Download - Oto Pilot Çalışma Prensibi
YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİDENİZCİLİK FAKÜLTESİ
MDNAV251
OTO PİLOT ÇALIŞMA PRENSİBİ
OTO PİLOT
OTO PİLOT NEDİR? OTO PİLOTUN SAĞLADIĞI YARARLAR
OTO PİLOT ÇALIŞMA PRENSİBİ DECCA 750 OTO PİLOT
OTO PİLOT NEDİR?
Gemi adamının yerini alarak bir geminin dümenini istenilen rotada otomatik olarak tutan ve bunun için dümene komuta eden aygıttır. Eğer 270˚ de rota tutulması isteniyorsa, bu rotaya göre ayarları yapılır. Bu durumda dümenci pusulası için deviation ve variation hesabı yapılıp oto pilot devreye alınır. Cayro pusulaya bağlı bir oto pilot ise, hakiki rotaya göre devreye alınır
BAŞLICA 2 SİSTEM ÜZERİNE KURULUDUR
Cayro pusula ile çalışan oto pilot Mıknatısi pusula ile çalışan oto
pilot
Görüş koşullarının zayıf olduğu zamanlarda yoğun trafik olduğu zamanlarda ve dar kanallarda oto pilot kullanılması sakıncalı olabilir kullanılırsada başında bir insanın olması gerekir . Bir gemiyle yakın geçerken dikkatli olunmalıdır. Oto pilot bir elektronik devre düğümlenmesinden, birden alabanda dümen komutu verebilir.
OTO PİLOTUN SAĞLADIĞI YARARLAR
Az insan gücü kullanmak(Gemilerde serdümen olmadan gemiyi istenilen rotada tutmak ve rotadan kaçan gemiyi otomatik olarak rotasına getirecek dümen kumandalarını vermek)
Yakıtta ekonomi sağlamak (Küçük dümen açılarıyla rotada tuttuğu için yakıt tasarrufu sağlar.)
Daha doğru seyir yapmak(zamanda ekonomi) Makinelerdeki yıpranmayı azaltmak (küçük
açılarla yapılan dümen hareketleri yıpranmayı azaltacaktır)
OTO PİLOT ÇALIŞMA PRENSİBİ
Düzeltme Farkı Sinyali
Komuta Birimi
Hidrolik Güç Birimi Ve Dümen Makinesi
Feed Back (geri besleme)
DÜZELTME FARKI SİNYALİ Geminin gerçekte izlemek istediği rota cayro
pusula veya magnetik pusuladan gelir oto pilotun izlemesi istenen rota oto pilotun ana
birimine sokulur izlemesi gereken ve gercek rota arasındaki fark
oto pilot içindeki bilgisayara girer bilgisayar ,kendisine verilen diğer bilgileri(geminin
hızı boyu hava koşulları yük durumu vb.)hesaba katarak bir düzeltme farkı bulur
bilgisayar bu farkı dc sinyal halinde kontrol birimine gönderir
KOMUTA BİRİMİ
Bilgisayardan gelen düzeltme farkı sinyali (DC hata sinyali)dümenin iskeleye veya sancağa alınmasına bağlı olarak artı veya eksidir
Sinyal komuta biriminde güçlendirilir, şekillendirilir.burdan hidrolik güç birimine (Hydrolic power unit) gönderilir
bu sinyal hidrolik güç biriminin iskele veya sancak selonoidine 110-120 volt AC veya DC akım verilmesini sağlar
HİDROLİK GÜÇ BİRİMİ VE DÜMEN MAKİNESİ
Elektrik akımı verildiğinde hidrolik güç birimindeki selonoidlerden geçen elektrik akımı selonoid valfi çalıştırır
Bunun üzerine hidrolik güç birimi içindeki tulumbanın bastığı yüksek basınçlı yağ,hidrolik silindirin birtarafından girer ve hidrolik silindir içindeki pistonu hareket ettirir
Mekanik bağlantılar yolu ile dümen makinesi çalışır dümen makinesi geminin dönmesi gereken yöne dümeni çevirir
FEED BACK(GERİ BESLEME) Hidrolik pistonun hareketine uyarak dümen makinesi
çalışırken , mekanik bağlantılar dümenin çevrilme bilgisini feed back birimine iletir
bu birimdeki potonsiyometre uçları arasında meydana gelen voltaj değerlerini oto pilot kontrol birimindeki bilgisayara ulaştırır
bilgisayar bu değer ile daha önce kendisinin gönderdiği düzeltme farkı sinyali arasında bir fark bulursa yeni bir düzeltme sinyali üreterek komuta birimine gönderir
sinyaller ve hareketler yukarıda anlatıldığı şekilde aynı yolları izleyerek gerekli açıyı alınmasını sağlanır.
FOLLOW UP VE NON FOLLOW UP
Follow up ; 4 madde şekilinde anlatıldığı gibidir
Non follow up; Oto pilot üzerinde bulunan bir anahtar tarafından non follow up durumuna getirildiği zaman feed back birimi devreden çıkar oto pilot pusuladan ve istenilen rota devresinden gelen sinyallere göre komuta birimi yolu ile hidrolik güç birimine komuta eder. Bazı tip oto pilotlarda non follow up durumunda otopilot doğrudan doğruya hidrolik güç birimine bağlanır
OTO PİLOT DECCA 750
GEMİ MANEVRA KAREKTERİSTİĞİ İLGİLİ KONTROLLER VE FONKSİYONLARI
WEATHER COUNTER RUDDER
RUDDER RUDDER LİMİT
PERM HELM
DECCA 750 OTO-PİLOT
WEATHER ; Bu düğme ile oto pilotun hava koşullarına karşı duyarlılığı ayar edilir .Hava bozuldukça düğmeyi saat yönünde çevirmek gerekir.dümen açısı göstergesinin içinde bulunan bir yeşil diğeri kırmızı iki ışık dümenin sancak iskele hareketlerinin tekrarlanmasını gösterir.
COUNTER RUDDER; Rota değiştirmelerinde geminin başı atalet nedeniyle gereken rota derecesinden ötesine kaçar(overswing) bunu azaltmak için dümen hareketinin kısa süreli aralıklarla çoğaltarak ve duraksamalar yaptırılarak gereken dereceye getirilmesidir.
RUDDER; Bu düğme ile gemi rotadan 1 derece kaçtığında bunun giderilmesi için dümenin kaç dereceye alınacağı saptar .Düğmeler 0.5 den 3 e kadardır örneğin: bu ayar 0.5 de ise gemi rotadan 3 derece kaçtığında dümen otomatik olarak 1.5 dereceye alınarak kaçma önlenecektir
RUDDER LİMİT; dümen hareketleri 35dereceye kadardır, herhangi bir derecede sınırlanmak isteniyorsa bu düğme o dereceye getirilir
PERM HELM ; Dümen tam ortada iken rüzgar akıntı vs. gibi dış etki yok ise gemi oto-pilota verilen doğru rotasını korur .Fakat bazı hava ve deniz koşullarında ve yedek çekme gibi durumlarda meydana gelen etkiler gemiyi belirli yönde rotadan ayırır. Bunu karşılamak için gemi dümenini az miktar sancak ve iskelede devamlı tutulması gerekir bunu permanent helm ayarı sağlar.
DECCA 750 OTO-PİLOT
OTO PİLOT ÇALIŞTIRILMASI İLE İLGİLİ KONTROLLER VE FONKSİYONLARI
POWER
TEST
DÜMEN KOMUT GÖSTERGESİ
PRE SELECTOR
FUNCTION
POWER(Güç Anahtarı): Bu anahtarın dört durumu vardır. OFF, sancak donanım(Starboard System),iskele donanım (Port System), her iki donanım( Both system). Anahtar OFF(kapalı) durumda dümen el ile idare edilir. Gemilerde sancak ve iskele olmak üzere iki dümen bulunur. Bunlardan hangisi kullanılacak veya ikisi beraber kullanılacak ise anahtar buna göre uygun duruma çevrilir. Yapılacak seferin uzunluğuna ve sefer alanının özelliğine göre sancak ve iskele donanımlarının kullanılma süreleri gemiden gemiye değişebilir. Örneğin bazı kaptanlar her ayın veya haftanın tek günlerinde sancak sonraki hafta iskele donanımı kullanırlar. Dar kanal geçişlerinde ve yoğun trafiğin bulunduğu alanlarda yapılan seyirde bu anahtarın BOTH duruma alınması önerilir.
TEST(Deneme): Bu düğmenin üç durumu vardır. Check(kontrol) durumunda dümen hareket ettirmeksizin oto-pilotun bütün çalışma şekilleri kontrol edilebilir. Bu sırada dümen göstergesi gölge dümen sinyallerine göre değer gösterir. Normal durumunda alarm çalışmaz. Rotadan ayrılmalarda alarm verilmesi istenirse bu düğme ‘’Alarm’’ durumuna alınır.
Dümen Komut Göstergesi(Rudder Command Indicator) Bu gösterge oto-pilot çalışırken dümene oto-pilotun kumanda ettiği dümenden istenen dümen açısı miktarını gösterir. Dümenin gerçekte kaç derece olduğu bilgisi, dümen dolabının yakınında bulunan bir dümen göstergesi (Helm Indicator) tarafından gösterilir. Bazı oto-pilotlarda kumanda edilen ve gerçek dümen açısı tek göstergede gösterilir.
PRE-SELECTOR(Ön Seçici Anahtar):FUNCTİON(Çalışma Tipi)anahtarı şekildeki gibi sola doğru PRE-SELECTOR anahtarını göstermek üzere çevrildiğinde PRE-SELECTOR düğmesi dışarı çekilir ve çevresindeki dört çalışma durumundan biri seçilebilir.PRE-SELECTOR anahtarı GYRO(Cayro)ya dönük ise oto-pilot cayro pusulaya bağlı olarak çalışabilir. Bu anahtar MAGN(Mıknatıs) duruma alınırsa oto-pilot mıknatıs pusulaya bağlı olarak çalışır. PRE-SELECTOR düğmesi REMOTE durumuna alındığında oto-pilota Decca,Loran-C,GPS gibi aygıtlardan programlanmış giriş yapılabilir. PRE-SELECTOR düğmesinin AUX.F.U’YU göstermesi halinde sabit veya taşınabilir yeke (Tiller) kullanılarak izlemeli dümen kontrolü el ile uzaktan yapılabilir.
FUNCTION(Çalışma Tipi) anahtarı: Bu anahtarın dört durumu vardır. Bunlardan biri yukarıda açıklanmıştır. Diğer üçü F.U(Follow Up=İzlemeli), N.F.U(İzlemesiz) ve AUX.N.F.U(Yardımcı izlemesiz) durumlarıdır. AUX.N.F.U durumlarında sabit veya taşınabilir yeke (tiller) kullanılarak izlemesiz dümen kontrolu el ile uzaktan yapılabilir.
KAYNAKÇA
WWW.ERDEMELEN.COM WWW.DENİZCİLİKFAÜLTESİ.COM WWW.MEB.GOV.TR GEMİ ELEKTRONİĞİ 1 (TUDEV VAKIF
YAYINLARI)
HAZIRLAYAN VE SUNAN
KEMAL CAN ATAOL 20091206