![Page 1: Tryby pracy systemu Linux – start, inicjowanie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022073117/5571f99449795991698fecb3/html5/thumbnails/1.jpg)
Tryby pracy systemu Linux – start,
inicjowanie, zamykanie
Systemy operacyjne, klasa IV, lekcja 4-6
![Page 2: Tryby pracy systemu Linux – start, inicjowanie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022073117/5571f99449795991698fecb3/html5/thumbnails/2.jpg)
Tryby pracy systemu Linux
W systemie Linux wyróżnia się siedem trybów pracy: 0 – system jest wyłączony, 1 – dozwolony jest tylko jeden użytkownik, 2 – dozwolonych jest wielu użytkowników, bez sieciowego
systemu plików, 3 – dozwolonych jest wielu użytkowników, włączony sieciowy
system plików, 4 – zależnie od implementacji, 5 – środowisko X, 6 – zamknięcie i restart systemu.
![Page 3: Tryby pracy systemu Linux – start, inicjowanie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022073117/5571f99449795991698fecb3/html5/thumbnails/3.jpg)
Tryb 0 i 1 Tryb 0
System jest w stanie zamknięcia i wymaga ręcznego uruchomienia.
Przejście w ten tryb oznacza, że kopie plików znajdujące się w pamięci operacyjnej muszą zostać zapisane na dysk.
Następnie system wchodzi w stan umożliwiający bezpieczne wyłączenie zasilania.
Tryb 1 Tryb 1 jest trybem administracyjnym. Tylko jeden użytkownik (najczęściej root) może korzystać z
systemu. Logowanie jest ograniczone do terminalu (komputera)
zdefiniowanego jako konsola. Tryb wykorzystywany najczęściej przy rekompilacji jądra
systemu.
![Page 4: Tryby pracy systemu Linux – start, inicjowanie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022073117/5571f99449795991698fecb3/html5/thumbnails/4.jpg)
Tryb 2 i 3
Tryb 2 Tryb dla wielu użytkowników – jednocześnie może zalogować się
więcej niż jeden użytkownik. W trybie tym startują procesy drugoplanowe (demony, procesy
pracujące w tle). Montowane są dodatkowe systemy plików (np. NTFS, FAT32). Nie działa sieciowy system plików (NFS).
Tryb 3 Tryb sieciowy – włączony jest sieciowy system plików. Poza włączeniem NFS, tryb 3 jest tożsamy z trybem 2.
![Page 5: Tryby pracy systemu Linux – start, inicjowanie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022073117/5571f99449795991698fecb3/html5/thumbnails/5.jpg)
Tryb 4 i 5
Tryb 4 Tryb pozostający do dyspozycji programistów i producentów
dystrybucji systemu. Tryb ten może zostać dowolnie zdefiniowany i oprogramowany.
Tryb 5 Tryb nazywany „stanem sprzętowym”. Dostępny jest wiersz poleceń (powłoka tekstowa). Użytkownicy mogą się logować i wylogowywać ze srodowiska X-
window.
![Page 6: Tryby pracy systemu Linux – start, inicjowanie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022073117/5571f99449795991698fecb3/html5/thumbnails/6.jpg)
Tryb 6 i podsumowanie
Tryb 6 Tryb odpowiadający zamknięciu systemu i jego automatycznemu
restartowi. Jest tożsamy z przełączeniem systemu w tryb 0 a następnie jego
ponowne uruchomienie (ale w tym wypadku zasilanie nie jest odłączane od sprzętu).
Podsumowanie Tryby 2, 3, 5 to stany operacyjne komputera – system działa, a
użytkownicy mogą wykonywać swoje zadania. Tryby 0, 1, 6 to stany służące do operacji konserwacyjnych
systemu komputerowego bądź jego odłączenia. Tryb 4 może działać na różne sposoby w różnych dystrybucjach
systemu Linux.
![Page 7: Tryby pracy systemu Linux – start, inicjowanie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022073117/5571f99449795991698fecb3/html5/thumbnails/7.jpg)
Tryby pracy systemu – narzędzia i polecenia
$ runlevel, $ init, $ telinit, $ shutdown, $ halt, $ poweroff, $ reboot
![Page 8: Tryby pracy systemu Linux – start, inicjowanie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022073117/5571f99449795991698fecb3/html5/thumbnails/8.jpg)
runlevel
$ runlevel – wyświetlenie poprzedniego i bieżącego trybu pracy systemu.
Komenda wykorzystuje plik /var/run/utmp, który rejestruje zmiany trybów pracy.
Przykład użycia:$ runlevel
4 5 #(lub) N 5 #(lub) unknown
Przykładowy wynik działania komendy oznacza, że system obecnie działa w trybie 5 a poprzednio działał w trybie 4 (1 przypadek), lub działa w trybie 5 a poprzedniego trybu nie było (2 przypadek), lub nie można określić trybu pracy systemu – najprawdopodobniej uszkodzony plik utmp (3 przypadek).
![Page 9: Tryby pracy systemu Linux – start, inicjowanie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022073117/5571f99449795991698fecb3/html5/thumbnails/9.jpg)
init, telinit
$ init – zmiana bieżącego trybu pracy systemu. Program znajduje się w katalogu /sbin. Polecenie telinit jest tożsame z wywołaniem programu
init. Przykład użycia:
$ init 2 Przełączenie systemu w drugi tryb działania.
$ init S Przełączenie systemu w tryb dla jednego użytkownika (tryb 1),
dopuszczalny jest tylko użytkownik root.
$ init s Przełączenie systemu w tryb dla jednego użytkownika (tryb 1),
dopuszczalny jest dowolny użytkownik.
![Page 10: Tryby pracy systemu Linux – start, inicjowanie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022073117/5571f99449795991698fecb3/html5/thumbnails/10.jpg)
shutdown $ shutdown – zamknięcie lub restart systemu. Opcje:
-F – wymusza uruchomienie programu fsck po restarcie, -f – zapobiega uruchomieniu programu fsck po restarcie, -h – zatrzymanie po zamknięciu systemu (tryb 0), -k – wysłanie ostrzeżenia o planowanym zamknięciu systemu do
wszystkich użytkowników - bez zmiany stanu systemu, -r – restart po zamknięciu systemu (tryb 6), -t – liczba sekund po którym nastąpi zmiana trybu pracy
systemu.
Przykład użycia:$ shutdown –h –t 3 uwaga Zamknięcie systemu (-h) po upływie trzech sekund (-t 3). Do
zalogowanych użytkowników zostanie wysłane ostrzeżenie „uwaga”.
![Page 11: Tryby pracy systemu Linux – start, inicjowanie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022073117/5571f99449795991698fecb3/html5/thumbnails/11.jpg)
Shutdown, halt, poweroff, reboot Domyślnie tylko root może uruchomić program
shutdown. W katalogu /etc znajduje się plik shutdown.allow
zawierający nazwy użytkowników, którym wolno uruchamiać program shutdown.
$ halt – odpowiednik polecenia shutdown –h (zatrzymanie po zamknięciu systemu - tryb 0).
$ poweroff – tak jak halt. $reboot – odpowiednik polecenia shutdown –r (restart po
zamknięciu systemu - tryb 6)
![Page 12: Tryby pracy systemu Linux – start, inicjowanie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022073117/5571f99449795991698fecb3/html5/thumbnails/12.jpg)
Plik inittab
Plik znajduje się w katalogu /etc. Pozwala on ustalić i modyfikować zdarzenia w
poszczególnych trybach pracy. Plik tekstowy, w którym separatorami są dwukropki a
wpisy dzielą się na cztery pola: 1 pole – identyfikator, 2 pole – tryb pracy w którym zajdzie określona akcja - puste pole
oznacza wszystkie tryby, 3 pole – akcja, która ma się wydarzyć, 4 pole – polecenie do wykonania.
Zmiany wprowadzone do pliku inittab są aktywne po restarcie systemu lub wykonaniu polecenia: init q
![Page 13: Tryby pracy systemu Linux – start, inicjowanie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022073117/5571f99449795991698fecb3/html5/thumbnails/13.jpg)
Plik inittab - składowe
id:5:initdefault: - domyślny tryb pracy systemu, l0:0:wait:/etc/init.d/rc 0 – uruchomienie skryptu rc dla
trybu 0 (/etc/rc.d/rc0.d). W podkatalogu tym znajdują się skrypty o nazwach zaczynających się na „S” (procesy które należy włączyć uruchamiając ten tryb pracy) i „K” (procesy które należy wyłączyć uruchamiając ten tryb pracy).
ca:ctrlaltdel:/sbin/shutdown –r –t 4 now – określenie polecenia, które ma być wykonane dla akcji wciśnięcia kombinacji klawiszy alt+ctrl+del.
![Page 14: Tryby pracy systemu Linux – start, inicjowanie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022073117/5571f99449795991698fecb3/html5/thumbnails/14.jpg)
Plik inittab – składowe (akcje) bootwait – polecenie ma być uruchamiane ze startem
systemu, inne procesy zostają wstrzymane do zakończenia bierzącego procesu (polecenia),
boot - polecenie ma być uruchamiane ze startem systemu – bez wstrzymania innych procesów,
kbrequest – polecenie, które ma zostać wykonane dla specjalnej akcji klawiatury (Alt+UpArrow),
powerfail – polecenie uruchamiane w przypadku wystąpienia sygnału powerfailure,
wait – pozwól na ukończenie polecenia przed kontynuowaniem uruchamiania systemu,
sysinit – wykonaj zanim użytkownicy będą mogli się zalogować,
respawn – ponowne uruchomienie terminala.
![Page 15: Tryby pracy systemu Linux – start, inicjowanie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022073117/5571f99449795991698fecb3/html5/thumbnails/15.jpg)
GRUB
Program rozruchowy - ładuje system operacyjny. Pozwala działać na jednym komputerze wielu systemom.
Domyślnie jest instalowany w katalogu /boot/grub. Informacje startowe zawarte są w pliku menu.lst. Opcje:
default – domyślnie uruchamiany system operacyjny, timeout – czas na wybór innego niż domyślny systemu op., title - nazwa opcji menu wyboru systemu operacyjnego,
Odwołania do urządzeń przez składnię „(hd0,1)”: 1 pole – typ napędu (h-ATA, s-SCSI), 2 pole – typ urządzenia (d-dysk), 3 pole – numer dysku, 4 pole – numer partycji.
![Page 16: Tryby pracy systemu Linux – start, inicjowanie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022073117/5571f99449795991698fecb3/html5/thumbnails/16.jpg)
Start systemu
Niezależnie od systemu operacyjnego wykonanie testu POST (sprawdzenie działania sprzętu).
Uruchomienie programu ładującego (np. GRUB lub LILO).
Ładowanie zdekompresowanego jądra systemu operacyjnego do pamięci operacyjnej (skompresowane jądro w /boot).
Uruchomienie jądra systemu (komunikaty zapisane w /var/log/messages).
Ładowanie modułów systemowych (z /etc/modules.conf lub /etc/conf.modules).
![Page 17: Tryby pracy systemu Linux – start, inicjowanie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022073117/5571f99449795991698fecb3/html5/thumbnails/17.jpg)
Start systemu
Demon init przejmuje sterowanie od jądra. Init przetwarza plik inittab.
Sprawdzanie systemu plików (program fsck) i montowanie lokalnego systemu plików.
System przechodzi w tryb pracy określony parametrem initdefault w pliku inittab. Wykonywane są skrypty z katalogu /etc/rc.d dla wybranego trybu pracy.
Inicjacja procesu getty - system jest gotowy na zalogowanie użytkowników.
![Page 18: Tryby pracy systemu Linux – start, inicjowanie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022073117/5571f99449795991698fecb3/html5/thumbnails/18.jpg)
Logowanie
Proces getty odpowiada za wyświetlenie znaku gotowości do zalogowania.
Po wpisaniu nazwy użytkownika, getty uruchamia program /bin/login pobierający hasło.
Program login pobiera hasło wpisane przez użytkownika, szyfruje je i porównuje z zaszyfrowanym hasłem w pliku /etc/passwd.
![Page 19: Tryby pracy systemu Linux – start, inicjowanie](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022073117/5571f99449795991698fecb3/html5/thumbnails/19.jpg)
Dziękuję za uwagę