De huid en temperatuursregulatie

M.Steinebach

StudieaanwijzingDeze presentatie gaat over de bouw en functies van de huid. Tevens komen er een aantal kleurvariaties van de huid aan de orde. De bijbehorende literatuur is H 10 van Anatomie en fysiologie en H 1.2 uit 302. Deze presentatie moet als ondersteunend gezien worden. Het kan het boek niet vervangen Succes

De huid is een van de grootste organen, het totale oppervlak is bij een volwassene, afhankelijk van lengte en gewicht ongeveer 1,8 tot 2 vierkante meter

De huid bestaat uit verschillende lagen: - epitheel - dermis (lederhuid) - subcutaan vet

Het epitheel is meerlagig verhoornend en een goede mechanische en chemische barrire. Ook kunnen bacterin er over het algemeen niet doorheen

De mechanische barrire wordt sterker bij voortdurende belasting: het epitheel vormt een dikkere eeltlaag zoals op handen en voeten

De huid beschermt ook tegen zonlicht door pigment in de cellen; het zit dan aan de sunny side van de kern. Waarom?

Zonlicht bevordert de vorming van pigment om schade aan de huid te voorkomen

Een andere belangrijke functie is temperatuursregulatie: door zweten en bloedvatverwijding kan het lichaam warmte kwijtraken. Zweten speelt geen speciale rol wat betreft uitscheiding van stoffen

Onder invloed van zonlicht (ultra-violette straling) maakt de huid vitamine D, belangrijk voor de calciumhuishouding. Het bevordert o.a. de opname van calcium uit de dunne darm

Bij gebrek hieraan ontstaat er rachitis; engelse ziekte. Hierbij verkalken de botten niet goed. Door het lichaamsgewicht worden ze krom

De huid is als tastorgaan erg belangrijk; zowel voor vervelende als plezierige ervaringen

Maar ook om informatie op te doen. Het toppunt daarvan is het lezen van het brailleschrift door blinden

Ook is onze huid ons visitekaartje; een gave, gezond-ogende huid doet het beter dan een huid vol pukkels en puisten

Ook geven we met onze huid signalen; niet alleen door (angst)zweten maar ook door blozen

De huid bevat verschillende structuren zoals zweetklieren,

haren met talgklieren,

Talgklieren zijn nodig om de huid vettig en zuur te houden. Dit laatste is vervelend voor veel bacterin.

In de huid zitten ook klieren die pas na de puberteit door hormonen actief worden. Ze zitten in de oksel, schaamstreek en rond de tepel. Ze veroorzaken de volwassen lichaamsgeur. Apocrien wil zeggen dat de top van de cel uitgescheiden wordt.

en natuurlijk bloedvaten en zenuwen

Uit de huid ontstaan ook gespecialiseerde structuren zoals nagels,

Nodig om bijvoorbeeld om je even lekker te kunnen krabben of kleine dingen op te kunnen pakken met de pincetgreep

of om even lekker uit te kunnen halen

Haren, sieraad voor man en vrouw,

(of niet natuurlijk)

De functie van haren, naast uiterlijk, hebben te maken met secundaire geslachtskenmerken, tast en bescherming (wimpers) en ook mimiek.

De haren spelen nu, zo kaal als wij zijn, geen rol meer in de temperatuursregulatie. Vroeger, toen we nog een echte pels hadden wel. Een rest verschijnsel is het optreden van kippenvel bij koude en een angstwekkende situaties zoals een nagel over het bord

Een laatste belangrijke structuur is de borstklier, in aanleg zowel bij de man als de vrouw aanwezig. Alleen bij de vrouw ontwikkelt deze klier zich, bij mannen alleen als er hormoonstoornissen zijn

De temperatuurregulatie

In het lichaam ontstaat continu warmte door de stofwisseling bv in de lever. De warmteproductie loop daarnaast af en toe fors op door lichamelijke inspanning

Daarnaast verliest het lichaam warmte door straling; je gloeit als een kacheltje

Het lichaam kan ook warmte verliezen door direct contact met stoffen uit de omgeving zoals lucht, meubilair en niet te vergeten water; je koelt in koud water heel snel af!!

Productie en verlies van warmte moeten in evenwicht zijn. Zo niet dan raak je of oververhit of je raakt onderkoelt

In de hypothalamus, diep in de hersenen, zit een thermostaat. Daar wordt de temperatuur van het bloed gemeten. Samen met informatie uit het lichaam wordt zo de noodzaak tot extra verwarmen of afkoelen bepaald

Is de gemeten temperatuur hoger dan de ingestelde dan moet je geen extra warmte produceren en zoveel mogelijk kwijtraken. Je wordt passief, je huid wordt sterk rood door een toegenomen doorbloeding door vasodilatatie en je gaat (meer) zweten.

Dreig je af te koelen dan wordt het verlies beperkt door vasoconstrictie (bloedvaten worden nauwer); je wordt daardoor bleek. Er wordt extra warmte geproduceerd door rillen en klappertanden. De zweetproductie daalt tot niets.

De thermostaat kan hoger ingesteld worden bij infecties. Pyrogenen (koorts veroorzakende stoffen) bereiken via het bloed de hersenen en daarmee de thermostaat. Je lichaam wordt opgewarmd door rillen, warmteverlies wordt beperkt door vaatvernauwing; je wordt bleek

Door de toegenomen spieractiviteit is er meer zuurstof in de spieren nodig. Dit moet aangevoerd worden door het bloed. De pols zal gaan stijgen; ongeveer 10 slagen per minuut per graad koorts. In de illustratie geeft de rode lijn de temperatuur aan de zwarte de pols bij een klein kind; vandaar de snelle pols.

Als je beter wordt moet je lichaam de warmte weer kwijt; je zweet als een otter en drijft van de nattigheid je bed uit

De kleur van de huid

De kleur van de huid wordt bepaald door vier factoren: - pigment: bruinig - onderhuids bindweefsel: wit door collageen - bloed: rood/blauw door hemoglobine - overige stoffen zoals bilirubine Een andere verhouding tussen deze factoren geeft een andere huidskleur

De hoeveelheid pigment bepaalt voor een belangrijk deel je huidskleur.

Te veel pigmentatie op een plek geeft bv een moedervlek of sproeten, te weinig pigment geeft lichte vlekken: vitiligo

Ten gevolge van een aangeboren afwijking kan aanmaak piment onmogelijk zijn: er is sprake van albinisme. Dit kan bij iedereen voorkomen. Door gebrek aan pigment is de huid erg kwetsbaar

Een versterkte doorbloeding zie je o.a. bij emoties, hoge lichaamstemperatuur, ontstekingen en opvliegers. Dit veroorzaakt een rode kleur van de huid

Er kan ook een aangeboren afwijking zijn waarbij er teveel bloedvaten vlak onder de huid liggen. Er is dan veel bloed onder de huid dus er is een rode vlek: een wijnvlek. Soms is de plek ook verdikt. Dan spreekt men van een caverneus hemangioom

Bij verminderde doorbloeding (kou, schrik etc) of te weinig hemoglobine (anemie) wordt de huidskleur bleker.

Wanneer het bloed teveel hemoglobine zonder zuurstof bevat (er is dan dus zuurstof gebrek) dan veroorzaakt deze blauw gekleurde stof een blauwe kleur; soms van de lippen en de tong (centrale cyanose) of van de vingers en tenen (perifere cyanose, acrocyanose)

De huid en andere weefsels kunnen ook een andere kleur krijgen door stoffen die bij de stofwisseling ontstaan en ophopen, zoals bij geelzucht (icterus) of kleurstoffen worden bewust in de huid gebracht bv bij een tatoeage.

Soms hopen zich ook onbedoeld stoffen op uit voedsel zoals bta-caroteen uit wortels en tomaten. De huid krijgt dan een oranje-achtige kleur

Als de huid afsterft, bijvoorbeeld bij decubitus, dan wordt de huid zwart. Er is dan necrose. Dit moet altijd verwijderd worden.

Tot zover de huid en kleurafwijkingen van de huid. De huidafwijkingen komen in een andere presentatie aan de orde

EINDE