Μεγαλώνοντας στη Χιτλερική Γερμανία

• http://www.planet-schule.de/sf/multimedia/zeitreisen/kriegskinder/mme/mmewin.html

Ήμασταν κάποτε παιδιά

Η παιδική ηλικία την περίοδο του ΧίτλερΜια πόλη κάπου στη Γερμανία. Τρία παιδιά, που μένουν στον ίδιο δρόμο και είναι φίλοι. Ένα κόμμα κερδίζει με μεγάλη πλειοψηφία τις εκλογές: Το Εθνικοσοσιαλιστικό Γερμανικό Εργατικό Κόμμα. Λίγα χρόνια αργότερα ξεκινά ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Πώς είναι άραγε η καθημερινότητα αυτών των παιδιών; Τι σκέφτονται;

Ας συνοδέψουμε την Λιζελότε, τον Κουρτ και τον Έριχ και ας μάθουμε κάποια πράγματα παραπάνω από την εποχή που οι πάπποι και προπάπποι των σημερινών Γερμανοπαίδων ήταν ακόμα παιδιά.

Έριχ Ζέμελινγκ,3 ετών

Λιζελότε Πάτσκε, 6

ετών

Κουρτ Κρόνενμπεργκ, 5 ετών

Τρία κολλητάρια

• 1933• To Εθνικοσοσιαλιστικό Γερμανικό Εργατικό κόμμα

κερδίζει τις εκλογές.

• Ο Χίτλερ γίνεται Καγκελάριος.

• Χτίζεται το πρώτο στρατόπεδο συγκέντρωσης.

• Μποϋκοτάζ σε εβραϊκά καταστήματα και

αποθήκες, σε γιατρούς, δικηγόρους και

συμβολαιογράφους.

• Κάψιμο βιβλίων.

• Έκθεση ραδιοφωνίας στο Βερολίνο: Ο Γκαίμπελς

παρουσιάζει τον Λαϊκό ραδιοδέκτη.

• Ο Κουρτ Κρόνενμπεργκ

• Γεννιέται το 1928. Ο πατέρας του είναι γιατρός, η μητέρα του νοσοκόμα αλλά ασχολείται μετά τη γέννηση του Κουρτ με τα οικιακά. Ο Κουρτ έχει ταλέντο στη μουσική και μαθαίνει από πολύ μικρός πιάνο. Δεν έχει αδέλφια, αλλά αυτό δεν τον ενοχλεί, γιατί περνά πολύ χρόνο με τη Λιζελότε και τον Έριχ.

• Ο Έριχ Ζέμελινγκ

• Γεννιέται το 1930 και είναι το νεότερο μέλος της παρέας. Ο πατέρας του είναι εργάτης σε εργοστάσιο και επειδή τα χρήματα συχνά δεν είναι αρκετά, εργάζεται μερικές φορές η μητέρα του σαν καθαρίστρια. Η αδελφή του Μαργαρίτα είναι 5 χρόνια μικρότερη απ’ αυτόν.

• Η Λιζελόττε Πάτσκε

• Γεννιέται το 1927. Οι γονείς της έχουν ένα μπακάλικο και εργάζονται πολλές ώρες, γι’ αυτό και η Λιζελόττε είναι από πολύ μικρή αυτόνομη. Εκτός αυτού έχει έναν μεγαλύτερο αδελφό, τον Φρίντριχ, ο οποίος την εκνευρίζει πολλές φορές. Αργότερα γεννιέται και ο μικρότερος αδελφός της, ο Γκέρχαρντ. Όταν η Λιζελόττε δεν είναι μαζί με τους φίλους της, τον Κουρτ και τον Έριχ, κάνει εξάσκηση στο βιολί της.

• Tρία κολλητάρια

• Η Λιζελότε, ο Κουρτ και ο Έριχ γνωρίζονται από τότε που ξέρουν να σκέφτονται. Αυτό βέβαια δεν αποτελεί έκπληξη, αφού μένουν στον ίδιο δρόμο. Αν δεν βρίσκονται στο σπίτι για φαγητό, δεν κοιμούνται, ή, όπως στην περίπτωση της Λιζελότε, δεν πηγαίνουν στο σχολείο, παίζουν με τα υπόλοιπα παιδιά της περιοχής .

• Ο Έριχ είναι μόλις 3 ετών και θέλει να τον παίρνουν οι άλλοι μαζί τους. Αυτό μερικές φορές εκνευρίζει τον Κουρτ. Η Λιζελότε όμως, σαν μεγαλύτερη, τον προσέχει ιδιαίτερα. Άλλωστε αυτό το υποσχέθηκε και στην μητέρα του Κουρτ, η οποία λείπει συχνά από το σπίτι, γιατί δουλεύει σαν καθαρίστρια για να κερδίσει κάποια επί πλέον χρήματα, από τότε που ο άνδρας της έμεινε άνεργος.

Ιστορικό πλαίσιο:Ανεργία

Ιστορικό πλαίσιο:παιχνίδι

• Παιχνίδι

• Για τα παιδιά εκτυλίσσεται όλη σχεδόν η ζωή εκτός σπιτιού. Δικό του δωμάτιο έχει μόνο ο Κουρτ. Η Λιζελότε μοιράζεται το δωμάτιό της με τον μικρό Φρίντριχ. Ο Έριχ δεν έχει δικό του δωμάτιο. Κοιμάται στο σαλόνι, στον καναπέ. Οι παιδικές χαρές είναι άγνωστες αυτή την εποχή.

• Όποιος ζει στην επαρχία, μπορεί να παίξει σε λιβάδια, χωράφια και δάση. Στην πόλη οι τόποι για παιχνίδι είναι οι δρόμοι, τα πεζοδρόμια και οι πίσω αυλές.

• Ανεργία

• Όπως και στη σημερινή εποχή έτσι και τότε η ανεργία αποτελεί ένα σοβαρό πρόβλημα. Ιδιαίτερα τραγικές είναι οι χρονιές 1929 και 1930. Μέσα σ’ αυτό το χρονικό διάστημα τριπλασιάστηκε ο αριθμός των ανέργων. Αφορμή στάθηκε η κρίση των τραπεζών και του χρηματιστηρίου στη Νέα Υόρκη, η οποία εξαπλώθηκε σαν αλυσιδωτή αντίδραση σε παγκόσμιο επίπεδο και έπληξε πολλές χώρες. Το φαινόμενο αυτό πέρασε στην ιστορία σαν «Η οικονομική κρίση». Η ημέρα που ξεκίνησαν όλ’ αυτά ονομάστηκε «Μαύρη Πέμπτη».

• Η τελευταία μας ελπίδα:

ρ

Σ’ αυτό το μέρος οι Εβραίοι

είναι ανεπιθύμητοι

Η διπλή ζωή της

Λότε

Ο Κουρτ 5 ετώνΆριας καταγωγής ή άνεργος

Λιζελότε 6 ετώνΜπορούν οι ιδέες να καίνε;

Γκράφιτι εκείνη την εποχήΕυτυχώς που ο Kurt δεν ξέρει να διαβάζει ακόμα, γιατί οι αφίσες (όπως η απεικονιζόμενη) και τα γκράφιτι βρίσκονται ολοένα και πιο συχνά στους τοίχους σε όλη τη Γερμανία. Έτσι και στο ιατρείο του πατέρα του Kurt γράφτηκε πρόσφατα «Εβραίε, να πεθάνεις».Ο Kurt δεν γνωρίζει ποιος ή τι είναι ο «Εβραίος». Ο πατέρας του Kurt λέει, ότι τον τελευταίο καιρό έρχονται ολοένα και λιγότεροι ασθενείς στο ιατρείο του. Έχει αυτό άραγε κάποια σχέση με τις βρισιές στους τοίχους;

Ιστορικό πλαίσιο:Ρατσιστικοί νόμοι

Ή άριας καταγωγής ή άνεργος!

Ο πατέρας του Κουρτ πρέπει να κλείσει το ιατρείο του. Επειδή είναι Εβραίος, δεν έχει δικαίωμα να θεραπεύει αρρώστους, εξηγεί στον Κουρτ. Η μητέρα του κλαίει τώρα πια συχνά, επειδή δεν ξέρει, τι εξέλιξη θα έχουν.

Γερμανοί! Αντισταθείτε!Μην ψωνίζετε από Εβραίους!

Ώρες ιατρείου: 9-10, 5-7

Ιστορικό πλαίσιο:Ρατσιστικοί νόμοι

Ρατσιστικοί νόμοι

Σε όλες σχεδόν τις κοινωνίες υπάρχουν προκαταλήψεις για ανθρώπους που έχουν διαφορετική πίστη, διαφορετικά ήθη και έθιμα ή διαφορετική καταγωγή από τους αυτόχθονες κατοίκους ενός τόπου. Στη Γερμανία τα πράγματα χειροτέρεψαν, όταν το 1933 ανέλαβε την εξουσία το Εθνικοσοσιαλιστικό Γερμανικό Εργατικό κόμμα.Ίσα δικαιώματα για όλους; Ούτε καν. Όποιος δεν ανήκε στην λεγόμενη άρια φυλή αντιμετώπιζε ολοένα και περισσότερες δυσκολίες. Ψηφίστηκαν νέοι νόμοι, που ήταν εις βάρος των «μη αρίων» ανθρώπων - σ’ αυτούς ανήκαν π.χ. οι Εβραίοι, οι Σίντι και οι Ρομά -

Οι νόμοι αυτοί είχαν σαν αποτέλεσμα να παρενοχληθούν, να βασανιστούν, να εκδιωχτούν και να δολοφονηθούν απίστευτα πολλοί άνθρωποι.

Τόπος κατοικίας

Εβραίων.Απαγορεύεται η είσοδος.

Ισ

Ιστορικό πλαίσιοΚάψιμο βιβλίων

Μπορούν οι ιδέες να καίνε;

Στην επιστροφή στο σπίτι από το μάθημα βιολιού η Λιζελότε περνά μαζί με τον πατέρα της από μια πλατεία, όπου έχουν μαζευτεί άνθρωποι γύρω από μια εστία φωτιάς.Η Λιζελότε μένει άφωνη: Μια τόσο μεγάλη φωτιά δεν έχει δει ποτέ ως τώρα στη ζωή της. Πολλοί άνθρωποι έχουν κάνει έναν κύκλο γύρω από τη φωτιά και ρίχνουν μέσα σ’αυτήν βιβλία.«Βιβλία χωρίς αξία, εκφυλισμένη τέχνη», εξηγεί ο πατέρας της.

• Πολλά παιδιά, πολλή πειθαρχία.

• Η πρώτη μέρα του Κουρτ στο σχολείο. Αντί της σχολικής σακούλας με ζαχαρωτά, ο Κουρτ πήρε από τους γονείς του ένα μεγάλο γλυκό Μπρέτσελ (κουλούρι). Όταν όμως βλέπει την αίθουσα, θέλει να φύγει τρέχοντας: Τόσα πολλά παιδιά! Μερικά απ’ αυτά είναι μάλιστα πολύ πιο μεγάλα απ’ αυτόν. Τότε ανακαλύπτει την φίλη του, τη Λιζελότε. Τελικά, δεν θα είναι τόσο τραγικά τα πράγματα.

• Την πρώτη μέρα ο Κουρτ αντιγράφει τα γράμματα που έχει γράψει ο δάσκαλος στον πίνακα. Η Λιζελότε είναι πιο προχωρημένη. Γράφει μια ιστορία που υπαγορεύει ο δάσκαλος. Ένα παιδί δεν προσέχει. Η τιμωρία του είναι 5 ξυλιές με τη βέργα στην ανοιχτή του παλάμη.

Ιστορικό πλαίσιο:Σχολείο

Το Σχολείο

Η πρώτη και πιο διαδεδομένη μορφή σχολείου ήταν το Λαϊκό Σχολείο, το οποίο διαρκούσε 4 χρόνια. Στη συνέχεια, αν οι μαθητές παρουσίαζαν καλές επιδόσεις και οι γονείς είχαν την οικονομική ευχέρεια, μπορούσαν να παρακολουθήσουν ένα ανώτερο σχολείο. Πολλές φορές όμως οοι μαθητές παρέμεναν για άλλα 4 χρόνια στο Λαϊκό Σχολείο και στη συνέχεια μάθαιναν κάποιο επάγγελμα. Στην επαρχία διδάσκονταν παιδιά διαφορετικής ηλικίας συχνά στην ίδια αίθουσα. Οι δάσκαλοι ήταν ιδιαίτερα αυστηροί, ενώ το ξύλο ήταν συνηθισμένο φαινόμενο.Στην αρχή της ώρας οι μαθητές έπρεπε να σηκώνονται

όρθιοι και να χαιρετούν τον δάσκαλο ή τη δασκάλα με τη φράση «Ζήτω ο Χίτλερ, κύριε Δάσκαλε» ή «Ζήτω ο Χίτλερ, κυρία Δασκάλα». Τα παιδιά μάθαιναν πολλά απ’ έξω, π.χ. ποιήματα και τραγούδια για τον Χίτλερ και τη Γερμανία.

Κάψιμο βιβλίων

Σε πολλές γερμανικές πόλεις κάηκαν αυτή την ημέρα (10 Μαΐου 1933) δεκάδες χιλιάδες βιβλία, που χαρακτηρίστηκαν σαν «μη γερμανικά». Σ’ αυτά ανήκουν και τα έργα ενός γνωστού Γερμανού συγγραφέα παιδικών βιβλίων, πολλά από τα οποία γυρίστηκαν σε ταινίες, όπως π.χ. «Η αίθουσα που πετάει», «Η 35η ημέρα του Μάη» και «Η διπλή ζωή της Λότε». Πρόκειται για τον Έριχ Καίστνερ.

Η Λιζελότε 7 ετών.Συγχρονισμένος βηματισμός, εμπρός, μαρς

1934Πραξικόπημα Ρεμ: Ο Χίτλερ διατάσσει την δολοφονία του Ερνστ Ρεμ και άλλων μελών της SA (Sturmabteilung, Τμήμα εφόδου).

Σάββατο χωρίς σχολείο για τα μέλη της Χιτλερικής Νεολαίας .

Ψηφίζεται ο νόμος «Αναγκαστικής Αποστείρωσης».

Εκπατρισμός του Άλμπερτ Άινστάιν..

• Συγχρονισμένος βηματισμός, εμπρός, μαρς

• Η μητέρα της Λιζελότε της απαγορεύει να κάνει παρέα «με τους Βρωμοεβραίους». Αναγκάζεται να ξεχάσει την μουσική που έπαιζε μαζί με τον Κουρτ. Παρόλ’ αυτά συναντιέται κρυφά μαζί του.

• Παίζουν μαζί. Με ένα σκουπόξυλο και ένα παλιό σεντόνι φτιάχνουν μια σημαία και εξασκούνται να βηματίζουν συγχρονισμένα - όπως ακριβώς είδαν να κάνουν τα τμήματα των SA (Τμήματα Εφόδου) και των SS (Τάγματα Προστασίας) την 1η Μαϊου. Κερδίζει, όποιος καταφέρνει να αντέξει περισσότερη ώρα χωρίς να γελάσει.

Ιστορικό πλαίσιο:Ρατσιστικοί νόμοι

Ιστορικό πλαίσιο:SS και SA

Ευσπλαχνία και τιμή είναι να είναι κανείς

Γερμανός

• SS και SA• Το Τμήμα Εφόδου (SA) δημιουργήθηκε το 1921 σαν

αγωνιστικό τμήμα τou NSDAP (Εθνικοσοσιαλιστικού Γερμανικού Εργατικού Κόμματος). Ήδη από εκείνη την εποχή (όχι δηλαδή μόνο μετά την ανέγερση του Χίτλερ στην εξουσία) παρατηρήθηκαν βιαιοπραγίες έναντι των Εβραίων και των πολιτικά αντιφρονούντων, όπως π.χ. των Κομουνιστών. Το Τμήμα Εφόδου συχνά παρελαύνανε στους δρόμους, ενώ τα μέλη του φορούσαν καφέ στολές, μπότες και ένα περιβραχιόνιο με τον καγκελωτό σταυρό. Με τις παρελάσεις αυτές ήθελαν τα μέλη της να σηματοδοτήσουν, ότι το εθνικοσοσιαλιστικό κίνημα στη Γερμανία δεν μπορούσε πια να παραβλεφθεί.

• Επειδή το Τμήμα Εφόδου δυνάμωνε ολοένα και περισσότερο και ο Χίτλερ έβλεπε να κινδυνεύει η πολιτική του δύναμη, έδωσε εντολή να δολοφονηθούν

το 1934 σημαντικά μέλη του Τμήματος Εφόδου (Πραξικόπημα «Ρεμ» (Röhm-Putsch)

Το Τάγμα Προστασίας (Schutzstaffel) ιδρύθηκε το 1925 και ανήκε διοικητικά στο Τμήμα Εφόδου. Είχε σαν καθήκον την προσωπική προστασία του Χίτλερ. Τα μέλη του θεωρούνταν ιδιαίτερα πιστά στον Χίτλερ. Αυτό σημαίνει ότι δεν αμφισβητούσαν τις εντολές του και τις τηρούσαν κατά γράμμα. Έτσι για παράδειγμα ήταν τα μέλη του Τάγματος Προστασίας εκείνοι που σκότωσαν κατά τη διάρκεια του πραξικοπήματος «Ρεμ» τα μέλη του Τμήματος Εφόδου. Από εκείνη τη στιγμή και μετά, ο Χίτλερ έδινε ολοένα και περισσότερα πολιτικά καθήκοντα αλλά και περισσότερη εξουσία στο Τάγμα Προστασίας. Το τάγμα αυτό ήλεγχε και επιτηρούσε τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και σιγά-σιγά ανέλαβε ολοένα και περισσότερα καθήκοντα της αστυνομίας.

• 1935

• Κατασκευάζεται ο πρώτος αυτοκινητόδρομος (μεταξύ Φρανκφούρτης και Ντάρμσταντ)

• Ρατσιστικοί νόμοι της Νυρεμβέργης

Σ’ αυτόν τον τόπο οι Εβραίοι είναι ανεπιθύμητοι

• 1936

• Κατασκευάζεται το μεγαλύτερο αερόπλοιο το κόσμου, το Zeppelin “Hindenburg”

• Ολυμπιακοί αγώνες στο Βερολίνο.• Ισπανικός εμφύλιος πόλεμος.• Υποχρεωτική εγγραφή στη Χιτλερική Νεολαία (HJ)

• 1937

• Το αερόπλοιο Hindenburg εκρήγνυται λίγο πριν την προσγείωσή του στις ΗΠΑ.

• Έκθεση «Εκφυλλισμένης τέχνης» στο Μόναχο.• Στο Βερολίνο στήνονται παγκάκια με την επιγραφή

«Μόνο για Αρίους»

Έριχ 8 ετών.Παιχνίδι ή πραγματικότητα;

βρ

• 1938

• Τα γερμανικά στρατεύματα μπαίνουν στην Αυστρία, «προσάρτηση» της Αυστρίας στο Γερμανικό Ράιχ.

• Χτίζεται το πρώτο στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Αυστρία: «Μάουτχάουζεν».

• Στα διαβατήρια των Εβραίων αναγράφεται ένα μεγάλο “J”. (Από τη λέξη Jude = Εβραίος).

• «Η νύχτα των Κρυστάλλων» (Νύχτα του Πογκρόμ). Καταστρέφονται Συναγωγές, εβραϊκά μνήματα και καταστήματα και λεηλατούνται σπίτια. Συλλήψεις, κακομεταχείριση και δολοφονίες Εβραίων.

• Παιχνίδι ή Πραγματικότητα; Σε κάθε περίπτωση μετράει η συμμετοχή.

• Κατά κάποιο τρόπο, όλα είναι διαφορετικά. Η Λιζελότε δεν έχει πια χρόνο να παίξει με τον Κουρτ και τον Έριχ. Λέει, ότι έχει πιο σοβαρά πράγματα να κάνει. Εδώ και λίγο καιρό συναντιέται με άλλα κορίτσια στον «Σύνδεσμο Γερμανίδων Κορασίδων». Το σήμα αναγνώρισής τους είναι ένα μαντήλι για το λαιμό δεμένο με ένα δερμάτινο λουρί. Ο μεγάλος αδερφός της Λιζελότε, ο Φρίντριχ, είναι ήδη μέλος της «Χιτλερικής Νεολαίας» και έχει μάλιστα και το προσκοπικό μαχαίρι. Ο Έριχ τον ζηλεύει και ανυπομονεί να κλείσει τα 10, γιατί τότε θα μπορεί να γίνει κι αυτός μέλος της Χιτλερικής Νεολαίας, να

Ιστορικό πλαίσιο:Σύνδεσμος Γερμανίδων

Κορασίδων

Ιστορικό πλαίσιο:Προσκοπικό μαχαίρι

Ιστορικό πλαίσιο:Χιτλερική νεολαία

φοράει στολή , να έχει ένα προσκοπικό μαχαίρι και ίσως μάλιστα να μπορεί να πάει και σε μια κατασκήνωση. Αυτό που δεν καταλαβαίνει ο Έριχ είναι, γιατί δεν μπορεί και ο Κουρτ να συμμετέχει σε όλα αυτά, αφού έχει κλείσει ήδη τα 10.

Ιστορικό πλαίσιο:Οργάνωση Γερμανίδων

Κορασίδων

Ιστορικό πλαίσιο:Προσκοπικό μαχαίρι

Ιστορικό πλαίσιο:Χιτλερική νεολαία

• Χιτλερική Νεολαία• Η Χιτλερική Νεολαία ιδρύθηκε το 1926 σαν

κομματική και νεανική οργάνωση του Εθνικοσοσιαλιστικού Γερμανικού Εργατικού Κόμματος (NSDAP). Όταν το 1933 ανήλθε ο Χίτλερ στην εξουσία, αποφάσισε, να γίνονται μέλη της οργάνωσης όλα τα παιδιά και όλοι η νέοι πού είχαν την «σωστή» (δηλαδή την άρια) καταγωγή.

• Αργότερα ψηφίστηκαν μάλιστα νόμοι που υποχρέωναν τα παιδιά και τους νέους να γραφτούν στη Χιτλερική Νεολαία, ακόμα και αν οι γονείς τους ήταν αντίθετοι. Το 1932 η οργάνωση αριθμούσε 100.000 μέλη, ενώ το 1939 ο αριθμός των μελών ανέρχονταν σε 8,7 εκατομμύρια.

Γερμανικός Νεανικός Λαός

στη Χιτλερική Νεολαία.

• Έλα κοντά μας!

• Η Χιτλερική Νεολαία χωρίζονταν σε τμήματα ανάλογα με την ηλικία και το γένος. Τα αγόρια που ήταν μεταξύ 10 και 14 ετών, ανήκαν στον «Γερμανικό Νεανικό Λαό», ενώ τα κορίτσια της ίδιας ηλικίας ήταν μέλη του «Συνδέσμου Νέων Κορασίδων». Από την ηλικία των 14 και μέχρι των 18 ετών, τα αγόρια οργανώνονταν στην ουσιαστική «Χιτλερική Νεολαία» και τα κορίτσια στον «Σύνδεσμο Γερμανίδων Κορασίδων».

• Έλα κοντά μας!

Γερμανικός Νεανικός Λαός

στη Χιτλερική Νεολαία.

• Και εσύ

ανήκεις στον Φύρερ!.

Σύνδεσμος Γερμανίδων Κορασίδων

Όποιος ήθελε να συμμετάσχει στον Σύνδεσμο Γερμανίδων Κορασίδων, έπρεπε, όπως και στον αντίστοιχο σύνδεσμο των αγοριών, να δώσει εξετάσεις. Μέρος των εξετάσεων δεν ήταν μόνο η αποστήθιση τραγουδιών και αποφθεγμάτων, αλλά και οι καλές αθλητικές επιδόσεις, π.χ. 60 μέτρα τρέξιμο σε 12 δευτερόλεπτα , τούμπα πάνω από δύο κορίτσια ή πήδημα από το ύψος 2,5 μέτρων. Όποιος περνούσε τις εξετάσεις αλλά και την δοκιμαστική περίοδο των 6 μηνών, γινόταν σε εορταστική τελετή μέλος του Συνδέσμου Νέων Κορασίδων.

Σαν σήμα κατατεθέν τους έδεναν γύρω από το λαιμό το μαντήλι με τον δερμάτινο κόμπο.

Επί πλέον τα κορίτσια έπρεπε να δώσουν την παρακάτω υπόσχεση:

«Θέλουμε να είμαστε νέες κορασίδες. / Θέλουμε να έχουμε καθαρά μάτια / και ενεργά χέρια. / Θέλουμε να γίνουμε δυνατές και περήφανες. / Να είμαστε πολύ ορθές, για να θέλουμε να γίνουμε σπασικλάκια ή υποτακτικές. / Να είμαστε πολύ ειλικρινείς, για να θέλουμε απλά να φαινόμαστε σαν να είμαστε κάποιες./ Πολύ πιστές, για να διστάζουμε ή να αμφισβητούμε. / Πολύ τίμιες, για να κολακεύουμε, / πολύ πεισματάρες, για να δειλιάζουμε.»

Η στολή αποτελούνταν από μια μπλε φούστα, ένα άσπρο πουκάμισο, ένα καφέ γιλέκο και φυσικά το μαντήλι στο λαιμό.

• Και εσύ

ανήκεις στον Φύρερ!.

Προσκοπικό μαχαίριΤο μαχαίρι δεν ήταν προδιαγεγραμμένο μέρος της στολής, παρόλ’ αυτά, κάθε αγόρι ήθελε να έχει ένα. Δεν ήταν όμως τόσο απλό να το αποκτήσει. Έπρεπε πρώτα να περάσει με επιτυχία κάποιες δοκιμασίες - κάτι σαν εισαγωγικές εξετάσεις – και μόνο τότε μπορούσε κανείς να φέρει επάνω του το μαχαίρι, και αφού προηγουμένως το ενέκρινε ο ομαδάρχης.

Στο αυλακωμένο στέλεχος του μαχαιριού βρίσκεται το σημάδι της Χιτλερικής Νεολαίας (HJ). Τα αγόρια έπαιρναν μαζί με το μαχαίρι και μια ζώνη με αγκράφα. Πάνω στην αγκράφα και στο μαχαίρι βρίσκεται η επιγραφή: «Αίμα και τιμή».

1939• Ψηφίζεται νόμος που επιβάλει στους Εβραίους να φέρουν σαν δεύτερο μικρό όνομα το «Σάρα» για τις γυναίκες ή το «Ισραήλ» για τους άνδρες.• Γερμανοσοβιετικό σύμφωνο μη επίθεσης.• Επίθεση στην Πολωνία. Έναρξη του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου.• Η Γαλλία και η Μεγάλη Βρετανία κηρύσσουν στην Γερμανία τον Πόλεμο.• Εισάγεται το Έκτακτο Απολυτήριο Λυκείου.

Λιζελότε 12 ετώνΓουργουρίσματα

Ο Κουρτ, 11 ετών.Μάτια που δεν βλέπονται

Ο Έριχ, 9 ΕτώνΠέτα, πέτα παπαδιά

Ιστορικό πλαίσιο:Διανομή τροφίμων με δελτίο

Γουργούρισμα της κοιλιάς είναι μέρος του παιχνιδιού.

Να αγοράσουμε ένα ψωμί; Δεν γίνεται. Ο πατέρας Πάτσκε μπορεί τότε μόνο να πουλήσει συγκεκριμένα τρόφιμα όπως ψωμί, βούτυρο, μαργαρίνη, τυρί, μυζήθρα, ζάχαρη, κρέας και αυγά, όταν οι πελάτες έχουν την αντίστοιχη έγκριση – δηλαδή μία ειδική κάρτα τροφίμων. Οι κάρτες αυτές διανέμονται μία φορά τον μήνα και οι οικογένειες πρέπει να τα βγάλουν πέρα όπως μπορούν. Βέβαια πρέπει να πληρώσουν πάραυτα. Πολλές είναι εκείνες οι οικογένειες που δεν μπορούν να χορτάσουν την πείνα τους. Ακόμα και της Λιζελότε η κοιλιά γουργουρίζει συχνά – και αυτό, παρότι ο πατέρας της έχει μπακάλικο.

Ιστορικό πλαίσιο:Σχολείο

Ιστορικό πλαίσιο:Ρατσιστικοί νόμοι

Μάτια που δεν βλέπονται, γρήγορα λησμονιούνται ...

Ο Κουρτ δεν μπορεί πια να πηγαίνει στο ίδιο σχολείο με την Λιζελότε και τον Έριχ, παρόλο που είναι πολύ καλός μαθητής και του αρέσουν και όλα σχεδόν τα μαθήματα. Σαν παιδί Εβραίων, πρέπει τώρα να παρακολουθεί μαθήματα σε ένα εβραϊκό σχολείο, το οποίο είναι πολύ πιο μακριά απ’ ότι το παλιό που πήγαινε. Τώρα πια βλέπει την Λιζελότε και τον Έριχ ακόμα πιο σπάνια. Τις περισσότερες φορές παίζει μόνος του. Και επί πλέον, του έδωσαν και αυτό το χαζό όνομα! «Κουρτ Ισραήλ Κρόνενμπουργκ» γράφει τώρα το διαβατήριό του. Δεν του αρέσει καθόλου, όμως όλα τα Εβραιόπουλα και οι άνδρες Εβραίοι πρέπει να φέρουν αυτό σαν δεύτερο όνομα. Και η μητέρα του Κουρτ; Και αυτή, όπως και όλες οι γυναίκες και τα κορίτσια εβραϊκής καταγωγής πρέπει να φέρουν ένα επιπλέον όνομα.

Ο Κουρτ, 13 ετών.Πόσα αντέχει μια φιλία;

Λιζελότε,14 ετών.Νέα από το μέτωπο.

Έριχ, 9 ετών.Πέτα, πέτα παπαδιά

1940• Χορηγία μετάλλων για την πολεμική βιομηχανία.• Εισβολή της Γερμανικής στρατιάς στη Δανία και στη Νορβηγία, αργότερα και στο Βέλγιο, στην Ολλανδία και στο Λουξεμβούργο.• Αρχίζει η κατασκευή του στρατοπέδου συγκέντρωσης στο Άουσβιτς.• Σύμφωνο τριών δυνάμεων ανάμεσα στη Γερμανία, στην Ιταλία και στην Ιαπωνία.• Γερμανικά στρατεύματα εισβάλουν στο Παρίσι.• Αερομαχίες πάνω από την Αγγλία.

Ιστορικό πλαίσιο:2ος Παγκόσμιος Πόλεμος

Πέτα, πέτα παπαδιά!

Ο μπαμπάς είναι στον πόλεμο ...• Ο Έριχ δεν μπορεί να καταπιεί ούτε μια μπουκιά,

παρότι συνεχώς πεινάει. Σήμερα όλα είναι διαφορετικά. Κάθεται με τη μητέρα και τη μικρή του αδελφή Μαργαρίτα στο βραδινό τραπέζι, χωρίς τον πατέρα. Κι αυτό, γιατί ο τελευταίος επιστρατεύθηκε.

• Αυτό σημαίνει, ότι πρέπει να πάει στον πόλεμο και να πολεμήσει στο μέτωπο. Αυτό έγινε χθες. Ο πατέρας στεκόταν σαν ξένος και ασυνήθιστος με την καινούρια του στρατιωτική στολή και του είπε: «Ψηλά το κεφάλι, Έριχ. Σύντομα θα είμαι πάλι κοντά σας. Εν τω μεταξύ θα πρέπει να έχεις θάρρος,

Ιστορικό πλαίσιο:2ος Παγκόσμιος Πόλεμος

• Να σφίξεις τα δόντια και να φροντίσεις την Μαργαρίτα και τη μαμά. Μου το υπόσχεσαι;

• Ο Έριχ κούνησε καταφατικά το κεφάλι του. Ήταν το μόνο που μπορούσε να κάνει. Και παρότι είναι κατά κάποιο τρόπο περήφανος που ο πατέρας του του συμπεριφέρεται σαν να είναι ενήλικας, νιώθει τώρα στο βραδινό φαγητό πολύ μόνος.

• Ο 2ος Παγκόσμιος Πόλεμος

• Ο 2ος Παγκόσμιος Πόλεμος άρχισε όταν η Γερμανία εισέβαλε στις 1/9/1939 στη γειτονική Πολωνία. Η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία κήρυξαν σε αντίποινα τον πόλεμο στη Γερμανία. Είχε προηγηθεί ένα σύμφωνο ανάμεσα στη Γερμανία και στη Σοβιετική Ένωση, όπου οι δύο χώρες δήλωναν ότι δεν θα επιτίθενται η μία την άλλη. Το σύμφωνο αυτό λέγεται και «Σύμφωνο μη επίθεσης» ή «Σύμφωνο Χίτλερ-Στάλιν».

• Η Σοβιετική Ένωση εισβάλει επίσης με στρατεύματά της στην Πολωνία, ενώ η Γερμανία επιτίθεται και σε άλλες χώρες. Καταλαμβάνει τη Δανία, την Ολλανδία, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο και τέλος τη Γαλλία.

• Το καλοκαίρι του 1940 η Γερμανία ξεκινά επίθεση από αέρος έναντι της Μεγάλης Βρετανίας. Την επόμενη χρονιά, δηλαδή το 1941, ο Χίτλερ επιτίθεται με γερμανικά στρατεύματα στη Σοβιετική Ένωση. Δεν τον ενδιαφέρει το γεγονός, ότι με τον τρόπο αυτό παραβιάζει το σύμφωνο μη επίθεσης. Στο πλευρό της Γερμανίας τάσσονται αρχικά η Ιταλία και η Ιαπωνία, αργότερα η Ουγγαρία, η Ρουμανία, η Σλοβακία όπως και η Βουλγαρία και η Κροατία.

• Ο πόλεμος όμως δεν περιορίστηκε στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Πεδίο μαχών έγινε και η Βόρεια Αφρική, ενώ με την ιαπωνική επίθεση στο Περλ Χάρμπορ που ήταν αμερικανική βάση, μπήκαν και οι Ηνωμένες Πολιτείες στον πόλεμο εναντίον της Γερμανίας και των συμμάχων της, όπως η Ιαπωνία.

• Δεν είναι μόνο τα Γερμανικά στρατεύματα που υφίστανται ολοένα και περισσότερες ήττες στο μέτωπο. Στις χώρες που έχει καταλάβει η Γερμανία ο λαός αρχίζει να προβαίνει σε αντίσταση.

• Με την απόβαση Αμερικανών, Βρετανών και Καναδών στρατιωτών στην Νορμανδία (Γαλλία) τον Ιούνιο του 1944 αρχίζει η κατάρρευση του δυτικού μετώπου. Η μία μετά την άλλη απελευθερώνονται οι περιοχές και οι χώρες που είχε καταλάβει η Γερμανία. Και στα ανατολικά κατόρθωσε η σοβιετική στρατιά να οδηγήσει σε οπισθοχώρηση τα γερμανικά στρατεύματα. Οι συμμαχικές δυνάμεις (δηλαδή τα στρατεύματα της Μεγάλης Βρετανίας, της Σοβιετικής Ένωσης, των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και της Γαλλίας) κατόρθωσαν τελικά να καταλάβουν την Γερμανία.

• Στις 8 Μαΐου 1945 τα γερμανικά στρατεύματα παραδόθηκαν χωρίς όρους. Με τον τρόπο αυτό τελείωσε ο 2ος Παγκόσμιος Πόλεμος στην Ευρώπη. Η Γερμανία χωρίστηκε σε 4 ζώνες κατοχής – βρετανική, αμερικάνικη, σοβιετική και γαλλική.

• Σ’ αυτόν τον Πόλεμο σκοτώθηκαν 55 έως 60 εκατομμύρια άνθρωποι.

:

1941• Παράλληλες σκηνές πολέμου: Εκστρατεία στην

Αφρική και στη Βαλκανική Χερσόνησο. • Εβραϊκό αστέρι • Θανατική ποινή στη Γερμανική επικράτεια για

όποιον ακούει ξένα ραδιοφωνικά κανάλια.• Εισβολή γερμανικών στρατευμάτων στη Σοβιετική

Ένωση.• Ιαπωνική επίθεση στο Περλ Χάρμπορ. Οι ΗΠΑ

κηρύττουν τον πόλεμο στην Ιαπωνία.

Ιστορικό πλαίσιο:Ρατσιστικοί Νόμοι

Ιστορικό πλαίσιο:Χιτλερική Νεολαία

Πόσα αντέχει μια φιλία;• Ο Κουρτ και οι γονείς του πρέπει τώρα να φοράνε

πάνω στα ρούχα τους το Εβραϊκό αστέρι. Όποιος το ξεχάσει και τον πιάσει η αστυνομία, συλλαμβάνεται και φυλακίζεται. Μερικές φορές, ο Κουρτ συναντά τυχαία τον Έριχ. Τότε μιλάνε λίγο μεταξύ τους, ο Έριχ όμως πάντα κοιτά κλεφτά δεξιά κι αριστερά. Ελπίζει να μην τον δει κανένας από τους συντρόφους του στη Χιτλερική Νεολαία. Γιατί όποιος χαρακτηριστεί «Φίλος των Εβραίων», παραμένει για πάντα στόχος ειρωνείας και πειραγμάτων.

Ιστορικό πλαίσιο:Στρατόπεδα Συγκέντρωσης

Ιστορικό πλαίσιο:Ρατσιστικοί Νόμοι

Ο πάγος γίνεται όλο και πιο λεπτός

• Ο πατέρας του Κουρτ πρέπει να φύγει. Άμεσα. Οι άνδρες που έρχονται να τον πάρουν από το σπίτι, δεν του αφήνουν χρόνο ούτε καν να μαζέψει τα πράγματά του. «Άντε, άντε», τον πιέζουν, «στη δουλειά δεν χρειάζεσαι ούτε κουστούμια ούτε παλτό».

• Ίσα ίσα μένει χρόνος για ένα γρήγορο φιλί, και ήδη οδηγείται ο πατέρας του Κουρτ στον τόπο συγκέντρωσης.

• Στρατόπεδα συγκέντρωσης

• Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης είναι εγκαταστάσεις, στις οποίες οι άνθρωποι κρατούνται όπως στις φυλακές και ζουν απομονωμένοι από τον υπόλοιπο πληθυσμό. Η ιστορία έχει να δείξει πολλά τέτοια στρατόπεδα. Στα πιο φρικιαστικά ανήκουν τα στρατόπεδα εργασίας και εξόντωσης την εποχή του Εθνικοσοσιαλισμού.

• Το παγκοσμίως πιο γνωστό στρατόπεδο συγκέντρωσης και εξόντωσης είναι αυτό του Άουσβιτς, το οποίο κατασκευάστηκε το 1940 από τους Ναζί στην κατεχόμενη εκείνη την εποχή Πολωνία. Όμως, πολύ πιο νωρίς από το ξέσπασμα του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου είχε ξεκινήσει στη Γερμανία η κατασκευή στρατοπέδων συγκέντρωσης και εξόντωσης.

• Στα πιο βασικά στρατόπεδα συγκαταλέγονται:• Νταχάου (κοντά στο Μόναχο, 1933)• Ζάξενχάουζεν (1936)• Μπούχενβαλντ (1937)• Ράβενσμπουργκ (1938/1939)• Νόιενγκαμε (1938)• Φλόσενμπυργκ (1938)• Μάουτχάουζεν (Αυστρία, 1938)

Ύστερα από την έναρξη του πολέμου το 1939 και μέχρι τον Μάρτιο του 1944 κατασκευάστηκαν άλλα 22 καινούρια στρατόπεδα και 1200 εξωτερικά στρατόπεδα στην κατεχόμενη Ευρώπη. Στη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου σκοτώθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και εξόντωσης των Ναζί 6 εκατομμύρια Εβραίοι και άλλες ομάδες θύματα.

Ιστορικό πλαίσιο:Ραδιοφωνικές εκπομπές και λαϊκός

Ραδιοδέκτης

Ιστορικό πλαίσιο:Ο 2ος Παγκόσμιος Πόλεμος

Ολόκληρη η Γερμανία ακούει τον Φύρερ από τον Λαϊκό

Ραδιοδέκτη.

Νέα από το μέτωπο• Ο μικρός αδελφός της Λιζελότε, ο Γκέρχαρντ. έχει

θυμώσει: Η Λιζελότε τα ξέρει όλα καλύτερα. Όταν η οικογένεια κάθεται μπροστά στον λαϊκό ραδιοδέκτη και ακούει τις τελευταίες ειδήσεις για την ροή του πολέμου, είναι η πρώτη που θα βάλει πινέζες πάνω στο χάρτη για να μαρκάρει τις περιοχές που έχουν καταλάβει οι Γερμανοί.

• Ραδιοφωνικές εκπομπές και Λαϊκός ραδιοδέκτης

• Ο λαϊκός ραδιοδέκτης είναι μία απλή ραδιοφωνική συσκευή, που ήταν ιδιαίτερα οικονομική και γι’ αυτό το λόγο βρισκόταν σε σχεδόν κάθε σαλόνι.

• Τα παιδιά άκουγαν και στο σχολείο ραδιοφωνικές εκπομπές, ώστε να είναι ενημερωμένα για όλα όσα συνέβαιναν στο μέτωπο. Έπρεπε όμως να είναι αποκλειστικά και μόνο «δημόσιες» εκπομπές, οι οποίες μετέφεραν μια συγκεκριμένη εικόνα του πολέμου. Αυτή ήταν η πολεμική προπαγάνδα. Απαγορευόταν να ακούει κανείς ξένους ραδιοσταθμούς – παρόλο που αυτοί εξέπεμπαν προγράμματα στη γερμανική γλώσα.

• Σε περίπτωση που οι γονείς άκουγαν τέτοιους ραδιοσταθμούς και τα παιδιά το έλεγαν στο σχολείο, οι γονείς συλλαμβάνονταν την ίδια κιόλας μέρα και μεταφέρονταν σε στρατόπεδα εργασίας.

• 1942

• Αποκορύφωμα της γερμανικής εξουσιαστικής επέκτασης.

• Διάσκεψη στη Βάνζεε: Ξεκινούν οι μαζικές δολοφονίες στα στρατόπεδα εξόντωσης.

• Δεκαπεντάχρονοι γίνονται βοηθοί στην αεράμυνα και στο ναυτικό.

Ιστορικό πλαίσιο:Συλλογή υλικών

Ιστορικό πλαίσιο:2ος Παγκόσμιος Πόλεμος

Συλλέγουμε αντί να διαβάζουμεΗ Λιζελότε είναι χαρούμενη: το βαρετό μάθημα Λατινικών ακυρώνεται εντελώς, γιατί ο νεαρός δάσκαλος Λατινικών έχει επιστρατευθεί. Γενικά, τώρα πια διαβάζουν πολύ λιγότερο για το σχολείο. Τώρα προτεραιότητα έχουν εργασίες που είναι σημαντικές για τον πόλεμο, όπως π.χ. η συλλογή μετάλλων ή κουρελιών. Τι στο καλό χρειάζονται όλα αυτά τα παλιά κομμάτια υφάσματος;

• Συλλογή υλικών

• Η συλλογή αντικειμένων ήταν μέρος της καθημερινότητας στη Γερμανία κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου. Επειδή στα εργοστάσια κατασκευάζονταν κυρίως τανκς, όπλα, σφαίρες και στρατιωτικά κράνη, τα αγαθά πρώτης ανάγκης στα καταστήματα ήταν πολύ περιορισμένα. Υπήρχε έλλειψη παντού.

• Ένα μικρό ποσοστό των υλικών που συλλέγονταν έφταναν στους ανθρώπους που υπέφεραν. Ήδη μόλις έναν χρόνο μετά την έναρξη του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου ο κόσμος καλούνταν να προσφέρει μεταλλικά αντικείμενα για τις επιχειρήσεις της πολεμικής βιομηχανίας. Σε τι χρησίμευαν όλα αυτά τα μεταλλικά αντικείμενα;

• Φυσικά άρματα μάχης, όπλα, πυρομαχικά και στρατιωτικά κράνη. Η συλλογή μαλλιού τον Χειμώνα του 1941/42 προοριζόταν για τους στρατιώτες στο ανατολικό μέτωπο. Γιατί αυτοί δεν ήταν επαρκώς εξοπλισμένοι για τον τραγικά κρύο Χειμώνα στη Σοβιετική Ένωση.

Βομβαρδισμοί μέσα στη νύχταΌταν τη νύχτα ουρλιάζουν οι σειρήνες, τότε ο Έριχ ξέρει ακριβώς τι να κάνει: να ντυθεί γρήγορα γρήγορα και να αρπάξει τη βαλίτσα που βρίσκεται έτοιμη στο κατώφλι του σαλονιού. Η μητέρα του φροντίζει τη Μαργαρίτα, που από μόνη της δεν μπορεί να κινηθεί πολύ γρήγορα. Ύστερα τρέχουν όλοι κάτω στο καταφύγιο, όπου συγκεντρώνονται όλοι οι γείτονες. Όλοι, εκτός από τον κύριο Μέσμερ με το ξύλινο πόδι. Λέει, ότι δεν αξίζει πια γι’ αυτόν να ανεβοκατεβαίνει νυχτιάτικα τη σκάλα. Έχει ήδη βιώσει έναν πόλεμο, και αν τύχει να χτυπηθεί τώρα από βόμβα, τότε είναι της μοίρας του γραμμένο.

Ιστορικό πλαίσιο:Βομβαρδισμοί

Στο καταφύγιο σφυρίζει κάποιος δυνατά: «Ο κύριος Μέσνερ θα πρέπει να προσέχει, μην καταλήξει μαζί με το ξύλινο πόδι του σε κάποιο στρατόπεδο εργασίας. Ξέρετε, ακούει εχθρικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς!»

Ιστορικό πλαίσιο:Ραδιοφωνικές εκπομπές και λαϊκός

Ραδιοδέκτης

ΒομβαρδισμοίΟ πόλεμος δεν εκτυλίχθηκε μόνο στο πεδίο μαχών. Μεγαλουπόλεις ή πόλης στρατηγικής σημασίας (π.χ. τέτοιες στις οποίες βρίσκονται εργοστάσια πολεμικής βιομηχανίας ή σιδηροδρομικοί σταθμοί που μπορούν να εφοδιάσουν με συρμούς το πολεμικό μέτωπο) βομβαρδίστηκαν. Σ’ αυτές τις επιχειρήσεις τραυματίστηκαν, σκοτώθηκαν ή ξεσπιτώθηκαν άνθρωποι που δεν ήταν φαντάροι, ο επονομαζόμενος άμαχος πληθυσμός. Μέχρι το 1945 σκοτώθηκαν σ’ αυτούς τους βομβαρδισμούς στη Γερμανία περίπου μισό εκατομμύριο άνθρωποι, κάτι που αντιστοιχεί στον πληθυσμό μιας πόλης του μεγέθους της Νυρεμβέργης ή της Δρέσδης.

1943Παράδοση των Γερμανικών στρατευμάτων στο Στάλινγκραντ, πάνω από 100.000 Γερμανοί στρατιώτες αιχμάλωτοι των Σοβιετικών.

Ισοπεδωτικοί βομβαρδισμοί των συμμάχων.

Δεκαπεντάχρονοι επιστρατεύονται υποχρεωτικά να υπηρετήσουν σαν βοηθοί στην αεράμυνα και στο ναυτικό.

Τα αδέλφια Σολ συλλαμβάνονται από την Γκεστάπο (Geheime Staatspolizei = Μυστική αστυνομία) και εκτελούνται λίγο μετά.

Εξέγερση στο Γκέτο της Βαρσοβίας.

Ο Μουσολίνι καθαιρείται και συλλαμβάνεται.

Ιστορικό πλαίσιο:Βομβαρδισμοί

Ιστορικό πλαίσιο:Παιχνίδι

Παιχνίδι στα ερείπιαΟ Γκέρχαρντ παίζει στον μεγαλύτερο παιδότοπο

περιπέτειας που μπορεί να φανταστεί κανείς: τα ερείπια εκτείνονται σε πολλά οικοδομικά τετράγωνα. Σαν σωστός κυνηγός θησαυρού περιφέρεται με τους φίλους του στην περιοχή. Παντού μπάζα, εκεί που παλιότερα ορθωνόταν σπίτια.

Κάτω απ’ τα μπάζα κρύβονται όμως και πολλά άλλα ενδιαφέροντα αλλά και απαίσια πράγματα. Μυρίζει καμένο, όποιος όμως θέλει να βρει κανένα κομμάτι από χειροβομβίδα, καμιά εμαγιέ σαλατιέρα ή κανένα κομμάτι από περσικό χαλί, πρέπει να καταβάλει και κάποιες προσπάθειες αυτοσυγκράτησης. Και ύστερα να ξεχάσεις ότι

Ιστορικό πλαίσιο:Βομβαρδισμοί

Ιστορικό πλαίσιο:Παιχνίδι

είδες ένα πτώμα, που είχε συρρικνωθεί στο μέγεθος μιας κούκλας. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν κομματιάζονται από τις εμπρηστικές βόμβες, αλλά καίγονται από την υπερβολική ζέστη.

Χειρότερα από κάθε εφιάλτηΈνα δυνατό χτύπημα στην πόρτα. Ο Κουρτ σηκώνεται τρομαγμένος. Πριν ακόμα προλάβει να σπρώξει με την μητέρα του την ντουλάπα, πίσω από την οποία έχουν φτιάξει ένα κρησφύγετο, ανοίγει βίαια η πόρτα. Άνθρωποι της Μυστικής Αστυνομίας ορμούν μέσα στο σπίτι και μεταφέρουν και τους δύο σε τόπο συγκέντρωσης. Από εκεί θα τους φορτώσουν σε τραίνο και θα τους μεταφέρουν στο Άουσβιτς. Πριν λίγες μέρες ο Κουρτ έκλεισε τα 15.

Ιστορικό πλαίσιο:Στρατόπεδα συγκέντρωσης

Ο φόβος σκεπάζει σαν σκόνη τα πάντα

«Πάλι συναγερμός για βομβαρδισμούς!». Η Λιζελότε είναι καταπονημένη, γιατί αυτός είναι ήδη ο δεύτερος συναγερμός μέσα σε μια νύχτα. Αρπάζει τη βαλίτσα και το αγαπημένο βιολί της. Ο Γκέρχαρντ κλαίει φυσικά πάλι, γιατί παπαγαλάκι, ο Χάνζι, πρέπει να μείνει στο σπίτι. Η μαμά έβαλε την Λιζελότε να διαλέξει: Ή ο Χάνζι ή το βιολί, και τα δυο μαζί δεν χωράνε στο καταφύγιο.

Τόσο δραματικά όσο αυτή τη φορά δεν ήταν ποτέ πριν. Κάθονται στο καταφύγιο ο ένας σχεδόν επάνω στον άλλο, όταν ξαφνικά ένα οστικό κύμα από μια βόμβα που έσκασε σβήνει όλα τα κεριά και τις λάμπες πετρελαίου. Ακούγεται επανειλημμένα

Ιστορικό πλαίσιο:

Βομβαρδισμοί

Ιστορικό πλαίσιο:Βομβαρδισμοί

εκκωφαντικός θόρυβος, τα αυτιά βουίζουν και πονάνε. Στο θεοσκόταδο ο Γκέρχαρντ αρχίζει πάλι το κλάμα. Και παρότι και η Λιζελότε θέλει να τσιρίξει, σφίγγει τον Γκέρχαρντ επάνω της. Όλοι βήχουν.

Αφού κάποιος ανάψει λίγα κεριά, βλέπει, ότι ένα πυκνό σύννεφο σκόνης έχει σκεπάσει τα πάντα. Τα πρόσωπα των γειτόνων μοιάζουν σαν φαντάσματα. Η Λιζελότε δεν αναγνωρίζει καν τη μητέρα της, η οποία βάζει υγρά μαντήλια στα πρόσωπα των παιδιών, για να μπορούν να αναπνεύσουν καλύτερα.

Ο εχθρός βλέπει το φως σου.Σβήστε όλα τα φώτα.

1944Επίθεση στην Νορμανδία.

Μεταφορά παιδιών σε ασφαλείς περιοχές

Απόπειρα δολοφονίας του Χίτλερ (Κόμης φον Στάουφενμπεργκ)

Ιστορικό πλαίσιο:2ος Παγκόσμιος Πόλεμος

ΑποχαιρετισμόςΓιατί στέκεται ο φαντάρος στο σαλόνι της μητέρας

της Μαργαρίτας; Η Μαργαρίτα σκέφτεται, μήπως είναι ο πατέρας της. Τον ξέρει μόνο από διηγήσεις, γιατί ήταν πολύ μικρή όταν αυτός έφυγε στον πόλεμο. Αλλά όχι, αυτός θα ήταν ένας λόγος χαράς, ενώ τώρα η μαμά της κλαίει.

Ο ξένος φαντάρος δίνει στην Μαργαρίτα μια τσαλακωμένη φωτογραφία, πάνω στην οποία φαίνονται εκείνη και ο Έριχ σε μικρή ηλικία. Στήν πίσω πλευρά γράφει: «Σας αγαπώ πολύ και προσεύχομαι να είστε πάντα καλά. Ο μπαμπάς».

Το βράδυ ο Έριχ προσπαθεί να παρηγορήσει την μητέρα του. Δεν τα καταφέρνει όμως, γιατί και ο ίδιος έχει

Ιστορικό πλαίσιο:2ος Παγκόσμιος Πόλεμος

εντολή επιστράτευσης. Ο Έριχ πρέπει να πάει στην «Λαϊκή εφόρμηση» - την άλλη κιόλας εβδομάδα πρέπει να πάει στο μέτωπο σαν βοηθός της αεράμυνας και να καταρρίπτει εχθρικά αεροπλάνα. Ο Έριχ είναι 14 ετών.

1945

Όλα τα αγόρια σειράς 1939 (δηλαδή οι 16χρονοι) επιστρατεύονται και στέλνονται στο μέτωπο.

Ο Χίτλερ αυτοκτονεί

Συνθηκολόγηση όλων των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων

Τέλος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου

Η Γερμανία χωρίζεται σε 4 ζώνες κατοχής

Ο Γερμανικός Ερυθρός Σταυρός οργανώνει υπηρεσία εύρεσης αγνοουμένων.

Η Γερμανία στα ερείπιαΟ πόλεμος τελείωσε, πολλοί είναι εκείνοι που νιώθουν

ανάλαφροι, πολλοί πάλι δεν καταλαβαίνουν τι τους γίνεται. Πώς είναι δυνατόν να συνέβησαν όλα αυτά; Ο Έριχ κατάφερε να επιστρέψει από τον τόπο δράσης του στην οικογένειά του. Η αδελφή του, η Μαργαρίτα, ούτε που τον αναγνωρίζει, με τόση σοβαρότητα που κοιτάζει γύρω του. Παλιότερα είχε μόνο βλακείες στο μυαλό του, η Μαργαρίτα νιώθει μεγάλη μοναξιά. Πρέπει να φροντίζει το νοικοκυριό και να μαγειρεύει, γιατί η μητέρα τους κουβαλάει όλη μέρα μαζί με πολλές άλλες γυναίκες μπάζα και πέτρες απελευθερώνοντας σιγά σιγά τους κατεστραμμένους δρόμους. Το βράδυ είναι τόσο κουρασμένη, που δεν παρατηρεί, τι έχει κάνει η Μαργαρίτα στο σπίτι.

Ιστορικό πλαίσιο:Χωρίς πατρίδα

Η οικογένεια Πάτσκε έχασε τον Φρίντριχ, τον αδελφό της Λιζελότε, στον πόλεμο. Ο πατέρας της Λιζελότε αγνοείται ακόμα. Όπως η οικογένεια Πάτσκε έτσι και πολλές άλλες οικογένειες ψάχνουν απεγνωσμένα να βρουν τους συγγενείς τους ελπίζοντας ότι δεν θα σκοτώθηκαν στο μέτωπο ή στη διάρκεια των βομβαρδισμών. Ορδές προσφύγων διασχίζουν τη Γερμανία. Πολλοί έχασαν τα σπίτια τους κατά τους βομβαρδισμούς και δεν έχουν πια στέγη. Αντί για τρόφιμα στο κατάστημα της οικογένειας Πάτσκε βρίσκει κανείς κουβέρτες και στρώματα. Εδώ περνούν πια οι πρόσφυγες τη νύχτα τους, τρόφιμα δεν υπάρχουν έτσι κι αλλιώς. Όλοι έρχονται πιο κοντά ο ένας στον άλλον.

Ιστορικό πλαίσιο:Χωρίς πατρίδα

Χωρίς πατρίδαΤο χειμώνα του 1944/45 οι άνθρωποι φεύγουν

μαζικά από το Πόμερν, την Ανατολική Πρωσία και τη Σηλεσία, φοβούνται τους Σοβιετικούς στρατιώτες και ενδεχόμενη εκδίκηση για όλα αυτά που υπέστη η Σοβιετική Ένωση από τα Γερμανικά στρατεύματα κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Στα ρεύματα των προσφύγων προστίθενται και άνθρωποι που έχασαν τα σπίτια τους στη διάρκεια των βομβαρδισμών αλλά και αυτοί που ψάχνουν υπόλοιπα μέρη των οικογενειών τους. Στα τέλη του 1946 υπάρχουν 8 εκατομμύρια σπίτια για να στεγάσουν 14 εκατομμύρια ανθρώπους.

)

1946Η κατάσταση τροφοδότησης στη Γερμανία ολοένα και

χειροτερεύει (Χειμώνας πείνας).

Ιδιωτικές οργανώσεις παροχής βοήθειας όπως π.χ. CARE στηρίζουν τον πληθυσμό που υποφέρει (πακέτα CARE).

Για πρώτη φορά Με τους Αμερικανούς φαντάρους έφθασαν κάποια

στιγμή και πακέτα με τρόφημα – κονσέρβες κρέατος, κονσέρβες φρούτων, γάλα σε σκόνη, κακάο και καφές. Η Μαργαρίτα θυμάται: Όταν έφθασε το πρώτο αμερικανικό άρμα στους δρόμους κάνοντας έναν απαίσιο θόρυβο, δεν μπορούσε από το φόβο της να κουνηθεί από τη θέση της. Οι φαντάροι όμως δεν ήταν κακοί, γέλασαν και της χάρισαν κάτι, που δεν είχε ξαναδεί στη ζωή της: μια μαστίχα.

Ιστορικό πλαίσιο:Χειμώνας της πείνας

π

Χειμώνας πείνας

Στα τέλη του 1945 το 80% του γερμανικού πληθυσμού υποσιτίζεται. 50% των ανθρώπων υποφέρει από την πείνα, ενώ 40% κινδυνεύει από φυματίωση. Τον χειμώνα της πείνας του 1945-46 η κατάσταση εκτραχύνεται. Πάγος και χιόνι παραλύουν σε ένα μεγάλο βαθμό τις συγκοινωνίες. Καράβια με αποστολές σιτηρών που έρχονται από την Αμερική παραμένουν ακίνητα στα λιμάνια.Η κατάσταση αυτή πλήττει κυρίως την περιοχή της Ρούρης, επειδή εδώ δεν καλλιεργούταν η γη και ο πληθυσμός δεν μπορεί να αυτοσυντηρηθεί. Ειδικές αποστολές πατάτας για την περιοχή παγώνουν, βοοειδή από την Βαυαρία είναι αδύνατο να μεταφερθούν.

Η κατανομή φαγητού στην περιοχή της Ρούρης δεν φτάνει ούτε καν τις 850 θερμίδες την ημέρα. Ακόμη και οι βαρέως εργαζόμενοι λαμβάνουν ως ανώτατο όριο τις 1350 θερμίδες ημερησίως.

H ελπίδα βλασταίνει Εδώ ολοκληρώνεται η εξόρμηση στην καθημερινότητα των

προπάππων των Γερμανοπαίδων. Αλλά για τα παιδιά εκείνης της εποχής τα πράγματα ξεκινούν τώρα.

Τα πρώτα χρόνια μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο είναι για πολλούς ιδιαίτερα σκληρά. Ο πληθυσμός της Γερμανίας βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Τα περισσότερα παιδιά μεγαλώνουν χωρίς να μπορούν να τα φροντίσουν οι γονείς τους – σε περίπτωση βέβαια που ζουν ένας οι και οι δύο εξ αυτών. Οι μεγάλοι είναι απασχολημένοι με την επιβίωση. Αλλά παρ’ όλ’ αυτά: Υπάρχει άνοδος.

Με κάθε μέρα που περνάει τα πράγματα γίνονται λίγο καλύτερα.

Η ανασυγκρότηση επανέρχεται. Βέβαια με διαφορετικούς ρυθμούς σε κάθε ελεγχόμενη από τους συμμάχους ζώνη. Έτσι, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, γεννιούνται δύο Γερμανίες: Η Λάϊκή Δημοκρατία και η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας.

Η Λ

ιζελότε 18 ετών.

Ο Έριχ 16 ετών.

• Πόσο νόστιμη είναι η πικραλίδα;

• Δυστυχώς τα μπάζα ούτε τρώγονται, ούτε

καίγονται. Κάνει παγωνιά, υπάρχει έλλειψη από

κάρβουνο ή ξύλα για κάψιμο. Ούτε τα τρόφιμα

επαρκούν. Πού να βρει η Λιζελότε τροφή για τη

μητέρα της, τον Γκέρχαρντ και την ίδια; Κάθε μέρα

σχεδόν τρώνε παντζαρόσουπα ή χυλό βρώμης.

Φυσικά αλλαντοποιείται οτιδήποτε βρεθεί μέσα

στα ερείπια και στα υπολείμματα σπιτιών όπως

π.χ. τσουκνίδες, πικραλίδες, μαργαρίτες και

ξινοτρίφυλλα.

Ιστορικό πλαίσιο:Μαργαριταροσαλάτα

Ιστορικό πλαίσιο:Σαλάτα από ξινοτρίφυλλο

Ιστορικό πλαίσιο:Μπουμπούκια

πικραλίδας

• Σαλάτα από μαργαρίτες και πικραλίδες• Πολύ σημαντικό. Αν θέλετε να κάνετε σαλάτα από μαργαρίτες και πικραλίδες, φροντίστε να μαζέψετε φύλλα

την Άνοιξη και από μέρη που δεν έχουν πέσει φυτοφάρμακα. Αν δεν είστε σίγουρη για το πώς είναι οι μαργαρίτες και οι πικραλίδες, ρωτήστε κάποιον που ξέρει από βότανα.

• Υλικά• 1 χούφτα φύλλα από μαργαρίτες• 1 χούφτα φύλλα από πικραλίδες

• λίγο χυμό λεμονιού

• 1 πρέζα ζάχαρη

• αλάτι και πιπέρι

• 1 κουτάλι της σούπας λάδι

• Εκτέλεση• Πλένετε τα φύλλα και τα κόβετε με τα

δάχτυλα σε μικρά κομμάτια.• Ανακατέβετε τον χυμό λεμονιού, τη ζάχαρη,

το αλάτι, το πιπέρι και το λάδι και τα ρίχνετε πάνω στα φύλλα. Καλή όρεξη.

• Σούπα από ξινοτρίφυλλο (Οξαλίδα, ξινήθρα)• Πολύ σημαντικό. Αν θέλετε να εκτελέσετε τη συνταγή, φροντίστε να μαζέψετε φύλλα ξινοτρίφυλλου την

Άνοιξη και από μέρη που είναι ελεύθερα από φυτοφάρμακα. Αν δεν είστε σίγουροι για το πώς είναι τα ξινοτρίφυλλα, ρωτήστε κάποιον που ξέρει από βότανα και φυτά. Μια συμβουλή: Ξινοτρίφυλλο μπορεί κανείς κάποιες φορές να βρει και στη λαϊκή ή σε μανάβικο.

• Υλικά• Ξινοτρίφυλλο (ή δυνατόν πολύ, τουλάχιστον 200-300

γρ.• 1-2 κουταλιές της σούπας βούτυρο• λίγο αλεύρι• έναν κύβο ζωμού (φυσικά αυτός τότε δεν υπήρχε)• 2 κρόκους αυγού

• αλάτι, πιπέρι, μοσχοκάρυδο• περίπου 100 ml σαντιγύ

• Εκτέλεση• Λιώνουμε τον κύβο ζωμού σε ½ λίτρο νερό.• Πλένουμε καλά το ξινοτρίφυλλο και το

σκουπίζουμε. Το κόβουμε σε μικρά κομμάτια και το αχνίζουμε με το βούτυρο, μέχρι να ψηθεί σχεδόν. Ρίχνουμε από πάνω λίγο αλεύρι και το καβουρντίζουμε. Ρίχνουμε στο μείγμα το λιωμένο ζωμό και καρυκεύουμε με το αλάτι, το πιπέρι και το μοσχοκάρυδο. Ανακατεύουμε τον κρόκο του αυγού με τη σαντιγύ και το προσθέτουμε στη σούπα.

• Καλή όρεξη!

• Μπουμπούκια πικραλίδας• Πολύ σημαντικό. Αν θέλετε να εκτελέσετε τη συνταγή, φροντίστε να μαζέψετε μπουμπούκια πικραλίδας την

Άνοιξη και από λιβάδια που είναι ελεύθερα από φυτοφάρμακα. Αν δεν είστε 100% σίγουροι για το πώς είναι τα μπουμπούκια πικραλίδας, ρωτήστε κάποιον που ξέρει από βότανα και φυτά.

• Υλικά• Μπουμπούκια πικραλίδας, μόνο

κλειστά.• Λίγο βούτυρο για το άχνισμα.• Αλάτι και πιπέρι.

• Εκτέλεση• Αφαιρέστε προσεκτικά τα μπουμπούκια από το

φυτό (βρίσκονται κάτω-κάτω, στο κοτσάνι)• Πλύνετε τα καλά και σκουπίστε τα. Λιώστε το

βούτυρο με μια πρέζα αλάτι. Τσιγαρίστε τα μπουμπούκια.

• Πιπερώστε. Καλή όρεξη!