Girişimciliğin desteklenmesine yönelik uluslararası

ve ulusal birçok kuruluş tarafından çeşitli faaliyetler yü-

rütülmektedir. Diğer taraftan, girişimcilik kavramının al-

gısında yaşanan farklılıklar ortakpolitikalar üretilmesine

engelteşkiledebilmektedir.Girişimciliğinekonomikbüyü-

meveyenilikçiliküzerindekietkileriTürkiye’deçeşitliku-

rumlarıgirişimcilikdesteklerivermeyeyönlendirmiştir.Bu

kapsamda KOSGEB, İŞKUR, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı,

TÜBİTAKgibikamukurumlarınınyanısıraçeşitlisiviltop-

lum örgütleri de destek veren kurumlar arasında bulun-

maktadır.Bunlarlabirliktemikro-kredigibidüşükmeblağlı

kredimekanizmalarıdayaygınlaşmaktadır.Diğertaraftan

girişim sermayesi ve işmelekleri ağları dünyada olduğu

gibiTürkiye’dedeetkinliğiniartırmaktadır.

Türkiye’de girişimciliğin desteklenmesine yöne-

lik adımlar çeşitli plan dokümanları ile belirlenmektedir.

2007-2013 dönemini kapsayan 9. Kalkınma Planında [1]

aktifişgücüpolitikalarınıngeliştirilmesibaşlığıaltındagi-

rişimcilikpolitikalarınındesteklenmesineönemverilmek-

te, girişimcilik ve istihdam garantili programlar, mesle-

ki danışmanlık ve rehberlikhizmetleri ilemesleki eğitim

kursları yoluyla etkili işgücü politikalarının uygulanma-

sı hedeflenmektedir. Gelir dağılımının geliştirilmesi için

deözelliklekırsalkesimdeveazgelişmişbölgelerdegiri-

şimcilikteşvikedilmesiplanlanmaktadır.Girişimciliğinve

yenilikçiliğingelişmesiveişgücüverimliliğininartmasıile

Türkiye’ninsonyıllardadünyaekonomisiiçerisindekiyük-

selişinindevametmesihedeflenmektedir.

Girişimciliğin desteklenmesi için önemli bir diğer

çalışma 2011-2013 KOBİ Stratejisi Eylem Planı [2]’dır.

KOSGEB tarafından hazırlanan eylem planının öncelikli

stratejik alanlarından biri “Girişimciliğin Geliştirilmesi ve

Desteklenmesi” konusudur. Planda zayıf veya geliştiril-

mesigerekenyönlerveodaklanmasıgerekilenkonularşu

şekildebelirlenmiştir:

• Potansiyelgirişimcilerinbaşarılıveişplanınada-

yalıişkurmakonusundakibilgivebilinçdüzeyiyeterlidü-

zeydeolmaması

• Örgün ve yaygın eğitimde girişimcilik konusuna

yeterinceyerverilmemesi

• Girişimciliğedikkatçekecek,teşvikedeceketkin-

liklerinyeterliolmaması

• Girişimcilikalanındayapılanfaaliyetlerinbütün-

cülolmaması

Tümdünyadapolitikayapıcılarveakademisyenlerkalkınmavesosyalrefahiçingirişimciliğinkritikbirrol

oynadığıkonusundamutabıkkalmaktadırlar.Yeniliğitetikleyerekpiyasarekabetşartlarındakideğişiklikleri

hızlandırangirişimcilikuzunvadedeüretkenlikartışınadakatkısağlamaktadır.Bubakışaçısıyla,girişimcili-

ğinekonomikbüyüme,istihdamüretmeveulusalrekabetçiliğigüçlendirmegibiönemlikatalizörgörevlerüst-

lendiğidesöylenebilir.

GİRİŞİMCİLİKKÜLTÜRÜNÜN GELİŞİMİNE

YÖNELİK ÖNERİLER

Uzman Görüşü

• Kooperatifleşmenin sağlayacağı katkılar konu-

sundabilgieksikliğininolması

• İşletmelerinbaşlangıçdöneminde işyerimekanı

bulmakvemaliyetlerikarşılamadazorlanmaları

• İşiniyenikurmuşgirişimcilerinbaşlangıçdönem-

lerindekararsızdavranmaları

• Özelhedefgruplarınıngirişimcilikkonusundaye-

terikadarteşvikedilmemesi

Bunoktalargözönündebulundurularakeylemplanın-

da girişimcilik kültürünün yayılmasına, girişimcilere baş-

langıç döneminde iş yerimekanı, eğitim ve danışmanlık

hizmetleri verilmesinevegirişimcilerin işkurmasürecin-

dekiengelleriaşmalarınakatkısağlanmasınayönelikhe-

deflerbelirlenmiştir.

Türkiye’de girişimcilerin önemli soruları arasında fi-

nansalkaynaklaraerişimininyanındabilgivevizyoneksik-

liği vebilgi sahibiolanlarınbilimseldanışmanlıkhizmeti

alamamalarıdabulunmaktadır.Buradaönemlibirnokta

dayeterlibilgiyesahipolamayangiri-

şimciadaylarınınbueksikliklerinifar-

kında olmalarını sağlayarak destek

almaları konusunda yönlendirilme-

sidir. Bu bakımdan genel girişimcilik

stratejilerininbirparçasıolarak işlet-

mesahiplerinindanışmanlıkhizmeti

almasıdagerekmektedir.Girişimcilik

desteklerinin finansal kaynak sağlamanın ötesine geçe-

rekdesteklerhakkındaölçmevedeğerlendirmeyapılma-

masıdabirbaşkaönemlinoktadır.Girişimcilerindahaönce

benzertecrübeleriyaşamışolanişsahiplerindendestekal-

masınıngirişimcilerinbaşarılıolmalarınakatkısağlayacağı

düşünülmektedir[10].

Mevcutçabalararağmen,girişimiçintekengelinpara

olduğualgısıhalayaygındır.Girişimcilerriskalmaeğilimi,

kendinegüven,kararlılık,belirsizliğekarşıtolerans, lider-

likgibikişiselözellikleri ileayırtedilmektedirler.Bukişi-

selözelliklerzamaniçerisindetoplumunsosyalvekültürel

özellikleriiledegelişimgösterebilmektedir.Diğertaraftan,

kamupolitikalarıvekurumsalkoşullarınındagirişimciliğin

gelişmesindeetkiliolduğuaçıktır.Budoğrultudadeğerlen-

dirildiğindeülkemizdegirişimciliğinarzuedilenölçüdege-

lişimineengelteşkiledendurumlarıfinansmaneksikliğine

ek olarak, toplumsal yapı, kişisel gelişim, kamunungiri-

şimcilikleilgilialgısıkonularındadairdelemekgerekmek-

tedir[9].

Çeşitli uluslararası kuruluşlar tarafından hazırlanan

raporlarTürkiye’dekigirişimcilikveişortamıileilgiliönem-

lideğerlendirmelersunmaktadırlar.

DünyaBankasıveIFCtarafındanyereluzmanlarlaya-

pılan görüşmeler doğrultusunda çeşitli ekonomilerde iş

yapmakolaylığıanalizedilerekyıllıkolarakraporlanmak-

tadır.Rapordaişkurma,izinveruhsatişlemleri,enerjite-

mini, tapu kaydı, kredi temini, yatırımcı koruması, vergi

ödemeleri,gümrükişlemleri,sözleşmelervetahkimbaş-

lıklarındabelirlenengöstergelerışığında183ülkeiçinsıra-

lamavefiyatendekslerioluşturulmaktadır.Türkiyegenel

sıralamayagöre2012yılında71.sıradayeralmaktadır[7].

Raporda,Türkiye’deişdünyasınagirişyapacakgirişimcile-

rinveyayenikurulmuşKOBİ’lerinbirtakımzorluklarlakar-

şılaştığıbelirtilmektedir.Buzorluklarişkurarkenveyaişle-

riyürütürkenfonveteminatsıkıntısı,

inşaatizinlerininzamanındaeldeedi-

lememesi,idarikayıtlarınkarmaşıklı-

ğı,vergisistemininteferruatlıolması

vedışticaretfaaliyetlerininkarmaşık

olması noktalarında ortaya çıkmak-

tadır.Dolayısıyla,belirtilenhususların

iyileştirilmesi için girişimcilerin yap-

masıgerekenişlemlerinbasitleştirilmesiveelektronikor-

tamda sunulmasının sağlanması gerekmektedir. Bunun

yanında gerekli eğitim ve danışmanlık hizmetlerin veril-

mesiilegirişimcilerdekapasiteoluşturulmasınınönemarz

ettiğiifadeedilmektedir.

UluslararasıölçektehazırlananbirdiğerraporKüresel

Yenilikçilikİndeksi’dir.INSEADtarafındançeşitlikuruluş-

larıntemsilcilerininyeraldığıbirdanışmakurulununkatkı-

larıilehazırlanan2012indeksinegöreTürkiye141ülkeiçe-

risinde74.sıradayeralmaktadır.Değerlendirmekriterleri

arasında girişimcilikle ilgili olanlar yer almasına rağmen

raporunasılamacıyenilikçilikkapasitesinindeğerlendiril-

mesidir.RaporbulgularınagöreTürkiyeyaratıcımalvehiz-

metlersunmakkonusundaüstsıralardayeralmaktaiken

brütsermayebirikimininyetersizliğizayıfunsurlararasın-

ÇeşitliuluslararasıkuruluşlartarafındanhazırlananraporlarTürkiye’deki

girişimcilikveişortamıileilgiliönemlideğerlendirmeler

sunmaktadırlar.

dagözeçarpmaktadır.Ayrıca,yenilikçiliktabanlıgirişim-

cilikpotansiyelininartışındaönemlibiretkenolaneğitim

harcamalarınınpayınagöre109.sıradayeralmasıdage-

liştirilmesigerekenbirunsurolarakgözeçarpmaktadır[8].

Küresel Girişimcilik Araştırma Kurumu (GERA) tara-

fındanhazırlananKüreselGirişimcilikİzlemeRaporukap-

samında2011yılında54ülkeden18-64yaşgrubundakişi-

lerileanketyapılmıştır.Çalışmadaülkelerfaktöreksenli,

verimlilikeksenliveyenilikçilikeksenliekonomilerolarak

sınıflandırılmıştır.Ülkelerarasındagenelbirsıralamaya-

pılmamakta,hergrupkendiiçerisindedeğerlendirilmekte-

dir.Türkiyeverimlilikeksenliekonomilerarasındayeral-

maktadır. Raporda Türkiye’de girişimcilik ekosisteminin

sonyıllardagelişimkaydederekyeniişletmeleriteşviketti-

ğibelirtilmektedir.Erkendönemgirişimfaaliyetlerioranı-

nın2010yılında%8,59iken2011yılında%11,87’yeçıkma-

sındaTürkiyeekonomisininveiçpazarındinamikyapısının

önemlietkisiolduğuifadeedilmektedir[6].Ekolarak,giri-

şimcilereyöneliksosyalvekültüreldesteğin,finansalorta-

mınvedevletprogramlarınınsonyıllardagelişimgösterdi-

ğiifadeedilmektedir.

GirişimcilikpotansiyelininTR90bölgesi’ndedeğerlen-

dirilmesiamacıylaaçılanvekapananfirmasayılarıincelen-

diğinde2010-2011dönemleriarasındaçokciddideğişimler

olmadığı görülmektedir [4]. 2010-2011 döneminde TR90

bölgesindeaçılanfirmasayısınınTürkiyegenelineoranı%

1,9’dan%1,7’yekapananfirmasayısınınTürkiyegeneline

oranıise%2,5’den%1,9’agerilemiştir.TR90oranınıngö-

receliolarakdüşmesiTürkiyegenelindeaçılanvekapanan

firmasayısıdeğerlerindeyaşanandeğişimdenkaynaklan-

maktadır.Açılanvekapananfirmasayılarınabağlınetde-

ğişimhızıaynıdönemiçinTR90bazında%7,6ikenTürkiye

geneliiçin%-1,3olarakgerçekleşmiştir.

Esnafvesanatkârlar sicil gazetesi istatistikleri ince-

lendiğinde,TR90bölgesiveTürkiyegenelinde2011yılında

hemsiciletescilolanhemdesiciliterkedenişletmesayı-

larında2010yılınagöreartışyaşandığıgözlemlenmekte-

dir[3].Bölge’desiciletescilolanişletmesayısınınTürkiye

geneline oranı 2011 yılında 2010 yılına göre %4,4’den

%4,6’yaçıkarkensiciliterkedenişletmesayısındakioran

%5,49’dan%4,75’edüşmüştür.

İşverenvekendihesabınaçalışanlarıntümçalışanlar

içerisindekioranlarıincelendiğindeTürkiye’degenelolarak

buoranın2011yılında%24,60olarakgerçekleşirkentarım

dışıfaaliyetlerde%18,23’edüştüğügörülmektedir.TR90

bölgesinde isebuoranlarınsırasıyla%40,54ve%20,54

olduğuveTürkiyeortalamalarınınüstündeolduğugörül-

mektedir[5].

BuradabelirtilenverilerdendegörüldüğüüzereTR90

bölgesindeyenigirişimlermanasındaçokdeğişkenbiror-

tamsözkonusudeğildir.Genelitibariilebölgedeyeniiş-

letmeler, yenilikçilik temelli iş fikirleri yerine geleneksel

işmodellerininçoğaltılmasıusulüyleortayaçıkmaktadır-

lar.Yeniişletmelerinhedefpazarlarınınçoğunluklabölge

sınırları içerisindekalması isebumanadaki girişimciliğin

uzunvadedeistihdamartışınakatkısağlamasınadaengel

teşkil etmektedir. Bölgenin pazar potansiyelinde önemli

artışınolmadığımevcutortamdayeniişletmeler,firmaba-

zındapazarpaylarınıngöreceliolarakazalmasınavekarlı-

lığınsürdürülememesinedesebebiyetverebilmektedir.Bu

şartlaraltındaalınmasıgerekenenönemlitedbiryenilikçi-

likesaslıgirişimciliğiteşvikederekbölgeveülkedışınati-

caretigerçekleştirebilecekpotansiyeldeyatırımlarınhaya-

tageçmesinisağlamakolarakgörülmektedir.

61

[1]www.kalkinma.gov.tr,erişimtarihi:26.12.2012

[2]www.kosgeb.gov.tr,erişimtarihi:26.12.2012

[3]http://www.tesk.org.tr/tr/calisma/sicil/ist.php,erişimtarihi:26.12.2012

[4]http://www.tobb.org.tr/BilgiErisimMudurlugu/Sayfalar/KurulanKapananSirketistatistikleri.aspx,erişimtarihi:26.12.2012

[5]www.tuik.gov.tr,erişimtarihi:26.12.2012

[6]GERA,(2011).GlobalEntrepreneurshipMonitor:2011ExtendedReport.GlobalEntrepreneurshipResearchAssociation.

[7]IFC,(2012).DoingBusiness:2012.TheWorldBank,Washington,DC.

[8]INSEAD,(2012).TheGlobalInnovationIndex2012:StongerInnovationLinkagesforGlobalGrowth.

[9]Kabukçuoğlu,M.,S.,(2012).Türkiye’deGirişimcilikleİlgiliProblemAlgısıÜzerineBirYaklaşımveTürkiyeveYakınCoğrafyasında

GirişimciliğinGeliştirilmesiİçinBirModelÖnerisi.TrakyaGirişimcilikSempozyumu.

[10]TEPAV,(2011).Ankara’daGençGirişimciliğiDesteklemeStratejisi.

Son olarak,girişimcilikanlayışınınbölgeselölçektegelişimivebaşarılıgirişimlerinhayatageçmesindeeğitimveda-

nışmanlıkhizmetlerininsunulmasıfinansalkaynaklardandahabüyükbirönemesahiptir.Bumanada,bölgeselölçekte

konuelealınarakkamukurumları,siviltoplumkuruluşlarıveüniversitelerortaklığındaçalışmalaryürütülmesitoplumsal

bilinçlenmeninsağlanmasıaçısındangerekligörülmektedir.Özellikle,toplumdaekonomikkazançamaçlıişbirliğiveortak-

lıkkültürününgeliştirilmesigüçlü,sürdürülebilirgirişimlerinortayaçıkmasındahayatiönemesahiptir.Küçükolsunbenim

olsunanlayışıyerinebüyükolsunhepimizinolsunanlayışınınbilinçlerekazınmasıiçinçalışılmalıdır.Girişimcilikiçerdiğiyük-

sekriskdüzeyivebelirsizliknedeniyleancakbireyselriskalmayıözendiren,yenilikçiliğintoplumsalvekültürelözelliklerve

tutumlarlacesaretlendirildiği,girişimcininteknikveyönetimbecerileriningelişmesinindesteklendiğivegirişimcininişfik-

rinibaşarılıbirgirişimedönüştürmesürecindeihtiyaçduyacağıuygunfinansmanaulaşabildiğibirortamdagelişebilecektir.