saqarTvelos SoTa rusTavelis Teatrisa da kinos saxelmwifo universitetis gazeTi * #6 (61) 6 Tebervali 2011 weli *
2011 wlis 6 Tebervals aRiniSneba didi reJisoris, pedad-
ogisa da Teatris Teoretikosis, mixeil TumaniSvilis da-
badebidan 90 wlisTavi.
mixeil TumaniSvilma, rogorc pedagogma, qarTul Teatrs
aRuzarda araerTi reJisori Tu msaxiobi, romlebic dRes
Cveni qveynisa da msoflios sxvadasxva TeatrebSi warmate-
biT moRvaweoben. misi Rvawli da damsaxureba qarTuli Tea-
trisa da zogadad qarTuli xelovnebis ganviTarebaSi imde-
nad didia, rom erTi xsovnis saRamos farglebSi ver Caeteva.
swored amitom, m. TumaniSvilis kinomsaxiobTa Teatrisa
da didi pedagogis mowafeebis iniciativiT mixeil TumaniS-
vilis dabadebidan 90 wlisTavTan dakavSirebiT 2011 weli
gamocxadda mixeil TumaniSvilis wlad. mTeli wlis ganmav-
mixeil TumaniSvili 90lobaSi igegemeba rigi proeqtebi, romleTa ganxorcielebac
daiwyo 2011 wlis 4 Tebervlidan.
am saiubileo TariRTan dakavSirebiT dagegmili proeqteb-
is farglebSi, SoTa rusTavelis Teatrisa da kinos saxelmwifo
universitetis reqtoris, prof. g. margvelaSvilis iniciativ-
iT, universitetis gamomcemloba ̀ kentavrma~ axali saredaqcio
SemadgenlobiT xelmeored gamosca wignebi: m. TumaniSvilis _
`sanam repeticia daiwyeba~, ̀ reJisori Teatridan wavida~, ̀ axla
ki, farda~.Mmixeil TumaniSvilis dabadebidan 90 wlisTavs mieZRv-
na agreTve univeritetis axali saxelmZRvanloc _ nodar gura-
baniZis `mixeil TumaniSvilis Teatri~.
6 Tebervals m. TumaniSvilis kinomsaxiobTa Teatri
umaspinZlebs zemoxsnebuli wignebis gayidva-prezentacias.
2
#6 (61) 6 Tebervali 2011 weli
didxans momiwia muSaoba mixeil TumaniSvilis
gverdiT. jer rusTavelis TeatrSi, Semdeg Tea-
tralur institutSi. zogjer saaTobiT ijda Teatr-
Si Cems kabinetSi da vsaubrobdiT Teatris ganaxle-
basTan dakavSirebul problemebze. TeatrSi rTuli
procesebi xdeboda, iwyeboda gardaqmnaTa axali epo-
qa, miSa novatoruli bunebis kaci iyo, mudam mousve-
nari, axlis maZiebeli, magram sandro axmetelisagan
gansxvavebiT mebrZoli bunebis kaci ar iyo. vidre
Tavisi Teatri ar Seqmna, manamde rusTavelis Teatr-
Si Tavisi axali ideebis gasatareblad xalxi sWirde-
boda.
me ar vlaparakob Tanamoazreobaze, ris gareSec
TeatrSi verafers ver gaxdeba reJisori. saubaria
pirovnul, adamianur sayrdenebze, saimedo dam-
cvelebze.
miSas aseT sayrdenad gverdSi edga akaki dvaliS-
vili, romelmac Zalian didi (zog SemTxvevaSi gadam-
wyvetic ki!) roli Seasrula mixeil TumaniSvilis
cxovrebaSi.
me es istoria kargad vici! . . .
yovel did xelovans Tavisi ̀ aqilevsis qusli~ aqvs
da swored am dros aris saWiro damcavi mexamridebi.
miSa gasafrTxilebeli, mosavleli iyo. roca aseTi
Zala gamoecala, igi iZulebuli gaxda rusTavelis
Teatridan wasuliyo. mis irgvliv Seiqmna sruliad
daumsaxureblad arajansaRi atmosfero. maxsovs Cve-
ni Sexvedra kulturis saministroSi, Cems kabinetSi.
sulamde SeZruli iyo mis irgvliv atexili xmauris
gamo.
_ batono miSa, araferi axali ar momxdara.
qarTul TeatrSi yvela reJisoris bedi metnaklebad
erTnairia.
im dRis Sexvedra Cems dRiurSi ase Camiweria: `miSa
TumaniSvili Semovida CemTan. visaubreT. marTla fa-
natikosia, mecodeba. albaT Cemi Secdoma iyo zedme-
ti Tavgamodeba Teatrisa da msaxiobebisaTvis.
_ xuTi Tvea ase var da erTs ar vukiTxivar...
_ ras izam, aseTia msaxiobi...
miSas SevTavaze rusTavis Teatris xelmZRvanelo-
ba, _ uari Tqva, _ me axla ar minda arafris xelmZR-
vaneloba. davdgam CemTvis, Cems Tavs mivxedav, meyo
sxvebisTvis brZola.
mere s. zaqariaZeze Tqva _ ra, me var mkvleli? me
qarTuli Teatris novatori
xom yvelafers vakeTebdi, rac mas surda?~ (27.VIII.71).
marTalic iyo. zaqariaZes yvelaferi gaukeTa. bin-
Zuri Wori ki samarcxvino iyo. araferi kavSiri ar
hqonda sergos sikvdilTan, magram Cven xom did xe-
lovanTa gulis mokvlis ostatebi varT!..
mixeil TumaniSvilis Semoqmedebis Sesaxeb bevri
maqvs dawerili, TeatrSi erTad muSaobis wlebidan –
dRemde.
qarTuli Teatris didi novatori reJisori iyo.
novatori da sruliad gamorCeuli pedagogi.
TeatrSi ufro Cans reJisoris warmatebebi – peda-
gogikaSi naklebad, magram mix. TumaniSvili aqac
gamonaklisi movlenaa.
mix. TumaniSvilma dagvitova umdidresi Teoriu-
li memkvidreoba, romelic gamoirCeva Teoriuli siR-
rmiT da weris maRali kulturiT.
gamoirCeva mxatvruli azrovnebiT. . .
didi madloba unda vuTxraT saqarTvelos SoTa
rusTavelis Teatrisa da kinos saxelmwifo univer-
sitets, mis xelmZRvanels da mixeil TumaniSvilis
mowafes, _ Ygiorgi margvelaSvils, rom erTbaSad oTxi
wigni gamosca, am saSviliSvilo saqmis realizacia ki
moaxdina Cvenma gamomcemloba `kentavrma~.
mixeil TumaniSvilis memkvidreoba qarTuli Tea-
tris namdvili saganZuria.
vasil kiknaZe
* * *
1992 wlis dekemberi...…saqarTveloSi ZmaTamkvleli
omi mZvinvarebs... mTels qveyanaSi ekonomikuri da
politikuri krizisia gamefebuli, puris qarxnebisa
da ramodenime saavadmyofos garda TbilisSi TiTq-
mis yvela samsaxuri gaCerebulia... erT dros sicocx-
liT savse rusTavelis gamzirze naxanZrali nangreve-
bia gadarCenili... aRarc pirveli saSualo skolis win
ismis bavSvebis xmauri... brZola gadarCenisaTvis
yoveldRiurobis saomari veli gamxdara... es im Tov-
liani, cremliani da tkiviliani qalaqis suraTia, sa-
dac kinomsaxiobTa Teatris afiSebi gamoCnda... Teat-
ri, mayurebels premieraze epatiJeboda –
uiliam Seqspiri
`zafxulis Ramis sizmari~
Ddamdgmeli reJisori mixeil TumaniSvili
qalaqSi transporti eqvs saaTamde muSaobda, Te-
atrSi speqtaklebs 3 saaTze vTamaSobdiT. Mmaxsovs,
rogor nerviulobda batoni miSa – `vin mova axla
speqtaklze, ra dros Teatria...~ pirvelive warmod-
genaze anSlagi iyo, TovlSi xalxi fexiT modioda
TeatrSi, mohyavdaT bavSvebi. `madloba gadauxadeT
TiToeul mayurebels imisaTvis, rom am gaWirvebis
miuxedavad, mainc movidnen TeatrSi.~ – afrTxileb-
da kapeldinerebs – `es bavSvebi Cveni momavali may-
ureblebi arian~.
SenobaSi gaTboba ar iyo da mayurebeli darbazSi
qurTukebiT isxdnen. daireka mesame zari da daiwyo
zRapruli warmodgena - `zafxulis Ramis sizmari~,
feriebi, Seyvarebuli wyvilebi, paki, xelosnebi. es iyo
zeimi, romelsac sami saaTis ganmavlobaSi mayurebe-
li miTebisa da legendebis samyaroSi gadahyavda,
aRaravis axsovda omi, yofiTi Tu politikuri
problemebi.Ddidma xelovanma yovelTvis icis ra dros
ra unda daidgas, ra sWirdeba mis xalxs.Ees iyo zeimi,
ara mxolod mayureblebisTvis, aramed Semoqmedebi-
Ti koleqtivisTvisac... mayurebels ver warmodgena
Tu ra pirobebSi mimdinareobda am speqtaklze muSao-
ba. msaxiobebi repeticiebs Txel kostumebSi gayinul,
sanTliT sustad ganaTebul darbazSi gadiodnen. us-
axsrobis gamo ver moxerxda dekoraciis dasamzade-
blad aucilebeli masalis SeZena da speqtaklis mx-
atvarma, gogi aleqsi-mesxiSvilma scenis ukan mdebare
aguris kedelze abstraqcia daxata, mas Semdeg moxat-
uli aguris kedeli kinomsaxiobTa Teatris erT erTi
savizito baraTad iqca. miuxedavadDuamravi xelis-
SemSleli problemisa, msaxiobebidan dawyebuli –
teqnikuri personaliT damTavrebuli, yvela Tavgan-
wirviT muSaobda, radgan arsebobda idea, mizani, ze-
amocana, romlis irgvlivac gagvaerTiana didma ped-
agogma, reJisorma, Teatris mkvlevarma, batonma mix-
eil TumaniSvilma.
1994 wels, londonSi, Seqspiris saerTaSoriso fes-
tivali gaimarTa.Ffestivalze monawileTa raodeno-
ba SezRuduli iyo da xuT speqtakls ar aRemateboda.
monawileTa Soris iyvnen iseTi cnobili reJisorebi,
rogorebic arian: tadaSi suzuki, piter selersi da
sxvebi.AkinomsaxiobTa Teatri festivalSi speqtakliT
`zafxulis Ramis sizmari~ miiwvies. baton miSas Zalian
eSinoda TviTmfrinaviT mgzavroba, magram imdenad
mniSvnelovani iyo misi festivalze daswreba
meuRlesTan, qalbaton leilasTan erTad mgzavrobas
daTanxmda.
londonSi Svidi dRis ganmavlobaSi yoveldRe
vTamaSobdiT speqtakls, zogjer dReSi orjerac. ku-
lisebSi, sxva TeatralebTan erTad, xSirad Semodiod-
nen piter brukis meuRle, nataSa pari da misi da nina.
`Cems qmars Zalian unda speqtaklis naxva da TqvenTan
Sexvedra, magram parizSia da gadatvirTuli grafikis
gamo ver axerxebs Camosvlas~ – ramdenjerme moubo-
diSa baton miSas qalbatonma nataSam.
Mmaxsendeba gastrolebisBbolo dRe... speqtakli,
rogorc yovelTvis, anSlagiT midioda. Sua speqtak-
lis dros darbazSi CurCuli atyda, yvela ukana
rigisken iyureboda. msaxiobebi kulisebSi davibeniT,
batoni miSac aRelda, veravin mivxvdiT ra xdeboda...
speqtakli damTavrda... iyo da taSi da ovaciebi.... may-
urebeli didxans ar uSvebda scenidan msaxiobebs....
Cven ki vxedavdiT rogor gviRimoda darbazidan asa-
kovani kaci da kocnas gvigzavnida.Ees piter bruki iyo.
kulisebSi ori didi maestro erTmaneTs gadaexvia.
`xom ar melodiT - siurprizi gagikeTeT~ – RimiliT
gveubneboda piter bruki. Znelia im emociis gadmoce-
ma, rasac maSin vgrZnobdiT.
speqtakls didi warmateba xvda wilad, britanel-
ma kritikosebma `zafxulis Ramis sizmari~ im wlis
Seqspiris saukeTeso dadgmad aRiares. baton miSas
sTxovdnen londonSi leqciebi waekiTxa – vifiqrebo,
britaneTSi speqtaklis dadgmaze ki verafriT
daiTanxmes – ̀ upirveles yovlisa me Cemi qalaqisTvis,
Cemi mayureblisTvis, Cemi msaxiobebisTvis vmuSaob da
maT ver vuRalatebo~, - ambobda.
tkivilTan erTad CemTvis, didi bednierebaa baton
miSaze wera... bednieri var, rom am didebulma adami-
anma, monawileoba Cems profesionalad Camoyalibeba-
Si... rom masTan vswavlobdi, da vmuSaobdi... Drom
repeticiebze mis gverdiT vijeqi... da Teatridan sax-
lamde, masTan erTad fexiT mivdiodi...
arasodes damaviwydeba misi Segoneba:
`imuSaveT, imuSaveT.... nu daberdebiT!Nnamdvili
artistebi mTeli cxovreba dafrinaven!~
zurab gewaZe
3
#6 (61) 6 Tebervali 2011 weli
cxovrebam gamanebivra kargi maswavleblebiT
– jer qalTa I skolaSi, Semdeg i. javaxiSvilis uni-
versitetSi, dabolos, Teatralur institutSi,
sadac kadrebis SerCeva, sabednierod,
dRevandlisgan metad gansxvavebuli kriteriume-
biT xdeboda da momaval msaxiobebs da reJisorebs
megzurobas imdroindeli saukeTeso scenis os-
tatebi gviwevdnen da maT Soris b-ni mixeil Tu-
maniSvili, romelic reJisuras maswavlida. sul
aTiode wlis damTavrebuli iyo meore msoflio
omi. b-ma miSam, romelic Tavidan bolomde ibrZo-
da am omSi, gagvafrTxila, _ es Cemi susti wertil-
ia, omze Tu daviwyeb laparaks, veRar vCerdebi,
amitom, ueWvelad SemaCereTo. am gafrTxilebas
Cven, ra Tqma unda, ar vasrulebdiT, Zalian gvain-
teresebda imxanad moRvaweobis umaRles safex-
urze myofi reJisoris jariskaculi da bolos
oficruli warsuli. erTxel vkiTxe, _ iq, be-
lorusiis frontze Tqven, fizikurad arc Tu ise
Zlieri, lmobieri adamiani rogor imorCilebdiT
meTqi jariskacebs? mipasuxa: roca brZolebi ar
iyo da sangrebSi viyaviT SeyuJulebi, piesebis Si-
naarss vuyvebodi, rogorc namdvil ambebs, Zalian
moswondaT da SevuyvardiTo. omis Semdeg b-ma miS-
am sul sxva saqmeSi WeSmarit jariskacad ganagr-
Zo cxovreba.
gadavxede rveuls, sadac b-ni miSas reJisuris
Teoriuli kursi maqvs Cawerili. pirveli gverdi,
pirveli Canaweri: Cinuri andaza: ̀ dedamiwis zurg-
ze yvelaze maRali koSkic ki iwyeba miwidan~! da b-
ni miSas ganmarteba: `nu SegeSindebaT sityvebis
_ yoveldRiuri samuSao da samsaxuri. cxovreba
mxolod maSin SeiZleba gaxdes xelovneba, Tu jer
iqneba Sroma da samsaxuri. imisaTvis rom kargad
gaakeTo saqme, upirveles yovlisa, unda icode,
am saqmis arsi ra aris; Segnebuli unda gqondes _
Sen ras akeTeb da risTvis; Seswavlili unda
gqondes Seni xeloba~. xelobas b-ni miSa, Teoriu-
li safuZvlis garda, praqtikulad gvaswavlida:
repeticiebze gvaswrebda da gvamuSavebda ara
marto Tavis msaxiob studentebTan, aramed
rusTavelis TeatrSic da garda amisa, ar darCe-
nila Teatris arc erTi saamqro, sadac Cven, mo-
maval reJisorebs saqme Cveni xeliT ar gvekeTe-
bina. b-ni miSa Tavad xelmarjve iyo da uyvarda,
rogorc ambobda, Cxirkedelaoba.
profesiuli daostatebis Tanmimdevrul da
metad grZel gzas m. TumaniSvilma mTeli Segneb-
uli cxovreba Sewira.Aam xnis ganmavlobaSi Cven mx-
olod praqtikul nimuSebs vecnobodiT mis mier
Seqmnili warmodgenebis saxiT da agreTve mis mier
aRzrdili, saqarTvelos yvela TeatrSi momuSave
mravali msaxiobis da reJisoris moRvaweobis meS-
veobiT. gasuli saukunis 70-iani wlebis bolos ki
b-ma miSam wigni gamosca `sanam repeticia daiwye-
ba...~, romelic misi praqtikuli da Teoriuli Semo-
qmedebis kanonzomieri Sedegi iyo da amis gamo
nacnobi da axlobeli misi mowafeebisaTvis, magram
amave dros axali da uCveulo, rogorc m. TumaniS-
vilis moRvaweobis CvenTvis uCveulo formis gam-
ovlena; miuxedavad imisa, rom wigni absolutur-
ad TumaniSviliseuli qmnilebaa, TumaniSvili-
reJisoris, TumaniSvili-pedagogis, mainc misi meS-
veobiT Cven gavecaniT manamde CvenTvis ucnob m.
TumaniSvils _ mweral TumaniSvils da rac mTa-
varia, man dagvitova saxelmZRvanelo, romelic
dRes Tu ara egeb momavalSi mainc gamoiyenon, Tu
imis gaxsenebas moindomeben: ra aris Teatri.
bednieri var, rom m. TumaniSvili Cemi maswav-
lebeli iyo, man maswavla Cemi saqme _ xeloba mo-
mca. b-ma miSam saqmis erTguleba maswavla saku-
Tari magaliTiT, Tavad brZandeboda saqmisa da
Tavisi qveynis erTgulebis nimuSi. principebis
krizisis da Tavzardamcemi metamorfozebis ul-
mobel xanaSi igi ar ahyolia aranair cdunebas,
Tvali da goneba ar gahqcevia da mTeli cxovreba
siyvaruliT `amuSavebda Tavis baRs~ (volteri),
sul bolomde, cxovrebis mwuxris Jams, gzis
dasasrulamde. lamazad daamTavra wuTisofeli.
14 welia, rac Cvengan qarTuli kulturis kidev
erTi kulturuli warmomadgeneli mixeil Tuman-
iSvili wavida. amasobaSi kultura klipkultur-
ad gadaaqcies. im ukulturo adamianebma amJamad
rom `akeTeben~ kulturas. raoden mZimec unda
iyos amis aRiareba, dRes mixeil TumaniSvils ad-
gili aRar eqneboda. ̀ yoveldRe modis axali tal-
Ra myvirala, susti da dRevandeli~ (galaktioni).
medea kuWuxiZe
* * *
werili dawereo, miTxres ... iciT ... me mgoni,
mrcxvenia ... marTali giTxraT ... Camafiqra ... da
Tu gulaxdili viqnebi, albaT cotaTi SemeSinda
kidec ... oRondac cota, sul cota ... barnovis qu-
Caze is patara oTaxi maxsendeba, rodesac (da sa-
dac) TanakurselebTan erTad TqvenTan (saxlSi)
leqciaze vikribebodiT xolme ... Rimilis mo-
mgvrelia, rom verc erT Sexvedras TqvenTan
(Tqvens ojaxSi, saxlSi) leqcias ver uwodebdi ...
ar aRmiqvia, rogorc leqcia ... da dResdReobiT
ki TandaTanobiT vrwmundebi, rom namdvili leq-
cia aseTi unda iyos ... CemSi TiToeuli Sexvedra
molodinis (kidev axali leqcia-stumrianobis)
survils aRZravda ... Cven win ostati brZandebo-
da, romelic axalgazrdebs kamaTSi gviwvevda,
CvenTan erTad Tqvenc, gaubedaobidan gabedu-
lamde `mogzaurobdiT~, azrs badebdiT da gvis-
abuTebdiT, amtkicebdiT; dro gvekargeboda da
Sexvedrac dasasruls uaxlovdeboda moxuci
mandilosnis SeZaxiliT: ̀ nu datanje bavSvebio ...~
sakiTxavia bavSvi vin iyo, Cven Tu Tqven? ... Tqven,
... romelic TiToeul aRmoCenas axalgazrdebTan
erTad kamaTis qar-cecxlSi atarebdiT da ... Cu-
mad, Zalian Cumad CagvCurCulebdiT xelovneba
Ziebaao; Teatri im TamaSs hgavs bavSvebi, rom ezo-
Si yoveldRiurad ancoben da Tavs (da fanjre-
bidan moTvalTvale mSoblebs, Tu mezobel biZia-
deidebs) ajereben, xan meomrebi varT, xan eqime-
bi, xan mokamaTe mSoblebi ... xan ki ... aRar vici, ra
davwero, me mgoni vRelav ... Tqveni naTqvami max-
sendeba: ̀ mTavari TeatrSi Zieba da moTminebaao~
... ho, albaT, moTmineba maklia da amitom mwydeba
guli ... ar minda Cems nawers mogoneba uwodo, me
rogorc Tqveni erT-erTi mowafe STabeWdilebebs
Tqvenze da Tqvens gverdiT gatarebul wlebze
`mowmis Cvenebas~ davarqmevdi . . . me ki mowmis sta-
tuss advokatis funqciasac SeuTavseb da Tu
gambedaoba meyo, vityvi:
TeatrSi warmatebas ar gpatioben;
TeatrSi mteri ar unda eZio, Torem megobar-
Sic ki mas aRmoaCen;
TeatrSi Suri aravisze ar unda iZio;
TeatrSi, Tu reJisori gqvia, Semoqmedi unda
iyo, speqtakls dgamde da Teatrs aSenebde, Tun-
dac nangrevebze... ;
Teatri (Cumi) siyvarulia, xolo siyvaruli
yovelTvis patiobs;
`Cveni patara qalaqi~ (speqtaklic da qalaqic)
– namdvili Teatria . . .
`mowmis~ roli SeviTavse, sinamdvileSi ki
naanderZevi gavixsene... ho, kinaRam damaviwyda,
erTxel naTqvami maxsendeba patara oTaxSi
(TqvenTan) - `speqtaklSi mTavari azris
moZraobaao~ ... mas aqeT, es fraza sul mudam maxs-
ovs, magram xSirad ki vekiTxebi (Cumad, farulad,
gulSi) sakuTar Tavs: ̀ namdvilad maxsovs? ... ~ ba-
tono miSa ...
levan (Wola) wulaZe
erT-erTi mowafeTagani
`winaparTagan wavida yvela,sxva xalxis ismis aq Jriamuli~
(galaktioni)
4
#6 (61) 6 Tebervali 2011 weli
mixeil TumaniSvilirodesac batoni miSa midioda wuTisoflidan,
vaso kiknaZesTan erTad movinaxule saavadmyofo-
Si uneburad vakoce xelze, vasomac igive moimo-
qmeda, baton miSas Tvalebi daunamda rom ara Cve-
ni aJitirebuli laparaki da zomaze meti `opti-
mizmi~, cremli gzas gaikvlevda. b-ni miSa mravalm-
niSvnelovnad iRimeboda. ra ido am RimilSi? mad-
lierebis grZnoba, Tu saufloSi mimavali adami-
anis damokidebuleba amqveyniuri amaoebisadmi?!
iqneb, bednieri iyo, cxovrebiseuli tvirTisgan
rom Tavisufldeboda... misi cxovreba da stiqia
Teatri iyo... ara, Tavis satrfos ase advilad ver
miatovebda. satrfo ki daundobeli iyo, daundo-
beli, Tavisi didebulebiTa da idumalebiT. Te-
atrSi cxovreba xom erTnairad badebs sixarulsa
da aRmafrenas, Sursac da eWvsac, ase rom RrRnis
Cvens guls, gonebas...…
mixeil TumaniSvilic ar iyo gamonaklisi. yve-
laferi, erTad aRebuli: siyvaruli, apaTia,
asketizmi, WeSmariti Tavisuflebis Zieba iyo am
saintereso da didi SemoqmedebiTi energiis mqone
adamianis mamoZravebeli meqanizmi. mTeli cx-
ovreba dauRalavad da fanatikuri sijiutiT eZeb-
da im gasaRebs, romelic saSualeba iqneboda Semo-
qmedebiTi procesis saidumloebebSi wvdomis da
maTi amoxsnis. ufro xSirad, poulobda sanukvar
instruments, xan ver akvlevda, xan dakargavda
aseTi Jami rom daudgeboda, mosvenebas ar aZlev-
da aforiaqebuli suli. iwyeboda tanjva, Teatri
ki uRimoda, amasTanave, TiTs uqnevda, aRamaRleb-
da da dascemda. es xom Tanmdevi, aucilebeli pro-
cesia, meore energiis did mobilizebas, nebisyo-
fas da adamianur gamZleobas rom moiTxovs. yove-
live amas uZlebda batoni miSa da sasikvdilo sare-
celze, albaT, imitom eRimeboda, rom Turme yve-
laferi Calis fasi yofila, imqveynad yvelani Ta-
nasworni arian, magram xom rCeba amqveynad Semoq-
medis mier motanili bedniereba, adamianebs rom
acocxlebs da maT arsebobas azrs aZlevs?! ra
Tqma unda, asea. qveynad araferi ar ikargeba.
swored es SegrZnebaa umTavresi da, uTuod, bed-
nierebis Rimilis momgvreli. gulnakluli ar mid-
ioda suleTSi. bednieri iyo Tavisi mowafeebis
ukidegano siyvaruli, mowiweba da pativiscema
rom daimkvidra. mowafeebi marTlac SesaSuri
hyavda, romlebmac Tavisi istoriuli misia Seas-
rules da sanimuSo maswavlebels Rirseuli pativi
miages; xelze amboric madlobis da pativiscemis
gamoxatuleba iyo.
gana SeiZleba imis daviwyeba, baTumis TeatrSi
(sadac imxanad mTavari reJisori viyavi) zari rom
gaisma da sarepeticio procesisgan panikaSi Cavar-
dnilma, depresiis piras mdgomma axalgazrda re-
Jisorma batoni miSas winadadeba movismine tele-
fonSi: `rusTavelis TeatrSi Tu ginda muSaoba,
uaxloes droSi, rodesac moaxerxeb, Camodi da
movilaparakoTo yvelaferze.~ es saswaulis tol-
fasi iyo. me ar viyavi batoni miSas mowafe, magram,
etyoba, misi yuradRebis areSi viyavi. man
rusTavelis Teatris kari gamixsna. gaqra apaTia,
depresiis nasaxic ki gaqra, energiam ifeTqa.
speqtaklis dadgma, romlis premiera 2-3 Tu 4
dReSi unda Semdgariyo, Sedga. miuxedavad araad-
amianuri SemarTebisa da enTuziasmisa Cemi
kolegebis mxridan, speqtakli mainc ar gamovida.
premieris dRes, roca safinalo farda daeSva,
fardis ukan srola gaisma. mayurebeli gairinda.
saerTod, warmodgenaSi mravaljer gaisma srola
da, albaT, esec warmodgenis nawilad CaTvala
xalxma da imitomac gairinda. swored am dros ga-
isma vaxtang gegelias mkacri baritoni: ̀ Ðåæèññ¸ðçàñòðåëèëñÿ~. batoni vaxtangi ufrosi megobari,
uzado iumoris patroni Jurnalisti iyo. gaisma
aplodismentebi. vis ekuTvnoda taSi? albaT, ba-
ton vaxtangs, magram roca scenaze gamovedi, apl-
odismentebma sagrZnoblad imata. baTumelebi
mxars miWerdnen, albaT, gzas milocavdnen
rusTavelis Teatrisken. es ambavi baton miSas rom
movuyevi, man gulianad icina. vfiqrob, TviTkri-
tika yvelaze efeqturi Tavdacvaa. ampartavnoba
Sors iyo misi bunebisagan. Tu ainteresebda, dau-
patiJeblad movidoda xolme ama Tu im warmod-
genaze da guliani milocvac icoda. misi milocva
xSir SemTxvevaSi saqmiani da sasargeblo iyo, Tu
yurs kargad miugdebdi. ufrosi kolegebidan
speqtaklebze ori adamianis mowvevas veridebo-
di. eseni gaxldnen: batoni miSa da qalbatoni lili
ioseliani. ratom merideboda?! iqneb meSinoda
maTi profesiuli verdiqtisa? ara, maT gamocdas
vabarebdi. WeSmaritad bednieri viyavi, roca mkac-
ri gamomcdelebi miwonebdnen namuSevars. dauvi-
wyaria Cveni dialogebi molieris Temebze, peda-
gogikasa da sarepeticio procesis efeqturad
warmarTvaze, stanislavskisa da brehtis siste-
mebze, Teatralur intrigebze da brZolebze,
romlis mimarT Tavis uaryofiT damokidebule-
bas xSirad gamoTqvamda da surda, maT miRma md-
gariyo, magram nebsiT Tu uneblieT oromtrialis
epicentrSi xvdeboda, rasac didi sulieri mRel-
vareba, uaRresi nerviuli daZabuloba da drama-
tuli finalebi mohyveboda. SeiZleboda Tu ara
am brZolidan Tavis daRweva da garideba?.. albaT,
ara. garideba xom meore planze gadasvlas niSnav-
da, amas ki miSas buneba ver iguebda. amisTvis sxva
buneba iyo saWiro.
paradoqsebiT aris savse Teatraluri yofa.
rodesac TeatrSi dodo aleqsiZe moRvaweobda,
batonma miSam swored maSin ganaxorciela Tavisi
saukeTeso dadgmebi: `espaneli mRvdeli~, `Win-
Wraqa~, ̀ roca aseTi siyvarulia~ da sxva. roca ba-
toni dodo rusTavelis Teatrs ganSorda da kiev-
Si gadaixvewa, mixeil TumaniSvili, TiTqos Caqra,
misma reJisuram dakarga xibli. moxda daujere-
beli ram: bevri mowafe gadaudga Tavis maswav-
lebels, popularuli sqema qarTvelTaTvis, xolo
dasis mniSvnelovani nawili werils Txzavda ma-
Ral instanciaSi misatanad, sadac mixeil Tuman-
iSvilisa da sergo zaqariaZis gaTavisuflebas
moiTxovda mTavari reJisorisa da samxatvro xe-
lmZRvanelis postebidan. werili Cems repeti-
ciazec Semoitanes xelmosawerad. me, ra Tqma
unda, uari vTqvi aseT moqmedebaze.… Cem azrs co-
tani, magram mniSvnelovani Zalebi iziarebdnen.
amboxi CaiSala, werili daixa. ar vici, gaiges Tu
ara amis Sesaxeb batonma sergom da batonma miSam.
me araferi miTqvams. gamovuSvi molieris ̀ gaazn-
aurebuli mdabio~ da moskovSi gavemgzavre
stanislavskisa da nemiroviC-danCenkos saxelo-
bis musikalur TeatrSi. konfliqtebs ganveride?
albaT. rusTavelis TeatrSi darCnen m. TumaniS-
vili, r. sturua. b-ma sergom T. CxeiZe moiyvana sa-
muSaod. es tandemi didxans ar gagrZelebula.
brZolebi grZeldeboda. sergos moRlilma gul-
ma veRar gadaitana daundoblobisa da umaduro-
bis kaskadi. mas brZola ar swadda, TamaSi undoda.
batoni sergo gardaicvala. es mexis gavardna iyo.
dasrulda didi sicocxle. miSa TumaniSvils bedi
did dramatul kolizias umzadebda. igi Teatri-
dan unda wasuliyo... da asec moxda.… isic wavida
rusTavelis Teatridan, ufro sworad, iZulebu-
li gaxda wasuliyo. mixeil TumaniSvili Teatris
gareSe darCa. Teatralurma institutma ixsna igi.
Tavis mowafeTa dauokebelma survilma, Semoqme-
dis uCveulo energiam axali horizontebi dasaxa.…
fortuna kvlav mis mxareze iyo. instituti xdeba
axali SemoqmedebiTi keris daarsebis sawyisi. ki-
nomsaxiobTa TeatrSi moipova man axali sicocx-
le, axalgazrdebTan erTad. dodo ki kievSi
aRorZinda. misi saxeli Tanabari ZaliT grgvinav-
da ukrainul da rusul TeatrebSi. kinomsaxiob-
Ta Teatris triumfis monawile mec viyavi, magram
rogorc mayurebeli.
Teatraluri instituti miSasTvis navsayude-
li iyo. aq, Tavis sayvarel me-11 auditoriaSi qm-
nida brwyinvale saswavlo warmodgenebs, aq eyre-
boda safuZveli mis momaval opusebs rusTavelisa
da kinomsaxiobTa TeatrebSi, sul imis fiqrsa da
eqsperimentebSi iyo, zustad miekvlia iseTi
sarepeticio meTodisaTvis, romelic sasurvel
Sedegamde miiyvanda. misTvis repeticiis garda ar
arsebobda sxva gataceba, siamovneba, Rvino Tu
sxva ram... Tumca gatacebebic hqonda, magram isic
sarepeticio darbazSi iwyeboda da iqve mTavrde-
boda. am mxriv is harmoniuli pirovneba iyo. ide-
alurisken swrafva da dausrulebeli Zieba mis
muSaobas sainteresos da mimzidvels xdida. iyo
Tu ara obieqturi? xan ki da xan ara. mkacri iyo,
magram drodadro rbilic, mokled rom vTqva, ase-
Ti unari msaxiobTan muSaobisa iSviaTobaa. insti-
tutSi gamefebuli SemoqmedebiTi atmosfero
misTvis Jangbadi iyo, biZgi sarisko Semoqmedebi-
Ti nabijebisken. pedagogika mTavari mamoZravebe-
li muxti iyo mis moRvaweobaSi. ar Sevcdebi Tu
vityvi, rom misma pedagogiurma talantma,
speqtaklis ideis SegrZnebisa da formis naTlad
xedvis unarma Camoayaliba didi gaqanebis reJiso-
rad. institutSi dabadebuli ideebi dinamikurad
miikvlevda gzas qarTuli Teatrisken, ajansaReb-
da, modunebul cxovrebas energiasa da cx-
ovelmyofelobas matebda. am procesebis Tavi-
daTavi da sawyisi ki msaxiobis ostatobisa da re-
Jisuris kaTedris wevrTa da misi Taosnebis _ d.
aleqsiZisa da m. TumaniSvilis naRvawis Sedegi iyo,
rasac Tan sdevda uZlieresi Teatraluri kriti-
kosebisa da Teoretikosebis gamokvlevebi, po-
lemikuri statiebi, recenziebi, zogjer Zlieri,
zogjer susti, xanac RvarZliT savse Tu ugunuri...
saTeatro cxovreba duRda. es swored is xana iyo,
roca batonma mixeilma Cems mimarT kidev erTi
Jesti ganaxorciela, _ man msaxiobis ostatobis
kaTedris xelmZRvaneloba SemomTavaza. gaogneb-
uli viyavi. TviTon reJisuris kaTedras Caudga
saTaveSi, romlis xelmZRvanelic batoni dodo
gaxldaT. misi amqveynidan wasvla didi elda iyo
rogorc institutisTvis, aseve mTeli qarTuli
sazogadoebriobisTvis. aRar iyo sayvareli dodo,
Tavisi mCqefare SemoqmedebiTi energiiT, ukide-
5
#6 (61) 6 Tebervali 2011 weli
1992 wlis 24 dekembers `zafxulis Ramis sizmris~
premiera dainiSna. wina dRe, rogorc xSirad xdeba
TeatrSi, daZabuli gamodga. gvqonda SegrZneba, rom
speqtakli Cavarda, yvela gaRizianebuli iyo..
_ ra ubedurebaa, bebrebiviT daZunZulebT
scenaze! es qafiviT speqtakli unda iyos, zeaweu-
li, botiCelis unda hgavdes! _ SeniSvnebiT da
sayvedurebiT dagvxunZla.. meore saRamos, pre-
mieris saTamaSod rom mivediT, samsaxiobo Sesas-
vlelSi, kedelze misi werili dagvxvda:
`piter peni mofrinda bavSvebTan fantaziis
jadosnur samyarodan, aswavla maT, rogor unda
moaxte qars zurgze da gaaqrolo meore Sesaxve-
vamde, marjvniv da kidev imis iqiTac, sul dilam-
de _ warmosaxvisa da TamaSis SesaniSnav samyaro-
Si. da vidre bavSvoba ar damTavrda, isini dafri-
navdnen (rogorc Cveni Svilebi da SviliSvilebi),
Semdeg gaizardnen, daojaxdnen, daiviwyes rasac
akeTebdnen.. axla piter pens maTi Svilebi mihyve-
bian Tavis fantastikur kunZulze, sadac pirate-
bi, jujebi, feriebi, wiTelkanianebi da sxva sao-
crebebi arian. nu daberdebiT! namdvili artiste-
bi mTeli cxovreba dafrinaven!~
aseT sityvebs rom adamiani dawers, es niSnavs,
rom igi Tavad jer kidev dafrinavs da miuxeda-
vad Tavisi garegnuli asakisa, jer ar daberebu-
la! did adamianebs xSirad bavSvebs adareben,
`didi bavSviao~, _ ityvian xolme. masSi Zalian
Warbad iyo bavSvi... metic, zogjer megona, rom is
marTla bavSvi iyo, namdvili bavSvi xnieri kacis
sxeulSi... ai, iseTi, cnobil filmSi romaa... oRon-
dac, es misi saidumlo iyo, romelsac malavda da
romelic zogjer `gaJonavda~-xolme... quCaSi,
portfeliT xelSi, skolisken mimaval sevdian
mowafes hgavda, gansakuTrebiT zamTarSi, `wesi-
erad~ rom hqonda kaSne Cafenili paltos sayelo-
Si... repeticiaze xom iyo da iyo bavSvi! aTasnai-
ri... anci, gabutuli, meocnebe, urCi, Wirveuli,
xumara, TamaSiT garTuli bavSvi! xSirad eubnebo-
da msaxiobebs: `wamoiyvaneT Tan Tqveni Svilebi,
Tuki veravisTan tovebT da aq iTamaSono~. mori-
geobac daawesa bavSvebTan yofnaze, roca mSoble-
bi muSaobdnen... da Tu TamaSiT garTul bavSvs mSo-
beli SeniSvnas miscemda, aCerebda: daanebe Tavi,
iTamaSos, xeli ar SeuSaloT. naxeT, rogoraa gata-
cebuli, ai, ase unda iyoT Tqvenco...
repeticia misi stiqia iyo, xelSeuxebeli, ja-
dosnur samyaroSi gadasvlis wminda rituali. mag-
idas miujdeboda, portfels gaxsnida da iqidan,
rogorc jadosnuri skivridan amoalagebda: pie-
sas, fanqrebs (fanqrebi uyvarda), saSlels, Canax-
atebs, Canawerebs, Tavis sayvarel kaxur quds…
daixuravda, bambukis wkirs daakakunebda diri-
JoriviT da iwyeboda TamaSi-Tavdaviwyeba!! repe-
ticia `misi TamaSi~ iyo!..
erTxel trenaJze etiudi SemogvTavaza - `gam-
dnari nayini~... Zalian saxaliso da sasacilo eti-
udebi gamogvivida. TviTonac Cvens gverdiT
Camojda rampaze da `gadna~... uceb sicili autyda
(ai, bavSvs rom gakveTilze ecineba da maswavle-
blisgan saxes rom malavs, ise) da wamoiZaxa: `he-
he! axla Cemebs saxlSi hgoniaT, rom samsaxurSi
var~!.. 70 wlis iyo maSin: profesori, saxalxo ar-
tisti da sxvadasxva premiebis laureati...
`zafxulis Ramis sizmars~ rom dgamda, ori
Tvis manZilze, rolebis ganawileba ar vicodiT.
yoveldRe vikribebodiT da vTamaSobdiT, visac
ra undoda: mefeebs, dedoflebs, kacebs, qalebs,
Winkebs, cxovelebs, feriebs.. vigonebdiT sxva-
dasxva variantebs, rolebs vcvlidiT, vTxzavdiT
biografiebs, mokled _ vTamaSobdiT... gareT ki
omi iyo, gvcioda da gvSioda, magram, sulac ar
`dumdnen muzebi~,…imitom, rom Cven vTamaSobdiT!
`nataZralzes~ dgamda... roli ar moucia, Tum-
ca, yvela repeticiaze mibarebda. mec, cota
gakvirvebuli, yoveldRe morCilad daviarebodi.
erTxelac, gadaudebeli saqme mqonda da gada-
vwyvite gaTavisufleba meTxova. is iyo davapire,
rom gamomxeda da, _ repeticiis mere darCio, _
miTxra. raRas vizamdi, davrCi. `gogo, modi Cven
axali personaJi gamovigonoT da Tu gacocxlde-
ba speqtaklSi SevuSvaT, vnaxoT, ras izams~! ori
saaTi sarepeticioSi, iatakze visxediT da bavS-
vebi rom qviSaSi TamaSoben, ise vTamaSobdiT, vfan-
taziorobdiT.. gons rom movediT mosaRamoebu-
liyo. saxlisaken erTi gza gvqonda: `Sens gaCere-
baze Camoval, leilas yvavilebs vuyidi, saxlSi
misvla rom davagvianeo~... `Satalodan~ dabruneb-
uli bavSvebiviT daviSaleT….
bolo oqtomberi iyo, Teatridan erTad gam-
ovediT.
_ gogo, cxenis wabli ra sasargeblo yofila,
Turme, wnevas awesrigebs.. Sens quCaze xom bevri
yria, SegiZlia momigrovo?
_ ki, ra Tqma unda!
imave Rames movagrove mTeli parki `axladga-
moCekili~ priala wablebi da TeatrSi mivutane.
gauxarda. aTiode dRis mere vkiTxe:
_ batono miSa, rao wablebma? wnevis saqme
rogor aris?
_ gadasarevad, ai!
portfeli gaxsna. es Cemi wablebi ise koxtad
hqonda Cawyobili fanqrebis da kaxuri qudis
gverdiT, rom sicili ver Sevikave:
_ es ra aris? portfelidan rogor mogiwes-
rigeben wnevas? xelSi unda geWiroT, an jibeSi
mainc gedoT, rogorc amboben.
_ moica erTi! Sexede, ra lamazebia, ra feria,
ra formebi! ici, ra kargad vTamaSob?
imis mere, oqtomberSi, Cems quCaze cxenis
wablebs vagroveb... marto, magram mainc... TamaSi
grZeldeba.. Cven vTamaSobT!
`axla ki farda~-o, baraTi rom dagvitova sawer
magidaze, esec xom TamaSi iyo! TamaSiT gviTxra,
_ TamaSi damTavrdao...
ramodenime TviT adre, Teatridan gamodioda,
karebSi SevefeTe. rogorc yovelTvis, vagvianeb-
di da Tavis gasamarTlebeli teqsti davatriale
tvinSi momentalurad (damgvianeblebi gamige-
ben!). magram mas arc ufiqria sayveduri. Zalian
sevdiani meCvena. SeCerda... SevCerdi... uceb, gam-
omicxada:
_ me mivdivar..
ise ucnaurad Tqva es, rom gamacia, meqanikurad
waviluRluRe:
_ saxlSi?
saxe axlos momitana da TiTqos unda ukeT gam-
agebinoso, dinjad gamimeora:
_ gogo, miv-di-vaar... da xeli damiqnia.. maSin
ki gavige, ra wasvlazec melaparakeboda! ho, sax-
lSi midioda, oRond ufro Soreul, ufro idu-
mal gzaze, Tavis megobar patara ufliswulTan...
...`amfitrioni-38~ misi bolo speqtakli gamod-
ga. finalSi, iupiteris gardauval nebas damor-
Cilebuli merkuri, dedamiwaze droebiT Camosu-
li, emSvidobeboda personaJebs, msaxiobebs, may-
urebels, Teatrs da ukan, zecaSi brundeboda... ai,
ra sityvebiT mTavrdeboda speqtakli, ai, ra gamod-
ga misi didi TamaSis damamTavrebeli sityvebi:
`siCume! sruli siCume!... mzeo, Caaqre Seni fa-
rani!.. gavqreT yvelani! ....~
P P.S Zalian gamiWirda am werilis dawera.. yve-
las Tavisi TumaniSvili hyavs, me, _ Cemi mov-
igone... da radganac piter peni da patara
ufliswuli vaxsene, am werils aseT miZRvnas da-
vumatebdi: baton miSas, rodesac igi patara biWi
iyo...
rusudan bolqvaZe
gano sicocxlis moyvareobiT da iumoriT. aRar
iyo sikeTiT, mimteveblobiTa da sibrZniT savse
adamiani. ukve Warmagi miSa yovelTvis pativisce-
miTa da mokrZalebiT moixseniebda mis niWierebas
da farTo reJisorul diapazons.
batoni miSa yuradRebas arasdros maklebda.
vcxovrobdiT TanxmobiT. igi Tavis Tanamoazred
mTvlida da es asec iyo. arasdros momsvlia ba-
ton miSasTan konfliqti, Tumca iyo erTi epizo-
di, romelic sevdiTa da RimiliT magondeba. ma-
Sin ukve reqtorad viyavi arCeuli. mTavrobam sa-
kiTxi daayena saStato ganrigis 30%-iT Semcireb-
is Sesaxeb; amasTan erTad, Txoulobdnen asako-
vani pedagogebis gaTavisuflebas. vercerTma
mTavrobam ver gaigo, rom SemoqmedebiT saswavle-
blebSi ar SeiZleba asakobrivi niSniT pedagogis
vargisianobis gansazRvra. Semoqmedi sxva fenom-
enia da mas gansakuTrebuli midgoma sWirdeba. j.
verdi 80 wels gadaSorebuli iyo, otelo rom Se-
qmna. aRar Sevudgebi im ostatTa gvarebis CamoTv-
las, romlebic SesaniSnav nawarmoebebs qmnidnen
kritikuli asakis win mdgarni, maTi axalbeda mowa-
feebi ki did simaRleebs ipyrobdnen xelovneba-
Si. aseT kategorias miekuTvneboda mixeil Tuman-
iSvilic. gamodioda, rom me aseTi masStabis peda-
gog-reJisorisTvis studentisken gza unda gada-
meketa. Tavad daiwyo am Temaze saubari, miTxra,
rom amocanas gamiadvilebda da Tavisi surviliT
wavidoda institutidan. maSin me pirvelad da
ukanasknelad mivmarTe mas SenobiT, mkacrad.
roca Cemma Sinaganma daZabulobam piks miaRwia,
wynarad Cailaparaka: ̀ kargi, kargi, geyofa~, mxarze
xeli damado. es misi mofereba iyo. me nela avuyevi
kibeebs da ramdenime wamSi Cems Tvalwin gairbina
im epizodebma, romlebmac bevrad ganapiroba Cemi
pedagogiuri Tu sareJisoro cxovreba... uSuqoba,
sicive, usaxsroba, yaCaRoba sufevda mTel saqar-
TveloSi. Cveni institutic ar iyo gamonaklisi.
am duxWir, gausaZlis dReebSi igi riTmulad, geg-
mazomierad, - produqtiulad muSaobda. es ar iyo
advili saqme, rasac SesaniSnavad grZnobda mixeil
TumaniSvili da mamxnevebda, mxars miWerda
rogorc reqtors, pedagogs, Tanamoazres misgan
wyenac maxsovs, magram es Ciris fasadac ar Rirs
da dRes amaze meRimeba.
mTavari, amqveynad misi arseboba iyo, igi magal-
iTi gaxldaT SromismoyvareobisÐ da Tavdadeb-
is, SemoqmedebiTi miznisken profesiulad svlis,
Teatrisadmi uzado erTgulebis. natifi xe-
lovnebiT Sesrulebuli misi namuSevrebi xom six-
aruls, aRmafrenas, mxneobas badebdnen. da roca
is suleTis gzas gauyva, dacarielda niSa, romel-
ic mas eWira.
gizo Jordania
modi, viTamaSoT
6
#6 (61) 6 Tebervali 2011 weli
rodesac studentebs an msaxiobebs vuyvebi
imis Sesaxeb, Tu ra gadamxda omis dros, vuambob,
rom kavaleristi viyavi da brZolebSi vmonawile-
obdi, unagirze mjdomi mters vesrodi da faSis-
turi tyveobidan araerTxel gavparulvar, maT
uZneldebaT amgvar situaciebSi Cemi warmodgena
da uneblied eRimebaT kidec. me ki marTlac,
kavaleristi viyavi, imas ver davikvexni rom brZ-
olis SuagulSi Seupovrad, TavdaviwyebiT vibrZo-
di, magram SiSi da ubedureba sakmarisad vnaxe.
xmliT xelSi brZolaSi monawileoba ar mimiR-
ia, arc qvemexebidan misrolia da arc almokide-
bul tankSi vmjdarvar _ satelefono kabelis
qsels vSlidi da vaxvevdi, brZolis dros naw-
ilebs Soris kavSirs vamyarebdi. roca nawilebs
Soris kavSiri wydeboda (rac Zalian xSiri iyo),
satelefono xazze davrbodi da dazianebul adg-
ilebs veZebdi, Tan kilometriani kabelis koWas
davaTrevdi, an sangrebSi telefonis yurmiliT
xelSi vijeqi da brZanebis gacemas velodi, Tuki
brZanebas miviRebdi, aRelvebuli vimeorebdi mas
da mere mTeli ZaliT Cavyvirodi yurmilSi ̀ cecx-
li!~ cota xnis Semdeg ki sadRac mtris mxares
afeTqebis xma gaismoda. Cveulebriv mtersa da
Cvenebs Soris vimyofebodi, sameTvalyureo pun-
qti xom yovelTvis saartilerio qvemexebis win
imarTeboda.
Tumca, yvelafers TanmimdevrobiT movyvebi,
ase ajobebs. 1939 wels me da Cemi amxanagebi wiTe-
li armiis rigebSi gagviwvies _ Cagvsxes satvir-
To vagonSi da q. SepetovkaSi wagviyvanes, qalaq-
Si, sadac daibada da cxovrobda n. ostrovski.
Tavidan yvela aqtiurad cdilobda, rom Cemgan
kargi meTauri damdgariyo. _ umcrosi meTaurTa
skolaSic maswavlidnen, msrolelTa polkSic
damavales kavSirgabmulobis nawilis meTauroba,
magram rigiani rom veraferi gamovida, xeli
Caiqnies. im dros polkTan arsebulma klubis
dramwrem damainteresa da Tavisufal dros sul
iq vatarebdi. speqtaklebs vdgamdiT (`platon
kreCiti~, `mesazRvreebi~), vTamaSobdiT, kon-
certebs vmarTavdiT. Cems partnior gogonas
`vearSiyebodi~, platonurad gviyvarda erTmane-
Ti. omis dawyebisas, matarebeli, romliTac is
evakuirebul iqna, germanelebma dabombes, vali-
ac daiRupa.
am dros evropaSi sul ufro mZafrdeboda
mdgomareoba _ faSistebi safrangeTSi Sevidnen,
inglisi ibombeboda, germanelebi skandinaviasa da
balkaneTSi miiwevdnen. ubedureba ufro da ufro
axlovdeboda.
fineTis kompaniaSi monawileoba ar migviRia,
magram iseT pirobebSi gvixdeboda samsaxuri, rom-
lebic brZolas ar Camouvardeboda: zamTarSi
Zlieri yinvebis dros samxedro qalaqis ezoSi mi-
wuri gavTxareT da iq vcxovrobdiT. gaZlierebul
sabrZolo mzadebaSi viyaviT. kinaRam gaviyine.
miTxres fexsaxvevs Soris gazeTi Caifineo. Zalian
miSvela. zafxulSi besarabiaSi gavilaSqreT,
CrdiloeT bukovina gavanTavisufleT.
1911 wlis aprilSi lvovis maxloblad, erT-
erT dasaxlebul punqtSi _ sokalSi migviyvanes,
sazRvari, veberTela naZvebi, mdinare, tye _
araCveulebrivi silamaze. mTeli dReebi tanksaw-
inaaRmdego samagrebs da Rrma Zelmiwurebs
vTxridiT. diversantebs viWerdiT. mtris TviTm-
frinavebis gadmofrenasTan dakavSirebuli
sasazRvro konfliqtebic xSiri iyo.
Mme, rogorc fizikurad susti da miwis samuSaos
SesrulebisaTvis uvargisi, damawinaures da sam-
Seneblo masalis _ ficrebis, lursmnebis da
mavTulebis sawyobis gamged damniSnes. 20 ivniss
StabSi movida telegrama kievSi Cemi saswrafod
gamgzavrebis Taobaze _ wiTelarmielTa TviTmo-
qmedi koleqtivebis daTvalierebaSi unda mime-
Ro monawileoba.
wasvla ver SevZeli. 22 ivniss dilis 4 saaTze
omi daiwyo. TviTmfrinavebi, frTebze daxatuli
didi jvrebiT, banaks yumbarebs uSendnen. Tval-
naTliv maSin davinaxe ra aris sikvdili. mokles
Cemi amxanagi _ igi kunZze ijda da kardaladan
fafas Wamda. aiRes da mokles, mere meore. mesa-
me... brZola sabavSvo TamaSs _ ̀ yaCaRobanas~ waa-
gavda, oRond namdvili msxverpliT. gzispira
gubeSi moklulis sxeuli agdia, axla masTan aravin
midis, pirvel dRes moklulTa dasamarxad aravis
ecala, RamiT ukan davixieT, garSemo yvelaferi
cecxls moecva: tye, yana, Senobebi... dRisiT
brZolebia, sangrebidan visvriT, RamiT samSoblos
Suagulisken vixevT. germanelebi gvewvevian da
verc gvewevian. zogi ambobs, germanelebma didi
xania gagvaswres, bevrad win arian wasulio. gar-
Semo moklulTa da daWrilTa tyea. me ukve
aRaraferi gamegeba; azri mereva, yvelaferi koS-
maruli sizmariviTaa.
ramdenime Tvis ganuwyveteli brZolebis Sem-
deg, CvenTan ucnobi generali movida da ga-
mogvicxada: mtris jarebiT varT garSemortymu-
li, da imisTvis, rom Cvenebs SevuerTdeT,
brZoliT unda gavarRvioT mtris rkalio. es am-
bavi sofel podvisokoesTan moxda. daviwyeT Set-
eva. mindorze mivxoxavdi da win ruxtansacmlian
figurebs vesrodi. uceb, TiTqos viRacam rkinis
joxi Camartya fexSi. damWres. Zalian ar mtkenia,
magram xoxva veRar SevZeli. mere saSineli
tkivili damewyo. rodesac sisxli davinaxe,
grZnoba davkarge. sisxlis an Spricis danaxvaze
bavSobidan grZnobas vkargavdi. brZolis velidan
Cemma megobarma daviT jandierma gamomiyvana. Tbi-
lisSi erT quCaze vcxovrobdiT. sazidarze
damsves da hospitalSi wamiyvanes. magram ra hos-
pitali iqneboda mtris garemocvaSi, germanele-
bi sul axlos iyvnen da iqaurobas cecxls uSend-
nen, vxedav, cudadaa saqme, forTxva-forTxviT
xevSi CaveSvi. sad mivdiodi – TviTonac ar vico-
di. diliT germanelebma Semipyres.
sabargo manqanaSi Camagdes da qalaq umanSi wa-
miyvanes. iq daWril samxedro tyveTa banakSi movx-
vdi. banaki, xuTi didi barakiT, ormagi ekliani
mavTulis kedliT iyo garSemortymuli. orsarTu-
liani xis sawolebi, daWrili wiTelarmielebiT
iyo gadaWedili. WrilobaSi matlebi dacocavdnen.
dReSi aTobiT wiTelarmieli kvdeboda. maT pirda-
pir TxrilSi yridnen, tilebisa da matlebis
sunisagan oTaxSi ar daidgomeboda. Cveni
samxedro eqimebi, romlebic imave banakSi aR-
moCndnen, daWrilTa gadasarCenad, Zal-Rones ar
iSurebdnen. urTules operaciebs didi danebiT
akeTebdnen. medikamentebi da saxvevebi ar iSove-
boda. Wrilobas (RmerTma icis saidan aRmoaCn-
daT), yviTeli rivanolis xsnariT amuSavebdnen.
ekliani mavTulebis miRma qalebi idgnen. yvi-
rodnen, tirodnen, moTqvamdnen, Tavisianebs
eZebdnen. mohqondaT umi kartofili, stafilo,
Warxali, visac siaruli SeeZloT, imas ugdebdnen.
saguSagodan germaneli jariskacebi avtomatebis
sroliT devnidnen qalebs.
me da Cemma orma amxanagma gaqceva gadavw-
yviteT. erT wvimian dRes ekliani mavTulis
kedelze gadavZveriT. meore kedelze rom mivZ-
vrebodi, farajis boloTi wamovege mavTuls, kar-
ga xans vewvale, sanam gamovglije, SiSisagan ki-
naRam suli ganvuteve. pirvelsave sofelSi samo-
qalaqo tansacmeli gadavicviT da odesisken
(frontisken) gavemarTeT. qalaqamde ver mivaRwi-
eT, gzaSi gviTxres odesa germanelebma
daipyreso. mdinare dneprisken gavudeqiT gzas.
sofel-sofel mivdiodiT. Ramis gasaTevad sof-
lelebs SevekedlebodiT xolme. soflelebi ri-
Tac SeeZloT gvexmarebodnen, vecodebodiT,
gvaWmevdnen, ramdenimejer policielebs Sevefe-
TeT. didis gaWirvebiT vemalebodiT maT. didx-
ans ver SevZeliT dnepris gadalaxva. rogorc iqna
erTi menave daviTanxmeT,MEmenave sul gvlanZRav-
da da moRalateebs gveZaxda. ase gavemarTeT
frontisken.
gzebze, soflebSi Wreli xalxi ireoda: Cve-
nianebic iyvnen da mtrebic. ras ar gaigebdi kaci
iq: erTni ambobdnen, germanelebs male moeReba
bolo, cimbiris diviziebi gaaTavisufleben mtris
mier dakavebul teritoriebso, meoreni gaiZaxod-
nen sabWoTa xelisufleba didi xania aRar arse-
bobs, germanelebma moskovi da leningradi aiRes,
stalini da molotovi amerikaSi gaiqcneno. xalxi
ras ar ityvis. gzebze Cveni TviTmfrinavebis mier
Camogdebul furclebs vpoulobdiT, es iyo cno-
bis furclebi sabWoTa samSoblodan~. im cnobe-
bidan simarTles vgebulobdiT, saRamoobiT rveu-
lis furclebze vamravlebdiT da gzadagza xalxs
vurigebdiT. policais Zlivs davaRwieT Tavi.
erTxel Rame romeliRac qoxSi gavaTeneT, mi-
waze CvenisTana usaxlkaroebi iwvnen. qalebi da
kacebi umeteswilad zarafebi iyvnen _ sofel-
sofel dadiodnen da tanisamoss sursaTze cv-
lidnen.
RamRamobiT davdiodiT. mosaxleobas vekiTxe-
bodiT frontisken mimaval gzas. saSineli yinvebi
idga. yumbarebis zuzuns mihqonda iqauroba.
garSemo wyvdiadSi uceb gaielvebda xolme rake-
ta. dabneulebi gavCerdiT, ar vicodiT saiT wav-
suliyaviT. mzesumziris veli gadavsereT da
sruliad moulodnelad sangarSi amovyaviT Tavi.
germanelebma dagviWires da miwurSi SegvaTries.
jer dagvkiTxes, mere gvcemes, mere sadRac wagviy-
vanes. SuaSi Cven samni mivdiodiT, win da ukan or-
ori avtomatiani germaneli _ gaTavda, frontis
gadasvlis dros dagviWires, axla aRaraferi gviS-
velis _ vfiqrobdi, magram germanelebma sabargo
avtomanqanaSi Cagvyares da wagviyvanes. SiSisgan
gzaSi cudad gavxdi. RmerTs Sevevedre: RmerTo,
Tu sadme xar, sacodavi dedaCemis gulisTvis mainc
gadamarCine, Tu SegiZlia!
germanelebma sneJnaiaSi migviyvanes da skolis
SenobaSi dagvamwyvdies. dacarielebul saklaso
oTaxebSi, iatakze leninis tomebidan moxeuli
ydebi eyara _ Sindisferi, Savi siluetiT. yde-
bze wiTelarmieli tyveebi iwvnen. dakiTxvas didi
Cinis mqone viRac germaneli atarebda _ gama-
lebiT gahyviroda: Spionen, partizanen, komis-
aren. amjerad ar gvcemes. ezoSi gagviyvanes da
Rrma ormoebi gvaTxrevines. miwa ise gayinuliyo
rom berkets ar emorCileboda. gvegona sakuTar
saflavebs gvaTxrevinebdnen, magram kvlav sko-
laSi Segvrekes. viRaca germaneli cxeli, wyalwy-
ala yaviT gagvimaspinZlda. sami dRis Semdeg me
Cemi jariskacobis ambavi
7
#6 (61) 6 Tebervali 2011 weli
da Cemi erTi amxanagi ficruli fexsalagidan gavi-
pareT, Rrma TovliT amovsebul TxrilSi CaveS-
viT. zemodan gvesrodnen. mTeli Rame SeuCerebliv
mivrbodiT, mdevrebs gveSinoda. RamiT sofelSi
viRacis qoxs SevexizneT da iq gavaTeneT. poli-
caebs da germanelebs vemalebodiT. me saTamaSo
banqos vxatavdi. Cemi amxanagi mas boloksa da Warx-
alSi cvlida. ase viklavdiT SimSils. donbasSi xom
SimSili iyo. male iatakqveSa organizaciis wevri
kostia kornienko gavicani. am organizacias erqva
`samSoblosaTvis~. 1943 wels, sul axalgazrda
kostia germanelebma tbis piras daxvrites.
isev frontisaken miviwevdiT. im droisaTvis
frontma CrdiloeT kavkasiisken gadainacvla. q.
kropotkinosTan, marcvleulis sabWoTa meurneo-
bis moqmed partizanul jgufs SevuerTdiT.
rogorc iqna sabrZolo iaraRi meWira xelSi. cxen-
zec wesierad vjdebodi. erTxel germanelebs
Sevejaxe. germanelebi virebis jogs mierekebod-
nen. maTi saSualebiT kavkasiis mTebSi samxedro
bargi unda gadaezidaT. gadavwyvite jogi damex-
sna, avtexe srola da mTeli ZaliT daviwye yvir-
ili: ̀ xelebi maRla!~. germanelebi moulodnelo-
bisagan dafrTxnen, jogi miagdes da gaiqcnen. ram-
denime dRis Semdeg isev germanelebis xelSi aR-
movCndi. viRac oficerma damkiTxa, fafarze
Tavis qala da Zvlebi exata. mere pistoleti am-
oiRo da Tivis didi zvinis ukan gamiyvana. roca
dasaxvretad mihyavxar araferze ar fiqrob,
arafers ar grZnob, garda saSineli mtanjveli
sevdisa. gadamarCines Cemma amxanagebma. karga xans
gons ver movedi. miT ufro rom meurneobis mcx-
ovrebni Zalian ukmayofilo darCnen Cemi TviT-
moqmedebiT: virebs Wama sWirdebodaT, sakvebi ki
ar iyo. tyuilad gavisarje!
cota xnis Semdeg Cveni razmi rogorc iqna, Set-
evaze gadasul wiTelarmielTa nawilebs SeuerT-
da da Cven yvelani, general kiriCenkos yubanis
kavaleriis korpusis rigebSi Segviyvanes. me kv-
lav kavSirgabmulobis qselis mogvareba dameva-
la, mxolod im gansxvavebiT, rom kabelis, koWebi-
sa telefonebis garda myavda cxeni, rom-
lisTvisac unda momevlo, gamewminda, saWmeli
mimeca. Cems cxens trubaduri erqva, Zalian hgav-
da rosinants, iseTive gamxdari da mSiSara iyo.
ramdenjer gadamarCina Cemma trubadurma
sikvdils! trubaduri yumbaris namsxvrevebiT
momikles taganrogTan.
mere kolombina myavda. Zalian lamazi da grZe-
li wamwamebi hqonda. alersiani da eWviani iyo. uka-
na fexSi daWres, rodesac vemSvidobebodi, tiro-
da. mec vtirodi.
ratom ar aZleven cxenebs ordenebs? isini xom
adamianze aranakleb ibrZvian. ramdeni ram aqvT
omSi gadatanili! da rac mTavaria umetesi maTgani
brZolis velzea dacemuli. rodesac ugzoobis an
sawvavis uqonlobis gamo sabrZolo teqnika Cer-
deboda, cxenebs ruxmazarianebTan erTad mihyav-
daT fronti gamarjvebisaken.
bevrjer gaviareT brZolebiT dangreuli do-
nis rostovi. mtris zurgSi gavediT, taganrokTan
Rrma reidi gavakeTeT, savur magilasTan gaviar-
eT, daaxloebiT es is adgilebia, romlebic sul
cota xnis win frontze gadasasvlelad xoxviT
mqonda movlili.
erTxel medliT damajildoves. meriuholTan,
militopolTan da askania-novasTan vibrZodiT.
melitopolis maxloblad, RamiT, uSvelebel
vaSlnarSi polkebs Soris vamyarebdiT kavSirs.
gaTenebisas ki aRmovaCineT, rom mTeli miwa mok-
lul germanelTa sxeulebiT iyo dafaruli. Cven
ukve SeCveuli viyaviT sikvdils. magram uneblied
gavifiqre: sadRac, germaniaSi maTac xom hyavT
dedebi, debi, colebi, romlebic elodebian. isi-
ni ki veRarasodes daubrundebian. anda ra undo-
daT aq, am Zvelskifur baRSi?!
36-e polkma, sadac mec viyavi, RamiT tankebiT
gaarRvia Turquli miwayrili da perekopTan gavi-
da. magram germanelebma alya Semogvartyes da
Cven ZiriTadi Zalebisagan mowyvetili aRmovCn-
diT. esec Cemi bedi! sami dRe-Ramis ganmavlobaSi
germanelebi ganuwyvetliv gvbombavdnen da cecx-
ls gviSendnen. Cven vigeriebdiT. bevri Cemi amx-
anagi daiRupa. albaT, verasodes daviviwyeb im
dReebs. iq, perekopze, pirvelad momixda sangreb-
Si brZola, mere Cveni saswaulebriv gadarCenili
qvemexebis da mtris tankebis saSineli brZola,
rodesac alyidan gamovediT, kidev didxans ver
movdiodiT gons. samxedro formaze ̀ wiTeli var-
skvlavis~ ordeni gamikeTes. me is Zalian miyvars.
zogjer amoviReb kolofidan, gavasufTaveb da
kvlav vinaxav. Zvirfasia da bevr rasme magonebs.
am brZolis mere seriozulad gavxdi avad ram-
denjerme, laSqrobisas grZnoba davkarge da cx-
enidan Camovvardi. evakohospitalSi gamgzavnes.
uceb samoTxeSi aRmovCndi. ai, Turme sad cx-
ovrobs xalxi! Tumca, zogjer aqaurobasac bom-
bavdnen. diagnozi aseTi damisves: tuberkuloz-
uri limfadeniti Cirqis gamoyofiT.
viweqi da cxovrebaze vfiqrobdi. erTxel pa-
latis fanjridan davinaxe, rogor CamoaxrCves
aTi moRalate policai.
verafriT ver Sevegue imas, rom cocxali,
moazrovne adamiani ucbad, cxedrad iqceva da
misi sicocxle wydeba, sicocxle, romelic buneb-
is erT-erTi saswaulTagania!
mere donis rostovSi gadamiyvanes. aq hemato-
geniT da kvarciT mkurnalobdnen. erTxel, dere-
fanSi, sadac uadgilobis gamo wiTelarmielebi
iwvnen, TeTrxalaTiani lamazi garegnobis qali
Semovida da ikiTxa, garkveviT romeli werTo. me
romauli togasaviT Semovixvie sabani (sacvlebis
dasamalad) da gavyevi mas. laboratoriaSi eqimi
mikroskopis qveS analizebs akeTebda, me misi kar-
naxiT pasuxebs vwerdi. _ rodesac radioTi
frontze gamarjvebis ambavis Sesaxeb umaRlesi
mTavarsardlis brZanebas gavigonebdi, maSinve
qaRalds vecemodi da hospitalis ufrosis sax-
elze werilis weras viwyebdi _ Cem nawilSi dab-
runebas vTxovdi. im xanad Cemi nawilis biWebi
sadRac odesasTan ibrZodnen.
nawilis magivrad demobilizaciaSi gamiSves.
eqimma Jeniam hospitlidan gamomiyvana, tramvai-
Si Camsva da sadguramde gamomacila.
saxlSi davbrundi.
matarebeli Zalze nela midioda. baqos Semdeg
sul fanjarasTan videqi. RamiT Camovedi bnelo-
da. Cem quCamde mTeli qalaqi fexiT gamoviare,
quCamde, sadac davibade da vcxovrobdi. sibne-
leSi gamoCnda patara orsarTuliani saxli, Cemi
saxli, romelic, iq frontze CemTvis samSoblos
simbolo iyo. mivuaxlovdi da davakakune.
erTi Tvis Semdeg TbilisSi Teatralur insti-
tutSi misaReb gamocdebs vabarebdi. es iyo 1944
wlis ivlisi. gavxdi reJisori. vdgam speqtaklebs,
zogs sevdians, zogi gamodis, zogic – ara, magram
yovel maTganSi yovelTvis aris raRac iqidan, im
cxovrebidan.
es yvelaferi didi xnis winaT iyo, (mas Semdeg
40 welma ganvlo), imdenad didi xnisa, rom zogjer
TviTonac ar mjera, iyo Tu ara. dro da dro raRac
momawveba, rogorc axla da viwyeb moyolas. war-
sulis zmanebani Tavad morbian, erTurTs awyde-
bian, gamosvlas lamoben. erTi patara kacuna ki,
romelic CemSi zis, Cumad miCurCulebs. es yve-
laferi ukve aTasjer naTqvamsa da dawerils
hgavs. uxerxulia kidec, bolos da bolos mosa-
bezrebelic. ramdeni weli gavida, Sen ki ar Segi-
Zlia Tavi daaRwio amas!
ar SemiZlia.
Amixeil TumaniSvili
8
#6 (61) 6 Tebervali 2011 weli
70-80-ian wlebSi Teatraluri sazogadoeba
namdvili SemoqmedebiTi kera iyo. aq, Semo-
qmedebiTi cxovreba, rogorc ityvian, duRda da
gadaduRda. sistematurad imarTeboda
speqtaklebis ganxilvebi, disputebi, Tea-
traluri procesebis sakiTxebTan dakavSire-
biT, scenografTa gamofenebi. Aama Tu im oTax-
Si, sistematurad iyvnen qarTuli Teatris sx-
vadasxva Taobis msaxiobebi, reJisorebi, sce-
nografebi, dramaturgebi. am winadadebaSi min-
da gansakuTrebiT gavusva xazi sityvebs `sxva-
dasxva Taobis~, radgan amis gareSe Semoqmedeb-
iTi procesis ganviTareba warmoudgenlad gve-
saxeboda. jer batoni dodo aleqsiZis, Semdeg
ki giga lorTqifaniZis amgvarma kredom xelmZR-
vanelobisa, is nayofi gamoiRo, rom msaxiobis
saxli qarTuli Teatris moRvaweTa lamis ojax-
ad iqca. dRes kavSiris saqmianobis imdroinde-
li masStabebi TiTqmis warmoudgenelia.
am wlebSi b-ni mixeil TumaniSvili qarTu-
li Teatris adepti gaxldaT.
Cems Tavs ver mivcem imis uflebas, davwero,
masTan siaxlove makavSirebda-meTqi. msaxiobis
saxlSi xSirad modioda, aq sakmaod Tbilad vx-
vdebodiT erTmaneTs. araferia ucnauri imaSi,
rom me misi Zalian didi pativiscema da ridic
mqonda.Aim wlebSi igi ukve iyo scenuri qmnile-
bebis: ̀ roca aseTi siyvarulia~, ,,WinWraqa~, ,,an-
tigone~ da sxva avtori. SeuZlebeli gaxldaT
amodena SemoqmedebiTi cxovrebis adamianisad-
mi pativiscemiTa da ridiT ar gamsWva-
luliyavi, magram es xels ar miSlida, roca es
saWiro iyo, roca Teatraluri procesebis, Ju-
rnal `Teatri da cxovrebis~ (maSin `Tea-
traluri moambe~ erqva.) interesebi moiTxov-
da, damereka da ama Tu im sakiTxze, an ama Tu im
msaxiobis saiubileo TariRTan dakavSirebiT
saJurnalo werilis dawera meTxova.
JurnalSi muSaobis wlebma damarwmunes: WeS-
mariti xelovanni aramxolod Sromis kultu-
riT, aramed pasuxismgeblobis grZnobiTac
gamorCeulni gaxlavT. ar magondeba SemTxve-
va, zustad dapirebul dRes, dapirebul
saaTze ar SemoeRoT redaqciis kari, an ar
gamoegzavnaT TavianTi naweri: vaxtang ta-
bliaSvils, mixeil TumaniSvils, naTela uru-
SaZes da awgardacvlil mira fiCxaZes. maTi
punqtualoba, pasuxismgeblobis grZnoba did
pativiscemas imsaxurebda. batoni miSa ki sao-
cari moridebulobiTac gamoirCeoda, movido-
da, nawers moitanda da ityoda: `ra vici, aba,
naxeT~. b-ni miSas es Tviseba rom magondeba,
Rimili mereva, radgan redaqciaSi mxolod igi
ar modioda, metwilad modiodnen avtorebi
lamis Tof-iaraRiT rom idgnen TavianTi pa-
tivmoyvareobis sadarajoze.
didi reJisorisEes Tviseba kidev erTi das-
turi gaxlavT misi WeSmariti gamorCeulobisa.
meore msoflio omis damTavrebis 40 wl-
isTavis win baton miSas vTxove, iqneb, Tqveni
jariskaculi cxovrebis Taobaze daweroT-
meTqi. gaikvirva. ratom unda davweroo. vuTx-
ari, rasac vfiqrobdi, ratomac unda daewera:
me, da albaT, Cemnairi bevria, Zalian mainter-
esebs, Tu rogori iyo sisxlisRvris oromtri-
alSi didebuli qarTveli pedagogi da re-
Jisori-meTqi. ulvaSis qveda nawilze TiTi ga-
daisva da Tqva: `ra vici, ra vici~. ase
davcildiT erTmaneTs.
erTi kviris Tu aTi dRis Semdeg, kargad max-
sovs, Rrubliani dRe iyo, redaqciis kari Se-
moaRo, saskolo, calxazian rveulSi dawerili
jariskacis mogonebebi gamomiwoda da Tqva:
`aba, naxe, Tu varga ramed~. ar gaCerebula,
umal gabrunda. derefanSi gamovyevi, kibis
Tavamde mivacile. ar mobrunebula. kibeze
Cqari nabijebiT daeSva. oTaxSi Sevbrundi da
b-ni miSas Txzuleba iqve wavikiTxe, Zalian mo-
mewona. am mowonebis mizezi isic gaxldaT, rom
davinaxe: qarTuli Teatris didi moRvawis cx-
ovrebis erTi monakveTi momaval Taobas xelis-
gulze eqneboda.
ramdenime dRis Semdeg sTs Tavmjdomaris
giga lorTqifaniZis misaRebSi Sevxvdi. ̀ rogo-
ria?~, _ mkiTxa xmadabla, TiTqmis CurCuliT.
vuTxari, _ Zalian kargia da didi madlobeli
var-meTqi. `marTla, marTla?!~, _ namdvilad-
meTqi. gaiRima. gulis jibidan flomasteri
amoiRo da maCuqa. erTob kmayofili iyo.
axla ki minda didi xnis winaT dauflebuli
sinanuli gavacxado: adamianebi zogjer
daudevrebi varT. Cvens moqmedebas yovelTvis
rodi vakontrolebT. im flomasteris Cuqeb-
is dRidan meoTxedi saukune gavida. dResac
ver mipatiebia TavisTvis, rom im flomasters
ise moveqeci, rogorc Cveulebriv saCuqars
eqcevian: vxmarobdi, siamovnebas maniWebda imis
SegrZneba, rom b-ni mix. TumaniSvilis naCuqari
iyo, magram rogorc yvelafrisa am cisqveSeT-
Si, am flomasteris aRsasrulis Jamic dadga –
Sig yvela feris melani gamoilia.
dRemde vsayvedurob Tavs: nacvlad imisa,
rom Semenaxa, rogorc Zvirfasi reliqvia, es
flomasteri yoveldRiur SromaSi gavxarje.
gavxarje iseve daudevrad, rogorc xarjaven
adamianebi ndobas, pativiscemas.Aamas erTi
garemoebiT vxsni: ki, vicodi, magram rogorc
Cans, mtkiced ar mjeroda, rom wuTisofelSi
yvelaferi warmavalia. sinanulis es grZnoba
1996 wlidan – batoni miSas gardacvalebis dRi-
dan ufro gamiZlierda, magram erTi ram mama-
rTlebs: im wlebSi batoni miSa TumaniSvili
CemTvis Cveulebrivi, mokvdavi adamiani ki ar
iyo, aramed Semoqmedi, romelic dros uswreb-
da da mixaroda, misi naCuqari flomasteri rom
meWira xelSi.
Gguram baTiaSvili
flomasteri