7/26/2019 DKMHANENN BLMLER

1/11

DKMHANENN BLMLER

Modelhane: Modeller, kalp iinde daha sonra metalin dolaca boluklarn

oluturulmasiin, kalplama ilemi srasnda kullanlr. Model retiminde ahap, metal,

plastik gibi malzemelerden yararlanlr.

Maa blm:Maalar, p a ra iindeki boluklarn elde edilmesi iinkullanlr. Kum

esasl kalplara yerletirilen maalar da genellikle kum esasldr.

Kalplama:Kum esaslkalplar modeller yardmyla hazrlanr ve maalar yerletirilerek

dkme hazr hale getirilir. Kalplama, elle veya makineler yardmyla yaplabilir.

Ergitme ve dkm:Kupol, elektrik ocaklar, potal ocaklar v.b.ocaklardan yararlanlarak

ergitilen metal, potalar yardmyla kalplara dklr.Kalp bozma:Katlama sonrasnda kum kalp bozularak para karlr.

Bitirme:Kalptan karlan paradan yolluk, kc gibi ksmlar ayrlr. Yzey temizleme,

sl ilem, boyama, ileme gibi deiik ilemler bu blmde yaplr.

Kalite kontrol: Malzemelerin kimyasal ve fiziksel zelliklerinin belirli standartlar

salad ve para boyutlarnn verilen toleranslar iinde kald kontrol edilir. Boyut,

yzey, boluk v.b. kontroller ile kimyasal ve fiziksel deneylerin yaplmas ve/veya

yaptrlmas bu blmn grev alandr. Kusursuz dkmlerin elde edilebilmesi iindkmhane girdi malzemelerinin istenilen kalitede olmas da kontrol edilmesidir.

Kum Kalba Dkmn Aamalar

1. Model Yapm2. Maa Yapm3. Kalplama4. Ergitme ve Dkm

1. MODEL YAPIMI

Model dklecek eklin tahtadan, metalden veya uygun bir malzemeden hazrlanm

kopyasdr. Ayrca al, plastik ve balmumu da model malzemesi olarak kullanlmaktadr.

Model malzemesi seimindeu kriterler dikkate alnr:

1. retilecek para says2. stenen boyut hassasiyeti3. Uygulanacak kalplama yntemi4. Parann boyut ve biimi5. Modelde dzeltme yaplp yaplmayaca.

7/26/2019 DKMHANENN BLMLER

2/11

7/26/2019 DKMHANENN BLMLER

3/11

ile maa yuvalar dnlerek nce modelin bire bir lekli bir plan yaplr ve buradan

ekme ve ileme paylar da eklenerek elde edilen boyutlar retilecek modele aktarlr.

Ayrca modelin blm yzeyine dik yzeylerinin kalptan syrlabilmesi iin gerekli eimler

verilir.

MODEL TASARIMI

Modelin tasarlanmasndadikkat edilmesi gereken bir takm noktalar vardr. Bunlar;

1. ekme Pay

Dklm sv metal katlarken kendini eker ve dkm parasnn boyutu klr ve bu

nedenle modellerin ekme pay kadar byk yaplmas gerekir. ekme paylar dkme

demir iin, %1 dkme elik iin %2, demir olmayan malzemeler iin %1-2 alnabilinir.

ekme (Bzlme) Pay; model boyutlarna ekme paynn eklenmesindeki metalin kalp

ierisinde katlamas bittikten sonra, oda scaklna soumas srasnda boyut

deiimlerini en aza indirmek.

1. leme Pay

Paralarn resimlerinde boyutlar paralarn ilenmi ekline gre verilir. Kuma dklen

paralarn ou da m u t l a k a tala kaldrlarakilenir. Bu nedenle modeller ileme pay

kadar byk yaplrlar.

ekme pay fazla verilirse iilik artar, az verilirse cidar kalnl ilemeye yetmeyebilir.Bunun iin en uygun ileme payverilmelidir.

7/26/2019 DKMHANENN BLMLER

4/11

izelge 3.2

ekil 3.5

7/26/2019 DKMHANENN BLMLER

5/11

3. Eim Ve Ke Yuvarlatmalar

Modellerin kalptan syrlmas srasnda kalbn blm yzeyine dik ksmlarnn

bozulmamas iin bu yzeylere eim verilmesigerekir.

Kenarlar dik olan modeller kalptan kartlrken temas yzeyi fazla olduu iin kalp

yzeyleri bozulabilir.Bu temas azaltmak iin modeller syrlma dorultusunda 1-2 eimli yaplrlar.

Model ok dzgn ve temiz ise makine ile 200 mm'ye varan dik yzeyler temiz olarak

syrlabilir.

Model zerindeki keler keskin olmamal ve buralarda kendini ekme atlaklar ile

gerilme ymalarnn olumas nlenmelidir.

Ke yuvarlatma yaraplar, parann et kalnlna gre seilir.

ekil 3.6

Modellerin Kalptan Sklmesi

Modellerin kalbn iinden kalb bozmadan kartlmas gerekir.Bir btn halinde yaplan modellerde bu zor olabilir.Bunu kolaylatrmak iin iki veya daha fazla sayda paral model yaplr.

7/26/2019 DKMHANENN BLMLER

6/11

ekil 3.7

7/26/2019 DKMHANENN BLMLER

7/11

MODEL MALZEMELER

Malzeme olarak ahap, metal, al, plastik, kpk v.b. malzemeler kullanlr.

Model malzemesiseiminde u kriterler dikkate alnr:

retilecek para says

stenen boyut hassasiyeti Uygulanacak kalplama yntemi

Parann boyut ve biimi

Modelde dzeltme yaplp yaplmayaca.

En yaygn olarak kullanlan malzeme ahaptr. Bunun nedeni ucuz, hafif ve kolay

ekillendirilebilir olmasdr. Hazrlanacak kalp says az ise, ahap malzeme olarak

yumuak am seilebilir. Ancak model retimi iin genellikle kuru, sert ve az gzenekli

malzemeler daha uygundur.

Model malzemesi olarak kullanlacak tahtann kuru sert ve kumun nemin, ekip deforme

olmamas, iin az gzenekli olmas gerekir. Kalplamada dzgn bir yzey elde

edilebilmesi iin tahtann sert olmas, istenir. Tahta malzeme olarak genellikle grgen ve

am kullanlr.

En ok kullanlan model Aa Modeltipidir. Kullanlacak aalarn kuru sert ve dayankl

olmas gerekir. Bu i iin am, grgen ve hlamur kullanlr. Aa model yapldktan sonrakesinlikle nem almamaldr. Byk aa modellerin ii botur.

ekil 3.8

7/26/2019 DKMHANENN BLMLER

8/11

ekil 3.9

Kark ekilli, paralarn modelleri, ayr ayr imal edilen parann birbirine vida veyageme yoluyla tespit edilmesiyle yaplr.

Basit modeller ise, tek paral, olarak gerekletirilir. Mmkn olduu kadar ok paralmodel yapmndan kanlmaldr.

ok ince ksmlar, mevcut olan veya seri imalatta kullanlacak ve uzun mddet anmadankalplamaya dayanmas istenen modellerin metalden yaplmas gerekir.

Metalik model malzemesi olarak; dkme demir, pirin, bronz, kurun, kalay alamlarveya alminyum kullanlr. Metalik model olarak kullanlacak malzemenin kolayilenebilmesi ve boyut deiimlerinde bzlmesiaz olmaldr.

Metal ModelModelin uzun sre dayanmas gerekiyorsa ve seri imalatta kullanlacaksa o zaman

metal model kullanlr. Bu modeller yaplmadan nce aatan modelleri yaplr. Sonrametal modeller imal edilir. Bu ilemde hem aacn ekme pay hem de metal modelinekme pay hesaba katlmaldr. Metal modeller dkme demir, bronz ve alminyumdanyaplrlar.

7/26/2019 DKMHANENN BLMLER

9/11

ekil 3.10

Kolaylkla kesilip ekillendirilebilmesi veya bir kalba dklerek dorudan ekil

alabilmeleri sebebiyle al modeller byk stnle sahiptirler. Mukavemetlerini artrmak

zere ilerine teller konulabilir.

Model yapm iin ok kullanlan dier bir malzemede plastiklerdir. Plastik malzeme

metalik bir kalp ierisine enjekte edilerek veya bir bloktankesilerek model yapm

gerekletirilebilir.

Seramik Model

Basit ekilli ve ok az saydaki paralarn dkmnde kullanlr. En ok aldan

yaplrlar.

ekil 3.11 Aldan yaplm araba modeli.

MODEL RENK KODLAR

Ahap modellerin nemden ve ortam etkisinden korunmas iin boyanmas gerekir,

bu srada modelin deiik blgelerine ait yzeyler iin deiik renkler kullanlarak

iaretlenme yaplr.

Bu kodlar sayesinde kalp yllar sonra dahi her bir kalbn yzeyini tanr vedeiik kalp elemanlarnn yerlerini kolaylkla belirlemesi mmkn olur.

7/26/2019 DKMHANENN BLMLER

10/11

ekil 3.12

SARI (Dkmden sonra ilenmeyecek yzeyler)

KIRMIZI(Dkmden sonra ilenecek yzeyler)

METALK(Serbest paralarn olduu yzeyler)

SYAH (Maa yuvalar)

YEL(Modelin dayanmn artrmak iin ilavetakviye, kalpta brakt boluu

daha doldurulacak)

Modellerin boyanarak kodlanmasna bir rnek

7/26/2019 DKMHANENN BLMLER

11/11