detyra e perfunduar etike ne kontabilitet

5/24/2018 Detyra e Perfunduar Etike Ne Kontabilitet

1/16

Universiteti i Vlores Ismail Qemali

Punoi :

Eduart Kuqi

Xhistela Nazdri

Rudina Nazaj

Pranoi:

Doc. Migena Petanaj


2/16

Permbajtja

1. Hyrja

2. Historiku i WorldCom

3. Si ndodhi skandali ?

4. Personat pergjegjes

5. Firma e auditimit

6. !ektet e skandalit

". Si u #bulua mashtrimi ?

$. %onklu#ionet

&. 'e!eren(at


3/16

Hyrja

Manipulimet ne kontabilitet jane nje fenomen qe kerkon nje vemendje te vecante per shkak te impakteve

te shumta qe vine si pasoje prej tyre, duke filluar me pasojat fmanciare te perkthyera ne miliona humbje

per aksioneret dhe investitoret, per me teper vazhdon me pasoja ligjore per te gjithe aktoret qe perfshihenne te tilla praktika, e deri ne pasoja sociale per komunitetin dhe gjithe sistemin ku ato operojne.

Vitet 199 mbahen mend per perdorime masive te praktikave mashtruese ne kontabilitet nga shume

firmave te medha amerikane, si pershembull !nron, "orldcom, #$%, te cilat u renuan sikurse nje

keshtjelle prej rere brenda nje periudhe fare te shkurter duke shkaktuar deme te medha ekonomike dhe

sociale. &umbja e miliona dollare nga falimentimi i kompanive te cilat raportonin cdo vit shifra

marramendese dhe joshese ne pasqyrat e tyre financiare, ka bere qe kredibiliteti i sistemit financiar dhe

atij kontabel te pesoje nje tronditje te madhe, duke i bere investitoret gjithmone e me skeptike per t'ua

besuar fondet e tyre cdo kompanie.

(yetjet e para qe u shtruan pas shperthimit te ketyre skandaleve ishin)

*1+ si ka mundesi qe nje manipulim i ketyre permasave t'ju kete shpetuar syrit te audituesve apo

autoriteteve te tjera perkatese qe merren me monitorimin dhe kontrollin e kompanive

*-+ ujt duhet t'ia adresojme fajin per te tilla ngjarje

*/+ kush e paguan faturen e kostove qe mbartin keto raste

*0+ # ekziston ndonje menyre per t'i shmangur ato

ompania qe ne kemi marre eshte "orldcom. kandali 2 "orldcom eshte skandali 2 dyte pas atij te !nron

per nga demi 2 bere.


4/16

Worldcom ishte nje kompani amerikane qe operonte ne industrine e telekomunikacionit. Investitoret u

habiten qe Worldcom po perdorte taktika mashtruese te te shkuares. Worldcom iu kthye praktikave

manipuluese duke kapitalizuar shpenzimet operative. Keto shpenzime ishin kryer per te mirembajtur apo

per te kontribuar ne funksionimin e mire te sistemit telecom, dhe u klasitikuan si nje investim afatgjate,

duke e rritur fitimin e Worldcom ne 1, billion dollare ne !""1, duke mbuluar humbjet reale. # zbulua qe

gati $.% billion dollare arriten te fshihen nga pasqyra e te ardhurave e shpenzimeve duke rritur ne kete

menyre padrejtesisht fitimet e periudhes. &e fakt, cashflo', fitimet neto, dhe marzhi i fitimit jane tregues

qe kane ndikim te cmimi i aksioneve te duke rritur kete te fundit.


5/16

Historiku i WorldCom

&( 1%)$ *ernie +bbers themeloi nj( kompani t( telekomunikimit.

e ndarjen e - / , *ernard +bbers, dhe partner(t e biznesit pan( nj( mund(si t( art( p(r t( bler( lir(sh(rbimin e komunikimeve t( distancave t( gjata. *iznesmeni urray Waldron dhe *ernard +bbers utakuan ne( nj( kafene n( 0attiesburg. jat( diskutimeve p(r marrveshjen dhe logon e kompanis(kamarieri solli n( nj( cope let(r inicialet 2334 q( m( vone u b( dhe logua e kompanis( 2334 552ong3istance 3iscount 4ervice6 +bbers dhe disa miq t( tij vendos(n t( marrin nj( kredi 78".""" 9 nga nj(bank( lokale. - / ishte n(n urdh(r t( gjykat(s p(r qira t( pashlyera dhe nuk mund t( ofronte norma t(ul(ta p(r bizneset e vogla.

Kompania nisi t( zgjerohej duke ndjekur nj( strategji n( t( cil(n ai blen kompani t( vogla rivale lokale,duke p(rdorur aksionet e 2334 si monedh(. *renda 1" viteve, +bbers bleu $" kompani dhe vlera eshitjeve t( 2334 arrijn( afro 1 miliard( dollar(. 2334 ndryshoi emrin e saj n( World:om n( vitin1%%8.

jat( viteve 1%%" ai k(shillon +bbers n( marr(veshjet e World:om, dhe merr pjes( n( tri mbledhje t(bordit t( ;orld:om.

&( vitin 1%%kla. p(r !.8 miliard dollar( n( para cash. &( takimin vjetor t( 2334 n( maj t( 1%%8,kompania e ndryshoi emrin e saj n( World:om.

&( 1 shkurt 1%%7 Kongresi kalon -ktin e elekomunikimit . -kti elekomunikacionit u huartua p(r t(hapur industrin( e telekomunikimit p(r konkurrenc( m( t( madhe duke i lejuar kompanit( rajonale ?*aby *ells ? t( hyn( n( tregun e distancave t( gjata n( qoft( se ata jan( t( gatsh(m aq sa t( hyn( n(monopolet e konkurrenc(s lokale. 5Kufizimet e m(parshme rregullatore kishin penguar kompanit( lokaledhe ato t( distancave t( gjata t( konkurrojn( kund(r nj(ri


6/16

&( gusht, World:om blen C4 :ommunications dhe ##&et, transportuesit me t( m(dhenj n( internet,n( nj( shk(mbim t( aksioneve 9 1!""""""""". *ashkimi krijon kompanin( e par( t( integruar plot(sishtt( telefonave t( distancave t( gjata lokale q( nga sistemi i vjet(r i *ell. rubman ndihmon p(r t(

rregulluar marr(veshjen, e cila i sjolli 4alomon A.8"".""" 9perfitime.

&(ntor 1%%A World:om dhe :I shpall(n bashkimin.

&( at( koh(, :I < i cili kishte qen( af(r bashkimit me *ritish elekomin De cila ishte tre her( m(shum( se madh(sia e ;orld:om. World:om paguan 9 $A""""""""" p(r marr(veshjen n( t( cil(n asetete distancave t( gjata t( :I


7/16

Si ndodhi skandali ?

Eor si ndodhi e gjithe kjo skeme, dhe si pozicionohet ne lidhje me cfare thone standartet per teG

4hpenzimet per pagat e punonjesve me qelllm mbarevajtjen e rrjetit qe Worldcom kryente, ne vend qe ti

zbriste ne periudhen kur ishin kryer, ajo i cilesoi si investime kapitale dhe per rrjedhoje ato nuk figuronin

fare ne pasqyren e te ardhurave dhe shpenzimeve te kompanise, por si nje ze ne sektorin e aktiveve

afatgjata ne bilancin e tij. Eer shkak te ketij veprimi ,rrodhen te ardhura te deklaruara me te medha,

gjithashtu edhe fitimi neto I periudhes doli me i madh se sa realitet.

Kjo nenkupton qe shpenzimet, si pasoje e ketij veprimi, do te amortizoheshin cdo vit sipas nje

kuote te caktuar ne vend qe te zbriteshin te gjitha njeheresh sic edhe duhej. &e kete menyre nje zbritje

graduale e ketyre shpenzimeve qe kapnin vleren 9$,% billion, nuk do te rendonte shume ne fitimin edeklaruar. &je keqregjistrim i kompanise, aktivitetit apo transaksionit te kryer me qellim coi ne nje

deformim te gjendjes reale financiare te kompanise. e poshte paraqitet ne menyre skematike hileja qe

Worldcom ka perdorurB


8/16

Eor cfare thone standartet ne lidhje me njohjen dhe rregjistrimin e shpenzimeveG 4ipas --E, duhet te

kete nje perputhje midis te ardhurave dhe shpenzimeve, qe do te thote se te shpenzimet do te njihen si te

tilla ne periudhen kur kane kontribuar per realizimin e te ardhurave, dhe jane shpenzime qe vijne si

rezultat I aktivitetit tregtar qe kompania kryen. &ese kompania kryen nje fluks dales arke qe do

kontribuoje ne realizimin e te ardhurave ne periudhen aktuale ushtrimore, por edhe ne periudhat

pasardhese, atehere ne pasqyren e te ardhurave dhe shpenzhneve rregjistrohen shpenzimet deri ne ate

mase qe kane ndikuar ne realizimin e te ardhurave te periudhes, dhe pjesa tjeter njihet si aktiv ne bilanc

per tHu shpemdare ne periudhat pasardhese. &e kete menyre, asnje periudhe nuk rendohet me shpenzime

me shume se cHduhet ne varesi te fluksit hyres qe gjeneron nga aktiviteti I perditshem I saj, dhe ky eshte

nje parim shume i rendesishme ne kontabilitet.

Worldcom ka veproj ne kundershtim me kete rregull. Worldcom ka menduar se mund te perfitoj

nga avantazhet e te operuarit ne industri me zhvillim te shpejte teknologjik, ku inovacionet jane te

shpeshta dhe ndikojne ne praktikat kontabile dhe interpretimin e tyre.

&e fakt shpenzimet qe Worldcom kishte kryer ishin shpenzime periudhe ,sepse ato konsistonin ne

flukes dalese per te vene ne mirefunksionim aktivitetin e kompanise. e sakte ishin pagat dhe

shperblirnet e stafit me qellim funksionimin e sistemit, dhe kontribuonin drejtperdrejt ne gjenerimin e te

ardhurave te asaj periudhe. Eor duke qene se keto shpenzime ishin ne nivele te larta 5$.% billion dollare6,

atehere Worldcom vendosi qe ti quante ato si aktive afatgjata, te cilat duhen amortizuar ne

periudhatpasardhese.&e te vertete, duke ju referuar standarteve, cilesohen si aktive afatgjata qe duhen

amortizuar investime ne pajisje apo asete te tjera qe do ndikojne ne te ardhurat e periudhave te tjera, por

Worldcom nuk kishte kryer asnje investim afatgjate ne realitet, keshtu qe aktivet e kompanise u rriten ne

menyre arbitrare, duke mos pasur nje mbeshtetje reale financimi qe do ndikonte edhe ne krahun tjeter te

bilancit. e gjitha keto veprime deformuan ne menyre te konsiderueshme gjendjen fmanciare te

Worldcom, aq sa ne !""1 u deklarua nje fitim pre 1, bilion dollaresh, kur ne fakt pas riberjes se

pasqyrave sipas standarteve, Worldcom rezultonte me humbje.


9/16

Personat pergjegjes

&( dhjetor te !""" 4pitzer fillon hetimin e tij.

+liot 4pitzer, nj( avokat i p(rgjithshm n( &ju @ork 4tate , fillon hetimin e tij rreth analizave t( 4tock Wall4treet, interesin e tij i shkaktuar nga ankesat e aksioner(v( dhe p(rpjekjet p(r t( rimarr( aksionet ehumbura p(rmes arbitrazhit. 0etimi 4pitzer i fillon me fokus n( errill 2ynch dhe analist i njohur iaksioneve t( saj 0enry *lodget. &( fillim t( vitit !""1 ruket e kontabilitetit n( World:om filluan

4ipas akuzave t( qeveris(, 4cott 4ullivan, :C> I World:om , fillon procesin e misallocating si shpenzimekapitale ato Ffar( duhet t( ishin shpenzimet normale, duke e kthyer fitimet n( humbje p(r vitin !""1 dhetremujorin e par( t( vitit !""! ruket e kontabilitetit < prej te cilave totali i fundit prej 9 %""""""""" . &j( faktori madh n( dor(heqjen e tij ishin $77.""".""" 9 kredi personale ai ishte marr( nga kompania p(r t(mbuluar investimet private < kredi t( mb(shtetur nga magazin( World:om. 4ipas Wall 4treet @ournal, kur


10/16

World:om i kishte dh(n( +bbers kredi , stock i saj ishte i vlersuar rreth 9 ! por nga koha e dor(heqjess( tij (sht( vler(suar n( m( pak se 9 $ p(r aksion.

ershor !""! World:om njofton mashtrim masiv t( kontabilitetit.

( !8 qershor, World:om pranon se kishte fryr( fitimet e saj me 9 $)"""""""" < mashtrimi m( i

madh n( historin( e kontabilitetit. World:om :C> 4cott 4ullivan u shkarkua dhe arrestua dy muaj m(

von( me akuza p(r mashtrim t( letrave me vler(, konspiracion dhe paraqitjen e deklaratave t( rreme me

Komisionin e 2etrave me Jler( dhe +change 54+:6. &( gusht dhe p(rs(ri n( n(ntor, World:om rishikon

pasqyrat e saj financiare, duke rritur shum(n totale t( zbuluar nga procedurat e pahjishme t( kontabilitetit

n( % miliard 9. &e !""!, Worldcom deklaron falimentimin, duke shkaktuar nje tjeter dem te madh ne

historine e kontabilitetit dhe biznesit. +dhe ne kete rast, ashtu sikurse +nron, pergjegjesit e pare qe dolen

perpara ligjit ishin drejtori ekzekutiv 5*ernard +bbers6 dhe drejtori financiar 54cott 4ullivan6 I Worldcom.

Ishin vete bordi i drejtoreve qe donin te arrinin keto shifra dhe punonjesit thjesht vleresoheshin

per besnikerine e tyre, duke mos patur asgje ne dore per tHiu kundervene urdhrave te shefit te tyre,

ndonese ishin te ndergjegjshem qe keto praktika nuk ishin korrekte me ligjin ne fuqi. Era mungonte nje

kod etike I brendshem qe do te rregullonte keto marredhenie, duke krijuar nje rrejt te brendshme efektiv

per vet


11/16

Firma e auditimit

-ndersen dhe World:om kane pasur nje mardhenie te mire ne bisnes. -ndersen sh(rbeu si auditor i

pavarur i World:om nga 1%%" deri n( prill t( vitit !""! dhe kishte nj( marr(dh(nie profesionale me

kompanin( p(r m( shum( se nj(zet vjet. Eer me teper,firma e auditimit -rthur -ndersen e neglizhoi

situaten per hir te pakteve apo perfamive qe kishte dhe lejoi te vazhdohej ne keto ritme, duke qene se

kishin lidhje te ngushta, pra nuk ishin te pavarura plotesisht sikurse kerkohet nga standardet. +dhe sisterni

banker luajti rolin e vet ne mos analizimin e mire te situates dhe niveleve te kreditimit te kompanise duke

i lejuar perdorimin e fondeve.

Era edhe ne rastin e Worldcom qendron teoria se nje praktike manipulative nuk ndodh e izoluar

dhe e kryer nga nje actor I vetem, por jane nje sere aktoresh qe ne saje te compromise qe bejne, ne

menyre te shfaqur apo te nenkuptuar, bejne nje sy qorr dhe nje vesh shurdh kur ndodhen perpara ketyre

rasteve, dhe eshte pikerisht ky rrjet marredheniesh dhe interesash qe solli nje skandal te rradhes ne

mjedisin e korporatave, duke I cuar ne humbje investitoret, si edhe duke lene ne papunesi shume punonjes

te Worldcom. 4ituata po behej serioze, aq sa dukej se ishte e pamundur te ndalje efektin ?domino? qe

shkaktonte sjellja e nje korporate te nje tjeter. 4istemi rregullator kontabel ndodhej perpara nje

domosdoshmeria ne reforrnism dhe ndryshim te kesaj gjendjeje, duke shperbere kete kulture manipulative

qe po infektonte te gjithe sistemin ne nje fare menyre.

!ektet e skandalit

Keto skandale kane ndikime te medh ane ekonomin e nje vendi. Eervecse kemi te bejme me

shkrirje kapitali si pasoje e falimentimeve, kemi te bejme me rritje numrit te papuneve, pabesueshmeri te

investitoreve, ndikime ne tregun e aksioneve apo ne tregun ku eshte shfaqur skandali. 3isa nga efektet e

skandalit Worldcom jane ketoB


12/16

1. :mimi I aksioni t te Worldcom nga 7.89 ne mesin e 1%%% shkoj ne me pak se !9 ne mesin e vitit

!""", e duke vazhduar ne renie deri ne falimentim. Kjo ndikoj rende te investitoret, ku 7"9 e tyre

vlenin me pak se 19!. Kjo I dha nje tronditje te tregut te telekomunikacionit, dhe jo vetem ne t( por edhe ne tregjet e

tjera. Investitoret po fillonin te terhiqnin investimet e tyre nga tregu I telekomunikacionit poredhe nga tregjet e tjera. Kjo pershkakun e mosbesueshmerise se informacionit te paraqitur nga

firmat. Investitoret menduan se mund te kete edhe kompani te tjera me te tilla probleme.

$. 4ikur te mos mjaftonte skandali per Wolrdcom


13/16

Word:om Inc. ( dh(na financiare

jat( viteve 1%%" kur World:om Inc po kryente mashtrime me siperrmarje pafund dhe bashkon sprees,kushtet e tregut p(r sh(rbimet e tyre ngadale fillan t( p(rkeq(sohen. ( dh(nat e shifrave t( paraqituram( siper e tregojn( k(t(. N(shtja (sht( t( tregojm sesi kontabiliteti manipuloi dhe ka ndryshiur t( dhenat.

Citimi marhinal i cili tregon rentabilitetin e kompanis( nuk ishte e k(naqshme as ne vitin 1%%). -sbashkimet me kompanite e tjera nuk e kan( p(rmir(suar gjendjen e kompanise.

Kompania gjat( viteve 1%%% dhe !""" duke p(rdorur manipulime t(kontabilitetit mendonte se mund t(Fonte ne fitime m( t( q(ndrueshme.egjithat(, planifikimi ishte i pamjaftuesh(m p(r mir(mbajtjen e t(ardhurave . 4i rezultat,n( vitin !""1 marzhi i fitimi ra posht( p(r m( pak se gjysma n( krahasim me vitine meparshem. jat( vitit !""1, World:om Inc perbehej nga B :I World:om Inc, e komunikimit tedistancave te gjata dhe World:om Inc. e cila merrej me sherbimin ne korporata. jat( janarit dhe shkurtit!""! filluan te qarkullonin thashetheme rreth stabilitetit te World:om i ri World:om shpjegoise ?e gjith( industria (sht( duke p(rjetuar r(nd( problemet t( cilat nuk ishin vetem te kompanis se tyre poredhe shum( konkurrent( te tyre ishin duke p(rjetuar v(shtir(si per te mbijetuar, shum( prej tyre kishindal( nga bota e biznesit ?. &( t( v(rtet( ekonomia shkoi n( recesion gjat( vitit !""1, t( cilat cuan n( nj(r(nie n( t( ardhura p(r t( gjitha kompanit(, aq m( tep(r p(r industrin telekomunikimit. =ritja e kultur(sse telefonit celular n( fund t( viteve 1%%" gjithashtu Foi n( r(nien t( ardhurave te World:om. e poshtejepen pasqyrat financiare t( konsoliduara nga viti 1%%% deri n( vitit !""1. Ku vihet re se humbja eakumuluar per te tre vitet eshte 8$%.""".""" 9

9 n( milion

1%%% !""1 !""1

e hyrat $8.%") $%."%" $8.1A%

e ardhurat neto !.!% !.7") 1."A

e ardhrat neto t( rishikuara !.")8 57%6 1.%A8

otali i aktiveve %1."A! %).%"$ 1"$.%1

*orhi afatgjat( 1A.!"% 1A.7%7 $"."$)

Condet e aksioner(ve 81.!$) 88."% 8A.%$"

-ktivet jo materiale t(p(rgjithshme

)M AM 8! M

Easqyrat Cinanciare t( Konsoliduara te World:om


14/16

E(rshtatur ngaB J=K, !"", +tika n( Kontabilitet. =astet lobal dhe

+ksperienca, World:om Inc, I:C-I

World:om I ka filluar manipulimet e saj qe nga viti 1%%%, siF kane deklaruar dhe vete :+>


15/16

e tij, -ndersen faj(soi 4ullivan p(r mbajtjen e informacionit gjat( auditimit. egjithat(, kur ata zbuluanse disa shpenzimet jan( raportuar si investime, -ndersen menj(her( njoftoi se raportet e tyre mbipasqyrat financiare World:om p(r vitin !""1 nuk duhet t( mb(shteten mbi t(.

&( fund t( fundit, World:om Inc kishte p(r t( shkuar p(r falimentimin, e cila ishte falimentimi m( i madh

n( bote

%onklu#ionet

Impaktet qe kane lene mbrapa raste te tilla si +nron apo Worldcom i kane kaluar pertej kostove

financiare, duke ndikuar ne besimin ne sistemin rregullator dhe vlefshmerine e pasqyrave financiare te

hartuara nga korporatat. I gjithe sisterni kontabel ne keto kohe u vu ne pikepyetje. Kush do ishte ai

investitor qe do tHia besonte fondet e tij nje kompanie pas skandalit te +nron


16/16

kompanie. &je vet

detyra e perfunduar etike ne kontabilitet

Documents