Download - Exogene processen-verwering (3)
![Page 1: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/1.jpg)
Systeem aarde en zijn kringlopenexogene krachten
![Page 2: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/2.jpg)
Systeem aarde (krinlopen vormen systeem aarde) Welke kringlopen herken je?
![Page 3: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/3.jpg)
Lythosfeer Hydrosfeer
Biosfeer Atmosfeer
![Page 4: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/4.jpg)
![Page 5: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/5.jpg)
Gesteentekringloop
1 = smelten2= afkoelenC= Stollingsgesteente3= verwering+erosie+sedimentatie4= Sedimenten5= samendrukkenB= Sedimentgesteente6= Hitte en drukA= Metamorfgesteente1= Smelten
![Page 6: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/6.jpg)
Gesteentekringloop
In de vorige dia leek het net alsof alleen metamorf gesteente weer magma werd, maar je ziet, ook stollingsgesteente en sedimentgesteente kunnen weer magma worden.
Waardoor kan hitte en druk ontstaan? Waardoor kan gesteente smelten? Waardoor kan sediment (bijvoorbeeld zand) in steente veranderen?
Denk hierbij aan Hoofdstuk 1.
Bekijk ook de youtubefilmpjes onder en bovenaan de dia. http://www.youtube.com/watch?v=ihfKNRdlE2E#t=11
http://www.youtube.com/watch?v=-l1elHx32oU
![Page 7: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/7.jpg)
Waterkringloop (hydrologische kringloop)
![Page 8: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/8.jpg)
koolstof kringloop
Bedenk goed hoe CO2 wordt afgegeven aan de atmosfeer?
Hoe wordt het omgezet en waarin?
Waarin wordt het opgeslagen?
Hoe is de verhouding tussen opname en uitstoot?
BEKIJK DE FILMPJES VOOR EXTRA UITLEG
http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20110425_koolstofkringloop01
http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20080701_koolstofkringloop04
![Page 9: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/9.jpg)
koolstof kringloop
Bedenk goed hoe Co2 wordt afgegeven aan de atmosfeer?- Ontbinding organismen- Verbranding fossiele brandstoffen- Ademhaling- Ontbossing- Verdamping
Hoe wordt het omgezet en waarin? Omgezet door fotosynthese in bijv. zuurstof
Waarin wordt het opgeslagen? Afzettingsgesteente, bomen en planten/plankton, oceanen
Hoe is de verhouding tussen opname en uitstoot? Op dit moment wordt er meer uitgestoten dan dat er wordt opgenomen.
![Page 10: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/10.jpg)
Doelen
• Uit kunnen leggen dat de 4 sferen waaruit de aarde bestaat allemaal met elkaar in contact staan.
• Uit kunnen leggen dat de aarde uit kringlopen bestaat.
• Voorbeelden van deze kringlopen kunnen geven en deze kringlopen uit kunnen leggen.
• Gesteenten onder kunnen indelen in 3 hoofdtypen aan de hand van hoe ze ontstaan zijn, en voorbeelden van deze gesteenten kunnen noemen
![Page 11: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/11.jpg)
Samengevat
![Page 12: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/12.jpg)
Exogene krachten
Verwering
![Page 13: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/13.jpg)
Alpen: een relatief jong gebergte.Hoe is dit te zien?
![Page 14: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/14.jpg)
Jong en oud gebergte
• Jong Oud
![Page 15: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/15.jpg)
Exogene krachten
• Exogene krachten= krachten die van buitenaf invloed uitoefenen op het aardoppervlak.
- De aardkorst wordt afgebroken.
Door verwering en erosie.
![Page 16: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/16.jpg)
Verwering 3 vormen• Verwering is het uiteenvallen van gesteente onder invloed van
weer en plantengroei.
3 vormen:-Mechanische (ook wel fysische verwering genoemd,
scheikundige samenstelling blijft gelijk) -Chemische verwering (scheikundige samenstelling verandert.
Voorbeeld: kalksteen vormt verbinding met zuur water
- Organogene verwering Voorbeeld: planten, dieren, bacteriën
![Page 18: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/18.jpg)
Mechanische verwering
• Is verwering waarbij gesteenten uiteenvallen zonder dat daarbij de chemische samenstelling van het gesteente verandert.
2 manieren- Door snelle temperatuursveranderingen- Water wat in steenspleten gaat zitten en bevriest. (spleetvorst)
![Page 19: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/19.jpg)
Chemische verwering
• Bij chemische verwering verandert de samenstelling van het gesteente.
• Er vindt afbraak van bepaalde mineralen plaats.
• Vindt vaak plaats in natte en warme plaatsen.
![Page 20: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/20.jpg)
Organogene verwering
• Ook wel biologische verwering genoemd
• Wortels die kunnen drukken op gesteente• Of bacteriën die inwerken op chemische
samenstelling van een gesteente
![Page 21: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/21.jpg)
Mate van verweringWanneer is de kans op chemische verwering het grootst?
Wanneer is de kans op mechanische verwering het grootst?
Mate van verwering wordt beïnvloed door:- Klimaat- Hardheid
gesteente- Tijd
![Page 22: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/22.jpg)
Mechanische verwering door snelle temperatuursverandering
Woestijn
![Page 23: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/23.jpg)
Mechanische verwering door water wat in steenspleten gaat zitten en bevriest.
![Page 24: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/24.jpg)
Organogene verwering door druk van plantenwortels
![Page 25: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/25.jpg)
Voorbeeld van chemische verwering van kalksteen door zuur grond of regenwater.
![Page 26: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/26.jpg)
Oud of jong gebergte?
![Page 27: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/27.jpg)
Oud of jong gebergte?
![Page 28: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/28.jpg)
Massabeweging =Afvoer van verweringsmateriaal onder invloed van zwaartekracht
• Verweringsmateriaal= het puin dat ontstaat na verwering.
• Van groot naar klein rotsblokken, grind, zand en klei.
![Page 29: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/29.jpg)
Massabeweging (snelheid) beinvloed door:
• aard materiaalo los, vast, korrelgrootte,
korrelvorm
• steilheid helling• verzadiging met
water
![Page 30: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/30.jpg)
§2.2 Exogene processen aan het aardoppervlak
Massabewegingen Indelen op basis van
verplaatsingssnelheid Voorbeeld: aardverschuivingen• trilling als trigger• matig snel Puinhelling• vaak onstabielo los verweringsmateriaalo grote hellingshoeko hoog watergehalte
![Page 31: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/31.jpg)
Afvoer van verweringsmateriaal .
• Er zijn 4 vervoerders:
1 Zwaartekracht (massabeweging)2 Gletsjers of landijs3 Beken en rivieren4 Wind
![Page 32: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/32.jpg)
Afvoer van verweringsmateriaal1. Zwaartekracht
![Page 33: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/33.jpg)
Afvoer van verweringsmateriaal2. Gletsjers of landijs
![Page 34: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/34.jpg)
Afvoer van verweringsmateriaal3. Beken en rivieren
![Page 35: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/35.jpg)
Afvoer van verweringsmateriaal4. De wind
• Wind verplaats onder andere zand en loss. Dit zijn ook verweringsmaterialen.
![Page 36: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/36.jpg)
Erosie en Sedimentatie
Afbraak en opbouw Erosie:• uitschuren van gesteente
door met puin beladen water, ijs en wind
Sedimentatie:• opbouw landschap door
water, ijs en wind• afzetting van
verweringsmateriaal en erosiepuin
o fossielen
![Page 37: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/37.jpg)
Erosie
• Erosie is uitschuren en afschuren van materiaal (gesteente)
• Het verweringsmateriaal is het schuurmiddel.
![Page 38: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/38.jpg)
![Page 39: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/39.jpg)
![Page 40: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/40.jpg)
![Page 41: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/41.jpg)
![Page 42: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/42.jpg)
![Page 43: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/43.jpg)
5 soorten erosie
1 Door de wind eolische erosie2 Door de rivieren fluviale erosie3 Door ijs glaciale erosie4 Door de zee mariene erosie5 Door de bodem bodemerosie
![Page 44: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/44.jpg)
1 Door de wind eolische erosie
![Page 45: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/45.jpg)
2. Door de rivieren fluviale erosie
![Page 46: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/46.jpg)
3. Door ijs glaciale erosie
![Page 47: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/47.jpg)
4.Door de zee mariene erosie
![Page 48: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/48.jpg)
5. Door de bodem bodemerosie
![Page 49: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/49.jpg)
Vergelijk foto 1 en foto 2 met elkaar. In welk gebergte is er meer erosie en verwering plaatsgevonden?
Hoe kan men dat zien?1 Alpen. 2 Sauerland.
![Page 50: Exogene processen-verwering (3)](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022062401/58ecbd891a28abe63e8b4591/html5/thumbnails/50.jpg)
Exogene krachten Sedimentatie
Sedimentatie of afzetting = Het neerleggen (afzetten) van verweringsmateriaal door wind, water of ijs
• Wind zet fijnkorrelig materiaal af zand, klei, loss
• Rivieren / zeeën zetten grover materiaal af grind, zand en klei
• IJs zet grof materiaal af rotsblokken, grind
Klei, zand, grind en rotsblokken worden ook wel sedimenten / afzettingen genoemd