de financiële uitdagingen voor de gemeentelijke...

De financiële uitdagingen voor degemeentelijke bestuursperiode2013-20182013-2018

Anne-Leen Erauw

Research Public finance

Congres Andere kijk op lokaal sportbeleid

Antwerpen, 21 maart 2013

Lokale besturen

• Nieuwe bestuursperiode nieuwe mandatarissen, nieuwe impulsenvoor lokaal beleid

• Lokale beleidsmarge in zwakke economische en financiële context

Financiële uitdagingen voor de nieuwe bestuursperiode

• Lokale beleidsmarge in zwakke economische en financiële context

• Impact van heel wat trends en hervormingen op te nemenbeleidsbeslissingen

Belfius Bank & Verzekeringen

• Expertise & Research => meer dan een financiële partner van lokalebesturen

• Ontwikkelt producten en diensten voor beleid en financiën : Jaarlijkse analyse lokale financiën (gemeenten, OCMW’s, politiezones, …)

Sociodemografisch profiel / Individueel financieel profiel van de gemeenten


• Recente analyse voor nieuwe gemeentelijke bestuursperiode:• Bijzonder nuttig voor de vele nieuwkomers in een lokale beleidsfunctie

• Beknopt referentiekader, gestructureerd en voorzien van de nodigedocumentatie

www.belfius.be/FinancieleUitdagingenwww.belfius.be/verkiezingen2012

www.belfius.be/OnzeStudies

Ontvangsten• De fiscale bevoegdheid van de gemeenten• Gemeentefonds en toelagen

Omgevings-factoren

Macro-economische context

Het budgettair stabiliteitspact en de ESR 95-normen

De hervorming van het gemeenterecht en de principes vannieuwe beleidsvoering

Duurzame ontwikkeling

De vergrijzing van de bevolking

Brochure met analyse van 15 uitdagingen


4

Ontvangsten • Gemeentefonds en toelagen• De eigen ontvangsten van de gemeenten

Uitgaven

• De pensioenen van de lokale ambtenaren• De hervorming van de brandweerdiensten• Dienstverlening voor ouderen en OCMW-woonzorgcentra• Toenemende kosten van maatschappelijke dienstverlening

verstrekt door OCMW’s• Waterbeheer en riolering in Vlaanderen en Brussel• Afvalbeheer in Vlaanderen• De investeringen van de lokale overheid en de financiering ervan

Evolutiefactoren voor de gemeentefinanciën

• Autonoom beleid :aanwerven vanpersoneel,belastingen,investeringen,…

Maatschappelijke evolutiesop lange termijn

(demografie, technologie,duurzame ontwikkeling .…)

Financiële factoren uit deeconomische omgeving :inflatie, rentevoeten, economischegroei hebben impact op de• Belastingen • Personeel

ONTV. UITG.

E

x

t

e

r

n

e

D

o

s

s

i

e

r

U

“Institutionele factoren” :

- hervormingen op federaalniveau (politiehervorming,brandweerdiensten, …)

- regionaal niveau(gemeentefonds, belastingen)

groei hebben impact op degemeentebudgetten

• Belastingen• Toelagen• Prestaties• Fin. opbr.

• Personeel• Werking• Overdrachten• Schuld

f

a

c

t

o

r

e

n

Analyse financiëlesituatie van de

gemeenten

U

I

T

D

A

G

I

N

G

E

N

Financiële factoren en economische omgeving

Macro-economische situatie (fiche 1)

Saneringsinspanning voor de overheidsfinanciën (stabiliteitspact)(fiches 2 en 15)

Hervormingen / evoluties die de uitgavenbeheersing complex maken

Pensioenhervorming (fiche 9)

Brandweerhervorming (fiche 10)

Overzicht presentatie

Brandweerhervorming (fiche 10)

Toenemende kosten voor de OCMW’s (maatschappelijke dienst-verlening / vergrijzing) (fiches 11 en 12)

Beleidsmarge om deze uitdagingen aan te gaan ?

Huidige financiële toestand ?

Verwachte evolutie van de ontvangsten ? (fiches 6 tot 8)

De nieuwe beleidsinstrumenten(BBC) en lokale beleidsvoering (fiche 3)

6


2007-2012 : een bewogen periode

2008 : financiële crisis

2009 : recessie / sterke economische crisis

2010 : begin van bemoedigende heropleving, maar zwak

2011-2012 : crisis van de overheidsschulden / nieuwe economischeverzwakking

Macro-economische situatie (fiche 1)

Vooruitzichten 2013-2018 ?

Economische groei blijft zwak

Inflatie van 1,2 % evolueert wellicht tot 2 %

Rente KT & LT was relatief laag, maar neemt lichtjes toe

Hoge energiekosten blijven

Het budgettair stabiliteitspact (2012-2015)Belangrijke saneringsinspanning voor de overheidsfinanciën te realiserentegen 2015

Intern stabiliteitspact verdeelt saneringsinspanning over alleoverheidsgeledingen, ook de lokale besturen geraken erbij betrokken !( samenwerkingsakkoord implementatie wordt besproken )

FBC in % bbp 2012 2013 2014 2015

Saneringsinspanning voor de overheidsfinanciën (stabiliteitspact) (fiche 2)


Impact van de staatshervorming ?Overdracht bevoegdheden naar gewesten met aangepaste financiering ?

Toepassingsvoorwaarden van de nieuwe BFW

FBC in % bbp 2012 2013 2014 2015

Totaal -2,7 -1,9 -0,9 0,0

Entiteit 1 (Fed. + Soc.Zek.) -2,4 -2,0 -1,0 -0,1

Entiteit 2 (G&G + Lok.best) -0,3 +0,1 +0,1 +0,1

Bron: Advies HRF – maart 2012

Druk van Eurostat om statistieken op te stellen volgens deESR 95-normen ( “six pack”)

ESR 95–normen hebben op lokaal niveau impact op:

Budgetsaldo (zonder investeringsfinanciering via lening)

Investeringspolitiek (schuldfinanciering via leningen beperken)

Saneringsinspanning voor de overheidsfinanciën (stabiliteitspact) (fiche 2)


Investeringen van lokale besturen:

vormen belangrijke bijdrage voor de nationale economie

9

vormen belangrijke bijdrage voor de nationale economie

kennen jaarlijkse schommelingen (in functie van lokale verkiezingen,rentevoet, budgettaire marge,…)

van belang om patrimonium te bewaren, onderhouden, herstellen,moderniseren. Wat als ... uitgaven worden uitgesteld of geschrapt ?

2012 Federaal G & G Lokaal

Overheidsinvesteringen 7% 43% 49%

Overheidsschuld 89% 6% 5%

Evolutiefactoren (2013-2018) voor de lokale investeringen ?

Impact van de ESR 95-normen ?

Impact van de BBC op het investeringsbeleid ?

Investeringsinspanning van de lokale besturen onder druk ? (fiche 15)


Stabiliteitspact en saneringsinspanning

Wat met zelffinancieringscapaciteit van de gemeenten ?

Verstrenging van de maximale schuldnormen

Reglementair kader voor de banksector

Prudentiële regels en impact van Bazel III

10

Evoluties die de uitgavenbeheersing complex maken

Evolutie van de gemeente-uitgaven 2006 – 2012(2006 = 100)

100100

110

120

130

140

Personeel en werking

Overdrachten

Schulduitgaven

Totale gewone uitgaven

11

• De afbouw van financiële lasten creëerde tijdelijk een budgettaire marge die eendeel kon compenseren van de overige stijgende uitgaven

• Sterke stijging vd primaire uitgaven (2007 - 2012 : + 4,3 % per jaar)

• 2013-2018 : wellicht zal geen budgettaire marge meer worden gecreëerd doorbijkomende verlaging rentevoeten

80

90

100

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Totale gewone uitgaveneigen dienstjaar

Personeel &werking


UITGAVEN

2013-2018 : de uitgaven ondervinden blijvend druk

Hervormingpensioenen vanvastbenoemdpersoneel

Gemiddelde jaarlijkse groei(2013-2018)

> ?+4,3%

Gemiddelde jaarlijkse groei(2007-2012)

Overdrachten

Schuld

Hervormingbrandweerdiensten

Pensioenlasten vanOCMW en PZ

Maatschappelijkedienstverlening

Rentevoet ?

Nieuwe investeringen ?

+

> ?

-0,8%

+4,3%

Wet van 24/10/2011 Grondige hervorming van het financieringsstelsel(overgangsperiode 2012 2016)

Samenvoegen van de verschillende “pools” (1 tot 5)

Verhoging basisbijdragevoet ( uniforme bijdrage van 41,5% in 2016)

Hervormingen die de uitgavenbeheersing complex maken

2011 2012 2016

Pool 1 32% 32,5% 41,5%

Pool 2 40% 40,5% 41,5%

De hervorming van de pensioenen van de lokale ambtenaren (fiche 9)

Toepassen van een bijkomende responsabiliseringsbijdrage(= bijdragevoet wanneer solidariteitsbijdrage niet volstaat voor uitkering)

Belangrijke impact op personeelsuitgaven van 2012 tot 2016

+ op overdrachten (voor personeel OCMW en politiezones)

Pool 2 40% 40,5% 41,5%

Pool 3 / 4 / 33% of 40,5% 41,5%

Pool 5 27,5% 29% 41,5%

De hervorming van de brandweerdiensten (fiche 10)

Implementatie van de hervorming van de hulpdiensten(kaderwet van 15 mei 2007)

Oprichting van de hulpverleningszones (34 HZ volgens model PZ)

Voorbereiding van coördinatiestructuur “Task Force”

Oprichting “operationele prezones ” met rechtspers. (sinds einde 2012)

Hervormingen die de uitgavenbeheersing complex maken

Financiële uitdaging:Versterking van het kader van effectieven en professionaliseren vanbrandweerkorps

Moderniseren van uitrusting en infrastructuur

Financieel evenwicht herstellen tussen federaal / gemeente,

is nu 10/90 (brandweer) en 40/60 (politiezones)

Financiering van de pensioenen


Meer capaciteit voor opvang

Meer thuiszorgdiensten (OCMW)

Aanpassen openbare ruimte

Mobiliteitsbeleid

Huisvestingsbeleid

Evolutie van de bevolking ouderdan 85 jaar (2010 = 100)

De gevolgen van de vergrijzing van de bevolking (fiche 5)

50

100

150

200

250

300

350

400België

Vlaanderen

Wallonië

Brussel

Duitstalige

Impact op de belastingbasis

Bron: op basis van de vooruitzichten van het Planbureau

02000 2010 2020 2030 2040 2050 2060

DuitstaligeGemeenschap

Toename van het aantal afhankelijke ouderen :• Toename van aantal bedden in woonzorgcentra• Strengere normen implementeren (uitrusting, omkadering,..)• Noodzaak om nieuwe vormen van opvang te ontwikkelen• Dienstenaanbod uitbreiden om langer thuis wonen te ondersteunen• Groter aantal financiële tussenkomsten voor ouderen

Gemeentelijke bijdrage voorOCMW ?

= 9,5 % van gemeentebudget

Evolutie aantal begunstigden RMIen maatschappelijkedienstverlening

Evoluties die de uitgavenbeheersing complex makenToenemende kosten van lokale maatschappelijke dienstverlening (fiche 12)

5,0%4,4%

6,7%

3,5%4,1%

2,6%

1,0%

2,0%

3,0%

4,0%

5,0%

6,0%

7,0%

Toename gemeentedotatie (budget)

Meer opdrachten voor OCMW’s :Nieuwe sociale hulp

Beperking werkloosheidsuitkering nieuwe instroom in OCMW’s

Financiering rusthuizen (Fiche 11)

Pensioenbijdragen (Fiche 9)Impact + belang van“responsabiliseringscoëfficiënt”

36.096 37.515 40.438 42.048 41.754

44.468 45.849 50.105 51.225 48.265

62.311 65.16971.201 74.477 75.128

2007 2008 2009 2010 2011

Brussel Vlaanderen Wallonië

0,0%2007 2008 2009 2010 2011 2012

Evolutie aantal begunstigden RMI

Huidige financiële toestand ?Overschot / tekort op budget en rekening (+ volume reservefondsen)

Aantal gemeenten met een tekort ?

Vooruitzichten evolutie gemeente-ontvangsten?Fiscaliteit

Beleidsmarge om de uitdagingen aan te gaan ?

Fiscaliteit

Gemeentefonds en gewestelijke toelagen

Financiële opbrengsten en ontvangsten uit prestaties

Nieuwe instrumenten voor beleid en organisatieMeerjarenplanning en beleid

Moderniseren van lokale beleidsvoering

Synergieën / rationaliseren lokaal institutioneel landschap

17

Beleidsmarge om de uitdagingen aan te gaan ?Financiële toestand (budget)

Duidelijke verslechtering in2011 en 2012

Vlaamse gemeenten B2012 In MioEUR

In % gew.ontvangsten

Eigen dj. -355 -5,3 %

Alg. totaal +736 9,0 %

Saldi (in % vd ontvangsten)

9,8% 9,7%9,0%

3%

5%

8%

10%

13%

18

• Financiële toestand volgens BBC ?

-1,6%

-4,1%-5,3%

-8%

-5%

-3%

0%

2010 2011 2012

Eigen dienstjaar Algemeen totaal

% Gemeenten met tekort (eigen dienstjaar)

2007 2008 2009 2010 2011 2012

67% 60% 57% 59% 70% 71%

Groei van de ontvangstenvertraagt in 2011 (1,4%) en2012 (2,8%) (belastingen,financiële opbrengsten) Groei van de uitgaven blijftsterk (+/- 4%) Overschot algemeen totaalblijft comfortabel (9% ontv.) Reservefondsen ook

ONTVANGSTEN

Belastingen• Personenbel.• Onroerende VH• Lokale belast.


Vooruitzichten evolutie gemeenteontvangsten ?

Erosie van debelastbarebasis ?

Ritme van deinkohiering ?

+3,3%

Gemiddeldejaarlijkse groei

(2007-2012)

• Lokale belast.

Fondsen &Toelagen

Eigenontvangsten

inkohiering ?

Aanslagvoet ?

Budgettairecapaciteit vanVlaamsGewest ?

Energie-dividenden ?

+4,2%

+3,0%

2013-2018 : onzekerheid over

Impact economische conjunctuur ( erosie van de belastingbasis?)

Impact van de hervorming van de Bijzondere Financieringswet( APB ? overdrachten ?)

Voortbestaan van huidige financiële stromen ?

De belastingontvangsten (fiche 6) en overdrachten van de hogereoverheid (fiche 7)


Voortbestaan van huidige financiële stromen ?

Effect van het stabiliteitspact ?

20

Vlaanderen

Gemeentefonds - Quid jaarlijkse groei met 3,5% ?- Wanneer “Vlaams plattelandsfonds”?

Toelagen - “Planlastvermindering”- In reporting BBC opgenomen

+/- 13 % vd gewone ontvangsten

Prestaties : (ipv belastingen, tarieven, saneringsbijdrage)

Financiële ontv. : (vrijmaking energiemarkt en vereffening GH)

De eigen ontvangsten (prestaties en financiële ontvangsten) (fiche 8)


Uitdaging:Energiedividenden behouden ?

Groei op peil houden van ontvangsten uit prestaties (+6,5% / jaar)

21

Rationaliseren van de lokale structuren en wetgeving om synergieënte creëren (vb. : gemeenten – OCMW)

Meerjarenbeleid:Implementatie van de Beleids- en BeheersCyclus (BBC) in Vlaanderen(beleidsplannen en financieel plan met een horizon van meerdere jaren)

Hervormingen die de gemeentelijke beleidsvoering moderniseren enrationaliseren (fiche 3)


Modernisering HR: hervorming van de decretale graden(fin.beheerder, secretaris,…) + Managementteam + evaluatie

3 regio’s

Hervormingen die de bestuurskracht en debestuursefficiëntie op lokaal vlak willen

verbeteren

De financiële uitdagingen voor degemeentelijke bestuursperiode2013-20182013-2018

Anne-Leen Erauw

Research Public finance

Congres Andere kijk op lokaal sportbeleid

Antwerpen, 21 maart 2013

de financiële uitdagingen voor de gemeentelijke...

Documents