doktoratura rudina qurku fakulteti i ekonomise departamenti i kontabilitetit
TRANSCRIPT
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 1/141
1
REPUBLIKA E SHQIPËRISË
UNIVERSITETI I TIRANËS
FAKULTETI I EKONOMISË
Departamenti i Kontabilitetit
SHOQËRITË SHQIPTARE PËRBALLË REALITETIT TË RAPORTIMIT TË
DUBLUAR FINANCIAR DHE FISKAL
PUNIM I DOKTORATURËSPër gradën shkencore
Doktor
Msc.RUDINA QURKU ( FERUNI )
TIRANË 2013
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 2/141
2
KY PUNIM U HARTUA NË FAKULTETIN E EKONOMISË TË UNIVERSITETIT TË
TIRANËS PRANË DEPARTAMENTIT TË KONTABILITETIT NËN UDHËHEQJEN E
PROF.DR.INGRID SHULI
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 3/141
3
“Shoqëritë shqiptare përballë realitetit të raportimit të dubluar financiar dhe fiskal”
PASQYRA E PËRMBAJTJES
Pasqyra e përmbajtjes ......................................................................................................... 3
Lista e tabelave ................................................................................................................... 5 Lista e figurave ................................................................................................................... 7
Shkurtimet e përdorura ....................................................................................................... 8
Falenderime......................................................................................................................... 9
S F O N D I I S T U D I M I T . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 0
1.1 Objektivi i punimit .................................................................................................. 11
1.2 Struktura e punimit ................................................................................................. 12
1.3 Gjetjet kryesore të punimit...................................................................................... 13
R I S H I K I M I I L I T E R A T U R Ë S M B I R A P O R T I M I N F I N A N C I A RD H E R A P O R T I M I N T A TI M O R . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 5
2.1 Konceptet bazë në lidhje me raportimin ................................................................. 17
2.2 Raportimi financiar dhe tatimor i njësive ekonomike-“Transparenca dhe e vërteta” ..................................................................................................................................18
2.3 Vështrim literature i dy universeve paralele: raportimi financiar dhe ai tatimor .... 19
2.4 Lidhja mes kontabilitetit dhe tatimeve nën spektrin e dinamikës së diversitetit dhefaktorëve të ndikimit ....................................................................................................... 26
S T A N D A R D E T E R A P O R T I M I T F I N A N C I A R D H E K U A D R IL I G J O R I R A P O R T I M I T F I N A N C I A R D H E T A T I M O R N ËS H Q I P Ë R I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 3
3.1 SNRF-të dhe domosdoshmëria e tyre ..................................................................... 33
3.1.1 Kufizimet e SNRF-ve.......................................................................................................... 36
3.2 Legjislacioni në fushën e kontabilitetit dhe kërkesat për raportim në Shqipëri ..............38
3.3 Legjislacioni në fushën tatimore dhe kërkesat për raportim në Shqipëri ........................42
3.3.1 Procedurat e shqyrtimit të treguesve të pasqyrave financiare dhe analiza ......................... 45
3.4 Krahasimi midis raportimit financiar dhe tatimor në Shqipëri ........................................47
M E T O D O L O G J I A E P U N I M I T . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 0
4.1 Metodologjia e punimit, hipotezat dhe pyetjet bazë ........................................................60
4.2 Burimi dhe mbledhja e të dhënave, struktura e pyetësorit dhe administrimi i tij ..........62
4.2.1 Të dhënat: burimi dhe natyra e tyre ................................................................................... 64
4.2.2 Pyetësori: struktura e tij..................................................................................................... 64
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 4/141
4
4.3 Teknikat e përdorura për analizën e të dhënave .....................................................................68
A N A L I Z A D H E R E Z U L T A T E T E S T U D I M I T . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 9
5.1 Karakteristikat e grupit të interesit ..................................................................................69
5.1.1 Karakteristika të përgjithshme të të anketuarve .................................................................. 70
5.1.2 Karakteristika të njësisë ekonomike.................................................................................... 72
5.3 Analiza e të dhënave primare të grumbulluara ................................................................78
P Ë R M B L E D H J E D H E R E K O M A N D I M E . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 0 0
6.1 Përmbledhje e rezultateve kryesore ...............................................................................100
6.2 Rekomandime lidhur me gjetjet e punimit ....................................................................101
6.3 Kufizimet dhe kërkime të mëtejshme ............................................................................102
LITERATURA ............................................................................................................... 105
ANEKSE ......................................................................................................................... 112
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 5/141
5
LISTA E TABELAVE
Tabela 1. “Nryshimi ndërmjet sistemit Anglo-Saxon dhe atij kontinental të kontabilitetit” ........ 61
Tabela 2. Përmbledhje e të dhënave: harta e tyre. ........................................................................ 68
Tabela 3. Grupimi i të dhënave sipas moshës së të anketuarve. ................................................... 70
Tabela 4. Grupimi i të dhënave sipas studimeve të ndjekura. ...................................................... 70
Tabela 5. Grupimi sipas certifikatës profesionale të fituar. .......................................................... 71
Tabela 6. Grupimi i të dhënave sipas vjetërsisë në punë. ............................................................. 72
Tabela 7. Ndarja e anketimeve sipas sektorit ku angazhohet. ...................................................... 73
Tabela 8. Përmbledhje e të dhënave sipas ofruesit e trajnimit. ..................................................... 74
Tabela 9. Të dhënat sipas vjetërsisë së ndërmarrjes. .................................................................... 76
Tabela 10. Statistikë përshkruese. ................................................................................................. 78
Tabela 11. Statistikën përshkruese: sa janë të ardhurat vjetore neto? ........................................... 78
Tabela 12. Statistikë përshkruese: sa janë të ardhurat vjetore neto për biznesin tuaj mbi bazën e të cilave janë llogaritur detyrimet tatimore? ..................................................... 79
Tabela 13.a. Informacion për korrelacionin. ................................................................................. 82
Tabela 13.b Informacion për korrelacionin. ................................................................................ 82
Tabela 13.c Informacion për korrelacionin. ................................................................................. 82
Tabela 14. Përmbledhje e informacionit për nivelin e dakordësisë. ............................................. 84
Tabela 15. Përmbledhje e informacionit për dakordësinë. ........................................................... 85
Tabela 16. Dublimi i raportimit financiar. .................................................................................... 92
Tabela 17. Anekset shpjeguese për organet tatimore. ................................................................... 92
Tabela 18. Përcaktimi i detyrimit tatimor mbi fitimin. ................................................................. 93
Tabela 19. Detyrimi tatimor. ......................................................................................................... 93
Tabela 20. Përgjigjet për specialistët e konsultuar........................................................................ 94
Tabela 21. Përmbledhje për njohjen e llogaritjes së tatimit mbi fitimin. ...................................... 95
Tabela 22. Ndikimi lidhur me detyrimin e tatimit mbi fitimin. .................................................... 95
Tabela 23. Certifikimi nga eksperti kontabël. ............................................................................... 96
Tabela 24. Familjarizimi me ekspertin kontabël. .......................................................................... 96
Tabela 25. Lidhur me informacionin që japin pasqyrat financiare. .............................................. 97
Tabela 26. Përmbledhje për sugjerimet në të ardhmen. ................................................................ 98
Tabela 1. Përmbledhje e informacionit të kryqëzuar. ................................................................. 109
Tabela 2. Përmbledhje e informacionit të kryqëzuar. ................................................................. 110
Tabela 3. Përmbledhje e informacionit të kryqëzuar për audituesit e brendshëm. ..................... 111
Tabela 4. Përmbledhje e informacionit të kryqëzuar për konsulentin fiskal. ............................. 113
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 6/141
6
Tabela 5. Përmbledhje e informacionit të kryqëzuar për trajnimet. ........................................... 114
Tabela 6. Përmbledhje e informacionit të kryqëzuar për trajnimet profesionale. ....................... 115
Tabela 7. Tregoni se deri në çfarë mase ka ndikuar secila nga çështjet e mëposhtme nëdeklarimin dhe evidentimin e detyrimit të tatimit mbi fitimin në pasqyrat tuajafinanciare? .................................................................................................................... 116
Tabela 8. Deri në çfarë mase mendoni se secila prej çështjeve të mëposhtme ka prekurtransparencën e deklarimit te detyrimit të tatimit mbi fitimin për periudhënushtrimore? .................................................................................................................. 117
Tabela 9. Deri në çfarë mase e ka prekur aftësinë e kompanisë tuaj për tu angazhuar në planifikimin e detyrimeve për tatimin? ........................................................................ 118
Tabela 10. Deri në çfarë mase mendoni se çështjet e mëposhtme prekin përqindjen e punës nga burimet e jashtme? ...................................................................................... 119
Tabela 11. Deri në çfarë mase çështjet e mëposhtme prekin transparencën për deklarimine pasqyrës së bilancit?Z ............................................................................................... 120
Tabela 12. Deri në çfarë mase çështjet e mëposhtme prekin transparencën për deklarimin
e të ardhurave dhe shpenzimeve? ................................................................................ 121 Tabela 13. Jepni mendimin tuaj se ku pozicionoheni aktualisht gjatë hartimit të pasqyrave
financiare? .................................................................................................................... 122
Tabela 14. Jepni mendimin tuaj se ku dëshironi të qëndroni gjatë hartimit të pasqyravefinanciare? .................................................................................................................... 123
Tabela 15. (7.a) Trajnimet profesionale dhe zhvillimi i tyre. ..................................................... 124
Tabela 16. (15. b) Informacion mbi testin Hi-katror. ................................................................. 124
Tabela 17. (15.b) Përmbledhje e informacionit të kryqëzuar për aktivitetin. ............................. 125
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 7/141
7
LISTA E FIGURAVE
Figura 1. “Fusha” e studimit. ........................................................................................................ 18
Figura 2. Korniza konceptuale për afrimin, lidhjen midis kontabilitetit dhe tatimeve.Burimi: Cuzdriorean D. D. & Dumbrava P. 2011. ........................................................ 29
Figura 3. Tipologjia e shkallës së intensitetit të lidhjes në mes të kontabilitetit dhetatimeve. Burimi: Lamb et al. (1998). ........................................................................... 30
Figura 4. “Faktorët e ndikimit në marrëdhëniet ndërmjet kontabilitetit dhe tatimeve.”Burimi: projektimi i bazuar në: Blake, Amat, Fortes (1993); Hoogendoorn(1996); Lamb et al. (1998); Gallego (2004); Nobes et al. (2004); Nobes dheSchwencke (2006); Gee et al. (2010); Graham et al. (2011). ........................................ 32
Figura 5. Grupimi i ndërmarrjeve sipas lidhjes me kontabilitetin dhe rregullat tatimore. ............ 49
Figura 6. Paraqitja grafike e të dhënave të mbledhura sipas rrethit. ............................................. 69
Figura 7. Ilustrim i anketimeve sipas ndarjes së gjinisë. .............................................................. 69
Figura 8. Ilustrim grafik i degës së studimeve të ndjekura nga i anketuari. ................................. 71
Figura 9. Paraqitje grafike për pyetjen lidhur me trajnimet. ......................................................... 74
Figura 10. Ilustrim grafik për periudhën e kryerjes së trajnimeve. ............................................... 75
Figura 11. Paraqitja grafike për vjetërsinë e ndërmarrjes. ............................................................ 76
Figura 12. Paraqitja e informacionit për fushën e aktivitetit. ....................................................... 77
Figura 13. Paraqitja grafike për “A i njihni tatimet e shtyra?”. .................................................... 79
Figura 14. Ilustrim grafik i pyetjes se sa shpesh i evidentoni në pasqyrat financiare................... 80
Figura 15. Ilustrim grafik për dakordësinë. .................................................................................. 86
Figura 15. Paraqitje grafike për ngjashmërinë e rregullave kontabële dhe atyre fiskale. ............. 87
Figura 17. Ilustrim grafik për dominimin e rregullave kontabël. ................................................. 88
Figura 18. Ilustrim grafik për dominimin e rregullave fiskale...................................................... 88
Figura 19. Ilustrim grafik për zbatimin e rregullave fiskale. ........................................................ 89
Figura 20. Përgjigjet për shqyrtimi i detyrimit tatimor nga profesionisti. .................................... 93
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 8/141
8
SHKURTIMET E PË RDORURA
SNK Standardet ndërkombëtare të kontabilitetit
SKK Standartet kombëtare të kontabilitetit
BE Bashkimi Europian
GAAP Parimet e kontabilitetit përgjithësisht të pranuara/General accounting accepted principles
KKK Këshilli kombëtar i kontabilitetit
VKM Vendim i Këshillit të Ministrave
MF Ministria e Financave
SNRF Standartet ndërkombëtare të raportimit financiar
KE Komuniteti Europian
IASC International Accounting Standards Commitee
SEC Securities and Exchange Commission
IMRAD Introduction, methods, results, and discussion
SME Ndërrmarrjet e vogla të mesme
CCCTB Common Consolidated Corporate Tax Base
OECD Organisation for Economic Co-operation and Development
UNCTAD United nations conference on trade and development
IFRS International Financial Reporting Standarts
DPT Drejtoria e Përgjithshme e Tatimeve
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 9/141
9
FALENDERIME
Kjo temë do të ishte e pamundur të përfundonte pa mbështetjen dhe ndihmën e personave të
rëndësishëm në jetën time.
Para së gjithash dua të falenderoj udhëheqësen time Prof. Dr Ingrid Shuli që me mbështetjen,
ndihmën dhe inkurajimin e saj më bëri që të përfundoj këtë temë. I kujtoj shpesh fjalet e saj:“E
kuptoj që për ty është shumë e vështirë kjo punë që ke nisur,aq më shumë me familje dhe fëmijë
të vegjël, por unë kam besim absolut se ti do ta mbarosh në kohë atë“. Dua gjithashtu të falenderoj prindërit e mi të cilët më rritën në një ambjent ku studimi dhe leximi
ishin një element shumë i rëndësishëm në jetë. Më krijuan besimin në vete se çfarëdo synimi që
njeriu ka sado i veshtirë të jetë, me punë dhe vendosmëri arrihet. Më mbështetën dhe inkurajuan
vazhdimit që studimet e mia të vazhdonin me tej duke më krijuar të gjitha kushtet e nevojshme
dhe duke më ofruar ndihmën e tyre morale dhe materiale.
Të fundit, po jo nga rëndësia dua të falenderoj bashkëshortin tim dhe vajzat e mia, për
mbështetjen pa kushte, durimin, sakrificën dhe dashurinë pa të cilat nuk do të isha kurrë në
gjendje të përfundoja temën time. Prandaj çdo fjalë e shkruar në këtë temë ju dedikohet atyre, për
t„ ju shprehur mirënjohjen time të thellë dhe për t„ ju thënë se sa të rëndësishëm janë për mua.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 10/141
10
Kapitulli I
Sfondi i studimit
Hyrje
Gjatë më shumë sesa dy dekadave, ekonomia Shqiptare ka pësuar ndryshime thelbësore. Një nga
problemet që ka kërkuar zgjidhje nga drejtuesit e njësive ekonomike ka qënë zhvillimi i
vazhdueshëm dhe përmirësimi i kuadrit ligjor për kontabilitetin dhe raportimin financiar, element
ky që do të çonte në dhënien e një informacioni të besueshëm dhe transparent për të gjitha palët e
interesuara për të (si investitorët e huaj ashtu dhe ata vendas), në uljen e informalitetit në vend si
dhe eleminimin e korrupsionit në administratën publike.
Për vendet në tranzicion si Shqipëria dhe për shumë vende të tjera të botës, ndryshimet në
fushën e rregullimeve kontabël dhe raportimit financiar kanë qënë të vazhdueshme si rrjedhojë e proceseve të tilla si globalizimi, harmonizimi i standarteve ndërkombëtare të kontabilitetit,
zhvillimi i tregjeve të kapitalit, etj. Sistemi tatimor është bëre pjesë e këtyre ndryshimeve të
vazhdueshme, të cilat jo pak kanë ndikuar në raportimin e njësive të ndryshme ekonomike.
Mardhënia ndërmjet dy fushave, ajo e kontabilitetit dhe ajo tatimore, është një mardhënie që ka
ekzistuar, ende ekziston dhe do të ekzistojë edhe më tej, në drejtim te analizave të problemeve të
ndryshme mjaft shqetësuese, te cilat lidhen kryesisht me qëllimin e subjekteve ekonomike për të
paguar tatime më të ulëta, apo me faktin që të dhënat dhe informacioni kontabël të jenë të
rëndësishme.
Ky punim është një “kurorëzim” i një pune të gjatë k ërkimore dhe shkencore në fushën e
raportimit financiar dhe kontabilitetit, element ky shumë i rëndësishëm për të gjithë përdoruesit e
informacionit kontabël dhe pasqyrave financiare të përgatitura nga njësitë ekonomike të
ndryshme në vend. Tashmë dihet se interesi i përdoruesve të informacionit kontabël në lidhje me
politikën fiskale, mund të çojë në shumë situata, midis të cilave mund të përmenden;
- maksimizimi i vlerës ekonomike të njësisë ekonomike, që përputhet edhe me interesin kryesor
të drejtuesve të njësisë ekonomike.- interesi i drejtuesve për të zvogëluar barrën e taksave, pavarësisht maksimizimit të vlerës
ekonomike të njësisë ekonomike.
Në këtë punim paraqitet një strukturë e zgjedhur në bazë të së cilës bëhen analiza të ndyshme
mbi baza teorike dhe praktike për drejtuesit e njësive ekonomike, financierët dhe brezat e tjerë,
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 11/141
11
pasues të tyre. Duke analizuar zhvillimin dhe strukturën e bizneseve në Shqipëri, të nevojave për
informacion të besueshëm dhe transparent, gjykojmë se informacioni kontabël është një nga
elementët më të rëndesishëm të rritjes se efikasitetit në lidhje me vendimmarrjet e njësive
ekonomike dhe përdoruesve të informacionit kontabël, si një nevojë e kohës për të siguruar një
raportim financiar të konsoliduar dhe integrimin e Shqipërisë drejt Bashkimit Europian.
1.1 Objektivi i punimit
Të kuptosh dhe analizosh praktikat e raportimit financiar nuk është e thjeshtë. Si pjesë e
rëndësishme e sistemit te informacionit kontabël ky raportim financiar klasifikohet si pjesë e
realitetit konstruktiv të shoqërive në tranzicion.
Ndodhemi përballë një realiteti të dubluar të raportimit financiar nga pjesa dërrmuese e biznesit,
kjo për vetë faktin se jemi duke jetuar akoma në kushtet e një ekonomie “informale”.
Kjo ka bërë që vazhdimisht të kërkohen metoda dhe mënyra që do të çonin në përmirësimin e
raportimit financiar, ç‟ka do të çonte në një zhvillim të mëtejshëm të ekonomisë, të tregjeve
financiare, të shtimit të investimeve të huaja direkte dhe impaktin që do të çonte Shqipërinë drejt
Integrimit Europian.
Ky studim do të përqëndrohet në atë ç‟ka raportojnë sot njësitë e ndryshme ekonomike
fitimprurëse private, cilat janë disa nga arsyet që i çojnë këto njësi në raportime kryesisht “të
pasakta”, pse lindi nevoja e rregullimeve kontabël dhe e aplikimit të standarteve kontabël sipas
standardeve ndërkombëtare të kontabilitetit.
Qëllimi i këtij studimi është, të evidentojë se njësitë ekonomike në Shqipëri ndodhen përballë një
dualiteti të raportimit financiar dhe tatimor. Gjithashtu, duke u mbështetur në literaturën
ndërkombëtare, si dhe në klasifikimin e përcaktuar nga Lamb et al në 1998, do të evidentohet se
ku pozicionohen këto njësi ekonomike në lidhje me zbatimin e rregullave gjatë hartimit të
pasqyrave financiare.
Duke ditur se pasqyrat financiare janë një ndër faktorët kyç që ndikon në procesin evendimmarrjes, përsa i përket dhënies së informacionit të saktë dhe të besueshëm në lidhje me
aktivitetin e njësisë ekonomike, informacion i cili shërben si një hartë orientuese e gjendjes
aktuale të njësisë, si dhe synimeve të saj për të ardhmen. Si rrjedhojë në punim do të evidentohet
realiteti shqiptar mbi hartimin e pasqyrave financiare mbështur në legjislacion duke evidentuar
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 12/141
12
kështu dyshimet dhe ngurrimin e investitorëve të ndryshëm të interesuar. Mbi bazën e analizës së
të dhënave që do të grumbullohen, do të jepen, përveçse një përmbledhje e realitetit në Shqipëri
edhe rekomandimet në drejtim të dualitetit me të cilin përballen njësitë ekonomike për
raportimin financiar dhe tatimor.
1.2 Struktura e punimit
Punimi është ndërtuar si vijon;
Në kapitullin e parë jepet sfondi i studimit, objektivi kryesor i realizimit të studimit dhe gjetjet
kryesore të tij.
Në kapitullin e dytë paraqitet kuptimi i raportimit të një njësie ekonomike në fushën kontabël dhe
tatimore. Për të kuptuar dualitetin midis dy raportimeve kontabël dhe tatimor në këtë kapitull
jepet një shqyrtim i literaturës të kësaj fushe. Gjithashtu, jepet një përshkrim i shkurtër i dy
fushave përballë transparencës dhe dhënies së pamjes së vërtetë dhe të sinqertë, si çështje mjaft
të rendësishme gjatë raportimit, nëpërmjet pasqyrave financiare, të njësisë ekonomike për palët e
interesuara. Më pas vijon me paraqitjen e disa faktorëve që ndikojnë në lidhjen e mardhënieve të
raportimit kontabël, me atë tatimor, të evidentuar nga studime të ndryshme të kësaj fushe, duke
konkluduar me paraqitjen e tipologjive të shkallës së intensitetit të lidhjes midis raportimit
kontabël dhe atij tatimor, gjatë procesit të raportimit të njësisë ekonomike për palët e treta.
Në kapitullin e tretë paraqitet kuadri ligjor në fushën e legjislacionit kontabël dhe atij tatimor në
Shqipëri, i domosdoshëm për të kuptuar kërkesat ligjore të raportimit financiar dhe tatimor. Ky
kapitull vijon me dhënien e kuptimit dhe domosdoshmërinë e standardeve ndërkombëtare të
raportimit financiar si baza kryesore mbi të cilën mbështeten të dyja fushat e raportimeve. Në
fund të kapitullit mbështetur në analizën krahasuese dhe përshkruese jepen dallimet kryesore të
të dy raportimeve për elementë të caktuar të pasqyrave financiare. Kjo analizë shërben për të
kuptuar më mirë se si gjenden apo përballen njësitë ekonomike gjatë fazës së përgatitjes së
pasqyrave financiare, mjaft të domosdoshme këto për raportimin ndaj palëve të treta.
Në kapitullin e katërt trajtohet metodologjia e punimit. Këtu sqarohen pyetjet bazë dhe hipotezat
që do të testohen, detaje lidhur me përzgjedhjen e popullatës dhe metodën e mbledhjes së të
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 13/141
13
dhënave. Më pas sqarohet struktura e pyetësorit të përdorur, administrimi i pyetësorit, teknikat
statistikore të përdorura për analizën e të dhënave.
Kapitulli i pestë vijon me trajtimin e analizës së të dhënave të grumbulluara nga pyetësorët
lidhur me raportimin financiar dhe tatimor. Gjithashtu në këtë kapitull trajtohet edhe testimi ihipotezave dhe rezultatet e marra.
Ne kapitullin e fundit jepen në menyrë të përmbledhur rezultatet e analizave të të dhënave të
grumbulluara lidhur me vërtetimin e hipotezave të ndërtuara si dhe në përputhje me to jepen
rekomandimet lidhur me realitetin shqiptar përballë dualitetit të raportimit financiar dhe tatimor
në Shqipëri. Në fund jepen kufizimet dhe kërkimet e mëtejshme të lidhura me këtë studim.
1.3 Gjetjet kryesore të punimit
Mardhënia midis raportimit kontabël dhe atij tatimor ka qënë një nga çështjet mjaft të diskutuara,
i cili shpesh ka ofruar më tepër debate sesa diskutime. Ndaj edhe ky studim pati si qëllim
evidentimin e literaturave në këndvështrimin e lidhjes midis dy raportimeve, por njëkohësisht
edhe paraqitjen e realitetit shqiptar. Nëpërmjet shqyrtimit të literaturave të huaja dhe shqiptare u
konstatua se ende njësitë ekonomike vazhdojnë të përballen midis dy raportimeve, si raportimit
kontabël ashtu edhe raportimit për qëllime tatimore. Arsyeja është e thjeshtë, kjo sepse nga njëra
anë njësitë ekonomike për ushtrimin e aktivitetit të tyre janë të detyruara të hartojnë pasqyrat
financiare me qëllim që të japin informacionin e nevojshëm për palët e treta të tilla si aksionerët,
kreditorët, debitorët, shteti, etj. Hartimi i këtyre pasqyrave sigurisht që bëhet në mbështetje të
plotë me rregullat dhe politikat kontabël ( aktualisht edhe në Shqipëri është hartuar seti i plotë i
Standardeve Kombëtare të Kontabilitetit në përputhje me Standardet Ndërkombëtare të
Kontabilitetit). Por nga ana tjetër duke qënë se shteti nëpërmjet organeve tatimore kërkon nga
njësitë ekonomike të paguajnë detyrimin e tatimit mbi fitimin në përputhje me legjislacionintatimor në fuqi, kjo bën të mundur që shpesh njësitë ekonomike të ndeshen gjatë hartimit të
pasqyrave financiare edhe me rregullat dhe politikat tatimore, pikërisht për evidentimin e
detyrimit tatimor në keto pasqyra. Në këndvështrimin e përgjithshëm ky fenomen duket mjaft i
thjeshtë, por nga pikëpamja praktike ka shpesh një dualitet midis raportimeve. Nga studimi i
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 14/141
14
literaturave u konstatuan rastet e përballjes ndaj dy raportimeve, studime të cilat pavarësisht nga
kritikat janë pranuar gjerësisht nga studiuesit e kësaj fushe (Lamb et al 1998). Në këtë punim
është trajtuar përkatësisht ky dualitet në Shqipëri dhe se si qëndrojnë njësitë ekonomike ndaj
këtyre dy raportimeve. Nëpërmjet analizave statistikore dhe konkretisht nëpërmjet koefiçentit të
korrelacionit Pearson u konstatua se ekziston një lidhje e fortë midis raportimit kontabël dhe
raportimit tatimor. Më pas u konstatua se qëndrimi i njësive ekonomike gjatë hartimit të
pasqyrave financiare ishte më tepër drejt zbatimit të rregullave kontabël. Por ajo që e përforconte
akoma më shumë fenomenin e dualitetit ishte se pothuajse në përqindje të përafërt me gjetjen e
qëndrimit të njësive ekonomike mbi zbatimin e rregullave gjatë hartimit të pasqyrave financiare
ishte se ende njësitë vazhdojnë të zbatojnë rregullat tatimore gjatë hartimit të këtyre pasqyrave.
Pra u evidentua se aktualisht njësitë ekonomike qëndrojnë sa në dominimin e rregullave kontabël
gjatë hartimit të PF aq edhe në dominimin e rregullave fiskale, por kur mendohej për të ardhmen,qëndrimi i njësive ekonomike ishte më i qartë drejtë zbatimit dhe dominimit të rregullave
kontabël. Një fenomen tjetër i rëndësishëm i konstatuar gjatë studimit të këtij punimi është edhe
efekti i çështjes së trajnimit të profesionistëve dhe ndikimi i saj në hartimin e pasqyrave
financiare. U konstatua se sa më të trajnuar të ishin profesionistët aq më të qarta ishin faktet e
dublimit të pasqyrave financiare. Gjithashtu edhe vetë “njësitë ekonomike shqiptare pranonin
unanimisht se ndeshen midis realitetit të raportimit të dubluar financiar dhe fiskal " dhe se këto
dy raportime kanë lidhje me njëra-tjetrën. Por pavarësisht nga këto rezultate lidhja midis
raportimit kontabël dhe raportimit tatimor është sa komplekse aq edhe dinamike, ndaj ky
studimin edhe pse në Shqipëri është i pari në këtë fushë, ka kufizimet e veta dhe lë hapsira për
studime dhe kërkime të mëtejshme.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 15/141
15
Kapitulli II
“Rishikimi i literaturës mbi raportimin financiar dhe raportimin tatimor”
Në fokus të këtij kapitulli do të jetë kuptimi i raportimit të njësive ekonomike në fushën kontabël
dhe në fushën tatimore. Për të kuptuar dualitetin midis dy raportimeve kontabël dhe atij tatimor
do të jepet një shqyrtim i literaturës të kësaj fushe, një përshkrim i shkurtër i dy fushave përballë
transparencës dhe dhënies së pamjes së vërtetë dhe të sinqertë, si çështje mjaft të rendësishme
gjatë raportimit, nëpërmjet pasqyrave financiare, të njësisë ekonomike për palët e interesuara,
faktorëve që ndikojnë në lidhjen e mardhënieve të raportimit kontabël, me atë tatimor, të
evidentuar nga studime të ndryshme të kësaj fushe, duke konkluduar me paraqitjen e tipologjive
të shkallës së intensitetit të lidhjes midis raportimit kontabël dhe atij tatimor, gjatë procesit të
raportimit të njësisë ekonomike për palët e treta.
2.1
Konceptet bazë në lidhje me raportimin
Shpesh në gjuhën e përditshme përdorim terminologjinë “Raportoj ”, e cila na shoqëron gjatë
gjithë ciklit të jetës sonë. Nëpërmjet saj kuptohet një punë informative (zakonisht e të shkruarit,
të folurit, televizion, apo film) bërë me qëllimin e veçantë të përcjelljes / paraqitjes së
informacionit për ngjarje të caktuara.1
Raportet e shkruara janë dokumente të cilat paraqesin një përmbajtje të spikatur, në një audiencë
të veçantë. Audienca mund të jetë publike ose private, një individ apo publiku në përgjithësi.
Raportet janë përdorur në qeverisje, në biznes, në arsim, në shkencë dhe në fusha të tjera.
Raportet përdorin veçori të tilla si grafikë, imazhe, zërin, ose fjalorin e specializuar në mënyrë që
të bindin një audiencë të veçantë për të ndërmarrë një veprim. Një nga formatet më të zakonshme
për paraqitjen e raporteve është IMRAD: Hyrje, Metodat, Rezultatet dhe Diskutimi. Kjo strukturë
është standarde për çdo fushë, sepse ajo pasqyron publikimin tradicional të kërkimit shkencor
dhe “thërret” moralin (etikën) dhe besueshmërinë e kësaj disipline. Raportet nuk janë të
detyruara të ndjekin këtë model. Ato mund të përdorin modele alternative, si formatin Problem-Zgjidhje. Mund të përdoren edhe elemente shtesë, shpesh për të bindur lexuesit dhe ato
përfshijnë lista, figura, grafikë, fotografi, abstrakte, shtojca, fundshënime, faqe interneti,
1 http://www.thefreedictionary.com/report
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 16/141
16
referenca, etj. Raportet janë shumë të rëndësishme në të gjitha format e tyre të ndryshme. Ato
plotësojnë një rrjet të gjerë të nevojave kritike për shumë organizata të rëndësishme të shoqërisë.
Raportet janë një metodë shumë e dobishme për të mbajtur gjurmët e informacionit të
rëndësishëm. Informacionet që gjenden në raporte mund të përdoren për të marrë vendime
shumë të rëndësishme që ndikojnë në jetën tonë të përditshme.
Njëraport im fi nanciar është një raport zyrtar i aktiviteteve financiare të një personi apo të një
njësie ekonomike. Informacionet e rëndësishme financiare paraqiten në një mënyrë të strukturuar
dhe në një formë të lehtë për të kuptuar. Ato zakonisht përfshijnë pasqyrat themelore financiare,
të shoqëruar nga një raport i drejtimit dhe analiza të situatave financiare. Për njësitë ekonomike
të mëdha, këto raportime janë shpesh komplekse dhe mund të përfshijnë një grup të gjerë të
shënimeve shpjeguese të pasqyrave financiare, diskutime dhe analiza. Shënimet për pasqyratfinanciare janë konsideruar si një pjesë integrale e pasqyrave financiare.
Pasqyrat financiare janë të destinuara që të jenë të kuptueshme nga lexuesit që kanë nevojë për
" njohuri të arsyeshme të biznesit, të veprimtarive ekonomike, të kontabilitetit dhe të cilët janë të
gatshëm për të studiuar informacionin". Pasqyrat financiare mund të përdoren nga përdoruesit
për qëllime të ndryshme:
Pronarët dhe drejtuesit kërkojnë pasqyrat financiare për të marrë vendime të rëndësishme
të njësisë ekonomike që ndikojnë në operacionet e saj të vazhdueshme. Punonjësit gjithashtu kanë nevojë për këto raporte në përmbushjen e marrëveshjeve
kolektive me drejtuesit e njësisë, në rastin e sindikatave apo për individët në promovimin
e tyre, kompensimin, etj.
Investitorët e mundshëm përdorin informacionin e pasqyrave financiare për të vlerësuar
qëndrueshmërinë e investimit të tyre në një njësi ekonomike. Analizat Financiare janë
përdorur shpesh nga investitorët dhe janë përgatitur nga profesionistët (analistë
financiarë), duke u ofruar atyre “ bazën” për marrjen e vendimeve për investime.
Institucionet financiare (bankat dhe kompanitë e tjera të kreditimit) i përdorin ato për të
vendosur nëse do t‟i japin një njësie ekonomike një kredi afatgjatë bankare (apo dëftesa
te borxhit) për të financuar zgjerimin dhe shpenzimet tjera të rëndësishme.
Etj.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 17/141
17
Raportimi tatimor është një kërkesë për njësitë ekonomike që të raportojnë të ardhurat e
realizuara dhe pagesat e bëra në rrjedhën normale te aktivitetit ekonomik të tyre. Ky raportim
është përgjegjësi e qeverisë dhe e njësive ekonomike dhe si rrjedhojë është vazhdimisht në rritje.
Ai mban në vetvete një numër të madh të kërkesave rregullative të përcaktuara nga qeveritë e
çdo shteti. Ky raportim shërben si bazë primare për të verifikuar saktësinë e deklaratave tatimore
të paraqitura nga tatimpaguesit.
2.2 Raportimi financiar dhe tatimor i njësive ekonomike - “Transparenca dhe e vërteta”
“ Mund të duket e logjikshme kur argumentojmë se sisteme të ndara të kontabilitetit financiar dhe
kontabilitetit tatimor çojnë në turbullim dhe konfuzion dhe kështu largojnë vëmendjen nga një
qeverisje më e mirë e korporatave. Konvergjenca totale e metodave të kontabilitetit për të dyja
qëllimet mund të duket sikur premton një rritje të transparencës dhe thjeshton pajtueshmërinë.
Ky është një argument bindës se nëse do të kishte një metodë të vetme të kontabilitetit për
raportimin e taksave dhe atë financiar, presionet për të rritur fitimet raportuese në njërën anë
dhe për të minimizuar detyrimet tatimore në anën tjetër, mund të balancojnë njëra-tjetrën për të
krijuar një ekuilibër dhe jetë të shëndetshme në kompanitë e listuara dhe për të prodhuar një
grup të dhënash më afër fitimeve 'të vërteta' krahasuar me rezultatet që do të merrnim nga
sistemet e ndara. Zhvillimet e fundit në kontabilitet mund të jenë drejt rritjes së divergjencës
midis dy llojeve të rregullave kontabël dhe atyrej fiskale, sesa duke e reduktuar atë . Pavarësisht
argumentave të forta në favor të përputhshmërisë midis tyre , ka edhe arsye të mira për disa
divergjenca , që do të thotë se rezultati më i mundshëm në çdo sistem , është konvergjenca e
pjesshme”.
Judi th F reedman 2008
Oxford University Centr e for Business Taxation
Shpesh kur lexon studime të tilla mbetesh në dilemë se në cilin drejtim duhet të shkosh. Por, të
dish të ecësh, fillimisht duhet të kuptosh se ku je. Pikërisht ky ishte argumenti i parë i cili çoi në
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 18/141
18
realizimin e këtij studimi. Shpesh edhe praktika profesionale të lë të mendosh këto fenomene.
Qartësimi i mardhënieve midis dy fushave, asaj kontabël dhe tatimore është në fokus edhe të
këtij studimi.
Figura 1. “”Fusha e Studimit”
Në pamje të parë të gjithë e pranojmë që njësitë ekonomike thjesht zbatojnë legjislacionin si të
fushës kontabël ashtu edhe atë tatimor dhe si rrjedhojë pyetja që shtrohet është “ku qëndron
problemi”? Çështja shtrohet dhe vazhdon me një sërë dilemash të tjera të tilla si “A sigurojnë
pasqyrat financiare të njësive ekonomike transparencë dhe pamjen e vërtetë dhe të sinqertë të
aktivitetit të tyre, për sa kohë, ka raste që rregullat e kontabilitetit dhe ato tatimore kundërshtojnë
njëra-tjetrën”? Çfarë qëndrimi duhet mbajtur, a duhet që njësia ekonomike të zbatojë rregullat
kontabël apo rregullat tatimore kur dihet se që të dyja janë të mirëpërcaktuara në legjislacionet
përkatëse?
Në përgjithësi, megjithëse ka argumente “të mira” për ndryshime të raportimit financiar dhe atij
tatimor, kjo nuk duhet të deformojë bazën tatimore, pasi kështu kjo do të sillte probleme të tjera.
Argumentet më themelore të studiuesve janë ato që lidhen me natyrën e fitimeve dhe
përkufizimin e tyre. Në themel të këtyre pikëpamjeve është nocioni që ne mund të arrijmë në një
përkufizim optimal të fitimit: i cili na sjell më pranë “fitimit të vërtetë ekonomik ”. Ky është një
supozim i dyshimtë, pasi përcaktimi i duhur i fitimit varet në një farë mase edhe nga qëllimi për
Fusha estudimit
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 19/141
19
të cilin ai është për t'u përdorur.2 Si për shembull fitimi duhet të jetë një shifër historike apo
largpamëse? Është njësia ekonomike në vijimësinë e aktivitetit apo është çështja e ndërprerjes së
aktivitetit? Në çdo rast do të duhet të kryhen vlerësime të ndryshme. Si rrjedhojë edhe objektivat
e raportimit kontabël dhe atij tatimor mund të ndryshojnë. Psh, taksat duhet të rrisin të ardhurat
qeveritare por duhet të jenë të shpërndara në mënyrë të drejtë dhe efikase ndërmjet
tatimpaguesve. Për shembull, për të vepruar në mënyrë të drejtë dhe efikase, shpesh është
argumentuar se një sistem taksash duhet të shohë për tatimpaguesin aftësinë e tij për të paguar,
pra kur ai e ka më të përshtatshme për të paguar tatimin.3 Përveç kësaj, raportimet tatimore janë
të prekura edhe nga faktet dhe mundësitë për shmangjen e taksave, të cilat duhet të jenë të
ndaluara dhe si rrjedhojë qeveritë mund të dëshironin të përdornin sistemin e taksave për të
penguar ose stimuluar sjellje të caktuara (për shembull mos lejimi i shpenzimeve të caktuara nga
njësitë ekonomike për efekte të llogaritjes së detyrimit të tatimit mbi fitimin). Por, raportimetkontabël në anën tjetër, duhet të japin informacione të përshtatëshme dhe të besueshme për një
shumëllojshmëri të palëve të interesuara. Për të arritur këtë, standardet e kontabilitetit shpesh
japin udhëzime dhe jo rregulla të hollësishme dhe vënë në dispozicion një sërë opsionesh që do
të aplikohen në bazë të gjykimit të drejtuesve të njësisë ekonomike (këshilluar nga audituesit e
tyre).
Nëse shifrat e përcaktuara nga standardet plotësohen nëpërmjet shënimeve shpjeguese, në rastin
e llogaritjes së detyrimit tatimor është e nevojshme përcaktimi i një “shifre” përfundimtare.
Në çdo rast objektivat edhe pse të ndryshme janë të vlefshme, por funksionet e kryera nga dy
raportimet të diktojnë disa dallime, pavarësisht se të dyja janë rrjedhojë e një bërthame
qëndrore të ngjashmërisë.
2.3 Raportimi financiar dhe tatimor – Një vështrim literature i dy universeve paralele.
Një nga çështjet më të studiuara dhe më në fokus për ekonominë globale është fenomeni mjaft i
përhapur i njësive ekonomike që lidhet me faktin se njësitë duhet të raportojnë njëkohësisht
rritje të fitimit në tregjet e kapitalit dhe “nënvlerësim” të fitimeve për organet tatimore.
2 Shiko Miller, fn 2 above; J. R. Hicks, „Maintaining capital intact: a further suggestion‟, Economica IX (1942) 174-79 cited in G. Macdonald, „ HMRC v William Grant & Sons Distillers Ltd and Small (Inspector of Taxes) v Mars UK
Ltd: accountancy practice and the computation of profit‟ [2007] British Tax Review 366. 3 Adam Smith‟s Canons of Taxation, Adam Smith, The Nature & Causes of the Wealth of Nations, Book V, Chap.11, Part II “Of Taxes", paras. 1-7.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 20/141
20
Në pamje të parë duket mjaft e thjeshtë dhe që përkon me përgjigjen praktike - të hartohen dy
grupe të pasqyrave financiare: një set i pasqyrave financiare që raporton për tregjet e kapitalit
dhe një set të veçantë të pasqyrave financiare që raporton për institucionet shtetërore. Këto dy
raporte fitimprurëse mund të mbartin pak ngjashmëri me njëri-tjetrin dhe të ndjekin rregulla të
veçanta.
Studimet në këtë fushë kanë treguar se përpjekjet e drejtuesve për natyrën e dyfishtë të raportimit
të fitimive të aktiviteteve ekonomike, ka kontribuar në degradimin e njëkohshëm të raportimit
mbi fitimin në tregjet e kapitalit dhe organeve tatimore (Desai A. M 2005). Sipas Desai mbajtja e
dy seteve të pasqyrave financiare i lejon drejtuesit për të keqpërshkruar “kursimet” tatimore në
tregjet e kapitalit dhe të fitimeve për organet tatimore. Raste të tilla mund të jenë p.sh. Enron,
Xerox, etj, raste të cilat pasqyronin një fitim të lartë për drejtuesit, (por të gabuar) dhe shmangie
të taksave. Këto fenomene sigurisht në vetëvete nuk janë gjë tjeter veçse manipulim i raportimit
financiar (dhe kryesisht i fitimeve kontabël) për të nxitur shmangien e taksave. Studimi jo vetëm
i këtyre rasteve, por edhe i rasteve të tjera, janë përfaqësues të tendencave më të mëdha në
përkeqësimin e cilësisë dhe besueshmërisë së raportimit financiar të korporatave. Shqetësimet e
kohëve të fundit mbi shpërdorimin e detyrës së korporatave janë pjesë e një dinamike më të
gjerë.
Sipas Desai, sistemi i dyfishtë i raportimit të korporatave ka dhënë shkas më shumë për
përkeqësimin e cilësisë së fitimeve. Dhe faktor ët e identifikuar nga studimet në këtë fushë lidhen
me dështimet e qeverisjes së korporatave, borde të pavëmendshme, analistë joefektive, auditues
neglizhente, përdorim të tepruar të opsioneve të aksioneve, etj. Drejtuesit e njësive ekonomike
kanë një shumëllojshmëri mjetesh në dispozicion të tyre për të “rikarakterizuar dhe prodhuar”
fitime përmes “çarjeve” të krijuara nga sistemi i raportimit të dyfishtë - që nuk ishin në
dispozicion më parë. Megjithatë, ekonomistët kanë kushtuar pak vëmendje për mekanikën se si
fitimet e korporatave janë raportuar tek organet tatimore dhe tregjet e kapitalit. Studimi i disa
karakteristikave të sistemit aktual të taksave të korporatave ka evidentuar:
Së pari, natyrën konfidenciale të detyrimit të taksave të njësive ekonomike, e cila mund të
privojë investitorët nga një pamje alternative e fitimit të tyre.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 21/141
21
Së dyti, konformiteti i madh në matjen e tatimit mbi fitimin kontabël dhe atij tatimor, i cili
automatikisht mund t‟ju sigurojë njësive ekonomike disa stimuj për të reduktuar shmangien e
taksave dhe të jenë më pak agresive në raportimin e fitimeve në tregjet e kapitalit.
Së fundi, shkalla në të cilën një sistem i dyfishtë i raportimit mundëson mosefikasitetin drejtuesduke ofruar një argument tjetër kundër sistemit aktual të taksave të njësive ekonomike.
Sipas Blake et al (1997) në fushën kërkimore të mardhënieve ndërmjet kontabilitetit dhe
tatimeve, qeverisja e korporatave është konsideruar si një element i rëndësishëm në aspektin e
pavaresisë midis dy raportimeve. Gee et al. (2010) pohon se mund të shihet një prirje e fortë për
një pavarësi midis dy raportimeve kontabël dhe tatimor në nivel europian, pasi në vendet e
Europës Lindore intensiteti i kësaj lidhje eshte ulur, sidomos pas kalimit në ekonominë e tregut
(Gee et al 2010;. Blake et al, 1997;. Hoogendoorn, 1996).
Duke patur parasysh të veçantat dhe detajet institucionale që lidhen me dy sistemet e raportimit
mund të themi se është e vështirë për të bërë përgjithësime. Megjithatë, nëpërmjet shqyrtimit të
literatur ës në punim do të mund të përshkruhen disa dallime thelbësore ndërmjet dy llojeve të
raportimit, përqasjet dhe kritikat e sistemit të raportimit të dyfishtë.
Studimi i çështjes së mbajtjes së dy raportimeve
Përkrahësit e këtij sistemi të raportimit të dyfishtë mbështeten në “intuitën” se dy raportime
shërbejë për dy qëllime të dallueshme.
Vendimi i Gjykatës Supreme, Thor Power Tool Co v Komisionerin (439 SHBA 522 [1979]),
thekson se: Qëllimi kryesor i kontabilitetit financiar është që të ofrojë informacione të dobishme
për drejtuesit e njësisë, aksionerët, kreditorët dhe palët e tjera të interesuara. Përgjegjësia e
madhe e kontabilistit është për të mbrojtur këto palë të interesuara nga „mashtrimi‟. Qëllimi
kryesor i sistemit të taksave mbi të ardhurat, në kontrast, është mbledhja e barabartë e të
ardhurave. Kjo është përgjegjësi e madhe e insitucioneve shtetërore për të mbrojtur financat
publike. Në përputhje me qëllimet dhe përgjegjësitë e tij, kontabiliteti financiar ka në themel
parimin e konservatorizmit, me konkluzionin se "gabimet e mundshme në matjen e një elementi
të caktuar të pasqyrave financiare duhet të jetë në drejtim të nënvlerësimit sesa mbivlerësimit të
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 22/141
22
të ardhurave neto dhe aktiveve neto". Në funksion të qëllimeve të institucioneve shtetërore,
nënvlerësimi i të ardhurave nuk është destinuar të jetë drita udhëzuese e saj. Duke pasur
parasysh këtë diversitet, madje kundërshtim të objektivave, do të jetë e papranueshme ndonjë
barasvlerë midis raportimit financiar dhe atij tatimor.
Ky mendim se dy funksione të ndryshme janë duke i shërbyer dy raportimeve, vazhdon të jetë
argumenti kryesor për mbajtjen e raportimit të dyfishtë. Nga studimet është konstatuar se sistemi
i dubluar i raportimit është shoqëruar edhe me ndarjen e informacionit asimetrik mbi raportimet
fitimprurëse. Organet tatimore kanë akses në raportet e tregjeve të kapitalit, ndërsa për
investitorët është thuajse e pamundur hyjrja në raportimet konfidenciale tatimore.
Konfidencialiteti i raportimit tatimor zakonisht është i mbrojtur për shkak se konkurrenca mund
të grumbullojnë pak nga pak informacione të dobishme nga raportimet tatimore. Kërkesa aktuale
e njësive ekonomike se konfidencialiteti është një mënyrë e rëndësishme për të ruajtur sekretet
konkurruese ka njëfarë mbështetje në komunitetin akademik, ku analiza është kufizuar kryesisht
në evolucionin e debatit ligjor mbi fshehtësinë (shiko Lenter, Shackelford dhe Slemrod (2003).
Sipas Desai, në qendër të shumë dallimeve midis raportimit financiar dhe atij tatimor janë edhe
trajtimet e ndryshme, të cilat lidhen me kohën dhe vendndodhjen e të ardhurave. Në lidhje me
kohën, në fushën e kontabilitetit janë zhvilluar një shumëllojshmëri e rregullave për të garantuar
se të ardhurat do të maten kur fitohen dhe shpenzimet të kryhen në mënyrë paralele me to,
përmes sistemit të kontabilitetit rritës. Ndërkohë, organet tatimore theksojnë pranimin faktik të të
ardhurave të deklaruara dhe pagesën aktuale të shpenzimeve. Vendndodhja e të ardhurave lidhet
me vendin e krijimit të të ardhurave dhe si rrjedhojë të fitimit të njësisë ekonomike. Zakonisht
kjo lidhet me njësitë ekonomike që ushtrojnë aktivitet në disa vende të botës, ku vende të
ndryshme kanë përcaktime të ndryshme në lidhje me të ardhurat dhe fitimet. Në përgjithësi në
lidhje me vendndodhjen, rregullat ndryshojnë dukshëm në lidhje me përkufizimin e njësisë
ekonomike, rregullave të konsolidimit, etj, të cilat krijojnë dallime të panumërta ndërmjet dy
raportimeve.
Mbrojtësit e sistemit aktual të raportimit të dyfishtë gjithashtu kanë tendencë për të theksuar se
pajtimi i dy raporteve fitimprurëse është e mundur në dy mënyra.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 23/141
23
Sëpari , standardet e kontabilitetit si udhëzues janë menduar të japin informacion të mjaftueshëm
për raportimin financiar tatimor . Ndërsa, pasqyra e të ardhurave dhe e shpenzimeve në mënyrë
tipike mund të përmbajnë informacionin minimal tatimor , shënimet shpjeguese (më të detajuara)
të ofruara në setin e pasqyrave financiare janë menduar për të siguruar informacion të mëtejshëm
mbi natyrën e pozicionit financiar dhe të performancës së një njësie ekonomike nga pikëpamja
tatimore.
Sëdyti , njësitë ekonomike duhet të barazojnë në mënyrë të qartë fitimin kontabël dhe atë tatimor.
Ky barazim, i cili fillon me përberësit e fitimit kontabël dhe është projektuar për të kategorizuar
mospërputhjet me fitime tatimore, është pjesë e kthimit të një njësie ekonomike dhe, si e tillë,
është vetëm në dispozicion të autoriteteve tatimore.
Por realisht sa të dallueshme janë në të vërtetë të dy raportimet?
Kërkimet e kohëve të fundit sugjerojnë disa prej supozimeve që qëndrojnë në themel të çështjes
për dy raportimet:
Së pari, nëse funksionet e të dy llojeve të raportimit të fitimit janë kaq të dallueshme, është
vendim-marrja brenda njësive ekonomike faktor rreth vendimeve të pavarura të fitimit kontabël
që lidhen me fitimet e taksave? Një grup i madh i studiuesve të kontabilitetit, (Shackelford dhe
Shevlin 2001), sugjeron se çështja është pikërisht e kundërta. Në rrethana të ndryshme, drejtuesit
e njësisë së bashku duhet të marrin vendime në lidhje me fitimet kontabël dhe tatimore dhe
njëkohësisht të marrin në konsideratë pasojat e kontabilitetit dhe tatimore per vendimet që ata
marrin. Të dy universet e fitimit kontabël dhe tatimor, ndërsa në dukje janë paralele dhe të
dallueshme, në fakt janë të dyja produkt i vendimmarrjes së drejtuesve të njësisë, të cilat,
çuditërisht, duket të jenë oportuniste.
Së dyti, janë vërtetë qëllimet e shtetit dhe të aksionerëve kaq të veçanta? Desai, Dyck dhe
Zingales (2004) theksojnë se taksat e korporatave e bëjnë shtetin aksionerin minoritar më tëmadh në shumicën e firmave. Si rrjedhim, natyra e sistemit tatimor (karakteristikat e zbatimit të
saj, normat e larta tatimore, etj) mund të ndikojnë në qeverisjen korporative të njësive (shkalla e
ndryshme e qeverisjes). Dhe natyra e mjedisit të qeverisjes së korporatave ndikon në
funksionimin e sistemit të taksave. Kur kërkesa e shtetit përmes sistemit tatimor është kuptuar si
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 24/141
24
një kërkesë e madhe minoritare mbi fitimet para tatimit dhe kur oportunizmi drejtues shihet si
qëndror, atëherë janë të dukshme qëllimet e përbashkëta të shtetit dhe aksionerëve. Pra, interesat
e përbashkëta të shtetit dhe aksionerëve janë evidente në reagimet për shmangien e taksave.
Desai dhe Dharmapala (2005) tregojnë se tregjet shmangin plotësisht tatimin vetëm në
kontekstin e qeverisjes së mirë të korporatave. Dështimi i tregjeve për shmangien e vlerës së
taksave në shumë mjedise është i kuptueshem duke pasur parasysh se shumë nga teknologjitë që
përdoren për shmangien e taksave, janë pikërisht ato që lidhen me aktet e shpërdorimit të
detyrës nga ana e drejtuesve.
Së treti, historikisht të dy sistemet kanë qënë të pakundërshtueshme? Në lidhje me matjen e të
ardhurave, kontabilistët, ekonomistët dhe njësitë ekonomike, si dhe të gjithë studiuesit së bashku
kanë argumentuar që në fillim se të ardhurat e kontabilitetit duhet të jenë baza për vlerësimin mbi
barrën e taksave. Robert Haig, ekonomist i Universitetit Columbia, i cili ndihmoi Haig Simons
në përkufizimin e të ardhurave, deklaroi se "të ardhurat tatimore duhet të jenë përafërsisht sa të
ardhurat neto të vërteta siç përcaktohet nga analiza e ekonomistit dhe kontabilistit". Në të vërtetë,
kontabilistët dhe njësitë ekonomike vazhdimisht kanë argumentuar se të ardhurat e përcaktuara
në bazë të rregullave të kontabilitetit janë baza e vetme e saktë e tatimit mbi fitimet e
korporatave duke argumentuar se përkufizimet e ndryshme do të kërkonin "dublim të kostos
aktuale të përcaktuar nga kontabiliteti, duke mos çuar në asnjë qëllim të dobishëm." (Robinson
2004). Që nga mesi i shekullit të kaluar, njësitë ekonomike kanë vazhduar që të argumentojnë
për pajtueshmëri ndërmjet fitimeve tatimore dhe atyre kontabël duke pasur parasysh kostot e
raportimit të dyfishtë. Por, me kalimin e kohës, Knott dhe Rosenfeld (2003) përshkruajnë se të
dy sistemet kanë evoluar në "universe paralele" me dallime të panumërta. Një përmbledhje
historike nga motivet për tatimin e korporatave gjithashtu bën të qartë se aksionerët e shikojnë
taksën si “përpjekje” për të kontrolluar korporatat përmes shpërndarjes së informacionit shtesë të
aktiviteteve të tyre. Por Robinson (2010), mendon se tatimi mbi të ardhurat nuk duhet "të
gjykohet kryesisht si kapaciteti i njësisë ekonomike për të prodhuar të ardhura ose për të shpërndarë barrën fiskale të barabartë. Funksioni i tij i rëndësishëm në pikëpamje të
aksionerëve të saj është për t'i dhënë emër dhe të sigurojë bazën e mbikëqyrjes së qeverisjes së
korporatave”. Ky mendim tregon qartë se tatimi mbi fitimin duhet të shihet si pjesë e aktivitetit
të monitorimit korporativ për korporata të ndryshme.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 25/141
25
Së fundi, është e lehtë për të evidentuar fitimet kontabël dhe tatimore nga informacioni që është
në dispozicion të palëve të treta? Një analizë e hollësishme e shënimeve shpjeguese në lidhje me
fitimet tatimore në shumicën e raporteve vjetore të përgatitura nga ekspertët kontabël i lëne
investitorët të habitur. Hanlon (2005) shqyrtoi dhe evidentoi se shënimet shpjeguese që i
përkisnin fushës tatimore të disa korporatave të mëdha të çonin në disa konkluzione
kontradiktore në lidhje me pozicionet e tyre tatimore, por në varësi të informacionit të përdorur
ato janë tërësisht të realizueshme. Gjithashtu është evidentuar se ka një përpjekje për
përputhshmëri të tatimit mbi fitimin midis dy raportimeve, të cilat janë përditësuar dhe zgjeruar
kohët e fundit, por kjo vazhdon të mbetet konfidenciale dhe rrjedhimisht ndihmon vetëm shtetin
në vlerësimin e arsyeve pse një njësi ekonomike mund të ketë një ndryshim jashtëzakonisht të
madh midis fitimit kontabël dhe atij tatimor.
Si përfundim mund të themi se efektet për rritjen e përputhshmerisë mes parimeve dhe rregullave
të kontabilitetit dhe atyre tatimore kanë qenë subjekt i shumë debateve. Disa studime sugjerojnë
se rritja e pajtueshmërisë mund të përmirësojë informacionin e të ardhurave kontabël duke
kufizuar menaxhimin e fitimeve (Desai, 2005). Në këtë këndvështrim, kur pajtueshmëria është e
dobët, drejtuesit janë të pafrenuar nga rregullat e sistemit tjetër dhe mund të veprojnë në mënyrë
oportuniste duke raportuar të ardhura të ulëta në organet tatimore, ndërsa për aksionerët
raportojnë të ardhurat më të larta duke çuar kështu në informacione çorientuese. Desai (2005)
argumenton se për shkak se sistemi i raportimit të dyfishtë lejon (në të vërtetë, kërkon) llogaritjet
e ndryshme të të ardhurave kontabël dhe për qëllime tatimore, cilësia e fitimeve të raportuar si
për tregjet e kapitalit ashtu edhe për organet tatimore ulet nga sjellja oportuniste e drejtuesve të
njësisë ekonomike. Konkluzione të ngjashme janë arritur nga disa politikanë, të cilët gjithashtu
arrijnë në përfundimin se pajtueshmëria do të zvogëloje atë që ata e konsiderojnë të jetë
“planifikimi agresiv tatimor”. Ndërsa, Hanlon Maydew dhe Shevlin (2007) evidentuan se rritja e
përputhshmërisë së dy raportimeve e zvogëlon informacionin e të ardhurave kontabël. Disa
studime të informacionit rreth fitimeve midis vendeve përfshijnë variabla që reflektojnë shkallëne përputhshmërisë se raportimit kontabël-tatimor në vende të ndryshme (Ali dhe Hwang, 2000;
Guenther and Young, (2000). Megjithatë, është e vështirë për të izoluar efektet specifike të
përputhshmërisë nga efekte të tjera, sepse informacioni i fitimeve është një funksion endogjen i
kërkesave të tregut, ndikimeve politike dhe stimujve të palëve të përfshira (Ball et al., 2000,2003
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 26/141
26
2005 ). Por, ashtu siç thotë Hanlon (2005) ka shumë arsye pse firmat mund të kenë dallime midis
informacionit kontabël dhe atij tatimor, të cilat lidhen kryesisht me: (1) rregulla të ndryshme që
rregullojnë llogaritjen e të ardhurave për shkak të të dy raportimeve dhe që janë të destinuara për
qëllime të ndryshme, (2) të qënit agresiv ndaj taksave, (3) menaxhimi i të ardhurave nga firmat
dhe (4) një kombinim i këtyre faktorëve.
Do të jetë e vështirë për të zbatuar një sistem plotësisht të përputhur, kur mendon ekzistencën e
shumë faktoreve të tillë si nxitjet e shpenzimeve, uljet e çmimeve dhe dispozitat ndërkombëtare
tatimore, në veçanti. Në të vërtetë, shqetësimi tjetër parësor në lidhje me një sistem të tillë, siç
shprehet Hanlon dhe Shevlin (2005), do të ishte nënvlerësim i të ardhurave në raportimin
kontabël për të minimizuar taksat. Këto shqetësime do të jenë edhe më pak të rëndësishme me
normat e ulëta të tatimit të korporatës.
Pikërisht për faktin se ka shumë arsye për dallimet që ekzistojne midis dy raportimeve dhe se
shpesh njësitë ekonomike përballen me këtë dualitet të raportimeve, do të evidentohet në punim
që edhe në Shqipëri njësitë ekonomike ndodhen shpesh përballë raportimeve të dubluara dhe
sigurisht kjo ka efekte edhe në cilësinë e informacionit që ofrojnë pasqyrat financiare për palët e
treta. Do të paraqitet një realitet i informacionit kundrejt këtij sistemi të dyfishtë.
2.4 Lidhja ndërmjet kontabilitetit dhe tatimeve nën spektrin e dinamikës së diversitetit dhe
faktorëve të ndikimit.
Mardhënia midis raportimit financiar dhe raportimit tatimor dhe lidhja që ekziston midis tyre
është një nga pikat më të debatuara dhe më shumë të analizuara në nivel europian. Referuar
studimeve, përmendim këtu Hoogendoorn (1996) i cili analizoi këtë lidhje në 13 vende
europiane, duke identifikuar 12 faktorë të ndikimit. Gjithashtu Lamb et al. (1998) ka kryer një
studim empirik në këtë drejtim në katër shtete (Gjermania, Franca, Britania e Madhe dhe USA),
duke identifikuar në këtë aspekt 5 raste të lidhjes midis raportimit kontabël dhe raportimit
tatimor (shiko figura nr.4). Analiza e kryer është bërë në bazë të 15 faktorëve të ndikimit në këtë
lidhje midis raportimeve. Studimi arriti në përfundimin se në aspektin e lidhjes midis raportimit
kontabel dhe atij tatimor, në rastin e Gjermanisë dhe të Francës (vendet e përfshira në sistemin e
kontabilitetit KE) ekziston një lidhje e fortë ndërmjet tyre, në ndryshim me rastin e Britanisë së
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 27/141
27
Madhe dhe SHBA, ku vendet dominojnë nga rregulla më fleksibël. Studimi i Lamb et al (1998)
është një prej studimeve më përfaqësuese në fushën e lidhjes ndërmjet kontabilitetit dhe tatimeve
mbasi i janë referuar edhe disa studime të kryera me pas. Në këtë drejtim, mund të përmenden
edhe studimet e kryera nga Nobes et al. (2004), Nobes dhe Schwencke (2006) dhe Gee et al.
(2010).
Në studimin e tij Gallegro (2004) analizoi mardhëniet ndërmjet kontabilitetit dhe tatimeve, ku
identifikoi disa elementë të tillë si: tatimi mbi fitimin, skemat e mirëqënies për ofrimin e
pensioneve, kompesimi monetar, amortizimi i përshpejtuar, ose përjashtimet për rinvestimet, si
pika të dallimeve ndërmjet dy raportimeve. Gjithashtu, disa studime kanë analizuar rastin e
Suedisë si një vend përfaqësues nordik, mbi evoluimin e lidhjes së dy raportimeve, tatimor dhe
atij kontabël ku rezultatet kane qenë pothuajse të ngjashme me rastin e Norvegjisë (Nobes dhe
Schwencke, 2006) ose me vende të tjera europiane.Ajo çka rezultonte nga studimi i lidhjes
ndërmjet raportimeve, konstatohej se nga një lidhje e fortë midis raportimit kontabël dhe tatimor
kanë kaluar në një rënie të intensitetit të kësaj lidhje (Blake et al. 1997, 1998, 1999). Mardhënia
midis kontabilitetit dhe tatimeve shihej si një pengesë kryesore në procesin e harmonizimit të
kontabilitetit në rastin e Republikës Çeke (Sucher dhe Jindrichovska, 2004) dhe Polake
(Krzywda dhe Schroeder, 2007). Shkalla e lidhjes midis kontabilitetit dhe tatimeve është e
njohur si një element i rëndësishëm i heterogjenitetit në nivelin e raportimit financiar. Si sfond
shkencor mund të jenë studimet e kryera nga Radebaugh dhe Gray (1993), Doupnik dhe Salter
(1995), Hoogendoorn (1996), Lamb et al. (1998), Choi, Frost dhe Meek (2002), Nobes dhe
Parker (2002), Hanlon dhe Maydew (2009), Graham et al. (2011). Diskutimet në lidhje me
standardet ndërkombëtare të raportimit financiar (IFRS) ishin, në fakt, një hap për të "zvogeluar"
lidhjen midis kontabilitetit dhe tatimeve, e rrënjosur thellë në sistemin e kontabilitetit në
kontinentin Europian dhe çoi më tej në një sistem afër sistemit Anglo-Sakson të kontabilitetit,
duke qënë se këto standarde janë të rrënjosura kryesisht në elementet e sistemit të kontabilitetit
(Hung dhe Subramayam, 2007; Ionascu et al, 2007).
Futja e SNRF-ve si standarde të detyrueshme për llogaritë e konsoliduara të njësive ekonomike të
listuara në Bashkimin Europian paraqet një tjetër hap drejt ndryshimit ndërkombëtar të
kontabilitetit, por me pasoja të mundshme, për pasqyrat financiare individuale të njësive
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 28/141
28
ekonomike jo të listuara. Bazuar në pikëpamjen e Norberg (2007), kjo përqasje përbën një sfidë
për legjislacionin tatimor dhe nevojën për të riparë themelin teorik dhe praktik në kontabilitet si
një pikënisje për përcaktimin e barrës tatimore për çdo njësi ekonomike. Në këtë kontekst lind
nevoja për të trajtuar bazën tatimore të përbashkët të konsoliduar (shkurtuar CCCTB) në nivel të
BE, prandaj lindi dhe nevoja për të riparë legjislacionin kontabël për SME-të.
Sipas Cuzdriorean (2011) lidhja midis kontabilitetit dhe tatimeve ka si atribute kryesore
kompleksitetin dhe dinamikën. Aq komplekse sa kjo lidhje është, mund edhe të karakterizohet si
e pashmangshme në disa mjedise ekonomike bazuar në variablat kulturorë të tyre. Duke pasur
parasysh këtë lidhje, futja e SNRF-ve në Europë ka krijuar nevojën për të rishikuar një seri të
tërë të standardeve të kontabilitetit nga autoritetet e taksave kombëtare dhe jo vetëm.
Kur trajtohet kjo lidhje nuk mund të lihen pa përmendur një numër i faktorëve të evidentuar ngashqyrtimi i literaturave të tillë si: legjislacioni i kontabilitetit dhe ai tatimor, parimet dhe rregullat
e kontabilitetit dhe ato tatimore që sigurisht për sa kohë që do të ketë ndryshime midis tyre për
një çështje të caktuar kanë efektin në diferencat midis dy raportimeve ( psh çështjet e
amortizimit, provizioneve, gjobave, etj); mjedisi ekonomik Europian nën ndikimin e CCCTB dhe
SNK/SNRF ( kjo për faktin se çdo vend do të krijojë standardet e kontabilitetit në përputhje me
SNK/SNRF, por njëkohësisht duhet të mbajë parasysh edhe karakteristikat e mjedisit të vet
ekonomik, social, kulturor, etj). Dhe kjo shpesh sjell trajtime jo të njëjta. E njëjta gjë vlen edhe
për raportimin tatimor kjo sepse Komisioni Europian ka propozuar krijimin e një kodi të ri për
taksat që mund të zbatohet nga vendet anëtare; objektivat e kontabilitetit dhe ato tatimore, të cilat
sigurisht që janë të ndryshme ( shiko literaturen e shqyrtuar); marrëdhëniet midis kontabilitetit
dhe tatimeve bazuar në përvojat e shteteve anëtare (qasjet, llojet, histori etj). Në mënyrë
skematike një qasje e tillë e integruar në marrëdhëniet midis kontabilitetit dhe tatimeve, jepet si
vijon;
Figura 2. Korniza konceptuale për afrimin, lidhjen midis kontabilitetit dhe tatimeve
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 29/141
29
Burimi: Cuzdriorean D.D. & Dumbrava P. 2011
Studimi empirik i kryer nga Lamb et al. (1998) paraqiti një klasifikim për mardhënien midis
kontabilitetit dhe tatimeve në përputhje me shkallën e intensitetit të shfaqjes së kësaj mardhënie,
taksonominë që më tej u miratua nga shumica e studimeve empirike të kryera në këtë fushë të
studimit. Studiues të ndryshëm kanë evidentuar tipologji të plotë duke shpjeguar të gjithë gamën
e variacioneve, dallimet kryesore si dhe shkallën e intensitetit të mardhënieve midis kontabilitetit
dhe tatimeve. Figura e mëposhtme përmbledh karakteristikat kryesore të çdo tipologjie.
Figura 3. Tipologjia e shkallës së intensitetit të lidhjes në mes të kontabilitetit dhe tatimeve
Rregulloret ekontabilitetit dhe tatimit
Principet ekontabilitetit dhe tatimit
Objektivat ekontabilitetit dhe tatimit
Mjedisi ekonomikEuropian (IFRS,
CCCTB
Eksperienca e vendeveanëtare:
trajtimi tipologji historik
Konceptet thelbësore kontabiliteti tatimi
Mardhëniet midiskontabilitetit dhe tatimit
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 30/141
30
Burimi: Lamb et al. (1998)
Sipas taksonomisë zhvilluar nga Lamb et al. (1998) intensiteti i marrëdhënies midis kontabilitetit
dhe tatimeve mund të klasifikohen në pesë raste si vijon: Pavarësia (shkëputja), kur në
raportimet tatimore dhe të kontabilitetit janë aplikuar rregulla të ndryshme në varësi të kategorisë
për të cilën ato lidhen (rregullat e kontabilitetit për llogaritjen e fitimit të kontabilitetit dhe
rregullat tatimore për llogaritjen e tatimit mbi të ardhurat); Identiteti, ku raportimi kontabël dhe
tatimor janë subjekt i të njëjtit grup të rregullave; Dominimi i rregullave kontabël , rast në të cilin
është siguruar dominimi i rregullave të kontabilitetit në përcaktimin e fitimit kontabël dhe atij
tatimor, (në këtë rast rregullat e kontabilitetit janë më të hollësishme se ato tatimore; Dominimi i
rregullave tatimore ku fitimi kontabël dhe ai tatimor janë përcaktuar sipas rregullave tatimore
gjithashtu (në këtë rast rregullat tatimore janë më të hollësishme se sa ato të kontabilitetit);
Mbizotërimi i rregullave tatimore, rasti i fundit i identifikuar ku rregullat tatimore janë përdorur
në përcaktimin e fitimit tatimor dhe kontabël.
Kurse Shaviro në studimin e tij në 2009 nxjerr në pah dallimet mes dy raportimeve në lidhje me
fitimin kontabël dhe tatimor të raportuara nga njësite ekonomike. Ai thekson se problemi i
manipulimit në raportimin kontabël është shumë i pranishëm, pavarësisht nga zbatimi i Sarbanes
- Oxley. Një studim i kohëve të fundit i kryer nga James (2009), mbi mardhënien midis
Rasti 1: Shkëputja Rregullat e kontabilitetit dhe tatimore janë tëndryshme
Rasti 2: Identiteti Rregullat e kontabilitetit dhe tatimore janë të njëjta
Rasti 3: Rregullat ekontabilitetit
Rregullat e kontabilitetit janë mbajtur në atë formë qëtë përdoren për kontabilitetin dhe tatimet
Rasti 4: Rregullattatimore
Rregullat tatimore janë mbajtur në atë formë që tëpërdoren për kontabilitetin dhe tatimet
Rasti 5: Mbizotërim irregullave tatimore
Rregullat e kontabilitetit mund të shkelen
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 31/141
31
kontabilitetit dhe tatimeve në Mbretërinë e Bashkuar, parë edhe nga një perspektivë më e gjerë e
saj në Europë, evidentoi qëllime të ndryshme të ndjekura si nga raportimi kontabël ashtu edhe
nga raportimi tatimor. Sipas James, marrëdhënia ndërmjet kontabilitetit dhe tatimeve është
shumë më komplekse se sa duket dhe që të dyja, janë dominuar nga ndryshime të përhershme.
Një numër i madh i studiuesve kanë identifikuar (në mënyrë të koncentruar) një numër faktorësh
që ndikojnë në mardhëniet midis kontabilitetit dhe tatimeve. Përmbledhje e rezultateve te
studimeve empirike të kryera nga Blake et al. (1993), Hoogendoorn (1996), Lamb et al., (1998),
Gallego (2004), Nobes et al., (2004), Nobes dhe Schwencke (2006), Gee et al., (2010), janë
paraqitur në figurën që vijon;
Figura 4 “ Faktorët e ndikimit në mardhëniet ndërmjet kontabilitetit dhe tatimeve”
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 32/141
32
Burimi: projektimi i bazuar në: Blake, Amat, Fortes (1993); Hoogendoorn (1996); Lamb et al.
(1998); Gallego (2004); Nobes et al. (2004); Nobes dhe Schwencke (2006); Gee et al. (2010);
Graham et al. (2011).
Në punim pas studimit të literaturës, trajtimit të shkurtër të gjetjeve nga autorë të mëparshëm
rreth faktorëve që ndikojnë në lidhjen midis kontabilitetit dhe tatimeve, evidentimin e faktorëve
midis dy raportimeve do ta trajtojmë në kapitullin e tretë, duke plotësuar kuadrin mbi njohjen e
lidhjes midis dy raportimeve, atij kontabël dhe atij tatimor në Shqipëri.
Rezervat ligjore
Amortizimi i aseteve fikse
Zhvlerësim
Vlerësimi bursës (aksioneve)
Shpenzimet për kërkime shkencore dhe zhvillim
Shpenzimet e mirembajtjes dhe riparimit
Shpenzimet e interesit
Aktivet e marra me qira
Provizionet
Dispozitat
Gjobat, Donacionet
Kontratat afatgjata
Humbjet nga kurset e këmbimeve
Ndryshimi i politikave të kontabilitetit dhe gabimet
Vlerësimi dhe rivlerësimi
Kostot që kanë të bëjnë me pensionet dhe përfitimet e daljes në
pension të parakohshëm
Faktorët einfluencës
Kontabiliteti
Sistemitatimor
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 33/141
33
KAPITULLI III
“Standardet e raportimit financiar dhe kuadri ligjor i raportimit financiar dhe tatimor nëShqipëri”
Në fokus të këtij kapitulli do të jetë paraqitja e kuadrit ligjor në fushën e legjislacionit kontabël
dhe atij tatimor në Shqipëri, i domosdoshëm për të kuptuar kërkesat ligjore të raportimit
financiar dhe tatimor, paraqitja e kuptimit dhe domosdoshmërisë së standardeve ndërkombëtare
të raportimit financiar si baza kryesore mbi të cilën mbështeten këto fusha. Mbështetur në
analizën krahasuese dhe përshkruese do të jepen dallimet kryesore të të dy fushave për elementë
të caktuar të pasqyrave financiare, për të kuptuar më mirë se si gjenden apo përballen njësitë
ekonomike gjatë fazës së përgatitjes së pasqyrave financiare, mjaft të domosdoshme këto përraportimin ndaj palëve të treta.
3.1
SNRF-të dhe domosdoshmëria e tyre
Standardet Ndërkombëtar e tëRaportimi t F inanciar (SNRF) janë dizenjuar si një gjuhë e
përbashkët për çështjet globale të biznesit në mënyrë që pasqyrat financiare të njësisë
ekonomike të jenë të kuptueshme dhe të krahasueshme përtej kufijve kombëtarë. Ato janë
veçanërisht të rëndësishme për njësitë ekonomike që kanë marrëdhënie aktiviteti ekonomik(biznesi) në disa vende. SNRF-të përfaqësojnë rregullat për t'u ndjekur nga profesionistë
kontabilistë për të siguruar dhe ruajtur krahasueshmërinë, kuptueshmërinë, besueshmërinë
dhe rëndësine e informaconit që paraqesin pasqyrat financiare, që janë të domosdoshme si
për përdoruesit e brendshëm të këtij informacioni apo edhe për ata të jashtëm.
Gjatë vitit 2005, komisioni Europian ndërmori disa hapa shumë të rëndësishëm dhe themelore,
në vendosjen e standarteve të raportimit financiar të detyrueshëm për t‟u ndjekur për të gjitha
kompanitë e listuara në bursë në Bashkimin Europian. Ky hap u ndërmorr për të rritur bashkëpunimin ndërmjet kompanive me baza të përbashkëta.
Standardet Ndërkombëtare të Raportimit Financiar (SNRF) janë Standarde dhe Interpretime të
përdorura nga Bordi i Standardeve Ndërkombëtare të Kontabilitetit (BNSK). Ato përfshijnë:
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 34/141
34
(a) Standardet Ndërkombëtare të Raportimit Financiar;
(b) Standardet Ndërkombëtare të Kontabilitetit;
(c) Interpretimet KIRFN; dhe
(d)
Interpretimet KIS.24
Raportimi financiar është një set konceptesh që formojnë elementin bazë jo vetëm për përgatitjen
e pasqyrave financiare, por edhe dobishmërinë në prezantimin e raporteve financiare nga njësitë
ekonomike. Në mungesë nje seti të plotë të standardeve të kontabilitetit dhe të raportimit
financiar në përputhje me SNK/SNRF, nuk është e lehtë për të regjistruar të gjitha transaksionet
në një format të pranueshëm nga të gjithë. Megjithatë, mirëmbajtja e një seti të pranueshëm të
standardeve të kontabilitetit është thelbësor për të regjistruar aktivet, detyrimet, shpenzimet dhe
të ardhurat e njësive ekonomike5.
Qëllimi i kryesor i përgatitjes së raporteve financiare ose pasqyrave financiare është sigurimi i
një informacioni të rëndësishëm për investitorët potencialë, kreditorët dhe aksionerët. Këto
raporte kanë për qëllim marrjen e vendimeve te duhura në lidhje me shitjet, zotërimin, blerjen,
planifikimin e kredisë, kapitalin dhe instrumentet e borxhit. Prandaj, sistemi i raportimit
financiar është pa dyshim shumë i rëndësishëm për marrjen e vendimeve ekonomike. Kjo sepse
nëpërmjet këtij sistemi të raportimit financiar, kushdo qoftë nga mjedisi i jashtëm ose nga
brenda njësisë ekonomike mund të vlerësojnë pozicionin financiar dhe performancën e saj. Në
ekonomitë e sotme është e pamundur, për të menaxhuar transaksionet e njësive ekonomike pa
patur një sistem të mirë te raportimit financiar.
Korniza për raportimin financiar përfshin informacion edhe për kreditorët, investitorët,
huadhënësit dhe palët e tjera të interesuara për të. Këta përdorues të informacionit kontabël nuk
kanë privilegje të mjaftueshme për të hyrë në njësinë ekonomike dhe për të marrë informacionin
që kërkojnë. Këtë informacion e marrin nëpërmjet pasqyrave financiare të hartuara nga njësitëekonomike dhe nëpërmjet tyre vlerësojnë performancën e njësisë ekonomike dhe marrin
4 Përkufizimi i SNRF-ve ndryshoi pas ndryshimeve të emrit të prezantuara nga Kushtetuta e rishikuar eFondacionit SNRF në vitin 2010.
5 B. Lambrecht (2009) „Debt and managerial rents in a real options model of the firm‟, journal of financial
economics, vol.1, fq.567-590.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 35/141
35
vendimet ekonomike. Drejtuesit e njësisë ekonomike miratojnë procedurën efektive dhe efikase
të hartimit të raporteve financiare me qëllim që informacioni i kërkuar nga palët e interesuara të
jetë sa më i besueshëm dhe transparent. Statusi i raportimit të njësisë ekonomike është i lidhur
ngushtë me aktivitetin ekonomik të saj. Korniza e raportimit financiar është pa dyshim një
element i rëndësishëm i shpërndarjes së burimeve. Për shembull, një investitor potencial kapitali
mund të marrë vendim në bazë të raporteve financiare për blerjen e një dege apo ndarjeje të një
njësie ekonomike6.
Pra qëllimi kryesor i raportimit financiar është t‟u paraqesë të interesuarve një informacion të
dobishëm për vendimet ekonomike. Një informacion është i dobishëm kur ai është i kuptueshëm.
Një informacion është i përshtatshëm kur ai na jep vlefshmërinë e një vendimi, pritshmërinë e tij
dhe afatin kohor. Informacioni i përshtatshëm, i cili plotëson këto tre kritere ndihmon
vendimmarrësit të bëjnë parashikime për të ardhmen. Rëndësia është cilësia e informacionit qëlejon përdoruesit ta shqyrtojnë atë në konfidencialitet. Kjo do të thotë se ky informacion është i
vërtetë, i besueshëm dhe natyrisht pa gabime, të gjitha shifrat e shënuara në të janë të verteta dhe
të verifikueshme. Kjo do të thotë se me implementimin e standarteve ndërkombëtare dy nga
karakteristikat kryesore të informacionit kontabël janë më të rëndësishmet, përshtatshmëria dhe
siguria. Gjithashtu informacioni kontabël nuk mund të zgjidhet në favor të një grupi të caktuar
përdoruesish kundrejt një grupi tjetër.
Informacioni kontabël rreth një njësie ekonomike është natyrisht shumë i dobishëm nëse ai mund
të krahasohet me informacionin kontabël të njësive ekonomike të tjera. Implementimi i
standardeve ndërkombëtare të kontabilitetit ndihmon gjithashtu edhe në krahasueshmërinë midis
njësive ekonomike. Edhe pse njësitë ekonomike janë të detyruara të ndjekin të njëjtat procedura
dhe politika kontabël, kjo s‟do të thotë që një njësi ekonomike nuk mund të ndryshojë metodat e
mbajtjes së kontabilitetit nëse ato janë të detyrueshme dhe më të pranueshme se metodat e
përdorura më parë.
Për sa më sipër mund të themi se pasqyrat financiare të hartuara mbi bazën e standardeve
kontabël nuk duhet të përmbajnë informacione të njëanshme, pasi informacione të tilla do të
6B. Lambrecht (2009) „Debt and managerial rents in a real options model of the firm‟, journal of financial
economics, vol.1, fq.567-590.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 36/141
36
çonin në “imazh të keq” për njësinë ekonomike. Funksioni më i rëndësishëm i pasqyrave
financiare është të sigurojë një pamje sa më të drejtë të njësisë ekonomike.
SNRF-të ndihmojnë përdoruesit të zgjidhin çështjet e pasqyrave financiare, të cilat nuk janë
diskutuar qartë në standardin ndërkombëtar të kontabilitetit apo në ndonjë standard tjetërndërkombëtar të raportimit financiar. Aktualisht nga bordi i standardeve janë publikuar gjithsej
13 Standarde Ndërkombëtare të raportimit financiar 7 si dhe SNRF për SME-të.Rëndësia e
SNRF-ve është sigurimi i karakteristikave cilësore të informacioneve të dobishme financiare.
Si përfundim mund të themi se Standardet Ndërkombëtare të Raportimit Financiar (SNRF) janë
duke luajtur një rol gjithnjë e më të rëndësishëm në raportimin financiar global. Kuadri i SNRF-
së është përgatitur duke pasur parasysh përdoruesit e pasqyrave financiare, pasi ata nuk kanë
nevojë vetëm për informacionin financiar të njësisë ekonomike, por duan gjithashtu të bëjnë njëkrahasim të njësisë raportuese me industritë e tjera. Për këtë arsye, raportet vjetore shpesh
përmbajnë informacione të tilla të vlefshme që e bëjnë të vetëdijshëm përdoruesin e pasqyrave
financiare. Kuadri i SNRF-ve u jep mundësinë njësive ekonomike të ofrojë informacion rreth
burimeve ekonomike të saj, si dhe “synon” ta bëjë përdoruesin e pasqyrave financiare të
ndërgjegjshëm mbi likuiditetin dhe aftësinë paguese të njësisë ekonomike. Në këtë
këndvështrim raportet financiare duhet të përmbajnë edhe një analizë të vlefshme për ta bërë
përdoruesin e pasqyrave financiare vigjilent në lidhje me çështje të rëndësishme apo dhënia e
informacionit rreth pretendimeve dhe shlyerjes së tyre e ndihmojnë përdoruesin e pasqyrave
financiare të kuptojë situatën financiare të njësisë ekonomike.
3.1.1 ...Kufizimet e SNRF-ve
Kontabiliteti modern është formuar nga politika dhe ekonomia. Prandaj dhe kufizimet paraprake
të adoptimit të strukturës ndërkombëtare të raportimit financiar janë koha dhe kostoja. Për
shembull, nëse një njësi ekonomike planifikon të riparaqesë pasqyrat financiare nëpërmjet
standardeve të reja (apo ndryshim të ndonjë politike kontabël) të ndryshme nga standartet e
ndjekura më parë (nga politikat kontabël të ndjekura më parë), në favor të dhënies së pamjes së
vërtetë dhe të sinqertë të aktivitetit të saj, atëherë ajo do të ketë probleme mjaft të mëdha në
7 Burimi; http://www.ifrs.org/IFRSs/Pages/IFRS.aspx
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 37/141
37
riparaqitjen e pasqyrave financiare. Një tjetër disavantazh për përdoruesit e pasqyrave financiare,
janë ndërlikimet që mund të vijnë për shkak të orientimit që kanë hartimi dhe ndërtimi i
pasqyrave financiare; për shembull standardet e kontabilitetit Gjerman janë më shumë të
oreientuar ndaj kreditorëve të mundshëm, kurse pasqyrat financiare Amerikane janë të drejtuara
drejt investitorëve potencialë. Kjo sjell situatë problematike në kuptimin e pasqyrave financiare.
Megjithatë, uniformiteti në pasqyrat financiare është një fenomen universal i pakushtëzuar.
Dobishmëria e pasqyrave financiare duhet të jetë nga pikëpamja e investitorëve.
Krahasueshmëria e rezultateve financiare është një çështje shumë e madhe, kur përdoren
standarde të ndryshme të kontabilitetit. Për shembull, një firmë farmaceutike nuk mund të
krahasohet me një tjetër firmë farmaceutike, në qoftë se të dyja nuk kanë pasur të njëjtin standard
kontabiliteti. Prandaj performanca financiare e një njësie ekonomike nuk mund të matet me një
njësi tjetër, kur ato ndjekin standarde të ndryshme kontabiliteti. Investitorët nuk do të ndiheshin
rehat në situata të tilla. Ata preferojnë deklarata të ngjashme, të cilat mund të krahasohen
lehtësisht mbi bazën e rezultateve.
Standardet ndërkombëtare të raporteve financiare janë thjesht një udhezues i standardeve. Një
limit tjetër iSNRF-ve, është se këto standarde nuk kanë shumë konformitet me standarde të tjera
financiare ndërkombëtare dhe në këtë mënyrë, kompanitë kanë “hezituar” për miratimin e këtyre
standardeve. SNRF-të janë dukshëm më të mira sidomos për organizatat jofitimprurëse. Sistemi
ndërkombëtar për raportimin financiar ka modifikuar disa nga rregullat dhe konkretisht rregullin
me numër 203, për të realizuar qëllimin që IASB të funksionojë si një hartues ndërkombëtar i
raportimit financiar.
Në standardet ndërkombëtare të raportimit financiar ka raste që mungon ekspertiza profesionale.
Ka një numër më të paktë profesionistësh në ditët e sotme, të cilët mund të kontribojnë
pozitivisht në IFRS-të. Aktualisht, të gjithë profesionistët e kanë mësuar GAAP-in në librat
akademikë. Megjithatë ata kanë nevojë për kohë të mjaftueshme për të kapërcyer mangësitë etyre8. Prandaj, nuk është shumë e lehtë për profesionistë për të kuptuar standardet ndërkombëtare
të raportimit financiar. Punonjësit kanë qenë të detyruar të marrin trajnim shtesë për të ushtruar
8 Nielsen, J. C. (2009). IFRS for small and medium sized companies- a regulators perspective. Danish Commerce
and Companies Agency.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 38/141
38
parimet bazë. Për sa i përket trajtimit tatimor, sistemi ndërkombëtar i raportimit financiar nuk ka
ilustrim të qartë në dispozicion për politikat tatimore.
3.2
Legjislacioni në fushën e kontabilitetit dhe kërkesat për raportim në Shqipëri
Kontabiliteti luan një rol shumë të rëndësishëm në plotësimin e nevojave për informacion të
besueshëm dhe transparent nga të gjitha njësitë ekonomike publike dhe private, çka bëri që
reformat në fushën e kontabilitetit të ishin të vazhdueshme. Sistemi ekonomik para vitit 1993 e
përdorte kontabilitetin si element për të plotësuar kriteret vendosura për planifikimin dhe
ruajtjen e pronës. Tashmë reformat në fushën e kontabilitetit mundën të siguronin informacione
të nevojshme për drejtuesit e njësive ekonomike në kushtet e një ekonomie tregu. Kjo bëri që
Plani i Përgjithshëm Kontabël i vitit 1993, i cili u zbatua pa shumë vështirësi dhe me kosto të
ulët, të sigurojë një vazhdimësi të fortë midis teknikave të kontabilitetit para dhe pas vitit 1993,ku kontabiliteti u riorganizua mbi bazën e shoqërive tregtare duke zëvendësuar kontabilitetin e
prodhimit me specifikat sipas degëve të ekonomisë, e cila ishte karakteristikë thelbësore e atij
sistemi kontabël9. Me miratimin e Ligjit nr. 7661 datë 19.01.1993 “ Për Kontabilitetin” u shënua
dhe reforma kryesore e kalimit të ekonomisë Shqiptare, nga një ekonomi e centralizuar në një
ekonomi tregu, duke kodifikuar parimet dhe normat kontabël themelore përgjithësisht të
pranuara në shkallë ndërkombëtare dhe përshtatur me kërkesat dhe kushtet ekonomike të
Shqipërisë. Plani i përgjithshëm kontabël i hartuar në vitin 1993, u zbatua me qëndrueshmëri për
një periudhë të gjatë kohe nga njësitë ekonomike dhe profesionistët e fushës, duke shërbyer si një
udhërrëfyes kontabël për ta. Pasqyrat financiare jepnin një paraqitje të strukturuar të gjendjes
financiare dhe të performancës së veprimtarisë të njësisë ekonomike.
Gjatë reformave të vazhdueshme në fushën e kontabilitetit janë marrë parasysh nga organet
rregullatore përvojat botërore, kryesisht ajo Franceze dhe kontinentale Europiane. Këto përvoja
janë përshtatur në kushtet e ekonomisë Shqiptare dhe kanë ndihmuar në formimin e një tradite
kontabël. Gjithashtu proçeset e transformimit të shoqërisë shqiptare kerkonin nevojën e kryerjessë reformave edhe në fushën e kontabilitetit .
9 Burimi:www.kkk.gov.al/artikull.php?id=237
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 39/141
39
Në kuadrin e përmirësimit të rregullimeve kontabël, rritjen e transparencës dhe të besueshmërisë
së informacionit financiar për t‟ju përshtatur nevojave të tregut dhe për mbrojtjen e palëve të
interesuara, në vitin 2004 filloi puna për hartimin e strategjisë së një reformë të re në fushën e
kontabilitetit dhe të profesioneve me bazë kontabilitetin. Në vitin 2004 u miratua Ligji nr. 9228,
datë 29.04.2004, “ Për kontabilitetin dhe pasqyrat finanicare”, nëpërmjet të cilit u shfuqizua Lig ji
nr. 7661 datë 19.01.1993 “ Për Kontabilitetin”. Në mbështetje të nenit 100 të Kushtetutës dhe të
neneve 20 e 24, të Ligjit nr. 9228, datë 29.04.2004, “ Për kontabilitetin dhe pasqyrat finanicare”,
me propozimin e Ministrit të Financave, Këshilli i Ministr ave vendosi „Mandatimin e Këshillit
Kombëtar të Kontabilitetit‟ si organizmin profesional, publik dhe të pavarur, i cili harton
Standardet Kombëtare të Kontabilitetit. Objektivat kryesore të Këshillit Kombëtar të
Kontabilitetit janë:
a) Përsosja e vazhdueshme e legjislacionit për kontabilitetin.
b) Përpunimi i sistemit kontabël në përputhje me Ligjin për Kontabilitetin.
c) Hartimi i Standardeve Kombëtare të Kontabilitetit.
d) Nxitja e zbatimit të SKK-ve dhe Standardeve Ndërkombëtare të Raportimit Financiar.
Këshilli Kombëtar i Kontabilitetit me mbështetjen e Qeverisë Shqiptare, nëpërmjet një projekti
me financim dhe asistencë të Bankës Botërore, realizoi me ndihmën e kompanisë së huaj
“PricewaterhouseCoopers” setin me 14 standarde kombëtare të kontabilitetit, të cilat janë
hartuar në perputhje me standardet ndërkombëtare dhe zbatohen nga të gjitha njësitë ekonomike
private dhe publike fitimprurëse që nga data 1 Janar e vitit 2008, duke perjashtuar ato kompani
të mëdha, të cilat janë të përfshira në listën e miratuar nga Këshilli i Ministrave dhe që zbatojnë
standardet ndërkombëtare të kontabilitetit në mënyrë të plotë. Për shkak të zhvillimeve
ekonomike dhe të rregullimeve në fushën e kontabilitetit Setit prej 14 standardesh iu shtua edhe
Standardi Kombëtar nr. 15, “ Mbi parimet e kontabilitetit dhe të raportimit financiar nga
mikronjësitë ekonomike”, i cili hyri në zbatim nga data 1 Janar 2009.
Krijimi i setit të standardeve kombëtare të kontabilitetit përbën një ndryshim thelbësor për
përgatitjen dhe raportimin e pasqyrave financiare.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 40/141
40
Në kuadrin e reformave nuk mund të lihet pa evidentuar Ligji nr. 10091, datë 05.03.2009 “ Për
auditimin ligjor, organizimin e profesionit të Ekspertit Kontabël të regjistruar dhe të kontabilistit
të miratuar ”, i cili synon përmirësimin dhe forcimin e mbikqyrjes publike të profesionit të
ekspertit kontabël të regjistruar, si dhe rregullimin e profesionit të kontabilistit të miratuar. Jo
vetëm kaq, por rregullimi ligjor kontabël është shoqëruar edhe me rregullimin ligjor të lidhur me
të dhe që e mbështet atë, konkretisht në datë 14.04.2008, në mbështetje të neneve 78 dhe 83 pika
1 të Kushtetutës, u miratua Ligji nr. 9901 “ Për tregtarët dhe shoqëritë tregtare”, i cili bëri të
mundur shfuqizimin e Ligjit nr.7632, datë 4.11.1992 “ Për pjesën e përgjithshme të Kodit
Tregtar ”, Ligji nr.7638, datë 19.11.1992 “ Për shoqëritë tregtare” dhe Ligjit nr. 7512, datë
10.8.1991 “ Për sanksionimin dhe mbrojtjen e pronës private, nismës së lirë, të veprimtarive
private të pavarura dhe privatizimit ”. Nëpërmjet këtij ligji u bënë reforma të dukshme në lidhje
me statusin e tregtarit, themelimin dhe administrimin e shoqërive tregtare, të drejtat dhedetyrimet e themeluesve, të ortakëve dhe aksionerëve, riorganizimin dhe likuidimin e shoqërive
tregtare.
Në mbështetje të ligjit nr.9228, datë 29.4.2004 “Për kontabilitetin dhe pasqyrat financiare”
përgatitja e pasqyrave financiare do të bëhet sipas Standardeve Ndërkombëtare të Kontabilitetit
nga këto njësi ekonomike:
a)
nga shoqëritë e listuara në një bursë zyrtare letrash me vlerë dhe filialet e tyre, subjekt ikonsolidimit të llogarive;
b) nga bankat e nivelit të dytë, institucionet financiare, të ngjashme me bankat, shoqëritë e
sigurimeve dhe të risigurimeve, fondet e letrave me vlerë dhe të gjitha shoqëritë e
licencuara për të kryer veprimtari investimi në letrat me vlerë, edhe kur ato nuk janë të
listuara në një bursë zyrtare letrash me vlerë;
c) nga njësi ekonomike të tjera të mëdha, të palistuara në një bursë zyrtare letrash me vlerë,
kur ato tejkalojnë kufijtë e përcaktuar nga Këshilli i Ministrave për të ardhurat vjetore dhe
numrin e të punësuarve me VKM 742, datë 07.11.2007, pika 2. Njësitë e tjera ekonomike,
të cilat nuk janë objekt i ligjit të sipër-përmendur, do të jenë subjekt i zbatimit të SNK-ve,
kur tejkalojnë njëkohësisht, për dy vitet e fundit, këto kufij:
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 41/141
41
1) Të ardhurat vjetore në shumën 1.250.000.000 Lekë;
2) Numri mesatar i të punësuarve, mbi 100 punonjës në vit.
Përgatitja e Pasqyrave Financiare do të bëhet sipas Standardeve Kombëtare të Kontabilitetit nga
të gjitha njësitë e tjera ekonomike. Ky grup njësish ndahet në njësitë ekonomike që do të
zbatojnë standardet SKK 1 deri në SKK 14 dhe grupi i mikronjësive që hartojnë Pasqyra
Financiare sipas SKK 15.
Ky punim nuk ka në fokus që të japë zbatimin e SNRF-ve nga njësitë ekonomike (të përmëndura
me lart), por të japë një realitet të njësive ekonomike mbi raportimin financiar dhe tatimor në
Shqipëri të cilat zbatojnë standardet kombëtare të kontabilitetit. Në këtë këndvështrim, në
mbështetje të nenit 12 të ligjit nr. 9228, datë 29.4.2004 “Për kontabilitetin dhe pasqyratfinanciare”, i ndryshuar, njësitë ekonomike do të raportojnë si përbërës të pasqyrave financiare;
a) bilancin kontabël;
b) pasqyrën e të ardhurave dhe të shpenzimeve;
c) pasqyrën e ndryshimeve në kapitalet e veta;
d) pasqyrën e rrjedhjes së parasë (cash flow);
e) anekset e pasqyrave financiare, që përmbajnë një paraqitje të metodave kontabël, si dhe
materialin tjetër shpjegues.
Kuadri i përgatitjes së tyre paraqitet në Standardin Kombetar Kontabël nr 1 “ Kuadri i
përgjithshëm për përgatitjen e pasqyrave financiare”, i cili bazohet në kuadrin e Standardeve
Ndërkombëtare të Raportimit Financiar, “Kuadri për përgatitjen dhe paraqitjen e pasqyrave
financiare”, si dhe Standardet Ndërkombëtare të Kontabilitetit si SNK 1, “Paraqitja e pasqyrave
financiare”, SNK 8 “Politikat kontabël, ndryshimet në vlerësimet kontabël dhe gabimet” dhe
SNK 10 “Ngjarjet pas datës së bilancit”. Por zbatimi i të gjitha Standardeve Kombëtare të
Kontabilitetit në përgatitjen e pasqyrave financiare, në përgjithësi jep një pamje të vërtetë e të
besueshme të gjendjes financiare, performancës dhe fluksit së mjeteve monetare të njësisë
ekonomike raportuese.
3.3 Legjislacioni në fushën tatimore dhe kërkesat për raportim në Shqiperi
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 42/141
42
Politika fiskale përfaqëson tërësinë e metodave dhe veprimeve të përdorura nga një qeveri dhe
autoritetet e saj, për gjetjen, arkëtimin dhe përdorimin sa më racional të burimeve të nevojshme
për plotësimin e programeve të saj gjatë një periudhe të caktuar.10 Këto programe përfshijnë
infrastrukturën publike, sektorin e edukimit, sektorin shëndetsor, sigurinë publike etj.
Gjatë viteve të fundit Shqiperia ka shënuar një progres shumë të rëndësishëm në hartimin dhe
përmirësimin e kuadrit ligjor fiskal. Progres gjithashtu ka shënuar ngritja dhe adminstrimi i këtij
sistemi. Legjislacioni tatimor mbulon e rregullon pothuajse të gjitha fushat dhe aktivitetet, të
gjitha llojet e tatimeve dhe taksave. Megjithë progresin e shënuar lidhur me legjislacionin dhe
administratën tatimore, situata në këtë sektor mbetet akoma tepër problematike. Mardhëniet e
administratës tatimore me bizneset bazohen shpesh më shumë mbi „negociata‟ informale sesa
mbi vetë ligjet fiskale. Kjo shoqërohet me një nivel të ulët të gjenerimit të të ardhurave tatimore,me mbipushtet të zyrtarëve të administratës tatimore ndaj bizneseve dhe pushtet interpretues të
tyre, me korrupsion tepër të lartë, etj.
Informaliteti në sistemin tatimor ndikohet nga një sërë faktoresh. Ai ndikohet në një masë të
madhe nga ndikimi i politikës mbi administratën tatimore, nga modelet e sjelljes dhe kapacitetet
e administratës fiskale, etj. ‟Kultura‟ e respektit te pamjaftueshëm ndaj ligjit është faktor kyç në
informalitetin e përhapur ne raportet mes administratës tatimore dhe tatimpaguesve. Ndërkaq, një
faktor themelor që krijon terrenin ligjor për informalitet është papërshtashmeria e legjislacionitfiskal me mentalitetin shqiptar. Legjislacioni fiskal qëndron në themel të sistemit të gjenerimit të
të ardhurave buxhetore. Ai është gjithashtu një instrument që përmes nivelit te taksave dhe
tatimeve ndikon në stimulimin apo frenimin e ofertës së produketeve e sherbimeve në nivel firme
apo ofertës agregate. Ndërkaq, legjislacioni tatimor ështe një faktor me ndikim direkt e të
fuqishëm mbi mjedisin e biznesit.
Një ndër përdoruesit kryesorë të informacionit të Pasqyrave Financiare janë organet tatimore.
Nevoja e përdorimit të informacionit të Pasqyrave Financiare të njësive ekonomike nevojitet
kryesisht për domosdoshmërinë e llogaritjes së tatimit mbi fitimin që i takon shtetit. Shqipëria
është një vend ku standardet e kontabilitetit dhe raportimi financiar për efekte tatimore janë të
10 Fjalor ekonomiko-financiar, Prof.Dr. Aristotel Pano, 2002, fq 422.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 43/141
43
rregulluara me ligj. Legjislacioni tatimor jep rregulla dhe detaje, në lidhje me raportimin
financiar, të cilat janë të zbatueshme si nga njësitë ekonomike ashtu edhe nga organet tatimore,
disa prej të cilave paraqiten si vijon.
Më parë nëpërmjet Ligjit nr. 7758 datë 12.10.1993 “ Për dokumentimin dhe mbajtjen e llogarive
për tatimet ” i ndryshuar, përcaktoheshin detyrimet kryesore dhe rregullat bazë që do të
zbatoheshin nga njësitë ekonomike. Ai ishte i lidhur me dokumentimin dhe mbajtjen e llogarive
për tatimin mbi qarkullimin, për akcizat, për tatimin mbi biznesin e vogël dhe për çdo tatim tjetër
të ngjashëm.
Reformat e ndërmarra në fushën e kontabilitetit dhe raportimit financiar për efekt tatimor
nëpërmjet L igj it nr. 9920 dt 19.05.2008 i ndryshuar “ Për procedurat tatimore nëRepubl ikën e
Shqipërisë” dhe Udhëzimit nr. 24 datë 02.09.2008 i ndryshuar, rregullohen procedurat për
administrimin e detyrimeve tatimore në Republikën e Shqipërisë, si dhe parimet e organizimit e
të funksionimit të administratës tatimore në Republikën e Shqipërisë. Dispozitat e këtij ligji
zbatohen për të gjitha llojet e tatimeve dhe të detyrimeve tatimore, me përjashtim të rasteve kur
me ligje të veçanta është parashikuar ndryshe. Kurse udhëzimi ka për qëllim te vendosë rregulla
dhe procedura për administrimin e detyrimeve tatimore, si dhe parimet e organizimit dhe
funksionimit të administratës tatimore në Republikën e Shqipërisë. Unifikimi dhe vendosja e
standardeve bashkëkohore për të garantuar konkurrencë të ndershme, trajtimi i barabartë dhe i paanshëm dhe transparenca në zbatimin korrekt dhe në mënyrë uniformë të procedurave dhe të
rregullave të vendosura, janë fokusi i tij. Rregullat dhe procedurat e administrimit tatimor të
vendosura në këtë Udhëzim synojnë qartësimin e kuptimit të dispozitave të ligjit për të garantuar
një zbatim korrekt dhe uniform të tyre, për të siguruar administrimin e tatimeve dhe taksave me
një kosto sa më të ulët për administratën tatimore dhe për tatimpaguesin, nëpërmjet nxitjes së
vetë-vlerësimit e plotësimit vullnetar të detyrimeve nga tatimpaguesit , nëpërmjet edukimit të
tatimpaguesve dhe nëpërmjet kontrolleve të paanshme të bazuara në analizën e riskut.
Detyrimet për dokumentimin dhe mbajtjen e llogarive për qëllime tatimore, përcaktohen në
kreun VI - seksioni I të Ligjit nr. 9920, dt. 19.05.2008. gjithashtu përcaktohet në seksionin III të
tij se njësitë ekonomike (tatimpaguesi) janë të detyruara të mbajnë kontabilitetin,në përputhje me
dispozitat e Ligjit nr. 9228, datë 29.4.2004 “ Për kontabilitetin dhe pasqyrat financiare” dhe me
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 44/141
44
aktet e nxjerra në zbatim të tij, për regjistrimin e veprimeve ekonomike, që lidhen me tatimet dhe
taksat, përdoren edhe librat, regjistrat apo dokumentacioni i përcaktuar në ligjet tatimore
specifike dhe në dispozitat përkatëse nënligjore. Edhe në Ligjin nr. 8438, datë 28.12.1998 “ Për
tatimin mbi të ardhurat ”, i ndryshuar, Udhëzimin nr.5, datë 30.01.2006 “ Për tatimin mbi të
ardhurat ”, i ndryshuar, si dhe në Udhëzimin nr.1, datë 11.1.2008 “ Për tatimin mbi të ardhurat ”
(per njesite ekonomike me te ardhura nga 2 mln deri ne 8 mln) me specifikat përkatëse trajtohet
depozitimi i dokumentacioneve në organet tatimore i Pasqyrave Financiare. Sipas legjislacionit
tatimor, tatimpaguesi është i detyruar të paraqesë në organet tatimore Formularin e Deklarimit
dhe Pagesës së Tatimit mbi Fitimin, së bashku me pasqyrat analitike, brenda datës 31 Mars të
vitit pasardhës11. Në të njëjtën kohë paraqitet edhe një kopje e pasqyrave financiare, një kopje e
raportit të ekspertit kontabël të regjistruar për shoqëritë që e kanë të detyruar auditimin sipas
legjislacionit në fuqi, si dhe çdo e dhënë tjetër mbështetëse për argumentimin e të dhënave tëdeklaratës tatimore.12
Kërkesa të ndryshme lidhur me informacionin financiar që duhet të dorëzohen nga njësitë
ekonomike pranë organeve tatimore, që shoqërojnë PF të tyre, sic u pasqyrua më lartë janë të
rregulluara me ligje dhe udhëzime përkatëse në zbatim të ligjit për procedurat tatimore.
Konkretisht për vitin fiskal 2012 në Udhëzimin nr. 4219 datë 27.02.2013 “ Për zbatimin e
procedurave të verifikimit të pasqyrave financiare për vitin fiskal 2012”, pika 5 përcakton se përveç PF-ve të hartuara konform SKK-ve, tatimpaguesit do të dorëzojnë dokumenta të tjera
shtesë;
kontratat e qerasë për ambjentet e marra me qira;
pasqyra e qarkullimit të likuiditeteve;
lista analitike e inventarit në fund të vitit;
pasqyra e aktiveve afatgjata materiale;
lista e inventarit të mjeteve të transportit në pronësi;
kopje e raportit të ekspertit kontabël për subjektet që e kane të detyruar si dhe
deklarimin në lidhje me pjesëmarrësit në kapitalet e shoqërisë.
11Ligji nr. 8438, datë 28.12.1998 “ Për tatimin mbi të ardhurat ” i ndryshuar, neni 29 pika 112 Sipas udhëzimit nr. 4219 datë 27.02.2013 “ Për zbatimin e procedurave të verifikimit të pasqyrave financiare për
vitin fiskal 2012”
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 45/141
45
Qëllimi i Udhëzimit është për një administrim dhe verifikim më të mirë të pasqyrave financiare
sipas Standardeve të kontabilitetit.
3.3.1 Procedurat e shqyrtimit të treguesve të pasqyrave financiare dhe analiza
Ne mbështetje të ligjit Nr.8438, datë 28.12.1998, i ndryshuar, të udhëzimit të Ministrit të
Financave Nr.5, datë 30.01.2006 “ Për tatimin mbi të ardhurat”, i ndryshuar si dhe kërkesave të
ligjit Nr.9228, datë 29.04.2004 “ Për kontabilitetin dhe pasqyrave financiare” i ndryshuar”; si
dhe te udhezimit nr. 4219, datë 27.02.2013 “ Për zbatimin e procedurave të verifikimit të
pasqyrave financiare për vitin fiskal 2012”, pika 3; objekti i punës së inspektor ëve tatimorë do
të jetë verifikimi nga zyra sipas orientimeve të mëposhtme por jo vetëm:
a) Verifikimi i plotësimit të pasqyrave financiare dhe llogaritjet që lidhen me zërat përbërës të
tyre duke trajtuar me përgjegjësi elementët si më poshtë:
- Vlerësimi dhe analiza formale e shpenzimeve për pagat, sigurimet shoqërore e shëndetësore,
shpenzimet e qirasë duke i krahasuar ato me dokumentacionin bashkëlidhur pasqyrave
financiare dhe situatën financiare të deklaruar gjatë vitit 2011.
- Ndryshimi i gjëndjes së inventarit të produkteve të gatshme dhe prodhimit në proces, i cili
duhet të reflektohet drejt në të ardhurat e njësisë ekonomike sipas rastit duke pakësuar këtotë ardhura kur kemi të bëjmë me pakësim të inventarit, apo rritje të ardhurash kur kemi të
bëjmë me shtim inventari.
- Njohja, vlerësimi, zhvlerësimi dhe paraqitja e inventarit duhet bërë sipas kërkesave ligjore të
përcaktuara në SKK Nr.4 dhe 15 si dhe në nenin 23 të ligjit Nr.8438, datë 28.12.1998 “Për
tatimin mbi të ardhurat” i ndryshuar.
- Të kontrollohen e krahasohen me kerkesat e ligjit normat e amortizimit të llogaritur,në
përputhje me kërkesat e Ligjit “Për tatimin mbi të Ardhurat”.
- Të analizohen shumat e parashikuara për rreziqe (provigjione) afatshkurtra dhe afatgjata
duke kontrolluar nëse janë zbatuar drejtë konform Ligjit “Për tatimin mbi të ardhurat”.
- Të bëhen verifikimet në se janë pasqyruar saktë rivlerësimet e ndryshme që janë bërë nga
subjektet tatimpagues për aktivet afatgjatë materiale dhe aktivet afatgjatë jo materiale gjatë
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 46/141
46
vitit 2011 dhe nese ka, a janë llogaritur saktë amortizimet e tyre sipas ligjit “Për tatimin mbi
te ardhurat”.
- Të analizohet me kujdes zëri “Fitimet e pashpërndara” duke vepruar sipas nenit 33/1 të ligjit
“Për tatimin mbi të ardhurat” i ndryshuar .
- Të analizohen dhe të krahasohen të ardhurat nga shitjet neto dhe nga shitje të tjera nga
veprimtaria e shfrytëzimit të deklaruara në pasqyrën financiare përkatëse me atë të
deklaruara nga tatimpaguesi në situatën financiare për tvsh dhe për rastet e tjera kur ka
diferenca të evidentohen ato duke kërkuar shpjegimet përkatëse. Për rastet e paargumentuara
të bëhen vlerësimet përkatëse.
- Të analizohet humbja ushtrimore dhe humbja e mbartur dhe mënyra e pasqyrimit të saj në
deklaratën e tatim fitimit.
b) Verifikimi i të dhënave të raportuara në pasqyrën e fluksit të parasë
c) Verifikimi i të dhenave të raportuara në pasqyrën e ndryshimeve në kapital
d) Verifikimi i të dhënave të raportuara në aneksin e shënimeve shpjeguese.
e) Verifikime të tjera të mundshme, të cilat kanë të bëjnë me SKK dhe me ligjin Nr.9928, datë
29.04.2004 “Për kontabilitetin dhe pasqyrat financiare”, të cilat gjykohen të nevojshme gjatë
procesit të shqyrtimit të pasqyrave financiare të vitit ushtrimor 2011.
f) Verifikimi i detyrimeve tatimore të mbartura nga vitet paraardhës, të atyre të llogaritura dhe të
derdhura për periudhën ushtrimore të mbyllur, si dhe krahasimi i tyre me gjendjet në fund të
periudhave tatimore (31.12.2011 ) për cdo lloj tatimi apo takse.
Nga shqyrtimi paraprak i të dhënave të pasqyrave financiare, sidomos për tatimpagues me
humbje, normë të ulët rentabiliteti, si dhe tatimpagues të cilat gjykohen për verifikime të
mëtejshme të deklarimeve në vend, evidentohen dhe dërgohen për ndjekje të metejshme ne
Drejtorinë e Kontrollit Tatimor.
Pra në varësi të rasteve të ndryshme specifikohen në udhëzime përkatëse dokumentacionet
(formularët) shtesë që duhet të depozitohen pranë degëve të tatim-taksave.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 47/141
47
Ajo çka konstatohet në vendin tonë dhe nga studime të ndryshme të kohëve të fundit në këtë
fushë ( Dhamo S. ekspert i fushës fiskale; Dhamo S. Lera N., Miti M, & Keri, L. (2008);
Kapllani V. & Duhanxhiu I. (2012)) është se njësitë ekonomike tregëtare gjate përgatitjes se
pasqyrave financiare janë të orientuara nga rregullat tatimore. Legjisalcioni tatimor synon
gjenerimin e të ardhurave buxhetore. Kjo do të thotë se objektivi kryesor i tij është plotësimi i
objektivave afatshkurtër të gjenerimit të të ardhurave dhe jo zgjerimi i bazës së taksueshme
përmes inkurajimit të aktiviteteve të njësive ekonomike, pra nga këndvështrimi i raportimit
financiar.
Interpretimi subjektiv që bën vetë legjislacioni është një nga shkaqet kryesore të informalitetit
dhe korrupsionit. Nga ana tjetër, sistemi aktual karakterizohet nga pamjaftueshmëria e
transparencës, parashikueshmërise dhe efiçencës së mekanizmave të apelimit.
3.4 Krahasimi midis raportimit financiar dhe tatimor në Shqipëri.
Mardhënia midis kontabilitetit dhe tatimeve është një mardhënie e hershme që ka evoluar me
kohën dhe që është shoqëruar shpesh me diskutime rreth konvergjencës apo divergjencës së saj.
Analiza kryesore e kësaj çështjeje është në drejtim të intensitetit të kësaj mardhënie, kushte të
dubluara midis tyre dhe pasojat përkatese. Supozimi më bindës kur mardhëniet midis
kontabilitetit dhe tatimeve janë afruar, lidhet me qëllimin e njësive ekonomike për të paguar
tatime më të ulëta, ose të dhënat e kontabilitetit janë vërtetë të nevojshme.
Interesi i përdoruesve të informacionit kontabël në lidhje me politikën fiskale të secilit shtet,
sikurse është përmendur dhe më sipër, mund të çojë në situatat e mëposhtme në lidhje me
interesin kryesor të drejtuesve mbi maksimizimin e vlerës ekonomike të njësisë;:
- Një ndikim i mesëm i çëshjteve (aspekteve) fiskale;
-
Një ndikim të lartë i çështjeve fiskale;
Por pavarësisht maksimizimit të vlerës ekonomike të njësisë ekonomike, interesi i drejtuesve
është për të zvogëluar barrën e taksave. Studimi i kryer nga Fekete et al., (2009) në kompanitë e
listuara në BVB Bukuresht (Stock Exchange) i grupoi kompanitë në varësi të lidhjes në mes të
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 48/141
48
kontabilitetit dhe tatimeve, përmes tendencës së manifestuar në këtë mjedis ekonomik.
Pikëpamja e tyre është treguar në figurën 5.
Figura 5. Grupimi i ndërmarrjeve sipas lidhjes me kontabilitetin dhe rregullat tatimore. Burimi:
Fekete et al. (2009).
Ku:
Big E – përfshijnë edhe subjektet private ekonomike ashtu edhe ato publike të mëdha;
SME – Subjektet e vogla dhe të mesme;
E(p) – vlerësimi i mardhënies midis kontabilitetit dhe tatimit mbi bazën e koefiçentit
Pearson (korrelacioni Pearson);
Siç shihet dhe nga Figura , mund të vërehet se ka një lidhje të fortë (E (ρ) = max) midis
kontabilitetit dhe tatimeve në njësitë mikro (shumë të vogla) edhe më tej intensiteti vjen duke u
zvogëluar drejt pikës së piramidës ku është arritur E (ρ) = min. Në studimin e tij Fekete evidenton një tjetër faktor potencial që konfirmon mardhëniet midis
kontabilitetit dhe tatimeve që është Qeveria dhe që qëndron në bazë të këtyre dy situatave:
Big E
SME-të
Mikrondërmarrjet
Rregullat kontabël
E( p) = min
Rregullat tatimore
E(p) = max
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 49/141
49
Në vendet ku mes kontabilitetit dhe tatimeve nuk ka asnjë lidhje, Ministria e Financave
është ajo që rregullon politikën fiskale, ndërsa organi profesional i kontabilitetit ka
përgjegjësi për zhvillimin e rregulloreve të kontabilitetit (për shembull në SHBA - një vend
ku kontabiliteti është shkëputur nga tatimet - tatimi është atribut i IRS (Sherbimi i të
Ardhurave te Sherbimeve) dhe kontabiliteti është atribut i FASB (Bordi i Standardeve të
Kontabilitetit Financiar);
Në vendet ku kontabiliteti është i lidhur me tatimet, rregullat e kontabilitetit dhe fiskale
janë atribute te organeve shtetërore fiskale (p.sh. në Rumani rregullat fiskale janë të
rregulluara nga ana e Agjencisë Kombëtare të Administratës Tatimore), një organ nën
Koordinimin e drejtpërdrejtë të Ministrit të Financave. Kontabiliteti është i rregulluar nga
Ministri i Financave nën mbikëqyrjen e Këshillit të Kontabilitetit dhe Raportimit Financiar,
duke siguruar një lidhje të pjesshme të kontabilitetit me politikat fiskale
Sipas këndvështrimit të Fekete-s, Shqipëria qëndron në pozicionin e situatës së dytë. Meqënëse
fokusi i këtij studimi është të evidentoje çështjen e intensitetit (/fortësisë) së mardhënieve
tatimore dhe atyre kontabël fillimisht do të trajtohet nëpërmjet analizës krahasuese dhe
përshkruese “ përballja” e njësive ekonomike midis dy fushave të raportimit financiar.
Përzgjedhja e elementeve të pasqyrave financiare është bërë duke patur parasysh se cilët nga
elementët janë subjekt i rregullave tatimore. Konkretisht;
A ) Pasqyra e bil ancit
Në lidhje me zërin “Inventarë” në SKK-në nr 4 janë të mirëpërcaktuara njohja, metodat e
vlerësimit, zhvlerësimi dhe paraqitja e tyre në pasqyrat financiare. Gjithashtu janë të përcaktuara
informacioni i domosdoshëm që duhet të jepet në shënimet shpjeguese. Kurse, sipas
legjislacionit tatimor pavarësisht se kërkesat për njohjen, vlërësimin zhvlerësimin dhe paraqitjen
e tyre në pasqyrat financiare mbështeten në kërkesat e përcaktuara në ligjin e kontabilitetit, nga
organet tatimore kërkohet më shumë informacion në lidhje me to, të tilla si detajimi i tyre (ose
më saktë formulari i inventarit në fund të periudhes tatimore). Gjithashtu, nxjerrja jashtë
përdorimit e mallrave nuk njihet si shpenzim i periudhës, nëse njësia ekonomike nuk ka njoftuar
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 50/141
50
me shkresë zyrtare organet tatimore brenda afateve të përcaktuara në ligj dhe udhëzimit për
tatimin mbi të ardhurat. Në mënyrë tabelare jepen kërkesat për dy raportimet si vijon;
Elemente tëpasqyrës
Raportimi financiar Raportimi tatimor
Inventare - Njohja, vlerësimi, zhvlerësimi dhe
paraqitja e inventarit në PF duhet bërë
sipas kërkesave ligjore të kontabilitetit
si dhe te përcaktuara në SKK-në nr. 4
dhe nr. 15.
- Në fund të periudhës tatimore nuk
kërkohet lista e detajuar e inventarëve
në shënimet shpjeguese, por
evidentimi i vlerës kontabël të të gjithë
inventarëve sipas klasifikimeve të bëra
nga njësia ekonomike raportuese
(SKK nr 4, par.35)
-Ka të mirëpërcaktuar rastet kur
inventari kalon si shpenzim i periudhës
ushtrimore.
(SKK nr 4)
- Njohja, vlerësimi, zhvlerësimi dhe paraqitja e
inventarit në PF duhet bërë sipas kërkesave
ligjore të kontabilitetit si dhe të përcaktuara në
SKK-në nr. 4 dhe nr. 15.
(Neni 23 i lig jit Nr.8438, datë 28.12.1998 “Për
tatimin mbi të ardhurat” i ndryshuar;
Udhëzimi nr.5, datë 30.01.2006, pika 3.8)
- Në fund të periudhës tatimore kërkohet lista e
detajuar e inventareve.
(Udhezimi nr. 4107 datë 22.02.2012)
-Mosnjohja si shpenzime në raste kur nuk
veprohet sipas kërkesave ligjore fiskale; p.sh. të
tilla nxjerrjet jashtë përdorimit të mallrave, etj.
(Udhëzimi nr.5, datë 30.01.2006, pika 3.6
shëmbulli gërma s)
Për zërin “Llogari të arkëtueshme” nuk ka përcaktime të ketij zëri konkret në standarde, porrregullat për njohjen, vlerësimin dhe paraqitjen në pasqyrat financiare ndiqen duke u mbështetur
në SKK-në nr. 1, SKK-në nr. 2 paragrafi 19 dhe SKK-në nr. 3. Gjithashtu nuk ka kritere në
njohjen ose jo të një shpenzimi në rastet kur një llogari e arkëtueshme nuk mund të arkëtohet, por
ka të mirëpërcaktuar momentin se kur do të njihet një e ardhur dhe një aktiv afatshkurtër si dhe
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 51/141
51
në SKK-në nr. 3 janë të përcaktuara kriteret e mosnjohjes së një aktivi financiar dhe në
paragrafët 16 -21 jepen kriteret dhe vlerësimi në rastet e përkeqësimit të aktiveve financiare.
Kurse. në legjislacionin tatimor ka të mirëpërcaktuar se kur do te njihet një shpenzim si “borxh i
keq” në rastet kur një llogari e arkëtueshme pritet të mos arkëtohet.
Elemente tëpasqyrës
Raportimi financiar Raportimi tatimor
Llogari të
arkëtueshme
- Njohja, vlerësimi, zhvlerësimi dhe
paraqitja e tyre në PF bëhet sipas
kërkesave ligjore të kontabilitetit si
dhe të përcaktuara në SKK-në nr. 1
SKK-në nr. 2 dhe SKK-në nr. 3.
(SKK nr. 1,2 dhe 3)
-Nuk ka të përcaktuar rastin e njohjes
së Borxhit të keq për Llogaritë e
arkëtueshme.
(SKK nr. 3 par 16-21 dhe parag 36-40)
-Ka të mirëpercaktuara kriteret e
mosnjohjes si shpenzime “Borxhi i
keq”.
( N eni 24 i ligjit Nr.8438, datë 28.12.1998 “Për
t atimin mbi të ardhurat” i ndryshuar; Udhëzimi
nr.5, datë 30.01.2006, pika 3.9)
Për “Aktivet afatgjata materiale dhe jomateriale” në SKK-në nr. 5 janë të mirëpercaktuara
njohja, metodat e vlerësimit, zhvlerësimi dhe paraqitja e tyre në pasqyrat financiare. Gjithashtu,
janë të përcaktuara qartë informacioni i domosdoshëm që duhet të jepet në shënimet shpjeguese.
Kurse, sipas legjislacionit tatimor pavarësisht se kërkesat për njohjen, vlerësimin, zhvlerësimin
dhe paraqitjen e tyre në pasqyrat financiare mbështeten në kërkesat e përcaktuara në ligjin e
kontabilitetit, nga organet tatimore kërkohet më shumë informacion në lidhje me to të tilla si
detajimi i tyre (ose më saktë formulari i inventarit të tyre në fund të periudhës tatimore).
Gjithashtu, normat e amortizimit janë të mirëpërcaktuara dhe janë në disa raste të ndryshme nga
rregullat e kontabilitetit dhe si rrjedhojë tejkalimi i këtyre normave për efekte të llogaritjes së
detyrimit tatimor nuk njihen si shpenzime. Në mënyrë tabelare jepen kërkesat për dy raportimet
si vijon;
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 52/141
52
Elemente tëpasqyrës
Raportimi financiar Raportimi tatimor
Aktive afatgjata
materiale dhe
jomateriale
- Njohja, vlerësimi fillestar dhe
rivlerësimi, zhvlerësimi dhe paraqitja
e tyre në PF bëhet sipas kërkesave
ligjore të kontabilitetit si dhe të
përcaktuara në SKK-në nr.5.
-Nuk ka të përcaktuara normat e
amortizimit.
- Ka mirëpërcaktuar normat e amortizimit
dhe metodat përkatëse për çdo grup
aktivesh.
-Çdo shpenzim amortizimi përtej normave
të amortizimit të caktuara nga organet
tatimore nuk njihet për efekte të llogaritjes
së detyrimit të tatimit mbi fitimin.
( Neni 22 i ligjit Nr.8438, datë 28.12.1998
“Për tatimin mbi të ardhurat” i
ndryshuar; Udhëzimi nr.5, datë
30.01.2006, pika 3.7)
-Në fund të periudhës tatimore kërkohet
lista e detajuar e inventarëve të aktiveve
afatgjatë.
(Udhëzimi nr. 4107 datë 22.02.2012)
Provizionet, akti vet dhe pasivet e kushtëzuara janë një zë tjetër për të cilin të dyja raportimet
kanë kërkesat e veta krejtësisht të dallueshme nga njëra tjetra. Konkretisht sipas SKK-së nr. 6
jepen qartësisht kriteret e njohjes, vlerësimit dhe paraqitja e tyre në pasqyrat financiare. Kurse
sipas legjislacionit tatimor një shumë për provizionet nuk njihen për efekte të llogaritjes së
detyrimit për tatime të shtyra.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 53/141
53
Elemente tëpasqyrës Raportimi financiar Raportimi tatimor
Provizionet,
aktivet dhe
pasivet e
kushtëzuara
- Njohja, vlerësimi dhe paraqitja e
tyre në PF bëhet sipas kërkesave
ligjore të kontabilitetit si dhe të
përcaktuara në SKK-në nr. 6.
-Ka të mirëpërcaktuara kriteret e
mosnjohjes së shpenzimeve për
provizione.
( N eni 21 i ligjit Nr.8438, datë 28.12.1998 “Për
tatimin mbi të ardhurat” i ndryshuar; Udhëzimi nr.
5, datë 30.01.2006, pika 3.6, germa i)
Në lidhje me “ Grandet dhe të ardhurat e shtyra” Legjislacioni tatimor, nuk i trajton ato, me
përjashtim të disa sqarimeve që lidhen me bazën mbi të cilen llogaritet TVSH-ja. Ndërkohë që
për nevoja të raportimit Financiar, ka një standart kombëtar dhe ndërkombetar të veçantë. Sipas
standartit kombëtar nr. 10, grandet e marra si të ardhura duhet të paraqiten në kredi të pasqyrës
së të ardhurave dhe shpenzimeve, ose më vete, ose nën kategorinë e përgjithshme “Të ardhura të
tjera”, në vartësi të materialitetit. Të ardhurat nga grandi njihen gjatë periudhave kontabël, në
mënyrë të tillë që të bëhet e mundur përputhshmëria e grandit me shpenzimet që ai synon tëkompensojë.
Elemente tëpasqyrës
Raportimi financiar Raportimi tatimor
Të ardhura të
shtyra
- Njohja, vlerësimi dhe paraqitja e tyre
në PF bëhet sipas kërkesave ligjore të
kontabilitetit si dhe të përcaktuara në
SKK-në nr. 10.
-Nuk ka përcaktime në legjislacionin
tatimor.
Në lidhje me “Aktive të marra me qera” dhe “pasivet e qerasë financiare” standardi kombëtar
nr. 7 janë të mirëpërcaktuar kriteret e njohjes së tyre, vlerësimi, metodat e vlerësimit dhe
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 54/141
54
paraqitja e tyre në pasqyrat financiare. Kurse legjislacioni tatimor njeh si burim të ardhurat nga
qiraja (Ligji nr. 8438, datë 28.12.1998 neni 4 germa gj, neni 8 germa d) kurse në lidhje me
shpenzimet e amortizimit, mirëmbajtjes, ristrukturimit, etj në një transaksion qiraje financiare
legjislacioni tatimor i njeh deri në një kufi të caktuar si të zbritshme për efekte të llogaritjes së
detyrimit të tatimit mbi fitimin. (Ligji nr.8438, datë 28.12.1998 neni 22 germa b, Udhezimi nr 5
date 30.01.2006 pika 3.7.2 -3.7.2 germa d).
Elemente tëpasqyrës
Raportimi financiar Raportimi tatimor
“Aktivet e
marra me qera”
dhe “Pasive të
qerasë
financiare”
- Njohja, vlerësimi dhe paraqitja e
tyre në PF bëhet sipas kërkesave
ligjore të kontabilitetit si dhe të
përcaktuara në SKK-në nr. 7.
-Njeh plotësisht të ardhurat nga qeraja
financiare si dhe ka të mirëpërcaktuara
kriteret e mosnjohjes pjesore të
shpenzimeve për amortizimin e
aktiveve te marra me qera, shpenzimet
e mirëmbajtjes,etj.
( N eni 4 germa gj, neni 8 germa d, neni 22 germa b
i ligjit Nr. 8438, datë 28.12.1998 “Për tatimin mbi
të ardhurat” i ndryshuar; Udhëzimi nr.5, datë
30.01.2006, pika 3.7.2 -3.7.2 germa d)
B) Pasqyra e të ardhurave dhe shpenzimeve
Për pasqyrën e të ardhurave dhe shpenzimeve zbatimi i standardeve në tërësi dhe i standardit
kombëtar të kontabilitetit nr. 1 dhe nr. 2, bën të mundur hartimin dhe përgatitjen e saj me qëllim
që të japë pamjen e vërtetë dhe të sinqertë të aktivitetit ekonomik të njësisë. Gjithashtu, në
legjislacionin tatimor ka të mirëpercaktuar kriteret e njohjes si burim për të ardhurat si dhekriteret për mosnjohjen e disa zërave të shpenzimeve për efekte të llogaritjes së detyrimit të
tatimit mbi fitimit. Kurse, në njohjen e të ardhurave në legjislacionin tatimor nuk trajtohet
gjerësisht në Ligjin “Për tatimin mbi të ardhurat”. Ky problem trajtohet indirekt në Ligjin “Për
Tatimin mbi Vlerën e Shtuar”. Në fakt, qëllimi i këtij ligji është të sqarojë momentin e furnizimit
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 55/141
55
për qëllim të llogaritjes dhe pagesës së TVSH-së që lidhet me këtë furnizim, por që indirekt
merret i mirëqënë edhe për efekt të njohjes së të ardhurave që realizon njësia ekonomike nga ky
transaksion. Sipas legjislacionit tatimor, furnizimi quhet i kryer në momentin kur është e
detyrueshme të lëshohet fatura. Disa kufizime të legjislacionit tatimor në lidhje me pasqyrën e të
ardhurave dhe shpenzimeve jepen si vijon;
Kufizim në kufirin e njohjes së shpenzimeve të interesit. Nëse për nevoja të Raportimit
Financiar, interesat e pagueshme janë shpenzime korrente apo që kapitalizohen (sipas rastit dhe
situatës), Legjislacioni Tatimor i kufizon ato. Interesat e paguara, të cilat tejkalojnë normën
mesatare të interesit 12 mujor të kredisë për tregun bankar, sipas publikimit zyrtar të Bankës së
Shqipërisë, konsiderohen shpenzime jo të zbritshme. Po kështu konsiderohet shpenzim i
panjohur, shuma e interesave të huasë që kalon raportin 1 me 4, d.m.th. 1 njësi kapitale të veta
(kapitali themeltar + diferenca nga rivleresimet + primet + rezerva te ndryshme + fitime/humbjete mbartura + fitime/humbje te ushtrimit) kundrejt 4 njësi hua, sipas përcaktimit të bërë në
paragrafin 2 të nenit 21 të Ligjit. Huatë bankare afatshkurtra me një kohëzgjatje më të vogël se
një vit kalendarik nuk konsiderohen për efekt të llogaritjes së raportit të huasë si më sipër. Nga
ky kufizim (raporti 1 : 4) përjashtohen Bankat dhe Shoqëritë e Sigurimit.
Legjislacioni tatimor ka vendosur kufizime edhe për shpenzime të tilla biznesi si shpenzimet e
përfaqësimit, shpenzimet për pritje përcjellje etj të kësaj natyre. Nëse për nevoja të
Raportimit Financiar, keto shpenzime biznesore janë totalisht të zbritshme nga të ardhurat, për
Raportimin tatimor ato njihen kur janë në kufirin e më pak se 0,3 përqind të qarkullimit vjetor.
Legjislacioni tatimor ka vendosur kufizime edhe për shpenzimet për gjoba apo kamatvonesa të
paguara për arsye të ndryshme (për rastet kur njësia ekonomike nuk ju ngarkon individualisht
këto penalitete individëve përgjegjës). Për nevoja të Raportimit Financiar, këto lloj pagesash
kuptohet që do të jenë pjesë e shpenzimeve në pasqyren e të ardhurave dhe shpenzimeve,
ndërkohe që për nevoja të Raportimit Tatimor, gjobat, kamatë-vonesat dhe kushtet e tjera penale
do t‟i shtohen fitimit të tatueshëm.
Legjislacioni tatimor ka vendosur kufizime edhe për shpenzimet e sponsorizimit. Për nevoja të
Raportimit Financiar, këto lloj pagesash do të jenë pjesë e shpenzimeve në pasqyrën e të
ardhurave dhe shpenzimeve, ndërkohe që për nevoja të Raportimit Tatimor, nuk do të njihen si të
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 56/141
56
zbritshme, shpenzimet të cilat tejkalojnë kufijtë e përcaktuar me ligj apo me akte nënligjore. Për
kufijtë e përcaktuar në ligjin nr. 7892 datë 21.12.1994, “Për sponsorizimet”, për qëllime tatimore,
nuk njihen si shpenzime të zbritshme shumat e sponsorizuara, që tejkalojnë masën jo më shumë
se 4% të fitimit para tatimit për sponsorizimet në përgjithësi dhe jo më shumë se 10% për
sponsorizimet për aktivitete kulturore, sportive, etj., sipas përcaktimit në Ligjin “Për
Sponsorizimet”, por në asnjë rast totali i sponsorizimeve nuk duhet të kalojë 10% të fitimit para
tatimit. Për një tatimpagues i cili rezulton me humbje në vitin korent, shpenzimet e kryera nga ai
për sponsorizime gjatë këtij viti, janë shpenzime të panjohura, pra në këtë rast për efekt fiskal,
për këtë tatimpagues bëhet korigjimi i rezultatit.
Legjislacioni tatimor ka vendosur kufizime edhe për shpenzimet për shërbime teknike,
shërbime të konsulencës dhe të menaxhimit të faturuara nga persona të tretë . Në fakt kjo
është një praktike normale biznesi dhe mbështetet në parimet e kontabilitetit rritës. Raportimi
Financiar, bazuar në standartet e kontabilitetit, do t‟i njohë këto shpenzime në periudhat kontabël
kur ka ndodhur ngjarja. Ndërkohë që sipas legjislacionit tatimor nuk do të njihen si të zbritshme,
shpenzimet për shërbime teknike, konsulence dhe të menaxhimit të faturuara nga persona të tretë,
por të palikuiduara brenda periudhës tatimore nga tatimpaguesi.
Kufizimi tjeter lidhet me shpenzimet e kryera për dieta të cilat kalojnë kufirin prej 3 mijë lekë
për ditë të plota shërbimi brenda vendit dhe 1 mijë lekë për gjysëm ditë shërbimi brenda vendit si
dhe shpenzimet e kryera për dieta jashtë vendit, të cilat kalojnë kufirin prej 60 Euro për çdo ditë
të plotë shërbimi dhe 30 Euro për çdo gjysëm dite shërbimi. Shpenzimet për shërbimet në
funksion të njësisë ekonomike brenda ose jashtë vendit duhet të justifikohen me dokumentat
përkatëse të udhëtimit, si dokumentat e transportit, faturat e hotelit, pasaporta (vulat e hyrjes e të
daljes nga vendi), etj, si dhe dokumentacioni teknik që vërteton nevojat e biznesit të shërbimit
brenda ose jashtë vendit; etj. Kurse sipas raportimit financiar për këto shpenzime në funksion të
njësisë ekonomike nuk ka kufizime.
Gjithashtu edhe shpenzimet për dhurata nuk njihen per efektet te detyrimit te tatimit mbi
fitimin, si shpenzim biznesi, përjashtuar dhuratat simbolike brenda kufirit të shpenzimeve të
përfaqësimit të parashikuara në gërmën “k” të pikës 3.6. të udhëzimit nr. 5 dt. 30.01.2006.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 57/141
57
Në zbatim të Ligjit „‟Për kontabilitetin‟‟, regji strimet e gabuara kontabël tëviteve tëkaluara
korrigjohen në vitin që ato konstatohen, por efekti fiskal i tyre do të llogaritet që nga periudha
kur janë regjistruar në mënyrë të gabuar. Në këto raste paguhet detyrimi dhe interesat, por nuk
aplikohen gjoba. Pra, sipas legjislacionit tatimor shpenzimet që rrjedhin si rezultat i korigjimit të
regjistrimeve të gabuara kontabël të kryera vitet e kaluara, nuk njihen si shpenzime te zbritshme
në vitin kur ato evidentohen.
Elemente tëpasqyrës
Raportimi financiar Raportimi tatimor
Të ardhurat dhe
shpenzimet
- Njohja, vlerësimi dhe paraqitja e
tyre në PF bëhet në veçanti, sipas
kërkesave ligjore të kontabilitetit si
dhe të përcaktuara në SKK-në nr. 1dhe SKK-në nr. 2.
(Në tërësi nga zbatimi konkret i të
gjitha standardeve kontabël të
kontabilitetit)
-Njeh plotësisht të ardhurat dhe ka të
mirëpercaktuara kriteret e mosnjohjes
pjesore të disa llojeve të shpenzimeve.
( Neni 21, 22 i ligjit Nr. 8438, datë
28.12.1998 “Për tatimin mbi të ardhurat”
i ndryshuar; Udhëzimi nr.5, datë
30.01.2006, pika 3.6 dhe 3.7 )
C) Pasqyra e rrjedhjes se fondeve (Cash Flow)
Për efekte të raportimit financiar pasqyra e rrjedhjes se fondeve - cash flow ndërtohet në
përputhje me SKK-në nr. 1 dhe SKK-në nr. 2 dhe në tërësi të të gjitha standardeve kombëtare të
kontabilitetit. Janë mirëpërcaktuar edhe metodat e ndërtimit të kësaj pasqyre direkte dhe
indirekte. Në legjislacionin tatimor në udhëzimin nr. 4107 datë 22.02.2012 pika 5 kërkohen
krahas dorëzimit të pasqyrave financiare sipas standarteve të kontabilitetit, tatimpaguesit do të
dorëzojnë si dokumentacione shtesë: edhe pasqyrën e qarkullimit të likuiditeteve (cash-flow).
Sigurisht sipas organeve tatimore është një pasqyrë e detajuar e qarkullimit të likuiditetevekryesisht e aktivitetit operativ.
D) Pasqyra e ndryshimit të kapitalit
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 58/141
58
Për pasqyrën e ndryshimit të kapitalit në legjislacionin tatimor nuk ka përcaktime në lidhje me të.
Në raportimin financiar ndërtimi i kësaj pasqyre është mirëpërcaktuar në Standardin Kombëtar të
Kontabilitetit nr. 2.
E) Shënimet shpjeguese
Në setin e plotë të standardeve kombëtare të kontabilitetit janë të mirëpërcaktuara kërkesat në
lidhje me evidentimin e shënimeve shpjeguese që plotesojnë ndërtimin e setit të plotë të
pasqyrave financiare. Kurse në legjislacionin tatimor, pikërisht të gjitha ç‟ka evidentuam më
sipër në vetëvete përfaqësojnë “shënime shpjeguese” për efekte të raportimit tatimor.
Nga analizat e mësipërme konstatojme se vertetë ka dallime të qarta midis raportimit financiar
dhe tatimor për një pjesë të konsiderueshme të zërave përbërës të setit të plotë të pasqyrave
financiare. Edhe nga studimet e kryera në këtë fushë në Shqipëri nga njësitë ekonomike vërehet
tendenca e hartimit të pasqyrave financiare në mbështetje si të legjislacionit kontabël dhe atij
tatimor. Dhe orientimi i njësive ekonomike është drejt zbatimit të kërkesave ligjore. Pra, kur
njësia ekonomike do të jetë në dilema nëse për një element të caktuar do të zbatojë legjislacionin
kontabël apo atë tatimor (kur këto të dyja janë alternativa të njëra tjetrës) sigurisht zgjedhja anon
drejt zbatimit të legjislacionit tatimor, i cili përfaqëson të ashtuquajturën “forca e shtetit”.
Pikërisht në këtë punim në vijim, në kapitullin e katërt do të jepet se si është mardhënia midis dy
raportimeve dhe realisht si gjenden njësitë ekonomike ndaj këtyre dy fushave të raportimit.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 59/141
59
KAPITULLI IV
“Metodologjia e punimit”
Në fokus të këtij kapitulli do të jetë trajtimi i metodologjisë së punimit, pyetjet bazë dhe
hipotezat që do të testohen, detaje lidhur me përzgjedhjen e popullatës dhe metodën e mbledhjes
së të dhënave, strukturën e pyetësorit të përdorur, administrimin e pyetësorit, teknikat statistikore
të përdorura për analizën e të dhënave etj.
4.1 Metodologjia e punimit, hipoteza për t’u testuar dhe pyetjet bazë
Mardhënia midis dy raportimeve të kontabilitetit dhe tatimeve është kryer në drejtime ndryshme
si: duke u fokusuar në standardet e kontabilitetit dhe procedurat e kontabilitetit, në tregjet e
kapitalit, ne mekanizmat e qeverisjes së korporatave, etj. Janë përdorur metoda të ndryshme tëmatjes së tyre të tilla si metoda e korrelacionit dhe koefiçenti Pearson, analiza induktive, analiza
kohore, etj. Në qëndër të këtyre sudimeve ka qënë fitimi kontabël (i cili llogaritet duke zbatuar
parimet dhe rregullat e kontabilitetit) dhe fitimi mbi bazën e të cilit llogaritet tatimi ( i cili është
llogaritur duke marrë parasysh rregullat tatimore).
Ajo ç‟ka mund të përmendet është se futja e Direktivës së Katërt Europiane ka “prodhuar”
ndryshime të mëdha në legjislacionin e shumë vendeve te Bashkimit Evropian (BE), nga
orientimi makro-ekonomik drejt orientimit mikro-ekonomik për pavarësinë më të madhe
ndërmjet dy raportimeve. Implementimi i Direktivës së Katërt ishte parë si një pikë e thyerjes se
lidhjes midis raportimit kontabël dhe tatimor (Christiansen, 1996).
Kurse Blake et al. (1997) u përqëndrua në disa dilema dhe kundërshti lidhur me marrëdhëniet
midis raportimit kontabël dhe atij tatimor, të tilla si:
- konsiderata tatimore që mbështesin këtë lidhje dhe së dyti, çështje që lidhen me
evidentimin e “ pamjes” përmes përfaqësimit besnik të pasqyrave financiare për disa
përdorues ndërkombëtarë. Studimi tregoi se ky qëllim nuk mund të arrihet për sa kohë që
lidhja midis tyre është e fortë;
- Trajtimi i çështjes së harmonizimit të praktikave kontabël kombëtare në nivel europian,
lidhja themelore midis taksave dhe rregullave te kontabilitetit dhe sistemit të kontabilitetit
është identifikuar si një pengesë e madhe; Etj.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 60/141
60
Ne studimet e Nobes 1992 dhe te Blake et al 1997 per dy vende të BE-së (Gjermania dhe Anglia)
janë identifikuar lidhjet dhe dallimet e mëdha në mes të këtyre dy vendeve gjate dy raportimeve;
Dallimet janë paraqitur në Tabelën si vijon:
Vendet Anglo-saksone
(Angli)
Sistemi i kontabilitetit kontinental
(continental accounting systems-
Gjermani)
Pamjen e drejte dhe te vertete Pamjen ligjore
Orientimi drejt aksionereve Orientimi drejt kreditoreve
Dhenie e informacioneve shpjeguese të
kontabilitetit
Fshehtësia e informacionit kontabël
Substanca mbi formën Forma mbi substancën
Standardet Profesionale Rregulla qeveritare
Tabela 1 “ Nryshimi ndërmjet sistemit Anglo-Saxon dhe atij kontinental të kontabilitetit ”
Source: Nobes (1992) and Blake et al. (1997);
Dallimi ndërmjet dy sistemeve është bazuar në marrëdhëniet midis kontabilitetit dhe tatimeve, të
trajtuar nga Lamb et al 1998 (shiko fig 4 kapitulli II) dhe Nobes dhe Roberts (1998).Shkalla e ndarjes apo e lidhjes mes raportimit financiar dhe atij tatimor, në drejtim të llogaritjes
së fitimit, konsiderohet të jetë një tregues shumë i rëndësishëm në çdo aktivitet ekonomik.
Fitimi gjithashtu është objektiv i studimit empirik te kryer nga Tzovas (2006). Autori u përpoq
për të identifikuar faktorët themelor që mbështesin vendimet e politikave të kontabilitetit për
Greqinë, ku kontabilitetit tatimor dhe financiar përputhen. Rezultatet e studimit treguan se
vendimet në politikat kontabël nuk përjashtojnë ndikimin në minimizimin e tatimit mbi fitimin.
Hoogendoorn (1996) ka zhvilluar një klasifikim në lidhje me mardhënien midis dy fushave të
kontabilitetit dhe tatimeve në vendet e mëdha të BE-së. Ai zgjodhi 13 vende, dhe disa rezultate
paraqitet si më poshtë:
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 61/141
61
- Kontabiliteti dhe tatimet janë të klasifikuar si në fillimet e një mardhënieje të varur dhe kjo
mardhënie nuk pritet të ndryshojë. Dy pasqyra financiare individuale dhe të konsoliduara janë të
ndikuara nga rregulloret tatimore. Këtë klasifikim e përfaqësojnë vende të tilla si Belgjika Italia,
Gjermania dhe Franca.
- Kontabiliteti dhe tatimet janë ende të varur, por preferohet qëllimi për të ndryshuar këtë
mardhënie ndërmjet tyre. Vendet që përfaqësojnë ketë janë Suedia dhe Finlanda;
- Kontabiliteti dhe tatimet janë formalisht të pavarur; por në praktikë lidhja mes tyre
karakterizohet si shumë e fortë. Vendet që përfaqësojnë kete situatë jane Polonia dhe Republika
Çeke;
- Kontabiliteti dhe tatimet janë të pavarur dhe ka rregulla specifike dhe rregullime alternative per
njohjen e tatimeve të shtyra, vende të tilla jane Irlanda, Britania e Madhe, Danimarka, Holanda
dhe Norvegjia.
Oliveras dhe Puig (2005) kane evidentuar se mardhëniet midis kontabilitetit dhe tatimeve kanë
pësuar ndryshime të mëdha gjatë periudhës para vitit 1990. Ata kanë marrë si mostër 16 artikuj
(duke përfshirë vlerësimin e aktiveve afatgjata materiale, zhvlerësimin, klasifikimin e qerave
financiare, kostot e zhvillimit, kontratat afatgjata, transaksionet në valutë të huaj, pensionet,
aktivet financiare, etj), dhe u munduan të percaktonin futjen e tyre në pesë raste të përcaktuara
nga Lamb et al. (1998), sipas specifikave të çdo artikulli, duke nënvizuar analizë për tre vitet:
1989, 1994 dhe 2003. Rezultatet treguan se gjysma e artikujve ishin vendosur në Rastin 3
"Dominimi i rregullave te Kontabilitetit" në vitin 2003, që përfaqëson një rënie prej rregullave
fiskale në krahasim me 1989 dhe për vitin 2003, 5 raste ishin të përfshira në Rastin 5
"Mbizotetimi i rregullave tatimore " ndryshe nga 1989.
Ky punim ka për qellim të evidentojë që njësitë ekonomike në Shqipëri ndodhen përballë një
dualiteti te raportimit financiar dhe tatimor. Gjithashtu, duke u mbështetur në klasifikimin e
përcaktuar nga Lamb et al ne 1998, do të evidentohet se ku qendrojnë këto njësi ekonomike gjatë
hartimit të pasqyrave financiare. Nëpërmjet analizave statistikore përshkruese, njohëse dhe
krahasuese, si edhe nëpërmjet testimit të hipotezave të ndërtuara mbi bazën e të dhënave të
pyetësorit të hartuar, do të mundësohet kuptimi i prirjes së njësive ekonomike drejt raportimit
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 62/141
62
kontabël dhe tatimor. Këto të fundit janë procedurat e përdorura për t‟i sjellë një përgjigje
qëllimit të studimit. Për sa më sipër do të testohen hipotezat si vijon;
H1 : Në raportimin financiar të njësive ekonomike për palët e treta (pra gjatë hartimit të
PF) ekziston një lidhje e fortë midis raportimit kontabël dhe raportimit fiskal.
H2: Njësitë ekonomike gjatë hartimit të pasqyrave financiare, ndodhen perballë dualitetit
të raportimit kontabël dhe tatimor, ku zbatojnë Rregullat fiskale në mënyrë të tille që në
fund të marrim informacionin e kontabilitetit dhe atë fiskal njëkohësisht. (Klasifikimi i
rastit 4 Lamb et al 1998)
Pyetjet bazë të kërkimit për testimin e hipotezave dhe që shërbejnë për orientimin dhe qartësiminmë të thjesht e të ndarë të fushës së këtij studimi do të jenë:
A mendoni se pasqyrat financiare japin informacionin e nevojshëm për të gjitha palët e
treta përfshire këtu edhe organet tatimore?
Deri në çfarë mase kanë ndikuar të ardhurat apo llojet e ndryshme të shpenzimeve, në
deklarimin dhe evidentimin e detyrimit të tatimit mbi fitimin në pasqyrat financiare të
njësive ekonomike?
Në ç‟nivel ligji për kontabilitetin, legjislacioni tatimor prekin transparencën e përgatitjes
së pasqyrave financiare (bilanci dhe pasqyra e të ardhurave dhe shpenzimeve) të
periudhës ushtrimore të njësise ekonomike?
Në ç‟nivel ligji për kontabilitetin, legjislacioni tatimor prekin transparencën e deklarimit
të detyrimit të tatimit mbi fitimin e periudhës ushtrimore të njësise ekonomike?
Në ç‟nivel ligji për kontabilitetin, legjislacioni tatimor prekin aftësinë e njësisë
ekonomike për t‟u angazhuar në planifikimin e detyrimeve për tatimin?
4.2
Burimi dhe mbledhja e të dhënave, struktura e pyetësorit dhe administrimi i tij
4.2.1
Të dhënat: burimi dhe natyra e tyre
Burimi i të dhënave është ndarë në të dhëna primare dhe në të dhëna sekondare, për arritjen e
objektivave të këtij studimi lidhur me disa probleme të dukshme siç është dublimi i raportimeve
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 63/141
63
financiare dhe fiskale pranë organeve tatimore, por edhe evidentimi i mënyrës së zgjidhjes të
problemeve të ndryshme midis aktorëve të biznesit dhe enteve publike në përgjithësi dhe atij të
raportimit financiar në veçanti, janë grumbulluar dhe përdorur informacione nga burime të
ndryshme publike, por gjithashtu pjesë e këtij studimi aktual është edhe vrojtimi në terren me
anën e një pyetësori. Të dhënat e mbledhura nëpërmjet këtij pyetësori do të shërbejnë si burim i
të dhënave primare, formati i plotë i të cilit gjendet në fund të punimit (anekse). Pyetësori u
shpërnda për t‟u plotësuar nëpërmjet dy mënyrave kryesore atë të ballafaqimit drejtpërdrejt me të
anketuarin dhe nëpërmjet plotësimit të tij në mënyrë elektronike (me e-mail). Secila prej
mënyrave kishte avantazhet dhe disavantazhet e veta, pasi shpesh në ballafaqimet e drejtpërdrejta
vërehej ngurimi për dhënien e informacionit sidomos atij financiar, por nga ana tjetër kjo rrugë
ka normë të lartë në marrjen e përgjigjeve. Ndërsa gjatë plotësimit të pyetësorit nëpërmjet e-
maileve, koha e mbledhjes së informacionit ishte më e vogël dhe shpjegimet për pyetje të
veçanta bëheshin në kohë reale. Disavantazhi i saj është pamundësia e marrjes së opinioneve të
drejtpërdrejta lidhur me sugjerimet apo mundësitë e përmirësimit të këtyre raportimeve.
Pyetësori u shpërnda në 350 kopje, por në këtë vrojtim kanë marrë pjesë 100 të anketuar (pra
28.6% e tyre), të cilët kanë qenë përfaqësues të kompanive që operojnë në fusha të ndryshme të
biznesit por edhe persona të punësuar pranë organeve tatimore si dhe në profesionistë që
ushtrojnë aktivitet në mënyrë të pavarur të tillë si kontabilistë të miratuar, ekspertëve kontabël të
autorizuar, etj.
Shpërndarja e pyetësorit është kryer në disa qytete të Shqipërisë si, Fier, Berat, Durrës,
Gjirokastër, etj duke u përpjekur të sigurojmë një përfaqësim pothuaj nga të gjitha qytetet e
Shqipërisë, ku sigurisht peshën më të madhe e zë Tirana.
Vrojtimi në terren zgjati rreth 4 javë, zgjedhja e njësive të ndryshme ekonomike (apo edhe e
profesionistëve të lirë si kontabël i miratuar, ekspert kontabël etj), u bë në mënyrë rastësore (pra
secila njësi ekonomike apo individ të kishte mundësi të barabarta në zgjedhje) për të gjitha
qarqet e zgjedhura për vrojtim. Pjesë e këtij proçesi ishte krijimi i bazës së të dhënave të
grumbulluara si dhe përpunimi dhe analiza e tyre.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 64/141
64
Pyetësori u testua paraprakisht në 20 njësi ekonomike për të parë nëse kishte probleme apo
paqartësi në plotësimin e tij. Rezultati i testit tregoi se secila prej njësive ekonomike nëpërmjet
specialistëve përkatës që e plotësuan pyetësorin ishte e qartë në plotësimin e tij.
4.2.2
Pyetësori: struktura e tij
Hartimi dhe ndërtimi i pyetësorit është mbështetur në teorinë e konsultuar dhe përshtatur për
rastin dhe natyrën e veçantë si në karakterin gjeografik po ashtu edhe në atë social e kulturor të
këtij studimi. Ai është konceptuar dhe ndarë në tre pjesë konkretisht (bashkëngjitur );
Pjesa e parë shërben për të marrë informacion mbi pozicionin e profesionistëve në njësinë
ekonomike dhe formimin e tyre profesional. Ajo është strukturuar në mënyrë që të merren
informacione në lidhje me karakteristikat e grupit të të anketuarve të tilla si gjinia, mosha, arsimi,
profesioni, përvoja në punë, trajnimet e kryera në fushën profesionale (shiko Aneks I
“Pyetesori”, Pjesa I).
Pjesa e dytë është ndërtuar për të marrë informacion lidhur me njësinë ekonomike. Pyetje të tilla
lidhen me llojin e aktivitetit të ushtruar nga njësia ekonomike, numri i viteve që ushtrojnë
aktivitetin, niveli i të ardhurave para dhe pas detyrimit te tatimit mbi fitimin, por gjithashtu na
përshkruan lidhjet e saj me deklarimet e detyrimit të tatimit mbi fitimin e periudhës ushtrimore.
(Aneks I “Pyetesori”, Pjesa II pyetjet 1-6). Pyetjet nr 4, dhe 5 shërbejnë si tregues mbi bazën e të
cilave do të gjykohet mardhënia midis dy raportimeve mbi bazën e treguesit të koefiçentit të
korrelacionit Pearson.
Përveç këtyre karakteristikave ky seksion përmban edhe pyetjet për të evidentuar ndikimin në
planifikimin dhe deklarimin e detyrimit të tatimit mbi fitimin të njësisë ekonomike, të organeve
tatimore dhe të profesionistit te pavarur (Shiko Aneks I “Pyetesori”, Pjesa II pyetjet 7-9).
Ndërsa pyetja nr 10 e këtij seksioni shërben për të gjykuar rolin e profesionistit të pavarur
“ekspert kontabël i rregjistruar” në çertifikimin e pasqyrave financiare të cilat në zbatim tëstandardeve të kontabilitetit japin pamjen e vërtetë dhe të sinqertë të aktivitetit të njësisë
ekonomike.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 65/141
65
Pjesa e tretë është strukturuar për të parë mardhëniet midis raportimit financiar dhe tatimor.
Duke qënë se koncepti i “Tatime të shtyra” në kuadrin ligjor të Shqipërisë është relativisht i ri
(koncept i futur me hyrjen në fuqi të standardeve të kontabilitetit, u gjykua të evidentoheshin
pyetjet nr 1 dhe 2 të këtij seksioni. Por, gjithashtu këto pyetje shërbejnë për të gjykuar edhe mbi
mardhëniet midis dy raportimeve. Sipas Gee et al. (2010) tatimi i shtyrë meqënëse është rezultat
i diferencës midis fitimit tatimor dhe fitimit kontabël është konsideruar të jetë një hap i parë i
rëndësishëm në procesin e pavarësisë midis dy raportimeve. Sipas Standardit Kombetar nr 11
“Tatimi mbi fitimin” tatimet e shtyra perkufizohen, si “ndryshimi i aktiveve tatimore të shtyra
dhe pasiveve tatimore të shtyra”. Ku aktivet tatimore të shtyra perfaqësojnë shumat e tatimit mbi
fitimin të rikuperueshme në periudha të ardhshme në lidhje me diferencat e përkohshme, kurse
detyrimet tatimore të shtyra janë shumat e tatimit mbi fitimin të pagueshme në periudhat e
ardhshme, të cilat krijohen për shkak të diferencave të përkohshme të tatueshme. Pra, erëndësishme është që për sa kohë për një element të caktuar të pasqyrave financiare do të
konstatohet një diferencë e përkohshme midis vlerës kontabël dhe bazës tatimore të tij, do të
njihen për rrjedhojë tatime të shtyra ( diferenca e përkohshme *norma tatimore e tatimit mbi
fitimin).
Nga kapitulli 3 mbi bazë të analizave përshkruese dhe krahasuese u paraqitën të dyja raportimet
për disa elementë të caktuar të pasqyrave financiare, ku konstatohet se efekti më i madh i
ndikimit të dy raportimeve evidentohej në pasqyrën e të ardhurave dhe shpenzimeve dhe që
sigurisht qëllimi i saj është llogaritja e fitimit mbi bazën e të cilit do të bëhet edhe llogaritja e
detyrimit të tatimit mbi fitimin. Si rrjedhojë u mendua dhe u gjykua se pyetja 3 do të tregojë se
cilët nga elementët e pasqyrës së të ardhurave dhe shpenzimeve kanë ndikimin më të madh në
deklarimin dhe evidentimin e detyrimit të tatimit mbi fitimin në pasqyrat financiare.
Gjykimi vijon më tej duke bërë një percaktim të disa prej faktorëve të tillë si legjislacioni
kontabël, profesionalizmi i profesionistëve të fushës ( fusha e rregullimit kontabël), legjislacioni
tatimor i detajuar në ligjin për procedurat tatimore, ligji i tatimit mbi fitimin, shpenzimet e panjohura, udhëzimet e legjislacionit tatimor dhe profesionalizmi i inspektorëve tatimorë ( fusha
e rregullimit tatimor), dhe ekzistenca e transaksioneve informale. Ky përcaktim është subjektiv
dhe ka kufizimet e veta në mënyrën e të gjykuarit të tyre. Këta faktorë së bashku janë percaktuar
për të evidentuar efektin e tyre në transparencën e deklarimit të detyrimit të tatimit mbi fitimin e
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 66/141
66
periudhës ushtrimore (pyetja nr. 4); aftësinë e kompanisë suaj për t‟u angazhuar në planifikimin
e detyrimeve për tatimin (pyetja nr. 5); në përqindjen e punës nga burime të jashtme (kontraktimi
me profesionistë të pavarur) për percaktimin e detyrimit të tatimit mbi fitimin (pyetja nr. 6); në
transparencën për deklarimin e pasqyrës së bilancit (pyetja nr. 7) dhe transparencën për
deklarimin e pasqyrës së të ardhurave dhe shpenzimeve (pyetja nr. 8). Keto pyetje gjithashtu do
të shërbejnë edhe për të percaktuar lidhjen e dy raportimeve.
Si alternativë e këtyre përgjigjeve u strukturua pyetja e drejtëpërdrejtë për të anketuarit (pyetja nr
9), ku ky i fundit të japë opinionin e tij të drejtëpërdrejtë në konceptimin e shprehjes “Shoqëritë
Shqipëtare ndeshen midis realitetit të raportimit të dubluar financiar dhe atij fiskal”.
Duke u mbështetur në klasifikimin e përcaktuar nga Lamb et al (1998) u strukturuan pyetjet nr.
11 dhe 12 ku i anketuari si profesionist i hartimit të pasqyrave financiare të përcaktojë rastin në
të cilin ai ndodhet gjatë punës së tij. Pergjigjet e marra do të shërbejnë për të gjykuar në lidhjeme hipotezën e dytë të ndërtuar.
Për të marë një informacion sa më të plotë dhe të nevojshëm për realizimin e qëllimit të këtij
punimi, brënda strukturës së këtij pyetësori (i cili u hartua në mënyrë që të jetë sa më i lehtë dhe
konçiz jo vetëm sa i takon plotësimit të tij nga të gjithë të anketuarit, por edhe me përgjigje të
sakta), janë vendosur pyetje të hapura, pyetje të mbyllura, pyetje kaluese dhe pyetje filtruese, por
gjithashtu u pa e nevojshme edhe marrja e informacionit nëpërmjet shkallës Likert me pesë dhe
shtatë nivele, konkretisht pyetja 9, 10, Pjesa III (1 = Aspak dakort deri tek 7 = Plotësisht dakort),
ose pyetjet 3-8 me shkallën Likert (1= E zvogëlon shumë transparencën, deri tek 5 = E rrit
shumë transparencën) etj. Gjithashtu gjatë hartimit të tij u bë kujdes që të mbaheshin parasysh dy
elementë kryesorë si besueshmëria e cila ka të bëjë me faktin nëse pyetësori do të prodhojë ose
jo rezultate të qëndrueshme në kohë të ndryshme dhe për zgjedhje të ndryshme, si dhe
vlefshmëria e pyetjeve (të cilat u kontrolluan edhe gjatë testimit paraprak edhe me ekspertët
përkatës), duke eleminuar kështu pyetjet e panevojshme (si psh, Nuk e di, Nuk kam informacion
etj). Bazuar në llogaritjet për koefiçentët Cronbach alfa për matjen e qëndrueshmërisë së
brendshme të pyetësorit u arrit në konkluzionin se vlera e tyre ishte më e lartë se 0.7, (norma e
lejuar) duke treguar qëndrueshmëri të pyetësorit. Duke ditur se secila nga pyetjet paraqet një
variabël i cili mund të marrë më shumë se një përgjigje, është menduar që në pyetjet e mbyllura
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 67/141
67
alternativat e përgjigjeve të jenë sa më reale në mënyrë që të merret informacioni i nevojshëm si
p.sh pyetja 7-a, Pjesa II (Ju lutem specifikoni kategorinë e mëposhtme që përshkruan më mirë
punën në përcaktimin e detyrimit të tatimit mbi fitimin e periudhës ushtrimore për njësinë tuaj.),
duke dhënë 5 alternativat e caktuara. Pyetje filter janë si p.sh. pyetja 1. Pjesa III (A i njihni
tatimet e shtyra? Përgjigjet janë Po, dhe Jo) dhe pyetja vazhdon - Nëse Po, sa shpesh i evidentoni
ato në pasqyrat tuaj financiare?, dhe nëse Jo, kalo tek pyetja tjetër. Pyetjet e hapura janë menduar
të vendosen në fund të pyetësorit dhe lidhen kryesisht me opinionet e anketuesve lidhur me
standartet nëpërmjet pyetjes 13, Pjesa III, - Jepni mendimin tuaj se çfarë duhet të ndryshojë në të
ardhmen?
Në realizimin e këtij punimi si burime të të dhënave sekondare shërbyen, materiale të ndryshme
si (libra,artikuj etj) nga autorë të huaj dhe vendas të njohur në fushën e kontabilitetit dhe
tatimeve, që bëjnë të mundur evidentimin e koncepteve dhe ideve mbi interpretimin emardhënieve midis raportimit financiar dhe atij tatimor. Gjithashtu janë shfrytëzuar, legjislacioni
në fuqi dhe të dhëna nga Këshilli Kombëtar i Kontabilitetit, ku perfshihen, zbatimi i SKK-ve si
dhe materiale rreth të dy fushave të raportimeve , diskutime me punonjës së organeve
rregullatore dhe me shoqata në fushën e kontabilitetit etj.
4.3 Teknikat e përdorura për analizën e të dhënave
Analiza e të dhënave është kryer nëpërmjet analizës përshkruese (deskriptive): me ndihmën etabelave të kryqëzuara dhe grafikëve, dhe analizën statistikore: testet e pavarësisë, korrelimet
midis variablave. Pra, është përdorur jo vetëm një analizë përshkruese, por edhe një analizë me
aparat analitik statistikor. Gjithashtu, ashtu si përzgjedhja e variablave brenda pyetësorit, edhe
procedurat e këtij kërkimi janë të sugjeruara nga studimet e konsultuara.
Përpunimi dhe analiza e të dhënave të grumbulluara me anë të pyetësorëve u realizua nëpërmjet
paketave të programeve kompjuterike SPSS 17 dhe Excel.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 68/141
68
KAPITULLI V
“Analiza dhe rezultatet e studimit”
5.1 Karakteristikat e grupit të interesit Në këtë kapitull do të prezantohet përmbledhja e përgjigjeve të pyetësorit të realizuar.
Përmbledhja e të dhënave është realizuar në bazë të mënyrës së përpilimit të pyetësorit për
qëllim analize të tij. Vetëm disa seksione të tij që kam gjykuar më të rëndësishme nga ana ime
janë analizuar në këtë kapitull, kurse pjesa tjetër e pyetjeve të kërkuara gjenden ne aneks.
5.1.1 Karakteristikat e përgjithshme të të anketuarve
Nga të dhënat e marra nga vrojtimi në terren rezulton se peshën më të madhe të njësive
ekonomike dhe të anketuarve të tjerë e zë Tirana me 68% e ndjekur nga Gjirokastra me 11%, më pas vjen Durrësi dhe Fieri, përkatësisht me 9 dhe 6% dhe e fundit renditet Tropoja, Përmeti dhe
Shkodra me nga 1%. Tabela dhe figura në vijim jep një ide mbi shtrirjen hapësinore të
elementëve të zgjedhjes. Përtej vështirësisë së mbledhjes së të dhënave jashtë rrethit të Tiranës,
duhet të përmendim se Tirana dhe Gjirokastra përbëjnë pjesën më të madhe të të intervistuarve,
sidomos Tirana. Kjo ishte e pritur në një kohë kur Tirana është qendra më e madhe e bizneseve
në Shqipëri. Gjirokastra ka një numër më të madh se Durrësi për faktin e lehtësisë së kontaktimit
të të anketuarve. Në figurë nr 7, paraqitet se 64% e të anketuarve janë femra dhe 36% e tyre jane
meshkuj
Tabela 2. Përmbledhje e të dhënave: harta e tyre.
Rrethi Frekuenca PërqindjaBerat 1 1.0
Durrës 9 9.0
Fier 6 6.0
Gjirokastër 11 11.0Përmet 1 1.0
Shkodër 1 1.0
Tepelenë 2 2.0Tirane 68 68.0
Tropojë 1 1.0
Total 100 100.0
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 69/141
69
Figura 6. Paraqitja grafike e të dhënave të mbledhura sipas rrethit.
Figura 7. Ilustrim i anketimeve sipas ndarjes së gjinisë.
Tabela më poshtë tregon se pjesa më e madhe e tyre i takojnë grup-moshës 41-45 vjeç me rreth
17% të numrit të përgjithshëm. Mbase kjo duhet kuptuar se në fushën e kontabilitetit pjesa e
profesionistëve janë edhe me përvojë të gjatë. Është me vend të theksohet se grupmosha 41-45
vjeç nuk dallon shumë nga grupmoshat e tjera dhe kjo sugjeron sikur kriteri moshë nuk ka shumë
rëndësi në të qenurit i punësuar në profesionet e lidhura me raportimet financiare. Grup-mosha
me numrin e rasteve më të vogël është ajo e 51-55 viteve moshe.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 70/141
70
Tabela 3. Grupimi i të dhënave sipas moshës së të anketuarve.
Grup-mosha Frekuenca Përqindja Nën 25 vjeç 8 8.0
25-30 vjeç 14 14.0
31-35 vjeç 14 14.036-40 vjeç 15 15.0
41-45 vjeç 17 17.0
46-50 vjeç 14 14.0
51-55 vjeç 9 9.0
56-60 vjeç 3 3.0
66-70 vjeç 6 6.0
Total 100 100.0
Sa i takon nivelit arsimor të të intervistuarve vërehet se 95% e tyre kanë përfunduar studimet elarta dhe ndër këta afërsisht 92% kanë përfunduar studimet master dhe më së shumti në degët
Financë dhe Kontabilitet respektivisht me 54 dhe 26.4% dhe më pak në MBA dhe Marketing.
Një pjesë e mirë e atyre kanë përfunduar master kanë përfunduar edhe Studimet e Doktoraturës
si brënda vendit ashtu edhe jashtë tij. Nga kjo mund të vërehen dy gjëra: së pari, pjesa dërmuese
e të intervistuarve janë me arsim të lartë dhe, së dyti, të gjithë vijnë nga studime të profilit më të
afërt me profesionin. Pra, të diplomuarit për Financë dhe Kontabilitet përbëjnë pjesë më të
madhe, por gjithashtu të diplomuarit në degë jashtë “çadrës” së ekonomisë janë shumë pak.
Tabela 4. Grupimi i të dhënave sipas studimeve të ndjekura.
Diplomë e shkollëssë lartë Frekuenca PërqindjaPo 95 95.0
Jo 5 5.0
Total 100 100.0
Figura 1. Ilustrim grafik i degës së studimeve të ndjekura nga i anketuari.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 71/141
71
Duke patur parasysh faktin që realiteti social – ekonomik në Shqipëri këto vitet e fundit ka
ndryshuar me hapa të shpejtë e pasqyruar kjo edhe në ndryshimet e shumta të legjislacionitveçanërisht në fushën fiskale ka sjellë si domosdoshmëri përshtatjen e burimeve njerëzore të
punësuar jo vetëm në administratën publike por edhe tek kompanitë dhe bizneset private. Kjo ka
bërë që një pjesë e konsiderueshme e specialistëve të punësuar në kompani të mëdha, të
trajnohen dhe të çertifikohen nga administrata shtetërore për t‟iu përshtatur këtij realiteti. Rreth
63% e tyre deklarojnë se nuk kanë marrë asnjë çertifikatë kualifikimi, ndërsa për pjesën tjetër
shpërndarja është si më poshtë: 28.4% e tyre kanë një çertifikatë si Kontabël i miratuar, e ndjekur
nga ata që kanë një çertifikatë si Konsulent financiar dhe Ekspert Kontabël respektivisht me 15.8
dhe 13.7%. Ndërsa vetëm 5.3% kanë marrë një çertifikatë si Audit i brendshëm, kjo edhe për
faktin se pozicionet e punës si në administratën publike ashtu edhe në kompanitë private janë më
specifike dhe më të kufizuara.
Tabela 5. Grupimi sipas certifikatës profesionale të fituar.
Çertifikatë si:Po Jo Total
Frekuenca % Frekuenca % Frekuenca %
Kontabël i miratuar 27 28.4 68 71.6 95 100.0
Ekspert kontabël 13 13.7 82 86.3 95 100.0Audit i brendshëm 5 5.3 90 94.7 95 100.0
Konsulent fiskal 15 15.8 80 84.2 95 100.0
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 72/141
72
Tabelat 1, 2, 3 dhe 4 në ANEKS tregojnë mardhënien midis grup-moshave dhe çertifikatave të
marra pikërisht nga këta te anketuar. Të dhënat tregojnë se ndër 27 personat që deklarojnë se
janë të çertifikuar si Kontabël i miratuar rreth 26% e tyre i takojnë grup-moshës 41-45 vjeç,
22.2% grup-moshës 46-50 vjeç, dhe 18.5% grup – moshës 31-35 vjeç. Pjesa tjetër gjendet e
shpërndarë në grup-moshat e tjera. Pra ajo që vihet re është tendenca e financierëve apo
specialistëve të rinj që pasi kanë përftuar eksperiencat e reja të punës në institucione publike apo
kompani private synojnë të avancojnë në specialitetet përkatëse që janë të domosdoshme për
profilin e punës. Në rastin e Ekspertit kontabël grup-moshat me trendin më të lartë të vlerave
janë ato 46-50 vjeç me 30.8%, të ndjekur nga grup-moshat 41-45 vjeç, 31-35 dhe 66-70 vjeç
respektivisht me 15.4% për secilën prej tyre. Kjo për faktin e experiencës së punës sidomos në
entet publike por edhe të domosdoshmërisë edhe të 10 vjeçarit të kaluar për t‟u paisur me këtë
çertifikatë. Krejt ndryshe paraqiten të dhënat për të çertifikuarit si Audit i brendshëm. Ndër 5 personat të cilët e zotërojnë këtë çertifikatë 2 prej tyre i takojnë grup-moshës 46-50 dhe 3 të
tjerët grup-moshës 51-55 vjeç.
Sa i takon Konsulentëve financiare, vërehet një shpërndarje pothuajse e njëjtë për të gjitha grup-
moshat ku vlerën maksimale prej 20% e ka grup-mosha 46-50 vjeç, ndërsa nën moshën 25 vjeç
nuk ka asnjë prej te anketuarve me këtë çertifikatë.
Tabela 6. Grupimi i të dhënave sipas vjetërsisë në punë.
Vjetërsia në punë Frekuenca Përqindja
0-5 vjet 31 31.0
6-10 vjet 15 15.0
11-15 vjet 12 12.0
16-20 vjet 13 13.0
21-25 vjet 12 12.0
26-30 vjet 10 10.0
31-35 vjet 7 7.0
Total 100 100.0
Tabela e mësipërme tregon se peshën më të madhe të te anketuarve e zënë ata që kanë më pak se
5 vjet vjetërsi në punë me 31%, të ndjekur nga grupi pasardhës me 15% ndërsa gjithë grupet e
tjera pothuaj kanë të njëjtën shpërndarje. A shpjegohet kjo me faktin se zyrat kontabël janë
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 73/141
73
shtuar në këto vitet e fundit, apo me ndonjë arsye tjetër? Kjo është një pyetje interesante dhe do
të qartësohet në një moment më vonë kur të trajtojmë veçorinë e vjetërsisë së ndërmarrjes.
Tabela 7 e cila ka statistika përshkruese tregon se mesatarisht këta të anketuar kanë 6.3 vite punë
në sektorin publik dhe 7.4 vjet në sektorin privat.
Tabela 7. Ndarja e anketimeve sipas sektorit ku angazhohet.
Eksperienca në: Numri Minimumi Maksimumi MesatarjaDevijimiStandat
Varianca
Sektorin publik 90 0 27 6.32 7.38 54.58
Sektorin privat 91 0 16 7.44 4.69 22.07
Pyetjes se: - A keni kryer trajnime profesionale?-, të intervistuarit në 74% të rasteve janë përgjigjur pozitivisht dhe se këto trajnime janë kryer kryesisht nga institucioni ku ata punojnë me
74.3% të rasteve dhe afërisht me 46% nga shoqatat e profesioneve të lira (Tabela 5). Ndërsa, sa i
takon shpeshtësisë së kryerjes së këtyre trajnimeve në 35.1% të rasteve trajnimet janë kryer çdo 6
muaj, e ndjekur nga 21.6% e atyre që deklarojnë se trajnimet i kanë kryer çdo 3 muaj duke
vazhduar me 20.3 dhe 18.9% të te anketuarve që shprehen se perudha e trajnimeve ka qënë
respektivisht 1 herë vit apo shumë rrallë. Nga grafiku vërehet se vetëm në 1 rast i te anketuarve
deklaron se nuk kanë kryer trajnime, pasi ka qënë në periudhën fillestare të punësimit të tij.
Figura 9. Paraqitje grafike për pyetjen lidhur me trajnimet.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 74/141
74
Tabela 8. Përmbledhje e të dhënave sipas ofruesit e trajnimit.
Trajnimet janë kryer nga:
Po Jo Total
Frekuenca % Frekuenca % Frekuenca %
Nga institucioni ku punoni 55 74.3 19 25.7 74 100.0 Nga shoqata e profesionevetë lira 34 45.9 40 54.1 74 100.0
Nga të anketuarit që kanë deklaruar se kanë kryer trajnime, pesha e atyre që janë trajnuar nga
vetë institucioni është relativisht e lartë rreth 73%, që do të thotë se njësitë ekonomike e shohin si
strategji funksionale trajnimin e burimeve të tyre njerëzore dhe për këtë ata investojnë duke i
trajnuar. Nga ana tjetër, vlera e atyre të trajnuar vetëm nga shoqatat e profesioneve të lira shkon
në 56% (Tabela 7 në ANEKS)
Figura 10. Ilustrim grafik për periudhën e kryerjes së trajnimeve
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 75/141
75
Sa i takon vjetërsisë në punë dhe trajnimeve të kryera vihet re se shpërndarja është pothuaj e
njëjtë për të gjitha grupet duke filluar nga 9.5 % për ata që kanë përvojë pune nga 31-35 vjet dhederi tek ata që kanë deri në 5 vjet punë të cilët kapin shifrën prej 23% (Tabela 5 në ANEKS).
5.1.2 Karakteristikat e njësisë ekonomike
Një informacion të konsiderueshëm lidhur me studimin na siguron edhe Pjesa II e pyetësorit i cili
përmban informacion të detajuar për qëllimin tonë në lidhje me karakteristikat e njësive
ekonomike.. Nga të dhënat e vrojtuara të pasqyruara në Tabelën 9 u vu re se njësitë ekonomike të
cilat kanë edhe peshën më të madhe janë ato që aktivitetin e tyre e kryejnë që prej 11-15 vitesh
me 45.2%, të ndjekura nga ato me jetëgjatësi 6-10 vjet, dhe 0-5 vjet respektivisht me 19.4% dhe
18.3%. Me këtë jepet një përgjigje që u deduktua nga rezultatet mbi vjetërsinë e ushtrimit të
profesionit më sipër. Pra, vjetërsia në profesion ka lidhje me “moshën” e ndërmarrjeve ku
punojnë. Fushat në cilat ushtrojnë aktivitetin këto njësi janë më së shumti shërbime me 37.6% e
ndjekur me njësitë ekonomike që operojnë në tregëti me shumicë dhe pakicë me vlerën prej
19.4%, më pas renditen sektori i prodhimit, sektori financiar, i siguracioneve dhe pasurisë së
paluajtshme respektivisht me 15.1% dhe 9.7%, ndërsa sektorët e tjerë si ndërtimi, transporti,
miniera etj., janë më pak të përfaqësuara (Figura 12).
Tabela 9. Të dhënat sipas vjetërsisë së ndërmarrjes.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 76/141
76
Vjetërsia e ndërmarrjes Frekuenca Përqindja0-5 vjet 17 18.3
6-10 vjet 18 19.4
11-15 vjet 42 45.2
16-20 vjet 7 7.5
21-25 vjet 9 9.7
Total 93 100.0
Figura 11. Paraqitja grafike për vjetërsinë e ndërmarrjes.
Figura 12. Paraqitja e informacionit për fushën e aktivitetit.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 77/141
77
Të dhënat e vrojtimit tregojnë se janë intervistuar 91 njësi ekonomike dhe 9 pyetësorë janë``
plotësuar nga specialist të punësuar pranë organeve tatimore përkatëse. Pyetjes se – A është
njësia juaj me humbje?, vetëm 3 te anketuar ose 3.2% i janë përgjigjur pozitivisht dhe vetëm një
nga këto njësi që i takon sektorit të shërbimeve deklaron një humbje me një vlerë prej 300 000
lek, pjesa tjetër prej 96.8% deklarojnë se njësitë e tyre ekonomike aktualisht nuk kanë humbje
vjetore.
5.2 Studimi dhe analiza e të dhënave primare të grumbulluara.
Në qëndër të këtij punimi për të evidentuar lidhjen midis raportimit kontabël dhe tatimor është
ndërtuar hipoteza si vijon;
H1 ; Gjatë hartimit të pasqyrave financiare ekziston një lidhje e fortë midis rregullave dhepolitikave kontabël dhe atyre fiskale.
Por, përpara se të bëhet vërtetimi i saj fillimisht do të përshkruhen disa karakteristika të të
dhënave financiare të deklaruara nga vetë njësitë ekonomike për të krijuar një pamje të realitetit
të tyre. Konkretisht për sa i takon të dhënave financiare që kanë deklaruar njësitë nga Tabela 9
vërehet se vlera mesatare e 80 njësive ekonomike që kanë deklaruar vlerën e aktiveve të tyre për
vitin 2012 kap shifrën 13191706.84 lek.
Tabela 10. Statistikë përshkruese.
Numri Minimumi Maksimumi Mesatarja Devijimi StandartSa është afërsisht
totali i aktiveve
për vitin 2012 (në
000 lek)?
80 0 71536355 13191706.84 19567416
Ndërsa statistikat përshkruese për të ardhurat vjetore të njësive ekonomike për periudhën 2010-
2012, si dhe të dhënat lidhur me të ardhurat vjetore neto mbi bazën e të cilave llogariten
detyrimet tatimore për periudhën 2010-2012, jepen nga Tabelat 11 dhe 12.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 78/141
78
Tabela 11. Statistikën përshkruese: sa janë të ardhurat vjetore neto?
Periudha Numri Minimumi Maksimumi MesatarjaDevijimi
Standart
Për vitin 2010 77 -1500 72000000 12833734.44 19414622.10
Për vitin 2011 77 0 62000000 11577658.35 16903731.19
Për vitin 2012 76 748 70000000 12726673.93 18149799.79
Nga të dhënat vërehet se vlera maksimale i takon sektorit të ndërtimit për vititn 2010, sektorit të
prodhimit dhe për vitin 2011 dhe 2012. Kjo për faktin se në vitin 2010 ende vazhdonte bumi
ekonomik i ndërtimit ndërkohë që për këto vitet e fundit sektori i ndërtimit nuk renditet në
sektorët elitare për arsye të rënies së kërkesës, mungesës së likuiditetit, rritjes së çmimeve të
materialeve të ndërtimit, uljes së fluksit të blerjes nga vendasit dhe emigrantët etj. Këtë vend e ka
zënë sektori i prodhimit, i cili po zhvillohet dhe mbështetet edhe nga politikat e ndryshme fiskale
dhe ekonomike.
E njëjta tendencë vërehet edhe për të ardhurat neto mbi bazën e të cilave llogariten detyrimet
tatimore për njësitë ekonomike (Tabela 12).
Tabela 12. Statistikë përshkruese: sa janë të ardhurat vjetore neto për biznesin tuaj mbi bazën e të
cilave janë llogaritur detyrimet tatimore?
Periudha Numri Minimumi Maksimumi MesatarjaDevijimi
Standart
Për vitin 2010 (në
000 lekë)58 0 68000000 10355298.83 16972140.17
Për vitin 2011 (në000 lekë)
59 0 62000000 10258241.24 16568487.02
Për vitin 2012(në
000 lekë)59 748 70000000 10714980.56 17439385.19
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 79/141
79
Një tjetër çështje e rëndësishme sa i takon detyrimeve tatimore të njësive ekonomike janë edhe
tatimet e shtyra. Lidhur me pyetjen se ai i njihni tatimet e shtyra figura 13, tregon se në 74% të
rasteve këto tatime njihen, vetëm në 21% të tyre këto tatime janë të panjohura dhe 5% nuk kanë
dhënë përgjigje.
Figura 13. Paraqitja grafike për “A i njihni tatimet e shtyra?”.
Duke e vazhduar më tej pyetjen – se sa shpesh evidentohen këto tatime të shtyra në pasqyrat
financiare, të anketuarit të cilët janë përgjigjur pozitivisht deklarojnë se në 39.2% të rasteve ata
nuk i evidentojnë asnjëherë, të ndjekur nga ata që deklarojnë se i pasqyrojnë ato çdo vit me
33.8%, më pas renditen ato njësi që i deklarojnë tatimet e shtyra çdo 2 vjet me 13.5% dhe nëfund renditen ata që i deklarojnë këto tatime çdo 3 vjet apo çdo 4 vjet respektivisht me 9.5% dhe
4.1%. Pra, dy janë fenomenet që dallohen lehtësisht: e para, edhe pse specialistët përkatës i
njohin mire tatimet e shtyra ata nuk i deklarojnë ato asnjëherë dhe e dyta, tendenca e atyre
njësive për t‟i deklaruar ato në pasqyrat financiare çdo vit është relativisht e mirë, kjo edhe për
faktin se njësitë ekonomike përpiqen të jenë sa më korrekte me ligjin dhe detyrimet e tyre
(Figura 14).
Figura 14. Ilustrim grafik i pyetjes se sa shpesh i evidentoni në pasqyrat financiare.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 80/141
80
Në vazhdim këto dy pyetje u plotësuan me pyetjen 3 Pjesa III e pyetësorit, nëpërmjet të cilës
dëshironim të evidentonim se cilat prej çështjeve ndikonte më shumë në deklarimin e detyrimit të
tatim fitimit. Tabela 7 (në ANEKS) tregon shpërndarjen e çështjeve në deklarimin e evidentimit
të detyrimeve tatimore mbi fitimin në pasqyrat financiare të njësisë, ku të ardhurat sipas
shkallëzimit ndikojnë dhe ndikojnë shumë, zënë 90.5% të përgjigjeve, dhe nuk ndikon ka vlerën
0, pra ashtu siç pritej edhe nga ana logjike, e ndjekur nga ata që mendojnë se ky ndikim është
mesatar me vetëm 8.1%. Sipas përgjigjeve të marra, vlera kontabël e aktiveve ndikon në
evidentimin e detyrimit të tatimit mbi fitimin në masën 48.6% dhe ndikon shumë në masën 9.5%.
Më shumë se gjysma e atyre që i janë përgjigjur kësaj pyetje shprehen se shpenzimet e
amortizimit dhe shpenzimet për interesat e paguara kane ndikim apo edhe ndikim të madh në
përcaktimin e vlerës së tatimit. Gjithashtu, po sipas vlerave të marra nga këto përgjigje gjithashtu
vërehet se edhe faktorët e tjerë si shpenzimet për gjoba, të cilat duhet theksuar se nuk kanë qënë
të pakta për biznesin, apo shpenzimet për udhëtime, sponsorizime, shpenzimet për tatime dhe
taksa të panjohura, shpenzimet për konsum personal, shpenzimet e evidentuaar për korrigjimin e
gabimeve pothuaj ndikojnë/ ndikojnë shumë në më të shumën e rasteve në masën mbi 50%.
Ndikojnë mesatarisht nga 20% - 29% dhe një pjesë relativisht e vogël e tyre shprehen se këta
faktorë ndikojnë pak ose aspak në përcaktimin e tatimit mbi fitimin. Pra, ajo që vihet re është se
për të gjithë faktorët e pyetur te anketuarit më së shumti janë përgjigjur pozitivisht duke theksuar
kështu faktin se sa më i saktë pasqyrimi i vlerave financiare që u përgjigjen këtyre faktorëve aq
më i saktë do jetë edhe përcaktimi i tatimit mbi fitimin si nga ana e organeve tatimore ashtu edhe
nga vetë njësitë ekonomike, duke i bërë këta dy aktorë sa më bashkëpunues me njëri-tjetrin.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 81/141
81
Për sa më sipër, dy variablat kryesorë që do të shërbenin në vërtetimin e hipotezës së ndërtuar
janë përkatësisht, fitimi i përcaktuar sipas rregullave dhe politikave kontabël për njësi lekë të
investuar dhe fitimi i përcaktuar sipas rregullave dhe politikave fiskale për njësi lekë të investuar
nga njësia ekonomike, duke u bazuar në tre vite të njëpasnjëshme me qëllim që të shikohet edhe
evoluimi i lidhjes midis dy raportimeve. Tabelat 13.a, 13.b dhe 13.c tregojnë korrelacionet
midis të ardhurave vjetore neto për njësi sipas viteve përkatëse. Ky korrelacion është analizuar
me anën e koefiçentit të korrelacionit Pearson (i cili përdoret më shpesh në gjykimet statistikore
për variablat e vazhdueshëm).
Nga të dhënat e tabelave vërehet qartë se midis të ardhurave neto (për secilin nga vitet 2010,
2011 dhe 2012) dhe të ardhurave neto mbi bazën e të cilave llogaritet detyrimi tatimor ka
korrelacion shumë forte pozitiv (koefiçenti i korrelacionit = 1 në të tre rastet me koefiçent
besueshmërie 0.01).
Për sa më sipër kjo vërteton hipotezën se nëraportimin f inanciar tënjësive ekonomike për
palët e treta (pr a gj atëhar timi t tëPF) ekziston njëlidhje e fortëmidis rregul lave dhe pol i ti kave
kontabël dhe atyre fi skale .
Tabela 13. Informacion për korrelacionin.
Tabela 13.a
Të ardhurat vjetore neto viti
2010/ Totalin e aktiveve
Të ardhurat vjetore neto
viti 2010 mbi të cilat
llogaritet detyrimi
tatimor/ Totalin e
aktiveve
Të ardhurat vjetore
neto viti 2010/
Totalin e aktiveve
Pearson Correlation 1 1.000
Sig. (2-tailed) .000
N 77 77
Të ardhurat vjetore Pearson Correlation 1.000 1
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 82/141
82
neto viti 2010 mbi
të cilat llogaritet
detyrimi tatimor/
Totalin e aktiveve
Sig. (2-tailed) .000
N 77 78
** Korrelacioni është statistikisht i rëndësishëm në nivelin 0.01 (dyanëshme).
Tabela 13.b
Të ardhurat vjetore neto viti
2011/ Totalin e aktiveve
Të ardhurat vjetore neto
viti 2011 mbi të cilat
llogaritt detyrimi
tatimor/Totalin e
aktiveve
Të ardhurat vjetore
neto viti 2011/
Totalin e aktiveve
Pearson Correlation 1 1.000**
Sig. (2-tailed) .000
N 76 76
Të ardhurat vjeotre
neto viti 2011 mbi
të cilat llogaritet
detyrimi tatimor/
Totalin e aktiveve
Pearson Correlation 1.000 1
Sig. (2-tailed) .000
N 76 79
** Korrelacioni është statistikisht i rëndësishëm në nivelin 0.01 (dyanëshme).
Tabela 13.c
Të ardhurat vjetore neto viti
2012 /Totalin e aktiveve
Të ardhurat vjetore
neto viti 2012 mbi të
cilat llogaritet
detyrimi tatimor/
Totalin e aktiveve
Të ardhurat vjetore
neto viti 2012/
Pearson Correlation 1 1.000
Sig. (2-tailed) .000
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 83/141
83
Totalin e aktiveve N 79 79
Të ardhurat vjeotre
neto viti 2012 mbi
të cilat llogaritetdetyrimi tatimor/
Totalin e aktiveve
Pearson Correlation 1.000** 1
Sig. (2-tailed) .000
N 79 79
** Korrelacioni është statistikisht i rëndësishëm në nivelin 0.01 (dyanëshme).
Por, kjo nuk do të ishte e mjaftueshme nëse nuk do të vrojtohej edhe pozicioni i njësive
ekonomike sipas klasifikimit te Lamb et al (1998), për të cilën u ngrit hipoteza e mëposhtme:
H2: Njësitë ekonomike gjatë hartimit të pasqyrave financiare zbatojnë Rregullat fiskale në
mënyrë të tille që në fund të marrim informacionin e kontabilitetit dhe të fiskut
njëkohesisht. (Rastit 4 i klasifikimit nga Lamb et al 1998)
Për të testuar këtë hipotezë është drejtuar pyetja nr 11 dhe 12 nëpërmjet të cilave të anketuarit
janë pyetur gjithashtu se ku e gjejnë veten ata të pozicionuar aktualisht për dakortësinë gjatë
hartimit të pasqyrave financiare sipas rregullave përkatëse (Aneks pyetesori pjesa III). Nga ata që
janë përgjigjur se nuk janë aspak dakort, 70% nuk bien dakort që rregullat e kontabilitetit dhe ato
fiskale të jenë të ndryshme dhe të pavaruara nga njëra tjetra, ndërsa 39% janë neutral, të ndjekur
nga 28% e atyre që janë dakort dhe plotësisht dakort me këtë fakt. 10% e të anketuarve nuk janë
dakort persa i takon dominimit të rregullave kontabël ndërsa 54% janë dakort. Sa i takon pohimit
se duhet të zbatohen vetëm rregullat fiskale në përcaktimin e fitimit kontabël dhe atë fiskal 42%
e të anketuarve bien dakort, 34% e tyre qëndrojnë neutral dhe vetëm 24% nuk bien dakort.
Ndërkohë që dominimi i rregullave fiskale pranohet nga 42% dhe kundërshtohet nga 16% e tyre
(Tabela nr 14).
Tabela 14. Përmbledhje e informacionit për nivelin e dakordësisë.
Aspak
dakortPak Dakort Neutral Dakort
Plotësish
t dakort Total
Nr % Nr % Nr % Nr % Nr % Nr %
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 84/141
84
Tabela 15 jep rezultatet e opinionit të këtyre intervistave lidhur me pritshmëritë e tyre në të
ardhmen për çështjet në vijim. Sipas këtij vlerësimi, 40% janë dakort ose plotësisht dakort me
faktin se në të ardhmen rregullat e kontabilitetit dhe rregullat fiskale duhet të jenë të pavarura
nga njëra-tjetra, pra duke e sjellë edhe njëherë në vëmendje pikërisht dublimin e këtyre
raportimeve, 28% janë neutrale dhe pjesa tjetër 32% nuk pajtohen me këtë fakt. Dakortësia se nëtë ardhmen duhet të dominojnë rregullat kontabël vërehet në 57% të anketuarve, ndërsa
dakortësia lidhur me dominimin e rregullave fiskale kap vlerën e 50% të të anketuarve. 42%
shprehen se janë dakort ose plotësisht dakort me faktin se në të ardhmen duhet të zbatohen vetëm
rregullat fiskale në përcaktimin e fitimit kontabël dhe fitimit fiskal . Ndërsa 48% mendojnë se në
Rregullat e
kontabilitetit dhe
ato fiskale të jenë
të ndryshme dhe të
pavarura nga njëra-
tjetra.
1414.0
%19
19.0
%39
39.0
%14
14.0
%14
14.0
%
10
0
100.0
%
Rregullat e
kontabilitetit dhe
ato fiskale të jenë
të njëjta
9 9.0% 1111.0
%30
30.0
%22
22.0
%28
28.0
%
10
0
100.0
%
Dominimi i
rregulave kontabël1 1.0% 9 9.0% 36
36.0
%21
21.0
%33
33.0
%
10
0
100.0
%
Dominimi i
rregulave fiskale5 5.0% 11
11.0
%32
32.0
%19
19.0
%33
33.0
%
10
0
100.0
%
Të zbatohen vetëm
rregullat fiskale në
përcaktimin e
fitimit kontabël dhe
atë fiscal
2020.0
%4 4.0% 34
34.0
%23
23.0
%19
19.0
%
10
0
100.0
%
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 85/141
85
të ardhmen rregullat e kontabilitetit dhe rregullat fiskale do të mbeten sërish të pandryshuara dhe
31% e tyre nuk bien dakort me këtë fakt, pra duke besuar se në të ardhmen këto rregullat do të
mirëpërcaktohen duke shmangur sa më shumë dublimet e raporteve financiare.
Tabela 15. Përmbledhje e informacionit për dakordësinë.
Aspak dakort Pak Dakort Neutral DakortPlotësisht
dakort Tota
Nr % Nr % Nr % Nr % Nr % Nr
Rregullat e
kontabilitetit dhe ato
fiskale të jenë të
ndryshme dhe të
pavarura nga njëra-
tjetra.
23 23.0% 9 9.0% 28 28.0% 16 16.0% 2424.0
%100
1
Rregullat e
kontabilitetit dhe ato
fiskale të jenë të
njëjta
17 17.0% 14 14.0% 21 21.0% 19 19.0% 2929.0
%100
1
Dominimi i rregulave
kontabël1 1.0% 7 7.0% 35 35.0% 31 31.0% 26
26.0
%100
1
Dominimi i rregulave
fiscal8 8.0% 13 13.0% 29 29.0% 32 32.0% 18
18.0
%100
1
Të zbatohen vetëm
rregullat fiskale në
përcaktimin e fitimit
kontabël dhe atëfiscal
23 23.0% 3 3.0% 32 32.0% 24 24.0% 1818.0
%100
1
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 86/141
86
Nga krahasimi i opinioneve për çështjet e sipërpërmendura për periudhën aktuale me
pritshmërinë e tyre në të ardhmen ne kemi rezultatet si më poshtë:
Sipas Figurës 15,- Rregullat e kontabilitetit dhe ato fiskale të jenë të ndryshme dhe të pavarura
nga njëra-tjetra, vërehet se për kategorinë, „ Nuk janë dakort‟ për të dy periudhat kemi pothuaj tënjëjtën vlerë, ndërkohë që për të ardhmen fakti që këto rregulla duhet të jenë të ndryshme kap
vlerën 40% krahasuar me opinionin e tanishëm prej 28%.
Figura 15. Ilustrim grafik për dakordësinë.
Edhe nga Figura 16 , theksohet edhe njëherë se pritshmëritë për ndarjen e rregullave fiskale nga
ato kontabël është më e madhe se për periudhën korrente, duke përfshirë respektivisht 31% dhe
20% të te anketuarve.
Figura 16. Paraqitje grafike për ngjashmërinë e rregullave kontabële dhe atyre fiskale.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 87/141
87
Figura 17 tregon se më shumë se gjysma e anketuesve janë dakort se edhe aktualisht edhe në të
ardhmen duhet të dominojnë rregullat kontabël, dhe afërsisht po kaq mendojnë se duhet të
dominojnë rregullat fiskale (Figura 18).Pra, duke ju referuar përgjigjeve që ndahen pothuaj në
mënyrë të barabartë mes dominimit të rregullave kontabël dhe atyre fiskal, tregon edhe njëherë
natyrën konfuze të këtyre standarteve në raportimet financiare përkatëse. Pra, duke ju referuar
përgjigjeve që ndahen pothuaj në mënyrë të barabartë mes dominimit të rregullave kontabël dhe
atyre fiskal, tregon edhe njëherë natyrën konfuze të këtyre standardeve në raportimet financiare
përkatëse. Kjo është një çështje shumë interesante dhe që merr rëndësi të veçantë për rastin eShqipërisë
Figura 17. Ilustrim grafik për dominimin e rregullave kontabël.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 88/141
88
Figura 18. Ilustrim grafik për dominimin e rregullave fiskale.
Sa i takon çështjes se – Duhet të zbatohen vetëm rregullat fiskale në përcaktimin e fitimit
kontabël dhe atë fiskal sipas (Figurës 19) vërehet se për të dyja periudhat përgjigjet janë pothuaj
të njëjta. Kështu, 42% e tyre janë dakort se edhe tani edhe në të ardhmen për përcaktimin e
fitimit kontabël, rregullat që duhet të dominojnë janë dhe duhet të jenë ato fiskale. Edhe
përgjigjet për mosdakortësi apo të qënit neutral janë pothuajse të njëjta për të dy periudhat.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 89/141
89
Figura 19. Ilustrim grafik për zbatimin e rregullave fiskale.
Pra, siç vërehet edhe njëherë nga analiza e të dhënave të grumbulluara, njësitë ekonomike
pranojnë si dominimin e rregullave kontabël ashtu edhe të rregullave fiskale gjatë hartimit të
pasqyrave financiare. Por, gjithsesi në peshën relativisht më të lartë konsiston dominimi i
rregullave kontabël me 54 % në situatën aktuale dhe po i njejti gjykim mendohet të jetë edhe për
të ardhmen me 57 %. Pra, këto rezultate tregojnë se njësitëekonomike kundrejt kl asif ikimi t të
Lamb et al qëndrojne nërastin 3, duke mos vërtetuar edhe hipotezën e ngr itu r.
Një tjetër çështje e rëndësishme, e cila u mendua te jepet ne punim lidhet me faktin se cilat nga
elementët e mëposhtëm
Ligji 2004" Për kontabilitetin dhe pasqyrat financiare"
Ligji për proçedurat tatimore
Ligji 2206 "Për tatimin mbi të ardhurat"
Shpenzimet e panjohura për efekte fiskale
Udhëzimet e organeve tatimore
Transaksionet informale që ushtrohen nga njësia ekonomike
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 90/141
90
Profesionalizmi i inspektorëve tatimorë
Profesionalizmi i punonjësve të njësisë ekonomike
ndikojnë në transparencën e deklarimit të detyrimit tatimor, në çfarë mase ato e prekin aftësinë e
njesisë ekonomike për t‟u angazhuar në planifikimin e detyrimeve për tatimit, se sa çështjet e
sipërpermendura prekin përqindjen e punës nga burimet e jashtme , prekin transparencën për
deklarimin e pasqyrës së bilancit dhe transparencën për deklarimin e të ardhurave dhe
shpenzimeve. Këto pyetje u panë të arsyeshme për të kompletuar evidentimin e lidhjes mes
raportimit kontabël dhe raportimit tatimor.
Tabela 8 në ANEKS, tregon masën e transparences sa i takon deklarimit të detyrimit të tatimit
mbi fitimin për njësitë ekonomike. Sipas të dhënave të kësaj tabele për të gjithë faktorët e
përmendur, të anketuarit janë shprehur se e rrisin transparencën, ku përqindjen më të madhe e zë
“Profesionalizmi i punonjësve të njësisë ekonomike” me 63%, e ndjekur nga Ligji nr, 2206 “Për
tatimin mbi të ardhurat” dhe Ligji “për proçedurat tatimore” me 58%, më pas Ligji nr, 2004 ”Për
kontabilitetin dhe pasqyrat financiare” me 55% të rasteve dhe kështu me radhë.
Ndërsa lidhur me faktin se sa e ka prekur aftësinë e kompanisë për t‟u angazhuar në planifikimin
e detyrimit tatimor vërehet se për të gjitha çështjet e listuara të anketuarit kanë deklaruar se e
rrisin aftësinë e kompanisë për t‟u angazhuar edhe më tepër lidhur me detyrimin tatimor, ku edhe
këtu 60% e tyre mendojnë se pikërisht profesionalizmi i punonjësve të njësisë ekonomike ndikon
në rritjen e këtij angazhimi, e ndjekur nga Ligji “Për proçedurat tatimore”dhe kështu me radhë.
Përgjigjet negative se e zvogëlon shumë, apo e zvogëlon këtë angazhim, pothuaj për të gjitha
çështjet kanë vlerë 0 ose tepër të vogla (tabela 9 në ANEKS).
E njëjta tendencë vërehet edhe me pyetjen se- deri në çfarë mase ndikojnë çështjet e përcaktuara
në përqindjen e punës nga burimet e jashme, duke e rikonfirmuar faktin se çështjet e renditura e
rrisin punësimin e tyre, të ndjekur nga ata të cilët mendojnë se e rrisin fuqishëm (Tabela 10 nëANEKS).
Të dhënat e tabelave 11 dhe 12 në ANEKS lidhur me transparencën në deklarimin e bilancit dhe
deklarimin e të ardhurave dhe shpenzimeve gjithashtu mbështesin edhe njëherë faktin se të gjithë
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 91/141
91
faktorët e rrisin transparencën, të ndjekur nga ata që mendojnë se këta faktorë e rrisin shumë
transparencën, ndërsa përgjigjet negative janë edhe në këtë rast 0 ose tepër të ulëta.
Pyetjes se – Sa dakort jeni me shprehjen "Shoqëritë shqiptare ndeshen midis realitetit të
raportimit të dubluar financiar dhe atij fiskal" , të anketuarit në 52% të rasteve i janë përgjgigjurse janë plotësisht dakort, të ndjekur nga ata që mendojnë se janë shumë dakort me 22%, dakort
me 11% dhe vetëm 7% e tyre pajtohen pak me këtë fakt (Tabela 16). Për të parë nëse variabli
trajnim dhe dakortësia apo jo me shprehjen “Shoqëritë shqiptare ndeshen midis realitetit të
raportimit të dubluar financiar dhe atij fiskal", Testi Chi-square (Tabela 15.a në ANEKS) na
tregon se këto dy variabla janë të varuar nga njëri – tjetri (vlera e llogaritur e Pearson Chi Square
është 0.063 =6.3%, ndërsa vlera kritike është 0.05=5% që do të thotë se hipoteza se këto dy
variabla janë të pavarur hidhet poshtë). Me fjalë të tjera, trajnimi dhe dakortësia se “Shoqëritë
shqiptare ndeshen midis reali tetit tëraportimi t tëdubluar f inanciar dhe ati j f iskal" kanëli dhje
me njëra-tj etrën, pra sa mëtëtr ajnuar aq mëtëqar ta janëfaktet e dubl imi t tëpasqyr ave
financiare. Ndërkohë, që dakortësia apo jo me dublimin e pasqyrave financiare nuk varet nga
fusha e aktivitetit të njësie ekonomike, pra duke qënë kështu dy variabla të pavarur sipas Pearson
Chi-Square Test (Tabela 15.b në ANEKS).
Tabela 16. Dublimi i raportimit financiar.
Frekuenca Përqindja
Pak 7 7.0
Mesatarisht 8 8.0
Dakort 11 11.0
Shumë dakort 22 22.0
Plotësisht dakort 52 52.0
Total 100 100.0
Të tjera pyetje të ndërtuara në pyetësor u analizuan të dhënat dhe rezultatet paraqiten si vijojnë;
Ndërsa lidhur me pohimin se- ndërtimi i anekseve shpjeguese të detajuara për organet tatimore
përbën kosto të lartë për njësitë ekonomike, tabela e mëposhtme na tregon se 52% pra pak më
shumë se gjysma e të anketuarve janë dakort dhe plotësisht dakort me faktin se kosto rritet,
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 92/141
92
ndërsa 14% janë neutral dhe 34% mendojnë se përgatitja e anekseve shpjeguese nuk e rrit koston
e njësisë ekonomike (Tabela 17).
Tabela 17. Anekset shpjeguese për organet tatimore.
Frekuenca PërqindjaAspak dakort 5 5.0
Shumë pak 16 16.0
Pak 13 13.0
Mesatarisht 14 14.0
Dakort 22 22.0
Shumë dakort 23 23.0
Plotësisht dakort 7 7.0Total 100 100.0
Pyetjes se- Kush e përcakton më mirë detyrimin tatimor mbi fitimin e periudhës ushtrimore në
njësinë ekonomike?, - te anketuarit janë përgjigjur si më poshtë: 29% e përfaqësuesve të këtyre
njësive deklarojnë se 75% planifikohet saktë nga organi tatimor dhe 25% nga njësia ekonomike,
të ndjekur nga ata që mendojnë se ky detyrim tatimor planifikohet saktë 100% nga vetë njësia
ekonomike me 18.3%, dhe po kaq deklarojnë se 75% e këtij planifikimi planifikohet saktë nganjësia dhe 25% nga organi tatimor. Në fund me 17.2% renditen kategoritë 100% nga organi
tatimor dhe 50% nga organi tatimor dhe 50% nga vetë njësia ekonomike (Tabela 18).
Tabela 18. Përcaktimi i detyrimit tatimor mbi fitimin.
Kategoria Frekuenca Përqindja100% Organi tatimor 16 17.2
100% njësia ekonomike 17 18.3
75% organi tatimor dhe 25%njësia ekonomike
27 29.0
50% organi tatimor dhe 50%njësia ekonomike
16 17.2
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 93/141
93
25% organi tatimor dhe 75%njësia ekonomike
17 18.3
Total 93 100.0
Ndërsa sa i takon detyrimit tatimor - pjesa më e madhe e tyre me vlerë 30.1% shprehen për
njësinë ekonomike, e ndjekur nga rreth 25% e atyre që mendojnë se 50% e detyrimit tatimor e
vendos njësia dhe 50% organi tatimor dhe më pas kategoritë e tjera ashtu siç tregohet në Tabelën
19).
Tabela 19. Detyrimi tatimor.
Kategoria Frekuenca Përqindja
100% Organi tatimor 7 7.5
100% njësia ekonomike 28 30.1
75% organi tatimor dhe 25%njësia ekonomike
20 21.5
50% organi tatimor dhe 50%njësia ekonomike
23 24.7
25% organi tatimor dhe 75%njësia ekonomike
15 16.1
Total 93 100.0
Lidhur me pyetjen nëse detyrimi tatimor i njësisë ekonomike është shqyrtuar nga një profesionit i
pavarur, 84% e tyre shprehen pozitivisht dhe vetëm në 16% të rasteve ose në 15 njësi ekonomike
detyrimi tatimor nuk është konsultuar me specialistin përkatës, ku 40% e këtyre njësive janë
shërbime dhe 27% janë njësi tregëtimi me shumicë dhe pakicë.
Figura 20. Përgjigjet për shqyrtimi i detyrimit tatimor nga profesionisti.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 94/141
94
Tabela 20, tregon se për ato njësi ekonomike që janë konsultuar me specialistin përkatës lidhur
me detyrimin tatimor, sipas të anketuarve ky specialist në 50% të rasteve ka që i çertifikuar si
Kontabël i miratuar, ndërsa në pjesën tjetër të rasteve Ekspert Kontabël me 34.6%, e ndjekurnga Ekspert fiskal dhe audit i brendshëm respektivisht me 7.7%.
Tabela 20. Përgjigjet për specialistët e konsultuar.
Frekuenca PërqindjaKontabël i miratuar 39 50.0Ekspert kontabël 27 34.6
Audit public 6 7.7
Ekspert fiskal 6 7.7
Total 78 100.0
Pyetjes – Se sa i familjarizuar jeni me “funksionin e të ardhurave” mbi bazën e të cilave
llogaritet detyrimi i tatimit mbi fitimin për periudhën ushtrimore? – 44.1% e të anketuarve janë
plotësisht të familjarizuar të ndjekur nga 19.4% e tyre që deklarojnë se janë shumë të
familjarizuar dhe 16.1% të cilët deklarojnë se janë të familjarizuar, pjesa tjetër , janë mesatarisht,
pak ose aspak të familjarizuar (Tabela 21).
Tabela 21. Përmbledhje për njohjen e llogaritjes së tatimit mbi fitimin.
Frekuenca Përqindja
Aspak i familjarizuar 2 2.2
Shumë pak 3 3.2
Pak 5 5.4
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 95/141
95
Mesatarisht i familjarizuar 9 9.7
I familajrizuar 15 16.1
Shumë i familjarizuar 18 19.4
Plotësisht i familjarizuar 41 44.1
Total 93 100.0
Ndërsa për pyetjen:-Sa ndikim keni për vendime lidhur me detyrimin e tatimit mbi fitimin për
periudhën ushtrimore në njësinë tuaj ekonomike? - janë këto përgjigje: Në rreth 23% të anketuar
nuk ndikon lidhur me vendimin që lidhet me detyrimin tatimor mbi fitimin, në 10.8% të rasteve
ndikon pak ose në nivel mesatar, dhe ndikon shumë ose vendimi i tij merret parasysh
respektivisht në 15% të gjithë njësive ekonomike (Tabela 22).
Tabela 22. Ndikimi lidhur me detyrimin e tatimit mbi fitimin.
Frekuenca PërqindjaAspak ndikim 21 22.6
Shumë pak 8 8.6
Pak 10 10.8
Ndikim mesatar 10 10.8
Kam ndikim 16 17.2
Shumë ndikim 14 15.1
Ndikoj plotësisht 14 15.1
Total 93 100.0
Tabela 23 i jep përgjigje pyetjes se: A janë pasqyrat tuaja financiare të çertifikuara nga Eksperti
kontabël të rregjistruar për periudhën 2008-2012? Nga të dhënat vërehet se për periudhën 2010-
2012 pasqyrat finaciare kanë qënë të çertifikuar nga Eksperti kontabël respektivisht me83%,
84% dhe 83% dhe në pjesën tjetër të njësive ekonomike jo, ku viti 2008 shënon edhe vlerën më
të madhe të çertifikimit të këtyre pasqyrave me rreth 37%, e cila ka ardhur në rënie në vitin
pasardhës me rreth 25% , duke e vazhduar këtë rend rënës për vitet pasuese.Kjo lidhet edhe mefaktin e ndryshimeve të kuadrit ligjor përkatës por edhe zhvillimeve pozitive dhe bashkëpunimit
midis aktorëve përgjegjës.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 96/141
96
Tabela 23. Certifikimi nga eksperti kontabël.
Pyetjes - Sa e familjarizuar ka qënë njësia ekonomike me eksperti kontabël gjatë çertifikimit të
pasqyrave financiare? – Të anketuarit e më shumë se gjysmës së njësive ekonomike i janë
përgjigjur se kanë njësia ka që plotësisht e familjarizuar, në 12% të rasteve e familjarizuar , dhe pjesa tjetër e këtyre njësive deklarojnë ose nuk kanë qënë të familjarizuar ose kanë qënë pak apo
mesatarisht të familjarizuar (Tabela 24).
Tabela 24. Familjarizimi me ekspertin kontabël.
Frekuenca PërqindjaAspak i familjarizuar 16 17.2
Shumë pak 2 2.2
Pak 6 6.5
Mesatarisht i familjarizuar 6 6.5I familajrizuar 2 2.2
Shumë i familjarizuar 11 11.8
Plotësisht i familjarizuar 50 53.8
Total 93 100.0
Lidhur me pyetjen se a japin pasqyrat financiare informacionin e nevojshëm për të gjithë palët e
treta përfshirë këtu edhe tatimet, përgjigjet janë si më poshtë: (Tabela 24).24% e tyre mendojnë
se janë plotësisht dakort me faktin se këto pasqyra japin informacionin e nevojshëm edhe për
palët e treta, ku pjesa më e madhe e tyre 68% janë pikërisht personel i trajnuar. Të ndjekur nga
21.5% e atyre që janë mesatarisht dakort, dakort dhe jo plotësisht dakort, ku edhe këtu pjesa më e
madhe 80-85% e tyre janë ata specialist të trajnuar dhe vetëm 6.4% nuk janë aspak dakort ose
shumë pak dakort (Tabela 25).
VitiPo Jo Total
Frekuenca % Frekuenca % Frekuenca %
2008 58 62.4 35 37.6 93 100.02009 70 75.3 23 24.7 93 100.02010 77 82.8 16 17.2 93 100.02011 78 83.9 15 16.1 93 100.02012 77 82.8 16 17.2 93 100.0
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 97/141
97
Tabela 25. Lidhur me informacionin që japin pasqyrat financiare.
Frekuenca PërqindjaAspak dakort 1 1.1
Shumë pak dakort 5 5.4
Pak dakort 20 21.5
Mesatarisht dakort 20 21.5
Dakort 20 21.5
Shumë dakort 5 5.4
Plotësisht dakort 22 23.7
Total 93 100.0
Së fundi duke evidentuar çështjet e mësipërme dhe duke marrë edhe opinionet e te anketuarve që
morën pjesë në vrojtim, u gjykua që të kishim edhe sugjerimet e tyre lidhur me ndryshimet në të
ardhmen sa i takon çështjeve që lidhen direkt apo indirekt me detyrimet tatimore, raportimet
financiare etj. Sipas tyre një rritja e profesionalizmit të punonjësve tatimorë për të pasur një
gjykim më të drejtë të aktivitetit ekonomik të njësisë ekonomike është një problem i theksuar më
së shumti nga ata të anketuar që kanë dhënë një përgjigje, e ndjekur nga mendimi se standartet
rregullat fiskale duhet të jenë po aq të qarta sa edhe standartet kontabël të cilat mbështeten tek
standartet ndërkombëtare. Gjithashtu, një pjesë mendojnë se subjektet duhet të trajtohen njëlloj
nga organet tatimore dhe se duhet të ulet shpeshtësia e ndryshimeve të ligjeve dhe rregullave që
lidhen drejtpërdrejt me biznesin (Tabela 26).
Tabela 26. Përmbledhje për sugjerimet në të ardhmen.
Frekuenca Përqindja
Pa pergjigje 82 82.0
Të rritet profesionalizmi i punonjësve tatimorë për të
arritur në gjykim të drejtë të aktivitetit ekonomik të
njësisë ekonomike.
7 7.0
Duhen larguar një pjesë e mirë e punonjësve tëadministratës tatimore pasi janë shumë të korruptuar
1 1.0
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 98/141
98
Koordinimi i rregullave fiskale me ato kontabile dhe
qartësimi i këtyre rregullave fiskale dhe kontabele,
nëpërmjet niterpretime teknike (profesionale) dhe ligjeve
1 1.0
Duhet të ndryshoje gjithcka 1 1.0
Me kompanitë shqiptare duhet të punohet shumë me
qëllim që të rritet transparenca dhe PF të jenë të
lexueshme nga të gjitha palët e interesuara.
1 1.0
Ndërsa standartet kontabël janë më të qarta për
profesionistët kontabel mbasi u referohen standarteve
ndërkombëtare, rregullat fiskale duhet të jenë më mirë të
përcaktuara (të detajuara) që të pakësohet abuzivizmi nga punonjësit fiskal.
2 2.0
Të ulet shpeshtësia e ndryshimit të legjislacionit pasi
duhet kohë për përshtatjen e tyre.2 2.0
Të trajtohen të gjithë subjektet njëlloj para ligjit për të
ulur informalitetin në ekonomi3 3.0
Total 100 100.0
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 99/141
99
KAPITULLI VI
Përmbledhje dhe rekomandime
6.1 Përmbledhje e rezultateve kryesore
Ky studim përpiqet të hedhë dritë mbi problematikën e raportimit financiar dhe fiskal të dubluar
në Shqipëri. Trajtimi profesional dhe i thelluar i kësaj çështje është ende në hapat e parë për
vendin tonë, ndonëse evidentohet si një problematikë shqetësuese.
Në këtë studim është kryer një analizë kërkimore lidhur me studimet kryesore në literaturën
ndërkombëtare dhe kombëtare në drejtim të mardhënieve ndërmjet raportimit kontabël dhe
raportimit tatimor. Mardhënia mes dy fushave, ajo e kontabilitetit dhe ajo fiskale, është një
mardhënie që ka ekzistuar, ende ekziston dhe do të ekzistojë edhe më tej, në drejtim te analizavetë problemeve të ndryshme mjaft shqetësuese. Qëllimi i këtij punimi është identifikimi i
opinionit të njësive ekonomike shqiptare dhe punonjësve të punësuar pranë organeve tatimore
lidhur me realitetin e raportimeve financiare dhe fiskale, si dhe me problemet që lidhen me to si
dublimi i këtyre raportimeve, përmirësimi dhe përshtatja sa më e mirë e tyre në të ardhmen etj.
Ligjet dhe rregullat fiskale ndryshojnë shpesh duke e vështirësuar përshtatjen dhe pasqyrimin e
tyre në pasqyrat dhe apo raportimet financiare. Ajo çka u evidentua edhe nga pyetësori është se
ende ka konfuzion midis standarteve fiskale dhe atyre kontabël si dhe gjatë hartimit apo
ndryshimit të ligjeve dhe rregullave fiskale nuk janë marrë shumë në konsideratë grupet e
interesit që kanë lidhje të drejtpërdrejtë me zbatimin e tyre.
Nëpërmjet punimit u studiua mardhënia midis dy raportimeve nëpërmjet koefiçentit të
korrelacionit Pearson (i cili përdoret më shpesh në gjykimet statistikore për variablat e
vazhdueshëm) gjate tre viteve të njëpasnjëshme 2010, 2011 dhe 2012. Nga analiza u vu re qartë
se midis të ardhurave neto kontabël për/një lekë të investuar (për secilin nga vitet) dhe të
ardhurave neto tatimore (mbi bazën e të cilave llogaritet detyrimi tatimor) për/ një lekë të
investuar ka korrelacion shumë të fortë pozitiv (koefiçenti i korrelacionit = 1 në të tria rastet me
koefiçent besueshmërie 0.01). Ky rezultat vërtetoi hipotezën se gjatëhartimi t tëPF ekziston n jë
lidhj e e for tëmidis rregullave dhe pol i ti kave kontabël dhe atyre fiskale .
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 100/141
100
Por, gjithashtu nga analiza e të dhënave të grumbulluara njësitë ekonomike pranojnë si
dominimin e rregullave kontabël ashtu edhe të rregullave fiskale gjatë hartimit të pasqyrave
financiare. Por, gjithsesi në peshën relativisht më të lartë qëndron dominimi i rregullave kontabël
(me 54 %) në situatën aktuale dhe po i njëjti gjykim mendohet të jetë edhe për të ardhmen (me
57 %). Pra, këto rezultate treguan se njësitëekonomike kundrejt klasif ikimi t tëLamb qëndrojnë
nërastin 3 duke hedhur poshtëhipotezën tonëtëndërtuar me numr in dy.
Një tjetër përfundim nga analiza e të dhënave të grumbulluara është se shoqëritë shqiptare
ndeshen midis realitetit të raportimit të dubluar financiar dhe atij fiskal. Nëpërmjet Testi Chi-
square u konstatua se variabli trajnim dhe dakortësia apo jo me shprehjen “Shoqëritë shqiptare
ndeshen midis realitetit të raportimit të dubluar financiar dhe atij fiskal jane dy variabla të varuar
nga njëri – tjetri (vlera e llogaritur e Pearson Chi Square është 0.063 =6.3%, ndërsa vlera kritike
është 0.05=5%). Pra, trajnimi dhe dakortësia se “Shoqëritë shqiptare ndeshen midis realitetit të
raport imit tëdubluar financiar dhe ati j f iskal " kanëli dhje me njëra-tjetrën, pra sa mëtë
trajnuar aq mëtëqarta janëfaktet e dublimi t tëpasqyrave financi are.
Një tjetër çështje e rëndësishme ishte studimi dhe analiza e të dhënave të grumbulluara mbi
ndikimin e treguesve të tillë si; Ligji 2004" Për kontabilitetin dhe pasqyrat financiare", Ligji për
proçedurat tatimore, Ligji 2206 "Për tatimin mbi të ardhurat" , Shpenzimet e panjohura për
efekte fiskale, Udhëzimet e organeve tatimore, Transaksionet informale që ushtrohen nga njësia
ekonomike, Profesionalizmi i inspektorëve tatimorë, Profesionalizmi i punonjësve të njësisë
ekonomike; në transparencën e deklarimit të detyrimit tatimor, në çfarë mase ato e prekin
aftësinë e njesisë ekonomike për tu angazhuar në planifikimin e detyrimeve për tatimit, se sa
çështjet e sipërpërmendura prekin përqindjen e punës nga burimet e jashtme , prekin
transparencën për deklarimin e pasqyrës së bilancit dhe transparencën për deklarimin e të
ardhurave dhe shpenzimeve. Sipas të dhënave të analizuara të gjithë faktorët e përmendur, e
rrisin transparencën e deklarimit të detyrimit ndaj tatim fitimit, ku përqindjen më të madhe e zë
“Profesionalizmi i punonjësve të njësisë ekonomike”( me 63%), e ndjekur nga Ligji nr, 2206
“Për tatimin mbi të ardhurat” dhe Ligji “për proçedurat tatimore” (me 58%), më pas Ligji nr,
2004 “Për kontabilitetin dhe pasqyrat financiare” me 55% të rasteve dhe kështu me radhë.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 101/141
101
6.2 Rekomandime lidhur me gjetjet e punimit
1. Shmangia e raportimit të dubluar të njësive ekonomike gjatë hartimit të pasqyrave
financiare. Kjo mund të realizohej nëpërmjet uljes së shpeshtësisë së ndryshimeve të
ligjeve dhe rregullave fiskale nga ana e institucioneve shtetërore dhe organeverregullatore.
2. Te shikohet mundesia e harmonizimit në nivel sa më të lartë midis rregullave te
kontabilitetit dhe rregullave fiskale, gjë e cila do të ulte dublimin e dy raportimeve. Edhe
pse mjaft studiues janë të mendimit se këto dy raportime nuk mund të jenë kurrë të
pavarura nga njëra – tjetra. Mendoj se kjo mund të realizohet nëpërmjet bashkëpunimit të
KKK, DPT-së dhe Ministrisë së Financave, evidentimit prej tyre të dallimeve midis dy
fushave të raportimit, me qëllim arritjen e një harmonizimi midis tyre.
3. Te mundësohet rritja e përfaqësimit të grupeve të interesit gjatë hartimit/ndryshimit të
ligjeve dhe rregullave fiskale për të shmangur dublimet apo mbivendosjet e raportimeve
financiare. Kjo mund të realizohet me një bashkëveprim më të afërt mes institucioneve
shtetërore dhe organeve rregullatore në vend.
4. Të rritet dhe forcohet lidhja midis informacionit kontabël dhe informacionit fiskal në
mënyrë që të krijohen mundësitë për kontrollin e maksimizimit të vlerës ekonomike të
njësive ekonomike, gjë e cila përputhet me interesin kryesor të drejtuesve të njësive
ekonomike, e cila mund të arrihet duke bashkëpunuar njësitë ekonomike me organet
rregullatore dhe shoqatat profesionale.
5. Nga organet rregullatore dhe institucionet shtetërore të rritet mundësia dhe format e
ushtrimit të kontrollit fiskal, pasi ato janë në sens të kundërt me interesin e drejtuesve për
të zvogëluar barrën e taksave, pavarësisht interesit të tyre për maksimizimin e vlerës
ekonomike të njësisë ekonomike.
6. Informacioni kontabël të vlerësohet, prej qeverisë dhe biznesit si një nga elementët më
rëndesishëm të rritjes se efikasitetit në lidhje me vendimmarrjet e njësive ekonomike dhe përdoruesve të informacionit kontabël, si një nevojë e kohës për të siguruar një raportim
financiar të konsoliduar dhe integrimin e Shqipërisë drejt Bashkimit Europian.
7. Të ngushtohen sa më shumë dallimet midis raportimeve financiare dhe raportimeve
fiskale duke i unifikuar këtë raportime në tregues të përafërt përfaqësues ekonomikë dhe
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 102/141
102
financiar.Kjo mund të arrihet nëpermjet bashkëpunimit të KKK, Ministrisë së Financave
dhe organeve të tjera rregullatore.
8. Të punohet më shumë nga ana e organeve tatimore ndaj njësive ekonomike
për transparencë dhe për pamjen e vërtetë dhe të sinqertë të aktivitetit të tyre, për sa kohë
ka raste që rregullat e kontabilitetit dhe ato fiskale kundërshtojnë njëra-tjetrën, kjo mund
të arrihet duke rritur bashkëpunimin mes njësive ekonomike dhe punonjësve tatimorë,
dhe ku njësitë ekonomike të shihen si një partner me potencial të rritjes së të ardhurave
buxhetore .
9. Në mënyrë të përvitëshme të sigurohet një trajnim i vazhdueshëm i profesionistëve në
fushën e kontabilitetit si dhe të punonjësve të organeve tatimore. Të sigurohet njohja e
tyre më ndryshimet në ligjin mbi kontabilitetin dhe në përshtatjet përkatëse lidhur me
vendimet e qeverisë në fushën e tatimeve, çka do të thotë që si nga organet tatimore ashtudhe nga shoqatat e profesionistëve të punohet më tepër për sensibilizimin e tyre, për të
përmirësuar dhe rritur nivelin e profesionit.
10. Bazuar në fenomenet e konstatuara në analizën e pyetësorit, ku edhe pse specialistët
përkatës i njohin mirë tatimet e shtyra ata nuk i deklarojnë ato asnjëherë, mbështetur
edhe në tendencën në rritje të njësive ekonomike për ti deklaruar ato në pasqyrat
përkatëse çdo vit, kjo edhe për faktin se njësitë ekonomike përpiqen të jenë sa më korrekt
me ligjin dhe detyrimet e tyre, mendoj se nëpërmjet sensibilizimit dhe bashkëpunimit
mes shoqatave profesionale, organeve tatimore dhe drejtuesve të njësive ekonomike të
arrihet evidentimi i tatimeve te shtyra çdo vit në pasqyrat financiare.
6.3 Kufizimet dhe kërkime të mëtejshme
Ky studim është përqëndruar vetëm në evidentimin e realitetit mbi mardhënien që ekziston midisdy raportimeve kontabël dhe tatimor. Duke qënë se nëpërmjet korrelacionit u identifikua se
ekziston një lidhje e fortë midis dy raportimeve, ka hapësira për studime të mëtejshme të kësaj
fushe dhe sidomos në identifikimin më të detajuar të faktorëve që ndikojnë në këtë mardhënie
midis dy raportimeve.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 103/141
103
Meqënëse studimi tregoi se dualiteti dhe trajnimet e punonjësve ishin variabla të varura, kjo
nënkupton një hapësirë për studime të metejshme të kësaj lidhjeje.
Ky studim u përqëndrua në faktin se ku pozicionoheshin njësitë ekonomike sipas klasifikimit të
Lamb et al ( 1998), pra të evidentohej fakti se cila prej rregullave kontabël apo tatimore
dominonte gjatë hartimit të pasqyrave financiare si rrjedhojë ka hapesira për studime të
mëtejshme të kësaj fushe.
Në këtë punim thjesht janë evidentuar faktorët që kanë patur ndikim në detyrimin ndaj tatimit
mbi fitimin, si rrjedhojë lë hapsira për kerkime të mëtejshme në këtë fushë, p.sh., se sa mund të
jetë ndikimi i cdo faktori ndaj detyrimit për tatimin mbi fitimin.
Meqënëse punimi evidentoi se midis dy raportimeve ekziston një lidhje e fortë lë hapsirë për
kerkime të mëtejshme për studimin e procesit të harmonizimit midis dy rregullave kontabël dhe
tatimor.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 104/141
104
LITERATURA
Ali, A., and L-S. Hwang. (2000). Country-specific factors related to financial reporting and thevalue relevance of accounting data. Journal of Accounting Research 38 (1) fq 1-21
Ball, R. dhe Shivakumar, L. (2005), Earnings quality in UK private firms: comparative loss
recognition timeliness, Journal of Accounting and Economics, vol. 39, fq. 83 – 128
Ball, R., Kothari S.P. and Robin, A. (2000), The effect of international institutional factors on
properties of accounting earnings, Journal of Accounting and Economics, vol. 29,fq 1 – 5
Blake, J., Akerfeltd, K., Fortes, H. and Gowthorpe, C., 1997 “The Relationship between tax and
accounting rules – The Swedish Case”, European Business Review, Volume 97,
Number 2, fq 85-91,
Blake, J., Amat, O. and Fortes, H. 1993, The Relationship between Tax Regulations andFinancial Accounting: a comparison of Germany, Spain and the United Kindom,
Economic Working Paper , 46, Universitad Pompeu Fabra, Barcelona, available at:
http://www.econ.upf.edu/docs/papers/downloads/46.pdf
Blake, J., Amat, O., Gowthorpe, C. and Pilkington, C., 1998. “International accounting
harmonisation”, European Business Review, Volume 98, fq 144 – 150,
Burgsthaler, D., Elliott, W.B. and Hanlon, M. (2002), How Firms Avoid Losses: Evidence of
Use of the et Deferred Tax Asset Account. Working Paper , available on:
http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=355780 (consulted at 15.07.2011).
Choi, F., Frost, C. and Meek, G. (2002), International Accounting , Prentice Hall
Commission of the European Communitties (1997), Towards tax co-ordination in the European
Union. A package to tackle harmful tax competition. I gjendshëm në linjë:
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 105/141
105
http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:1997:0495:FIN:EN:PDF(
ultima consultate: iulie 2011)
Cuzdriorean, D. (2010), The relationship between accounting and taxation: A brief international
literature review, Analele Universității din Oradea, pp. 496-502, available on:
http://anale.steconomiceuoradea.ro/volume/2010/n1/077.pdf
Cuzdriorean, D., Fekete, Sz. and Sucal_, L2010., “An attempt at measuring the fiscal influence
over accounting of Romanian listed companies”, Annales Universitatis Apulensis Series
Oeconomica, Volume 12, Number 1, pages 95-111,
Desai M. and Dharmapala D., 2008. “Taxation and Corporate Governance: An Economic
Approach”.
Desai, M. (2003), The divergence between book income and tax income. In: Poterba, J. (Ed.),Tax Policy and the Economy, no. 17, pp. 169 – 206, MIT Press, Cambridge
Desai, M. (2005), The degradation of reported corporate profits, Journal of Economic
Perspectives, no. 19, pp. 171-192
Desai, M. (2009), Earnings Management, Corporate Tax Shelters, and Book – Tax Alignment,
National Tax Journal , vol. LXIl, no. 1, pp. 169-186
Desai, M. 2005. The Degradation of Reported Corporate Profits, SSRN June available at SSRN:
Desai, M. and Dharmapala, D. (2006), Corporate tax avoidance and high-powered incentives,
Journal of Financial Economics, vol. 79, pp. 145 – 179
Desai, M.A., Foley, C.F. and Hines Jr., J.R. (2004) The costs of shared ownership: evidence
from international joint ventures, Journal of Financial Economics, vol. 73, pp. 323 – 374
Di Pietra, R., Evans, L., Chevy. J., Cisi, M., Eirle, B. and Jarvis, R. (2008), Comment on the
IASB's Exposure Draft 'IFRS for Small and Medium-Sized Entities, Accounting in
Europe, vol. 5, no. 1, pp 27-47
Doupnik, T.S. & Salter, S.B. (1995) "External environment, Culture and Accounting Practice: APreliminary Test of A General Model of International Accounting Development" International Journal of Accounting , fq. 189-207.
Fekete Sz., Cuzdriorean, D., Albu, C. and Albu, N. (2011), Is indeed SMEs accounting
influenced by taxation? Some empirical evidence from Romania. Paper presented to the5th AAC Conference, Cluj- Napoca, 21-23 September.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 106/141
106
Fekete, Sz. (2009), Cercetare conceptuală şi empirică privind raportările financiare din
România şi Ungaria, Editura Casa Cărţii de Ştiinţă, Cluj-Napoca
Fekete, Sz., Cuzdriorean, D., Sucală, L. and Matiș, D. (2009), An attempt at measuring the fiscal
influence over accounting. Empirical evidence from Romanian listed companies,
Working Paper , available at:http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1510430
Fekete, Sz., Damagum, Y.M., Mustață, R., Matiș, D. and Popa, I. (2008), Explaining accounting
policy choices of SMEs. Empirical research on the evaluation methods. Working paper
presented in the conference 3rd Audit and Accounting Convergence 2008 Annual
Conference (Cluj-Napoca, Babes-Bolyai University).
Freedman J. (2008) “Financial and Tax Accounting: Transparency and Truth.” Working papers
No 02/2008, Oxford University centre for business taxation.
Freedman, J. (2004), Aligning Taxable Profits and Accounting Profits: Accounting Standards,Legislators and Judges, eJournal of Tax Research, vol. 2, no. 4, fq. 74.
Freedman, J. and Power, M. (Eds.) (1992), Law and Accountancy: Conflict and Co-operation in
the 1990s. Paul Chapman, London.
Gallegro, I, (2004) “The accounting and taxation relationship in Spanish listed firms”, Managerial Auditing Journal , 19(6) fq 796-819
Gee, M., Haller, A. and Nobes, C. (2010), The Influence of Tax on IFRS ConsolidatedStatements: The Convergence of Germany and the UK, Accounting in Europe, vol. 7,
no. 1, fq. 97-122.
Gielen and Hegarty, 2007An Accounting and Taxation Conundrum: The Relationship between
Corporate Income Tax Accounting and Financial Accounting: A Pan-European
Perspective in the Context of Adoption of International Financial Reporting Standards
(IFRS), World Bank, Washington, USA,
Graham, J., Raedy, J. and Shackelford, D., 2011Research in accounting for income taxes.
Working paper , available at:
http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1312005
Gray, S.J., 1988Towards a theory of cultural influence on the development of accounting
systems internationally”, Abacus, Number 24, pages 1-15.
Guenther, D. and D. Young, 2000. “The Association Between Financial AccountingMeasures and Real Economic Activity: A Multinational Study.” Journal of
Accounting and Economics, fq 53-72.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 107/141
107
Hanlon, M. and Heitzman, S., 2010 “A review of tax research”, Journal of American and
Economics, Volume 50, Issues 2-3, pages 127-178,
Hanlon, M. and Maydew, E. (2009), Book-tax conformity: implications for multinational firms,
National Tax Journal no. 62, 127-153
Heltzer,W. (2008), Conservatism and Book-Tax Differences, Journal of Accounting , Auditing
and Finance, pp. 469-504
Hoogendoorn, M., 1996Accounting and Taxation in Europe – a comparative overview”,
European Accounting Review, Volume 5, Supplement, pages 783-794,
http://ssrn.com/abstract=758144.
Hung, M. and Subramanyam, K.R., 2007 “Financial statement effects of adopting international
accounting standards: the case of Germany”, Review Accounting Studies, Volume 12,
pages 623-657.
Ionascu, I., Ionascu, M., Olimid, L., & Calu, D. A. (2007). An empirical evaluation of the costsof harmonizing Romanian accounting with international regulations (EU Directives andIAS/IFRS). Accounting in Europe, 4, fq 169−206.
James, S., 2009. The Relationship Between Accounting and Taxation, Working Paper,available at: http://eric.exeter.ac.uk/exeter/bitstream/10036/47557/1/0209.
Knott A. & Rosenfeld J. (2003 ) “Book and Tax: A Selective Exploration of Two Parallel
Universes” (pts 1 &2) 99 Tax Notes 865 and 1043.
Krzywda, D. and Schroeder, M. (2007), “An Analysis of the differences between IFRS andPolish Accounting Regulations: evidence from the financial statements of listed entitieson the Warsaw Stock Exchange for the calendar years ending 2001, 2003 and 2004”, Accounting in Europe, 4(1) fq 79-107
Lamb, M. (1996), The relationship between accounting and tax: the United Kingdom, European
Lamb, M. and Lymer, A. (1999), Taxation Research in an Accounting Context: Future Prospects
and Interdisciplinary Perspectives, The European Accounting Review, vol. 8, Issue 4,
pp. 749-776
Lamb, M., Lymer , A., Freedman, J. and James, S. (2005), Taxation. An Interdisciplinary
Approach to Research, Oxford University Press Inc., New York
Lamb, M., Nobes, C. and Roberts, A., 1998 International Variations in the Connections
Between Tax and Financial Reporting”, Accounting and Bussiness Research, Volume28, Number 3, pages 173-188,
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 108/141
108
Lambrecht B. (2009) „Debt and managerial rents in a real options model of the firm‟, Journal of
Financial Economics, vol.1, fq.567-590.
Lenter, David,Slemrod, Joel,Shackelford, Douglas (2003) „Public Disclosure of Corporate TaxReturn Information: Accounting, Economics, and Legal Perspectives‟ National Tax
Journal ,56, 4, fq 803
M. Hanlon and T. Shevlin, (2005) Book-Tax Conformity for Corporate Income: An Introduction
to the Issues NBER. Working Paper No11067;
Miller , [2007] fn 2 above; J. R. Hicks, „Maintaining capital intact: a further suggestion‟,
Economica IX (1942) 174-79 cited in G. Macdonald, „ HMRC v William Grant & Sons
Distillers Ltd and Small (Inspector of Taxes) v Mars UK Ltd: accountancy practice andthe computation of profit‟ British Tax Review 366.
Nielsen, J. C. (2009). IFRS for small and medium sized companies – a regulators
perspective. Danish Commerce and Companies Agency.
Nobes, C. and Schwencke, H.R., 2006Modelling the links between Tax and Financial
Reportings: A Longitudinal Examination of Norway over of 30 years up to IFRS
adoption”, European Accounting Review, Volume 15, Number 1, pages 63-87,
Nobes, C., Oliveras, E. and Puig, X. (2004), The changing relationship between tax and financialreporting in Spain, Working paper, available on:
http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=848667#208417
Nobes, C.H. and Parker, R. 1995, Comparative International Accounting , 4th Edition, Prentice
Hall International Limited, University Press, Cambridge,
Nobes, C.W. and Parker, R.H. 2002, Comparative International Accounting , Prentice Hall,
Nobes, C.W., 2006 “The survival of international differences under IFRS: towards a research
agenda” , Accounting and Business Research, Volume 36, Number 3, pages 233-245,
Organizations and Society, vol. 29, pp. 127 – 157
Norberg, C. (2007). Accounting and taxation. Kari Tikka memorial lecture, in EATPL
Congress, June, Helsinki.
Plesko G and Mills L(2003) „Bridging the Reporting Gap: A Proposal for more Informative
Reconciling of Book and Tax Income‟ 56 National Tax Journal 4; Joint Committee on
Taxation
Radebaugh, L. and Gray, S. (1993), International Accounting and Multinational Enterprises,
Wiley.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 109/141
109
Robinson, J., Sikes, S. and Weaver, C. (2010), Performance measurement of corporate tax
departments, The Accounting Review, no. 85, pp. 1035-1064
Robinson, L. and Schmidt, A. (2009), Firm and investor responses to uncertain tax benefit
disclosure Requirements, Dartmouth University working paper.
Robinson, L.A and Sansing, R. (2008), The effect of „„invisible‟‟ tax preferences on investment
and tax preference measures, Journal of Accounting and Economics, vol. 46, pp. 389 –
404.
Robison, J.C., Armstrong, M.B. and Carr, J. (2004), Incorporating ethics into tax classes: A
theoretical framework , Advances in Accounting Education, 6, pp. 1 – 17.
Scandal, Boston University Law Review, vol. 87, issue 1, pp. 2-58.
Schultz, T. and Fogarty, T. (2009), “The fleeting nature of permanent reinvestment: Accounting
for the undistributed earnings of foreign subsidiaries”, Advances in Accounting,incorporating Advances in International Accounting , Number 25, pages 112-123.
Shackelford, D. and Shevlin, T. (2001), Empirical tax research in accounting , Journal of
Accounting and Economics, 31, pp. 321 – 387.
Shackelford, D. and Shevlin, T., 2001 “Empirical tax research in accounting”, Journal of
Accounting and Economics, 31, pages 321 – 387.
Shackleford, D. A., Slemrod, J. and Sallee, J. A. (2007), A Unifying Model of How the Tax
System and Generally Accepted Accounting Principles Affect Corporate Behavior ,
National Bureau of Economic Research, Working Paper 12873.
Shaviro, D. N. (2009),The Optimal Relationship Between Taxable Income and FinancialAccounting Income, Georgetown Low Journal , 97 (2), fq 423 -484.
Staff Report US (May 8, 2006)., Present Law and Background Relating to Corporate Tax
Reform: Issues of Conforming Book and Tax Income.
Standardet Kombetare te Kontabilitetit , botim i Keshillit Kombetare te Kontabilitetit.
Sucher, P. and Jindrichovska, I. (2004), “Implementing IFRS: a case Study of the Czech
Republic”, Accounting in Europe, 1(1), fq 109-141
Tzovas. Ch, (2006) "Factors influencing a firm's accounting policy decisions when taxaccounting and financial accounting coincide", Managerial Auditing Journal, Vol. 21Iss: 4, pp.372 – 386
Walker D.I. (2006) “ financial accounting and corporate behavior ”.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 110/141
110
Walker, D.I. (2007), Unpacking Backdating: Economic Analysis and Observations on the Stock
Option.
Walker, S.P. (2004), The genesis of professional organisation in English accountancy,Accounting,
Legjislacioni tatimore ne vite
Ligji nr. 8438, datë 28.12.1998 “ Për tatimin mbi të ardhurat ” i ndryshuar,
Ligjit nr. 9228, datë 29.4.2004 “ Për kontabilitetin dhe pasqyrat financiare”
Ligjit nr. 9920 dt 19.05.2008 “Për procedurat tatimore në Republikën e Shqipërisë i ndryshuar
Ligjit nr. 7758 datë 12.10.1993 “Për dokumentimin dhe mbajtjen e llogarive për tatimet”
Ligji nr.7638, datë 19.11.1992 “Për shoqëritë tregtare” (shfuqizuar)
Ligjit nr. 7512, datë 10.8.1991 “Për sanksionimin dhe mbrojtjen e pronës private, nismës së lirë,
të veprimtarive private të pavarura dhe privatizimit”.(shfuqizuar)
Ligji nr. 10091, datë 05.03.2009 “Për auditimin ligjor, organizimin e profesionit të Ekspertit
Kontabël të regjistruar dhe të kontabilitetit të miratuar”.
Ligji nr. 9901 datë 14.04.2008 “Për tregëtarët dhe shoqëritë tregetare”.
Udhëzimin nr.5, datë 30.01.2006 “Për tatimin mbi të ardhurat”, i ndryshuar.
Udhëzimin nr.1, datë 11.1.2008 “Për tatimin mbi të ardhurat”. Udhëzimin nr. 4219 datë 27.02.2013 “Për zbatimin e procedurave të verifikimit të pasqyrave
financiare për vitin fiskal 2012”.
Web site:
Burim online. Linku: www.kkk.gov.al
Burim online: Linku: www.ieka.org.al
Burim online. Linku: http://www.thefreedictionary.com/report
Burim online. Linku: http://www.ifrs.org/IFRSs/Pages/IFRS.aspx
Burim online. Linku: www.fasb.org
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 111/141
111
ANEKSE
Aneks 1. Tabela
Tabela 1. Përmbledhje e informacionit të kryqëzuar.
Grup - mosha Kontabël i miratuar
Po % Jo % Total %
Nën 25 vjeç 0 .0% 8 100.0% 8 100.0%
% .0% 11.8% 8.4%
25-30 vjeç 1 7.1% 13 92.9% 14 100.0%
% 3.7% 19.1% 14.7%
31-35 vjeç 5 35.7% 9 64.3% 14 100.0%
% 18.5% 13.2% 14.7%
36-40 vjeç 2 13.3% 13 86.7% 15 100.0%
% 7.4% 19.1% 15.8%
41-45 vjeç 7 50.0% 7 50.0% 14 100.0%
% 25.9% 10.3% 14.7%
46-50 vjeç 6 50.0% 6 50.0% 12 100.0%
% 22.2% 8.8% 12.6%
51-55 vjeç 2 22.2% 7 77.8% 9 100.0%
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 112/141
112
% 7.4% 10.3% 9.5%
56-60 vjeç 1 33.3% 2 66.7% 3 100.0%
% 3.7% 2.9% 3.2%
66-70 vjeç 3 50.0% 3 50.0% 6 100.0%
% 11.1% 4.4% 6.3%
Total 27 28.4% 68 71.6% 95 100.0%
% 100.0% 100.0% 100.0%
Tabela 2. Përmbledhje e informacionit të kryqëzuar.
Grup - mosha Ekspert kontabël i miratuar
Po % Jo % Total %
Nën 25 vjeç 0 .0% 8 100.0% 8 100.0%
% .0% 9.8% 8.4%
25-30 vjeç 0 .0% 14 100.0% 14 100.0%
% .0% 17.1% 14.7%
31-35 vjeç 2 14.3% 12 85.7% 14 100.0%
% 15.4% 14.6% 14.7%
36-40 vjeç 1 6.7% 14 93.3% 15 100.0%
% 7.7% 17.1% 15.8%
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 113/141
113
41-45 vjeç 2 14.3% 12 85.7% 14 100.0%
% 15.4% 14.6% 14.7%
46-50 vjeç 4 33.3% 8 66.7% 12 100.0%
% 30.8% 9.8% 12.6%
51-55 vjeç 1 11.1% 8 88.9% 9 100.0%
% 7.7% 9.8% 9.5%
56-60 vjeç 1 33.3% 2 66.7% 3 100.0%
% 7.7% 2.4% 3.2%
66-70 vjeç 2 33.3% 4 66.7% 6 100.0%
% 15.4% 4.9% 6.3%
Total 13 13.7% 82 86.3% 95 100.0%
% 100.0% 100.0% 100.0%
Tabela 3. Përmbledhje e informacionit të kryqëzuar për audituesit e brendshëm.
Grup - mosha Auditues i brendëshëm
Po % Jo % Total %
Nën 25 vjeç 0 .0% 8 100.0% 8 100.0%
% .0% 8.9% 8.4%
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 114/141
114
25-30 vjeç 0 .0% 14 100.0% 14 100.0%
% .0% 15.6% 14.7%
31-35 vjeç 0 .0% 14 100.0% 14 100.0%
% .0% 15.6% 14.7%
36-40 vjeç 0 .0% 15 100.0% 15 100.0%
% .0% 16.7% 15.8%
41-45 vjeç 0 .0% 14 100.0% 14 100.0%
% .0% 15.6% 14.7%
46-50 vjeç 2 16.7% 10 83.3% 12 100.0%
% 40.0% 11.1% 12.6%
51-55 vjeç 3 33.3% 6 66.7% 9 100.0%
% 60.0% 6.7% 9.5%
56-60 vjeç 0 .0% 3 100.0% 3 100.0%
% .0% 3.3% 3.2%
66-70 vjeç 0 .0% 6 100.0% 6 100.0%
% .0% 6.7% 6.3%
Total 5 5.3% 90 94.7% 95 100.0%
% 100.0% 100.0% 100.0%
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 115/141
115
Tabela 4. Përmbledhje e informacionit të kryqëzuar për konsulentin fiskal.
Grup - mosha Konsulent fiskal
Po % Jo % Total %
Nën 25 vjeç 0 .0% 8 100.0% 8 100.0%
% .0% 10.0% 8.4%
25-30 vjeç 2 14.3% 12 85.7% 14 100.0%
% 13.3% 15.0% 14.7%
31-35 vjeç 2 14.3% 12 85.7% 14 100.0%
% 13.3% 15.0% 14.7%
36-40 vjeç 1 6.7% 14 93.3% 15 100.0%
% 6.7% 17.5% 15.8%
41-45 vjeç 2 14.3% 12 85.7% 14 100.0%
% 13.3% 15.0% 14.7%
46-50 vjeç 3 25.0% 9 75.0% 12 100.0%
% 20.0% 11.3% 12.6%
51-55 vjeç 2 22.2% 7 77.8% 9 100.0%
% 13.3% 8.8% 9.5%
56-60 vjeç 1 33.3% 2 66.7% 3 100.0%
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 116/141
116
% 6.7% 2.5% 3.2%
66-70 vjeç 2 33.3% 4 66.7% 6 100.0%
% 13.3% 5.0% 6.3%
Total 15 15.8% 80 84.2% 95 100.0%
% 100.0% 100.0% 100.0%
Tabela 5. Përmbledhje e informacionit të kryqëzuar për trajnimet.
Vjetërsia në punëA kryeni trajnime profesionale?
Po % Jo % Total %
0-5 vjet 17 54.8% 14 45.2% 31 100.0%
% 23.0% 53.8% 31.0%
6-10 vjet 13 86.7% 2 13.3% 15 100.0%
% 17.6% 7.7% 15.0%
11-15 vjet 9 75.0% 3 25.0% 12 100.0%
% 12.2% 11.5% 12.0%
16-20 vjet 11 84.6% 2 15.4% 13 100.0%
% 14.9% 7.7% 13.0%
21-25 vjet 10 83.3% 2 16.7% 12 100.0%
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 117/141
117
% 13.5% 7.7% 12.0%
26-30 vjet 7 70.0% 3 30.0% 10 100.0%
% 9.5% 11.5% 10.0%
31-35 vjet 7 100.0% 0 .0% 7 100.0%
% 9.5% .0% 7.0%
Total 74 74.0% 26 26.0% 100 100.0%
% 100.0% 100.0% 100.0%
Tabela 6. Përmbledhje e informacionit të kryqëzuar për trajnimet profesionale.
A kryenitrajnime
profesionale?
A mendoni se pasqyrat financiare japin informacionin e nevojshëm për të gjitha palët e treta përfshirë këtu edhe organet tatimore?
Total
Aspakdakord
Shumë pak
dakord
Pakdakord
Mesatarisht dakord
DakordShumëdakord
Plotësisht dakord
Po 0 3 17 16 16 3 15 70
% .0% 60.0% 85.0% 80.0% 80.0% 60.0% 68.2% 75.3%
Jo 1 2 3 4 4 2 7 23
% 100.0% 40.0% 15.0% 20.0% 20.0% 40.0% 31.8% 24.7%
Total 1 5 20 20 20 5 22 93
% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0%
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 118/141
118
Tabela 7. Tregoni se deri në çfarë mase ka ndikuar secila nga çështjet e mëposhtme në deklarimin dhe evidentimin e detyrimit të
tatimit mbi fitimin në pasqyrat tuaja financiare?
Zëri
Nuk ndikon
fare Ndikon pak Mesatarisht Ndikon
Ndikon
shumëTotal
Nr % Nr % Nr % Nr % Nr % Nr %
Të ardhurat 0 0.0% 1 1.4% 6 8.1% 16 21.6% 51 68.9% 74 100.0%
Vlera kontabël e aktiveve e ndryshmenga baza tatimore
3 4.1% 16 21.6% 12 16.2% 36 48.6% 7 9.5% 74 100.0%
Shpenzimet e amortizimit 0 0.0% 11 14.9% 22 29.7% 19 25.7% 22 29.7% 74 100.0%
Shpenzimet për interesat e paguara 1 1.4% 11 14.9% 21 28.4% 24 32.4% 17 23.0% 74 100.0%
Shpenzimet për gjoba, kamatvonesa etj 14 18.9% 7 9.5% 16 21.6% 18 24.3% 19 25.7% 74 100.0%
Shpenzimet për provizione 10 13.5% 5 6.8% 21 28.4% 22 29.7% 16 21.6% 74 100.0%
Shpenzime për dieta dhe shërbime 14 18.9% 6 8.1% 20 27.0% 19 25.7% 15 20.3% 74 100.0%
Shpenzime për dhurata 15 20.3% 9 12.2% 15 20.3% 18 24.3% 17 23.0% 74 100.0%
Shpenzime për sponsorizime 14 18.9% 8 10.8% 19 25.7% 19 25.7% 14 18.9% 74 100.0%
Shuma e shpenzimeve në natyrë 16 21.6% 8 10.8% 12 16.2% 18 24.3% 20 27.0% 74 100.0%
Shpenzime për tatime dhe taksa të panjohura nga organet tatimore
7 9.5% 10 13.5% 12 16.2% 25 33.8% 20 27.0% 74 100.0%
Krijimi apo rritja e rezervave për fondetë veçanta
14 18.9% 3 4.1% 17 23.0% 27 36.5% 13 17.6% 74 100.0%
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 119/141
119
Shpenzime të konsumit personal 17 23.0% 8 10.8% 17 23.0% 14 18.9% 18 24.3% 74 100.0%
Shpenzime të pajustifikuara medokumentacion
15 20.3% 8 10.8% 12 16.2% 23 31.1% 16 21.6% 74 100.0%
Shpenzime të evidentuara përkorigjimin e gabimeve
10 13.5% 15 20.3% 15 20.3% 25 33.8% 9 12.2% 74 100.0%
Nxjerrjet jashtë përdorimit 10 13.5% 9 12.2% 14 18.9% 20 27.0% 21 28.4% 74 100.0%
Tabela 8. Deri në çfarë mase mendoni se secila prej çështjeve të mëposhtme ka prekur transparencën e deklarimit te detyrimit të
tatimit mbi fitimin për periudhën ushtrimore?
Zëri
E zvogëlon
fuqishëmtransparencë
n
E zvogëlontransparencë
n
Nuk ndikonnë
transparencë
E rrittransparencë
n
E rrit fuqishëm
transparencën
Total
Nr % Nr % Nr % Nr % Nr % Nr %
Ligji 2004" Për kontabilitetindhe pasqyrat financiare"
0 0.0% 3 3.0% 19 19.0% 55 55.0% 23 23.0% 100100.0
%
Ligji për proçedurat tatimore 0 0.0% 4 4.0% 11 11.0% 58 58.0% 27 27.0% 100100.0
%
Ligji 2206 "Për tatimin mbi tëardhurat"
0 0.0% 4 4.0% 11 11.0% 58 58.0% 27 27.0% 100100.0
%
Shpenzimet e panjohura përefekte fiskale
2 2.0% 12 12.0% 11 11.0% 53 53.0% 22 22.0% 100100.0
%
Udhëzimet e organeve 1 1.0% 2 2.0% 19 19.0% 48 48.0% 30 30.0% 100 100.0
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 120/141
120
tatimore %
Transaksionet informale qëushtrohen nga njësiaekonomike
13 13.0% 21 21.0% 16 16.0% 30 30.0% 20 20.0% 100100.0
%
Profesionalizmi iinspektorëve tatimorë
3 3.0% 3 3.0% 19 19.0% 51 51.0% 24 24.0% 100100.0
%
Profesionalizmi i punonjësvetë njësisë ekonomike 0 0.0% 1 1.0% 16 16.0% 63 63.0% 20 20.0% 100 100.0%
Tabela 9. Deri në çfarë mase e ka prekur aftësinë e kompanisë tuaj për tu angazhuar në planifikimin e detyrimeve për tatimin?
Zëri
E zvogëlon fuqishëm
transparencën
E zvogëlon
transparencën
Nuk ndikonnë
transparencë
E rrit
transparencën
E rrit fuqishëm
transparencënTotal
Nr % Nr % Nr % Nr % Nr % Nr %
Ligji 2004" Për kontabilitetindhe pasqyrat financiare"
0 0.0% 4 4.0% 29 29.0% 51 51.0% 16 16.0% 100 100.0%
Ligji për proçedurat tatimore 0 0.0% 3 3.0% 21 21.0% 52 52.0% 24 24.0% 100 100.0%
Ligji 2206 "Për tatimin mbi tëardhurat"
0 0.0% 3 3.0% 18 18.0% 50 50.0% 29 29.0% 100 100.0%
Shpenzimet e panjohura përefekte fiskale
0 0.0% 6 6.0% 28 28.0% 49 49.0% 17 17.0% 100 100.0%
Udhëzimet e organeve tatimore 0 0.0% 4 4.0% 29 29.0% 49 49.0% 18 18.0% 100 100.0%
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 121/141
121
Transaksionet informale qëushtrohen nga njësia ekonomike
11 11.0% 8 8.0% 18 18.0% 41 41.0% 22 22.0% 100 100.0%
Profesionalizmi i inspektorëvetatimorë
0 0.0% 2 2.0% 28 28.0% 43 43.0% 27 27.0% 100 100.0%
Profesionalizmi i punonjësve tënjësisë ekonomike
0 0.0% 11 11.0% 0 0.0% 60 60.0% 29 29.0% 100 100.0%
Tabela 10. Deri në çfarë mase mendoni se çështjet e mëposhtme prekin përqindjen e punës nga burimet e jashtme?
Zëri
E zvogëlon
fuqishëm
transparencë
n
E zvogëlon
transparencë
n
Nuk ndikon
në
transparencë
E rrit
transparencë
n
E rrit
fuqishëm
transparencë
n
Total
Nr % Nr % Nr % Nr % Nr % Nr %
Ligji 2004" Për kontabilitetindhe pasqyrat financiare"
0 0.0% 4 4.0% 27 27.0% 55 55.0% 14 14.0%100
100.0%
Ligji për proçedurat tatimore 0 0.0% 2 2.0% 16 16.0% 61 61.0% 21 21.0%100
100.0%
Ligji 2206 "Për tatimin mbitë ardhurat" 0 0.0% 2 2.0% 16 16.0% 50 50.0% 32 32.0%
100
100.0%
Shpenzimet e panjohura përefekte fiskale
0 0.0% 8 8.0% 13 13.0% 52 52.0% 27 27.0%100
100.0%
Udhëzimet e organevetatimore
1 1.0% 0 0.0% 31 31.0% 55 55.0% 13 13.0%100
100.0%
Transaksionet informale qëushtrohen nga njësia
6 6.0% 4 4.0% 27 27.0% 45 45.0% 18 18.0% 10 100.0
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 122/141
122
ekonomike 0 %
Profesionalizmi iinspektorëve tatimorë
1 1.0% 4 4.0% 21 21.0% 42 42.0% 32 32.0%100
100.0%
Profesionalizmi i punonjësvetë njësisë ekonomike
2 2.0% 5 5.0% 7 7.0% 60 60.0% 26 26.0%100
100.0%
Tabela 11. Deri në çfarë mase çështjet e mëposhtme prekin transparencën për deklarimin e pasqyrës së bilancit?
Zëri
E zvogëlon
fuqishëm
transparenc
ën
E zvogëlon
transparencë
n
Nuk ndikon
në
transparencë
E rrit
transparencë
n
E rrit fuqishëm
transparencënTotal
N
r% Nr % Nr % Nr % Nr % Nr %
Ligji 2004 “Për
kontabilitetin dhe pasqyratfinanciare”
0 0.0% 3 3.0% 23 23.0% 49 49.0% 25 25.0%100
100.0%
Ligji për proçedurat
tatimore 0 0.0% 4 4.0% 9 9.0% 66 66.0% 21 21.0%
10
0 100.0%
Ligji 2206 "Për tatimin mbitë ardhurat"
0 0.0% 5 5.0% 12 12.0% 61 61.0% 22 22.0%100
100.0%
Shpenzimet e panjohura përefekte fiskale
0 0.0% 9 9.0% 22 22.0% 47 47.0% 22 22.0%100
100.0%
Udhëzimet e organeve 0 0.0% 21 21.0% 0 0.0% 56 56.0% 23 23.0% 10 100.0%
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 123/141
123
tatimore 0
Transaksionet informale qëushtrohen nga njësiaekonomike
15 15.0% 11 11.0% 15 15.0% 41 41.0% 18 18.0%100
100.0%
Profesionalizmi iinspektorëve tatimorë
0 0.0% 2 2.0% 22 22.0% 49 49.0% 27 27.0%100
100.0%
Profesionalizmi i punonjësve të njësisëekonomike
1 1.0% 0 0.0% 10 10.0% 58 58.0% 31 31.0% 100
100.0%
Tabela 12. Deri në çfarë mase çështjet e mëposhtme prekin transparencën për deklarimin e të ardhurave dhe shpenzimeve?
Zëri
E zvogëlon
fuqishëm
transparencën
E zvogëlon
transparencën
Nuk ndikon
në
transparencë
E rrit
transparencën
E rrit fuqishëm
transparencënTotal
Nr % Nr % Nr % Nr % Nr % Nr %
Ligji 2004" Përkontabilitetin dhe pasqyrat
financiare"
2 2.0% 2 2.0% 18 18.0% 61 61.0% 17 17.0% 100 100.0%
Ligji për proçedurat tatimore 2 2.0% 0 0.0% 12 12.0% 66 66.0% 20 20.0% 100 100.0%
Ligji 2206 "Për tatimin mbitë ardhurat"
3 3.0% 0 0.0% 12 12.0% 62 62.0% 23 23.0% 100 100.0%
Shpenzimet e panjohura përefekte fiskale
5 5.0% 5 5.0% 19 19.0% 48 48.0% 23 23.0% 100 100.0%
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 124/141
124
Udhëzimet e organevetatimore
1 1.0% 0 0.0% 31 31.0% 44 24.0% 24 24.0% 100 80.0%
Transaksionet informale qëushtrohen nga njësiaekonomike
17 17.0% 8 8.0% 12 12.0% 44 44.0% 19 19.0% 100 100.0%
Profesionalizmi iinspektorëve tatimorë
3 3.0% 2 2.0% 15 15.0% 51 51.0% 29 29.0% 100 100.0%
Profesionalizmi i punonjësve të njësisëekonomike
0 0.0% 1 1.0% 7 7.0% 60 60.0% 32 32.0% 100 100.0%
Tabela 13. Jepni mendimin tuaj se ku pozicionoheni aktualisht gjatë hartimit të pasqyrave financiare?
Zëri
Nivel shumë
i ulët Nivel i ulët Mesatar Nivel i lartë
Nivel shumë
i lartëTotal
Nr % Nr % Nr % Nr % Nr % Nr %
Rregullat e kontabilitetit dheato fiskale të jenë të
ndryshme dhe të pavaruranga njëra-tjetra.
14 14.0% 19 19.0% 39 39.0% 14 14.0% 14 14.0% 100 100.0%
Rregullat e kontabilitetit dheato fiskale të jenë të njëjta
9 9.0% 11 11.0% 30 30.0% 22 22.0% 28 28.0% 100 100.0%
Dominimi i rregulavekontabël
1 1.0% 9 9.0% 36 36.0% 21 21.0% 33 33.0% 100 100.0%
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 125/141
125
Dominimi i rregulave fiscal 5 5.0% 11 11.0% 32 32.0% 19 19.0% 33 33.0% 100 100.0%
Të zbatohen vetëm rregullatfiskale në përcaktimin efitimit kontabël dhe atë fiscal
20 20.0% 4 4.0% 34 34.0% 23 24.0% 19 19.0% 100 101.0%
Tabela 14. Jepni mendimin tuaj se ku dëshironi të qëndroni gjatë hartimit të pasqyrave financiare?
Zëri
Nivel shumë
i ulët Nivel i ulët Mesatar Nivel i lartë
Nivel shumë
i lartëTotal
Nr % Nr % Nr % Nr % Nr % Nr %
Rregullat e kontabilitetit dheato fiskale të jenë të ndryshmedhe të pavarura nga njëra-tjetra.
23 23.0% 9 9.0% 28 28.0% 16 16.0% 24 24.0% 100 100.0%
Rregullat e kontabilitetit dheato fiskale të jenë të njëjta
17 17.0% 14 14.0% 21 21.0% 19 19.0% 29 29.0% 100 100.0%
Dominimi i rregulave kontabël 1 1.0% 7 7.0% 35 35.0% 31 31.0% 26 26.0% 100 100.0%
Dominimi i rregulave fiskal 8 8.0% 13 13.0% 29 29.0% 32 32.0% 18 18.0% 100 100.0%
Të zbatohen vetëm rregullatfiskale në përcaktimin e fitimitkontabël dhe atë fiscal
23 23.0% 3 3.0% 32 32.0% 24 24.0% 18 18.0% 100 100.0%
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 126/141
126
Tabela 15. (7.a) Trajnimet profesionale dhe zhvillimi i tyre.
A kryeni
trajnime profesionale
?
Nga kush zhvillohen trajnimet?
Po
Vetem ngainstitucioni ku
punoni
% Po
Vetëm nga shoqatate profesioneve të
lira
%
Po 55 40 72.7 34 19 55.9
Tabela 16. (15. b) Informacion mbi testin Hi-katror.
A kryeni trajnime
profesionale?
Sa i familjarizuar jeni ju me "funksionin e të ardhurave" mbi
bazën e të cilave llogaritet detyrimi i tatimit mbi fitimin e
periudhës ushtrimore në kompaninë tuaj?
Pak ose aspaki familjarizuar
Mesatarisht I familjarizuar Total
Po 7.5 6.8 55.7 70.0
% 70.0% 44.4% 79.7% 75.3%
Jo 2.5 2.2 18.3 23.0
% 30.0% 55.6% 20.3% 24.7%
Total 10.0 9.0 74.0 93.0
% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0%
Chi-Square Tests
Value DfAsymp. Sig. (2-
sided)
Pearson Chi-Square 5.534a 2 .063
Likelihood Ratio 4.848 2 .089
Linear-by-LinearAssociation 1.949 1 .163
N of Valid Cases 93
a. 2 cells (33.3%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 2.23.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 127/141
127
Tabela 17. (15.b) Përmbledhje e informacionit të kryqëzuar për aktivitetin.
Fusha e aktivitetit
Sa e familjarizuar ka qënë njësia ekonomike me
eksperti kontabël gjatë çertifikimit të pasqyrave
financiare?Total
Pak ose aspake familjarizuar
Mesatarisht E familjarizuar
Ndërtim 1.8 .5 4.7 7.0
% 4.2% .0% 9.5% 7.5%
Financë,Siguracione, Real
Estate2.3 .6 6.1 9.0
% 4.2% .0% 12.7% 9.7%
Prodhim 3.6 .9 9.5 14.0
% 8.3% .0% 19.0% 15.1%
Miniera .3 .1 .7 1.0
% .0% .0% 1.6% 1.1%
Shërbime 9.0 2.3 23.7 35.0
% 33.3% .0% 42.9% 37.6%
Transport dheShërbime publike
.8 .2 2.0 3.0
% .0% .0% 4.8% 3.2%
Tregëti me shumicëdhe pakicë
4.6 1.2 12.2 18.0
% 37.5% 66.7% 7.9% 19.4%
Tjetër/ specifiko 1.5 .4 4.1 6.0
% 12.5% 33.3% 1.6% 6.5%
Total 24.0 6.0 63.0 93.0
% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0%
Chi-Square Tests
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 128/141
128
Value DfAsymp. Sig. (2-
sided)
Pearson Chi-Square 35.759a 14 .001
Likelihood Ratio 36.393 14 .001
Linear-by-Linear Association 13.347 1 .000
N of Valid Cases 93
a. 19 cells (79.2%) have expected count less than 5. The minimum expected count is .06.
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 129/141
129
Aneks 2. Pyetësori
PYETËSOR
Ky pyetësor është anonim dhe konfidencial. Përgjigjet tuaja nuk janë të destinuara për t’ju
identifikuar ju në asnjë mënyrë. Ky informacion do të përdoret vetëm për tu siguruar analiza
kuptimplotë te temës ë doktoraturës “Shoqëritë Shqipëtare përballë realitetit të raportimit tëdubluar financiar dhe fiskal”
Nëse jeni një profesionist i pavarur apo i punësuar, lutem të plotësoni të gjithë pyetësorin.
Nëse jeni një i punësuar në organet tatimore, lutem të plotesoni pjesën Irë dhe atë të IIItë të
pyetësorit.
Pyetësori është ndërtuar si vijon:
Në pjesën Irë paraqiten disa karakteristika të përgjithshme të të anketuarit. Kjo ndihmon për të
njohur më mirë realitetin dhe konkretisht personat që i përgjigjen këtij pyetësori.
Pjesa e Iitë shërben për të njohur njësinë ekonomike që anketohet si dhe lidhja e saj me
deklarimin e detyrimit të tatimit mbi fitimin e periudhës ushtrimore.
Pjesa e IIItë shërben për të marrë një informacion për lidhjen midis raportimit tatimor dhe atij
fiskal.
Për çdo paqartësi ju mund të kontaktoni në këtë adresë email: [email protected]
Ju faleminderit për kohën e kushtuar!
Msc. Rudina QURKU
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 130/141
130
PJESA e Irë “Karakteristika të përgjithshme të të anketuarve”
1. Lutemi tregoni rrethin tuaj:
2. Lutemi tregoni gjininë tuaj: femër mashkull
3. Lutemi tregoni moshën tuaj:
nën 25 46 ÷ 50
25 ÷ 30 51 ÷ 55
31 ÷ 35 56 ÷ 60
36 ÷ 40 61 ÷ 65
41 ÷ 45 66 ÷ 70
4. Lutemi të tregoni të gjitha nivelet arsimore që ju keni arritur.
a)
Diploma e shkollës së mesme Po Jo
b) Diploma e shkollës së lartë (Bachelor) Po Jo
c) Master Po Jo
(nëse përgjigjeni me Po atëherë lutem të specifikoni të dhënat ë më poshtëme, në të kundërt vazhdonime pytjet e tjera)
c1.Financë Kontabilitet Administrim Publik
MBA Marketing Tjetër (specifikoni):
c2.
Masterin e keni zhvilluar në: Shqipëri jasht shtetit
a) Ph. Doktoraturë Po Jo
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 131/141
131
b) Të tjera (specifikoni):
5. Cilat nga këto çertifikata profesionale / licenca ju zotëroni?
a. Kontabël i miratuar Po Jo
b. Ekspert Kontabël i miratuar Po Jo
c. Auditues i brëndshëm Po Jo
d. Konsulent fiskal Po Jo
e. Të tjera (specifikoni)
f. Asnjë
6. Sa vjet përvojë pune ju keni?
0 ÷ 5 6 ÷ 10 11 ÷ 15 16 ÷ 20
21 ÷ 25 26 ÷ 30 31 ÷ 35 36 ÷ 40
7.
Eksperienca në punë është e ndarë specifikisht si më poshtë:
Numri i viteve në sektorin publik:
Numri i viteve në sektorin privat:
8.
A kryeni trajnime profesionale? Po Jo
(nëse i përgjigjeni Po kësaj pyetje, atëhere vazhdoni me plotësimin e pyetjeve të mëposhtmë, në të
kundërt kaloni në pjesën e IItë të këtij pyetësori)
9. Sa shpesh kryeni trajnime?
çdo 3 muaj çdo 6 muaj çdo 9 muaj çdo 1 vit
çdo 3 vjet shumë rrallë asnjëherë
10. Nga kush ju zhvillohen trajnimet?
a. Nga institucioni ku ju punoni
b. Nga shoqata e profesioneve të lira
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 132/141
132
c. Tjetër (specifiko):
PJESA e IItë “Karakteristikat e njësisë ekonomike”
1.
Prej sa vitesh ushtron aktivitet subjekti juaj:
0 ÷ 5 vjet 6 ÷ 10 vjet 11 ÷ 15 vjet 16 ÷ 20 vjet 21 ÷ 25 vjet
2. Klasifikimi kryesor i aktivitetit të biznesit tuaj është:
Bujqësi, Pyje dhe Peshkim
Ndërtim
Financë, Siguracione dhe Real Estate
Prodhim
Miniera
Shërbime
Transporti dhe Shërbimet Publike
Tregëti me shumicë apo pakicë
Të tjera (specifikoni)
3. Sa është përafërsisht totali i Aktiveve për vitin 2012 korporatën tuaj: 000/Lek
4. Të ardhurat vjetore neto për biznesin tuaj për periudhat e mëposhtme ishin: 000/Lek
Viti 2010 Viti 2011 Viti 2012
5. Të ardhurat vjetore neto për biznesin tuaj mbi bazën e të cilës ju llogaritët detyrimin tatimor për
periudhat e mëposhtme ishin: 000/Lek
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 133/141
133
Viti 2010 Viti 2011 Viti 2012
6.
Është biznesi juaj aktualisht në një pozicionin me humbje vjetore? Po Jo(nëse Po lutem të specifikoni se sa ishte kjo humbje 000/Lek )
7.
Lutem të specifikoni kategorinë e mëposhtme që përshkruan më mirë punën në përcaktimin e
detyrimit të tatimit mbi fitimin e periudhës ushtrimore për njësinë tuaj ekonomike.
a) Planifikim i detyrimit
tatimor
100% Organi Tatimor
100% Njësia Ekonomike
0 ÷ 75% Organi Tatimor 0 ÷ 25 % Njësia Ekonomike
0 ÷ 50% Organi Tatimor 0 ÷ 50 % Njësia Ekonomike
0 ÷ 25% Organi Tatimor 0 ÷ 75 % Njësia Ekonomike
b) Detyrimitatimor
100% Organi Tatimor
100% Njësia Ekonomike
0 ÷ 75% Organi Tatimor 0 ÷ 25 % Njësia Ekonomike
0 ÷ 50% Organi Tatimor 0 ÷ 50 % Njësia Ekonomike
0 ÷ 25% Organi Tatimor 0 ÷ 75 %
Njësia Ekonomike
8. Detyrimi i tatimit të njësisë ekonomike është shqyrtuar nga një Profesionist i pavarur
Po Jo
(nëse i përgjigjeni kësaj pyetje me Po lutem të specifikoni llojin e profesionit)
KM EKR Auditues Publik Ekspert Fiskal
9. Për dy pyetjet e mëposhtme, ju lutem çekoni numrin që korrespondon me zgjedhjen tuaj.
a.
Sa i familjarizuar jeni ju me “funksionin e të ardhurave” mbi bazën e të cilave llogaritet detyrimi i
tatimit mbi fitimin e periudhës ushtrimore të njësisë suaj?
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 134/141
134
Aspak ifamiljarizuar
Shumë ifamiljarizuar
1 2 3 4 5 6 7
b. Sa ndikim keni për vendime lidhur me detyrimin e tatimit mbi fitimin e periudhës ushtrimore të
njësië suaj?
Aspakndikim
Shumëndikim
1 2 3 4 5 6 7
10.
A janë pasqyrat tuaja financiare të mëposhtme të çertifikuara nga ekspertë kontabël të regjistruar?
Viti 2008 Po Jo
Viti 2009 Po Jo
Viti 2010 Po Jo
Viti 2011 Po Jo
Viti 2012 Po Jo
a. Sa e familjarizuar ka qënë njësia ekonomike me ekspertin kontabël gjatë çertifikimit të pasqyrave
financiare.
Aspak ifamiljarizuar
Shumë ifamiljarizuar
1 2 3 4 5 6 7
b. A mendoni se pasqyrat financiare japin informacionin e nevojshëm për të gjitha palët e treta
përfshire këtu edhe organet tatimore?
Aspakdakort
Shumëdakort
1 2 3 4 5 6 7
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 135/141
135
PJESA e IIItë “Raportimi financiar dhe tatimor”
Pyetjet e mëposhtme kërkojnë mendimet tuaja në lidhje me efektin e taksave të lidhura me çështjespecifike. Ju lutem shënoni një përgjigje (cekoni) për çdo rresht. Ne jemi të interesuar vetëm nëmendimet tuaja.
1. A i njihni Tatimet e shtyra:
(nëse i përgjigjeni po kësaj pyetje vazhdoni me pyetjet në vazhdimësi në të kundërt kaloni në pyetjen 4)
Po Jo Pa përgjigje
2. Sa shpesh e evidentoni atë në pasqyrat tuaja financiare.
Vit për vit Çdo 2 vjet Çdo 3 vjet Çdo 4 vjet Asnjëherë
3. Tregoni deri në çfarë mase ka ndikuar secila nga çështjet e mëposhtme në deklarimin dhe
evidentimin e detyrimit te tatimit mbi fitimin në pasqyrat financiare tuaja (1 nuk ndikon dhe 5ndikon fuqishëm).
1 2 3 4 5
Të ardhurat
Vlera kontabël e aktiveve e ndryshme nga baza tatimore
Shpenzimet e amortizimit
Shpenzime për interesa të paguar
Shpenzimet për gjoba, kamatvonesa, etj të ketij lloji
Shpenzime për provizione
Shpenzime për dieta dhe udhëtime
Shpenzime për dhurata
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 136/141
136
Shpenzime për sponsorizime
Shuma e shpërblimeve në natyre
Shpenzimet për tatime dhe taksa të panjohuara ngaorganet tatimore
Krijimi ose rritja e rezervave apo fondeve të veçanta
Shpenzime të konsumit personal
Shpenzime të pajustifikuara me dokumentacion
Shpenzime të evidentuara për korrigjimin e gabimeve
Nxjerrjet jashtë përdorimit,etj
Të tjera te lutem specifiko me poshte
4.
Deri në çfarë mase mendoni se secila prej çështjeve të mëposhtme ka prekur transparencën e deklarimit të detyrimit të tatimit mbi fitimin e periudhës ushtrimore të kompanisë suaj.
E zvogëlonfuqishëm
Trasparencën
E zvogëlonTrasparencën
Nuk ndikonnë
Transparencë
E rritTrasparencën
E rritfuqishëm
Trasparencën
Ligji i 2004 “Për
kontabilitetin dhePasqyrat financiare
Ligji i “Për procedurattatimore”
Ligji i 2206 “Për tatimin
mbi të ardhurat”
Shpenzimet epanjohura për efektefiskale
Udhëzimet eorg.tatimore ....(Për kërkesa në lidhjeme dokumentacionetshtesë që shoqërojnëpasqyrat financiare tëtilla si lista einventareve, e
furnitoreve, etj)
Transaksionetinformale që ushtrohen
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 137/141
137
nga njësitë ekonomike
Profesionalizimi iinspektoreve tatimore
Profesionalizmi ipunonjësve të njësisë
ekonomike
5. Deri në çfarë mase mendoni se secila nga pikat e mëposhtme ka prekur aftësinë e kompanisë suaj për t’u angazhuar në planifikimin e detyrimeve për tatimin.
E zvogëlonfuqishem
E zvogëlon Nuk ndikon E rritE rrit
fuqishëm
Ligji i 2004 “Për
kontabilitetin dhe
Pasqyrat financiare
Ligji i “Për procedurattatimore”
Ligji i 2206 “Për tatimin
mbi të ardhurat”
Shpenzimet e
panjohura për efektefiskale
Udhëzimet eorg.tatimore ....(Për kerkesa në lidhjeme dokumentacionet
shtesë që shoqërojnëpasqyrat financiare tëtilla si lista einventareve, efurnitoreve, etj)
Transaksionetinformale që ushtrohennga njësitë ekonomike
Profesionalizmi iinspektoreve tatimore
Profesionalizmi ipunonjsve të njësisëekonomike
6. Deri në çfarë mase mendoni se secila nga çështjet e mëposhtme prekin përqindjen e punës nga
burime të jashtme (kontraktimi me profesionistë të pavarur) për percaktimin e detyrimit të tatimitmbi fitimin?
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 138/141
138
E zvogëlonfuqishëm
punësimin etyre
E zvogëlonpunësimin e
tyreNuk ndikon E rrit
E rritfuqishëm
Ligji i 2004 “Për
kontabilitetin dhePasqyrat financiare
Ligji i “Për procedurat
tatimore”
Ligji i 2206 “Për tatimin
mbi të ardhurat”
Shpenzimet epanjohura për efektefiskale
Udhëzimet eorg.tatimore ....
(Për kerkesa në lidhjeme dokumentacionetshtesë që shoqerojnëpasqyrat financiare tëtilla si lista einventareve, efurnitorëve, etj)
Transaksionetinformale që ushtrohennga njësitë ekonomike
Profesionalizmi i
inspektorëve tatimoreProfesionalizmi ipunonjësve të njësisëekonomike
7. Deri në çfarë mase mendoni se secila nga çështjet e mëposhtme prekin transparencën përdeklarimin e pasqyrës së bilancit?
E zvogëlonfuqishëm
punësimin e
tyre
E zvogëlonpunësimin e
tyreNuk ndikon E rrit
E rritfuqishëm
Ligji i 2004 “Për
kontabilitetin dhePasqyrat financiare
Ligji i “Për procedurat
tatimore”
Ligji i 2206 “Për tatimin
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 139/141
139
mbi të ardhurat”
Shpenzimet epanjohura për efektefiskale
Udhezimet e
org.tatimore ....(Për kerkesa në lidhjeme dokumentacionetshtesë që shoqërojnëpasqyrat financiare tëtilla si lista einventareve, efurnitoreve, etj)
Transaksionetinformale që ushtrohennga njësitë ekonomike
Profesionalizmi i
inspektorëve tatimoreProfesionalizmi ipunonjësve të njësisëekonomike
8. Deri në çfarë mase mendoni se secila nga çështjet e mëposhtme prekin transparencën përdeklarimin e pasqyrës së të ardhurave dhe shpenzimeve?
E zvogëlonfuqishëm
punësimin etyre
E zvogëlonpunësimin e
tyreNuk ndikon
E rrit E rrit
fuqishëm
Ligji i 2004 “Për
kontabilitetin dhePasqyrat financiare
Ligji i “Për procedurat
tatimore”
Ligji i 2206 “Për tatimin
mbi të ardhurat”
Shpenzimet e
panjohura për efekte
fiskaleUdhëzimet eorg.tatimore ....(Për kërkesa në lidhjeme dokumentacionetshtesë që shoqërojnëpasqyrat financiare të
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 140/141
140
tilla si lista einventareve, efurnitorëve, etj)
Transaksionetinformale që ushtrohennga njësitë ekonomike
Profesionalizmi iinspektoreve tatimore
Profesionalizmi ipunonjësve të njësisëekonomike
9. Sa dakort jeni me shprehjen “Shoqëritë Shqipëtare ndeshen midis realitetit të raportimit të
dubluar financiar dhe atij fiskal“
Aspak
dakort
Shumë
dakort
1 2 3 4 5 6 7
10. A mendoni se ndërtimi i anekseve shpjeguese të detajuara për organet tatimore përbën një kosto tëlartë për Ju?
Aspakdakort
Shumëdakort
1 2 3 4 5 6 7
11.
Për çështjet e mëposhtme jepni mendimin tuaj se ku pozicionoheni aktualisht gjatë hartimit të
Pasqyrave financiare;
1 2 3 4 5
Rregullat e kontabilitetit dhe ato fiskale të jetë tëndryshme dhe të pavarura nga njera-tjetra
Rregullat e kontabilitetit dhe ato fiskale të jenë tënjëjta
Të zbatohen Rregullat e kontabilitetit në mënyrë tëtillë që në fund të marrim informacionin ekontabilite-tit dhe të fiskut njëkohësisht(Dominimi i rregullave Kontabël)
7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit
http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 141/141
Të zbatohen Rregullat fiskale në mënyrë të tille qënë fund të marrim informacionin e kontabilitetit dhetë fiskut njëkohesisht(Dominimi i rregullave fiskale)
Të zbatohen vetëm rregullat fiskale në përcaktimin efitimit kontabël dhe atë fiskal
12. Për çështjet e mëposhtme jepni mendimin tuaj se ku dëshironi të qëndroni gjatë hartimit të
Pasqyrave financiare;
1 2 3 4 5
Rregullat e kontabilitetit dhe ato fiskale të jetë tëndryshme dhe të pavarura nga njera-tjetra
Rregullat e kontabilitetit dhe ato fiskale të jenë tënjëjta
Të zbatohen Rregullat e kontabilitetit në mënyrë të
tillë që në fund të marrim informacionin ekontabilite-tit dhe të fiskut njëkohësisht(Dominimi i rregullave Kontabël)
Të zbatohen Rregullat fiskale në mënyrë të tille qënë fund të marrim informacionin e kontabilitetit dhetë fiskut njëkohesisht(Dominimi i rregullave fiskale)
Të zbatohen vetëm rregullat fiskale në përcaktimin efitimit kontabël dhe atë fiskal