dİnler tarİhİ etkİnlİk kİtabidogm.eba.gov.tr/panel/upload/etkinlik/12. dinler tarihi...dİnler...
TRANSCRIPT
12.SINIF
DİN ÖĞRETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
DİNLER TARİHİETKİNLİKKİTABI
DİN ÖĞRETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
DİN ÖĞRETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Dr. Fatma BALCI ARVASDr. Numan KONAKLI
Ayşe SAĞLAMHüseyin ÇINAR
Süleyman EMİROĞLU
YAZARLAR
DİNLER TARİHİ12. SINIF
ETKİNLİKKİTABI
İÇİNDEKİLER
Editör
Süleyman EMİROĞLU
Dil Uzmanı
Mehmet Emin SARIKAYA
Program Geliştirme Uzmanı
Talip AYDEMİR
Ölçme ve Değerlendirme Uzmanı
Hülya ERDUL
Rehberlik ve Psikolojik
Danışma Uzmanı
Kenan PINARBAŞI
Mevlüt SELVİ
Grafik Tasarım Uzmanı
Hakan AVLUKARI
Meryem ÜNSEL
Yahya ÖZTÜRK
İÇİNDEKİLER
1. KAZANIM: Hinduizm’in tarihî sürecini açıklar.
1. Etkinlik: Kimlik Kartı
2. Etkinlik: Tarih Şeridi
2. KAZANIM: Hinduizm’in inançlarını, ritüellerini, sembollerini ve kutsal mekânlarını tanır.
3. Etkinlik: Çengel Bulmaca
4. Etkinlik: Zihin Haritası
3. KAZANIM: Budizm’in tarihî sürecini açıklar.
5. Etkinlik: Kimlik Kartı
6. Etkinlik: Yazalım
4. KAZANIM: Budizm’in inançlarını, ritüellerini, sembollerini ve kutsal mekânlarını tanır.
7. Etkinlik: Kavram Haritası
8. Etkinlik: Sarmal Bulmaca
5. KAZANIM: Sihizm’in tarihî sürecini açıklar.
9. Etkinlik: Kimlik Kartı
10. Etkinlik: Başlık Bulma
6. KAZANIM: Sihizm’in inançlarını, ritüellerini, sembollerini ve kutsal mekânlarını tanır.
11. Etkinlik: Zihin Haritası
12. Etkinlik: Kavram Haritası
4. Ünite Hint, Çin ve İran Dinleri
........................................................... 8
........................................................... 11
........................................................... 14
........................................................... 17
........................................................... 20
........................................................... 23
........................................................... 26
........................................................... 29
........................................................... 32
........................................................... 35
........................................................... 37
........................................................... 40
3
KİTABIMIZI TANIYALIM
Etkinlik sıra numarasıDers adı
Sınıf Kazanım
Değerlendirmeyöntemi
Cevap anahtarı
Etkinlik adı
Etkinlik alanı
Etkinlik süreciaçıklaması
Etkinlik süresi
Ünite adı
Etkinlik yönergesi
İÇİNDEKİLER
4
7. KAZANIM: Konfüçyanizm’in tarihî sürecini açıklar.
13. Etkinlik: Oku-Yorum
14. Etkinlik: Kimlik Kartı
8. KAZANIM: Konfüçyanizm’in inançlarını, ritüellerini, sembollerini ve kutsal mekânlarını tanır.
15. Etkinlik: Eşleştirme
16. Etkinlik: Kavram Haritası
9. KAZANIM: Taoizm’in tarihî sürecini açıklar.
17. Etkinlik: Kimlik Kartı
18. Etkinlik: Soru Avı
10. KAZANIM: Taoizm’in inançlarını, ritüellerini, sembollerini ve kutsal mekânlarını tanır.
19. Etkinlik: Doğru-Yanlış
20. Etkinlik: Çengel Bulmaca
11. KAZANIM: Mecusiliğin tarihî sürecini açıklar.
21. Etkinlik: Boşluk Doldurma
22. Etkinlik: Tarih Şeridi
12. KAZANIM: Mecusiliğin inançlarını, ritüellerini, sembollerini ve kutsal mekânlarını tanır.
23. Etkinlik: Çengel Bulmaca
24. Etkinlik: Zihin Haritası
........................................................... 43
........................................................... 45
........................................................... 48
........................................................... 51
........................................................... 54
........................................................... 57
........................................................... 60
........................................................... 63
........................................................... 66
........................................................... 69
........................................................... 72
........................................................... 75
4. Ünite Hint, Çin ve İran Dinleri
KİTABIMIZI TANIYALIM
Etkinlik sıra numarasıDers adı
Sınıf Kazanım
Değerlendirmeyöntemi
Cevap anahtarı
Etkinlik adı
Etkinlik alanı
Etkinlik süreciaçıklaması
Etkinlik süresi
Ünite adı
Etkinlik yönergesi
İÇİNDEKİLER
5
6
ÜNİTE
4
HİNT, ÇİN VE İRAN
DİNLERİ
HİNT, ÇİN VE İRAN
DİNLERİ
8
12ETKİNLİK
Süreç
Değerlendirme
Kazanım: Hinduizm’in tarihî sürecini açıklar.
14. Ünite: Hint, Çin ve İran Dinleri
15 dk.DİNLER TARİHİ
1. Öğrencilere Hinduizm ile ilgili bir etkinlik yapılacağı bildirilir.2. Bu etkinlikle nasıl bir sonuca ulaşılmak istendiği açıklanır.3. Önceden hazırlanan ve çoğaltılan Ek-1 dağıtılır.4. Öğrencilerden Hinduizm ile ilgili temel bilgileri tabloya yerleştirmeleri istenir. 5. Ek-2’ye göre öğrencilerin cevapları kontrol edilerek etkinlik sonlandırılır.
Soru ve cevaplarla kazanımın gerçekleşip gerçekleşmediği kontrol edilir.
9
EK-1
ETKİNLİK
15 dk.
1KİMLİK KARTI
Aşağıdaki Hinduizm Kimlik Kartı’nda boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle tamamlayınız.
Dinin Adı Hinduizm (Sanatana Dharma)
Başlangıcı ..............................
Tanrı Düşüncesi Brahma: Yaratıcı............................................................
Temel Kaynak(Kutsal Kitap)
..............................
İnanç Esasları Samsara....................................................................................
Akımlar VişnuculukŞivacılıkŞaktacılık
Nüfusu 700 Milyon
Köken .............................
Yayıldığı Ülkeler ........................................................................................................................................................................
HİNDUİZM(KİMLİK KARTI)
10
EK-2
ETKİNLİK
CEVAP ANAHTARI
1KİMLİK KARTI
15 dk.
Dinin Adı Hinduizm (Sanatana Dharma)
Başlangıcı MÖ 1700
Tanrı Düşüncesi Brahma: YaratıcıVişnu: KoruyucuŞiva: Yok Edici
Temel Kaynak(Kutsal Kitap)
Vedalar (Seçkinler için)Destanlar (Halk için)
İnanç Esasları SamsaraKarmaTenasühKast
Akımlar VişnuculukŞivacılıkŞaktacılık
Nüfusu 700 Milyon
Köken Hindistan
Yayıldığı Ülkeler HindistanNepalSeylanPakistanEndonezyaBangladeş
HİNDUİZM(KİMLİK KARTI)
11
12ETKİNLİK
Süreç
Değerlendirme
Kazanım: Hinduizm’in tarihî sürecini açıklar.
2
20 dk.DİNLER TARİHİ 4. Ünite: Hint, Çin ve İran Dinleri
1. Öğrencilere Hinduizm’in tarihî süreci ilgili bir etkinlik yapılacağı bildirilir.2. Öğrencilere bu etkinlikle nasıl bir sonuca ulaşılmak istendiği açıklanır.3. Önceden hazırlanan ve çoğaltılan Ek-1 dağıtılır.4. Öğrencilerden Hinduizm tarihi ile ilgili verilen olayları zaman çizelgesine
yerleştirmeleri istenir. 5. Ek-2’ye göre öğrencilerin cevapları kontrol edilerek etkinlik sonlandırılır.
Soru ve cevaplarla kazanımın gerçekleşip gerçekleşmediği kontrol edilir.
12
EK-1
ETKİNLİK
20 dk.
2TARİH ŞERİDİ
Aşağıda harflerle verilen cümlelerde Hinduizm’in tarihî süreci ile ilgili bazı gelişmeler/olaylar karışık bir şekilde verilmiştir. Bu gelişmeleri Hinduizm’in doğuşu ve gelişimi ile ilgili tarihî süreci dikkate alarak uygun yerlere örnekteki gibi yerleştiriniz.
A) Başta Vedalar olmak üzere Hindu kutsal metinleri yazıya geçirilmiştir.
B) İslamiyet’in bölgeye ulaşmasıyla Hindu dinî düşüncesinde ciddi değişim ve dönüşüm yaşanmıştır.
C) Hinduizm Hint Yarımadası’nın tamamına hâkim olmuştur.
Ç) Hıristiyanlığın etkisiyle Hinduizm’de yeni gelişmeler yaşanmıştır.
D) Kast sistemi (toplumsal sınıflar) ortaya çıkmıştır.
E) Babür İmparatoru Ekber Şah, Hindistan’daki tüm dinleri din-i ilahî adı altında birleştirmeye çalışmıştır.
F) Hinduizm’i evrensel bir din hâline getiren yeni akımlar ortaya çıkmıştır.
G) Kutsal metinler şruti (vahiy) ve smriti (gelenek) şeklinde ayrılmıştır.
Vedalar Dönemi
(MÖ 2000-500)
Klasik Hinduizm Dönemi
(MÖ 500-MS 800)
Ortaçağ Dönemi
(MS 800-1800)
Modern Dönem(1800’den
Günümüze)
A, ...... ......, ...... ......, ...... ......, ......
13
EK-2
ETKİNLİK
20 dk.
2TARİH ŞERİDİ
A) Başta Vedalar olmak üzere Hindu kutsal metinleri yazıya geçirilmiştir.
B) İslamiyet’in bölgeye ulaşmasıyla Hindu dinî düşüncesinde ciddi değişim ve dönüşüm yaşanmıştır.
C) Hinduizm Hint Yarımadası’nın tamamına hâkim olmuştur.
Ç) Hıristiyanlığın etkisiyle Hinduizm’de yeni gelişmeler yaşanmıştır.
D) Kast sistemi (toplumsal sınıflar) ortaya çıkmıştır.
E) Babür İmparatoru Ekber Şah, Hindistan’daki tüm dinleri din-i ilahî adı altında birleştirmeye çalışmıştır.
F) Hinduizm’i evrensel bir din hâline getiren yeni akımlar ortaya çıkmıştır.
G) Kutsal metinler şruti (vahiy) ve smriti (gelenek) şeklinde ayrılmıştır.
CEVAP ANAHTARI
Vedalar Dönemi
(MÖ 2000-500)
Klasik Hinduizm Dönemi
(MÖ 500-MS 800)
Ortaçağ Dönemi
(MS 800-1800)
Modern Dönem(1800’den
Günümüze)
A, D C, G B, E Ç, F
14
12ETKİNLİK
Süreç
Değerlendirme
Kazanım: Hinduizm’in inançlarını, ritüellerini, sembollerini ve kutsal mekânlarını tanır.
3
15 dk.DİNLER TARİHİ 4. Ünite: Hint, Çin ve İran Dinleri
1. Öğrencilere Hinduizm’in inançları, ritüelleri, sembolleri ve kutsal mekânları ile ilgili bir etkinlik yapılacağı bildirilir.
2. Bu etkinlikle nasıl bir sonuca ulaşılmak istendiği açıklanır.3. Önceden hazırlanan ve çoğaltılan Ek-1 dağıtılır.4. Öğrencilerden Hinduizm ile ilgili sorulan temel kavramları bularak bulmacadaki
uygun yerlere yazmaları istenir. 5. Ek-2’ye göre öğrencilerin cevapları kontrol edilir ve etkinlik sonlandırılır.
Soru ve cevaplarla kazanımın gerçekleşip gerçekleşmediği kontrol edilir.
15
EK-1
ETKİNLİK
15 dk.
3ÇENGEL BULMACA
Aşağıdaki bulmacayı çözünüz.
3
5
4
6
7 8
9
10
1 2
SOLDAN SAĞA 3. Hinduizm’de koruyucu tanrıya verilen ad 6. Ruhun bir bedenden başka bir bedene geçmesi, birbirini izleyen hayatlarda fiziksel
bir biçim alması 7. Hinduizm’de mutluluk ve şans getirdiğine inanılan en uğurlu sembol 9. Hinduizm’de dünyada bozulan ahlaki ve kozmik düzeni yeniden sağlamak için Viş-
nu’nun farklı bedenlerde dünyaya inmesi10. Hinduizm’de mistik etkisi olduğuna inanılan en kutsal hece
YUKARIDAN AŞAĞIYA1. Hinduizm’de yok edici tanrıya verilen ad2. Hinduizm’de yaratıcı tanrıya verilen ad4. Hint toplumunda işçiler ve hizmetçilerden oluşan kast sınıfı5. Kutsal metinlerin en eskisi ve Hinduizm’in temelini oluşturan kitap8. Hinduizm’de kişinin geleceğini belirleyen ve samsara çarkını (doğum-ölüm döngüsü)
döndüren, ruhun yeniden doğuşunu belirleyen sebep sonuç yasası
16
EK-2
ETKİNLİK
15 dk.
3ÇENGEL BULMACA
CEVAP ANAHTARI
3
5
4
6
7 8
9
10
1 2
SOLDAN SAĞA3. VİŞNU: Hinduizm’de koruyucu tanrıya verilen ad6. TENASÜH: Ruhun bir bedenden başka bir bedene geçmesi, birbirini izleyen hayat-
larda fiziksel bir biçim alması7. SVASTİKA: Hinduizm’de mutluluk ve şans getirdiğine inanılan en uğurlu sembol9. AVATAR: Hinduizm’de dünyada bozulan ahlaki ve kozmik düzeni yeniden sağlamak
için Vişnu’nun farklı bedenlerde dünyaya inmesi10. OM: Hinduizm’de mistik etkisi olduğuna inanılan en kutsal hece
YUKARIDAN AŞAĞIYA1. ŞİVA: Hinduizm’de yok edici tanrıya verilen ad2. BRAHMA: Hinduizm’de yaratıcı tanrıya verilen ad4. ŞUDRALAR: Hint toplumunda işçiler ve hizmetçilerden oluşan kast sınıfı5. VEDALAR: Kutsal metinlerin en eskisi ve Hinduizm’in temelini oluşturan kitap8. KARMA: Hinduizm’de kişinin geleceğini belirleyen ve samsara çarkını (doğum-ölüm
döngüsü) döndüren, ruhun yeniden doğuşunu belirleyen sebep sonuç yasası
V
T
İ
U
R
R
L
İ
E
V
D
L
R
Ş
D
B
A
A
Ş
R
N
N
A Ü
S
A
V
A
A
T
A
O
K
U
S H
V
V
S
T
İ
R R
M
M
A
A
A
12ETKİNLİK
Süreç
Değerlendirme
17
12ETKİNLİK
Süreç
Değerlendirme
Kazanım: Hinduizm’in inançlarını, ritüellerini, sembollerini ve kutsal mekânlarını tanır.
4
15 dk.DİNLER TARİHİ 4. Ünite: Hint, Çin ve İran Dinleri
1. Öğrencilere Hinduizm’in inançları, ritüelleri, sembolleri ve kutsal mekânları ile ilgili bir etkinlik yapılacağı söylenir.
2. Öğrencilere bu etkinlikle nasıl bir sonuca ulaşılmak istendiği açıklanır.3. Önceden hazırlanan ve çoğaltılan Ek-1 dağıtılır.4. Öğrencilerden zihin haritasında boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle
doldurmaları istenir. 5. Ek-2’ye göre öğrencilerin cevapları kontrol edilir. 6. Etkinlik öğrencilerden alınan cevaplardan sonra zihin haritasının tahtaya
çizilmesiyle sonlandırılır.
Soru ve cevaplarla kazanımın gerçekleşip gerçekleşmediği kontrol edilir.
18
EK-1
ETKİNLİK
15 dk.
4ZİHİN HARİTASI
Hinduizm ile ilgili verilen metinden hareketle zihin haritasında boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle tamamlayınız.
Hinduizm tabiri; belirli bir kutsal kitabı, inanç ve ritüeller sistemi olan bir dini değil daha ziyade Hint alt kıtasında yaşayan toplulukların ortak değerlerini, kutsal metinlerini, sahip oldukları inançlarını ve tanrı düşüncelerini ifade eden şemsiye bir kavramdır.
HİNDUİZM
TANRI
Brahma
Vşnu
Şva
KUTSAL KİTAP Şrut (Vahyedlen)
Smrt (Gelenek)
KAST (Toplumsal Sınıflar)
Brahmnler
Kşatryalar
Vaşyalar
Şudralar
Paryalar
AHİRET İNANCI TENASÜH
KARMA
BAYRAMLAR
RİTÜELLER
SEMBOLLER
OM
Svastka
Kutsal İnek
KUTSAL MEKÂNLAR Benares (Varanas)
Allahabad
...................
...................
...................
...................
...................
...................
...................
...................
..............
..............
..............
19
EK-2
ETKİNLİK
15 dk.
4ZİHİN HARİTASI
CEVAP ANAHTARI
HİNDUİZM
TANRI
Brahma
Vşnu
Şva
KUTSAL KİTAP Şrut (Vahyedlen)
Smrt (Gelenek)
KAST (Toplumsal Sınıflar)
Brahmnler
Kşatryalar
Vaşyalar
Şudralar
Paryalar
AHİRET İNANCI TENASÜH
KARMA
BAYRAMLAR
RİTÜELLER
SEMBOLLER
OM
Svastka
Kutsal İnek
KUTSAL MEKÂNLAR Benares (Varanas)
Allahabad
20
12ETKİNLİK
Süreç
Değerlendirme
Kazanım: Budizm’in tarihî sürecini açıklar.
5
15 dk.DİNLER TARİHİ 4. Ünite: Hint, Çin ve İran Dinleri
1. Öğrencilere Budizm ile ilgili bir etkinlik yapılacağı bildirilir.2. Bu etkinlikle nasıl bir sonuca ulaşılmak istendiği açıklanır.3. Önceden hazırlanan ve çoğaltılan Ek-1 dağıtılır.4. Öğrencilerden Budizm ile ilgili temel bilgileri tabloya yerleştirmeleri istenir. 5. Ek-2’ye göre öğrencilerin cevapları kontrol edilerek etkinlik sonlandırılır.
Soru ve cevaplarla kazanımın gerçekleşip gerçekleşmediği kontrol edilir.
21
EK-1
ETKİNLİK
15 dk.
5KİMLİK KARTI
Aşağıdaki Budizm Kimlik Kartı’nda boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle tamamlayınız.
Dinin Adı Budda Sasana: Budda’nın (Buda) ÖğretileriBudda Dharma: Budda’nın ŞeriatiBudda Vacana: Budda’nın Sözleri
Başlangıcı ..............................
Öncü İsim ..............................
Temel Kaynak(Kutsal Kitap)
..............................
İnanç Esasları ............................................................................................................................................
Ahlak Esasları ............................................................................................................................................
Mezhepler Hinayana, Mahayana, Zen Budizmi
Nüfusu .............................
Köken .............................
Yayıldığı Ülkeler ........................................................................................................................................................................
BUDİZM(KİMLİK KARTI)
22
EK-2
ETKİNLİK
15 dk.
5KİMLİK KARTI
CEVAP ANAHTARI
Dinin Adı Budda Sasana: Budda’nın (Buda) ÖğretileriBudda Dharma: Budda’nın ŞeriatiBudda Vacana: Budda’nın Sözleri
Başlangıcı MÖ 6. yüzyıl
Öncü İsim Siddharta Gautama Sakyamuni Budda (MÖ 563-483)
Temel Kaynak(Kutsal Kitap)
Tripitaka
İnanç Esasları Karma Tenasüh Dört Yüce Hakikat Sekiz Dilimli Yol Nibbana
Ahlak Esasları Öldürmemek Hırsızlık yapmamak Zina etmemek Yalan söylemek Her türlü sarhoşluk verici şeyden uzak durmak
Mezhepler Hinayana, Mahayana, Zen Budizmi
Nüfusu 500 milyon
Köken Hindistan
Yayıldığı Ülkeler Çin TaylandJaponyaMyanmarSeylanVietnam
BUDİZM(KİMLİK KARTI)
23
12ETKİNLİK
Süreç
Değerlendirme
Kazanım: Budizm’in tarihî sürecini açıklar.
6
15 dk.DİNLER TARİHİ 4. Ünite: Hint, Çin ve İran Dinleri
1. Öğrencilere Budizm’in tarihî süreci ile ilgili bir etkinlik yapılacağı söylenir. 2. Öğrencilere bu etkinlikle nasıl bir sonuca ulaşılmak istendiği açıklanır.3. Önceden hazırlanan ve çoğaltılan Ek-1 dağıtılır.4. Öğrencilerden ön bilgi olarak verilen metni okumaları ve Budizm’in Hindistan’da
yayılmasının sebeplerini yazmaları istenir. 5. Ek-2’ye göre öğrencilerin cevapları kontrol edilerek etkinlik sonlandırılır.
Soru ve cevaplarla kazanımın gerçekleşip gerçekleşmediği kontrol edilir.
24
EK-1
ETKİNLİK
15 dk.
6YAZALIM
Metni okuyarak Budda’nın öğretilerinin Hindistan’da yayılmasının nedenlerini aşağıda verilen boşluklara yazınız.
Budizm, Hinduizm gibi millî bir din olma özelliği taşımayan ve misyonerler aracılığı ile doğduğu coğrafyanın dışına yayılma amacı güden bir dindir. Basit bir Hindu mezhebi olarak başlayan Budizm’in evrensel bir din hâline gelmesinde Kral Aşoka (MÖ 270-230) çok önemli bir yere sahiptir. Kral, Budizm’i krallığının resmî dini ilan etmiş, dünyanın değişik bölgelerine misyonerler göndermiş ve Budist öğretilerinin belirlendiği konsiller toplamıştır. Böylece o, Budizm’in evrensel bir din kimliği almasında ciddi bir rol oynamıştır.
(bk. Kürşat Demirci, “Hinduizm”, DİA, C 18, s. 112-116.)
..........................................................................................
..........................................................................................
..........................................................................................
..........................................................................................
..........................................................................................
..........................................................................................
..........................................................................................
..........................................................................................
..........................................................................................
25
EK-2
ETKİNLİK
15 dk.
6YAZALIM
CEVAP ANAHTARI
Halkın konuştuğu Pali diliyle insanlara hitap ederek halkı etkilemiştir.
Bireyin kurtuluş için kendi kendine yeterli olduğu ve Hindu din adamlarının aracılığına gerek olmadığı söylemi şehirli insanları etkilemiştir.
Kişilerin cinsiyetine ve hangi kasttan olduğuna bakmaksızın herkesle görüşmesi kadınları ve alt kastakileri etkilemiştir.
26
12ETKİNLİK
Süreç
Değerlendirme
Kazanım: Budizm’in inançlarını, ritüellerini, sembollerini ve kutsal mekânlarını tanır.
7
15 dk.DİNLER TARİHİ 4. Ünite: Hint, Çin ve İran Dinleri
1. Öğrencilere Budizm’in inançları, ritüelleri, sembolleri ve kutsal mekânları ile ilgili bir etkinlik yapılacağı söylenir.
2. Öğrencilere bu etkinlikle nasıl bir sonuca ulaşılmak istendiği açıklanır.3. Önceden hazırlanan ve çoğaltılan Ek-1 dağıtılır.4. Öğrencilerden kavram haritasında boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle
doldurmaları istenir. 5. Ek-2’ye göre öğrencilerin cevapları kontrol edilir. 6. Etkinlik öğrencilerden alınan cevaplardan sonra kavram haritasının tahtaya
çizilmesiyle sonlandırılır.
Soru ve cevaplarla kazanımın gerçekleşip gerçekleşmediği kontrol edilir.
27
EK-1
ETKİNLİK
15 dk.
7KAVRAM HARİTASI
Metinden hareketle aşağıda verilen kavram haritasında boş bırakılan yerlere parantez içindeki kavramlardan uygun olanları yerleştiriniz.
Budda, kendinden sonra öğretilerini ihtiva eden bir kitap veya metin bırakmamıştır. Günümüzde kullanılan ve Tripitaka (Üç Sepet) şeklinde isimlendirilen külliyat, Budda’nın ölümünden sonraki yüzyıllar içinde konsiller aracılığıyla belirlenmiştir. Yaklaşık dört asır sözlü bir şekilde nakledilen Budda’nın sözleri, MÖ 1-MS 1. yüzyıllar arasında Pali dilinde yazıya geçirilerek Tripitaka (Üç Sepet) isimli Budizm’in kutsal metinleri oluşturmuştur.
(Felsefe, Psikoloji, Dinî Tecrübe, Disiplin, Ayet, Öğreti)
28
EK-2
ETKİNLİK
15 dk.
7KAVRAM HARİTASI
CEVAP ANAHTARI
29
12ETKİNLİK
Süreç
Değerlendirme
Kazanım: Budizm’in inançlarını, ritüellerini, sembollerini ve kutsal mekânlarını tanır.
8
20 dk.DİNLER TARİHİ 4. Ünite: Hint, Çin ve İran Dinleri
1. Öğrencilere Budizm’in inançları, ritüelleri, sembolleri ve kutsal mekânları ile ilgili bir etkinlik yapılacağı söylenir.
2. Bu etkinlikle nasıl bir sonuca ulaşılmak istendiği açıklanır.3. Önceden hazırlanan ve çoğaltılan Ek-1 dağıtılır.4. Öğrencilerden Hıristiyanlığın inanç esasları ile ilgili temel kavramları bularak
bulmacadaki uygun yerlere yazmaları ve sarmal bulmacada işaretlenmiş kutulardaki harflerle gizli kelimeyi bulmaları istenir.
5. Ek-2’ye göre öğrencilerin cevapları kontrol edilerek etkinlik sonlandırılır.
Soru ve cevaplarla kazanımın gerçekleşip gerçekleşmediği kontrol edilir.
30
EK-1
ETKİNLİK
20 dk.
8SARMAL BULMACA
Aşağıda Budizm ile ilgili bazı kavramlar sorulmuştur. Soruların cevaplarını sarmal bulmacada harf numaralarına dikkat ederek yerleştiriniz ve gizli kelimeyi bulunuz.
1-9 Budizm’in kutsal metinlerine verilen ad10-15 Budist dinî yapıları için kullanılan ve tapınak, manastır, türbe anlamına gelen
ayin yerleri16-22 Evrenin sembolü olarak isimlendirilen şekil23-27 “Merhamet elması” olarak bilinen meditasyon aleti28-32 Budizm’de “Ne ekersen onu biçersin.” şeklinde formüle edilen inanç sistemi33-37 Budizm’in öncü ismi38-46 Budizm’in evrensel bir din kimliğine almasında ciddi bir rol oynayan Budist kral 47-56 Budizm’de eşyanın hakikatini anlamaya yönelik yapılan ve zihin ve vücudun
uygunsuz taleplerinin kontrol altına alınmasını amaçlayan uygulama/ritüel57-63 Bu dünyaya gelme döngüsü olarak anlaşılan samsara çarkından çıkmaya veri-
len ad
59 34 19 49 24
EK-2
ETKİNLİK
31
EK-2
ETKİNLİK
20 dk.
8SARMAL BULMACA
CEVAP ANAHTARI
1-9 TRİPİTAKA: Budizm’in kutsal metinlerine verilen ad 10-15 VİHARA: Budist dinî yapıları için kullanılan ve tapınak, manastır, türbe
anlamına gelen ayin yerleri16-22 MANDALA: Evrenin sembolü olarak isimlendirilen şekil 23-27 VAJRA: “Merhamet elması” olarak bilinen meditasyon aleti28-32 KARMA: Budizm’de “Ne ekersen onu biçersin.” şeklinde formüle edilen
inanç sistemi33-37 BUDDA: Budizm’in öncü ismi 38-46 KRALAŞOKA: Budizm’in evrensel bir din kimliğine almasında ciddi bir rol
oynayan Budist kral 47-56 MEDİTASYON: Budizm’de eşyanın hakikatini anlamaya yönelik yapılan
ve zihin ve vücudun uygunsuz taleplerinin kontrol altına alınmasını amaçlayan uygulama/ritüel
57-63 NİBBANA: Bu dünyaya gelme döngüsü olarak anlaşılan samsara çarkından çıkmaya verilen ad
59 34 19 49 24
B U D D A
T
TA
Y
A
A
AA
S
L
A
İ
A
AAM
K
AA
B
UA
AL
A
O
D
B
B
D
D
N
N
N
N
M
M
Ş
K
K
K
AA
A
A
V
V
T
R
R
R
D
J
E
R
R
O
İ
İ
İ H
İP
32
12ETKİNLİK
Süreç
Değerlendirme
Kazanım: Sihizm’in tarihî sürecini açıklar.
9
15 dk.DİNLER TARİHİ 4. Ünite: Hint, Çin ve İran Dinleri
1. Öğrencilere Sihizm ile ilgili bir etkinlik yapılacağı bildirilir.2. Bu etkinlikle nasıl bir sonuca ulaşılmak istendiği açıklanır.3. Önceden hazırlanan ve çoğaltılan Ek-1 dağıtılır.4. Öğrencilerden Sihizm ile ilgili temel bilgileri tabloya yerleştirmeleri istenir. 5. Ek-2’ye göre öğrencilerin cevapları kontrol edilerek etkinlik sonlandırılır.
Soru ve cevaplarla kazanımın gerçekleşip gerçekleşmediği kontrol edilir.
33
EK-1
ETKİNLİK
Dinin Adı Guru-Mat (Guruların Niyeti)Sikh (Talebe)
Başlangıcı ..............................
Öncü İsim ..............................
Tanrı Düşüncesi ..............................
Temel Kaynak(Kutsal Kitap)
Adi Grant veya Guru Granth Sahip
İnanç Esasları ............................................................................................................................................
Ahlak Esasları ........................................................
Mezhepler RavidasiUdasiSahajdharisKeshadharis
Nüfusu .............................
Köken .............................
Yayıldığı Ülkeler Hindistan....................................................................................
SİHİZM(KİMLİK KARTI)
15 dk.
9KİMLİK KARTI
Aşağıdaki Sihizm Kimlik Kartı’nda boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle tamamlayınız.
34
EK-2
ETKİNLİK
15 dk.
9KİMLİK KARTI
CEVAP ANAHTARI
Dinin Adı Guru-Mat (Guruların Niyeti)Sikh (Talebe)
Başlangıcı 15. yüzyıl
Öncü İsim Guru Nanak (1469-1538)
Tanrı Düşüncesi Tek Tanrı
Temel Kaynak(Kutsal Kitap)
Adi Grant veya Guru Granth Sahip
İnanç Esasları Guru, KarmaTenasühKakkas (5 K)Khalsa teşkilatı
Ahlak Esasları Beş Hırsız (Kibir, Öfke, Hırs, Tutku ve Şehvet)Beş Silah (Kanaat, Hayırseverlik, Şefkat, İyi davranış, Alçak gönüllülük)
Mezhepler RavidasiUdasiSahajdharisKeshadharis
Nüfusu 25 Milyon
Köken Hindistan
Yayıldığı Ülkeler HindistanKanadaİngiltereABD
SİHİZM(KİMLİK KARTI)
35
12ETKİNLİK
Süreç
Değerlendirme
Kazanım: Sihizm’in tarihî sürecini açıklar.
10
20 dk.DİNLER TARİHİ 4. Ünite: Hint, Çin ve İran Dinleri
1. Öğrencilere Sihizm ile ilgili bir etkinlik yapılacağı bildirilir.2. Bu etkinlikle nasıl bir sonuca ulaşılmak istendiği açıklanır.3. Önceden hazırlanan ve çoğaltılan Ek-1 dağıtılır. 4. Ek-1’deki yönerge doğrultusunda öğrencilerin buldukları başlıklar tahtaya
yazılarak sıralanır. Bu başlıklar öğrenciler tarafından puanlanır ve en yüksek puanı alan başlık belirlenir.
5. Başlık belirlendikten sonra metne eklenir ve ilgili metin sınıf panosuna asılır.
Soru ve cevaplarla kazanımın gerçekleşip gerçekleşmediği kontrol edilir.
36
EK-1
ETKİNLİK
20 dk.
10BAŞLIK BULMA
Aşağıdaki metni okuyunuz ve okuma parçasına getirilebilecek en uygun başlığı bularak ilgili boşluğa yazınız.
XIV. yüzyıldan itibaren Kuzey Hindistan’da farklı din ve inançlar arasında uzlaşma hareketleri görül-müş, bu kapsamda İslam’ın tevhide dayalı sınıfsız toplum anlayışı ve bölgede yaşayan mutasavvıfla-rın öğretisi Hint toplumunu derinden etkilemiştir. Sih dini de Hinduların çok tanrılı ve putperest ina-nışlarına, kast sistemine ve Brahmanların aşırılığa varan uygulamalarına karşı bir tepki olarak XV. yüz-yılın sonlarında Hindistan’ın kuzeybatısındaki Pen-cap bölgesinde ortaya çıkmıştır. Sih dini yerli Hindu düşüncesi, özellikle belli bir Tanrı’ya bağlılığa da-yanan Bhakti geleneğiyle İslam Tanrı inancının bir karışımı olarak aşırı ibadet ve riyazet yerine ahlaki davranışlara önem veren, uzlaştırmacı ve eşitlikçi bir dinî hareket olarak gelişmiştir.
Ancak bu dinin şekillenmesinde ve akidesinin oluşumunda esas pay Guru Nanak’a aittir. Na-nak’ın hayatı ve düşünceleri üzerinde başka birçok kişi gibi XV. yüzyıl sufi düşünürü Kabir’in de et-kisi olmuştur. Nanak’ın onunla görüştüğü ve ondan etkilendiği söylenir. Yeni bir din ortaya koyma iddiasında bulunmayan Nanak’ın gayesi dinler arasında uzlaşma sağlayarak toplumsal ve ahlaki bir ıslahat meydana getirmekti. Tek, yüce ve evrensel Tanrı anlayışının yanı sıra dürüstlük, hoşgörü, sevgi, barış ve alçak gönüllülük ilkelerini benimseyen Nanak’ın eleştirisi dinlerin aslından ziyade onların mesajını iyi algılayamamış olan din mensuplarına yönelikti. Nanak, Hindunun iyi bir Hindu, Müslümanın da iyi bir Müslüman olmasını istiyordu. Başlangıçta farklı ırk ve kastlardan insanların bir araya gelmesiyle oluşan dinî cemaat zaman içinde kendilerine Sih adı verilen bir topluluğa dö-nüştü.
(Okuma parçası aşağıdaki kaynaktan derlenmiştir.Huzeyfe Sayım, “Sih Dini”, DİA, C 37, s. 166.)
.....................................................................................................................
37
12ETKİNLİK
Süreç
Değerlendirme
Kazanım: Sihizm’in inançlarını, ritüellerini, sembollerini ve kutsal mekânlarını tanır.
11
15 dk.DİNLER TARİHİ 4. Ünite: Hint, Çin ve İran Dinleri
1. Öğrencilere Sihizm’in inançları, ritüelleri, sembolleri ve kutsal mekânları ile ilgili bir etkinlik yapılacağı söylenir.
2. Öğrencilere bu etkinlikle nasıl bir sonuca ulaşılmak istendiği açıklanır.3. Önceden hazırlanan ve çoğaltılan Ek-1 dağıtılır.4. Öğrencilerden zihin haritasında boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle
doldurmaları istenir. 5. Ek-2’ye göre öğrencilerin cevapları kontrol edilir. 6. Etkinlik öğrencilerden alınan cevaplardan sonra zihin haritasının tahtaya
çizilmesiyle sonlandırılır.
Soru ve cevaplarla kazanımın gerçekleşip gerçekleşmediği kontrol edilir.
38
EK-1
ETKİNLİK
15 dk.
11ZİHİN HARİTASI
Metni okuyarak zihin haritasında boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle tamamlayınız.
Sih dini, Hinduların çok tanrılı ve putperest inanışlarına, kast sistemine ve Brahmanların aşırılığa varan uygulamalarına karşı bir tepki olarak Hindistan’da Guru Nanak’ın öğretileri doğrultusunda XV. yüzyıl sonlarında ortaya çıkan tek tanrılı dindir.
SİHİZM
Tanrı
Kutsal Ktap
Kast Sstem
Semboller
Keș
Kanga
Kara
Krpan
Kaçha
Tenasüh
Karma İnancı
Kurtuluș
Rtüeller
İsm verme tören
Amrt Sanskar
Evllk
Tark
Cenaze
Bayramlar
Gurdvara Ad Granth, Guru Granth Sahb
Kast sstemne karșı çıkar.
Tanrı’nın mutlak teklğn ( monotezm) kabul eder.
....................
................................
................................
..........................................
....................................
..........
..........
..........
..........
..........
....................
....................
....................
....................
....................
....................
39
EK-2
ETKİNLİK
15 dk.
11ZİHİN HARİTASI
CEVAP ANAHTARI
SİHİZM
Tanrı
Kutsal Ktap
Kast Sstem
Semboller
Keș
Kanga
Kara
Krpan
Kaçha
Tenasüh
Karma İnancı
Kurtuluș
Rtüeller
İsm verme tören
Amrt Sanskar
Evllk
Tark
Cenaze
Bayramlar
Gurdvara Ad Granth, Guru Granth Sahb
Kast sstemne karșı çıkar.
Tanrı’nın mutlak teklğn ( monotezm) kabul eder.Tanrı’nın mutlak tekliğini (monoteizmi) kabul eder.
40
12ETKİNLİK
Süreç
Değerlendirme
Kazanım: Sihizm’in inançlarını, ritüellerini, sembollerini ve kutsal mekânlarını tanır.
12
15 dk.DİNLER TARİHİ 4. Ünite: Hint, Çin ve İran Dinleri
1. Öğrencilere Sihizm’in inançları, ritüelleri, sembolleri ve kutsal mekânları ile ilgili bir etkinlik yapılacağı söylenir.
2. Öğrencilere bu etkinlikle nasıl bir sonuca ulaşılmak istendiği açıklanır.3. Önceden hazırlanan ve çoğaltılan Ek-1 dağıtılır.4. Öğrencilerden kavram haritasında boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle
doldurmaları, buldukları kavramları da sayfanın devamında verilen görselde işaretlemeleri istenir.
5. Ek-2’ye göre öğrencilerin cevapları kontrol edilir. 6. Öğrencilerden alınan cevaplardan sonra kavram haritası A3 kâğıdına çizilirerek
sınıf panosuna asılır ve etkinlik sonlandırılır.
Soru ve cevaplarla kazanımın gerçekleşip gerçekleşmediği kontrol edilir.
41
EK-1
ETKİNLİK
15 dk.
12KAVRAM HARİTASI
A. Aşağıdaki kavram haritasında boş bırakılan yerlere parantez içindeki kavramlardan uygun olanları yerleştiriniz.
B. Aşağıdaki sih görselinde bulduğunuz 5K’yı örnekteki gibi etiketleyiniz.
(Tarak, Keş, Kara, Hançer, Kaçha)
KAKKAS (5K)
..............
Saçın kesilmemesi ............... Çelik bilezik ...............
Pantolonun altına giyilen
kısa şort
.............. ..............KANGA KİRPAN
Tanrı’nın yaratmasındaki mükemmelliğin
sembolüdür. Sih erkekleri
saçlarını kese-medikleri için
türban takarlar.
Temizlik, düzen ve intizamın
sembolüdür.
Tanrı ile yapılan ahdin
sembolü. Genellikle sağ
ele takılır.
Doğruluğun ve hakikatin
muhafızı olmanın
sembolüdür.
Zinadan uzak durmak, iffetin
sembolüdür.
Keş
Kara Kanga
.......... ..........
..........
..........
..........
Sih Erkeğinde 5K Örneği
42
EK-2
ETKİNLİK
15 dk.
12KAVRAM HARİTASI
CEVAP ANAHTARI
KAKKAS (5K)
KEŞ
Saçın kesilmemesi Tarak Çelik bilezik Hançer
Pantolonun altına giyilen
kısa şort
KARA KAÇHAKANGA KİRPAN
Tanrı’nın yaratmasındaki mükemmelliğin
sembolüdür. Sih erkekleri
saçlarını kese-medikleri için
türban takarlar.
Temizlik, düzen ve intizamın
sembolüdür.
Tanrı ile yapılan ahdin
sembolü. Genellikle sağ
ele takılır.
Doğruluğun ve hakikatin
muhafızı olmanın
sembolüdür.
Zinadan uzak durmak, iffetin
sembolüdür.
Keş
Kara Kanga
Kaçha Kirpan
A.
B.
Sih Erkeğinde 5K Örneği
43
12ETKİNLİK
Süreç
Değerlendirme
Kazanım: Konfüçyanizm’in tarihî sürecini açıklar.
13
20 dk.DİNLER TARİHİ 4. Ünite: Hint, Çin ve İran Dinleri
1. Öğrencilere Konfüçyanizm’in tarihî süreci ile ilgili bir etkinlik yapılacağı bildirilir.2. Öğrencilere bu etkinlikle nasıl bir sonuca ulaşılmak istendiği açıklanır.3. Önceden hazırlanan ve çoğaltılan Ek-1 dağıtılır.4. Öğrencilerden verilen metni “Konfüçyanizm’in resmî hüviyeti” bağlamında
yorumlamaları istenir. 5. Öğrencilerden soruya cevaben yaptıkları yorumları arkadaşlarıyla paylaşmaları
istenir.6. Modern Dönem’de Konfüçyanizm’in neden zayıfladığı üzerinde durularak etkinlik
sonlandırılır.
Soru ve cevaplarla kazanımın gerçekleşip gerçekleşmediği kontrol edilir.
44
EK-1
ETKİNLİK
20 dk.
13OKU-YORUM
Metni okuyarak soruyu cevaplayınız.
Konfüçyanizm Çin topraklarında doğmasına rağmen neden Modern Dönem’de Çin’in kabul ettiği yasal dinlerden biri değildir? Yorumlayınız.
Çin yaklaşık 1,3 milyar nüfusa ve 56 etnik gruba ev sahipliği yapan dünyanın en kalabalık ülkesidir. Günümüzde Çin’in resmî bir dini yoktur. Çin’de yasal ve yaygın olarak Budizm, Taoizm, İslam ve Hıristiyanlık vardır. Bunlar içerisinde sadece Taoizm, Çin topraklarında ortaya çıkmış ve Çinlilere özgü bir dindir. Konfüçyanizm ise Çin topraklarında doğup gelişmesine rağmen Çin’in kabul ettiği yasal dinlerden biri değildir. Bugün Konfüçyanizm Çin’de yasal ve yaygın bir din olmasa da Çinliler Konfüçyanizm’i, Taoizm ve Budizm ile birlikte Çin’in “üç büyük dini” arasında sayarlar. Çinliler için bu üç dinden birine veya her üçüne birden ait olmak mümkündür. Çünkü Konfüçyanizm erdemli davranışlar ve toplumsal kurallarda; Taoizm sağlık, güzellik ve mistik yaşantıda; Budizm ise dinî ritüellerde kendilerine dayanak oluşturur.
(bk. Ahmet Güç, “Konfüçyüsçülük”, DİA, C 26, s. 167-170.)
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
45
12ETKİNLİK
Süreç
Değerlendirme
Kazanım: Konfüçyanizm’in tarihî sürecini açıklar.
14
15 dk.DİNLER TARİHİ 4. Ünite: Hint, Çin ve İran Dinleri
1. Öğrencilere Konfüçyanizm ile ilgili bir etkinlik yapılacağı bildirilir.2. Bu etkinlikle nasıl bir sonuca ulaşılmak istendiği açıklanır.3. Önceden hazırlanan ve çoğaltılan Ek-1 dağıtılır.4. Öğrencilerden Konfüçyanizm ile ilgili temel bilgileri tabloya yerleştirmeleri
istenir. 5. Ek-2’ye göre öğrencilerin cevapları kontrol edilerek etkinlik sonlandırılır.
Soru ve cevaplarla kazanımın gerçekleşip gerçekleşmediği kontrol edilir.
46
15 dk.
14KİMLİK KARTI
EK-1
ETKİNLİK
15 dk.
14KİMLİK KARTI
Aşağıdaki Konfüçyanizm Kimlik Kartı’nda boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle tamamlayınız.
Dinin Adı K’ung ChiaJu Chia
Başlangıcı ..............................
Öncü İsim ..............................
Tanrı Düşüncesi ..............................
Temel Kaynak(Kutsal Kitap) Konuşmalar (Lun yu)
İnanç Esasları ....................................................................................
Ahlak Esasları Beş Erdem............................
Mezhepler RavidasiUdasiSahajdharisKeshadharis
Nüfusu .............................
Köken .............................
Yayıldığı Ülkeler Kore............................................................................................................................................
KONFÜÇYANİZM(KİMLİK KARTI)
47
EK-2
ETKİNLİK
15 dk.
14KİMLİK KARTI
CEVAP ANAHTARI
Dinin Adı K’ung ChiaJu Chia
Başlangıcı MÖ 6. yüzyıl
Öncü İsim Kong-zi (Konfçyüs)
Tanrı Düşüncesi Tien (Gök Tanrı)
Temel Kaynak(Kutsal Kitap) Konuşmalar (Lun yu)
İnanç Esasları TanrıAhiretKutsal Kitap
Ahlak Esasları Beş ErdemBeş İnsani İlişki
Mezhepler RavidasiUdasiSahajdharisKeshadharis
Nüfusu 350 Milyon
Köken Çin
Yayıldığı Ülkeler KoreVietnamTaylandTayvanJaponyaÇin
KONFÜÇYANİZM(KİMLİK KARTI)
48
12ETKİNLİK
Süreç
Değerlendirme
Kazanım: Konfüçyanizm’in inançlarını, ritüellerini, sembollerini ve kutsal mekânlarını tanır.
15
15 dk.DİNLER TARİHİ 4. Ünite: Hint, Çin ve İran Dinleri
1. Öğrencilere Konfüçyanizm’in inançları, ritüelleri, sembolleri ve kutsal mekânları ile ilgili bir etkinlik yapılacağı bildirilir.
2. Öğrencilere bu etkinlikle nasıl bir sonuca ulaşılmak istendiği açıklanır.3. Önceden hazırlanan ve çoğaltılan Ek-1 dağıtılır.4. Öğrencilerden açıklamaları verilen Konfüçyanizm kavramlarını doğru
eşleştirmeleri istenir. 5. Ek-2’ye göre öğrencilerin cevapları kontrol edilerek etkinlik sonlandırılır.
Soru ve cevaplarla kazanımın gerçekleşip gerçekleşmediği kontrol edilir.
49
EK-1
ETKİNLİK
Konfüçyüs, yaşarken düşüncelerini yazıya geçirmediği için fikirleri değişmeden günümüze kadar gelmemiştir.Onun düşünceleri büyük oranda, ölümünden sonra öğrencilerinin anlattıklarından yola çıkarak derlenmiş ve kitap hâline getirilmiştir.
Konfüçyüs’ün amacı, insanlar arasındaki uyumlu bir ilişkiyle yönetilen sağlıklı ve ideal bir toplum inşa etmekti. Bunun gerçekleşmesini, toplum yapısında ortaya çıkacak uyumlu ilişkiye bağlar.
Konfüçyanizm’de “beyefendi” anlamına gelen bir terimdir. “Kendin için istemediğin şeyi başkalarına yapma.” altın kuralına göre davranan kimsedir.
İnsanlık erdemi demektir. Bütün erdemleri kendisinde barındıran kişi mükemmel insandır.
Konfüçyüs için devlet, ahlaki eğitiminin en üst seviyesine yükselmiş olan ve bilge kral diye isimlendirilen bir hükümdar tarafından yönetilen devlettir. Devleti ahlaki bir kurum olarak gören Konfüçyüs, hükümdarının da ahlaklı olmasını şart koşar.
15 dk.
15EŞLEŞTİRME
Aşağıda Konfüçyanizm ile ilgi bazı kavramlar verilmiştir. Kavramların Konfüçyanizm’de hangi anlama geldiğini örnekteki gibi açıklamalarla eşleştiriniz.
Beş Temel İlişki Junziİdeal Devlet Konuşmalar(Len Yu)
Konuşmalar(Len Yu)
..................
..................
..................
..................
Ren(Doğru Davranış)
50
EK-2
ETKİNLİK
15 dk.
15EŞLEŞTİRME
CEVAP ANAHTARI
Beş Temel İlişki Junziİdeal Devlet Ren(Doğru Davranış)
Konuşmalar(Len Yu)
Konfüçyüs, yaşarken düşüncelerini yazıya geçirmediği için fikirleri değişmeden günümüze kadar gelmemiştir.Onun düşünceleri büyük oranda, ölümünden sonra öğrencilerinin anlattıklarından yola çıkarak derlenmiş ve kitap hâline getirilmiştir.
Konfüçyüs’ün amacı, insanlar arasındaki uyumlu bir ilişkiyle yönetilen sağlıklı ve ideal bir toplum inşa etmekti. Bunun gerçekleşmesini, toplum yapısında ortaya çıkacak uyumlu ilişkiye bağlar.
Konfüçyanizm’de “beyefendi” anlamına gelen bir terimdir. “Kendin için istemediğin şeyi başkalarına yapma.” altın kuralına göre davranan kimsedir.
İnsanlık erdemi demektir. Bütün erdemleri kendisinde barındıran kişi mükemmel insandır.
Konfüçyüs için devlet, ahlaki eğitiminin en üst seviyesine yükselmiş olan ve bilge kral diye isimlendirilen bir hükümdar tarafından yönetilen devlettir. Devleti ahlaki bir kurum olarak gören Konfüçyüs, hükümdarının da ahlaklı olmasını şart koşar.
Konuşmalar(Len Yu)
BeşTemelİlişki
Junzi
Ren(Doğru
Davranış)
İdealDevlet
51
12ETKİNLİK
Süreç
Değerlendirme
Kazanım: Konfüçyanizm’in inançlarını, ritüellerini, sembollerini ve kutsal mekânlarını tanır.
16
15 dk.DİNLER TARİHİ 4. Ünite: Hint, Çin ve İran Dinleri
1. Öğrencilere Konfüçyanizm’in inançları ile ilgili bir etkinlik yapılacağı bildirilir.2. Öğrencilere bu etkinlikle nasıl bir sonuca ulaşılmak istendiği açıklanır.3. Önceden hazırlanan ve çoğaltılan Ek-1 dağıtılır.4. Öğrencilerden verilen metini okumaları ve Konfüçyanizm’in inanç esaslarından
biri olan “Beş Erdem”i kavram haritasında uygun yerlere yazmaları istenir. 5. Ek-2’ye göre öğrencilerin cevapları kontrol edilerek etkinlik sonlandırılır.
Soru ve cevaplarla kazanımın gerçekleşip gerçekleşmediği kontrol edilir.
52
EK-1
ETKİNLİK
15 dk.
16KAVRAM HARİTASI
Metinden hareketle aşağıdaki kavram haritasında Konfüçyanizm’deki “5 Erdem”i ve açıklamalarını örnekteki gibi yazınız.
Konfüçyanizm’de ahlakın temeli; kendini, ev halkını, milletini yönlendirme, barışı sağlamanın yolunu bulma şeklinde açıklanmıştır. Konuşmalarında dünyada beş ilkeyi her şeye uygulayabilme yeteneğine “mükemmel erdem” diyen Konfüçyüs, üstün insanla küçük insan arasındaki farkı şöyle belirtmiştir: “Büyük ve üstün insan erdemi, küçük insan ise rahatı düşünür. Üstün insan kanunlar üzerinde kafasını çalıştırır, küçük insan ise kendi rahatını aramaya bakar. Büyük ve üstün insan yalnız doğruluğu, küçük insan ise yalnız faydayı düşünür.” (Konfüçyüs, Konuşmalar, C 2, s. 36, 37, 46.). Konfüçyüs bir kimsenin bütün hayatına rehber olabilecek ilkeyi, “Kendine yapılmasını istemediğin şeyi başkalarına yapma.” diye özetlemiş (Konfüçyüs, Konuşmalar, C 2, s. 114.), onun bu sözü “altın kural” olarak nitelendirilmiştir.
(bk. Ahmet Güç, “Konfüçyüsçülük”, DİA, C 26, s. 167-170.)
5 ERDEM
1 2 3 4 5Ciddiyet
Saygı görmek için
.................
................. ................. ................. .................
................. ................. ................. .................
................. ................. .................
53
EK-2
ETKİNLİK
15 dk.
16KAVRAM HARİTASI
CEVAP ANAHTARI
5 ERDEM
1 2 3 4 5Ciddiyet
Saygı görmek için
Herşeyi eldeetmek için
Herkesin güvenini
kazanmak için
Başarılı olmak için
Başkalarını hizmetinde
kullanmak için
Cömertlik Samimiyet Çalışkanlık Nezaket
54
12ETKİNLİK
Süreç
Değerlendirme
Kazanım: Taoizm’in tarihî sürecini açıklar.
17
15 dk.DİNLER TARİHİ 4. Ünite: Hint, Çin ve İran Dinleri
1. Öğrencilere Taoizm ile ilgili bir etkinlik yapılacağı bildirilir.2. Bu etkinlikle nasıl bir sonuca ulaşılmak istendiği açıklanır.3. Önceden hazırlanan ve çoğaltılan Ek-1 dağıtılır.4. Öğrencilerden Taoizm ile ilgili temel bilgileri kimlik kartına yerleştirmeleri istenir. 5. Ek-2’ye göre öğrencilerin cevapları kontrol edilerek etkinlik sonlandırılır.
Soru ve cevaplarla kazanımın gerçekleşip gerçekleşmediği kontrol edilir.
EK-1
ETKİNLİK
55
EK-1
ETKİNLİK
15 dk.
17KİMLİK KARTI
Aşağıdaki Taoizm Kimlik Kartı’nda boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle tamamlayınız.
Dinin Adı ..............................
Sembolü
Başlangıcı ..............................
Öncü İsim Lao-tzu (Laozi)
Tanrı Düşüncesi ..............................
Temel Kaynak(Kutsal Kitap) ..............................
İnanç Esasları TaoYin ve YangWue Wei
Ahlak Esasları ........................................................
Mezhepler Quanzhen DaoZhengyi Dao
Nüfusu .............................
Yayıldığı Ülkeler Çin............................................................................................................................................
TAOİZM(KİMLİK KARTI)
56
EK-2
ETKİNLİK
15 dk.
17KİMLİK KARTI
CEVAP ANAHTARI
Dinin Adı Daojiao
Sembolü
Başlangıcı MÖ 6. yüzyıl
Öncü İsim Lao-tzu (Laozi)
Tanrı Düşüncesi Tao
Temel Kaynak(Kutsal Kitap) Tao-Te-King
İnanç Esasları TaoYin ve YangWue Wei
Ahlak Esasları Beş ErdemBeş İnsani İlişki
Mezhepler Quanzhen DaoZhengyi Dao
Nüfusu 20 Milyon
Yayıldığı Ülkeler ÇinTayvanHong KongKoreJaponyaVietnam
TAOİZM(KİMLİK KARTI)
57
12ETKİNLİK
Süreç
Değerlendirme
Kazanım: Taoizm’in tarihî sürecini açıklar.
18
20 dk.DİNLER TARİHİ 4. Ünite: Hint, Çin ve İran Dinleri
1. Öğrencilere Taoizm’in tarihî süreci ile ilgili bir etkinlik yapılacağı bildirilir.2. Bu etkinlikle nasıl bir sonuca ulaşılmak istendiği açıklanır.3. Önceden hazırlanan ve çoğaltılan Ek-1 dağıtılır.4. Öğrencilerden verilen metni okumaları ve metinde cevabı bulunan soruların
yanına tik ( ) işareti koymaları istenir. 5. Ek-2’ye göre öğrencilerin cevapları kontrol edilerek etkinlik sonlandırılır.
Soru ve cevaplarla kazanımın gerçekleşip gerçekleşmediği kontrol edilir.
58
EK-1
ETKİNLİK
20 dk.
18SORU AVI
Aşağıdaki metni okuyunuz ve cevabını bulduğunuz soruların yanına tik ( ) işareti koyunuz.
Taoizm, kökleri milattan önce bilinmeyen tarihlere kadar dayanan bir gelenektir. “Tao” kavramına MÖ 5000’lere ait belgelerde dahi rastlanmaktadır. Tao anlayışı Çin’de zemin bulmuş bütün gelenekler tarafından kullanılmıştır. Her felsefe okulunun bir Tao’su olmasına rağmen adını bu kavramdan alan Taoizm, bu kavram üzerine kurulu resmî bir gelenek oluşturmuştur. Lao Tzu, Chuang Tzu, Lieh Tzu gibi filozofların önderliğini yaptığı bu felsefi akım, tarihî süreç içerisinde Çin’in kadim gelenekleriyle bütünleşerek din hüviyetine bürünmüştür. Araştırmacılar bugün Taoizm’e “Felsefi Taoizm” (Tao chia) ve “Dinsel Taoizm” (Tao chiao) olmak üzere iki farklı bakışla yaklaşmaktadırlar. Din haliyle Taoizm, özündeki felsefeden uzaklaşmıştır. Özellikle MS 1. yüzyılda Çin’e giren Budizm’in etkisiyle Tanrı, ahiret, cennet, cehennem, kutsal kitap gibi anlayışları geliştiren Taoizm, meditasyona dayalı bir vahiy anlayışını sahiplenmiştir. En önemli hedefi yaşamı uzatmak ya da fiziksel ölümsüzlüğü elde etmek olan Taoizm, bu amaca ulaşmak üzere birçok batıl inanca yönelmiştir. Bunun yanında birçok diyet, bitkisel ilaç, fiziksel egzersiz gibi sağlık metotları Taocular tarafından geliştirilmiştir. Bugün Taoizm dünyadaki en çok tanrıya ve kutsal metne sahip, batıl inançlara saplanmış, sihirbazların ve büyücülerin tekeline kalmış ve giderek yok olan bir din konumundadır.
(bk. Ali Gül, Bir Din Olarak Taoizm, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi SBE, 2006, s. 11-17.)
Toizm’de hangi sembol ön plana çıkmaktadır?
Taoizm’in günümüzdeki durumu nedir?
Taoizm, Budizm’den etkilenmiş midir?
Taoizm’de hangi batıl inanışlar vardır?
Taoizm hangi bölgede doğmuştur?
Taoizm hangi kavramların üzerine inşa edilmiştir?
Taoizm’de peygamberlik anlayışı var mıdır?
Taoizm’in kökleri ne zamana dayanır?
Taoizm’in kurucusu kimdir?
Taoizm hangi felsefi akımlardan etkilenmiştir?
Taoizm’de meditasyon vb. fiziksel egzersizlerle ulaşılmak istenen hedef nedir?
59
EK-2
ETKİNLİK
20 dk.
18SORU AVI
CEVAP ANAHTARI
Toizm’de hangi sembol ön plana çıkmaktadır?
Taoizm’in günümüzdeki durumu nedir?
Taoizm, Budizm’den etkilenmiş midir?
Taoizm’de hangi batıl inanışlar vardır?
Taoizm hangi bölgede doğmuştur?
Taoizm hangi kavramların üzerine inşa edilmiştir?
Taoizm’de peygamberlik anlayışı var mıdır?
Taoizm’in kökleri ne zamana dayanır?
Taoizm’in kurucusu kimdir?
Taoizm hangi felsefi akımlardan etkilenmiştir?
Taoizm’de meditasyon vb. fiziksel egzersizlerle ulaşılmak istenen hedef nedir?
60
12ETKİNLİK
Süreç
Değerlendirme
Kazanım: Taoizm’in inançlarını, ritüellerini, sembollerini ve kutsal mekânlarını tanır.
19
15 dk.DİNLER TARİHİ 4. Ünite: Hint, Çin ve İran Dinleri
1. Öğrencilere Taoizm’in ritüelleri, sembolleri ve kutsal mekânları ile ilgili bir etkinlik yapılacağı bildirilir.
2. Bu etkinlikle nasıl bir sonuca ulaşılmak istendiği açıklanır.3. Önceden hazırlanan ve çoğaltılan Ek-1 dağıtılır. 4. Öğrencilerden verilen ifadelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların
başına da “Y” konması istenir. 5. Ek-2’ye göre öğrencilerin cevapları kontrol edilir ve etkinlik sonlandırılır.
Soru ve cevaplarla kazanımın gerçekleşip gerçekleşmediği kontrol edilir.
61
EK-1
ETKİNLİK
15 dk.
19DOĞRU-YANLIŞ
Aşağıda Taoizm’in ritüelleri, sembolleri ve kutsal mekânları ile ilgili bazı bilgiler verilmiştir. Buna göre verilen ifadelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.
Konfüçyanizm’in aksine Taoizm metafizik konularla ilgilenmemiştir.
Taoizm, hitap ettiği kesime göre felsefi ve dinî olmak üzere iki kola ayrılır. Felsefi Taoizm, entellektüel kesime; dinî Taozim ise daha çok halka hitap eder.
Taoizm, tek tanrılı bir dindir. Tao yaratıcı prensiptir ama yaratıcı değildir. Tao’ya tapılmaz. Tao, yol anlamına gelir ve evrende var olan her şeyin değişmez kaynağıdır.
Taoizm’de bu dünyadan kurtulmak veya tenasüh gibi bir düşünce yoktur.
Taoizm’in en önemli kutsal kitabı bizzat Laozi tarafından yazıldığına inanılan Tao-Te-King’tir.
Taoizm mutlak sükûnet ve rahatlık içinde dünyaya sırt çeviren mistik bir hayat tarzını reddeder.
Taoistlerin mabedine “miao”, manastırlarına “kung” ve manastır mabedine “kuan” denmektedir.
Svastika, Taoizm’de en önemli sembollerden biridir.
Y
62
EK-2
ETKİNLİK
15 dk.
19DOĞRU-YANLIŞ
CEVAP ANAHTARI
Konfüçyanizm’in aksine Taoizm metafizik konularla ilgilenmemiştir.
Taoizm, hitap ettiği kesime göre felsefi ve dinî olmak üzere iki kola ayrılır. Felsefi Taoizm, entellektüel kesime; dinî Taozim ise daha çok halka hitap eder.
Taoizm, tek tanrılı bir dindir. Tao yaratıcı prensiptir ama yaratıcı değildir. Tao’ya tapılmaz. Tao, yol anlamına gelir ve evrende var olan her şeyin değişmez kaynağıdır.
Taoizm’de bu dünyadan kurtulmak veya tenasüh gibi bir düşünce yoktur.
Taoizm’in en önemli kutsal kitabı bizzat Laozi tarafından yazıldığına inanılan Tao-Te-King’tir.
Taoizm mutlak sükûnet ve rahatlık içinde dünyaya sırt çeviren mistik bir hayat tarzını reddeder.
Taoistlerin mabedine “miao”, manastırlarına “kung” ve manastır mabedine “kuan” denmektedir.
Svastika, Taoizm’de en önemli sembollerden biridir.
Y
D
D
D
D
Y
Y
Y
12ETKİNLİK
Süreç
Değerlendirme
63
12ETKİNLİK
Süreç
Değerlendirme
Kazanım: Taoizm’in inançlarını, ritüellerini, sembollerini ve kutsal mekânlarını tanır.
20
15 dk.DİNLER TARİHİ 4. Ünite: Hint, Çin ve İran Dinleri
1. Öğrencilere Taoizm’in inançları, ritüelleri, sembolleri ve kutsal mekânları ile ilgili bir etkinlik yapılacağı bildirilir.
2. Bu etkinlikle nasıl bir sonuca ulaşılmak istendiği açıklanır.3. Önceden hazırlanan ve çoğaltılan Ek-1 dağıtılır.4. Öğrencilerden Taoizm ile ilgili sorulan temel kavramları bularak bulmacadaki
uygun yerlere yazmaları istenir. 5. Ek-2’ye göre öğrencilerin cevapları kontrol edilir ve etkinlik sonlandırılır.
Soru ve cevaplarla kazanımın gerçekleşip gerçekleşmediği kontrol edilir.
64
EK-1
ETKİNLİK
15 dk.
20ÇENGEL BULMACA
Aşağıdaki bulmacayı çözünüz.
1
3
54
2
6 7
8
9
10
SOLDAN SAĞA6. Taoistlerin mabedine verilen ad7. Entelektüel kesime hitap eden Taoizm8. Taoizm’de evrenin ve doğanın işleyiş düzeneklerini karşıtlık ilişkisi ile gösteren
sembol9. Taoizm’in en önemli kutsal kitabı
10. Taoistlerin manastırlarına verilen ad
YUKARIDAN AŞAĞIYA 1. Taoizm’de mutluluğun kaynağı, tabiatta eylemsizlik ve mevcutla yetinip olana
razı olma anlamına gelen prensip2. Taoizm’in kurucusu3. Taoizm’de ölümsüzlüğün mekânı olduğuna inanılan en kutsal dağ4. Taoizm’de üç insani özellikten biri5. Taoizm’de, evrende var olan her şeyin değişmez kaynağı olarak görülen varlık
65
EK-2
ETKİNLİK
15 dk.
20ÇENGEL BULMACA
CEVAP ANAHTARI
1
3
54
2
6 7
8
9
10
SOLDAN SAĞA6. MİAO: Taoistlerin mabedine verilen ad7. FELSEFİTAOİZM: Entelektüel kesime hitap eden Taoizm8. YİNGYANG: Taoizm’de evrenin ve doğanın işleyiş düzeneklerini karşıtlık ilişkisi ile
gösteren sembol9. TAOTEKİNG: Taoizm’in en önemli kutsal kitabı
10. KUNG: Taoistlerin manastırlarına verilen ad
YUKARIDAN AŞAĞIYA 1. WUWEİ: Taoizm’de mutluluğun kaynağı, tabiatta eylemsizlik ve mevcutla yetinip
olana razı olma anlamına gelen prensip2. LAOZİ: Taoizm’in kurucusu3. TAİSHAN: Taoizm’de ölümsüzlüğün mekânı olduğuna inanılan en kutsal dağ4. TEVAZU: Taoizm’de üç insani özellikten biri5. TAO: Taoizm’de, evrende var olan her şeyin değişmez kaynağı olarak görülen varlık
M İ A O
K U N G
T A O T E K İ N G
Y İ N G Y A N G
F E L S E F İ T A O İ Z M
L
A T
Z V
T
W
W
S O
A
U
ET
H
N
Z
66
12ETKİNLİK
Süreç
Değerlendirme
Kazanım: Mecusiliğin tarihî sürecini açıklar.
21
15 dk.DİNLER TARİHİ 4. Ünite: Hint, Çin ve İran Dinleri
1. Öğrencilere Mecusiliğin tarihî süreci ile ilgili bir etkinlik yapılacağı bildirilir.2. Öğrencilere bu etkinlikle nasıl bir sonuca ulaşılmak istendiği açıklanır.3. Önceden hazırlanan ve çoğaltılan Ek-1 dağıtılır.4. Öğrencilerden metinde boş bırakılan yerleri uygun kavramlarla doldurmaları
istenir. 5. Ek-2’ye göre öğrencilerin cevapları kontrol edilir. 6. Bulmacada verilen kelimeler üzerinden Mecusiliğin tarihî süreci ile ilgili kısa bir
değerlendirmede bulunulara etkinlik sonlandırılır.
Soru ve cevaplarla kazanımın gerçekleşip gerçekleşmediği kontrol edilir.
67
EK-1
ETKİNLİK
15 dk.
21BOŞLUK DOLDURMA
Aşağıdaki metinde Mecusiliğin tarihî sürecine yer verilmiştir. Metinde boş bırakılan yerlere aşağıda verilen kelimelerden uygun olanları yazınız.
Mecusilik Daryus
Sasaniler
Ahura
Zerdüşt
Mazda
Denkard
Aryanlar
İran
Mecusilik, Zerdüşt’ün tebliğ ettiği, monoteist bir teoloji içeren inanç ve düşüncelerin eski _____ inanç ve gelenekleriyle mezcedilmesinden oluşan bir dindir. Bu dinin arka planında Hint-Avrupalı göçmenler olan ____________’ın MÖ 1700’lerden itibaren Orta Asya’dan göç ederek İran’a gelmeleri etkili olmuştur. Bu din, Sâsânîler Dönemi’nde yönetici sınıfla da yakından irtibatlı olan rahip sınıfı Mecî’den (Mecûş) hareketle İslam kaynaklarında __________, Batı kaynaklarında ise Zerdüşt’ün isminden dolayı Zoroastrianism veya Ahura Mazda isminden hareketle Mazdeizm olarak adlandırılır. Ayrıca ateş kültüyle ilgili inanç ve ritüelleri sebebiyle Ateşperestlik adıyla da bilinir.
Mecusiliğin kurucusu ___________, Batı’da Zoroaster olarak bilinir. Zerdüşt’ün ne zaman ve nerede doğduğu konusu tartışmalıdır. Eski Yunan kaynakları onun doğumunu milattan birkaç binyıl öncesine götürmektedir. Zerdüşt dönemi ve sonrasında Bilgelik Tanrısı _________ _______’nın öne çıkartılarak tek tanrıcılığın temelleri atılmıştır. İnsanların iyinin ya da kötünün tarafında olmalarına göre sonraki hayatlarının belirleneceği belirtilmiştir.
Pers hükümdarlarından __________ Dönemi’nde Mecusiliğin yayılması için Anadolu’ya ve Avrupa’ya misyonerler göndermiştir. Gidilen bölgelerin dinî yapılarından etkilenerek farklı Mecusilik yorumları çıkmıştır. __________ Dönemi’nde ise Mecusiliğin sözlü gelenekleri yazıya geçirilmiştir. Mecusilik’te tek tanrıcılıktan uzaklaşılarak düalist (ikili) tanrı inancı yerleşik hâle gelmiştir.
İran’ı Müslümanların fethetmesiyle çok sayıda Mecusi İslamiyet’i seçmiştir. Müslüman olmayan Mecusilere zımmi (Ehl-i Kitap) muamelesi yapılmış ve İran’da kendi dinlerini yaşamalarına müsaade edilmiştir. İslami devirde Mecusiliğe karşı birçok reddiye yazılmıştır. Bu dönem Mecusi dinî literatürünün derlenmesi açısından da önemlidir. MS 9. yüzyılda _______, Bundahişn gibi Mecusi dinî metinleri derlenmiştir. Mecusiliğin Tanrı konusundaki düalist yapısı günümüzde devam etmektedir.
(bk. Şinasi Gündüz, “Mecûsîlik”, DİA, C 28, s. 279-284.)
68
EK-2
ETKİNLİK
15 dk.
21BOŞLUK DOLDURMA
CEVAP ANAHTARI
Mecusilik, Zerdüşt’ün tebliğ ettiği, monoteist bir teoloji içeren inanç ve düşüncelerin eski İran inanç ve gelenekleriyle mezcedilmesinden oluşan bir dindir. Bu dinin arka planında Hint-Avrupalı göçmenler olan Aryanlar’ın MÖ 1700’lerden itibaren Orta Asya’dan göç ederek İran’a gelmeleri etkili olmuştur. Bu din, Sâsânîler döneminde yönetici sınıfla da yakından irtibatlı olan rahip sınıfı Mecî’den (Mecûş) hareketle İslam kaynaklarında Mecusilik, Batı kaynaklarında ise Zerdüşt’ün isminden dolayı Zoroastrianism veya Ahura Mazda isminden hareketle Mazdeizm olarak adlandırılır. Ayrıca ateş kültüyle ilgili inanç ve ritüelleri sebebiyle Ateşperestlik adıyla da bilinir.
Mecusiliğin kurucusu Zerdüşt, Batı’da Zoroaster olarak bilinir. Zerdüşt’ün ne zaman ve nerede doğduğu konusu tartışmalıdır. Eski Yunan kaynakları onun doğumunu milattan birkaç binyıl öncesine götürmektedir. Zerdüşt dönemi ve sonrasında Bilgelik tanrısı Ahura Mazda’nın öne çıkartılarak tek tanrıcılığın temelleri atılmıştır. İnsanların iyinin ya da kötünün tarafında olmalarına göre sonraki hayatlarının belirleneceği belirtilmiştir.
Pers hükümdarlarından Daryus Dönemi’nde Mecusiliğin yayılması için Anadolu’ya ve Avrupa’ya misyonerler göndermiştir. Gidilen bölgelerin dinî yapılarından etkilenerek farklı Mecusilik yorumları çıkmıştır. Sasaniler Dönemi’nde ise Mecusiliğin sözlü gelenekleri yazıya geçirilmiştir. Mecusilik’te tek tanrıcılıktan uzaklaşılarak düalist (ikili) tanrı inancı yerleşik hâle gelmiştir.
İran’ı Müslümanların fethetmesiyle çok sayıda Mecusi İslamiyet’i seçmiştir. Müslüman olmayan Mecusilere zımmi (Ehl-i Kitap) muamelesi yapılmış ve İran’da kendi dinlerini yaşamalarına müsaade edilmiştir. İslami devirde Mecusiliğe karşı birçok reddiye yazılmıştır. Bu dönem Mecusi dinî literatürünün derlenmesi açısından da önemlidir. MS 9. yüzyılda Denkard, Bundahişn gibi Mecusi dinî metinleri derlenmiştir. Mecusiliğin Tanrı konusundaki düalist yapısı günümüzde devam etmektedir.
(bk. Şinasi Gündüz, “Mecûsîlik”, DİA, C 28, s. 279-284.)
69
12ETKİNLİK
Süreç
Değerlendirme
Kazanım: Mecusiliğin tarihî sürecini açıklar.
22
20 dk.DİNLER TARİHİ 4. Ünite: Hint, Çin ve İran Dinleri
1. Öğrencilere Mecusiliğin tarihî süreci ile ilgili bir etkinlik yapılacağı bildirilir.2. Öğrencilere bu etkinlikle nasıl bir sonuca ulaşılmak istendiği açıklanır.3. Önceden hazırlanan ve çoğaltılan Ek-1 dağıtılır.4. Öğrencilerden karışık bir şekilde verilmiş Mecusiliğe ait önemli gelişmeleri
kronolojik şekilde ait oldukları dönemlere yerleştirmeleri istenir. 5. Ek-2’ye göre öğrencilerin cevapları kontrol edilir ve etkinlik sonlandırılır.
Soru ve cevaplarla kazanımın gerçekleşip gerçekleşmediği kontrol edilir.
70
EK-1
ETKİNLİK
20 dk.
22TARİH ŞERİDİ
Aşağıdaki karışık bir şekilde verilmiş Mecusiliğe ait önemli gelişmeleri, tarih şeridinde ilgili dönemlere örnekteki gibi yerleştiriniz.
Mecusiliğin sözlü gelenekleri yazıya geçirilmiştir.
Müslümanların İran’ı fethetmesiyle, çok sayıda Mecusi İslamiyet’i seçmiştir.
Gidilen bölgelerin dinî yapılarından etkilenerek farklı Mecusilik yorumları çıkmıştır.
Mecusilik, MS 272’de İran’da resmî din ilan edilmiştir.
Daryus, Mecusiliğin yayılması için Anadolu’ya ve Avrupa’ya misyonerler göndermiştir.
MS 9. yüzyılda Denkard, Bundahişn gibi Mecusi dinî metinleri derlenmiştir.
Mecusilik’te tek tanrıcılıktan uzaklaşılarak düalist (ikili) tanrı inancı yerleşik hâle gelmiştir.
Bilgelik tanrısı Ahura Mazda’nın öne çıkartılarak tek tanrıcılığın temelleri atılmıştır.
A
B
C
Ç
D
E
F
G
MECUSİLİK
Zerdüşt’le başlayan ve Ahura
Mazda’nın öne çıkarıldığı dönem
Daryus sonrası başlayan ve MS 3.
yüzyıla kadar devam eden dönem
MS 7. yüzyılakadarki Sasaniler
Dönemi
Sasanilerin yıkılışından
günümüze kadar olan dönem
G, .... .........
......... .........
71
EK-2
ETKİNLİK
20 dk.
22TARİH ŞERİDİ
CEVAP ANAHTARI
MECUSİLİK
Zerdüşt’le başlayan ve Ahura
Mazda’nın öne çıkarıldığı dönem
Daryus sonrası başlayan ve MS 3.
yüzyıla kadar devam eden dönem
MS 7. yüzyılakadarki Sasaniler
Dönemi
Sasanilerin yıkılışından
günümüze kadar olan dönem
G A, F, Ç
D, C B, E
72
12ETKİNLİK
Süreç
Değerlendirme
Kazanım: Mecusiliğin inançlarını, ritüellerini, sembollerini ve kutsal mekânlarını tanır.
23
20 dk.DİNLER TARİHİ 4. Ünite: Hint, Çin ve İran Dinleri
1. Öğrencilere Mecusiliğin inançları, ritüelleri, sembolleri ve kutsal mekânları ile ilgili bir etkinlik yapılacağı bildirilir.
2. Bu etkinlikle nasıl bir sonuca ulaşılmak istendiği açıklanır.3. Önceden hazırlanan ve çoğaltılan Ek-1 dağıtılır.4. Öğrencilerden Mecusilik ile ilgili sorulan temel kavramları bularak bulmacadaki
uygun yerlere yazmaları istenir. 5. Ek-2’ye göre öğrencilerin cevapları kontrol edilir ve etkinlik sonlandırılır.
Soru ve cevaplarla kazanımın gerçekleşip gerçekleşmediği kontrol edilir.
EK-1
ETKİNLİK
73
EK-1
ETKİNLİK
20 dk.
23ÇENGEL BULMACA
Aşağıdaki bulmacayı çözünüz.
1
3
5
4
2
6
7
8
SOLDAN SAĞA2. Mecusiliğin simgesi3. Mecusilerin öldükten sonra konuldukları yüksek yer/tepe4. Mecusilerin kutsal kitabı5. Mecusilerin ayin öncesinde taktığı kuşak6. Ahura Mazda’yı simgeleyen sembol7. Mecusiliğin kurucusu8. Mecusilik’te en önemli bayram
YUKARIDAN AŞAĞIYA 1. Mecusilik’te zamanın sonuna doğru geleceği beklenilen kurtarıcı3. Mecusilik’teki en üst rahiplik sınıfı4. Mecusilerin ibadethanelerine verilen isim6. Mecusilik’te iyilik tanrısı
74
EK-2
ETKİNLİK
20 dk.
23ÇENGEL BULMACA
CEVAP ANAHTARI
1
3
5
4
2
6
7
8
SOLDAN SAĞA2. FARAVAHAR: Mecusiliğin simgesi3. DAHME: Mecusilerin öldükten sonra konuldukları yüksek yer/tepe4. AVESTA: Mecusilerin kutsal kitabı5. KUTSİ: Mecusilerin ayin öncesinde taktığı kuşak6. ATEŞ: Ahura Mazda’yı simgeleyen sembol7. ZERDÜŞT: Mecusiliğin kurucusu8. NEVRUZ: Mecusilik’te en önemli bayram
YUKARIDAN AŞAĞIYA 1. SAOŞYANT: Mecusilik’te zamanın sonuna doğru geleceği beklenilen kurtarıcı3. DASTUR: Mecusilik’teki en üst rahiplik sınıfı4. ATEŞGEDE: Mecusilerin ibadethanelerine verilen isim6. AHURA MAZDA: Mecusilik’te iyilik tanrısı
F A R A V A H A R
D A H M E
A V E S T A
N E V R U Z
K U T S İ
S
O
Ş
Y
A
A
GT
H
R
Z
M
E
U
A
D
A
A
G
D
R
N
A T E Ş
Z E R D Ü Ş T
75
12ETKİNLİK
Süreç
Değerlendirme
Kazanım: Mecusiliğin inançlarını, ritüellerini, sembollerini ve kutsal mekânlarını tanır.
24
15 dk.DİNLER TARİHİ 4. Ünite: Hint, Çin ve İran Dinleri
1. Öğrencilere Mecusiliğin inançları, ritüelleri, sembolleri ve kutsal mekânları ile ilgili bir etkinlik yapılacağı bildirilir.
2. Öğrencilere bu etkinlikle nasıl bir sonuca ulaşılmak istendiği açıklanır.3. Önceden hazırlanan ve çoğaltılan Ek-1 dağıtılır.4. Öğrencilerden zihin haritasında boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle
doldurmaları istenir. 5. Ek-2’ye göre öğrencilerin cevapları kontrol edilir. 6. Etkinlik öğrencilerden alınan cevaplardan sonra zihin haritasının tahtaya
çizilmesiyle sonlandırılır.
Soru ve cevaplarla kazanımın gerçekleşip gerçekleşmediği kontrol edilir.
76
EK-1
ETKİNLİK
15 dk.
24ZİHİN HARİTASI
Mecusiliğe ait zihin haritasında boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle tamamlayınız.
MECUSİLİK
TANRI Ahura Mazda (İylk Tanrısı)
Angra Manyu (Kötülük Tanrısı)
SON KURTARICI Saoșyant
KUTSAL KİTAP Avesta
SEMBOL Ateș
MABET Ateșgede
DİN ADAMI
Dastur
Mobed
Ervad
DİNÎ SEMBOL Faravahar.......................
.......................
.......................
.......................
.......................
.......................
.......................
................ (İyilik Tanrısı)
................ (Kötülük Tanrısı)
.......................
77
EK-2
ETKİNLİK
15 dk.
24ZİHİN HARİTASI
CEVAP ANAHTARI
MECUSİLİK
TANRI Ahura Mazda (İylk Tanrısı)
Angra Manyu (Kötülük Tanrısı)
SON KURTARICI Saoșyant
KUTSAL KİTAP Avesta
SEMBOL Ateș
MABET Ateșgede
DİN ADAMI
Dastur
Mobed
Ervad
DİNÎ SEMBOL Faravahar