dept. pathology and medical biology umcg net niet of net wel? wat is neuroendocrien? waar zitten...
TRANSCRIPT
![Page 1: Dept. Pathology and Medical Biology UMCG NET NIET of NET WEL? Wat is neuroendocrien? Waar zitten neuroendocriene tumoren? Is er een universele classificatie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/5551a0ed4979591f3c8b58a3/html5/thumbnails/1.jpg)
Dept. Pathology and Medical
BiologyUMCG
NET NIET of NET WEL? Wat is neuroendocrien? Waar zitten neuroendocriene tumoren? Is er een universele classificatie en
gradering? Wat kan je van een patholoog
verwachten? Wat zijn de therapeutische
consequenties?
![Page 2: Dept. Pathology and Medical Biology UMCG NET NIET of NET WEL? Wat is neuroendocrien? Waar zitten neuroendocriene tumoren? Is er een universele classificatie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/5551a0ed4979591f3c8b58a3/html5/thumbnails/2.jpg)
Wat is neuroendocrien / entero-endocrien? Entero-endocriene cellen zijn epitheliale cellen die
aangestuurd worden door zenuwcellen (neurotransmitters) en die hormonen produceren.
Vroeger gedacht te stammen van de neurale lijst; dat blijkt onjuist want intestinale stamcellen kunnen tot neuroendocriene cellen differentiëren
Te karakteriseren met algemene neuroendocrine markers
Te karakteriseren met obv hormoon productie (gastrine etc) serum immuunhistochemisch
![Page 3: Dept. Pathology and Medical Biology UMCG NET NIET of NET WEL? Wat is neuroendocrien? Waar zitten neuroendocriene tumoren? Is er een universele classificatie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/5551a0ed4979591f3c8b58a3/html5/thumbnails/3.jpg)
Wat is een NET?
1. Wanneer is een tumor neuroendocrien?
2. Wanneer is een tumor een neuroendocriene tumor = NET?
3. Wanneer is een tumor een neuroendocrien carcinoom = NEC?
4. Wanneer is het een adenocarcinoom met neuroendocriene kenmerken?
![Page 4: Dept. Pathology and Medical Biology UMCG NET NIET of NET WEL? Wat is neuroendocrien? Waar zitten neuroendocriene tumoren? Is er een universele classificatie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/5551a0ed4979591f3c8b58a3/html5/thumbnails/4.jpg)
Wanneer is een tumor neuroendocrien?
Als die een specifiek hormoon maakt? Lang niet altijd immuunhistochemisch aantoonbaar Slechte correlatie tussen serum en IHC
Als er CD56, chromogranine of synaptofysine aantoonbaar is?
Nogal wat reguliere carcinomen bezitten een component met neuroendocriene differentiatie (met cut off van 10%: 39% van alle CRC CGA positief – Indinnimeo M et al, Anticancer res 2002)
Nogal wat carcinomen zijn CD56+ zonder neuroendocrien te zijn
• CD56 / NCAM (niet specifiek)
• Chromogranine A (onderdeel secretoire granules; worden gekliefd tot kleine peptides)
• Synaptofysine (calcium bindend transmembraaneiwit in synaptic vesicles)
• CD56 / NCAM (niet specifiek)
• Chromogranine A (onderdeel secretoire granules; worden gekliefd tot kleine peptides)
• Synaptofysine (calcium bindend transmembraaneiwit in synaptic vesicles)
![Page 5: Dept. Pathology and Medical Biology UMCG NET NIET of NET WEL? Wat is neuroendocrien? Waar zitten neuroendocriene tumoren? Is er een universele classificatie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/5551a0ed4979591f3c8b58a3/html5/thumbnails/5.jpg)
In de praktijk Als de tumor morfologisch neuroendocriene
kenmerken heeft Solide, trabeculaire of insulaire rangschikking Relatief ronde kernen met “peper en zout” chromatine,
eosinofiel /granulair cytoplasma etc
Morfologische gelijkenis op klein- of grootcellig (neuroendocrien) long carcinoom
En als de tumor tenminste twee neuroendocriene merkers op homogene wijze tot expressie brengt
![Page 6: Dept. Pathology and Medical Biology UMCG NET NIET of NET WEL? Wat is neuroendocrien? Waar zitten neuroendocriene tumoren? Is er een universele classificatie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/5551a0ed4979591f3c8b58a3/html5/thumbnails/6.jpg)
Topografie, functie, syndromen
Foregut Midgut Hindgut
serotonine
gastrine
glucagon / GLP1
somatostatine
histamine
type 1: atrofie
type 2: ZES
MEN1
NF1
NB long, pancreas etc niet besproken
ECC = enterochromaffin cellsECL = enterochromaffin like cells
![Page 7: Dept. Pathology and Medical Biology UMCG NET NIET of NET WEL? Wat is neuroendocrien? Waar zitten neuroendocriene tumoren? Is er een universele classificatie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/5551a0ed4979591f3c8b58a3/html5/thumbnails/7.jpg)
WHO 2010: uniforme classificatie die gebaseerd is op graad
mitosen Ki67
NET grade 1 <2 / 10 HPF <2%
NET grade 2 2-20 / 10 HPF 3-20%
NEC (=NET grade 3)
-kleincellig
-grootcellig
>20 / 10 HPF >20%
NB. Een NET kan ook metastaseren
![Page 8: Dept. Pathology and Medical Biology UMCG NET NIET of NET WEL? Wat is neuroendocrien? Waar zitten neuroendocriene tumoren? Is er een universele classificatie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/5551a0ed4979591f3c8b58a3/html5/thumbnails/8.jpg)
Dept. Pathology and Medical
BiologyUMCG
Dunne darm
Meest in terminale ileum 25-30% multifocaal Bijna altijd NET
Als <1 cm zelden metastase Als >2 cm 85% metastase, lymfklieren en lever Carcinoid syndroom als lever metastasen
(serotonine) Hartklep problemen (tricuspidalis) Angina abdominalis door sclerosis vaten
![Page 9: Dept. Pathology and Medical Biology UMCG NET NIET of NET WEL? Wat is neuroendocrien? Waar zitten neuroendocriene tumoren? Is er een universele classificatie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/5551a0ed4979591f3c8b58a3/html5/thumbnails/9.jpg)
Dept. Pathology and Medical
BiologyUMCG
Colon en rectum
Coecum // ileum (serotonine) Rest colon meestal NEC Rectum meestal NET
Vaak klein, vroeg gediagnostiseerd >2 cm en invasie musc. propria zijn risicofactoren
Anus meest kleincellige NEC
![Page 10: Dept. Pathology and Medical Biology UMCG NET NIET of NET WEL? Wat is neuroendocrien? Waar zitten neuroendocriene tumoren? Is er een universele classificatie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/5551a0ed4979591f3c8b58a3/html5/thumbnails/10.jpg)
Dept. Pathology and Medical
BiologyUMCG
Waar zitten nu de problemen? Niet in de NET graad 1 & 2
Graad 1 // carcinoïd Graad 2 // carcinoïd of tumor die er sterk
op lijkt, maar meer delingsfiguren / Ki67 activiteit toont
![Page 11: Dept. Pathology and Medical Biology UMCG NET NIET of NET WEL? Wat is neuroendocrien? Waar zitten neuroendocriene tumoren? Is er een universele classificatie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/5551a0ed4979591f3c8b58a3/html5/thumbnails/11.jpg)
Dept. Pathology and Medical
BiologyUMCG
Mitosen en Ki67 Mitosen tellen niet zo gemakkelijk en
betrouwbaar Kleine biopten Sommige mitosen lastig van apoptose te onderscheiden Bij lang transport minder mitosen (snel in formaline!)
Ki67 lijkt mooi maar.. Sommige delen van celcyclus tonen zwakke intensiteit Verschillende labs hebben verschillende sterktes Pathologen interpreteren verschillend
![Page 12: Dept. Pathology and Medical Biology UMCG NET NIET of NET WEL? Wat is neuroendocrien? Waar zitten neuroendocriene tumoren? Is er een universele classificatie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/5551a0ed4979591f3c8b58a3/html5/thumbnails/12.jpg)
Dept. Pathology and Medical
BiologyUMCG
Voorbeeld betekenis Ki67. 399 patienten, alle localisaties incl. long (Pape et al Endocrine-Related Cancer (2008) 15 1083–1097)
![Page 13: Dept. Pathology and Medical Biology UMCG NET NIET of NET WEL? Wat is neuroendocrien? Waar zitten neuroendocriene tumoren? Is er een universele classificatie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/5551a0ed4979591f3c8b58a3/html5/thumbnails/13.jpg)
Dept. Pathology and Medical
BiologyUMCG
Waar zitten nu de problemen? Wel in de NET graad 3 / NEC
Waar ligt de grens tussen een slecht gedifferentieerd adenocarcinoom en een NEC? Fors deel gewone adenocarcinomen heeft kleine
neuroendocriene component Heel veel NEC’s hebben kleine adenocarcinoom
component
![Page 14: Dept. Pathology and Medical Biology UMCG NET NIET of NET WEL? Wat is neuroendocrien? Waar zitten neuroendocriene tumoren? Is er een universele classificatie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/5551a0ed4979591f3c8b58a3/html5/thumbnails/14.jpg)
Dept. Pathology and Medical
BiologyUMCG
Wel NEC, niet NEC?
Wat te doen met deze vaak gemengde tumoren? WHO (arbitrair!): NEC: <30% adenocomponent MANEC: 30-70% adenocomponent ADENOCARCINOOM: > 70% adenocomponent
In appendix nog specifieke tumor: goblet cel carcinoid gedrag van hooggedifferentieerd adenocarcinoom? wordt geadviseerd om dit te beschouwen als MANEC
![Page 15: Dept. Pathology and Medical Biology UMCG NET NIET of NET WEL? Wat is neuroendocrien? Waar zitten neuroendocriene tumoren? Is er een universele classificatie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/5551a0ed4979591f3c8b58a3/html5/thumbnails/15.jpg)
Dept. Pathology and Medical
BiologyUMCG
Maar de vraag is of dit een klinisch probleem is Wanneer gaat de kliniek mee in onze diagnose,
en op welke argumenten? Kliniek? Specifieke beeldvorming? Serum chromogranine A?
Wat zijn de therapeutische consequenties? Wanneer wordt een specifieke / targeted
therapie (octreotide, lanreotide, mTOR inhibitor) overwogen?
Moeten we daar op anticiperen (IHC voor Somatostatine receptoren)?
![Page 16: Dept. Pathology and Medical Biology UMCG NET NIET of NET WEL? Wat is neuroendocrien? Waar zitten neuroendocriene tumoren? Is er een universele classificatie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/5551a0ed4979591f3c8b58a3/html5/thumbnails/16.jpg)
Dept. Pathology and Medical
BiologyUMCG
Literatuur WHO atlas 2010 AJCC (American joint committee on cancer) / UICC (union
for international cancer control) boek versie 7 Diverse review artikelen Klöppel ea Wat betreft Ki67/MIB1 (en daarmee WHO
classificatie / gradering systeem): veel reviews en opinies, weinig harde data (en dan nog verschillende afkap waardes)
![Page 17: Dept. Pathology and Medical Biology UMCG NET NIET of NET WEL? Wat is neuroendocrien? Waar zitten neuroendocriene tumoren? Is er een universele classificatie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062418/5551a0ed4979591f3c8b58a3/html5/thumbnails/17.jpg)
Dept. Pathology and Medical
BiologyUMCG