ders 4 türkiyede eğitim kurumu

Demokratik bir toplumda, vatandaşların en rahat şekilde ulaşmasına

imkân tanınması gereken kamusal hizmetlerin başında eğitim

gelmektedir. Ancak günümüzde en iyi şekilde işleyen bir eğitim

sisteminde bile kişisel özellikler ya da bir gruba ya da sınıfı ait olmaktan

kaynaklanan bir takım farklılıklar tümüyle ortadan kalkamamaktadır.

TÜRKĠYE’DE EĞĠTĠM KURUMU VE

SORUNLARI

Eğitim sistemi ve onun alt sistemi olan okuldan beklenen, bireyi kendi

ilgi ve yetenekleri doğrultusunda, toplumsal beklentilerine uygun

olarak yetiştirmek ve gelecekte ihtiyaç duyacakları kabiliyetlerle

donatmaktır.

TÜRKĠYE’DE EĞĠTĠM KURUMU VE

SORUNLARI

Osmanlı İmparatorluğu eğitim sistemini iki ayrı döneme ayırarak

inceleyebiliriz

TÜRKĠYE’ DE EĞĠTĠMĠN KISA TARĠHÇESĠ

Türkiye’ De Eğitimin Kısa Tarihçesi 1839’daki Tanzimat Fermanı ve yenileşme dönemine kadarki eğitim

sistemi genel hatlarıyla bir feodal teokratik düzeni temsil etmektedir.

Bu okullar:

Sıbyan Okulları

Medreseler

Enderun Okulları

Türkiye’ De Eğitimin Kısa Tarihçesi 1839’da Tanzimatla başlayan Avrupalılaşma hareketinden sonra, bu

sıraladığımız okulların yanı sıra Avrupa tipi laik okullar kuruldu.

Bu okullar:

İlköğretim okulları olarak hizmet everen “Mekteb-i İbtidaiye

Orta öğretim okulları olarak hizmet veren: İdadiye, Rüştiye,

Sultaniye

Yükseköğretim olarak hizmet veren: Darülfünun’ dur.

Türkiye’ De Eğitimin Kısa Tarihçesi Bu Avrupa tipi okullar ve üniversite ile diğer okul kuruluşları iki ayrı

ve birbirine karşıt sistem haline dönüştü ve sonuç olarak eğitim

kurumları iki ayrı gruba ayrıldı. Bunun sonucu olarak da iki ayrı dil,

iki ayrı edebiyat, iki ayrı hukuk, iki ayrı kültür gelişmeye başladı.

Osmanlı Devleti’ nin ciddi anlamda eğitimle ilgilenmesi, eğitim

üzerine bir devlet politikası yürütmesi ancak 18. Yüzyıldaki Avrupa

karşısında alınan savaş yenilgileri sonucunda gündeme gelmiştir. Bu

yenilgiler neticesinde 3. Selim Han’ ın başlattığı “Nizam-ı Cedid”

isimli reform hareketleri temelde askeri yenilenmeyi hedef almıştı.

Türkiye’ De Eğitimin Kısa TarihçesiBu anlamda

İlk askeri deniz okulu olan Mühendishane-i Bahri Hümayûn 1773’te;

Askeri kara harp okulu ve haritacılık okulu olan Mühendishane-i

Berri Hümayûn 1793’te;

Askeri tıp okulu olan Tıphane-i Amire ve Cerrahhane-i Mamure

1826’da;

Mehterhane yerine açılan Mızıka-ı Hümayûn Mektebi 1834’te

açılmıştır.

Türkiye’de Cumhuriyet Dönemi Eğitim

Sistemi

Yeni Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuyla birlikte yapısını kazanan

bugünkü okul sistemi, ayrı bir sosyal, ekonomik politik ve kültürel

düzende bulunan Osmanlı İmparatorluğu’nun geleneksel eğitim

sisteminden tamamen farklıdır.

Eğitim alanındaki yenilenme, Fransız İhtilali düşünürlerinin ve

özellikle Condorcet’nin ilkelerinin gerçekleştirilmesi şeklinde

kendini göstermektedir.


Sistemi

Cumhuriyet kadroları ve Atatürk, Türkiye’yi modernleştirmek ve

Batı ülkeleri standartlarına taşımak için politik, toplumsal ve kültürel

alanda bir çok köklü reformları gerçekleştirmiştir. Bunların en

önemlisi kuşkusuz laikliğin kabul edilerek dinin sadece devlet

işlerinin değil toplumsal ve kültürel hayatında dışında bırakılmasıdır.


Sistemi

Medeni Kanun’un kabulü, alfabenin değiştirilmesi, Şapka Kanunu ve

diğer reformlar Türk toplumunu her alanda topyekün değiştirmeyi

amaçlamıştır. Bu reformların amacı, Batı standartlarına göre

belirlenmiş yeni kurumlar, yeni değerler ve yeni bir “Türk”

yaratmaktı.

Cumhuriyet Döneminde eğitim alanında yapılan yenilikler şüphesiz

politik, toplumsal ve ekonomik alanda gerçekleştirilen radikal

reformlara hakim ideolojiye paralel olarak gerçekleştirildi. Eğitim ya

da okullar 1923-1946 yılları arasındaki dönemde Kemalist politika,

toplumsal ve kültürel dönüşümün temel taşları oldu.


Sistemi

Eğitim, Cumhuriyet Dönemi boyunca ulusal bilinçlenmenin en

önemli aracı olarak düşünülmüştür. Okulları, öğretmenleri, program

ve yapılarıyla eğitim sistemi ulusal, laik, demokratik bir özü

gerçekleştirecekti.

Cumhuriyetin ilanıyla birlikte, yukarıda belirtilen amaçları

gerçekleştirmek için Türk eğitim sisteminde ve programlarda köklü

değişikliklere gidildi.

İlk olarak 3 Mart 1924 yılında çıkarılan Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile

mektep-medrese şeklindeki ikili yapıya son verildi.


Sistemi

Tevhid-i Tedrisat Kanunu’yla birlikte tüm dini okullar fesh edildi ve

bunların yerine İstanbul’da ilahiyat fakültesi ve tüm ülke çapında

imam hatip okulları kurulması kararlaştırıldı. Buradaki amaç dini

eğitimin devlet kontrolü dışındaki yapısının devlet kontrolüne

alınmasıydı.

Ancak bu durum kanunun ilk yıllarında geçerli olsa da daha sonra bu

ideal gerçekleşemedi. “Tevhid-i Tedrisat”, İslam Medeniyeti ve

Kültürünün binlerce yıllık eğitim kurumları olan medreselerin

kapatılmasını amaçlayan Türkçü-Batıcı siyasetin hedefine ulaşması için

yasal zemin olmaktan öteye gidemedi.


Sistemi

Türkiye’nin değişim sürecinde oldukça önemli yerleri olan eğitim

reformları 1923-1946 yılları arasında hızla devam etmiştir. Örneğin

Türk eğitimini yenileştirmek ve geliştirmek için yabancı uzmanlar

değişik aralıklarla Türkiye’ ye gelmişlerdir. Atatürk önderliğinde

1928 yılında Latin kökenli alfabenin kabul edilmesiyle birlikte açılan

millet mektepleri Türkiye’ nin her köşesine yayılarak okuryazarlık

oranının hızla arttırılmasına çalışılmıştır.

Yine, 1937 yılında kurulan “köy enstitüleri” sadece köy öğretmeni

yetiştirmekle kalmamış, köyün toplumsal, kültürel ve ekonomik

değişim ve kalkınma sürecinde önemli rol oynayan aynın kitlenin

yetiştirilmesinde önemli bir görev üstlenmişlerdir.


Sistemi

Türkiye’ de eğitim planlamasının 1963-2005 yılları arasındaki

dönemde geçirdiği yaklaşık 40 yıllık dönemde eğitim anlayışında

önemli bir değişme olmadığı; eğitimin, kalkınma planının ekonomik

hedeflerine ulaşmasında bir araç olarak ele alındığı ve eğitim

sisteminin buna göre planlandığı saptanmıştır.

Milli eğitim sistemi, “örgün eğitim” ve “yaygın eğitim” olmak üzere 2

ana bölümden oluşmaktadır.

TÜRKĠYE’DE EĞĠTĠM SĠSTEMĠNĠN GENEL

YAPISI

Türkiye’de Eğitim Sisteminin Genel Yapısı

Örgün eğitim: Okul öncesi eğitim, ilköğretim, ortaöğretim ve

yükseköğretim kurumlarını kapsamaktadır.

Yaygın eğitim ise halk eğitimi, çıraklık eğitimi ve uzaktan eğitim

şekliden gerçekleştirilmektedir. Halk eğitim merkezlerinde meslek

edindirme kursları, ana-çocuk eğitimi, okuma yazma kursları gibi

değişik eğitim hizmetleri sunulmaktadır.

OkullaĢma Oranları Okullaşma oranı; eğitim yaygınlığı hakkında fikir vermektedir. Bir

öğretim düzeyinde okullaşma oranı, bu düzeydeki okullara kayıtlı

olan çocuk sayısının, bu düzeydeki okul çağında olan toplam nüfusa

bölünmesiyle elde edilmektedir.

Günümüzde okul öncesi eğitimin çocukların dil yeteneklerini ve

soyun düşünme kapasitelerini arttırdığı ve ileriki yaşlarında gerek

akademik ve gerekse iş yaşamlarında başarılarına olumlu etkide

bulunduğu yaygın olarak kabul görmektedir.

OECD Ülkelerinin Okul Öncesi Net Okullaşma Oranları (2005-2006 yılı Öğretim Yılı %)

OkullaĢma Oranları 2006 ÖSYS sınavına başvuran 1.678.326 adaydan 176.218’i (%10,5)

lisans programlarına, 191.498’i (%11,4) ön lisans programlarına,

222.816’sı ise açık öğretim programlarına yerleştirilmiştir (TÜİK,

2007).

OkullaĢma Oranları Türkiye’ de okullaşma oranları kentlerden köylere ve batıdan doğuya

doğru gidildikçe önemli ölçüde düşüş göstermektedir. 2008 yılındaTürkiye’ de orta öğretimde okullaşma oranı %80’in üzerinde olan 4il bulunmaktadır: Bilecik, Bolu, Eskişehir, Kırıkkale.

En düşük okullaşma oranı ise %21 ile %26 arasında değişmeklebirlikte en düşükten sırayla Ağrı, Muş, Şanlıurfa, Şırnak ve Van’ dır.(TÜİK,2008)

Bölgesel eşitsizlikler yetişkin okur-yazar oranında da gözeçarpmaktadır. Türkiye’ de ortalama okur-yazar oranı ortalama %88iken Diyarbakır’da %69,Adıyaman’da %67, Şırnak’ta %65’tir.

Eğitim sistemimizin zaten geçmişten beri süregelen ve bir türlü

çözümlenemeyen çeşitli sorunları bulunmaktadır. Bunlara bir de 20.

Yüzyılda bilim ve teknolojide yaşanan hızlı değişim ve dönüşümler

sonucu ortaya çıkan yeni ihtiyaçlar ve küreselleşme olgusu eklenince,

sistem daha da etkisiz ve verimsiz bir hale gelmiştir.

TÜRKĠYE’DE EĞĠTĠM SĠSTEMĠNĠN

ĠġLEYĠġĠ VE SORUNLARI

Eğitim Harcamaları Finansmanı Türkiye gibi sosyal sorunların ekonomik sorunlar kadar önem

taşıdığı, hızlı nüfus artışına sahip ülkelerde, eğitim harcamaları

üzerinde ciddi bir baskı vardır. Gelişmiş ekonomiler, eğitim

hizmetlerinin gelişmesi, bilgi ve teknoloji üretiminin sağlanabilmesi

için daha fazla kaynak tahsis edebilirken, bir yandan da negatif nüfus

artış hızı nedeniyle kişi başına düşen eğitim harcamaları yüksek

olmaktadır.

Her ne kadar eğitime ayrılan kamu kaynaklarında son yıllarda

sevindirici bir gelişme söz konusu olsa da Türkiye hâlâ kamu

kaynaklarından öğrenci başına yaptığı harcama açısından OECD

ortalamasının çok gerisindedir.

Eğitim Harcamaları Finansmanı OECD 2009 verilerine göre 2006 yılı itibariyle ilköğretim düzeyinde

Türkiye’ de öğrenci başına kamu kaynaklarından yapılan harcama

1.130 dolar iken, OECD ülkeleri ortalaması 6.517 dolardır.

Orta öğretim düzeyinde ise Türkiye’de kamu kaynaklarından öğrenci

başına yapılan harcama 1.834 dolar iken OECD ortalaması 7.966

dolardır.

2013 Bütçesinde ise sevindirici bir oran mevcuttur. 404 Milyar TL

olan bütçeden MEB’ e ayrılan bütçesi 65 MilyarTL’dir. (%16)

Fiziksel Altyapı ve Donanım Eğitim sistemindeki her iki okuldan biri, çok çeşitli türde fiziksel

altyapı sorunları yaşamaktadır. İlköğretim okullarının

%70’inde,normal liselerin %68’inde ikili öğretim yapılmaktadır.

Derslik başına ilköğretimde 50, liselerde 53 öğrenci düşmektedir.

Öğretmen YetiĢtirme ve Ġstihdamı Öğretmenler sayıları 600.000’i aşan sayılarıyla Türkiye’ de önemli

bir toplumsal kategoridir. Öğretmenlerin artık tek bir formasyonla

ömür boyu yetinmeleri güçtür. Öğretmenlerin mezuniyet

formasyonlarını geliştirmeleri, yeni bilgi ve kültürlerle sürekli

iletişim halinde olmaları gereken kesimlerin en başında gelmeleri

gerekmektedir. Ancak Türkiye’ de durumun böyle olmadığı

görülmektedir.

Merkeziyetçilik ve Bürokrasi 16 genel müdürlük, çok sayıda müşavirlik ve daire başkanlıklarıyla

dev bir yapıya sahip olan MEB, yürüttüğü faaliyetler ve karar alma

süreci bakımından oldukça merkeziyetçi bir görünüm arz etmektedir.

MEB’ e bağlı 45.969 örgün eğitim kurumu ve 13.013 yaygın eğitim

kurumu vardır (MEB, 2009). MEB’ in bu kadar kurumu sadece

mevzuata uygunluk açısından denetlemesi bile teknik olarak

imkansızdır.

Merkeziyetçilik ve Bürokrasi Türkiye’ deki genel kamu reformu ihtiyacına paralel olarak, milli

eğitimin örgütlenmesinde de yerelleşmeye gidilmesi ve daha az

merkeziyetçi bir yapının esas alınması gerektiği konusunda önemli bir

uzlaşı mevcuttur.

MEB’ in siyasi ortam nedeniyle devamlı değişim geçiriyor olması da

istikrarsızlığın temel nedenlerindendir.

Dershaneler ve Sınav Odaklı Eğitim Bugün eğitim sistemi içerisinde resmi öğretimin yanı sıra resmi

olmayan ikinci bir öğretim ağı oluşmuştur. “Gölge Eğitim” diye

adlandırılan bu yapılanma neredeyse sınavlarda başarılı olmanın bir

şartı durumuna ge(tiri)lmiştir.

Öğrenciler arasında dershaneye gidilmezse sınavlarda başarılı

olunamayacağına dair güçlü bir inanç oluş(turul)muştur.

Dershaneler ve Sınav Odaklı Eğitim 2010 yılında yapılan bir araştırmaya göre 4193’e ulaşan dershane

sayısı genel lise sayısını geçmiş, ortaöğretime ve yükseköğretime

giriş sınavları için yapılan harcamalar ise 16 MilyarTL civarındadır.

Bu eğitim piyasasında fiyatını ödeyebilenler bilişsel kapasitesi ve hazır

bulunuşluk düzeyleri birbirine benzeyen az sayıda öğrencinin bir

araya geldiği sınıflarda özel öğretmenlerden dersler alarak sınavlara

hazırlanmaktadır.

Sınavlara hazırlanma psikolojisinin de öğrencileri derinden etkilediği

kesindir.

Milli Eğitimin Uluslar arası Açıdan

Değerlendirilmesi

OECD’nin Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programına göre,

OECD ülkelerinde 15 yaşındaki öğrencilerin matematik

performansına göre en başarılı ülkeler Finlandiya, Kore, Hollanda ve

Japonya’dır.

Bu ülkelerde temel seviyede matematik yeterliliğine sahip

olmayanların oranı yüzde 10’dan az iken, Meksika, Türkiye,

Yunanistan, İtalya ve Portekiz’de yüzde 25’in üzerindedir. OECD

ülkelerinin skor ortalamasının 500 olduğu düşünüldüğünde; Kore’de

öğrencilerin matematik performansı 542, Finlandiya’da 544,

Hollanda’da ise 538’dir.

Milli Eğitimin Uluslar arası Açıdan

Değerlendirilmesi

Türkiye Meksika’dan sonra matematik performansında en başarısız

ikinci ülke’dir. Türkiye’de öğrencilerin matematik performansı

423’tür.

OECD ortalamaları 500 olan problem çözme, matematik ve

fen bilgisi alanlarında Türkiye’ nin skorları sırasıyla 408,

423 ve 432’ dir.

Temel Yeterlilik Düzeyinin Altındaki Öğrencilerin Oranı (PISA 2006)

KüreselleĢme ve Eğitim Küreselleşme ve teknolojideki devasa ilerlemeyle birlikte “bilgi” ön

plana çıkmaktadır. Artık sanayi toplumunun ötesine geçildiğiiddialarıyla fiziki sermaye ve bilgi de önemli bir unsur olarakkarşımıza çıkmaktadır. Söz konusu bilgi ve bu bilginin üretilmesi,sistemin devamlılığını sağlamada anahtar bir rol üstlenmektedir.

Bilginin piyasada alınıp satılan bir ticari meta haline gelmesi sözkonusu olmuştur. Aynı zamanda söz konusu bilginin üretilmesi süreciolan eğitim/öğretimin de metalaşması söz konusudur.

Küreselleşmeyle birlikte önemli bir eğilim de artık öğrencilerinbirer katılımcı değil “müşteri” olarak görülmesidir.

ders 4 türkiyede eğitim kurumu

Documents