diagnose voor renovatie · 2020. 9. 14. · opleiding duurzame gebouwen: diagnosetools voor...

OPLEIDING

DUURZAME GEBOUWEN

Pierre WILLEM

De bestaande gebouwschil (isolatie en luchtdichtheid)

DIAGNOSE VOOR

RENOVATIE

LENTE 2020

Op basis van de presentatie van ICEDD asbl

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN : DIAGNOSETOOLS VOOR RENOVATIE – LENTE 2020

DOELSTELLINGEN VAN DE PRESENTATIE2

N De verschillende tools voor het stellen van een energiediagnose

van de gebouwschil/gebouwen bekijken

N Beschikken over handige tools en informatiebronnen bij de

renovatie van gebouwen op het vlak van isolatie en

luchtdichtheid

N De directe en indirecte interactie tussen de verschillende

componenten van een gebouw begrijpen

N De aandacht vestigen op de elementen die het bereiken van

een performant luchtdichtheidsniveau bij het renoveren van

gebouwen bemoeilijken


INHOUDSTAFEL3

INLEIDING

TOOLS EN INSTRUMENTEN VOOR DIAGNOSESTELLING OP HET

TERREIN

INFORMATICATOOLS

SAMENVATTING EN AANDACHTSPUNTEN


INLEIDING OP HET TERREIN INFORMATICATOOLS AANDACHTSPUNTEN

LUCHTDICHTHEID4

N Slecht: risico van ondichtheid voor water en binnencondensatie

N Gemiddeld: sterke energieverliezen in een goed geïsoleerd gebouw

N Hoog: weinig verliezen, maar vereist een gecontroleerd ventilatiesysteem

Renovatie houdt isolatie in. Voor een efficiënte en duurzame

isolatie moet de gebouwschil “luchtdichter” worden gemaakt,

zodat ook ventilatie nodig is.



LUCHTDICHTHEID: IMPACT OP DE THERMISCHE PRESTATIES5

U = 0,3 W/m²K> U = 1,44 W/m²K!

1m

14 cm

Of 4,8 x slechter

Spleet van 1 mm

3 cm

1 mSourc

e/B

ron :

A2M

Source/Bron : Isoproc



LUCHTDICHTHEID: IMPACT OP DE DUURZAAMHEID6

Hoog risico van binnencondensatie!

Sources/Bronnen: WTCB

Onderdak

Thermische

isolatie

Dakbedekking

Gording

Binnen-

afwerking of

ingevoegd

membraan



LUCHTDICHTHEID: DEFINITIE VAN HET DICHTE VOLUME7

In theorie

N Op elk plan en op elke doorsnede van het gebouw moet een doorlopendelijn kunnen worden getrokken die de luchtafdichting weergeeft

N Geïsoleerd volume = luchtdicht volume

In de praktijk moet men dus weten hoe “moeilijke”aansluitingen worden uitgevoerd: muur/dak, muur/venster,muur/vloer, dak/dakvenster,…

Vaak onderzoeken nodig!


INHOUDSTAFEL8

INLEIDING


TERREIN

N Visueel

N Met behulp van materieel

INFORMATICATOOLS




VISUEEL – HOE ISOLEREN? - HELLENDE DAKEN9

Geval 1:

N Wordt de zolder/het volume onder het dak ingericht?

Sourc

e/B

ron :

ww

w.f

ond-e

cra

n-im

age.c

om

http://www.fond-ecran-image.com/




Geval 1:


• Indien dit niet het geval is: isolatie van de zoldervloer

Vloerisolatie




Geval 1:


• Indien dit niet het geval is: isolatie van de zoldervloer

• Geen luchtdichtheid (damp onder de isolatie)

Risico van condensatie




Geval 2:

N Is de dakbedekking aan vervanging toe?

N Moet de binnenafwerking behouden blijven?

Sourc

e/b

ron

:

htt

p:/

/ww

w.le

vald

yerr

es.f

r/equip

em

ents

/

bib

lioth

eque/b

iblio

theque

-le

-gre

nie

r.htm

l

Sourc

e/B

ron

: w

ww

.sw

issbois

.ch

http://www.levaldyerres.fr/equipements/bibliotheque/bibliotheque-le-grenier.html

http://www.swissbois.ch/




Geval 2:

N Is de dakbedekking aan vervanging toe?

N Moet de binnenafwerking behouden blijven?

• Indien het antwoord op een van de 2 vragen “ja” luidt

Isolatie langs de buitenzijde (SARKING-dak)

Sourc

e/B

ron :

Energ

ie+

Sourc

e/B

ron :

Recticel

Plaatsing van isolatie op het bestaande gebint

Het dak wordt dus “opgehoogd”

http://www.bati-journal.mobi/wp-content/uploads/20912832.jpg




Geval 3:

N Kan de dakbedekking behouden worden?

N Is er een onderdakmembraan (van goede kwaliteit) aanwezig?

Sourc

e/b

ron

:

htt

p:/

/renovgra

nge.u

nblo

g.f

r/200

9/1

0/1

7

/film

-sous-t

oiture

/

http://renovgrange.unblog.fr/2009/10/17/film-sous-toiture/




Geval 3:

N Kan de dakbedekking behouden worden?

N Is er een onderdakmembraan (van goede kwaliteit) aanwezig?

• Indien het antwoord op beide vragen “ja” luidt

Isolatie langs de binnenzijde

Sourc

e/B

ron :

Isover

Sourc

e/B

ron:

Energ

ie+




Focus op het onderdak

Sourc

e/B

ron :

CS

TC

/WT

CB

Fig. 37 Aansluiting van de isolatie en het dampscherm op de muur

1. Luchtdichte aansluiting

2. Lucht-/dampscherm

3. Spant

4. Plafondafwerking

5. Isolatie

6. Onderdak

7. Dakpannen

8. Isolatie aan te brengen bij

de uitvoering van het

onderdak





N Rol en kwaliteiten van het onderdak:

• Vermijden dat de isolatie nat wordt:

• Waterdichtheid bij schade aan de dakbedekking

• Pannen die gaan vliegen/barsten

• Uitzonderlijke regen

• Dichtheid voor poedersneeuw

• Afvoer van condensatie onder de dakbedekking

• Zorgen voor winddichtheid (beperking van de luchtcirculatie in en rond de

isolatie)





N Kwaliteiten van het onderdak:

• Het onderdak voert het vocht dat zich in de isolatie verspreidt af naar

buiten

Het is belangrijk dat het onderdak “ademt” en een goede

damphuishouding garandeert

De voorkeur gaat uit naar “capillaire” onderdaken die een

zekere hoeveelheid vocht kunnen absorberen (zoals

vloeipapier)

Sourc

e/B

ron :

CS

TC

/WT

CB





N Kwaliteiten van het onderdak:

• Opgelet voor “oude” onderdaken die weinig ademen, zoals plastic

membranen, zelfs met microperforaties, of bitumineuze membranen van

het type “Fel’X”

Hoog risico van condensatie in het dak

Best vervangen door ademende onderdaken

Sourc

e.B

ron

:

htt

p:/

/ww

w.g

edim

at.

fr/e

cra

n-s

ouple

-

synth

etiq

ue-a

rme-d

e-s

ous-t

oiture

-def-

x-

r1-r

oule

au-la

rg-1

-5m

-lo

ng-5

0m

-

sip

last,

1024775,2

,11,5

0.h

tm

Sourc

e/B

ron :

htt

p:/

/ww

w.b

ricozone.b

e/f

r/is

ola

tio

n/t

-

sous-t

oiture

-isola

nt-

et-

vid

e-d

air

-

35865.h

tml

http://www.gedimat.fr/ecran-souple-synthetique-arme-de-sous-toiture-def-x-r1-rouleau-larg-1-5m-long-50m-siplast,1024775,2,11,50.htm

http://www.bricozone.be/fr/isolation/t-sous-toiture-isolant-et-vide-dair-35865.html




Geval 4:

N De dakbedekking moet behouden blijven EN

N er is geen onderdakmembraan



VISUEEL – HOE ISOLEREN? - PLATTE DAKEN21

Geval 1: het bestaande dak blijft behouden

N Isolatie langs buiten = warm dak

• Het bestaande luchtscherm wordt gewoonlijk behouden en doet dienst als

dampscherm

• Er wordt isolatie toegevoegd, en vervolgens wordt een nieuwe afdichting

aangebracht

Sourc

e/B

ron :

CS

TC

/WC

TB

1. Dakvloer

2. Afschotlaag (cf. § 5,2)

3. Eventueel dampscherm

5. Isolatie

6. Dakafdichting

7. Eventueel ballast




Geval 1: het bestaande dak blijft behouden

N Isolatie langs buiten = warm dak

• Het bestaande luchtscherm wordt gewoonlijk behouden en doet dienst als

dampscherm

• Er wordt isolatie toegevoegd, en vervolgens wordt een nieuwe afdichting

aangebracht

Sourc

e/B

ron h

ttp:/

/bru

ssels

energ

y.b

e/w

p-

conte

nt/

uplo

ads/2

015/0

3/I

MA

G01

74.jp

g




Geval 2: de dakstructuur wordt vervangen

N Voorkeur voor isolatie langs buiten = warm dak

N In het geval van een compact dak (isolatie tussen houten skelet):

Sourc

e/B

ron E

nerg

ie+

➔ Moeilijkere techniek (risico van binnencondensatie)

Buiten

Binnen

1. Afdichtingsmembraan

2. Ondergrond

3. Isolatie

4. Luchtdicht dampscherm

5. Plafond



VISUEEL – HOE ISOLEREN? - MUREN24

Geval 1: de muren kunnen langs buiten geïsoleerd worden

N Een voldoende dikke laag isolatie moet worden aangebracht

(min. 12-15 cm)

• Probleem van rooilijn

• Stedenbouwkundige verordeningen

N Het uitzicht verandert eventueel

Sourc

e/B

ron P

ierr

e D

em

esm

aker

➔ Deze techniek verdient aanbeveling




Geval 1: de muren kunnen langs buiten geïsoleerd worden

N Een oude bakstenen muur kan worden geïsoleerd zonder dat het uitzicht al

te sterk wijzigt




Geval 2: de spouwmuren kunnen geïsoleerd worden

N Opvulling van de spouw (min. 4-5 cm dik)

N Beperkte thermische prestatie (minder dikke laag isolatie)

Sourc

e/B

ron K

nauf

➔ Betrouwbare techniek, maar de dikte van het isolatiemateriaal is

beperkt




Geval 2: de spouwmuren kunnen geïsoleerd worden

N Noodzakelijke voorwaarden voor spouwmuurisolatie

• Voldoende brede spouw (min. 4-5 cm)

• Gevel in goede staat (geen scheuren, afschilferende bakstenen,

abnormale aantasting van de voegen, wat zou kunnen wijzen op

vorstgevoeligheid van de stenen of de voegen)

• Geen (weinig ademende) verf op de stenen

• Geen glazuurstenen

• Via een endoscopie moet worden nagegaan of de spouw voldoende vrij is

• Na het isoleren moet worden nagegaan of het isolatiemateriaal de spouw

goed vult (thermografie)

• Het risico bestaat dat koudebruggen versterkt worden: het binnenklimaat

moet doorgaans droog zijn (ventilatie nodig) en er mogen geen

vochtproblemen zijn in de woning (opstijgend vocht, insijpelingen, …)




Geval 3: het is niet mogelijk om aan de buitenzijde te isoleren, en er is geen

spouw (of de spouw is al geïsoleerd) isolatie aan de binnenzijde

N De gevel kan in oorspronkelijke staat behouden blijven

N Hoog risico van vochtproblemen in de originele muren

➔ (Zeer) risicovolle techniek, en pas toe te passen als laatste optie,

na een onderzoek en soms voorbereidende werken






N Vochtigheid: wijziging van het droogpotentieel

N De muur is vaker nat, en blijft ook langer nat!

risico van schade aan het metselwerk (vorst)

risico van verrotting van houten balken in de muren

Sourc

e/B

ron :

Arc

hitectu

re e

t C

limat

VOOR

NA






N Voorwaarden

• Voer een hygrothermische simulatie uit (eerste benadering via ISOLIN:

http://energie.wallonie.be/fr/isolation-thermique-par-l-interieur-des-murs-

existants-en-briques-pleines.html?IDC=8605&IDD=41922 )

• Gevel in goede staat (geen scheuren, afschilferende bakstenen,

abnormale aantasting van de voegen, wat zou kunnen wijzen op

vorstgevoeligheid van de stenen of de voegen)

• Geen (weinig ademende) verf op de stenen

• Geen glazuurstenen

• Hoog risico dat koudebruggen worden versterkt/gevormd: deze moeten

worden bestudeerd, het binnenklimaat moet doorgaans droog zijn

(ventilatie nodig) en er mogen geen vochtproblemen zijn in de woning

(opstijgend vocht, insijpelingen, …)

http://energie.wallonie.be/fr/isolation-thermique-par-l-interieur-des-murs-existants-en-briques-pleines.html?IDC=8605&IDD=41922



VISUEEL – HOE ISOLEREN? - VLOEREN31

Geval 1 :

N Er is een onverwarmde kelder of een toegankelijke geventileerde

kruipruimte

isolatie van het plafond van de kelders/geventileerde

kruipruimte

Geval 2 :

N In het geval van tegels/vloer op volle grond

isolatie aan de bovenkant

• Ophoging van de bestaande vloer (opgelet voor niveau van deuren,

trappen, …)

• Bestaande vloer uitbreken en uitgraven (opgelet voor niveau van

fundering: risico van ondermetseling)



VISUEEL – HOE AFDICHTEN?32

N Een luchtdicht materiaal voorzien als scherm (gipsbepleistering, specifiek

membraan, …)

N Zorgen voor continuïteit van dit luchtscherm aan elke

aansluiting/verbinding, m.a.w. spleten/scheuren voorkomen

• Soms door soepele verbindingen in “scheurgevoelige” hoeken

• Bij voorkeur met zelfklevende stroken of specifieke aansluitingsbanden

Foto: Pierre Demesmaecker




Oude vensters

N De lucht- en waterdichtheid zijn over het algemeen zwak

N De thermische prestaties zijn slecht

N De oppervlaktetemperatuur is laag in de winter thermische

onbehaaglijkheid

N De inbraakveiligheid is beperkt

Bij renovatie denkt men vaak eerst aan vervanging van de

vensters. Soms is renovatie van de vensters ook mogelijk

(afdichtingen, dubbel glas, voorzetramen, …)

PS: de vervanging van vensters is heel weinig rendabel (hoge

ETVT ~min. 20-30 jaar) als de berekening alleen gebaseerd is op

de energiebesparingen die dit kan opleveren




Oude vensters

N Principe van dubbele dichting

Source/Bron: WTCB Revue 1/1995 p23-24

Fig. 3 Principe van de dubbele

dichting

1. waterkering

2. decompressiekamer

3. ontwateringsgaten

4. tochtafsluiting

5. ontwateringskanaal van

de glassponning

Fig. 4 Drukvereffening

tussen

buitenomgeving en

decompressiekamer




In de praktijk: vloer

Source/Bron: http://img8.bricozone.be/159384e365d2154afc.jpg





N Oplossing 1 (indien isolatie aan de binnenzijde):

Balken afzagen voordat ze in de muur worden ingewerkt en ze ondersteunen

met een loodrechte balk of een voorzetmuur.

Fo

toA

2M





N Oplossing 2:

Luchtafdichting aanbrengen tussen elke vloerbalk en de muur

Moeilijk: te vermijden!Foto ICEDD




In de praktijk: vloerniveau

N Oplossing 3:

De houten vloer vervangen door een “zware” vloer, zoals beton dat ter plaatse

wordt gegoten

• Toepasbaar in grote renovatieprojecten

• Hierdoor kunnen tal van problemen worden opgelost (brandveiligheid,

akoestiek, thermische inertie, …)




In de praktijk: aansluiting muur-trap

Bron : www.bricoleurdudimanche.com/local/cache-vignettes/L50xH38/1336059688-9c7c8.jpg




In de praktijk: aansluiting muur-trap

N Oplossing 1

Uitvoering van een soepele aansluiting tussen trap en muur

Niet zo duurzaam: te vermijden!

N Oplossing 2

Achter de trap wordt een membraan geplaatst dat tegen de muur wordt

gelijmd

Vaak moeilijk!




In de praktijk: ter hoogte van de kabel-/kokerdoorvoeren en achter de

bestaande elektriciteitskasten

Dit moet geval per geval worden bekeken…

Fo

toP

ierr

e D

em

esm

aecker




In de praktijk: ter hoogte van de kabel-/kokerdoorvoeren en

achter de bestaande elektriciteitskasten

N Mogelijkheden:

• Dichtstoppen van kokers, zorgvuldige luchtafdichting rond

elektriciteitskasten (vooral aan de kabeldoorvoeren), …

• Het lokaal opnemen in het beschermde volume

Bron: Pro Clima




In de praktijk: verwarmingsinstallatie

Dit moet geval per geval worden bekeken…

Foto’s: Pierre Demesmaecker




In de praktijk: verwarmingsinstallatie

N Mogelijkheden:

• Bij voorkeur een luchtdichte verwarmingsketel plaatsen (indien < 70 kW)

Zie NBN B 61-001 (indien P > 70 kW)

Zie NBN B 61-002 (indien P < 70 kW)

• Het lokaal buiten het beschermde volume laten (opgelet met de

leidingdoorvoeren)

61-001

61-002




In de praktijk: brievenbussen / gasmeters

N Mogelijkheden:

• Ze bij voorkeur buiten het gebouw plaatsen

• Indien dit niet kan: ze buiten het beschermde volume houden (de wanden

moeten dan geïsoleerd worden en de brievenbus moet aan de binnenkant

worden afgewerkt met een dichte omkasting (idem vensters)

Foto: ICEDD

Bron: gallery.lineair.org




In de praktijk: liften

N Een opening bovenaan in de liftschacht (dak) is verplicht

• De lift wordt buiten het beschermde volume gehouden of

• Mogelijkheid een gemotoriseerde klep + automatisering ervan te plaatsen

(bijvoorbeeld: Blue Kit)

Bron : www.bluekit.eu




In de praktijk: andere ruimten/elementen

N Hoe zit het met

• de afvallokalen

• de niet-ingerichte zolders die in het beschermde volume liggen

• de muur achter het hangtoilet: bepleisterd?

• …

Er zijn standaardoplossingen, maar in renovatieprojecten hangt dit

vaak af van het geval, en is dit moeilijk te voorzien in de ontwerpfase!

Niet-bepleisterde muur achter

de leidingen: INFILTRATIESNiet-bepleisterde muur achter

de wc: INFILTRATIES


INHOUDSTAFEL48

INLEIDING


TERREIN

N Visueel

N Met behulp van materieel

INFORMATICATOOLS




VOCHTDETECTIE49

Detectie van vocht in materialen

N Niet duur, maar opgelet met gevoeligheid voor hygroscopische zouten

Source/Bron : www.cdiscount.com Source/Bron : www.conrad.fr

Weerstandsvochtmeter

< 100-200 €

Capacitieve vochtmeter

< 100-200 €



VOCHTDETECTIE50

Detectie van vocht in de lucht

N Maar waar komt het vocht in de lucht vandaan?

• Bezetting (gebrek aan ventilatie)?

• Infiltratie, condensatie, opstijgend vocht,…?



VOCHTDETECTIE51

Aanwezigheid van hygroscopische zouten

Source/Bron : WTCB



ONDERZOEK VAN DE SPOUWMUUR52

Stijve endoscoop (< 500-1000 €)

N Doel: visueel vaststellen of er geen materialen in de spouw zitten

(mortelbrug, isolatiemateriaal (partieel of met onderbrekingen), latei in

contact met de parementsteen, …)

Het is niet altijd makkelijk iets te zien (testen voor aankoop!)

Source/Bron : www.livios.be



CONTINUÏTEIT VAN DE ISOLATIE (NA RENOVATIE)53

Infraroodcamera (< 1000-2000€)

N Doel: thermische bruggen en andere onderbrekingen/zwakke punten in de

isolatie opsporen

N (Mogelijkheid om vochtige zones aan het licht te brengen)

Opgelet bij de interpretatie van de resultaten!

Source/Bron : flir



TEST54

N De luchtdichtheid wordt niet berekend, maar gemeten

N Methode: druktest of infiltrometrietest of blowerdoortest

N Deze test is het enige middel om de verliezen door in-/exfiltratie nauwkeurig

te bepalen

Bron: www.architectesdehemptinneetgregoire.be


INHOUDSTAFEL55

INLEIDING


TERREIN

INFORMATICATOOLS

N Gebouw

N Wanden




Stappenplan voor een kwaliteitsvolle

energierenovatie

RENOFASE - IN ENKELE WOORDEN56

Analyse Project Uitvoering Klant

Bestaande

toestand,

onzekerheden,

risico’s,

betrouwbaarheid

Optimaal scenario,

vernieuwende

oplossingen,

bouwknopen

Technische

keuzes,

kwaliteitsgaranties,

coördinatie,

samenwerking

Informeren,

adviseren,

overtuigen



RENOFASE - FUNDAMENTELE VRAGEN57

Heeft het zin te renoveren, of is het beter af te breken en opnieuw te

bouwen?

Gaan we het hele gebouw renoveren, of alleen maar een deel ervan?

RENOVEREN OF

NIET?

INTEGRAAL OF

GEFASEERD?TOT WELK PUNT?

Welke energiedoel-stellingen willen we

bereiken?

Gaan we de werken in één

trek uitvoeren, of in verschillende

fasen?



RENOFASE - FUNDAMENTELE VRAGEN58

INTEGRAAL OF

GEFASEERD?

Energieverbruik

Tijd

Integrale renovatie,

in 1 fase

Gefaseerde

renovatie

Hangt af van:

• Budget

• Timing

• Levensduur van de

verschillende

onderdelen

• Blijven wonen



RENOFASE - AANPAK VOOR EEN ALGEMENE RENOVATIE59

+Hinder van beperkte duur

+Minder risico van schade

+Onmiddellijke energiebesparing

+Synergieën

−Hoge investering

−Blijven wonen is niet mogelijk

Analyse

Project

Uitvoe-ring

Controle

Fase 1



RENOFASE - AANPAK VOOR EEN GEFASEERDE RENOVATIE?60

Analyse

Project

Uitvoe-ring

Controle

Analyse

Project

Uitvoe-ring

Controle

Analyse

Project

Uitvoe-ring

Controle

Fase 1 Fase 2 Fase 3



RENOFASE - AANPAK VOOR EEN GEFASEERDE RENOVATIE61

→ Onvoorziene omstandigheden en

meerkosten vermijden

→ ‘Lock-in’-effect vermijdenAnalyse

Project

Uitvoe-ring

Controle

Uitvoe-ring

Controle

Uitvoe-ring

Controle

Fase 1 Fase 2 Fase 3



RENOFASE - INTERACTIE TUSSEN DE MAATREGELEN62

Rechtstreekse verbanden

Onrechtstreekse verbanden




→ SLECHT VOORBEELD

© F. Dobbels




→ GOED VOORBEELD



RENOFASE - INTERACTIE TUSSEN DE MAATREGELEN 65

→ DETAILVOORBEELD: ISOLATIE VAN DE GEVEL, ZONDER VERVANGING VAN DE

RAMEN




→ DETAILVOORBEELD: ISOLATIE VAN DE GEVEL, ZONDER VERVANGING VAN DE

RAMEN




→ DETAILVOORBEELD: VERVANGING VAN DE RAMEN, GEVOLGD DOOR ISOLATIE

VAN DE GEVEL



RENOFASE - VOLGORDE EN GROEPERING VAN DE MAATREGELEN69

Geen universele of standaardoplossing, maar basisprincipes:

N Eerst de dringende problemen

N Eerst de gebouwschil, daarna de installaties

N Werken van boven naar beneden

N Prioriteit voor maatregelen die renderen op het vlak van kosten en/of

energieverbruik

N Prioriteit voor goede tussentijdse oplossingen



RENOFASE - VOLGORDE EN GROEPERING VAN DE MAATREGELEN70

Ga logisch te werk:

N Groepeer waar mogelijk de maatregelen per “bouwelement”

N Plaats het ventilatiesysteem wanneer het gebouw luchtdicht is

N Vergeet de invloed niet van niet-energiebesparende maatregelen



ENERGIEBALANS (ENERGIE +)71

N Ideaal om de energie-uitdagingen in bestaande gebouwen te beoordelen

(types van wanden, verwarmingssysteem)

N Gebruiksvriendelijke tool = resultaten bij benadering

N Geen becijferd actieplan

+++

€www.energieplus-

lesite.be/fileadmin/resources/04_technique/02_facade/08_cal

culs/IsolationThermiqueK.xls

Expertise

Kostprijs

Timing

http://www.energieplus-lesite.be/fileadmin/resources/04_technique/02_facade/08_calculs/IsolationThermiqueK.xls



PAE-SOFTWARE72

N Ideaal voor de renovatie van bestaande gebouwen

N Maakt het mogelijk:

• te bepalen welke werken het dringendst zijn

• de werken in cijfers uit te drukken (investering/besparingen)

• over een concreet en uitvoerig actieplan te beschikken

N Niet/weinig toegepast in het BHG



PAE2-SOFTWARE73

N Via een energie-auditor:

• Super! (2 becijferde verbeteringsscenario’s)

+++

€

Expertise

Kostprijs

Timing



PHPP-SOFTWARE74

N Ideaal voor het ontwerp/de certificatie van passiefgebouwen

N Nieuwe ontwerptool, niet echt geschikt voor de “eenvoudige” renovatie van

bestaande gebouwen

N Geen stimuli voor renovatie (geen energetische/economische balans voor

isolatie)

+++

€

Expertise

Kostprijs

Timing



EPB-SOFTWARE75

N Reglementair

N Nieuwe ontwerptool, niet echt geschikt voor de renovatie van bestaande

gebouwen

N Geen stimuli voor renovatie (geen energetische/economische balans voor

isolatie)

Expertise

Kostprijs

Timing

+++

€



COMMERCIËLE TOOLS TYPE TRNSYS, ENERGYPLUS,…76

N Simulatie uur per uur

N Complexe gegevensinvoer (tal van parameters)

N Interpretatie van de resultaten (sterk afhankelijk van de keuze van

parameters)

N Vandaag onmisbaar voor beoordeling van de oververhitting in

energieperformante tertiaire gebouwen

Schets /

voorontwerp

Architect - Bouwheer

Definitie en beoordeling

van de criteria

(prestaties, comfort en kostprijs)

Studiebureau - Architect - Bouwheer

Dynamische simulatie

- analyse van het basisgeval

- voorstellen en analyses van

varianten die beter

beantwoorden aan de criteria

Studiebureau

Voldaan aan

criteria?

JA

NEEN

…



COMMERCIËLE TOOLS TYPE TRNSYS, ENERGYPLUS,…77

Dynamische simulatie: Kesako?

N Opstellen van een mathematisch model van het gebouw om de evolutie in

de tijd (uur per uur) van een aantal variabelen (binnentemperatuur, vocht,

enz.) te reproduceren aan de hand van tijdsprofielen van de belastingen

(buitentemperatuur, bezonning, enz.).

++++

€€€€€

Expertise

Kostprijs

Timing


INHOUDSTAFEL78

INLEIDING


TERREIN

INFORMATICATOOLS

N Gebouw

N Wanden




WANDEN – THERMISCHE PRESTATIES79

Berekening van de U-waarde van een wand (Energie+)

www.energieplus-lesite.be/index.php?id=19003+

€

Expertise

Kostprijs

Timing

http://www.energieplus-lesite.be/index.php?id=19003




Bepaling van de oppervlaktetemperatuur (eenvoudige tool)

+

€Source/Bron : TV 153 van het WTCB, 1984

Expertise

Kostprijs

Timing




Bepaling van de oppervlaktetemperatuur (geëvolueerde tool) en

beoordeling van de verliezen door een wand/bouwknoop (Therm, Bisco,…)

++

€

Expertise

Kostprijs

Timing



WANDEN - CONDENSATIE82

Condensatierisico: “eenvoudige” tool Energie+

++

€

www.energieplus-lesite.be/index.php?id=19003

Expertise

Kostprijs

Timing





Tool gebaseerd op de Glaser-methode

N ISO 13788:2012 : Hygrothermische prestatie van bouwcomponenten en -

elementen – Binnenoppervlaktetemperatuur om kritische

oppervlaktevochtigheid en inwendige condensatie te vermijden –

Berekeningsmethoden

13788

www.physibel.be/v0n2gl.htm++

€

Expertise

Kostprijs

Timing

http://www.physibel.be/v0n2gl.htm




Dynamische simulatietool (Wufi,…)

N Modellering van de vochttransfer binnen een wand.

• Dampdiffusie

• Capillariteit

• Waterabsorptie

• Accumulatie van vloeibaar water

• …

++

€

Expertise

Kostprijs

Timing




Dynamische simulatietool (Wufi,…)

N Via een gespecialiseerd studiebureau

N Opgelet met de uitgangshypothesen!



ISOLATION PAR L’INTÉRIEURInfiltration par les pluies battantes

Metselwerk in bakstenen Minerale

wol

Gipsplaten

Gevel beschermd tegen slagregen (geen absorptie)


Tem

pera

tuu

rW

ate

rgeh

alt

e

Rela

tiev

e v

och

tig

heid

Bakstenen Minerale wol

GipsplaatDwarsdoorsnede (cm)




ISOLATION PAR L’INTÉRIEURInfiltration par les pluies battantes

Gevel niet beschermd tegen slagregen

Metselwerk in bakstenen Minerale

wol

Gipsplaten

➔ Muur beschermen tegen slagregen!

Bakstenen Minerale wol

GipsplaatDwarsdoorsnede (cm)

Rela

tiev

e v

och

tig

heid

Wa

terg

eh

alt

eT

em

pera

tuu

r




Specifiek geval: ISOLIN

N .xls-tool gebaseerd op de resultaten van meerdere dynamische simulaties

(Wufi)

+

€http://energie.wallonie.be/fr/isolation-thermique-par-l-interieur-des-

murs-existants-en-briques-pleines.html?IDC=8605&IDD=41922

Expertise

Kostprijs

Timing

http://energie.wallonie.be/fr/isolation-thermique-par-l-interieur-des-murs-existants-en-briques-pleines.html?IDC=8605&IDD=41922


INHOUDSTAFEL89

INLEIDING


TERREIN

INFORMATICATOOLS




ISOLATIE VAN EEN HELLEND DAK90

Keuze van een performant isolatiemateriaal (hoge R)

Keuze van de techniek:

N “Sarking”-isolatie

N Isolatie aan de binnenzijde

• Opgelet voor het risico van binnencondensatie!

Luchtdichtheid moet gegarandeerd zijn (via dampscherm)

Opgelet bij de keuze van het onderdak en het dampscherm:

het dampscherm/de damprem moet meer dampdicht zijn dan

het onderdak



ISOLATIE VAN DE MUREN91

Keuze van een performant isolatiemateriaal (hoge R)

Keuze van de techniek:

N Isolatie aan de buitenkant

N Isolatie van de spouw (holle muren)

N Isolatie aan de binnenkant

• Opgelet voor het risico van binnencondensatie!

Luchtdichtheid (aan de binnenkant)

Risico van vochtig worden van buitenmuren (regen,

opstijgend vocht, …)

binnenklimaat onder controle ( ventilatie)

• Opgelet voor thermische bruggen!


TE ONTHOUDEN VAN DE PRESENTATIE92

Tijdens de diagnosestelling denk ik eraan…

N de bestaande toestand vanop de nodige afstand en omzichtig te

analyseren (risico’s van vocht, keuze van isolatietechnieken, …).

• Bij renovatiewerken is het zeer moeilijk een performante luchtafdichting

uit te voeren. De samenwerking en de communicatie tussen architect en

aannemer (en bouwheer) moeten efficiënt zijn.

N softwaretools te gebruiken die ik beheers om de gemaakte keuzes te

bevestigen (thermisch/hygrisch).

N de bestaande toestand vooraf goed te analyseren en een volledig

masterplan uit te werken dat rekening houdt met elke renovatiefase én

met de tijdelijke toestand tussen de verschillende fasen!

N indien nodig het advies te vragen van een

• energie-auditor

• facilitator Duurzame Gebouwen

• technisch adviseur van het WTCB

• gespecialiseerd studiebureau (dynamische software, …)


TOOLS93

Gids Duurzame Gebouwen

www.gidsduurzamegebouwen.brussels

N Thema ENERGIE

Dossier | Transmissieverliezen beperken

Dossier | Luchtdichtheid verbeteren

Voorziening | Luchtdichtheid van de wanden en aansluitingen

N Thema MATERIAAL

Dossier | Duurzame keuze van thermische isolatiematerialen

RenoFase - www.renofase.be

WTCB-Contact 2016-1, speciale uitgave ‘De energetische renovatie van gebouwen’

‘Checklists bestaande toestand’

‘Maatregelen fiches’

‘Plan van aanpak’ ‘WTCB Contact 2016-1’

‘CashFlowSimulator’

http://www.gidsduurzamegebouwen.brussels/

http://www.gidsduurzamegebouwen.brussels/nl/transmissieverliezen-beperken.html?IDC=22&IDD=5381

http://www.gidsduurzamegebouwen.brussels/nl/luchtdichtheid-verbeteren.html?IDC=22&IDD=5401

http://www.gidsduurzamegebouwen.brussels/nl/luchtdichtheid-van-de-wanden-en-aansluitingen.html?IDC=9146

http://www.gidsduurzamegebouwen.brussels/nl/duurzame-keuze-van-thermische-isolatiematerialen.html?IDC=89&IDD=6798

http://www.renofase.be/

http://www.renofase.be/


TOOLS94

Websites

N Energie +

www.energieplus-lesite.be

• Beoordeling van de staat van de gebouwschilwww.energieplus-lesite.be/index.php?id=17080

• Verbetering van de isolatie van de bestaande wandenwww.energieplus-lesite.be/index.php?id=16837

N WTCB

www.wtcb.be en http://energie.wtcb.be /

• Isolatie langs de binnenzijde van bestaande muren: diagnose http://www.WTCB.be/homepage/index.cfm?cat=publications&sub=bbri-contact&pag=Contact36&art=564

• Infraroodthermografie: welke toepassingen voor het gebouw?http://www.wtcb.be/homepage/download.cfm?dtype=publ&doc=WTCB_Revue_1998_2_p44.pdf&l

ang=fr (beschermd artikel)

N Wallonie énergie

http://energie.wallonie.be

• ISOLIN: gids en tool (xls op DVD)

• Isolatie van de gebouwschil http://energie.wallonie.be/fr/enveloppe-du-batiment.html?IDC=8051

N Fiches voorbeeldgebouwen (fiches 1.1. en 1.2.)http://documentatie.leefmilieubrussel.be/documents/IF_RT_BATEX_Fiche1.1._Luchtdichtheid_NL.pdf

http://www.energieplus-lesite.be/



http://www.wtcb.be/

http://energie.wtcb.be/

http://energie.cstc.be/

http://www.wtcb.be/homepage/index.cfm?cat=publications&sub=bbri-contact&pag=Contact36&art=564

http://www.wtcb.be/homepage/download.cfm?dtype=publ&doc=WTCB_Revue_1998_2_p44.pdf&lang=fr

http://energie.wallonie.be/

http://energie.wallonie.be/fr/enveloppe-du-batiment.html?IDC=8051

http://documentatie.leefmilieubrussel.be/documents/IF_RT_BATEX_Fiche1.1._Luchtdichtheid_NL.pdf


CONTACT

BEDANKT VOOR UW AANDACHT

95

Pierre WILLEM

Projectingenieur

écorce sa

+ 32 4 226 91 60

[email protected] ?

mailto:[email protected]

diagnose voor renovatie · 2020. 9. 14. · opleiding duurzame gebouwen: diagnosetools voor...

Documents