuimus ueneräter honorare.cVamplius

noftru imperio, terrenuqj thronu,fedem facratiffimä be* ati Petri gloriofe exaltare, tribuentes ei poteftaté.éV gloria dC dtgnitaté,atqj uigoré,6V honorificientia imperiale. Re* iMuiicepaulifper firmiane ladanti, refifteqj huic afino tatti uafte,immaniterqj rudéti.Ita uerboru turgentiu ftrepitu de ledatur,ut eadem repetat,& incultet, quae modo dixerat i ;

Hunc ne in moda aeuo tuo loquebätur Catfaru fcribae,ne dica agafones ? Elegit fibi illos Cóftantinus no patronos, fed efie patronos. fiiterpofuit illud effe, ut numera redde ret cScinnioré. Honefta ratio, barbare loqui, ut uenuftius currat oratio.fi modo quid in tata fcabritia uenufta efie po teft. Eligentes principe apoffolo^jUel eius uicarios. N 5 elegis Petrum,&eius deinceps uicarios,fed aut hunc,ex* clufis illis,aut illos hoc exclufo.Et pontifices R o . appellai uicarios Petri, quafi uel uiuat Petrus.uel minori dignitate fint caeteri.q) Petrus fuit.Nonne 8cillud barbara eft, a no bis noftroq? imperio? quafi imperium habeat anima con cedendi&poteftaté.Nec fuitcontentus dicere, obtineant, nifi etia diceret conceflam^uu fatis altera eflèt.Et illud.fir mos patronos, perc| elegas eft .Scilicet firmos. uult, ne pe

http://fubiacentesRo.ee

http://oratio.fi

oiníacorrumpantuf,autrnetulabafitur.Et¿Bud, terrena ímperialís potétía, duoadíedíuaíinecopula,cVílIud, uc neranterhonorare, ¿Villud, noftrae ímperialís ferenitatis manfuetudo, Lacíantíaná eloquentíam redolet,quum de potentíaagatur imperi) .ferenítaté nominare, ¿V manfuetu* dinem,non amplítudinem cV maíeftatem. Quod etiá tumi dafuperbíainflatumeftjUtinilloquocB, gloriole exaltare per gloriam di poteftaté* di dignitaté ¿i uígoré di honorífli centiam imperialem, quodexApoc. fumptu uidetur,ub¿ dicítur,dignus eftagnus qui occífus eft,accípere uirtutem di dignitatem, ¿V fapíentíá, ¿V fortitudinem, ¿V honoré, di benedidionem.Frequenter, ut pofterius Iíquebít, títulos dei fibí arrogare fíngitur Conftantinus ,c\: unitari uelle fer* monem facr^fcripturae.quénunò^legerat. Atq? decernen tes fancimus ,ut príncipatú teneat,tam fuper quatuor fedes, AIexandríná,Antiochená,Hieroíblymítan5,Conftantino poIitanam,c£ etia fuper oés,in uniuerfo orbe terrará,deí ec cieñas. Etiam pontifex,qui per tempora ipíius facroíande, Ro.ecelefiaeexriterít,ceIuorcV princeps cundís facerdoti* bus,¿V totius mundi exiftat,cVeius íudicío,quaead cultum deijCVfidé chriftianoijt,uelftabilitatcprocurandá fuerinr, diíponanf.Omitto hícbarbarie orationis,q> princeps facer dotibus, ¡p facerdotú dixit, di q>in eodéloco pofuít.extíte rit&exiftat, cVquúdíxerit, ¿V in uniuerfo orbe terraru,. íteru addít, totius müdi, quafíquiddá díuerfú,aut ccelií, quae mundi pars eft,cópledí uelít,quu bona pars orbis ter rarfí fub Roma nó eflet,¿V qcF fide chriftianoi^, uel ftabili* tatem procurandone^ nó poflìntfìmul eflè,diftinxerit,c\; q> decernere di fancire mifcuít. ÓV ueluti prius cum caeteris Conftantinus no iudicanet,decernere eu.cV tanqp pcenam proponat fancire,di quidem una cum populo fancire fàcit. Quis hoc chríftíanus patí queat.cV nó papam,qui hoc pa* titur.ac libèns audit, & recitat,cenforie feuerecp caftiget, q» quum a chnftiano primato acceperit Romana fedes,cV id

Gratfano tefhnte,multifq; Grecoram.odauafynodus de clararit.accepiffe dicatur a Conftantfno uix dum chriftia* no,tanc|j a ChriftoC.HocilIe modeftiffimusprinceps,hoc ptjffimus pontifex audire uoluiffet С Àbfît tam .gratte ab utroqj eorum nephas. Quid,quod multo eft abfurdfus, ca pit ne rerum natura.ut quisde Conftantinopoli loquere* tur,tanc|j una patriarchalium fedium,qua;nondum effet » nec patriarchalis.nec fedes,nec urbs chriftiana, nec fie no* minata,nec condita,nec ad codendum deftinata С Qufppe priuilegium coceffum eli triduo,^ Conftantinus effet ette dus Chriftianus.quum Byzanu'um adhuc erat.non Cort* rbntmopolis.Mentiar,nifi hoc quoepeonfîteatur hic ftoli* dus.Scribitenimprope calce priuilegtj. Vnde congrue profpeximus noftrum imperium,cV regiâ potéftatem,orië talibus tranfferri regionibus,cV in Bizantinç prouintoe op timo loco,nomini noftro ciuitatem aedificari, cVillic noftrS conftitui imperium. Si ille alio tranfferre uolebat impe* rium,nondum tranftulerat. Si illicuolebat conftituere im* perium,nondum conftituerat. Sic fi uolebat edificare urbe,1

nondum aedificarat.Non ergo feciffet mentionem.de patri archalt.de una quatuor fedium,de chriftiana, de fie nomi* nata.de conditale quacondenda.ut hiftoria; placet.quam paleain teftimonium affert,ne cogitarat quidê. Atquinon uidetha;cbelua,fiueis palea fit,fiuealius quem alius fequi tur.fèdiffena're. Vbi Conftantinus .non fua fponte, fèd in* terquïetem.admonitu dei,non Romae.fed Bizantrj.no in« trapaucosdiesjfêdpoft aliquot annos, dicitur decreuiffe de urbe condenda,nomenqj quod in fomnis edodus fue* rat indidiffe. Quis ergo nô uïdet.qui priuilegium copofuit eum diu poft tempora Conftantini fuiffe С cV quum uellet adornare mendacïum, excidiffe fïbiq> ante dixiffet,haec ge fia effe R o тэг, tertio die,c$ il'e fuiffet baptizatus, ut in eu decentiffîme cadat,tritumuetuftate prouerbium, mêdaces, memores effe oportere. Quid, cp Bizantiû,prouintia haud

quacj

http://mentionem.de

http://archalt.de

http://nata.de

guaqfj capax tantas urbis condenda* fNancg murís com* plexa eft Coftantínopolis uetus Bízantíum, ¿V hic in eius óptimo locó aiturbemefíecondendam.Qutd.quodThra ciam,ubí pofitum erat Bízantium.uult eñe in oriente, qua: uergít ad Aquilonem C Opinor ignorabatCóftantínus lo* cum,quem condendo urbi delegerat, fub quo cedo eíTeí, urbfcp an proúÍnria,quanta eius menfura foret. Ecclefrjs beatorum apoítoIorfiPetri&PauIi,pro coritinuatíone lu* minariorum,po(reñionúpraedia contulimus,cVrebus di* ueríiseas ditaüimus.cV pernoftramimperialem íuíTionem íacram.tam in oriente,^ in occidente, cp etíam afeptentrío ne ¿V meridionali plaga,uidelícet ¿Vín India, Gra£Cía,Afía Thraü'a, Aífríca,5¿ Italia,uel diueríís infulis,noftra largita* fe,Etconceflimus,ea prorfus ratíone,ut per manus beatií* fimi patrís noítrí Silueítri.fummi pont. fucceíToruca eia» omnia difponanf. O furcifer.Ecclefiae ne id eft tépfa R o mae erat Petro & Paulo dícatae? Quis eas extruxeratfquís áedificareaufus futíTet,quíj nuícp foret,ut hiftoria aít,chrí* ftianisiocus.nífí fecretacV latebrae.aut fi qua templa Rome fuiflènt.illis dícata apoílolís.nonerant digna in quibus tari ta luminaria accenderentur.edicula; facrae.non edes,facella ñon templa oratoria ínter priuatos paríetes, no publica de lubraCNon ergo ante cura gerencia erat de Iuminaribus teraploíj£,c| de ipfis templís Quid ais tu,qul faris Coitane tinum dicentemPetrum ¿VPaulu beatos, Sylueftru uero, cum adhuc uiuit,beatiífimú,cV: fuam,quí paulo ante fuíflet ethnícus.íuflíonem faentini Tanta ne conferenda funt pro contínuandísluminaribus.ut totus orbís terraru fatígetur? A t quae ifta prardiafunt.praifertimpoueílionum Cpraedio rum poflfeífiones dícere íolemus.non pofleffíoníí prxdia. ' Daspracdía,necquf praedíaexplicas.Ditaftidiuerfis rebus nec quando nec quibus rebus oftendís • Vis plagas orbís a Sílueftrodifponi.nec pandís quo genere dííponendi.Có" cefltftí baecantea,cur te hodie íncepilíe fignif|cas,hoflorare

G "*

eeclefîam R o . & d priuflègiiïconcedereC'Hodie eotoccdisf HodieditasC Cur dicis conceffimus,cVditauimusc' Quid, fócjueris.aut quid fentis beftia? Cu fàbula? machinatore mi hi termo eft,non cu optimo principe Côftantino.Sed quid ih teullâ prudentiâjUÏlam dodrinârequiro,qui nullo inge. nio, nulla literatura es praditus C qui ais luminarioj^ pro luminaria. E t orientalibus traniTerriregionibuspro eo,qd? eft,ad orientales tranfferri regiones. Quid porro, iftae, ne funt quatuor plagae C qua orientale numerasCThraciâ neC fAn,ut dixi.uergit ad Septentrioné.an IudeâCAt magis ad mendié fpedat,utpote uicina Aégypto.Quâ item ocddéV talem ? Italia ne ? At harcin Italia gerebantur,quânemo il* licagensoccidentalem uocat,qufîHifpanias dicamus effe in ocridente.cV Italia bine ad mendié, illinc ad ardon gis ad occidente uergit.quâ feptentrionalemC An Thra*' eiam ? A t ipfè ad orienté effe uis, An Afiamf at fiate fola te* «um poffidet orientem,,fèptentrionemuerocômunemc3 Europa.Qua meridionalem t Certe Affrica. At cur no ali quam nominatim prouinciâ proferebas f Nifi forte Ethio*' pes Ro.imperiofuberant.Etnihilominus no habent locà Afi'a& Affrica, qutï orbem terrai in quattuor diuidimu» partes,cV nominatiti) regiones lìngula^ referimus.Sed euf m très, Afiam,Africâ,Europâ.Nifi Afiam pro afiatica pro prouincia, Affrica pro ea,puinda,quae prope Getulos eft,1

appellas. Quae no uideo cur praecipue nominentur. Siccine loquutus effet Confìan.qun quattuor orbis plagas exequl tur,ut has regiones nominaret,caeteras no nominaret, & a-îudaea inciperet.qoae pars Syrias numerai, cY quae amplili» Iudaea no erat,euerfàHierofòlyma,fugatis,ac prope extin* dis Iudaeis,ita,ut creda uix aliqué in fua patria tune perniai fîffe,fèd alias habitaffenationesC Vbi tandem erat Iudaea; quae nec Iudça amplius uocabatur.ut hodie uidemus illud terrae nomen extindum C Et fîcut exterminatis Chananda Cuananca regio defijt appellan' cornniutóto nomine in Iti

.•¡de,am a ftouís íncolísifta cxterminatis lüdaeis, ¿V conaenfs gentibus eáíncolentibus defieratludea nominari.Nuncu« pas Iudeá3Thracíá,ínfuf as,H¿fpanías uero,Galfias,Germa

s nos,nó putas nuncupádos, ¿V c3 de alrjs Unguis loquarís, Hebrea,Greca,barbara,de ulla ^puinciasi, latino fermone

, utentiu,n5 loquería. Video,has ígit* omififti, ut portea íirt ¿ donatione copledereris.Etcjdnö tanti erant tot prouíncíg . pccidentis,ut cotinuadís luminaribus fuppedítarét fúptus¿ nifi relias orbís adiuuaretrTranièo,o> hec coced* ais per lar

, gitatem.no ergo,ut iftíaiunt.ob lepre, curatíoné. Alioqu(n ánfolens fit,quífquís remunerationé loco muñera ponít.

Bto Silueftro.eiufo^uicariOjdepfentitradimus palatili ; Imperrj noftri Lateraneñ.deíndediadema,uidelicet corona Híefchéckt , capitis noftrí,fimulq/ phrygi3,nech5 fuperhurñerale, uide Keyfer Có* licet lorujqtfimperialecircudare folet collu, ueruetiá chía* ftátin9 alies

, inyde purpurea, atqj tunica coccinea,cVoía ímgiaUaindù* das er hat, menta,feu etíádígnitaté ímperíaliupraefident¿3equita,cos débapftSil

'íerenteseietíáimperíalíafceptra,fimulqjcunda figna,ato; ueftro,bis banna,cV diuerfa ornamela ímperialia.cY oém proceíiiorté uffdiebruch

,; tmperialís culminis,& gloria poteftatis noftrac.Viris etíatn díuerfiordínís reuereñ.clericis fandas Ro.ec. feruíentíbus

. ¿llud culmen fingtilam potenti»,& pcellentíae, habere fan . cimuSjCuius ampliffìmus nofíer íenatus utdeí gloria ador naru.patritios,cófules,efn'cf.Necno íncseterís dígnítatt'b*

. imm'alibuseospmalgauimus dccorari.Et ficut imperíalia extat decorata milítía,ita clera fan.Ro.ec.adornaridecreui

• mus.Etquéadmod3ímperialíspotétia,díuerfís officrjs cu bicularioí^ nepe,c\:.hoítíaríoi£, atq; oím eocubítoijt ador* naturata ¿Y.f. R o . ec. decorarí uolumus.Etutampliflime pontificale decus,pfulgeat,decreuimus, ut ÓY clerici fand/, eiufde. CRo.ec.mappulís cYlíntheamínibus,id eftcádidifí

, fimo colore decora tos equos equitet. ¿V ficut noíler íenatus calciamétís utít c5udonibus,ídeftcádidolintheamíneíllii

:Jftren t. d¿ ita. celeftía,ficut terreftria ad laudé dei decorentur

http://gitatem.no

Ò fancìe Iéfu,adhunc fententias uòluentem fcrmonibut imperitis,non refpondebis de turbine!'no tonabis C no irt tantam blafphemiam ultritia fulmina iaculabere C tantum ne probrum in tua fàmilia fuftines r Hoc audire, hoc uide re.hoc tandiu conàientibus oculis praeterirepotes C Sed pa liens es.cVmultaemifericordif. Vereor tamen,ne patientia hxc tua fît potius ira dC condemnatio,qualis in illos fuit, de quibus dixifti,cVdimifîeos fécundS defyderiû cordis eorOf. fount in adinuentionibusfuis.EtalibijTradidieos inrepro bum fenfum,utfaciant qua;non conueniunt,quia non pro bauerunt fé habere notitiam mei.Iubemequaefo domine, ut exclamem aduerfus eos, & forte conuertentur. O Ro* mani pont.exemplum fàcinorû omnium.cacteris pontifici» bus .O improbiffimi fcribç cV pharifari.qui fedetis fuper ca thedram Moyfi.cV opera Dathan OC Abyron facitis, ita ne ueftimenta apparatus .pompa equitatus,omnis denies? uita Caefaris.uicariu Chrifti decebit C Quae comunicano laceri dotis ad Caefàrem Clfta ne Siluefter uefiimcta fibt induit f ; E o apparatu inceffitCEacelebritateminifirantiS domi ufi xit.atœregnauit? Sceleratiffimi homines, non inteìbgunt Silueftro magis uefies Aaron.qui fummus deifacerdos fu erat.òj gentilis principis fuifie ìumédas. Sed hare alias erat cxagitanda uehementius.Inpraefèntiarum autemde barba rifmo cS hoc fycophantaIoquamur,cuius ex ftuMoquio, ' impudentiffimueius patefeit fuafponte mendacia. Tra* dimus inqiritpalatiu imperi]' notòri Lateranêfe, quafî ma* le hoc loco inter ornamenta domini palati] pofuiflet, iterS poftea ubi de donis agitur replicami. Deinde diadema, OC quafi illi no uideant,qui adfunt,interpretatur, uideliect coronam. Verumhicnoaddiditexauro,(èd pofferiusea dem inailcans inquir. ex auro puriflîmo OC gemmis pre* ciofis. Ignorauit homo imperitus diadema e panno effe,1' aut forte e ferico. Vnde fapiens tllnd regis didum celebra*, li foIet,qucm forum tradito & i diadema^prìafe^ capiti»*?

pònerct,reKntum.diuconrydera(rc,acdixifle, O nobüent magís cj? felicem pänum,quem fi quis penitus cognofceref <Jj mulns folicitudinibus periculifcp cVrniferrjs Iis refertus; riehumf quidem tacente uellet tollere. Ifte non puta t illudi nifi ex auro efle,cui circulus aureus nunc cum gemmis apj poni a regibus folét. Verum non eratrex C6ftantinus)nec i

regem appellare,nec regio fe ritu ornare fuiffet aufus. Inv* perator R o . erat,nonrex. Vbi rex eft.ibi refp. non eft. A t in rep. mulufuerunt etiä uno tempore Imperatores. N ä Cicero frequenter ita fcribit.M. Cicero Imperator illi uelil li Imperatori falutem. Licet poftea peculiari nomine R o * ; manus princeps,utfummus omnium, Imperator appella* retur. Simulo; Phrygium necnon fuperhumerale,uideli* cet lorum,quod imperiale circundare^fotet collum. Quis uncp Phrygifi latine diciaudiuitsTu mihi,dum barbare lo queris.triaeri uis Conftantini aut Ladantij effe fermoné? Plautusin Menechmis|Phry^oné^ concinnatore uefliQ pofuit Plinius Phrygionesappellai ueftes acu pidas,qò? caro Pbrygesfuerunt inuétores. Phrygmuero quid fignifi cet. hoc non exponis quod obfcurú,exponís quod eft cía* riuSjfuperhumeraleais effe lorum.nec quid fitloru tenes. NonenimcingulS ex coriofadü,quod dírítur lorum, fen (is círcundarí pro ornamento Ca?fan's collo. Hínc eft q> hai benas 8C uerbera uocamus lora. C ¿ fi quando dfcantur Io* ra aurea,non nifi dehabenfs.quae aurato collo equi aut al* terius pecudis circundan afiolent, intelligi poteft, qua? te res,ut mea fert opinio fefellft,c\r quo Iorum circundare col loCacfaris atqj SiIueftriuis,dehoie,de Imperatore, defum mo pont."equa aut afina, aut cane fàcis. Vera & chlamy dem purpuream,ato¿ tunicam coccínea. Quia Matthaeus ait chlamy dem coccineam,cV Ioannes ueftem purpurean*; utrunq? uoluit hie eodemloco coniungerc. Q¿ fi idem co* lor eftjtit Euángeliítaefignificant,quid tunon fuiftí coten* tus altaum norninafi'e.m fili contenti fucruntr Ni fi acopi« ;

cptirpittam, ut nunc imperiti loqtiiinnir ; genus panni Te* • rid colore albo. Eft autern purpura pifcis, cuius languid ne lana tingitur. Ideocg a tinctura datum eft nomen panno cuius color pro rubro accipi poteft, licet fit magis nigrj* cans, cV proximus colorifanguinis concreti, cV quafi uio* laceus.Inde ab Homero atq; Virgilio purpureus dicitur fanguis, 6C marmar porphyricum, cuius color eft firmili* mus amethifto. Graeci enim.purpuram porphyram uo* cant. Coccineum pro rubro accipi forte nonignoras.fed

• curfaciat coccineum quum nos dicamus coccum.cV chla* mys, quod genus fit ueftimentt,iurarem te plane nefcire.\ Atque ut ne fi longius perfequendo fingulas ueftes,men dacem proderet. uno femel uerbo complexus eft,dicens omnia imperial indumenta. QuidrEtia neilla.quibus in beUo,quibus in uenatioe,quibus inludis,quibus in co*

, uiuqsamicirifoletC'Quidftultius cfr dicere oia Caefarisin* dumenta conuenire pontificie1 Sed ò^Iepide addit. Sett etia dignitaté imperialiu praefidentiu equitu. Seu inquit,diftin cuereduo haec imiicemuoIuit,quafimultu inter fe habeat

; limilitucjinis dù de imperatorio habitu ad equeftrem digni* latemdilabt'tur nefcio quid loques.Mira quaedaerfari uult; feddeprehendi in medacio timet,eoq? inflatis buccis cVtur gfdogutture.dat fine mente fonò*. Conferente? eietiaim* perialia feeptra. ; Quae ftruclura orationis Cqui nitorCqui ordoC Qua; na funt feeptra ifta imperialiaC unir eft feeptru, non plura.Si modo feeptrii gerebat Imperator.Na 3c pon èifex feeptra manugeftabitC Cur no ei dabimus d£ enièrn, 8t galeam,<*x" iaculurn C Simulcp cunda figna, atcg banna. <, Quid tu figna aceipis C Signafunt aut ftatug, unde fre* qu enter legirnus,fignaactabulas,pro fculpturiscVpicìuris Prifci enim no in parietibus pingebat,fed in tabulis,aut ue xilla,undcillud.Signa pares aquilas. A priore fignificatoìfi gilla dicuntur pania: ftatuaeatqjfculpturaj.Num ergo fta*

• tuas^uuqmiAs fuas Silueftrodabat C^nft^ntinusc'Qtnd

hòc abfurdius f At banna quid libi uelit no ihuenio. Deus te perdat improbiffimemortalium,qui fermonem barba* rum attribuis feculo erudito. E t diuerfa ornamenta impe rialia. Quia dixit banna,fatis putauit lignificatimi effe, 8ù ideò catterà fub uerbum uniuerfale coclufit.Et cjjfrequen* ter inculcat imperialia,quafi propria qucdam fint ornamela Imperatoris magi's, cp confulis.éj} dicìatoris,cp Caefaris. é\f Oem.proceffionem'imperialis cuIminis,cVgloria poteftatis rìoftrae. Prorjcit ampullas,c\f fèxquipedalia uerba,Rex regum Darius,cófanguineufc^deoru,nunc|niii plurali ni] mero loqueris. Quae eft ifta$ceffio,imperialis cucumeris, per herbam torti, cVcrefcentis tn uentrem C Tnumphauc éxiftimas Caefarem quoties domo prodibat,ut nunc folet papa,pratcedentibus albis equis,quos ftratOs,ornatofc0 fo muli dextrantC quo.uttaceam alias ineptias,nihil eft uani* ns,nihi!cp a pontifice Romano alienius.Quae etiamifta gloria eft ? Gloriami ne, ut bebraeae linguae mos eft, pom*

Ì>am,cV apparanti ilium fplendorem homolaunus appel* àflet ? Vtillud quoque,militiam pro milites,quod ab

Hebraeis fumus mutuati, quorum libros Conftantinus* autipfius fcribaenunquam afpexeranf, Verum quanta eft munificentia tua Imperator,qui no fatis habes ornane fum?, mum pontificem,nifìornes éVomnéclerum t culmenfin* gularis potentiae di praecellentiae ais,effici patritios, confu* tes. Quis audiuit Sena tores, alio fu e homines eftìci patri* tios C confutes effìciuntur, non patritrj Jex domo uel patri* tia,quaeeadem fenatoria dicitur, fiquidem Senatores pa* tres confcripti funt,uel ex equeftri, uel ex plebeia, Plufeji eft Senatorem patritium efie. Nam fenator eft unus e deledis confiliartjs refpublicat, patritius uero qui e doma fenatoria ortum ducit. Ita qui Senator, aut ex patri bus eonfcriptis,non protinus OC,patritius eft . Ridiculequc Romani mei hoc tempore fàciunt^qui praetorem fuum fe* natorem uocant,quunec| fenaius ex uno komineconftaj*

pofluineceflècj fît fenatorê habete colIegaSjcVis, qui fena* tor nunc dicitur,fumgatur officio praîtoris. At dignitas pas irítíatus ín mullís líbris inuenitúr ínquics. Audio. Sed in Jus qui de temporibus poft Côftantinum loquuntur.ergo poft Conftantínum priuilegíum confedum eft •. Sed nuri* quid clencifi'ericofules poflunt?Coniugio ubi interdixere latini cleríci.cV: confules fient î* Habitqq? deledu militarci, çum legíonibus 5¿ auxilrjs inprouíñtias.quas fuerint forti tí,fe confèrent íMihiftrí ne d¿ feruicofules fíant,aut milita riaomamétanec bini útfolebatfed centeni ¿V mílleni mini ffiï qui R o . ecclefiae feruien^dtgnitateaífícíentur impera* toriaCEt ego ftolídus mirabar q?papa effi'ci diceretur.Mi níftrilmperatores erunt,clericí uero milítes.Milítes ne de rici fíent,aut militaría ornamenta geflabut nifìimperalia or namentauniueríis clerícís impertis.Ná nefdoquid dícas. E t <js non uidethác fàbula ab his excogítala eñe, qui fibt oém ueÜíendí licentíá effe uoluerúc. V t exíftímem/i qua ínter daemones qui aere" incolunt,lud ora genera exercen* tur,eos exprimido clerícoru cultu,raftu,luxu, exerceri, 8C hoc fcaeniciluíus genere maxime deledarí. Virummagís infequartfententia^ an uerbo^ftoh'ditatemC'SententíaEjt atidiÛis. V e r b o s hace eft, ut dicat fenatum uideri adornare quafí non uticf? adornetur, Qc quídem adornan' gloría, oí quod fítyíádum eíTe uelít.ut promuîgauimus,pro promut gamus.Illoením modo fohat íucundíus oratio,& eandem rem perpraefens ¿Vper praeterítumenuncíet.Velut decer* nimus,c¿ decreuímus. Et omnia fint referta his uocíbus. DecernímuSvdecoramus.imperialis,ímperatoria,potentía, gloría. Et extat pro eft pofuerit.quu extare fit fuperemí* nere,uel fupereífe,cV nempe pro fciiicet, ¿V concubitores $ contubernales. Concubitores funt qui concumbunt.cV: co eunt,nimírum feorta intellígendafunt. Addii cum quibus dormíat,netimeatopínornodurnaphantafmata.addít cu* bicularíos .addit hoftí'aríos.Non otiofurn eft.quare hxc ab

eo

«0 mfnùiareFé^ adoléfcentcm S lium,rion fené.cui omnia quibus nécéfle habet tenera à ipfcuelut amantiffimus pater praeparat, utDaüid Salomon ni fecit. Atqj ut per otrines numèros fàbulàimpleaturjdart turclericis equi, ne afìnario ilio Chrifti more fupér afellos fedéant,cV dantur non operti,fiueinftrati, operiméntis co* loris albijfed decorati colóre albo. At quibus operimétis? non ftragu!is,nó babiionicis,aut quo alio genere,fed map* pulis,cVf lintheaminibus. Mappaead menfam pertinent,lina theamina ad ledulos,cV quafi dubio fit cuius fìnt haec colo tiSjinterpretantur id eft candidiflìmo colore.Dignus Cori* ftantino fermo.digna Ladanriofacundia.quum m casreris, turn uero iiaillo, equos equitent. EtquudeueftituSena torumnihildixerit,nondelaäclauo,nonde purpura, non decseteriSjdecalciamentis fibiloquendum putauit Nee lit nulas appellauit.fed udones,fiue cum udonibus, quos ut fòlet homo ineptus exponit,td eft cadidolintheamine,qua Ti udones lintheamen fint.Non occurritin praeièhtia^: ubi .reperirci udonés,nifì apud Martialem Valerium, cuius di* ftichon.quod infcribitur udones cilicini.hòc eft. N o bos la nadedit,lèd olétis barba mariti, Cyniphio poterit pianta la terefinu.Ergo non linei utiq»,nec candidi flint udones ,qui bus hic bipes a/ellusnon calceari pedes fenätorum ait,ie<J Senatores illuftrari.atqj per hoc, ficut cceleftia , ita terre* ftria ad laudem dei decorentur. Quae tu cceleftia uocas ? Quae terrena f Quomodo cceleftia decorantur Z Quae au lem deo laus ifta fìt,tu uideris. Ego, fi qua fides mihi eft.' nihil puto,necdeo nec caeteris hominibus magis effe inu< fum,c| tantam clerico^ in rebus fecularibus licentiam. Ve rum quid ego in fingula impetum facio, dies me deficiet, Fi uniuerfà non dico amplificare,fed attingere uelim.

Prae omnibus autem licentiä tribuimus beato Silueftró 6C fuccefforibuseius,ex noftro indidtu, ut quem placati» proprio confìlio elencare uoluerit, OC in religiofo numero

H.

tetìgiofogt clerico^ connumerare, nullus ex omnibus pre fumatfuperbe agere. Quis eft hicMelchifedech.quipatri archam Abraambenedicitf Conftantinus neuix chriftiaev nus fàcultatem ei, a quo baptizatus eft cVquem beatum appellata tribùit clericandiCQuafi prius nec feciffet hoc Sii uefter,nec facere potuiffet? Et qua comminatione uetuit, ne quis impediméto effet C N ullus ex omnibus prefumat fuperbe agere. Quaetiamelegàntiaf Cónumerare in nu mero religiofo religioforum, elencare clericorum d£ indi? <itu 8c placati!. Atcp iterum ad diadema reuertitur. De* creuimus itaq; di. hoc,utipfe,ó\: fucceflbres eius diadema* te.uidelicet corona, quam ex capite noflro illi conceflert* mus,ex auro puriflìmo,óYgemmis preciofìs, uti debeant, prò honore beati Petri. Iterum interpretatur diadema. Cu barbante enim 6c obliuiofis Ioquebatur,cV adrjcir, de auro puriflìmo, ne forte aliquida?ris,autfcoria?crederes admi* xtum.Etgemmas cu dixit additpreciofas,eodem timore, ne uiles forfan fufpicareris. Cut tn non preciofiflìmas, qué ,admodum aurum puriflìmum f Plus nanqueintereft inter rgemmam de gemmam,qj inter aurum cV auru. Et cum di* cere debuiflètdiftincftumgemmis.dixitexgemmis. Quis non uidetexeolocofumptum, quem princeps gentilis no legerat,pofuifti in capite eius coronam de lapide precioib f Sic loquutus eft Ca?ìar uanitate quada corona? fua? iadan* da?,fimodo Caefarés coronabantur,infeipfum cótumelio* ius.qui uereretur,ne opinarentur homines,eum non gefta re coronam ex auro puriflìmo,cu gemmis preciofis,hifì in* dicafiet ? Accipe caufam.cur (ìc loquatur, prò honore be* atiPetri. quali Chriftus non fit fummus angularis lapis,; in quo templum ecclefia? conftrucìu eft.fed Petrus,qd> ite* rum poftea facit: Quem fitantopere uenerari uolebat, cur non templum epifcopaliilli potius,q? loanni baptifta? R o * ma? dicauitf Quid illa Ioquendi barbaries, nonne teitatur nonfeculo Cóftantini/edpofterioriciintilenam liane effe

eonficTam ?. Decreuimus q> uti debcant. pro eo quod eft decreuimus ututantur. Sic nuncbarbari homines uulgo loquuntur,6Y. fcribunt,iufti q> deberes uenire.pro eoquod eft iufli ut uenires 6V decreuimus, &V. conceffimus.quaii ho tunc fiant llla/ed alio quodam tempore facta fint.

rit ad gloriarti beatiffimi Petri,ip(a ex auro non eft paftus

modo dicebas coronam taper caput papa: ad honorem fa* cere beati Petri,nunc ais non facere, quia Siluefter ilia re* cufat,éV quii factum recufantis probes ,tamen iubes eum aurea ufi corona .Et quod hie non debere fe agere exifti* mat,id tu ipfius fucceflores dicis agere debere. Tranfeo,q^ rafuram coronamuocas,6Y papam pontifi'cem Romano* qui nondum peculiariter ficappellarieratceptus.

Phrygium uero candidiamo nitore fplendidS, dni re* furrecTiionem defignates,eius facratiflimo uertici manibus noftris impofuimus,cV tenentes frenumequi.proreuereti tia beati Petri apoftoli,dextratoris officiurh illi exhibui* mus .ftatuentes eodem Phrygio omnes éius fucceflbres iingulariter uti, in proceffionibus ad imperi) noftri imita* tionem. Nonne uidetur hie author fabulae, no perirti* prudentiam ,;fed confulto 8c dedita opera praeuaricari, 8C undique anfas ad fe reprehendendum praeberedn eodem loco ait phrygio & dominicam refurredìionem repreferita ri,cV impcrrj caefarrj efie imitationem,quae duo inter fe ma xime difcrepant. Deum teftor,non inuenio quibus uerbis qua uerborum atrocitate confodiam hunc perditiilimum nebulonem. Ita omnia uerba plena infaniae euomit. Con* ftantinum non tantum officio fimilem Moyfiqui fummu facerdotem iu flu dei ornauit, fed fecreta myfteria fàcit ex* ponentem, quod difficillimum eft his, qui diu in facris li* ten's funt uerfati.Cur nonfecifti etiam Conftantinum pqn tifìccm maximum, ut multi Imperatores fuerunt,ut coni*

H ij

»odius ipfius ornamenta in alterum fummo pont. tranflfe irenturC'Sed nefcifti hiftorias. Ago itacß deoetiamhocno* mmegratiaSjCj) iftam nepbandiffimam mentem,n5 nifi in ßultiffimum hominem caderepermißt.Quod etiampofte fiora declarant.Nan$ Aaron fedenti in equo, Moyfen in* ducit.dextratroris exhibuifte officium, èV non hoc per me* diß Ifrael,fed per Chananeos atcß Aegyprios'id eft per mfl delem ciuitatem,ubi non tarn Imperium erat orbis terrae i$ daemonum.cV daemones colentium populorum.

Vnde utpontificalisapexnon uilefcat,fed magiscjjim» perrj terrenidignitas,gIoria,cVpotentia decoretur,ecce tarn palatiumnoftrum,c|jqj Romana urbem 6V omnes Italic fi ne occidentalium regionum prouintias,loca,ciuitates, bea tiflimo po tifici 8C uniuerfalipapaeSilueflro tradimus, atcjr rehnquimus,cVabeo,cVfucce{ioribuseius per pragmati* cum conftitutum decreuimus difponendas.atcp iurifancl^ R o . ccclefiae permanendas. D e hoc in oratione Romano rum dC Silueftri multa difieruimüs.Huius loci eil ut dica* mus neminem fuifle feduru,ut naü'ones uno cundas uer bo donationis inuolueret.cV qui minutifli'ma quarq) fupe* rius eft executus,lorum,calceos,ü'ntheamina, equoijt orna menta non referret nominatori prouincias, quarti lingula? no fingulos reges nuncautpriheipes regibus pares habet. Sedignorauituidelicethicralfator.q jjuinciefub Cóftan. er5t,quajnó erat. Na certe cunda? fub eo no erant. Alexa* dro extindo uidemus fingulas regiones in duca paninone numeratas.A Xenophote terras,principeicp nomioatos, g uel ultrOjUel armis fub imperio Cyri fuerut. A b Horner© Graecoi^,Baibaroröq?regu>nomen,genus, patria, mores, uires ,pulchritudinem,numerfi nauium, cV prope numeru militum,cathaIagocomprehenfum. Cuius exemplö qua multi Graeci.tum ueronoftri latini, Ennius.Virgilius, Lu* canus,Statius.alrjq; nonnulli imitati funt. A Iofiie cV Moy fein diuüiouc terre promi0ìoxu's,uiculo5 guoep uniuerfos

fuifle defcriptos. E t tu granari» etfatn prouinrias recenfo» re fQccidentales tantum prouindas nominas.Quiiùntfw nes occidentis Cubi incipiuntf ubi deuniuntf Numitacer ti conftituticß funt termini occidétis,cV orientt:s,meridi«c# &feptentrionis,utfunt Afia?,An%ca!,Europa:CNeceffaria nerba fubtrahis,ingeris fuperuacua.Dicis prouindas Joca, ciuitates.Nonne cV prouincfae èY urbes loca funtccY quum dfxeris prouincias/ubiungis ciuitates,quafi he, fubillis no intelligantur.Sednon eft mirum,qui tantam orbis tenari! partem a (è alienat,eundem urbium prouinciarumöjncmi na preterire, OC quali, lethargo opprefitim, quid loquatur, ignorare. Itali» fiue occidentalism regionum. Tanq) aut hoc aut illud,quü tarnen utruncp, infelligat, appellans pro uincias regionum, quo fint potius regiones prouintiartf, dC permanendam dicens pro permanfurä. Vnde congruo pro(peximus,noftrum Imperium, cVregiapotefìatem ori* entalibus tranfferri regionibus, cV in Byzantia? prouinciae optimo loco.nomini noftro duitatem ardificari,cY illic no ftrum conftitui imperio. Taceo q> dixit ciuitates aedificari cum urbes aedifìcentur non ciuitates,cVItaliam prouinciä,' fi tu es Copftantinus.redde caufam.curillumpoaflimulo cum condenda: urbis delegeris f Quod enim te alio tramV feras poft Romam traditam ,4non tam congruo q? necefla* rium eft.Nec te appelles Imperatorem,qui Romam amifi* ftij&de nomine Romano, qcfdifcerpis peffimementus es. Nec regem, quod nemo ante te fecit,nifi ideo te regem ap* pelles,quia Romanus effe deirjfti. Sed affers caufam fane honeftam. Quoniam ubi princeps facerdotö cY chriftia* naereligionis caput conftitutum eft,ab Imperatore celeffi. iuftum no eft,ut illic Imperator terrenus habeat poteftaté. O fìultum Dauidjftultum Salomonem,ftultum Ezechia^ IofiamcfjjóYcaeteros reges ftuItos,acparumreligiofos, qui in urbe Hierufalem cumfummis facerdotibus habitarefu ftmuerunt.nec totaillis urbe cefferunt.Plus fapit Conftan»

H i t ) ,

• ' A "

arme triduo.cp iilitotauitafapere potuemnc,cV Imperato* t rem cceleftèm appella?, quia terrenum accepit unperuim •

nifi deum intelligis, nam ambigue loqueris, a quo terrena principatum facerdotum,fuper urbe Romana, caeterifqj-lo dsjConftttutumefte mentiris. Ha:c uero omnia,quae per hancimp'erialem facram fcripturam,dC per alia diualia ae* c r e u ftatuimus dC fi'rrnauimus,ufqj in finem mundi, illiba ta cVinconcufla permanere decreuimus. Modo te terreni! te uocaueras Conftantine, nunc diuu, facrumqj uocasad gentilitatem rec id i s i plufcpgentilitatem. Deum te fads,' OC uerba tua facra,5c" decreta immortalia.nam mundo im* peras,ut tua iuffa conferuet illibata &C inconcuffa. Non c o * gitas quis tu es. Modo e fordidiffimo impietatis ccenolo* tus,cV uix perlotus. Cur non addebas.iota unum,autapex unus de priuilegio hoc non peribit,ut non magis pereat ee, lum cVrterra.RegnumSauladeocleciiadfilios nonperue nit,regnum Dauid in nepote difcerptum eft,cV poftea eie» tincìum.. Et tu ad finem ufqj mudi regniì.quod tu fummo deo tradis permanfurum, tua aucìoritate decernis. Quis etiamtetam cito docuit mundum effe periturumCNam poetis,qui hocetiam teftantur.non puto te hoc tempore fi aem habere. Ergo hoc tu no dixilfes,fed alius tibiaffinxit. Cacterum qui tam magnifice fiiperbeqj loquutus eft,time* re incipit,fibic|j diffidere,eocr; obteftationibus agit. Vnde coram deo uiuo,qui nos regnare praecepit,c\f coram terri* bili eius iudicio obteftamur,omnes noftros fucceflbres ImperatoreSjcV cuncìos optimates, fatrapas etia, amplifiì* mumqj fenatum,cV uniuCrfum populum in uniuerfo orbe terrarum.necnon&inpofterum, nullo eoru quoquomo* do licere,hoc aut confringere.uel in quoquo conuelli.

, Qiiam arqua, q; religiofa adiuratio. Non fècus ,ac fi lu* pus per innocenuam,cV fidem obteftatur, cactèros lupos, atque paftores.neoues'q^fas fuftulit.interquefilios cVami CQspartituseft,autilliadimere,aut hirepcterc temente

Quidtantopcre extimefcis GonftantmcfSiopusruumex deo noneft,difloIuetur. Sin ex deo.difiolui no poterit.Sed uideo uoluifti unitari Apocalypfìm, ubi dicitur. Conte* ftorautem audienti omnia uerba pro phetiae libri huius, fi quis appofuerit ad hate, apponet deus fuper ilium plagas laiptas in libro ifìo. Et fi quis diminuerit de uerbis libri xi» pheu'ac huius,auferet deus partem eius de libro uitae, cV de ciuitate fancìa .At tu nunquam legeras Apocalypfim,ergo non funt haec uerba tua.

Si quis autem.quod non eredimus, in hoc temerator ex* titerit,aeternis condemnationibus fubiaceatcondemnatus, dC fancìos dei apoftolos Petrum dù Paulum fibi in praefen ri cV in futura uita fentiat contrarios Atque in inferno infe* n'ori feilieet concrematuSj cum diabolo & omnibus defi* ciat imprjs,

Hic terror^atojhatc cominatio non Caefaris aut fecularis principis folet euè,fed prifeoru facerdotum,ac fiamma, &C nunc ecclefiafticorumatac;non eft Cóftantini oratiohaec, fedalicuius clericuliftoIidi,necquid dicat, aut quomodo dicat fcientis.faginati.cV cratTi.ac inter crapulam, interque feruorem uini,has fcientias.cV haec uerba rudtantis. Quae non in alium tranfeunt, fed inipfum conuertunturautho* rem.Primum ait aeternis condemnationibus fubiaceat. Deinde,quafì plus addi queat, alia addereuult, 5C poft ae* ternitatem pcenarum, adiungit poenas uitae praefentis, cV cum dei condemnatione nos terreat,adhuc quafì maius quiddam fìt,terret nos odio Petri,Cni Paulum cur adiuns gat.aut cur folum.nefcio. Iterum folito Lethargo ad pce* nas aetemas reditueluti non hoc antedixiflèt. Quod fi mi* nae hae execrationefq? Conftantini forent, inuicem exeaa* rer, ut tyrannu & profligatorem reipub.meae,cV illi me R o mano ingenio minarer ultore, Nuc quis exiftimat execra tioné" auariflimi hominis,cVritu hiftriona uerba fimulatis, ae fub perfona Conftantini alios deterrenu's, hoc cft $ prie

fsypocrftam efle.fi gr»cim ixocein aqfàtktass, fub aliena perfonaabfconderetuam, Huius uero imperialis decreti paginam proprrjs rhanibus roborantes, fuper uenerandu corpus beati Petri pofuimus. Carta ne, an membrana fuiit paginata qua fcripta funt haec"CTam 8Cd paginam uoca* uimus altera facié, ut dicunt,foItj, ùeluti quinterriio habet folia dena,paginas uicenas. O re inaudita cV incredibile^

quis libri! Iob fcripfiflfet,ciio^.illere{pondiffet,ipfe lob, tue me fubiunxifle, quo pacìo igitur de fua ipfius morte face* ret mentionemCQcf de multis alrfsjibris dici poteft.quoj^ ratiohuic loco non conuenit.Nam quomodo uere narra* te poteft id,quo non dum eflet adminiftratu, de in tabulis contine» id quod polì tabularu,utfic dicarn, fepulturafa* <$u efleipfefateatur. Hoc nihil aliud eft, cp pagina priuile* grj ante fuiflfe mortila 8C fepuka.cp nata.Nec th unèfj a mor te atqj fepultura reuerfam,prefertim antecjj confcripta eflet, roboratam.Neciduna,:anium,fed utraqj Cffaris manu,6Y quid iftudeft,roborareillain, chirographó ne Caefàrts, ara annulo ffgnatorio ? Magnum nimirurobur, maiufcpmul* to,ò| fi tabulis acreis mandauiflet. Sed non eft opus (cripti! ra aerea.cum fupra corpus beati Petri carta reponatur.Cur hicPaulum retices,qui fimul iacetcum Petro,& magis cut ftodire poffentambo.cp fi afforet tatumodo corpus uniusC Videtis artes maliti'amq; nequifiìmi Sinonis. Quia donatio Contamini docerinon poteft.ideo no in tabulis aereis,fed charteis priutlegium e(Te,ideo latere illudci5corpore fon* SftifTmii apoftoli dixit. Ne aut auderemus euenerabili fé* pulchro inquirere,aut fi inquireremus.carie abfumpta put tarem'.is. Sed ubi tunc erat corpus beati Petri? Certe non* dum in tempio ubi nunc eft, non in loco fane munito ac tu to. Ergo nonillic Cacfarpagmamcollocaffet.An beatiflt* mo Silueftro paginam non credebàt,utparum farnfto, pa*

ftac Romana ec. pontificcs.quibùs oues domini còmifiae funtjCur uobis cómiflam pagina no cuftoditis ? Cura ti neis ilia rodi.aut cur fitti tabeicere paffieflisfOpinor quia corpora quoqp ueftra contabuerunt. Stulte igitur fecit C o ftantinus.En redada in puluerem pagina, ius fìmul priw> legrj in puluerem abrjt. Atqui, ut uidemus,pagina; exem*

f )Iar oftèditur.Quis ergo illamde finu fandifumiapofto* i temerarìus accepitCNimirum aliquis antiquo^ (cripto

rum debet afferri, nec poflerior Conflantini temporibus. At is nullus affertur,fed forte aliquis recens. Vnde hic ha* buitCQuifquis enim de fuperiori astate hifloriam texit J aut fpiritu fancìo didante loquitur,aut ucterum fcriptom, dC eoru quidem,qui de fua astate fcrìpferunt, fequitur au* toritatem.Quare quicunq; ueteres non fequitur, is de ilio rum numero erit,quibus ipfa uetuflas praebet audacia men tiendi.Qi fi quo in loco ifta res legitur, non aliter cum anti quitate confentit,c|jiIIagloflatoris Accurfrj.de legatisRo. ad leges accipiendas dimiflìs in Graedam.plufq^ fluita nar* ratio,cuTitoLiuio,àIrJfc^ prasflann'ffimis lcriptoribus con uenit.DatuRomaetertio Calen. Aprilis, Conflantino Au gufilo quarto eonfule.óY. Gallicano quarto confute. Diem pofuit penultima Martrj.ut fèntiremus hoc fàdu efle,fub tempus fandom dierum,qui ilio pleruno; tempore folent cfle.Et Conflantino quartu confine, de Gallicano quarta confule.Mirum fi utero; ter fuerat conful, ÓY. in quarto co fulatuforent collega:. Sed mirandum magis, Auguflum le profum elephantia.qui morbus inter cateros, ut elephas inter beluas,eminet,uelle etiam accipere confulatum, cum rexAzarias fimul ac lepra tadus eft, in priuato fe cotinue rit.procuratione regni ad lonathan filium relegata, ut fere omnes leprofì fecerunt.Quo uno argument© totum pror fus priuilegiu confutatur.profltgatur, euertitur, acnequis ambigat,ante leprofum effe debuifìè.c| confulem, feiat di ex medicina,paulatim hunc morbum fuccrefeere, de exno

http://Accurfrj.de

titfa antiquitaiisjconfulatum miri lanuario menfe,magifìra turno; effe annuum.cVhaec Martio proximogeflareferun> tur. Vbi nec$ filebOjinepiftolis fcribi folere,datum,nonlau temin caeteris3nifi apud indodos.Dicuntur enim epiftplae darijUel illi.uel ad illumini quidem3qui perfert, utputa ia* beIlario,utreddat3óYfn manum porrigat homini cui mittu tur.Priuilegium aut.ut aiunt,Cónftantini, quodreddi ali* cui non debebat3nec dari debuit dici3ut appareat eum, qui fìcloquutuseftjmentitumeffe.necfciffe fingere, quod Qo* ftantinum dixifieacfecifle uerifimile eflet. Cuius ftultitiae atq? uefaniae affines feacfocios faciunt3quicunc£ huncue ra dixifleexiftimant,atq; defendunt.JLicet nihil iam habeat quo opinionemfuam3nondicodefendere,fed honefteex* cularepofli'nt. Arihoneftaerroris excufatio eft\,cum patera dam uideas ueritatem,nolle illi acquiefcere,quia nonnulli magni homines aliter fenferunt?Magni incf dignitate,tjo fapietia3nec uirtute.Vnde tamen fcis3aniIIi,quos tu feque* ris,fi eadem audiflent quae tu.manfuri in fententia fuerinti an a fententia receflurif cVnihilominus indigniflimumeft; plus homini uelle tribuere ueritati,ideft deo . Ita enim quidam,omnibus defedi rationibus folent refpodere, cue totfummipont.donationemhancueram effe credideruntC Teftificor uos,meuocatis quo nolo,c\: inuitumme male* dicere fummis pontili, cogitis, Quos magis in delidis fujs operire uellem. Sed pergamus ingenue loqui,quandoqui* dem aliter agi nequit haec caufa. V t fatear eis ita aedidiflè, 8C non malitia feciffe3quid miru fi'ifta crediderunt, ubi tan? rum lucri blanditur,cum plurima,ubi nullum lucru often* ditur3per infignem imperitia credant: Nonne apud Aram «celi.in tam eximio tépIo,6V in loco maxime Augufto3cer* nimus pidam fabulam SibylIaecV Odauiaui.utfèruntjex autoritate Innocenti) tertrj,haec fcribentis f Qui etia deruf* na templi pacis/ub natale Saluatoris3hoc eft in partu uirgi m's,fcriptiirareliquit, Qua: ad euertendam magis fìdem»

quiàfalfa,qp ad ftabilíendam^quia miranda funt,pcrt/ñcnt. Mehtiri ne ob fpecie ueritatis^ietatis, audet uícarius ueri* tatis,c\:fefcientéhocpiaculo obftringeref' Anno mentite Immo uero a fandiffimis uiris fe»cú hoc fàcit,diffentirenó uidetfTaceboalios.Hiero.Varronis teftimonio utit, dece Sibyllas fuiffe,quod opus Varrò ante Auguftum códidit. Idè de téplo pacis ita fcribit. Vefpafìanus OC Titus Romae téplò pacis edificato^aiàtéplijèYuniuerfa donaría, in delu bro ilh'us co fecrarut, qua; Graeca de Ro.narrat hiftoria. E t hic unus indodus plus uult libello fuo,etíá barbare fcripto credi,cjjfideliffimis ueterü prudentíflSmo^ hoím hiftorrjs. Quia Hieronymu attígi,nó patiar hác contumelia ípfi'us ra cite praeteriri.Romacex autoritate papa? oftendit codex Bi bliae tanq*j reliquia? iàndoi^, luminaribus femper accenfis', quod dicutfcriptumchirographo Hieronymi.Quaeres ar* gumentum CQuia multum,utinquit Vagilius, eft pi dai neftís óV auri. Refq? magis Hieronymi manu indicat feri* ptum non effe. Illum ego diligentius infpedum,coperifcri ptum effe íuffu regís, ut opinor,Robertí,chirographo ho minis imperiti. Huíc fímíle eít,quancp decem milía huíuf» modiR.oma; funt,quod ínter religiofa demonftraturín ta* bellaeffígies PetricV Pauli,quamSíIuefter Conftantino, ab eifdem apoftolis in fomnís admoníto,ín confirmationè" uífi'onis exhibuit.Non hoc dico, quia negem effígies illas effe apoítoIorum,utínamq? tam uera effet epiftola, nomi* ne Lentuli milta de effigie Chrifti,quaen6 minus improBe ementita eft,q*j priuilegium,quodconfiitauimus,Sed quia tabella illa a Silueftro non fuerit exhibita Conftantino. In quo non fuftíneo admirationem animi mei continere. Di* fputabo enim aliquid de fabula Silueftri. QuiacVomnis in hocquaeitio uerfatur,è\: mihi cum fermo fit cum pontifi cibus R o d e pontífice Romano potiflìmum loqui decebir, ut ex uno exéplo,fàcile aliorúcSieduracapiat. Etexmul* lis tneptrjs que, ibi narrantur,una tahtú de dracone attinga,

Irj

ut doceam ConftantinSnon faiflèleprofurn. Etenim ge# fta Silueftri ab Eufebio quoda gra;cohomme,utinterpres tefhtur,copofitafunt,quat natio ad mendacia femper£>m ptiffi'ma eft. V t Iuuenalis Satyrica cenfura ait, Quicquid Graeciamédaxaudet inhiftoria.Vnde dracotlle uenerat? Roma: dracones no gignuntur. Vnde etiamilli uènenu? in africa tantum perliferi dracones,ob ardoremregionis, effe dicuntur. Vnde praeterea tantum ueneni? ut tam fpa* ciofam ciuitatem pefte corruperet,prefertim cu in tam alto fpecu demerfus effet, ad quem cétum quinquaginta gradi* bus defcenderetur ? ferpentes,excepto forfan Ba(ÌIifco,n5 afflatu,fèdmorfu uirus infpirant.atqj interimunt.Nec Ca* lo Caefaremfugiens.cum tanta hominu manu, per medias Africa; arenas dum iter faceret,acdormiret,ullumfocioij£ ac comitum fuoru,ferpentis afflatu uidit extindum. Neq; illi populi ob id aerem fèntiunt peftilentem. 8C fi quid fabu* Us credimus,cV Chimera, cVHydra,c\: Cerberus,fine noxa uulgo confpedi funt,ac tadi. Adhuc quin eum Romani potius occidiflent.Nó poterant inquis. At multo grandio* rem ferpentem in Africa, ad ripam Bragadae Regulus oc* cidit.Hunc uero uel obfirudo ore fpecus facile erat interi* mere. An nolebant Cita opinor prò deo colebant, ut Bab£ ionrj fecerut. Cur ergo,ut olim Daniel dicitur occidine, no cVSiluefter hunc potius occidifletc'Quincanabaceofilo albgaffet,cV domum illam in aeternu perdidiflet ? Ideo co* mentatorfabulaenoluitdraconeminterimi,ne piane Dani elis narrano referri uideretur, quod fi Hieronymus uir do diffimus acfideliflìmus interpres,ApolIinarifq?,cVOrige« nes,atq? Eufebius,cVnonulli ali) narrationem Beli fida effe affirmant ,fi eam Iudad in ueteris inftrumenti archetypo non agnofcunt,id eft,fi dodiflìmi quiq? latinorum, placriq?

, Graecoiji.finguli Hebraeo^.illam ut fabula damnant, ego non hanc,adumbratam ex illa.damnabo.quae nullius fai*

v ptoris autoritatefuIdtu^cVqu^rnagiflxam multo fupcrai

ftultftiVNam quis beli» domum fubterraneam aedifica* «erat C Quis illiceä collocauerat,& ne prodìret atcp auo# laret (Volant enim dracones.ut quidam aiunt, cVfì ali) ne* gant) imperauerat ? Quis genus illud cibi excogitauerat C Quis|fceminas,eafqj uirgmes.acfàndimoniales defcende* repraeceperat,nec nifi calédis C An tenebat draco quis efièt dies calendar C &* tam parco.raroqj erat cibo contentus ? Nec uirgines tam altum fpecum,tam immanem,cV efurien tem beluam exhorrebant ? Credo blandiebatur eis draco, ut fceminis,ut uirginibus,ut cibaria afferétibus.Credo etiä cum illis fabulabatur. Quid ni,honor dido,etiam coibat ? Nam 8c Alexader, dC Scipio ex draconis ferpentifue cum matrecöcubitu geniti dicuntur.Quid denegato poftea ui d u ? Non potius autprodrjfietjaut fuifietextincìusC O mi ramhominum dementia, qui his anilibus deliramentis fi* demhabent.Iam uero cfdiu hoc feditati! efiV Quando fuit .cceptum C Ante adùentum faluatoris? An pofteaC nihil h o rum fcitur.Pudeat nos,pudeatharum neniaru,cV leuitatis plufqß inimicae.Erubefcat Chriftianus homo, qui ueritatis fé ac lucis fìlium nominar, proloqui, quae non modo pera non funt.fednec uerifimilia A t enim inquiunt,hanc diurno nes poteftatemin gentibus obtinebant,uteas drjs feruien* tes ilIuderent.Silete impudentifi?mi homines,ne dicamfce Ieratiffimos,quifebuIis uefiris tale femper uelamentu ob« tenditis.Non defyderatfynceritaschriftiana patrocinio fa! iìtatis. Satis per fe fuperc^ fua ipfius luce ac ueritate defen« ditur.fi'neiftis cómentitrjs ac praeftigiofis fabellis,in deum in Chriftu.in fpiritufancìu cótumeliofiflìmis. Siccine deus arbitrio daemonum tradiderat genus humanu.ut tam mani feftis,tam imperiofis miraculis feduceretur C ut propemo* dum pofletiniuftitiaaccufari,qui oues Iupis comififiet, di homines magnam erroru fuoru haberent excufationem . Quod fi tantum olim licebat daemonibus,&nunc apud in* fideks nel magis Iiceret,quod minime uidemus. Nec ullsc

ab eis huiufmodi fabula» proferantUfcTacebo de altfs pò* pulis.dicä de Ro.apud quos pauciflima miraculaferutur, eaqr üetufta atqj incerta. Vale. Max. ait,Hiatu ilio, terrae in medio foro,culeinea Curtius armato adado equo immi fiflet, iter 5 corjife.incp priflina forma cotinuo reuertifle. Ite Iunoné"monetaega quodä militeRo.captis Verjs g ioca interrogata eflèt.an Roma migrare uellet, reipodifle uelle. Q u o ^ neutro Titus Li. fentit, dC prior autor 6V grauior. N ä OC hiatS omanfifle uult.nec tam fuifle fubitum c$ uetu ftum.Et ante condita urbé,appelIatuo; Curtium lac5,q> in eodelituiflet Curtius MetiusSabinus.RomanoRi fugiés impreflìone. Et Iunoné annuifle,nonrefpondifle.Adied5 fabulae polka, uoce reddidifle. Atq? de nutu quocj palam efl: illos efle mentitos,uel qcfmota fìmulachri, auellebant autillud,interpretati funt,fua fponte eflè fadum,uel qua la (ciuia hoftiIem,óY, uida,óV. lapidea deam interrogab ant.ea* demlafciuia annwflefinxerat. TacVfiLiuius inquitnoan nuiffe.fed milites q> annuiflèt exclamafle. Quae tn boni feri ptores no defendSt fada, fed dida excufant, Nam prout idemLiuius ait,datur uenia antiquitati.ut mifcendohuma na diuinis,primordia urbis augufliora faciat.cV alibi,Sed i rebus tä antiquis, fi qua umilia ueritati funi, pro ueris acci piantar! Satis habea,hecad oftentationéfeene gaudétis mi raculis aptioraiCß ad fìdem, neqp anìrmare,neqj refellere eli: operepretiu.Terentius Varrò hisduobus ÓV. prior, OC do dior.òY ut fentÌQ,grauior autor,aittriplice hiftoriä deìacu Curtio a totidéautoribus prodita. Vna a Proculo .quodis lacus ita fit appellatus a Curtio,qui iè in eu deiecit, Altera a Pifone.qcFa Metio Sabino .Teftia a CorneIio,cuius rei fo cium addit Ludatiu.qcr'a Curtio cófule.cui collega fuitM. Genutius .Nequeuero diflìmulauerim Valerio no piane pofle reprehendi,quod ita loquatur.cum paulo poli graui ter 8C feuere fubrjciat. Nec me praeterit,de motu dC uoce deorum immortaliu, humanis oculis aunbufqj perceptty

in ancipiti opinione aefiimatip uerietut. Sed quia nonno ua dicuntur,fed tradita repetStur.fidem autores uendicet. D e uoce deoi^ dixit,propter Iunonem moneta, ÔC propter fi'mulachrum Fortune,quod bis locutu fingitur his uerbis. Riteme matrona;uidiftis,rite dedicaftis.Atueronoftrj fa bulatóres paffîminducuntldola Ioquentia,quodipfi genti les ÔC Idolorum cultores non dicunt, ÔC fyncerius negant, 3? Chriftiani affirmât. Apud iftos pauciffimamiracula, no fide autorum, fed uelutifacra quadam ac reli'giofa uetufta tis cômendatione nituntur. Apud iftos recentiora quarda narrâtur,quae illoi^hoïes tempora nefcierut.Neqj ego ad* mirationi fcio^i derogo,nec ipfoi^ diuina opaabnuo3quu

• fciâ tant3fidei,quant5 eft granfi fînapis, montes etiâ poffe tranfferre.Immo defendo ilia cVtueor/ed mifceri cûfabu* lis no fino.Nec gfuaderi poflum hos fcriptores alios fuifie qpaut infidèles, qui hoc agerêt in derifum Chriftf'ano^.fi

i hçc figmêta, g dolofos homines in manus imperito^ delà ta aeciperentur pro ueris,autfideles.lhabentes çmulationê" y

deijfed no fecundS fcientiâ, q non modo degeftis fciôi^,' uerûetiâ dei genitriris,atc# adeo Cbriftiïmproba quardâ ÔC

• pfeudeuangelia fcribere no reformidarût, ÔC fSmus pont, hos libros appellatapocryphoSjQuafi nihil uitrj fïr,qcreoi£ ignoratur author,Quafi credibilia fînt quae narrant, Quafi (ancia ÔC ad confirmationêreligionis pertinentia3ut iamno minus culpaefît penes hune q mala probat,c$ penes ills qui maIaexcogitauit.NSmos reprobos difeernimus/eparnus abrjcimus.docirinâ reproba no difeernemus , fed retinebi* musCfed cu bonamifcebimusC fed pro bona defendemusC Egoueroingenuamferamfentêtiam.Gefta Silueftri nego effe apocrypha,quia ut dixi,Eufèbius quidam fertur autor, fedfalfa atque indigna quaeIeganturexiftimo,cum in alrjs> tumuero in ilio quodnarraturdedracone,dethauro,dele pra,propter quârefutandatantarepetrj.Neqjenim fi Naa. «nanleprofus discontinuo Côftantinûleprofumfeifie

dicemusJDe ilio multi aurores meminerunt, de hoc pririci pe orbis terrari! nemo,ne fuora quidem cium fcripfit, nifi nefcio quis alienigena,cui no aliter eft habenda fides, c£ al* tericuida, de uefpis intra nares Vefpefianinidificantibus, OC de rana partu a Nerone emifla.unde Lateranu uocitatu locum dicunt.quod ibi rana lateat in fepulchro. Quod nec uefpae ipfae,nec ranx,fì loqui poflent,dixiflènt, nifi ad deos capitolinos hoc referut.quafi illi loqui confueflent, OC hoc fieri iuflrflent.Sed quid mirer hascnö intelligere pontifices, cu nomen ignorent fuumCÇephas enim dicunt uocari Pe* «rum .quia caput apoftolorü eflet,täqp hoc uocabulSfit gre, cum «wo toc Kt(?aAHç,cVn5hebraic5,fedpotius fyriacum, quod Graeci xx^ûç fcribunt, quod apud eos interpretatur Petrus.noncaput.EftenimPetras cVpetragraìcum uoca« lum.ftultecß per ethymologiä latinam exponitur petra.qua fi pede trita.Et metropolitana ab archiepifcopo diftinguut uoluntep ilium a menfuraciuitatis didum.cum grasce dica tur non metropolis,fed <u«Tf ovroAtç, id eft mater ciuitatis fi* ue urbis, dC patriarcham quafi patrem patrum, OC papam ab interiedione pape didum, OC fidem orthodoxam quafi redagloria,6V, Simonemmedia correpta, cum legendum fit media longa,utPlatonem,cV Catonem,ita legendum Si monem.Et multa fimiIia,qua:tranfêo,ne culpa aliquorum omnes fummos pontifices uidear infedari. Haec dida fint^ ut nemo miretur,fì donationem Conftantinicômentin'am foifle,papae multi non potuerunt deprehêdere, tamcVfi ab aliquo eorum ortam efle hanc fallaciam reor. At dicitis,cur lmperatores,quoru detrimétores ifta cedebat, donatione Conftatini non negant/ed fàtentur,afFirmant,conferuantC* Ingens argumentum,mirifica defenfio.Nam de quo tu lo* queris Imperatore C fi de graeco, qui uerus fuit Imperator, negabo confeflìonem. fin de latino, libenter etiam confite*1

bor.Etenim quisnefcitlmperatorem latinum gratis fadu eue a fummo pont. Vt opinor Stephano, qui graecum Im«

peratorem.

peratorem.^aux/Iium non ferretltali^priuauit, latfnöYf ìedtjita ut plura Imperator a papa, èjj papa ab Imperatore acciperet. Sane Troi'anas opes quibufdä padionibus folt Achilles OY Patrocltrs inter le partiti funt. Quodetiam mi* hi uidentur indicare Ludouici uerba,cum ait.Ego Ludoui cus Imperator R o . Auguftus ftatuo,OYcöcedo,per hoc pa iftumconßrmationis noftrae.tibi beato Petro principi apo* ftolorum,óY per te uicariotuo.dno Pafchalifummo pont. dC fuccenorious eius in perpetuum, ficut a pradecefforis busnoftris ufegnüc in ueftra poteftate de ditionetenuiftis, Romanam duitatem, cum ducatu fuo, OY fuburbanis, atqjp uiculis omnibus, 6Y territorfjs eius.motanis, ateß marianus littoribuSjòY portubuSjfeu cundis ciuitatibus,caftellis,op pidis.ac uilIis,inThufci£ partibus.óY cetera. T u neLudoui ce cum Pafchalepacifceris ?Si tua.id eft imperrj R o . funt ifta.cur alteri concedis ? Si ipfi'us,óY ab ipfo poflidétur, qd attinet te illa confirmare ? Quantulu etiam ex imperio R o . tuaeritjficaput ipfum imperrj amififti? ARomadicitur Romanus Imperator. Quid caetera quaepoffides.tua ne an Pafcalis funt? Credo tua dices. Nihil ergo ualetdonatio Conftantini.fi ab eo pontifici donata tu poffìdes. Si ualet, «[uoiure tibi Pafchalis caetera remittit.retentis tantu fìbiqu^ poffidet?Id fibi uult tanta,aut tua in illum,autillius in te de imperio R o . largirlo ? Merito igitur padum appellas,qua* fi qüandam collufionem. Sed quid raciam inquies f Repe tarn armis que_ papa occupate At ipiè iam fadus eft me po tentior.Repetam iure ? At ius meum tantum eft.quanturii ille effe uoluerit. Non enim haereditario nomine ad impe* rium ueni,(èd pado,utfi Imperator efle uolo, haec cY hxc inuicem papae promittam.Dicam nihil donafle ex imperio GonftantinumrAt iftomodo caufam ageremgrarcilmpi cVme omnifraudaremimperi) dignitateHacenim rao'one papaie dicit facereImperatore me, qual? quenda uicarium &mfipromittamJnonfaCliirum,cY nifi parcan^me abdica

http://Conftantini.fi

lürum.Dumodomihi det,omnià fàtebor, omnia parifcar. Mihi tarnen crede,fi Romam ego autThufciä poffiderem; tantum abeft,ut facere.quae facio.ut etiam fruftra mihi Pa* fchalis donationiSjficut reor falfar,caneret cantiienam.Nuc concedo,quae nec teneo,nec habiturum me effe fpero. D e iure papae inquirere non ad me pertinet, fed ad Conftanti* nopolitanum Auguftum. lam apud meexcufatus es Lü* douice,èV quifquis alius Ludouici fìmilis. Quid de aliora Imperatorü cum fummis pontificibus padione fufpican* dum eft,cum fciamus quid Sigifinundus fecerit, princep* alioqui optimus &C fortiffimus,fed iam affeda £tate minus fortisfQuem per Italiani paucis ftipatoribus feptu in diem uiuere uidimuSjRomae etiam fame periturum,nifi eu,fed hon gratis ( extorfit enim donationem)Eugenius pauiffet. Is cum Romam ueniffet,ut pro Imperatore Romanorum coronaretur,non aliter a papa coronari potuit,qj ut Cófiati tini donationem ratamhaberet,eademq? omnia de integro donaret. Quidmagis contrarium,cjj pro Imperatore coro« nari,qui Romae ipfi rennciaffet f OC coronari ab ilio, quem SC cofìteatur, 8C quanta in fe eft,dnm R o . imperrj faciat £ aerata habere donationem.quaeuera fi fit,nihil Imperatori de imperio reliqui fìat i Quod,ut arbitror.nec pueri feciC* lent. Quo minus mirum,fi papa (ibi arrogai Caefaris coro* nattonem,qu£ populi R o . effe deberet. Si tu papa.cV potes graecum Imperatorempriuare Italia, prouincrjfq? occideit tis,cVlatinumImp.iàcis,cur padionibus uteris CCur bo« na Caefaris partiris e1 Cur in te imperium tranffersC Quare feiat quifquis eft Imperator Ro.me iudice, fe noneflènec Auguftum,nec Caefarem,nec Imperatorem,nifi Rome, im perium teneat,èV nifi operam det, ut urbem Romam reca peret.plane effe periurum.Nam Cefares illi priores,quoijt fuit primus Conftantinus,nó adigebantur iufiurandu in* terponere,quonunc Oeiàres obftringüturjfed quanta hu* mana ope pr ftari poteft,mbiI imnunutuios effe de ampia

«Udine ¿mperif Ro.éamcf fedulo adauduros.Nonearetai rnen uocati Augufti,q> imperium augere deberet,utaliquj fentiut,latinae linguae imperití.ISft enimAuguftus quafi fa cer,ab auium guftu didus,quaein àufpìcrjs adhiberi fole* bant,graecorumcg teftante u'ngua,apud quos Auguftus <ft gxxso's dicitur.VndeSebafti'a uocata.Melius fummus pont. ab aug?do Auguftus diceretur.nifi q> dum temporalia au* get,fpiritualia minuit. Itaqj uideas, ut quifqj peflimus eft fummorum pontificCt.ita maxime defendendaehuic dona* tiont incubere.Qualis Bonifatius odauus, qui Celeftinu

• tubis parieti infertis decepitHiccV de donatiöe Cöftantini fcribitjcV: regem Francia; príuautt.regnúcj? ipfum,quafi do nationem Conftantini exequi uellet.ecclefiae Ro, fuiflè OC effe fubieclú íudicauít.Qd'ftatím fucceífores eius Benedi

, Clus & Clemés,ut improBü iniuftöq?reuocarunt.Veruqd fíbi uult ifta ueftra pontífices R o . folicitudo, q> a fingulis Imperatoribus donatione Conftantini exigitis cófírmarí, nifiquodiuri diffiditi? ueftro? Sed latere lauatís,utdicit. Nam neqj illaunqp fuít,5¿ qdPno eft,confirmari no poteft, dí quicquid donant Caefares,decepti exemplo Conftanti* ni facíunt, endonare imperíum nequeSt A g e uerodemus Cpnftantínu donauejSilueftrSqj alíquando pofiedifie, fed

{)óftea uel ipfum^uel alíquem ípfogi a poflèflione deíedíj, oquor nunc de his,qug papa no poíTídet.poftea loquar de

his quaepoffidet. Quid poífum upbís magís dare,c|jut ea quae necfuerunt,nec efle potuerunt,fuífle concedami" Ta* men dico uos,nec iure diuino,nec iure humano,ad recupe rationem agere poife. In lege ueteri hebraeus fupra fextum annu hebraeoferuire uetabatur, ¿V quinquagefimo quoqj anno omnia redibantad priftinum domino. Temporegra tía; Chriftíanus a uícario Chrífti.redéptorisnoftraeferuítu tísl.premetur feruítío ^ternoí Quid dicam/euocabitur ad feruitutem3 poftquam líber fadus eftjdiucjj potitus Über* tate C Sileo faeuus, uehemens, òj barbarus dominatili

frequéter eft facerdo turn. Quod fiante ignorabatur.nupet eft cognitum.ex monftro ilto.atcp portento, Ioanne Vítele feo Cardinale ¿V patríarcha,qui gladiu Petri quo auricula MaIchoabfcídít,ínChríftíanorum fanguine laíTauit, quo gladio cYipfe perijt.Án uero populis Ifrael a domoDauid. 6C Salomonis^quos prophetaea deo miffi unxerant, tame, propter grauíora onera defciícere lícuit, fadíícp eor2 deus probauit,nobis obtantamtyrannidemdefcifcere non lice* bit ? abhis praefertim qui nec funt reges,nec effe poffnnt.cV qui de paftoribus ouium,id eft am'marú facfti funtfures ac latrones.Et ut ad ius humanú ueníam, quis ignorai nullú ius effe bellorum Caut fi quod eft,tandiu ualerejCpdiüpof» íideas,quae bello parafti. Nam qufí poffeffionem perdis^cV ius perdidífti. Ideoq? captíuos, fi fugerínt, nemo ad iudice repeterefolet.etiam nec praedas,fieas priores domini rece* perint. Apes ¿V quaedá alia uolucrü genera,fi e priuato meo longíuseuolauerintjCV in alienó defederint,repetinoqué« unt. T u homines non modo liberum animal ,feddñm cáete rorum,fiíein libertatemmanu cVarmís auerant,nonmanii &armis repetes,fed íure.quafí tu homo fis,illí pecudes.Ne que eft qcP dícas, Romani iufte bella nationibus íntulerut, iufteq; libértate illas exuerunt. Noli meadifta uocare qu$ ftíonem,ne quid in Romanos meos cogar dicere. Quanq"?, nullum crimen tam graue effe potuít.ut aeternam mereren tur populi feruítutem. Cura eo,q> iàepe culpa príncipís,má gniuealícuius ínrepü. cíuís bella gefierunt,cY uidí immeri ta feruítutís poena affèdi funt. Quorn exemplis plena funt omnía.Neq; uero lege naturg comparatum eft,ut populus fíbi populum fubigat.Pr5cipereali)seofc^exhortarípoíui mus. imperare íllis acuim afierre non pofiumus.Nifi reli* cía humanítate,uelimus ferociores beluas imitan", qu£ ían guiñaría in ínfirmíores imperíu exercét, ut leo ín quadra* pedes,aquila inuolucres.delphínusínpifces. Verutamen toe beluae no in firom genus (ibi ius uédícant/ed ínferius.

Quod quanto magis fàciendumnobis eft,&homo homi*' Hi religioni habendus? quum.ut M. Fabius inquit,nulla fu 1>ra terras adeo rabiofa belua,cuinon imago Tua fanda fa: taqi quatuor fere eaufaefunt,ob quas bella irtferutur. A u t

ob ulcifcendam iniuriam,defendendofcp amicos. Aut timo re accipiendae poftea calamitatis.fi uires all'oc augeri fina* tur. Aut fpeprédae. Aut gloriae cupiditate.Quarum prima non ni'hil honefta,fecunda para, duae pofteriores nequacp hoheftaéfunt. Bt Romanis quidem illata fuere frequenter bella.fed poftcjj fe defenderant, cVillis de alrjs ipfi ìntulerut,1

nec ulla gens eft qua: ditioni eoijz ceflerit,nifì bello uida,& domita.qua rede,àutquacaufà,ipfi uiderint.Eos ego no* Iim néc damnare,tanq| ihiùfte pugnauerint, nec abfoluere tan5£ iufte. Tantum dicam,eadem ratione Romanos caete ris bella intulifie,qua reliqui populi regefq?. Atcp ipfis qui ^ bello Iaccfliti uidicp funt,licuiffè deficere a Romanis.ut ab ' altjs dominis defecerunt.Né forte,quod nemo diceret,im* peria omnia ad uetuftiflimos illos.qui primi domini fuere; fdefì,qui primi praeripuere aliena,refèrantur.cVtamen me liusin uidis bello nationibus populo R o . qua Caefaribus remp. opprimentibusiùséft.Quocircafifaseratgenttbus a Conftantino, de quod plus eft, a pop.Ro.defdfcere,pró fedo ÓV. ab eo ius erit;cuicunq; cefierit ille ius fuff. Atcp ut àudacius agam.fì Romanis Iicebat.Conftantinu aut exige re ut Tarquinium,aut evadere utlulium Carfarem, multo magis eum,uel Romanis uel prouincrjs licebit occidere,cj in locum Conftantini uteuep fucceffit.Hoc de fi uerum, ta« men ultra caufam mea eft, de ideirco me reprimere uolo, nee aliud ex his colligère, quae dixi, nifi ineptum effe, ubi armorumuis eftjibiiusquemcpanerre uerbo^. Quia qd? armis acquiritur,idem rurfus armis amittitur. Eo quidem magis ,quòd aliae nouae getes,ut de Gothis accepimus.quaé nunqpfubimperio Ro.fuerunt,fugatis ueteribus incolis; Italiani cVmuItas proufndas, occuparunt, quas inferuitu*

K ir)

http://calamitatis.fi

tern reuocari,in qua nunqf fUcrunt.quae tandeaequitas effr prasfertim uidricesjóV. forte a uidis. Q u o tempore, fi quae urbes ac nationeSjUt rädum fuifle feimus, ab Imperatore défertae,ad Barbaro^ aduentum heeeßehabuerunt, deligè refibi regem,tub cuius aufpieijs uidoriä reportar urit,nun quid hunc poftea a principato deponerentfAuteius jfilios tiimcömendatione patris, tum propria uirtutefauorabiles iuberentefle priuatos.ut itera fubRomano principe eftent maxime cum eorum opera aflìdue indigerent,cV nullu ali* unde aüxilium fperarent cHoc fi Caefar ipfe,aut Cónftan tinus.ad uitam reuerfus,aut etiam Senatus populufq? R o . ad comune iudiciu,quale in Graecia Amphitrionufuit, uo caret, prima ftatim actione repelleretur,^ a feolimeuftode defertos.q» tandiu fub alio principe degentes, q>nuncpalie* riigene^ regi fubditos,q> deniqj homines libertari natos,cV in lib'ertatem robore animi corporifqp aflertos, adfamulatum feruitiutnq? repofceret.Vtappareat.fi Gaefar,fi po. Ro.are petendo exelufus eft.multo uehemetius papam efle exclu* tum.Bt fi licet alijs natiónibtiSj quae fub Roma fuerunt,aut regem fibi creare, aut remp. tenere, multo magis id licere copulo R o . precipue aduerfus nouampapaetyrannidem. Bxclufta defenäenda donatione aduerfarrj,quod hec unig fait-dCdqua fuifiet,i'arntempo^conditione intercidiftet,1

cónfugiunt ad altero genus defenfionis,éVuelut relida ur be,in arcem fe reeipiunt, quam ftatim deficientibus ciba* rrjs dedere cogentür . Praefcripfit, inquiunt, Romana ec* clefia in his que, poffidet.Gur ergo, quae maior pars eft, ea repofeit in quibus rton praefcripfit, 8>C in quibus alrj prae* feripferunt C Nifi id non licet alrjs in hunc.quod huic licet in àlios.Prefcripfit Romana ecclefia. Cur ergo ab Impera töribus toties curat fibi ius confirmandum C Cur dona* tiönem confirmationemq? Caefàrum iadat , f i hoc unum fatis eftClniuriam ei facis, fi de altero quoeß iure non fi* leas .Cur igitur de altero non files CNempe quia hoc fibi

http://repofceret.Vtappareat.fi

ilòti ftifiicìt.Pfxfci'jplit Romana ecclefia,cVqüotnodo pò* teft pre. fcripiifle,ubi de nullo titolo > fed de mala* fìdei pof* feflìorie confiate Aut fi malae fidei pofleflionem neges,pro fedo ftultae fidei negare non pofles. An in tanta re, tamcp aperta excufata debet effe 5C radi OC iuris ignorann'aeFadi quidem,q> Romam prouinciafq; nondedit Conftantinus,' quod ignorare idiota* hominis eft,non fummi pontificis Iuris autem,cjuodillanec donaripotuere,nec accipi,quod nefcire uix Chriftiani eft. Ita ne fluita credulità? dabit tibi «us in his, quae fi prudentior fores,tua nunquam fuiflent.' Quid?Nònne nunc faltem,poftquam te per ignorantiam atqj ftultitiam pofiediflè docuuus iftud,fi quod erat, amit tes e cV" quod infcitia male contulerat tibi, nonne id rurfum cognitio bene ad/mete Maneipiumq? ab iniufto ad iuftum dominum reuertetur, fortaflis etiam cum ufufruduC q> fi! adhuc poflìdere pergis, tam infcitia in malitiam,fraudemq? conuerfaeft.planecß eflèdus es malae fidei poflèflbr. Prae* fcripfit Romanaecclefia.O imperiti, o diuint iuris ignari.' Nullus quantumuis annorum numerus uerum abolere ti tulum poteft.An uero captus ego aBarbaris, creditufque perrjflè, poft centum annos quibus captiuus fui,poftlimi* ry'o reuerfiiSjpaterna* hereditatisrepetitor exdudarcQuid hac re inhumanf use Atque ut aliquod afferam exemplam, numiepthe dux Ifraelrepofcentibus filrjsAmmon,terram a finibus Ärnon,ufqj in Iabue,atcß in Iordanem, refpondit prafcripfitlfraeliampertrecentos annose An quod nun* quam illorum,fed Amorreorum fuiflet terra, quam repo* jcerent.oftenditec*: hoc argumentum efle,adAmmonitas lìlam nonpertinere,quod nunquam intra tot annorum cir eulumrepopofeiflente Praefcripfit Romana eccleßa.Tacc nepharfa lingua.Prajfcriptione.quae fit de rebus mutis at* que irrationabilibus,ad hominem tranffers^uius quo diti* turniorin feruitute pofleflìo.eo eft deteftabilior. Aues ac fere in feprcdcribi noi un t, fed quantolibef tempore pof<

feíTae^umlíbuerííicV oblata fucrít cíccafloJafreuflt,homíni abhomine pofleíTonon licet abireC Accipe,unde magis fraus dolufqf.quam ignorantia Romano^ pont. appareat, utentíSíudicebelIOjnon iure. Cuifimílequiddam primos jpontifices.ín occupanda urbe,c3eterifcjf pppídís, credo fe* cífleParum ante me natum.teftor eoru memoríam.quí ín« terfuerunt,perinaudítum genus fraudis Roma papaie ac* cepitimpéríS0(eu tyrannídem potius, cum díu libera fuif> fet.Isfait Bonifacíus nonus, ocìauo in fraude 5¿ nomine par,íi modo Bonifacrj dicendi funt,qui peífime facíunt.Se' cñ Romani deprehenfo dolo apud fe indignarétur, Boni* facius papa, ín morem Tarquínrj,fumma quae<# papauera uírga decufllt. Quod cum poftea.qui ei fucceflit,Innocen* tius imitad uellet, urbe fugatus eft. De alrjs pontificíbus nolo dícere.quí Romam uí femper oppreflam armifqj te* nueruntjlicet quoties potuitrebelIauít,ut íéxto abhincan* no .cum pacem ab Eugenio obtinere non poíTet, nec pa* enethoftíbus,quieam obfi'debant,cVípíapapam intra des obfedít,non permiífura ilium abíre,príufc| aut pacem cum hoftibus faceret,aut adminíftratíoné cíuitatís relegaretad ciues. At ille maluít urbe deferere, díffimulato habítu,unp fugae comite,c£ cíuíbus gratifícari.iufta & aequa petétibus> Qcribusfí deseledionem, quís ignorat libértate magisoj ferititi 3 ele&uros * ídem fufpicarí íibetde caeteris urbibus quae a fummo pont. in feruitute retinentur, per quem a íer uítute liberan debuííTent.Longum eflet receníere, quot ur bes ex hoftibus captas,populus Rom.liberas fecit.adeo ut TFlammintus omnemGraecianijquaefubAntíochofuif* fet,Íiberam eue,S¿ fuís uti Iegibus iuberet. Át papa, ut ui> dere licetjinfidíatur fedulo libertan' popiriorum. Ideoqj ui* dffímilli quoq? oblata facúltate (ad Bononíamodo refpi* ce)?ebellant.Qui fiquando fponte.quod eueníre poteft,alí quo aliunde periculo urgente,ín papale imperium conferí fefunt,nonita acdpíeadwrneft^confenCíTejiitferuos fe fa*

cercnt,

cerent.VtnSc|fubtrahcre a fugo colla poficflt. Vtpoítea ;

nati non 6¿. iph arbitriti fui habeant. Nam hoc miquiflìmó, foret.Spote ad teiumme pont. ut nos gubernes uenimus,, ípontenúcruríusabs te, ne gubernes diutius.recedimus^ fi qua tibí a nobis debentur, ponatur calculus datore cV acy

ceptorum.Attu^ubernareinuitos uis, quafi pupilli fimus qui teipfumforfitanfapientiusgubernare pofiemus.Ad^ dehuciniurias,qu£autabs te.autatuis magiftratibus huic :

tiuítaü'frequenüífíme ínferuntur.Deum teftamur, iniuria: cogít nos rebellare^ut olim Ifrael a Roboairi fecit. Et quae tanta fuit illa íniuria,quanta portio noftrsecalamitatis, gra * uiorafolueretributa ? Quid enim firemp.noftram exhau rías C Exhaufifti. Si tempia fpoIiesrSpoIiafti.Si uirginibus matribuíqf familia: ftuprú inferas ílnculíftí. Sí urbem fan*, guiñe cíuili perfundas ? Perfudiftí. Haec nobis fuftinenda, iunt? An potius,cu tu pater nobis efle defieris, nos quoqj; filios effe oblíüífcemurC Pro patre,fummepont.aut fi hoc, te magis iuuat,pro domino hie te populus aduocauit, non pro hofte atepcarnifice Patrem agereaut domina non uis, fed hoftem Se" carnificem.Nos fieuitíem tuam, impietateqr ¿V fi iure offenííjpoteramuSjtamen quia Chríftiani fumus, no imitabímur.Necín tuum caput ultore ftringemus già* dium, fed te abdícato,atcp fummoto,altera patrem domi* numue adoptabímus.Filrjs a malís parétibuse quibusge* nítifunt,fugerelicet,nobis a te,non uero patre,fed adòpti* uo,¿V peífime nos tracìante.nonlicebitC T u uero, qua: fa* cerdotrj opens funt, cura, SC noli tibí poneré fedemad aquí lonem.cV íllinc tonando fulgurantía fulmina ín hunc popu lum caeterofcjj uibrare.Sed quid plura opus eft in re aper? tiífíma dícere C Ego non modo Conftantinum non donaf* fé tanta,non modo non potuifie Romanum pontificem irt eifdem pra:fcribere,ied etiam fi utruneft eiTet,tamen ucruqjy ius fceleribus poíTeuogt extíndlum effe contendo, cum ut deamus touus Italia; -, multáramos prouinciarum cladem^

se uar№emexhocunò fonte fluxifte. Sifohs amarti* tftp • &£ riuus.Si radix immuhda,& rami. Si délibatio fanda no < cft,nec maflà.Ita e diuerfo,fi riuus amarus, fons obftruen*' dus eft.fi ramiimmundi, e radice uitium uenit.fi mafiafàn !

da non eft,delibatio quoc^abominaiida eft. An poflumusì principatum potentiaepapalis pro iure profèrre, quem tari: torum fcelerum, tantorumcp omnis generis malorjz cerni* mus eftè caufam ? Quamóbré dico,& exclamo (nera enim timebo homineSjdeo fretus) neminé mea astate in fummo potificatu fuifTe,autfidelemdifpenfatorem,aut prudente» qui tantum abeff, ut dederit fàmilfa* dei cibu, &£ efeam pa* nis.Papa 8ù ipfe bella pacatis populis infert,& inter ciuità* tes prinrìpefcp difeordias ferit.Papa 8C alienas fitit opes 4 &£• fuas exforbet, ut Achilles in Agamemnoné JVojào?ó<> er'iAtuV Papa no modo remp.quod no Verres,n5 Catilina, tìó quifpiam peculator auderet.fed etiam rem ecclefiaftica, &C fpiritumfandu quaeftui habet, quod Simon ille magus deteftatur.Et cum horumadmonetur,c\: a quibufdambos nis uiris reprehenditur.non negat/ed palam fàtetur, atqué. gJoriatur,Iicere enim quauis ratione patrimoniumecclefiey aCóftantinodonatiJ.ab occupantibus extorquere. Quafì eo recuperato,religioChriftianafutura fit beata, cVn5 ma gis omnibus flagitfjs, luxurifs,Iibidinibufq; opprefla,fi modo opprimi magis poteft,cY ullus eft fceleri ulterior lo cus.Vt igitur recuperet caeteramébra donationis, male ere ptas a bonis uiris pecunfas pefus enundit,militumq; eque ftres pedeftrefcjKopias,quibus omnia infeftantur,alit,G3-Chriftus in tot milibus pauperum,fame acnuditate moria tur. Nec intelligit, o indignò" facinus, cum ipfe fecularibus auferre,qua* ipfoi^ funt,laborat,iIIos uiciflìm,fìue peffìmo esemplo induci.fiue neceffitate cogi,licetnon eft uera ne* ce(Titas,ad aufèrendaquae flint ecdefìafticorS. Nulla itàqj ufquam religio, nulla fanditas, nullus dei timor,tV quoa referens quoque hoirefco,omniimifcsIci-urn irnpi] bornia

http://eft.fi

http://uenit.fi

fies a papa fumunt excuratidnem.In ilio enîm comitibufi que eius eft omnis facinoris exemplum, ut cum Efaia, ô£ Paulo.in papam éV papae proximos dicere poflumus,No men dei per uos blafphematur inter gentes. Qui alios do? cetiSjUofipfos non docetis. Qui praedicatis nò furandum, latrocinamini.Quiabominamini idola/acrilegium facitis. Qui in lege ÓY in pontificatu gloriamini, per praeuaricatio* nem legis deum uerum pontificé inhonoratis. Quod fipo pulus Ro.ob nimias opes.ueramillamRomanitatem per* didit,fi Salomon ob eandem caufam in idololatriâ, amore fœmina^ lapfus eft,nonne idem putamus fieri in fummo pontac reliquis clericis C Et poftea putamus deum fuifle permiflurum,ut materia peccandi Syluefter acciperet. N o pattar hanc iniuriam fieri fandiflìmo uiro. N 5 feramhanc contumeliam fieri pontifici optimOjtit dicatur imperiale* gna,prouinciasaccepifle,quibus renunciareetiam folent qui clerici fieri uolunt.Pauca pofledit Syluefter,pauca cae teriqjfummi pont, quorû afpedus apudhoftes quoqjerat facrofdSsjUeluti illius Leonis.q truce barbari regis animiï

potuerant.Recentes uero fummipont,ideftdiuitijs,acde licrjs affluenteSjid uidentur laborare.utquantu prifci fuere fapiétes 8>C fandi.tantu jpfì ÒC imprj fint,cV fluiti, cY illorum egregiaslaudes omnibus probris uincant. Hec quis Chrt* ftianinominis queat^quo animo ferreeVerum ego in hac prima noftra oratióe nolo exhortari principesse populos ut papa effrenato curfu uolitante,inhibeant,euqj intra fuos fines confiftere compeIlant,fed tantum admoneat, qui for fitaniamedodus ueritatem,fua fponte, ab aliena domo in fuam.óY ab infanis fludibus,faeuifcp tempeftatibus in por turn ferecipiet.Sin recufèt.tunc ad alteram orationem mul to trunculentioremaccingemur. Vtinam,utinam aliquado uideam, nec enim mihi quiccg eft Iongius, <|j hoc uidere, cY pra*fertim meo cofìlio effedum,ut papa tantum uicarius,

M

^hrira-uTt^cViion etiam Cefaris.Nec amplnis horréda uox audiatur,partes contra ecclefìam,ecclefia contra Perufinos pugnar,contra Bononienfes. Non contra Chnftianos pu* gnatecdefia.fed papa.Illapugnat contra fpmtuali'a ncqui* nadnceleftibus.Tucpapa cVdicétur.cYerit pater fancftus, pater omnia,patereccle%,nec bella inter Chriftianos exci tabit.fed ab alrjs exc[tala,cenfura apoftolica, OC papali ma* iellate fedabit.

Dixf.

N I C O L A I ' DE__C V S A C A R D I N A LIS •Ttf. fandi Petriad Vinaria, fententia de donatione

Conftantini, quam feripfit ad Concilium Ba* fìliénfe, deconcordantia catholica\

lib. IH. Capite. II.

Num praeterirenequeo.quonia peneomniü fententia indubitata eft, Conftantinumlmpé.

«I ratorem,occidentis Imperium RopóntSyU ueftro,ac eius inxuumfuccefloribusperpe« tuo dono tradidiffe, dC ideo etiam fi ratio de

imitate principalis fcilicet aduerfaribono cVredo ordini duo capita fore non conduderet.pateret tarnen in occiden te Imperatorem nullum.nifi a papa depédenter Imperium cognofceretjiufte effe poffe.Hanc radicem quoadpotui in ueftigaui.prasfupponens hoc etiamindubitatum effe^COn jftantmum talem donationem facere potutile, qua; tarnen qüaeftio necfoluta eft hadenus, nec foluetur uerifimilrter unc^.fed in ueritatefupra modumadmirorjfiresitaeft.eö

inautenticis libris,6V, in hiftorrjs approbatis noninueni* tur.Relegi omnia quae potuigefta impiaKa.ac Romano^ pont.hiftorias,fanctiHieronymi,quiad cunda colligertdä diligentiffimus fuit, Auguftini,Ambrofrj,ac aliorum opt& fcula pèritiflìmorum,reuolui geftafacrorumconcittorum quae poft Nicenum fiiere,cV nullam inuenio concordanti* am ad ea quae de ilia donatione leguntur. Sandus Dama* fus papa adinftantiambeatiHieronym^aduscVgeftaprg decefforum dicitur annotafle,in cuius opere de Sylueftro papa non ea inueniuntur quae nulgo dicun tur. Legitur in certis hiftorrjs Conftantinu a Sylueftro baptizatu,E ripfum Imperatoremtres illas,fàndi Ioanm's,ÌàndOrumPetriÖC Pauli ecclefias mirificeornafle.acannuOs multos redditus e diuerfis maflis terrarum indiuerfis prouincrjs ÒC infulis pro cotinuando ornatu lampadarum balfami cVnardipi*

ftfcÌ,acc«teroram dòriaffe. Dequibus omnibus particuì ' larem mentiònèm in pontificum libro reperies. Sèd de do natione temporalis dominrj, aut imperi] occidétisjnihil ibi penitus conunetur. Verum q? pofìégAftulfusrex Longo«« fcardorum exarchatum Rauennafemoecupauit cum alrjs multis lociSjck: Stephanus fecundus natione Romanus ex patte Conftantino3multis legatis ad Aftulfum miifis roga ret imperiali ditioni loca refntui,& facere non uellet AftuI fuSjStephanus Pippins adiens,eum cum duobus filrjs in reges unxit. Fuit etiam cSeodem Stephano orator minus Imperatoris.cVa Pippino impètrarunt, utAftulfum indù ceret.q? imperio loca refìitueret.Mifit Pippinus, née prole* fit . Vnde cum non poflet fìc ab Àftulforeltitutionem im penare, prpmifit Stephano fe ui ablaturum ab eo, éV làncio Fetro datura. Hoc audito reuertitur imperiato miffus.Pip pinus qug promiferatexpleuit. Forma uero huius donatio ni's, in geftis praefàti Stephani.cS nominatione particular! omnium bonorS cotinetur. Zacharias papa monarchiam regni Francia: in Pippinum tranftulit, Ludouico rege de* pofitOjde quo ìegitur. xv. q. vi. alius.& inglo. uenerabiléY E x ilio puto Pippins fedi apoftolic^ fauiffe.Poft hoc De* fvderius rex iterum illas ciuitates ,aut earu aliquas, tepore Adriani ui c<£pit. Adrianus papa multis miflìs ad eum le* gatis^repetrjtius fandiPetrijimpetrarenópotuit.tunc Ca !

rplus magnus inuocatus per Adrianum3recupera.uit. èV ite rum donauitfancio Petrofolenni donatione,que in geflis e-iufckm Adriani papae continetur.Ex iftis conftat Gofìan : tinum imperium per exarchatum Rauennatem,urbéRo mam3cV occidentem minime pap£ dediffe. Vnde continue ìegitur Jmperatores ufqjad tépora prxfataficut prius, pie no iure Romam JRLauennatn, cV Marchiam cum alrjs locis'; poffedifìe.cV probattextus.xcvi.diflin. bene quidam. ubii dicit de Patritio praefedo nomine Adoacris regis.cV. lxni\ difiin, Agatho.xcYi. diftv cum adu.erum.cum fimuibus. de

http://adu.erum.cum

Romanos potificcff legimüs Imperatorès làteri dominoti».-Scribit enim Agatho papa ad Imperatorem Gonfiammo; jqui fextam Synodum congregauit.&multis annis fecutus cft primum, quompdo urbs Roma fit ipfius Imperatoria feruilis urbs.Et Bonifatius papa ad Honorium, qui dicit; 0» ecclefiaeRomanae ipiè habet regere (àcerdotium,fed Jirt.

Ìrerator humanas res.Et in fine dicit Romam effeurbem iaae manfuetudinis.hic textus;babetur.xci.dift.ecclefiae.&

№ breuiter dicam;nùllibi contrariumlègi quin ufeß ad ilia praefata Pippini tempora Imperator remäferit in poffeflios «rlocorum praetadorS.Nec une]? legi aliquem Romano rumpontificum u % a d tempora Stephanifecundivinilris locis nomine fan (Si Petri aliquid iuris praefumpfifie habe* re.Haec credo uera- efle3no obitante famigera opinione de conttario3quaeinpalea habetur Conftamjnus. xcyi.diftin.

Suoniäabfcß dubiOjfinó fuifiet illud didamé apocryphif, Sratianus in ueteribus eodicibus;cV canonum collèdioni

bus inueniflet. Si quia no inuenit,no pofiu't. Vnde qu£ pò i

ftea addidit,propaleaita illam eonficìamferiptura pofuii» ficut m ulta aliainueniutur ex apocryphis libris noftris inf, (cripta. Ego etiam adlongumhanc fcripturam in quodarrt libro inueni,quae multo plus continetsc*p ea quae in decre*. toponiturlocopraeallegato,c\:diligenter eam examinans treperi exipfamer fcriptura,argumenta manifefta confidio iris d£ falfi'tatis,quae pro nunc longum & inutile foret his tnferere.Etiam eft aduertendumsq> tex.C6ftantinus.xcVi; difìin. eft ex legenda fandi Sylueffri extradus.cVfundat il le quiimpofuitdeaeto,autoritatem ipfius textus in appro* batione Gelafij in Synodo.Rogo irideat. xv. diftin;iànda Romanailla approbatio.&inuenietpauciroboris, quia di cit autoremignorari.cVtamenper catholteos Iegi.cYeaprò < pter legi pofie3quaMs fit äpprobat?'o,quifcß confederare pov §eft, Multa? enim funt hiftoriae fandi Sylueftri. Vna,in quo jhp^oninuenitur^u^/aadus Damafus ponir.AJia cuius.

http://tex.C6ftantinus.xcVi

a a t o r i g r K > r a t u r , q u a m t e x t u s n o didtueram.red legipoflc, necji dicit in tila hoc c o t ì n c r i . Etiam antiqua decreta n o n ha* benttextum,nifì ufq*ad>$*Item decreta Romanorum pan tificum inclufiue. Oc fic non inuenitur in illis libris irle . § . dehiftoria Sylueftri. Quinta etta uniuerfolis Synodus,que deapprobausdocìorum omm'urnjoVfcripturarurn a p p r o

batarum libris mentt'onérn racit^ac etia ip/a Synodus Mar* tini papa*,qua* fuit contra aflèrentes unam uoluntatemin Chrì(lo,fcilicet contra Petrum dC Sergtutn .renouans ap* probatas (cripturàs,utegomet nidi, nullamde l'Aris hifto* r r j s faciunt mentionetn^hec quifq£ approbatus ,aut nomina tus inter ueridicos, quem unquam uidi. Ego legiin Vin* icentio hiftoriarum.xxiirj. libro in fine/ecundurri fancìum Hieronymum, Conftantinum uxorem Fauftàm, dC filium Crifoum crudeliter occidifle.&in extremo uitae ab Eufe* bioNichomediac epifcopo baptizatum.in Arrianam hasre firn declinarle. A quo ternporejinqait Hieronymus, c e c i e

fiarum rapinae, dC totius orbis difeordia fecuta efl ufi» ini praefens tempus.Ifta libro de adibus Sylueflrijquem V i r i

centius dicit a quoda.cuius nomen ignorale gra*co trarli* Ìatum,uteodem librò cap.ix.habetur,manifeile cpntradi* cunt. Quis non crederet potius Hieronymo approbato,c|j ignoti autoris fcripturis, quae apocryphae dicuntur quan* do autor ignoraturfTextus etiam qui afferibitur Melchia di pàpae,qui habetur.xrj. q.i.rutura,qui uidetur huic dicìo aliquantulum obftare,non ed Melchiadis papaefecundurn gloflam quandam » èV etiam rei ueritatem» quia Melchia* des praeceifit Sylueftru, ut patet in cathalogo Romanorg pontifìcum.Et fi Conftantinus fuit baptizatus a Sylueflro fecundum comune didum,tunc patet tftulumilliustextus falfum,quia loquttur debaptifmo Gonftantini % Et edam f i Melchiadis foret ille textus .adhuc no haberctur argumen* tum ex eo contra pra*mi5à,qutia no dtdtaliud ip. Conflan* tinum federa Romana imperiàlem reliquiue, & Petro,&

fuccefloribus;

iùccefToribus con'cefl7iTe.hoccft;o^iiBifuit fedes imperia* lis,q> ibi fit modo papalis,quod nonnegatur.Et uerum eft Conftantinum imperatorem tempore Melchiadis papac fu iffe.óY. tunc Chriftianum,ut per Äuguftinu inmultis locis hoc habetur.cV maxime in epiftola ad Glorium, cVEIufiff; OC quibus hoc gratum eft.quae incipit,Dixit quidem apo* ftoluSjCV hoc concordat cum Hieronymo. Vidietiam de* cretum Leonis papac in Synodo Romana cum fubfcrìptio-ne epifcoporum,eVclericorum, ÓV. ciuium Romano^, ubi Leo papa Othoni primo reftituit omnia loca per Pipinu, 6C Carolum,6V Robertum reges fando Petro data. éV no* rninantur in eodem decreto omnia loca, cVnulIam facit de donatione Conftantini mentioné. Sunt meo ìudicio illa de Confiamolo apocrypha.

A N T O N I N V S A R C H I E P I S C O P V S Florentinus primae partis hiftorialís

tit. 8.c.i 8. fieinquít.

Ertium dubium eft de donatione facta ecele» fía; a Conftantino,de qua habetur in decretis

t diftin. s>6. Conftantínus. Sed illud cap. non habetur in antíquis decretis. Quid ergo 8¿ quantum donauerit,noneít bene certum, ui«

detur tarnen faltem illud quod Ludouícus rex Francoru ¿V Imperator promittit fub iureiurando Pafchali Papae&Y, fucceíToribus eíus.dequo habetur diftin $ 5 . Ego Ludoui cas .Et Otto Theutonicorum primus Imperator confir* mat. Ioannes papa díftíndlioneeadé, Tibi. Sed ¿V qu£ftio adhuc agiturinter Canoniftas cV Legiftas, utru illa tenue» rit donatio,Quod Canonifta; omnino firmát,cV; Theóiogi

magis confirmantEt quia non fuit fimplex donatio ,fed pòi tfus reftitutio ecclefiae facta iuris fui,cu omnia fint de Chri fti domjnio,cuius papa eft uicarius in terris.cajtera uerodt wiifit dominis temporahbus,

R A P H A E L V O L A T E R R A N V S in uita Conftantini Magni ficfcribit.

D e dono Conftantini,aiit concezione apud nullos ex" tat autores , praetercjj in libro decretorurn,idqj in antiquia uoluminibus minime contineri autor eft Antoninus prae* fui Fiorentinus in Chronicis.

C t (VT r c

B N

BIBLIOTECA NACIONAL

III III II 1001977285

de donatione constantini

Documents