erakundeek ez dituztelako lehenbezalako mozkinak.

Epe luzeko produktuak izateaneta errentagarritasun bat lortze-an, askoren ustetan gordailuenpareko ziren lehentasunezkoparte hartzeak. Baina oker zeu-den. Adicae Euskadi bankuen,aurrezki kutxen eta aseguruenerabiltzaileen elkarteak dio beze-roei ez zizkietela azaldu kontra-tuaren ezaugarriak era egokian:«Ez zitzaien esan arriskutsuakdirela, ez zitzaien azaldu ez direlaGordailuen Bermerako Funtsakbermatutako produktuak, ezzitzaien jakinarazi likidaezinakdirela eta, kasu askotan, ez zietenohartarazi betiereko produktuakdirela». Horrekin bat dator Aus-banc finantza zerbitzuen bezero-en elkartea ere: «Arazoa da nolamerkaturatu den produktua».

Era berean, Adicaek adierazidu bankuek ez zutela jakinarazihaizeak kontra jotzean, hau da,krisi ekonomiko batean erosleekez dutela bermatua parte hartze-en likidezia. Horrenbestez, 2007rabitartean —krisi ekonomikoahasi, eta bankuek orain baino ira-bazi gehiago lortzen zituzten ar-tean—, erosleek parte hartzeaksal zitzaketen bigarren mailakomerkatuan, eta inbertitutako ko-puru osoa berreskuratu. Izan ere,parte hartzeak saltzeko aginduaematen zuten, eta erraz aurkitzenzituzten erosleak finantza era-kundeek irabaziak lortzen zituz-telako eta horrek interesak ema-ten zizkielako.

2007. urtetik aurrera ere, biga-rren merkatura jo daiteke partehartzeak saltzera. Hori bai, hasie-ran jarritako kopurua bainogutxiago lortuko dute: bankuek

ez dituzte lehen bezalako iraba-ziak, eta parte hartzeek dutenbalioa txikiagoa da. Horri jarrai-ki, honako hau dio Adicaek:«Saiatu direnek ez dute lortu, ezdagoelako eroslerik. Nork nahidu erosi saltzen ari diren produk-tu bat?». Krisi ekonomikoarenga-tik diru beharra izan duteneanjoan dira bankura diru eske;orduan esan diete ezin dutelaberreskuratu.

Finantza erakunde bakoitzakbere parte hartzeak saldu zituen,eta, beraz, egun kotizazio preziodesberdina dute. Sara Muñoz Adi-ca Euskadiko koordinatzaileakazaldu duenez, inbertitutako di-rua baino %40 gutxiago jasokoluke saltzaileak gutxienez egun,eta betiere inor erosteko prestegongo balitz. Beraz, parte har-tzeak begi-bistatik galdu nahi di-tuztenek badakite galerak ziurizango dituztela. Parte hartzeaksaldu dituzten finantza erakun-deen artetik salbu daude Kutxa-bank, Ipar Kutxa eta EuskadikoKutxa.

Egun, bada parte hartzeak sal-tzeko modu bat. Legeria aldatudute. AIAF Espainiako zor korpo-ratiboaren edo errenta finko pri-batuaren merkatuan salerostendira lehentasunezko parte har-tzeak. Aldaketa hori dela eta,SEND errenta finkoko jaulkipe-nak negoziatzeko, sistema elek-tronikoaren bitartez egiten da sa-lerosketa. Hori hala, egun ban-kuek eros ditzakete lehen berenbezeroei saldutako parte hartze-ak. Horretarako, parte hartzeakerosteko nahia izan behar du ban-kuak. Hala ere, galtzen aterako li-tzateke saltzailea parte hartzeenbalio jaitsieragatik.

Balio galera horri aurre egite-ko, Adicaek dio konponbidea

bankuak parte hartzeak erosteadela eta izandako balio galerarenkopurua kontu korronte bateansar diezaietela. Marisa GraciaAusbancen ordezkariaren ustez,irtenbidea honako hau izangolitzateke: «Bankuek bezeroeiinbertitutako kopuru osoa itzul-tzea eta bezeroek bankuei lortu-tako interesak bueltan ematea».

Kasuistika zabalaLehentasunezko parte hartzeenkasuistika zabala da: esaterako,formakuntzadunek eta forma-kuntza gabeek dituzte, pertsonahelduek eta ez hain helduek eta3.000 euro inbertitu dituzteneketa 200.000 euro inbertitutakoek.Alabaina, Adicaek jaso dituen sa-laketen %60 baino gehiago 80 ur-

tetik gorako pertsonek jarritako-ak dira.

Ausbancek ere bat egin du ho-rrekin; haren esanetan, kaltetugehienek «adin jakin bat» dute.Erosleek duten sentsazioaz galde-tuta, honako hau dio Muñozek:«Iruzur egin diotela sentitzen dujendeak; inozo sentitzen dira.Izan ere, era horretako produk-tuekin, badakizu dirua galduko

duzula inbertsioa egiteko or-duan. Inbertitzaile arriskatue-nak ere ez luke erosiko dirua gal-duko lukeen produktu bat».

Batez beste 20.000 eta 30.000mila euro artean jarri dituzte ban-kuetako bezeroek parte hartzeakerosteko. Baina badira 100.000 eu-rotik gora jarri dituztenak ere.Muñozek adierazi duenez, eroslebatzuk ohartu ziren betiereko jar-tzen zuela, baina sinatu egin zu-ten. Izan ere, betiereko hitzak zeresan nahi zuen galdetuta, diobankuek azaldu zietela produk-tuarekin gustura egonez gero au-tomatikoki berritzen zela kontra-tua. Hala, salatu du kontratu ba-tzuetan epemugaren kutxatxoahutsik agertzen dela, beste ba-tzuetan 2050. urtea jartzen duelaedo betierekoak direla zehaztenduela.

Gainera, inbertsiorako finan-tza produktuak erostean, inberti-tzaileek MIFID finantza instru-mentuen merkatuko zuzenta-rauak hala eskatuta —2007koazaroaren 1ean jarri zen indarre-an—, egokitasun test bat egin be-har dute beren kasa. Lortutakoemaitzak zehazten du bezeroakproduktu horiek eros ditzakeenbai ala ez. Adicaeren esanetan, az-terketa horiek ez dira egokitasunosoz egin kasu askotan, bainabankuek saldu egin dizkiete par-te hartzeak bezeroei.

Inbertsio produktuak eroste-an, txosten informatzaile bateman behar dio bankuak bezero-ari finantza eragiketaren berriemanez. Adicaek eta Ausbancekadierazi dutenez, informazio horiez zitzaien eman kontratua sina-tzean: «Ez dira izan gardenak, etaerosleei ez zaie eman informazioguztia». Bankuko aholkularia-rengan zuten konfiantzan oina-

rritu ziren bezeroak kontratua si-natzeko. Erosleek ez zekitena zeninbertsioa egin beharrean betie-reko produktu bat erosten ari zi-rela eta diru hori berreskuratzeaia ezinezkoa izango zutela.

Hori dela eta, erreklamazioakikuspuntu horretatik bideratzeaeskatu dute Adicaek eta Ausban-cek. Lehenik eta behin, bankua-ren bezeroen arretarako zerbi-tzuan erreklamazioa jartzeko es-katu dute, eta auzitara jotzea az-ken urratsa delakoan daude. Horibai, esan dute bezeroen arretara-ko zerbitzuak eroslearen aldeegin beharrean bankuaren aldeegiten duela: «Gutxirako balio duerreklamazio horiek jartzeak,baina jarri egin behar dira». Gra-ciak dio finantza erakundeek be-ren burua salbatu nahi dutela,«nahiko itota» daudelako.

Modu berean, adierazi du Aus-bancen ez direla salaketa kolekti-boen aldeko, errazagoa delakobankuak «akats indibiduala»onartzea, pertsona askorenak ba-tera onartzea baino. Muñozekdioenez, irailean hainbat bankurisalaketa zibil bat jarriko diote:«Gu ez goaz produktuak saldu zi-tuen saltzailearengana, gu era-kundearen kontra goaz».

Finantza erakundeek lortuta-ko dirua zertarako erabili zutengaldetuta, Muñozek dio lehenta-sunezko parte hartzeen bidez lor-tutako dirua nazioartekotze pla-netara bideratu dutela finantzaerakundeek: «Dirua lortzeko bidehori da errazena bankuarentzat,eta kaltegarriena bezeroaren-tzat».

Kontrola, ezbaianFinantza erakundeen jarduera-ren berri izan behar du Espainia-ko Bankuak, eta, horretarako,

22 Lehentasunezko parte hartzeakEgitura • 2012ko uztailaren 29a

(Aurreko orrialdetik dator)

Jakin beharrekoakErosteko garaian

pZer dira. Epe finkorik ez dutenzor jaulkipenak dira. Ez dira ohi-ko akzioak, ezta errentagarrita-sun finkoa duten gordailuakere. «Arrisku handiko finantzaproduktuak dira», bankuetakobezeroen elkarteen arabera.Bankuak jasotako emaitzenaraberako errentagarritasunadute, eta gerta liteke errenta-garritasunik ere ez izatea. Eko-nomia hazten joan zenean in-teresak lortu zituzten erosleek,bankuek irabaziak zituztelako.Krisi garaian, ostera, ez duteerrentagarritasunik ematen, fi-nantza erakundeek ez dituzte-lako lehen bezalako irabaziak.pEgokitasun testa. MIFID fi-nantza instrumentuen merka-tuko zuzentarauak hala behar-tuta, 2007ko azaroaren 1etikaurrera egokitasun test bat

gainditu behar da parte hartze-ak erosteko. Erosleak erosteradoan produktuaren ingurukojakintza neurtzen du. Testaerosleak egin behar du; ez duaholkulariak bete behar. Kon-tratua sinatu aurretik bete be-har da. Testa gaindituz gero,bankuak inbertsio produktuaksal diezazkioke; bestela, ez.pTxosten informatzailea. In-bertsio produktuak eskaintze-an, finantza eragiketaren ingu-ruko xehetasun guztiak ema-ten dituen txosteninformatzailea eman behar diobankuak balizko erosleari. Ber-tan, onartuko lituzkeen baldin-tzak eta zehaztapenenak da-toz. Kontratua sinatu aurretikjaso behar du.

Erosi eta geropSalmenta. Ez dira gordai-

luak; hau da, ezin daiteke ateradirua nahi denean. Ez da inber-tsio bat, baizik eta erosketabat. Hala, parte hartzeez dese-giteko, bigarren mailako mer-katura jo behar da. AIAF mer-katutik SEND sistemara pasa-ta, gaur egun bankuek ere erosditzakete lehen beren bezeroeisaldutako parte hartzeak. Horibai, egun ez dute izango hasie-rako balio bera. Izan ere, krisiekonomikoarekin parte hartze-en balioa jaitsi egin da bankuekgalerak dituztelako. Hortaz,oso zaila da ekonomia haziezean jarritako dirua berresku-ratu eta erosleak aurkitzea.pTrukea. Hainbat bankuk par-te hartzeengatik beste produk-tu batzuk eskaintzen dituzte:akzioak edo menpeko obliga-zioak, esaterako. Erakunde ba-koitzak irizpide desberdinak

erabiltzen ditu. Batzuek dirukopuru osoa ordezkatzeko au-kera ematen dute; beste ba-tzuek zati bat akzioetan bihurdaitezkeen bonuengatik ordez-katzeko aukera ematen dute,eta gainerako kopurua epe lu-zeko menpeko obligazioenga-tik trukatzeko aukera ematendute.pErreklamazioa. Bankuetakobezeroen arreta zerbitzuanerreklamazioa aurkez daitekeokerren bat baldin badago. Be-zeroen eta erabiltzaileen elkar-teek diotenez, «gutxirako» ba-lio dute era horretako errekla-mazioek. CNMV Espainiakoburtsaren arautzailearen au-rrean ere jar daiteke erreklama-zioa.pProzesu judiziala. Azkenpausotzat dute bezeroen ba-beserako elkarteek auzitara jo-

tzea. Bankuarekin hitz egitensaiatu behar dela diote, eta,ahal den neurrian, akordio ba-tera iristen. Hori ez balitz posi-ble izango, auzitara jo behardute kaltetuek.pLege aldaketa. Europakemango dion erreskatea delaeta, hainbat baldintza betebehar ditu Espainiak. Horienartean dago bezeroei informa-zioa gardentasun osoz emanbeharra. Lehentasunezkoparte hartzeek sortutako zala-parta ikusita, EspainiakoGobernuak iragarri du legeaaldatuko duela. Produktuhoriek saltzeko baldintzakgogortu nahi ditu. Lege horrek,baina, ez die emango irtenbi-dea orain arteko kasuei: ez daizango atzeraeraginezkoa. Hor-taz, hemendik aurrerako eros-leei jarritako neurria da.

Dirua galduko lukeenproduktu bat ez lukeerosiko inbertitzailearriskutsuenak ere»SARA MUÑOZAdicaeko koordinatzailea

«Kontratua sinatzean ez dira izan gardenak;erosleei ez zaie emaninformazio guztia»MARISA GRACIAAusbanceko ordezkaria

‘‘