Download - 101202 Task Force Management Overstromingen
113 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Thorbecke heeft het moeilijk bij overstromingen
213 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
2
Programmamanager TMOLgen b.d. Ruurd Reitsma
“Als een Generaal in het water….”
313 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Overstromingen Philipijnen
Overstromingen Pakistan, Frankrijk en België
413 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Overstromingen in Australië - Toowoomba
513 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Overstromingen in Australië - Rockhampton
613 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
713 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
… zijn de straten omgevormd in rivieren en daar
waar het waterpeil begint te zakken, is er modder en
vuiligheid. De infrastructuur werd ook getroffen en de
watervoorziening werd afgesloten, omdat er
gevreesd wordt dat het water vervuild werd. De
elektriciteitsvoorziening blijft een probleem en het
belangrijkste ziekenhuis in de stad heeft haar
normale werking nog niet hervat door de grote
waterschade.
813 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Voorwoord
- Een ramp wordt niet veroorzaakt door extreem weer, maar door mensen, die zich niet hebben voorbereid (Erwin Kroll)
- Je voelen als een Generaal in het water; een ‘generaal’ heeft recht op een vijand, mijn vijand is een (dreigende) overstroming. Een militaire operatie ligt dan voor de hand
- Aan de slag: Verover het land!
913 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Grootschalige overstromingen
Dus moeten we:
o weten wat er kan gebeuren
o weten wat er gedaan moet worden en wanneer
o weten wie wat moet doen (en hoe er wordt samengewerkt)
o het transparant houden en vooral oefenen
1013 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Thorbecke heeft het moeilijk bij overstromingen
• De Taskforce Management Overstromingen (TMO) is eind 2006 door het kabinet ingesteld.
• De reden was de veronderstelde onvoldoende organisatorische voorbereiding op (dreigende) overstromingen
• De opdracht van de TMO is voor eind 2008 de organisatorische voorbereiding op peil te krijgen
1113 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Thorbecke heeft het moeilijk bij overstromingen
Wat was nu ook weer de opdracht?
Nederland voor eind 2008 organisatorisch beter voorbereid op (dreigende) overstromingen, dus:
o Doen opstellen van realistische scenario’so Bevorderen van de planvormingo Bevorderen van oefeningen + landelijke oefeningo Opstellen risicocommunicatiestrategieo Invullen rol van waterbeheerders in veiligheidsregio’so Doen samenstellen landelijk team van deskundigeno Doen opstellen van crisiscommunicatiestrategieo Doen opstellen van een nazorgstrategie
1213 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Thorbecke heeft het moeilijk bij overstromingen
Twee kernnoties:
• De gevolgen van overstromingen zijn zo ernstig dat er geen andere keuze is dan dat iedereen nodig is om de gevolgen er van te beperken
• Het gaat primair om het maximaal beperken van menselijk leed en vervolgens van maatschappelijke ontwrichting!
Vragen: • Zijn we ons daarvan bewust?
• En zo ja wat doen we dan…
1313 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Wat doen we dan….?
1413 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Thorbecke heeft het moeilijk bij overstromingen
Dat betekent:
- Vereiste kennis beschikbaar
- Bestuurlijke & Professionele structuur (effectgebied) ingericht
- Regionaal plan gemaakt
- Afstemming: landelijk en (inter)regionaal zekergesteld
- Leiding & Coördinatie in eigen regio op orde
- Informatiemanagement effectief
1513 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
oOpdracht
oWeer en terrein
oVijandelijke mogelijkheden
oEigen mogelijkheden
oAnalyse
oEigen mogelijke wijze van optreden
oVoorgesteld besluit
oBesluit15
Generaals hebben recht op een vijand! (Standaard aanpak om de vijand te verslaan)
1613 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
oOpdracht (Organisatorisch beter voorbereid op (dreigende) overstromingen)
oWeer en terrein (Welke natuurgeweld is te verwachten en wanneer? Een onbeïnvloedbare factor! Terrein: geografie, demografie, sociaal, economie, milieu, cultuur, etc.)
oVijandelijke mogelijkheden (Water! – Waar?, Hoe ver?, hoe diep?, in welke tijd? Maatschappelijke risico’s? Slachtoffers? Schade?)
16
Generaals hebben recht op een vijand! (Standaard aanpak om de vijand te verslaan)
1713 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Thorbecke heeft het moeilijk bij overstromingen
Maar wat kan er dan gebeuren?
- Daar zijn realistische scenario's voor nodig
- Hiervoor is het model van de Ergst denkbare overstromingsscenario’s (EDO’s) ontwikkeld; het ergst denkbare dat Nederland kan overkomen met een vertaalslag naar alle regio’s
- De kans er op is erg klein, maar de gevolgen zijn dramatisch!
1813 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Hierna eerst een aantal plaatjes van wat er zou gebeuren met Nederland als we geen dijken zouden hebben.
De zeespiegel zou dan niet eens hoeven te rijzen om forse overstromingen te
veroorzaken.
1913 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Overstromingsgebied bij NAP -6.0 m
- 5 m
0 m
+ 5m
M t.o.v. NAP
Drukop de
toetsen
Den Haag
Noordzee
Markermeer
A12
A4
A2Haarlem
A6
AmsterdamUtrecht
A13
A9A7
Waddenzee
Noordwijk
Delft
2013 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Overstromingsgebied bij NAP -5.0 m
- 5 m
0 m
+ 5m
M t.o.v. NAP
Drukop de
toetsen
Den Haag
Noordzee
Markermeer
A12
A4
A2Haarlem
A6
AmsterdamUtrecht
A13
A9A7
Waddenzee
Noordwijk
Delft
2113 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Overstromingsgebied bij NAP -4.0 m
- 5 m
0 m
+ 5m
M t.o.v. NAP
Drukop de
toetsen
Den Haag
Noordzee
Markermeer
A12
A4
A2Haarlem
A6
AmsterdamUtrecht
A13
A9A7
Waddenzee
Noordwijk
Delft
2213 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Overstromingsgebied bij NAP -3.0 m
- 5 m
0 m
+ 5m
M t.o.v. NAP
Drukop de
toetsen
Den Haag
Noordzee
Markermeer
A12
A4
A2Haarlem
A6
AmsterdamUtrecht
A13
A9A7
Waddenzee
Noordwijk
Delft
2313 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Overstromingsgebied bij NAP -2.0 m
- 5 m
0 m
+ 5m
M t.o.v. NAP
Drukop de
toetsen
Den Haag
Noordzee
Markermeer
A12
A4
A2Haarlem
A6
AmsterdamUtrecht
A13
A9A7
Waddenzee
Noordwijk
Delft
2413 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Overstromingsgebied bij NAP -1.0 m
- 5 m
0 m
+ 5m
M t.o.v. NAP
Drukop de
toetsen
Den Haag
Noordzee
Markermeer
A12
A4
A2Haarlem
A6
AmsterdamUtrecht
A13
A9A7
Waddenzee
Noordwijk
Delft
2513 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Overstromingsgebied bij NAP
- 5 m
0 m
+ 5m
M t.o.v. NAP
Drukop de
toetsen
Den Haag
Noordzee
Markermeer
A12
A4
A2Haarlem
A6
AmsterdamUtrecht
A13
A9A7
Waddenzee
Noordwijk
Delft
2613 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Overstromingsgebied bij NAP +0.5 m
- 5 m
0 m
+ 5m
M t.o.v. NAP
Drukop de
toetsen
Den Haag
Noordzee
Markermeer
A12
A4
A2Haarlem
A6
AmsterdamUtrecht
A13
A9A7
Waddenzee
Noordwijk
Delft
2713 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Overstromingsgebied bij NAP +1.0 m
- 5 m
0 m
+ 5m
M t.o.v. NAP
Drukop de
toetsen
Den Haag
Noordzee
Markermeer
A12
A4
A2Haarlem
A6
AmsterdamUtrecht
A13
A9A7
Waddenzee
Noordwijk
Delft
2813 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Ergst Denkbare Overstromingsscenario’s (EDO’s)
-Legenda-Zone I Storm (>= windkracht 12) in Zuid Westelijke delta en Zuid Hollandse Kust -Zone II Storm langs de Hollandse Kust (>= windkracht 12)-Zone III Storm (> windkracht 10/11) in het IJsselmeergebied, de Vecht- en IJsseldelta -Zone IV Storm (> windkracht 12)in het Waddengebied -Zone V Afvoer en storm (>windkracht 6 tot 7) op de rivieren -Zone VI Storm (> windkracht 10/11) en relatief hoge afvoer (>10 000 m3/s te Lobith) in het overgangsgebied
2913 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
3013 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
3113 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Risicokaart Gelderland
3213 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Risicokaart
3313 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Risicokaart
3413 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
3513 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Thorbecke heeft het moeilijk bij overstromingen
- Uitgangspunt: Het (te verwachten) effect is bepalend voor de (bestuurlijke) reactie
- Bij overstromingen volgen we dus het water
Risicokaart Apeldoorn
3613 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Voorspelbaarheid
3713 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
3813 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
oEigen mogelijkheden (bevorderen zelfredzaamheid, wel/niet evacueren, zorg voor niet-zelfredzamen, voorkomen keteneffecten m.n. vitale infrastructuur, beperken milieueffecten, zekerstellen cultuurgoed, etc.)
oAnalyse (vergelijk vijandelijke mogelijke wijzen van optreden – of te wel wat doet of kan het water met de eigen mogelijke wijzen van optreden wat moeten we en wat kunnen we doen (Capabilities Based Planning) opdracht voor de uitvoering)
38
Generaals hebben recht op een vijand! (Standaard aanpak om de vijand te verslaan)
3913 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Plan
- Doel- Factoren van invloed
- Meteo, geografie, dreiging & effecten, mate van ontwrichting (van ‘groot’ naar ‘klein’)
- Beoordeling van de toestand- Noodzakelijke middelen vs beschikbare middelen
- Handelingsperspectieven- Welke acties bij welke dreigingsvariant, tijd &
ruimte factoren- Besluitvorming
- Kerndilemma: Ja/Nee evacueren
4013 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Hulpmiddel de 3-daagse sessies
o Alle (water)regio’s en bijbehorende waterbeheerders
o Professionele kernspelers bij elkaaro Opbouwen waterbeeldo Bewustwording van consequenties en maatregeleno Bewustwording van de interacties tussen algemene
kolom en waterbeheerderso Bewustwording van de consequenties van een per
definitie nationale ramp:- inter- en bovenregionale coördinatie- Omgaan met schaarste
o Uitkomsten presenteren aan de bestuurder
4113 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Samenwerking tussen waterbeheerders en veiligheidsregio
Bovenregionale afspraken met alle spelers: bindend voor allen!
Regionale afspraken: bindend voor gemeenten!
Dijkring X
Waterschap 1
Waterschap 2
VR I
VR II
VR III
Prov BProv A
Doc
Doc
4213 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Energiecentrale Industriegebied Museum
Onderdoorgang A27
Verpleegtehuis
Glastuinbouw
Dijkring 100 (gemeente Waterstad)
3
1
2
6
5
74
8
9
Dierentuin
Winkelcentrum
Jachthaven
RCC
Drinkwater-zuiverings-installatie
Regionale omroep
Gemeentearchief
Gemeente-huis
Verdeelstation Elektriciteit
Tussenstation Aardgas
Telecom zendmast
Wegen en knelpuntenGebied ID> 1m NAP-0,5tot +1 m boven NAP-2m Onder NAPMarkant Verkeerskenmerk
HBO- scholencomplex
RechtbankKerk
Gevangenis
Markt Ziekenhuis
Kinderopvang
School
Spoorlijn
Hoofdvaarweg
Militair complex
Elektriciteits-station
4313 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Dijkring 100 - gemeente Waterstad (maximale waterdiepte)
3
1
2
6
74
8
9
Doorbraaklocaties
< 1 meter water1 tot 2 meter water> 3 meter water
5
4413 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Zonering Haaglanden
4513 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Effecten en bestuurbaarheid in crisis……….
Ministeries en ambassades staan onder waterElectriciteit valt uit; communicatie??
4613 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Samenwerking tussen waterbeheerders en veiligheidsregioPer zone1. Waterbeeld2. Demografisch en economisch beeld3. Kentallen/ kwantitatief4. Bijzondere objecten (vitale infrastructuur)5. Handelingsperspectieven
1. Veel tijd2. Weinig tijd3. Geen tijd
6. Inschatting capaciteiten7. Plan voor de organisatie van de respons
4713 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Kentallen
- Rivierenscenario- 1.4 miljoen inwoners- 200.000 niet-zelfredzamen- 160.000 stuks rundvee en 9.000 paarden
4813 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Kentallen
- Kustscenario (Zeeland – Groningen):- 5.2 miljoen inwoners- 600.000 niet zelfredzamen- 1.5 miljoen stuks rundvee en 60.000
paarden- 1 miljoen schapen
- Merenscenario- 0.5 miljoen inwoners- Ca. 50.000 niet zelfredzamen- 60.000 stuks rundvee en 2000 paarden
4913 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Strategieën
Situatie Veel tijd Weinig tijd
Weinig mensen bedreigd
Veel mensen bedreigd
Strategie 1 Strategie 2
Strategie 3 Strategie 4
Strategie 1 – Evacueren en Beheer Omgeving
Strategie 2 – Spontane evacuatie en hulp achterblijvers
Strategie 3 – Gestructureerde evacuatie en hulp aan achterblijvers
Strategie 4 – Hulp aan achterblijvers
5013 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Evacuatieschema
Extreme wind
D10..6 D-5 D-4 D-3 D-2 D-1 D-0 D+1 D+…
Strategie 1: Preventieve evacuatie
Strategie 2: Verticale evacuatie
Strategie 3: Opvang ter plaatse
Verplaatsing naar een andere plaats
5113 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Planvorming: inhoud
- Bron & Effectbestrijding
- Evacuatie (niet, wel, geheel of gedeeltelijk, mens en dier?)
- Hulp aan achtergeblevenen
- Beheer omgeving:- Economisch functioneren (o.a. behoud vitale infrastructuur) - Milieu & Natuur & Cultureel erfgoed- Sociaal-maatschappelijk functioneren (voorkomen of
beperken maatschappelijke ontwrichting)
5213 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
oVoorgestelde operationele oplossingen (Welke?, in prioriteitsvolgorde met voor- en nadelen)
oVoorgesteld besluit (Wat bevelen we nu aan als de beste oplossing (nationaal, regionaal, lokaal) aan onze ‘baas’
oBesluit (Alles gehoord hebbend besluit de baas tot en geeft opdracht voor de uitvoering)
52
Generaals hebben recht op een vijand! (Standaard aanpak om de vijand te verslaan)
5313 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Het bijzondere in de planvorming bij overstromingen
o Waarschuwingstijd en reactietijd in balans brengen
o Omslag van reactieve naar pro-actieve opschaling
o Het te verwachten effect zichtbaar maken in het waterbeeld (zonering)
o Contingency planning vertalen naar de werkelijke situatie
o Het doen met de middelen die voorhanden zijn en tijdig kunnen worden verkregen
o Maatregelen nauwgezet in de tijd plannen; de toets blijft het veiligheid brengen van mensen
5413 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Thorbecke heeft het moeilijk bij overstromingen
• Geen regio is identiek ingericht Essentiële informatie moeizaam te koppelen
• Landelijk beeld opbouwen ingewikkeld Informatiebehoefte? Welke essentiële data, wanneer uitwisselen?
• Interregionale en bovenregionale koppeling? Hoe moet dat eruit zien?
• Gestuurde voorbereide samenwerking nu oppakken
5513 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Thorbecke heeft het moeilijk bij overstromingen
Kortom:
- We weten wat er kan gebeuren
- We weten wat er gedaan moet worden en wanneer
- We weten wie wat moet doen (en hoe er wordt samengewerkt)
- Het is transparant en we hebben het geoefend
5613 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Overstromingen van de laatste tijd
Natural Disasters 1900 - 2005
13 januari 2011 57Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Nieuw type overstromingen? Wateroverlast++
- Plotselinge bovenmatige en langdurige regenval vaak in combinatie met hoge windsnelheden
- Weeralarm zonder concrete maatregelen- Gevolgen:
- Wateroverlast- Aardverschuivingen- Modderstromen- Dijk- en damdoorbraken- Overstromingen- Slachtoffers en schade
5813 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Nieuw type overstromingen? Wateroverlast++
- Preventie- Doorgaans beperkt- Veel tijd en geld nodig om beter voorbereid te zijn
- Response- Hulpgoederen (vaak slecht gecoördineerd)- Slachtofferhulp (redden, onderbrengen, voedsel en
medicijnen)
- Herstel en terugkeer- Doorgaans gebrekkig- Zeer langdurig proces
5913 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Oplossingsrichtingen
- Bevorderen ‘Resilience’ van de burger (zelfredzaamheid, veerkracht, behoud van perspectief)
- Vooral lokale aanpak- Accepteren dat de condities (terrein en weer)
vooralsnog hetzelfde blijven, dus ook de kans op- Werken aan ‘zonering’ (wat?, waar?, hoever?, hoe
diep? en hoeveel tijd?)- Werken aan lokaal bewustzijn van de mogelijke
gevolgen en de te nemen acties (lokale vertaalslag van weeralarm in lokaal verankerde maatregelen)
- Handelingsperspectieven beleggen bij …? Burgers!
6013 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
6113 januari 2011 Rotaryclub Apeldoorn Sprengen
Overstromingen
•De kans dat het gebeurt is klein
•Maar als het gebeurt zijn de gevolgen onvoorstelbaar
•Daarop moeten gaan we ons voorbereiden
• Iedereen is daarbij nodig!