De prematuur

De zorg voor uw

te vroeg geboren baby

op de afdeling

Neonatologie

De prematuur

De zorg voor uw te vroeg geboren baby

op de afdeling Neonatologie

2Overzicht afdeling Neonatologie

3

Voorwoord

U bent opgenomen omdat de kans bestaat dat u te vroeg bevalt van uw baby.

Dit is voor u en uw partner een onzekere en spannende situatie.

Na de geboorte komt uw baby op de afdeling Neonatologie te liggen.

Op deze afdeling zorgen neonatologen en verpleegkundigen voor uw baby.

Een neonatoloog is een kinderarts die gespecialiseerd is in de behandeling van

te vroege en zieke pasgeborenen.

De artsen en verpleegkundigen van de Neonatologie willen u en uw partner

zoveel mogelijk begeleiden als uw baby op de afdeling ligt. Met dit boekje laten

we u zien hoe de zorg voor uw baby er op de afdeling Neonatologie uitziet.

Zodat u alvast wat vertrouwd raakt met de zorg voor uw baby.

Als u vragen heeft kunt u altijd bij een verpleegkundige van de afdeling terecht.

4De opvangtafel

5

Na de geboorte

Als uw baby wordt geboren, beoordeelt

de gynaecoloog die de bevalling leidt of

uw baby even op uw buik kan liggen of dat

de baby gelijk naar de neonatoloog gaat.

De neonatoloog is aanwezig in de kamer

naast de verloskamer. Hier staat een

opvangtafel voor uw baby klaar.

Soms wordt de baby in plastic gewikkeld,

dit is om afkoeling te voorkomen.

De neonatoloog geeft uw baby de eerste

hulp en de zorg die uw baby nodig

heeft. Voordat uw baby naar de afdeling

Neonatologie gaat, krijgt u te horen hoe

het met uw baby gaat.

Een vervoerscouveuse

6

Een prematuur

Al vanaf ongeveer 14 weken zwangerschap

is een baby helemaal ‘klaar’. Hart, longen,

lever, nieren, neusje, ogen, oren, vingers

en tenen... alles zit erop en eraan.

Maar de baby kan dan nog niet buiten

de baarmoeder leven. De komende zes

maanden heeft de baby nodig om te

groeien. Hoe eerder een baby wordt

geboren, hoe minder rijp een baby is. Die

onrijpheid van een baby is kenmerkend

voor een prematuur (te vroeg geborene).

In het algemeen geldt: hoe jonger de baby

is, hoe meer zorg het nodig heeft.

Een couveuse

7

Kenmerken van een baby van 26 weken

• De baby weegt gemiddeld 1000 gram

en is ongeveer 33 cm lang.

• De baby heeft een rood huidje met

donshaartjes vooral op de schouders,

rug en armen.

• Het hoofd van de baby is in verhouding

vrij groot, de bloedvaatjes zijn duidelijk

te zien.

• Er is weinig onderhuids vet, daardoor

lijkt de baby wat ruim in het velletje te

zitten.

• De oortjes zijn plooibaar en dun, er zit

nog geen kraakbeen in.

Een baby van ongeveer 26 weken

8

Kenmerken van een baby van 32 weken

• De baby weegt ongeveer 1800 gram en

is 40 cm lang.

• Het huidje is minder glanzend, maar

nog rood en teer.

• De baby ziet er wat steviger uit, heeft

wat meer vetweefsel.

Een baby van ongeveer 32 weken

9Een baby in de couveuse

In de couveuse

Vóór de geboorte hoeft uw baby niet zelf

te ademen, te eten of zichzelf warm te

houden. Als uw baby na de geboorte in de

couveuse ligt, wordt hiervoor gezorgd.

Het kost de baby veel extra energie om

warm te blijven. Die energie is ook nodig

om te groeien. Door het tere huidje

verliest de baby snel vocht en warmte.

Daarom is het in de couveuse warm en

vochtig.

10

Ademhaling

Na de geboorte is het belangrijk dat de

longen zich ontplooien zodat er zuurstof

opgenomen en koolzuur afgegeven kan

worden. Net als voor de andere organen

geldt ook voor de longen: hoe verder de

zwangerschap is, hoe beter de longen

gerijpt zijn en hun werk kunnen doen.

Als de moeder voor 34 weken

zwangerschap lijkt te gaan bevallen, krijgt

ze twee injecties om de longrijping van de

baby te bevorderen.

De ademhaling ondersteunen met CPAP

11

Hulp bij het ademen

Als blijkt dat zelf ademen te uitputtend

is, dan krijgt de baby in allebei de

neusgaatjes een dun flexibel slangetje.

Hierdoor wordt lucht en zuurstof naar de

longen ‘geblazen’ om zo de longblaasjes

open te houden. Deze vorm van

ademhalingsondersteuning heet CPAP

(Continue Positive Airway Pressure).

Als uw baby niet of onvoldoende

ademt, krijgt het hulp van de

beademingsmachine. Lucht en zuurstof

gaan dan via één plastic buisje door de

neus. Dit buisje gaat dieper, tot in de

luchtpijp.

Beademen met een beademingsbuis

12De ademhaling ondersteunen met SIPAP (CPAP met iets meer druk)

13

14

Controle zuurstof in het bloed

Het is belangrijk continue te controleren

of er voldoende zuurstof in het bloed zit.

Dit kan op verschillende manieren. Uw

baby kan een bandje met een lichtsensor

om het voetje/handje of hoofd krijgen. Dit

wordt een saturatiemeter genoemd.

Saturatiemeter om het voetje

15Saturatiemeter op de huid met een warmtebron

Zuurstof meten met een warmtebron

Ook kan uw kind een warmtebron op de

huid geplakt krijgen. Deze plakker wordt

regelmatig verplaatst.

Op deze foto ziet u dat de baby (een

prematuur van 27 weken) een rode kleur

heeft, dit komt door de onrijpheid van de

baby.

16

Fototherapie

Bij te vroeg geboren baby’s is de lever

meestal onvoldoende gerijpt. Bij sommige

kinderen kleurt de huid gelig. Dit komt

door een verhoogd bilirubinegehalte

in het bloed. De baby komt onder

een blauwe lamp te liggen. Dit heet

fototherapie.

De baby ligt bij voorkeur bloot onder de

lamp, zodat de huid veel licht opvangt. De

ogen worden beschermd met een band.

Baby in couveuse onder een blauwe lamp

17Beschermende band voor de ogen

18Infuus op het handje, met spalk

Infuus in de navel

19Infuus op het hoofd

Vocht en voeding

Het is belangrijk dat uw baby voldoende

vocht en voedingstoffen krijgt. Omdat de

maag en darmen door de onrijpheid nog

weinig melk kunnen verdragen krijgt de

baby een infuus. Dit is een dun, kunststof

slangetje in een bloedvat. Dit kan een

bloedvat zijn van een handje of voetje,

maar soms ook van het hoofd of een

bloedvat van de navelstreng.

Door het infuus krijgt uw baby vocht,

voedingsstoffen en medicijnen. Om het

infuus op z’n plaats te houden wordt vaak

een spalk gebruikt.

20Het temperaturen van de baby

Zorgen voor uw baby

De verpleegkundige die voor uw baby

zorgt, wil u leren hoe u een luier kunt

verschonen. Ook kunt u samen met de

verpleegkundige handelingen doen zoals

het temperaturen of het mondje van uw

kindje schoonmaken.

21Een baby ligt graag op de buik

Lekker liggen

Ondanks alle slangetjes is het toch

mogelijk de baby lekker neer te leggen.

In de couveuse kunt u met een opgerolde

molton een nestje maken. Er zijn

hiervoor ook kant-en-klare ‘snuggles’

aanwezig. Deze begrenzing is als de

baarmoederwand en geeft de baby een

veilig gevoel.

Te vroeg geboren baby’s liggen graag

op hun buik. De beentjes opgetrokken,

gebogen ruggetje en het handje bij

het gezicht en het mondje. In deze

houding kunnen ze wat gemakkelijker

doorademen.

22De couveuse met een beschermende hoes

Rustige omgeving

Voor uw baby is de geboorte een grote

overgang. Het is in de baarmoeder relatief

donker en geluiden van buitenaf worden

gedempt. Daarom zit om de couveuse

een hoes. Deze hoes werkt licht- en

geluiddempend en zorgt zo voor een

prikkelarme omgeving.

De hoes over de couveuse is ook een

hulpmiddel bij het geven van een dag-

en nachtritme. Tot 32 weken wordt uw

baby zo weinig mogelijk blootgesteld aan

daglicht.

Daarna worden de flappen van de hoes

op vaste tijden omhoog en naar beneden

gedaan.

23De geborgenheid van de baarmoeder nabootsen

Wat kunt u doen?

Ook al mag uw baby de eerste dagen

misschien nog niet uit de couveuse,

aanraken in de couveuse is altijd mogelijk.

Het is voor uw kind heel rustgevend

om de warmte van uw hand op het

hoofd of buikje te voelen. Zo kunt u met

uw handen de geborgenheid van de

baarmoeder nabootsen.

Geborgenheid kunt u ook geven door

zachtjes tegen uw kind te praten of te

zingen. Al heel snel herkent uw baby uw

vertrouwde stem. Dit is belangrijk om een

band op te bouwen.

24Het buidelen van de baby

Buidelen

Als uw kind stabiel genoeg is om uit

de couveuse getild te worden, kunt u

overleggen met de verpleegkundige of u

uw kind mag buidelen. Buidelen, ook wel

kangoeroeën genoemd, is ook een vorm

van geborgenheid geven.

Bij het buidelen ligt uw baby op uw blote

huid. Dit is een natuurlijke warmtebron.

De baby hoort uw hartslag, ruikt uw geur

en hoort uw stem. Buidelen bevordert de

ademhaling van de baby en werkt positief

voor het zuurstofgehalte van het bloed.

Buidelen versterkt de band met uw

kind. Neem daarom alle tijd, minimaal

45 minuten, om in alle rust van elkaar te

genieten.

25Door bij het buidelen een spiegel te gebruiken, kunt u uw kind goed zien

26

Melkvoeding

Om melk te drinken moet uw baby kunnen zuigen, slikken,

ademhalen én sterk genoeg zijn. De baby ontwikkelt vanaf

34 weken een goede coördinatie tussen ademhalen, zuigen en

slikken.

De meeste te vroeg geboren baby’s krijgen melk via een maag-

sonde (ook wel voedingssonde genoemd). Dit is een slangetje

dat via de neus naar de maag gaat. De melk zit in een spuitje

verbonden aan de maagsonde.

27De voedingssonde

Moedermelk

Moedermelk heeft de voorkeur boven kunstvoeding.

Moedermelk die wordt gemaakt na een premature bevalling is

aangepast aan de specifieke behoeftes van de te vroeg geboren

baby.

Uw baby is kwetsbaar voor infecties omdat het afweersysteem

nog onvoldoende werkt. Ook hebben de nog onrijpe darmen

moeite voeding te verteren.

Moedermelk bevat niet alleen voedingsstoffen, mineralen,

sporenelementen en vitamines, maar ook diverse afweerstoffen,

hormonen en groeifactoren. Moedermelk is voor de nog onrijpe

darmen licht verteerbaar en laxerend.

Als u geen borstvoeding wilt of kunt geven, of als het kolven van

borstvoeding nog niet voldoende melk oplevert, is er speciale

kunstmelk voor te vroeg geboren baby’s. Deze melk bevat extra

calorieën voor de groei.

28Het kolven van moedermelk

Kolven van borstvoeding

Om de borstvoeding op gang te brengen,

start u na de bevalling met kolven. De

ene moeder kan direct wat druppels melk

afkolven, bij een ander kan dit wat langer

duren. Door regelmatig te blijven kolven

komt de melkproductie meestal vanzelf

opgang.

Moedermelk is voor de nog onrijpe

darmen licht verteerbaar en laxerend.

De afweerstoffen beschermen tegen

infecties.

29

30Cas Philine

31Evelyn Sil

Met dank aan…

Met dank aan de ouders van Cas, Philine, Sil en Evelyn voor hun

medewerking aan de totstandkoming van dit fotoboek.

32

Colofon

© Universitair Medisch Centrum Groningen

Afdeling Verloskunde

Tekst: Else van der Vis - Poorta

Fotografie: Marja den Hollander - Bodewes

Vormgeving: Letter & Lijn, Jan Bekker

Niets uit deze uitgave mag worden

overgenomen zonder uitdrukkelijke

toestemming van de afdeling Verloskunde.

Groningen, 2015

Universitair Medisch Centrum Groningen Hanzeplein 1, Postbus 30.001, 9700 RB Groningen