· pdf fileprogramación dpto. ciencias naturais. ies politécnico. curso...

PROGRAMACIÓN DPTO. CIENCIAS NATURAIS. IES POLITÉCNICO. CURSO 2016-2017 2

ÍNDICE

1. Introdución e contextualización 4

1.1Contexto do centro 5

2. Obxectivos xerais ESO 6

3. Obxectivos xerais Bacharelato 7

4. Bioloxía e Xeoloxía 1º ESO 9

4.1. Secuenciación e temporalización 11

4.2. Relación entre os aspectos curriculares para cada unidade 15

4.3. Contribución ao desenvolvemento das competencias clave 23









7. Ámbito Científico-Matemático 1º PMAR 62




8. Bioloxía e Xeoloxía 1º bacharelato 76




9. Cultura Científica 1º bacharelato 102

9.1. Introdución 102

9.2.Secuenciación e temporalización 103



10.Bioloxía 2º bacharelato 116





11.Ciencias da Terra e do Medioambiente 2º bacharelato 135





12.Xeoloxía 2º bacharelato 157





13.Avaliación 173

13.1.Avaliación inicial ESO 173

13.2. Avaliación contínua ESO 174

13.3. Avaliación final ESO 175

13.4. Avaliación extraordinaria ESO 175

13.5. Recuperación e avaliación pendentes ESO 176


13.6. Avaliación inicial bacharelato 177

13.7. Avaliación contínua bacharelato 178

13.8. Avaliación final bacharelato 181

13.9. Avaliación extraordinaria bacharelato 183

13.10. Recuperación e avaliación de pendentes bacharelato 184

14.Medidas de atención á diversidade 186

14.1. Medidas de atención diversidade ESO 186

14.2. Medidas de atención diversidade bacharelato 186

15.Procedementos para acreditar os coñecementos necesarios nos contidos

progresivos 188

16.Metodoloxía 189

17.Materiais e recursos didácticos incluídos libros de texto 190

18.Actividades complementarias e extraescolares 191

19.Indicadores de logro para avaliar o proceso de ensino e a práctica docente 192

20.Mecanismos de revisión, avaliación e modificación programación didáctica 195

21.Modo de dar a coñecer a programación didáctica ao alumnado e pais/nais 197

22.Organización do departamento 198

23.Referencias normativas 199


1. INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN

O presente proxecto didáctico cumpre a función de programación curricular base que

serve de marco de referencia para o desenvolvemento das actividades correspondentes ás

distintas materias impartidas por este Departamento.

Esta programación elabórase segundo a Lei Orgánica 8/2013, do 9 de decembro, para a

mellora de la calidade educativa (LOMCE).

1.1. CONTEXTO DO CENTRO

O Instituto Politécnico é un centro urbano, situado na rúa Torrecedeira da cidade de Vigo,

nun área desa rúa na que hai outros equipamentos escolares aínda que de rango

universitario: a Escola de Enxeñeiros Técnicos e a Escola de Empresariais (antigas

Peritos e Comercio).

Se ben ata hai poucos anos podía considerarse como unha zona non céntrica da cidade,

hoxe podemos trátase dunha zona urbana que se estende paralela á ría, na zona occidental

da cidade ocupando a ladeira entre Pi Margall, Tomás Alonso e Beiramar. A orixe desta

rúa está nos anos corenta, cando se constrúe o primeiro tramo Praza da Industria –

Glorieta de Xoán XXIII. Na actualidade está sufrindo un importante aumento de

poboación nas cercarías do Instituto coa construcción en antigas fincas e en terreos

baldíos que se atopan entre a rúa Coruña e a Beiramar.

As ensinanzas que imparte son: ESO e ESA, Bacharelato ordinario e vespertino nas

modalidades Científico tecnolóxico e Artes Plásticas, Deseño e Imaxe, Formación

Profesional das familias edificación e obra civil (ciclo superior), electricidade e

electrónica (ciclos medio e superior e FP básica), fabricación mecánica e mantemento

(ciclosmedio e superior) e servizos á produción (ciclo medio e superior) .

Os estudantes que se incorporan a 1º de ESO son os correspondentes aos dous Centros

adscritos:

1. CEIP Celso Emilio Ferreiro, que proporciona a maior parte do alumnado, un 94%

aproximadamente, que procede do contorno do instituto, e maioritariamente é de clase

media.

2. Ramón y Cajal, que aporta un menor número de alumnos, aproximadamente un 6%

do total, os cales pertencen a clases media ou media-baixa.

Dentro da ESO, existe un pequeno grupo de alumnado inmigrante que se incorporou ao

Centro nos últimos anos, fundamentalmente de procedencia sudamericana e africana

(Senegal, principalmente). Os alumnos e alumnas sudamericanos, se ben, non teñen

problemas idiomáticos, presentan dificultades para superar a etapa da ESO polas grandes

diferenzas a nivel curricular; os africanos son moi respectuosos e educados pero con

importantes problemas económicos e desfase curricular.

Por último, constátase a presenza dalgúns alumnos, de etnia xitana, con grande

absentismo escolar, e polo tanto con moito desaxuste curricular. Se ben estes alumnos

reciben unha atención personalizada nun importante número de horas semanais, o

resultado non é satisfactorio pola falta de motivación que posúen eles a as súas familias

de procedencia.

A procedencia do alumnado, no caso do Bacharelato, dado que é o único centro público

de Vigo que ten o Bacharelato artístico é dobre, por unha banda é do propio Instituto e

por outra doustros centros, sendo esta última a maioritaria, entre un 70% - 80%. En xeral,

pertencen á clases media e intégranse moi ben cos que xa pertencían ó Centro e aportan


unha maior diversidade á poboación de bacharelato, favorecendo o establecemento de

novas relacións entre eles.

A procedencia do alumnado de ciclos e da ESA é fundamentalmente foránea.

As características e necesidades do alumnado do noso centro son de moi diferente

tipoloxía. Dende o alumnado que descoñece a lingua galega, a alumnado cun baixo nivel

curricular, con problemas de conduta, con dificultades da aprendizaxe, de etnias

desfavorecidas, ata o alumnado que segue o ritmo normal da clase.

En aras de atender a toda esta diversidade de alumnos e ritmos de aprendizaxe, o Centro,

coordinado polo Departamento de Orientación adopta medidas de atención

individualizada, na que o profesorado atende a un número reducido de alumnos nos

seguintes casos:

1. Alumnos de NEE que están exentos da 2ª lingua estranxeira (Francés): un pequeno

grupo de alumnos en cada un dos seguintes cursos: 1º ESO A, 1º B, 2º ESO A e 2º

ESO B.

2. Alumnos con problemas de conduta

3. Alumnos con desfase curricular

Ademais disponse de desdobres para seguir programas de reforzo, nos cursos de 1º, 2º

e·3º de ESO nas materias de Lingua Galega, Lingua Castelá e Matemáticas.

Existe tamén alumnado diagnosticado con TDAH, na ESO, os que se lle aplica o

protocolo recomendado polo Departamento de Orientación.


2. OBXECTIVOS XERAIS DA EDUCACIÓN SECUNDARIA

A Educación Secundaria Obrigatoria contribuirá a desenvolver nos alumnos e nas

alumnas as capacidades que lles permitan:

a) Asumir responsablemente os seus deberes, coñecer e exercer os seus dereitos no

respecto ás demais persoas, practicar a tolerancia, a cooperación e a solidariedade entre

as persoas e os grupos, exercitarse no diálogo, afianzando os dereitos humanos e a

igualdade de trato e de oportunidades entre mulleres e homes, como valores comúns

dunha sociedade plural, e prepararse para o exercicio da cidadanía democrática.

b) Desenvolver e consolidar hábitos de disciplina, estudo e traballo individual e en equipo,

como condición necesaria para unha realización eficaz das tarefas da aprendizaxe e como

medio de desenvolvemento persoal.

c) Valorar e respectar a diferenza de sexos e a igualdade de dereitos e oportunidades entre

eles. Rexeitar a discriminación das persoas por razón de sexo ou por calquera outra

condición ou circunstancia persoal ou social. Rexeitar os estereotipos que supoñan

discriminación entre homes e mulleres, así como calquera manifestación de violencia

contra a muller.

d) Fortalecer as súas capacidades afectivas en todos os ámbitos da personalidade e nas

súas relacións coas demais persoas, así como rexeitar a violencia, os prexuízos de

calquera tipo e os comportamentos sexistas, e resolver pacificamente os conflitos.

e) Desenvolver destrezas básicas na utilización das fontes de información, para adquirir

novos coñecementos con sentido crítico. Adquirir unha preparación básica no campo das

tecnoloxías, especialmente as da información e a comunicación.

f) Concibir o coñecemento científico como un saber integrado, que se estrutura en

materias, así como coñecer e aplicar os métodos para identificar os problemas en diversos

campos do coñecemento e da experiencia.

g) Desenvolver o espírito emprendedor e a confianza en si mesmo, a participación, o

sentido crítico, a iniciativa persoal e a capacidade para aprender a aprender, planificar,

tomar decisións e asumir responsabilidades.

h) Comprender e expresar con corrección, oralmente e por escrito, na lingua galega e na

lingua castelá, textos e mensaxes complexas, e iniciarse no coñecemento, na lectura e no

estudo da literatura.

i) Comprender e expresarse nunha ou máis linguas estranxeiras de maneira apropiada.

l) Coñecer, valorar e respectar os aspectos básicos da cultura e da historia propias e das

outras persoas, así como o patrimonio artístico e cultural. Coñecer mulleres e homes que

realizaran achegas importantes á cultura e á sociedade galega, ou a outras culturas do

mundo.

m) Coñecer e aceptar o funcionamento do propio corpo e o das outras persoas, respectar

as diferenzas, afianzar os hábitos de coidado e saúde corporais, e incorporar a educación

física e a práctica do deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e social. Coñecer

e valorar a dimensión humana da sexualidade en toda a súa diversidade. Valorar

criticamente os hábitos sociais relacionados coa saúde, o consumo, o coidado dos seres

vivos e o medio ambiente, contribuíndo á súa conservación e á súa mellora.

n) Apreciar a creación artística e comprender a linguaxe das manifestacións artísticas,

utilizando diversos medios de expresión e representación.


ñ) Coñecer e valorar os aspectos básicos do patrimonio lingüístico, cultural, histórico e

artístico de Galicia, participar na súa conservación e na súa mellora, e respectar a

diversidade lingüística e cultural como dereito dos pobos e das persoas, desenvolvendo

actitudes de interese e respecto cara ao exercicio deste dereito.

o) Coñecer e valorar a importancia do uso da lingua galega como elemento fundamental

para o mantemento da identidade de Galicia, e como medio de relación interpersoal e

expresión de riqueza cultural nun contexto plurilingüe, que permite a comunicación con

outras linguas, en especial coas pertencentes á comunidade lusófona.

3. OBXECTIVOS XERAIS DO BACHARELATO

O Bacharelato contribuirá a desenvolver nos alumnos e nas alumnas as capacidades que

lles permitan:

a) Exercer a cidadanía democrática, desde unha perspectiva global, e adquirir unha

conciencia cívica responsable, inspirada polos valores da Constitución española e do

Estatuto de autonomía de Galicia, así como polos dereitos humanos, que fomente a

corresponsabilidade na construción dunha sociedade xusta e equitativa e favoreza a

sustentabilidade.

b) Consolidar unha madureza persoal e social que lle permita actuar de forma responsable

e autónoma e desenvolver o seu espírito crítico. Ser quen de prever e resolver

pacificamente os conflitos persoais, familiares e sociais.

c) Fomentar a igualdade efectiva de dereitos e oportunidades entre homes e mulleres,

analizar e valorar criticamente as desigualdades e discriminacións existentes e, en

particular, a violencia contra a muller, e impulsar a igualdade real e a non discriminación

das persoas por calquera condición ou circunstancia persoal ou social, con atención

especial ás persoas con discapacidade.

d) Afianzar os hábitos de lectura, estudo e disciplina, como condicións necesarias para o

eficaz aproveitamento da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.

e) Dominar, tanto na súa expresión oral como na escrita, a lingua galega e a lingua castelá.

f) Expresarse con fluidez e corrección nunha ou máis linguas estranxeiras.

g) Utilizar con solvencia e responsabilidade as tecnoloxías da información e da

comunicación.

h) Coñecer e valorar criticamente as realidades do mundo contemporáneo, os seus

antecedentes históricos e os principais factores da súa evolución. Participar de xeito

solidario no desenvolvemento e na mellora do seu contorno social

i) Acceder aos coñecementos científicos e tecnolóxicos fundamentais, e dominar as

habilidades básicas propias da modalidade elixida.

l) Comprender os elementos e os procedementos fundamentais da investigación e dos

métodos científicos. Coñecer e valorar de forma crítica a contribución da ciencia e da

tecnoloxía ao cambio das condicións de vida, así como afianzar a sensibilidade e o

respecto cara ao medio ambiente e a ordenación sustentable do territorio, con especial

referencia ao territorio galego.

m) Afianzar o espírito emprendedor con actitudes de creatividade, flexibilidade,

iniciativa, traballo en equipo, confianza nun mesmo e sentido crítico.


n) Desenvolver a sensibilidade artística e literaria, así como o criterio estético, como

fontes de formación e enriquecemento cultural.

ñ) Utilizar a educación física e o deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e

social, e impulsar condutas e hábitos saudables.

o) Afianzar actitudes de respecto e prevención no ámbito da seguridade viaria.

p) Valorar, respectar e afianzar o patrimonio material e inmaterial de Galicia, e contribuír

á súa conservación e mellora no contexto dun mundo globalizado.


4. BIOLOXÍA E XEOLOXÍA 1º ESO

A materia de Bioloxía e Xeoloxía debe contribuír durante a Educación Secundaria Obrigatoria

(ESO) a que o alumnado adquira uns coñecementos e destrezas básicas que lle permitan adquirir

unha cultura científica; os alumnos e alumnas deben identificarse como axentes activos, e

recoñecer que das súas actuacións e coñecementos dependerá o desenvolvemento do seu medio.

Durante esta etapa perséguese asentar os coñecementos xa adquiridos, para ir construíndo curso

a curso coñecementos e destrezas que permitan a alumnos e alumnas ser cidadáns respectuosos

consigo mesmos, cos demais e co medio, co material que utilizan ou que está á súa disposición,

responsables, capaces de ter criterios propios e de non perder o interese que teñen desde o comezo

da súa temperá actividade escolar por non deixar de aprender.

Durante o primeiro ciclo de ESO, o eixe vertebrador da materia virará arredor dos seres vivos e a

súa interacción coa Terra, incidindo especialmente na importancia que a conservación do

ambiente ten para todos os seres vivos. Tamén durante este ciclo, a materia ten como núcleo

central a saúde e a súa promoción. O principal obxectivo é que os alumnos e alumnas adquiran as

capacidades e competencias que lles permitan coidar o seu corpo tanto a nivel físico como mental,

así como valorar e ter unha actuación crítica ante a información e ante actitudes sociais que poidan

repercutir negativamente no seu desenvolvemento físico, social e psicolóxico; preténdese tamén

que entendan e valoren a importancia de preservar o medio ambiente polas repercusións que ten

sobre a súa saúde; así mesmo, deben aprender a ser responsables das súas decisións diarias e as

consecuencias que as mesmas teñen na súa saúde e na contorna que os rodea, e a comprender o

valor que a investigación ten nos avances médicos e no impacto da calidade de vida das persoas.

Finalmente, no cuarto curso da ESO, iníciase ao alumnado nas grandes teorías que permitiron o

desenvolvemento máis actual desta ciencia: a tectónica de placas, a teoría celular e a teoría da

evolución, para finalizar co estudo dos ecosistemas, as relacións tróficas entre os distintos niveis

e a interacción dos organismos entre eles e co medio, así como a súa repercusión na dinámica e

evolución dos devanditos ecosistemas.

Ao finalizar a etapa, o alumnado deberá adquirir os coñecementos esenciais que se inclúen no

currículo básico e as estratexias do método científico. A comprensión lectora, a expresión oral e

escrita, a argumentación en público e a comunicación audiovisual afianzaranse durante esta etapa;

igualmente o alumnado deberá desenvolver actitudes conducentes á reflexión e á análise sobre os

grandes avances científicos da actualidade, as súas vantaxes e as implicacións éticas que en

ocasións se suscitan, e coñecer e utilizar as normas básicas de seguridade e uso do material de

laboratorio.

CURSO 1º ESO

ASIGNATURA Bioloxía e xeoloxía

PROFESORA MÓNICA IGLESIAS MONTERO

LIBRO DE

TEXTO

Título BIOLOXÍA E XEOLOXÍA 1º ESO

Autor FRANCISCO VIVES BOIX, IGNACIO MELÉNDEZ HEVIA E OUTROS

Editorial SANTILLANA ISBN 978-84-9972-278-8

Data Autoriz. 2015 X Galego Castelán


Os bloques de contidos que se abordan en Bioloxía e Xeoloxía son os seguintes:

Bloque 1. Habilidades, destrezas e estratexias. Metodoloxía científica.

Bloque 2. A Terra no universo.

Bloque 3. A biodiversidade no planeta Terra.

Bloque 4. Os ecosistemas.

Bloque 5. Proxecto deinvestigación


4.1. SECUENCIACIÓN E TEMPORALIZACIÓN

1ª

av

ali

aci

ón

Contidos Curriculares Material de

ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B1

Bloque1. Habilidades, destrezas e estratexias.

Metodoloxía científica Mes Sesións

1

B1.1. O vocabulario científico na expresión oral e escrita.

Libro de

texto

Material

elaborado

Set./

Out. 12

B1.2. Metodoloxía científica: características básicas.

B1.3.

Experimentación en bioloxía e xeoloxía: obtención, selección

e interpretación de información de carácter científico a partir

da selección e a recollida de mostras do medio natural ou

doutras fontes.

2

B1.1. Metodoloxía científica: características básicas. Libro de

texto

Material

elaborado

Out. 10 B1.3.




doutras fontes.

3


Libro de

texto

Material

elaborado

Out./

Nov. 12


B1.3.




doutras fontes.

4


Libro de

texto

Material

elaborado

Nov. 12


B1.3.




doutras fontes.

B1.4. Planificación e realización do traballo experimental, e

interpretación dos seus resultados.

B1.5. Normas de seguridade no laboratorio, e coidado dos

instrumentos e do material.

2ª

av

ali

aci

ón

5

B1.1 O vocabulario científico na expresión oral e escrita.

Libro de

texto

Material

elaborado

Dec.

9

B1.2 Metodoloxía científica: características básicas.

B1.3




doutras fontes.

B1.4 Planificación e realización do traballo experimental, e


B1.5 Normas de seguridade no laboratorio, e coidado dos


6


Libro de

texto

Material

elaborado

Xan.

12 B1.2 Metodoloxía científica: características básicas.

B1.3




doutras fontes.

7


Libro de

texto

Material

elaborado

Feb.

10

B1.3




doutras fontes.




3

ª a

va

lia

ció

n

Contidos Curriculares Libro de

texto

Material

elaborado

Temporalización

UD

Bloque

B1


Metodoloxía científica

Mes Sesións

8

B1.1 O vocabulario científico na expresión oral e escrita. Libro de

texto

Material

elaborado

Feb./

Mar.

12


B1.3




doutras fontes.

9


texto

Material

elaborado

Mar./

Abr.


B1.3




doutras fontes.

10


Libro de

texto

Material

elaborado

Abr

12


B1.3




doutras fontes.





11

B1.2 Metodoloxía científica: características básicas. Libro de

texto

Material

elaborado

Maio

12

B1.3




doutras fontes.

12

B1.2 Metodoloxía científica: características básicas. Libro de

texto

Material

elaborado

Maio/

Xuño

12

B1.3




doutras fontes.

1ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B2 Bloque 2. A Terra no Universo Mes Sesións

1

B2.1. Principais modelos sobre a orixe do Universo.

Libro de

texto

Material

elaborado

Set./

Out 12

B2.2. Compoñentes do Universo.

B2.3. Características do Sistema Solar e dos seus compoñentes.

B2.4. Concepcións sobre o Sistema Solar ao longo da historia.

B2.5. Os planetas no Sistema Solar.

B2.6. O planeta Terra: características.

B2.7. Os movementos da Terra, da Lúa e do Sol, e as súas

consecuencias.

B2.19. A biosfera. Características que fixeron da Terra un planeta

habitable.

2

B2.8. A xeosfera: estrutura e composición da codia, o manto e o

núcleo. Libro de

texto

Material

elaborado

Out. 10 B2.9. Minerais e rochas: propiedades, características e utilidades.

B2.10. Xestión sustentable dos recursos minerais. Recursos

minerais en Galicia.


1ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B2 Bloque 2. A Terra no Universo Mes Sesións

3

B2.11.

A atmosfera: composición e estrutura. O aire e os seus

compoñentes. Efecto invernadoiro. Importancia da atmosfera

para os seres vivos.

Libro de

texto

Material

elaborado

Out./

Nov. 12

B2.12. Contaminación atmosférica: repercusións e posibles

solucións.

4

B2.13. A hidrosfera. Propiedades da auga. Importancia da auga para

os seres vivos. Libro de

texto

Material

elaborado

Nov. 12

B2.14. A auga na Terra. Auga doce e salgada.

B2.15. Ciclo da auga.

B2.16. A auga como recurso.

B2.17. Xestión sustentable da auga.

B2.18. Contaminación das augas doces e salgadas.

2ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B3 Bloque 3. A Biodiversidade no planeta Terra Mes Sesións

5

B3.1. Concepto de biodiversidade. Importancia da biodiversidade.

Libro de

texto

Material

elaborado

Dec. 9

B3.2. Sistemas de clasificación dos seres vivos. Concepto de

especie. Nomenclatura binomial.

B3.3. Reinos dos seres vivos: Moneras, Protistas, Fungi, Metafitas

e Metazoos.

B3.7. Clasificación de animais e plantas a partir de claves

dicotómicas e outros medios.

6

B3.1. Concepto de biodiversidade. Importancia da biodiversidade.

Libro de

texto

Material

elaborado

Xan. 12

B3.2. O planeta Terra: características.

B3.3. Reinos dos seres vivos: Moneras, Protistas, Fungi, Metafitas

e Metazoos.



7

B3.4.

Invertebrados: poríferos, celentéreos, anélidos, moluscos,

equinodermos e artrópodos. Características anatómicas e

fisiolóxicas. Libro de

texto

Material

elaborado

Feb. 10 B3.7.

Clasificación de animais e plantas a partir de claves


B3.8.

Identificación de plantas e animais propios dalgúns

ecosistemas, especies en extinción e especies endémicas.

Adaptacións dos animais e as plantas ao medio.

Biodiversidade en Galicia.

3ª

av

ali

aci

ón

8 B3.8.





Libro de

texto

Material

elaborado

Feb./

Mar. 12

9

B3.6. Plantas: brións, fieitos, ximnospermas e anxiospermas.

Características principais, nutrición, relación e reprodución. Libro de

texto

Material

elaborado

Mar./

Abr. 10



10

B3.3. Reinos dos seres vivos: Moneras, Protoctistas, Fungi,

Metafitas e Metazoos Libro de

texto

Material

elaborado

Abr. 12

B3.8.






3ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B3 Bloque 3. A Biodiversidade no planeta Terra Mes Sesións

11 B3.8.





Libro de

texto

Material

elaborado

Maio 12

3ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B4 Bloque 4. Os Ecosistemas Mes Sesións

11

B4.1. Ecosistema: identificación dos seus compoñentes.

Libro de

texto

Material

elaborado

Maio 12

B4.2. Factores abióticos e bióticos nos ecosistemas.

B4.3. Ecosistemas acuáticos.

B4.4. Ecosistemas terrestres.

B4.5. Factores desencadeantes de desequilibrios nos ecosistemas.

B.4.6. Estratexias para restablecer o equilibrio nos ecosistemas.

B4.7. Accións que favorecen a conservación ambiental.

12

B4.1. Ecosistema: identificación dos seus compoñentes.

B4.2. Factores abióticos e bióticos nos ecosistemas.

Libro de

texto

Material

elaborado

Maio /

Xuño 12

B4.3. Ecosistemas acuáticos.

B4.4. Ecosistemas terrestres.

B.4.5. Factores desencadeantes de desequilibrios nos ecosistemas.

B.4.6. Estratexias para restablecer o equilibrio nos ecosistemas.

B.4.7. Accións que favorecen a conservación ambiental.

1ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B5 Bloque 5. Proxecto de investigación Mes Sesións

1 B5.3. Proxecto de investigación en equipo: organización.

Participación e colaboración respectuosa no traballo

individual e en equipo. Presentación de conclusións.

Libro de

texto

Material

elaborado

Set./

Out. 12

2 B5.2. Artigo científico. Idem Out. 10

2ª

av

ali

aci

ón

6

B5.1.

Método científico. Elaboración de hipóteses, e a súa

comprobación e argumentación a partir da experimentación

ou da observación Libro de

texto

Material

elaborado

Xan. 12

B5.3.

Proxecto de investigación en equipo: organización.



7

B5.1.


comprobación e argumentación a partir da experimentación

ou da observación Libro de

texto

Material

elaborado

Feb. 10

B5.3.

Proxecto de investigación en equipo: organización.


individual e en equipo. Presentación de 14onclusions.

3ª

av

ali

aci

ón




Libro de

texto

Material

elaborado

Maio 12



individual e en equipo. Presentación de conclusións..

Libro de

texto

Material

elaborado

Maio/

Xuño 12


LENDA COMPETENCIAS LENDA TRANSVERSAIS CCL Comunicación lingüística. CL Comprensión lectora.

CMCCT Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía. EOE Expresión oral e escrita.

CD Competencia dixital. CA Comunicación audiovisual.

CAA Competencia aprender a aprender. TIC Tecnoloxías da información e da comunicación.

CSC Competencias sociais e cívicas. EMP Emprendemento.

CSIEE Sentido de iniciativa e espírito emprendedor. EC Educación cívica.

CCEC Conciencia e expresións culturais. PV Prevención da violencia.

EV Educación e seguridade viaria.

4.2. RELACIÓN ENTRE OS ASPECTOS CURRICULARES PARA CADA UNIDADE

Temporalización: 1ª avaliación Estándares de aprendizaxe avaliables Criterios de cualificación e instrumentos de avaliación Elementos transversais

UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias

Clave Indicadores de Logro

Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.

Instrumentos Elementos transversais

Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.

aula CL EOE CA TIC EMP EC PV EV

1

B1.1

B1.1

BXB1.1.1 CCL/CMCCT

Identifica e describe os termos do vocabulario científico, relacionados coa atmosfera.

100% 25% 70% 80 10% 20% X X

B1.2

B1.2

BXB1.2.1 CAA /CD Busca información en diferentes fontes, interprétaa, selecciónaa e expona de forma

clasificada. 80% 20% 90% 10% X X X X

BXB1.2.2 CAA/CMCCT/CD Transmite a información de xeito preciso. 100% 20% 60% 30% 10% X X X

Presenta os traballos de forma limpa e ordenada. 100% 15% 90% 10% X X

BXB1.2.3 CAA/CCL Interpreta a información, relacionaá cos coñecementos previos, fórmase a súa propia

opinión e argumenta sobre problemas relacionados con precisión 80% 20% 70% 10% 20% X X

2 B1.2 B1.2

BXB.1.2.1 CAA/CD Busca información en diferentes fontes, interprétaa, selecciónaa e expona de forma

clasificada 80% 50% 90% 10% X X X X

BXB.1.2.3 CAA/CCL Interpreta a información, relaciónaa cos coñecementos previos, fórmase a súa propia


3

B1.1

B1.1 BXB1.1.1 CMCCT/CCL Identifica e describe os termos do vocabulario científico, relacionados coa atmosfera 10% 40% 70% 10% 2% X X

B1.2 B1.2

BXB1.2.1 CAA/CD Busca información en diferentes fontes, interprétaa, selecciónaa e expona de forma


BXB1.2.3 CAA/CCL Interpreta a información, relaciónaa cos coñecementos previos, fórmase a súa propia


4

B.1.1 B.1.1 BBX.1.1.1 CCL/CMCCT Identifica e describe os termos do vocabulario científico, relacionados coa hidrosfera 100% 20% 70% 10% 20% X X

B.1.2 B.1.2

BXB.1.2.1 CD/CAA Busca información en diferentes fontes, interprétaa, selecciónaa e expona de forma


BXB.1.2.2 CAA/CCL Interpreta a información, relaciónaa cos coñecementos previos, fórmase a súa propia


BXB.1.2.3 CAA/CCL Interpreta a información e transmite as súas conclusións de xeito preciso 100% 20% 90% 10% X X

B.1.3 B.1.3

BXB.1.3.1 CMCCT/CSC Actúa tendo en conta as normas e seguridade 100% 5% 90% 10% X X X X

Coida o material e os instrumentos empregados 100% 5% 70% 30% X X X X

BXB.1.3.2 CSIEE/CMCCT/CAA Desenvolve con autonomía o experimento, describindo as súas observacións e

interpretando os resultados 80% 10% 70% 10% 20% X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias

clave Indicadores de Logro

Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific

.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


5

B1.1 B1.1 BXB1.1.1 CCL/CMCCT Identifica e describe os termos do vocabulario científico, relacionados coa unidade. 100% 25% 70% 10% 20% X X

B1.2 B1.2

BXB1.2.1 CD/CAA Busca información en diferentes fontes, interprétaa, selecciónaa e expona de forma

clasificada. 80% 20% 90% 10%· X X X X

BXB1.2.2 CAA/CCL Interpreta a información e transmite as súas conclusións de xeito preciso . 80% 20% 90% 10% X X

BXB1.2.3 CSC/CAA Interpreta a información, relaciónaa cos coñecementos previos, fórmase a súa propia

opinión e argumenta sobre problemas relacionados con precisión. 80% 20% 70% 10% 20%· X X

B1.3 B1.3 XHB3.3.1 CAA/CCL Identifica os principais instrumentos ópticos de recoñecemento, como material básico de

laboratorio, diferencia as súas partes e relacionaos co traballo experimental. 70% 15% 90% 10% X X

6

B1.1 B1.1 BXB1.1.1 CCL/CMCCT Identifica e describe os termos do vocabulario científico, relacionados co reino animal. 100% 40% 70%· 10% 20%

B1.2 B1.2

BXB1.2.1 CD/CAA Busca información en diferentes fontes, interprétaa, selecciónaa e expona de forma

clasificada. 80% 20% 90% 10%· X X X X

BXB1.2.2 CD/CCL Transmite a información de xeito preciso.

Presenta os traballos de forma limpa e ordenada. 100% 20% 60% 30% 10% X X X

BXB1.2.3 CAA/CCL Interpreta a información, relaciónaa cos coñecementos previos, fórmase a súa propia

opinión e argumenta sobre problemas relacionados con precisión. 80% 20% 70% 10% 20% X X

7

B1.2 B1.2 BXB1.2.1 CD/CAA

Busca información en diferentes fontes, interprétaa, selecciónaa e expona de forma

clasificada. 80% 10% 90% 10%·

BXB1.2.2 CAA/CCL Interpreta a información e transmite as súas conclusións de xeito preciso. 100% 20% 90% 10% X X

B1.3 B1.3 BXB1.3.2 CSIEE/CMCCT/CA

A Identifica os principais instrumentos ópticos de recoñecemento, como material básico

de laboratorio, diferencia as súas partes e relacionaos co traballo experimental. 70% 15% 90% 10·% X X


UD

Ident

if.

conti

dos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


8

B1.1 B1.1 BXB1.1.1 CCL/CMCCT Identifica e describe os termos do vocabulario científico, relacionados coa unidade. 100% 50% 70%· 10% 20% X X



clasificada. 80% 25% 90·% 10% X X X

BXB1.2.2 CAA/CCL Interpreta a información e transmite as súas conclusións de xeito preciso. 80% 25% 90%· 10% X X X

9

B1.1 B1.1 BXB1.1.1 CCL/CMCCT Identifica e describe os termos do vocabulario científico, relacionados co tema. 100% 50% 70% 10% 20% X X



clasificada.

Busca información e realiza pequenos traballos de investigación sobre plantas.

Expón os seus traballos con precisión e coherencia, explicando as conclusións das súas

investigacións.

80% 30% 90% 10% X X X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


9 B1.2 B1.2 BXB1.2.2 CAA/CCL Interpreta a información e transmite as súas conclusións de xeito preciso. 100% 20% 90%· 10% X X X

10

B1.1 B1.1 BXB1.1.1 CCL/CMCCT Identifica e describe os termos do vocabulario científico, relacionados co tema. 100% 30%· 70% 10% 20% X X

B1.2 B1.2

BXB1.2.1

CD/CAA


clasificada.

Busca información e realiza pequenos traballos de investigación sobre o tema.

Expón os seus traballos con precisión e coherencia, explicando as conclusións das súas

investigacións

80% 20%· 90% 10% X X X

BXB1.2.2 CD/CCL Interpreta a información e transmite as súas conclusións de xeito preciso. 100% 20% 90% 10% X X

BXB1.2.3 CL/CMCT/AA Interpreta a información, relaciónaa cos coñecementos previos, fórmase a súa propia

opinión e argumenta sobre problemas relacionados, expóndoos con precisión. 80% 20% 70% 30% X X

B1.3 B1.3

BXB1.3.1 CCL/CMCCT Respecta as normas de seguridade no laboratorio.

Coida os instrumentos e o material empregado. 100% 5% 90% 10% X

BXB1.3.2 CSIEE/CMCCT/

CAA Realiza un cultivo de protozoos e algas microscópicas.

Colle unha mostra do cultivo e observa a preparación co microscopio. 50% 5% 90% 10% X

11 B1.2 B 1.2

BXB 1.2.1 CCL/CMCCT Busca información en diferentes fontes, interprétaa, selecciónaa e expona de forma

ordenada. 80% 30% 90% 10% X X X

BXB 1.2.2 CD/CMCCT Interpreta a información e transmite as súas conclusións de xeito preciso. 100% 30% 90% 10% X X

BXB 1.2.3 CAA/CL Interpreta a información, relaciónaa cos coñecementos previos, fórmase a súa propia

opinión e argumenta sobre problemas relacionados, expóndoos con precisión 80% 60% 90% 10% X X X

12 B1.2 B1.2

BXB 1.2.1 CCL/CMCCT Busca información en diferentes fontes, interprétaa, selecciónaa e expona de forma

ordenada. 80% 35% 90% 10% X X X

BXB 1.2.2 CD/CMCCT Interpreta a información e transmite as súas conclusións de xeito preciso. 100% 30% 90% 10% X X X

BXB1.2.3 CAA/CL Busca información en diferentes fontes, interprétaa, selecciónaa e expona de forma

ordenada. 80% 35% 90% 10% X X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


1

B2.1 B2.1 BXB2.1.1 CMCCT Recoñece a estrutura do universo e as ideas principais sobre a súa orixe.

Resolve problemas con datos que inclúen as unidades básicas que se usan en astronomía

para medir distancias e tamaños no universo.

100% 35% 70% 10% 20% X X

B2.2 B2.2 BXB2.2.1 CMCCT Describe a orixe, a estrutura, os compoñentes e as características xerais do Sistema Solar. 100% 35% 70% 10% 20% X X

B2.3 B2.3 BXB2.3.1 CMCCT Explica as características da Terra.

Identifica e describe os compoñentes da Terra. 100% 35% 70% 10% 20% X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


1

B2.4 B2.4 BXB2.4.1 CMCCT

Relaciona os movementos da Terra cos ciclos diarios e anuais.

Coñece as causas das estacións do ano.

Explica o movemento aparente do Sol ao longo do ano.

100% 35% 70% 10% 20% X X


Describe a orixe das fases da Lúa.

Explica os tipos de eclipses.

Comprende a sucesión das mareas e a súa relación coa Lúa.

100% 20% 70% 30% X X

B2.15 B2.15 BXB2.15 CMCCT Explica as características da Terra.

Identifica e describe os compoñentes da Terra. 100% 40% 50% 20% 10% 20% X X

2

B2.8

B2.9

B2.10

B2.6

BXB 2.6.1 CMCCT Describe as características xerais dos materiais máis frecuentes nas zonas externas do

planeta e xustifica a súa distribución en capas en función da súa densidade. 80% 25% 70% 10% 20% X X

BXB2.6.2 CMCCT Identifica e describe a codia, o manto e o núcleo terrestre, e indica as súas

características e os materiais que os forman. 100% 30% 70% 10% 20% X X

B2.7

BXB2.7.1 MCCT/CAA

Identifica e clasifica os minerais e as rochas, engadindo características que os

diferencian e exemplos de cada un deles.

Identifica e describe os recursos minerais que hai en Galicia.

100% 25% 70% 10% 20 X X

BXB2.7.2 CCEC

Busca información sobre a composición e o grupo ao que pertencen os minerais e

rochas, describe algunhas das aplicacións máis frecuentes no ámbito da vida cotiá.

Describe cales son as rochas que máis se extraen en Galicia e o uso que se lles dá.

80% 10% 70% 30% X X X

BXB2.7.3 CSC

Busca información sobre como se extraen os recursos minerais e o impacto ambiental

que xeran, recoñecendo a importancia do uso responsable e a xestión sustentable dos

recursos minerais, especialmente, do carbón e do petróleo.

80% 10% 70% 30% X X X

3 B2.11

B2.12

B2.8

BXB2.8.1 CMCCT Identifica as capas da atmosfera e explica a súa estrutura e composición. 100% 35% 70% 10% 20% X X

BXB2.8.2 CMCCT Identifica os compoñentes do aire e dos contaminantes principais, relacionándoos coa

súa orixe. 100% 30% 70% 10% 20% X X

BXB2.8.3 CMCCT Identifica e xustifica o papel protector da atmosfera, argumentando como afecta a

temperatura do planeta, as ondas e as correntes mariñas. 80% 15% 70% 10% 20% X X X

B2.9 BXB2.9.1 CSC/CSIE

Describe a contaminación ambiental e relaciónaa coa deterioración do medio

ambiente; propón hábitos saudables e medidas para reducir a contaminación e os seus

efectos.

7% 10% 70% 30% X X X

B2.10 BXB2.10.

1 CSC

Identifica e describe como a actividade humana interfire coa acción protectora da

atmosfera; suxire medidas que se poden adoptar na súa contorna próxima para que a

contaminación atmosférica sexa menor.

70% 10% 70% 30% X X X

4

B2.13

B2.14

B2.15

B2.16

B2.17

B2.18

B2.11 BXB2.11.

1 CMCCT

Identifica e describe as propiedades anómalas da auga en relación coas consecuencias

que teñen para procesos na superficie terrestre e nos seres vivos 100% 35% 70% 10% 20% X X

B2.12 BXB2.12.

1 CMCCT

Comprende e explica o ciclo da auga, describindo os procesos que o forman e

relacionándoo coas súas causas e consecuencias. 100% 35% 70% 10% 20% X X

B2.13 BXB2.13.

1 CSC/CSIE

Recoñece a importancia da xestión sustentable da auga doce e identifica algunhas

medidas concretas que colaboren en que esta xestión sexa eficaz. 70% 15% 70% 30% X X X

B2.14 BXB2.14.

1 CSC

Identifica os problemas de contaminación de augas doces e salgadas, ocasionados

polas actividades humanas, e propón medidas para palialos ou evitalos. 70% 15% 70% 30% X X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


5

B3.1

B3.2

B3.3

B3.7

B3.1 BXB3.1.1 CCEC/CMCCT Valora a importacia da biodiversidade.

Clasifica os seres vivos, aplicando os criterios correspondentes. 100% 35% 70% 10% 20% X X

B3.2 BXB3.2.1 CMCCT Utiliza a clave dicotómica para clasificar os organismos e indica que pasos seguiu para

iso. 80% 15%

70% 30%

X X X

B3.3 BXB3.3.1 CMCCT Identifica e describe os grupos taxonómicos, diferenciando as características de cada un. 100% 35% 70% 10% 20% X X

X

B3.6 BXB3.6.1 CMCCT Identifica seres vivos cunha clave dicotómica. 80% 15% 70% 30% X X

X

6

B3.5

B3.7

B3.8

B3.4 BXB3.4.2 CMCCT Describe as características principais dos animais vertebrados.

Identifica e describe diferentes animais vertebrados, e relacionaos coa clase á que

pertencen.

100% 40% 70% 10% 20%

B3.6 BXB3.6.1 CMCCT Constrúe unha clave dicotómica que permita clasificar animais vertebrados 80% 15% 70% 30% X X X

B3.7

BXB3.7.1 CNCCT Busca información sobre plantas e animais en perigo de extinción; identifícaos e

relaciónaos cos seus propios ecosistemas. 80% 15% 70% 30% X X X

BXB3.7.2 CMCCT/CAA Observa e indica a que tipo animais pertencen determinadas estruturas; explica para que

serven e relaciónaas co medio no que viven. 100% 20% 70% 20% 10% X X

7

B3.4

B3.7

B3.8

B3.4 BXB3.4.1 CMCCT Identifica as características dos distintos grupos taxonómicos, sinalando semellanzas e

diferenzas entre eles e entre os invertebrados que pertencen a cada grupo. 100% 40% 70% 10% 20%

B3.6 BXB3.6.1 CAA Utiliza claves de identificación para clasificar animais en función da ausencia ou a

presenza de cada característica. 70% 20% 70% 30% X X X

B3.7 BXB3.7.1 MCCT Identifica e describe as características de plantas e animais; relaciónaas co medio no

que viven e cos seus propios ecosistemas. 100% 40% 70% 10% 20% X X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


8 B3.8 B3.7 BXB3.7.2 CAA/CMCCT Observa e indica a que tipo animais pertencen determinadas estruturas; explica para

que serven e relaciónaas co medio no que viven. 100% 100% 70% 10% 20% X X

9 B3.6

B3.7

B3.5

BXB3.5.1 CMCCT Detalla o proceso de nutrición das plantas e valora a súa importancia para todos os

seres vivos.. 100% 60% 70% 10% 20% X X

BXB3.5.2 CMCCT Identifica e clasifica os organismos e indica que pasos seguiu para iso, sinalando as

súas semellanzas e diferenzas. 80% 20% 70% 10% 20% X X

B3.6 BXB3.6.1 CCL/CMCCT Utiliza claves de identificación para clasificar plantas en función da ausencia ou a

presenza de cada característica. 70% 20% 70% 20% 10% X X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


10 B3.3

B3.8

B3.1 BXB3.1.1 CEC/CMCCT Valora a importancia da biodiversidade e explica as características morfolóxicas dos

principais grupos taxonómicos. 100% 25% 70% 10% 20% X X

B3.2 BXB3.2.1 CMCCT Explica as diferenzas entre cogomelos e fungos, sinalando a función de cada un.

Explica diferentes algas e cales podemos atopar nos fondos oceánicos. 100% 25% 70% 10% 20% X X

B3.3 BXB3.3.1 CL/CMCT/AA Identifica e describe os grupos taxonómicos, diferenciando as características de cada un. 100% 25% 70% 10% 20% X X

B3.7

BXB3.7.2

CAA/CMCCT

Observa e indica a que tipo de seres pertencen determinadas estruturas; explica para que

serven e relaciónaas co medio no que viven.

Explica que algas se poden encontrar nos fondos mariños.

Explica como viven as bacterias.

100% 25% 70% 10% 20% X X

11

B3.8

B3.7

BXB3.7.1 CMCCT Identifica e clasifica os organismos, xustificando a clasificación. 100% 70% 70% 10% 20% X X

BXB3.7.3 CCEC

Estuda un ecosistema terrestre: as dunas costeiras.

Estuda un ecosistema acuático: o río.

Valora a biodiversidade dos ecosistemas terrestres de Galicia.

Valora a biodiversidade dos ecosistemas acuáticos de Galicia.

70% 30% 70% 30% X X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


11

B4.1

B4.2

B4.3

B4.4

B4.5

B4.6

B4.7

B4.1 BXB4.1.1 CMCCT Identifica e describe os distintos compoñentes dun ecosistema. 100% 40% 70% 10% 20% X X

B4.2 BXB4.2.1 CMCCT Identifica e describe os factores desencadeantes de impactos negativos nun ecosistema. 100% 40% 70% 10% 20% X X

B4.3 BXB4.3.1 CSC/CSIEE Recoñece e suxire accións que preveñen a destrución do medioambiente.

70% 20% 70% 30% X X X

12

B4.1

B4.2

B4.3

B4.4

B4.5

B4.6

B4.7

B4.1 BXB4.1.1 CMCCT

Identifica e describe os distintos compoñentes dun ecosistema e as adaptacións dos seres

vivos aos demais compoñentes.

Identifica e explica as relacións que se dan dentro dun ecosistema.

100% 40% 70% 10% 20% X X

B4.2 BXB4.2.1 CMCCT Identifica e describe os factores desencadeantes de impactos negativos nun ecosistema. 100% 40% 70% 10% 20% X X

B4.3 BXB4.3.1 CMCCT Busca información sobre educación ambiental e suxire accións que preveñen a destrución

ambiental.

Explica un espazo natural protexido e identifica os que hai en Galicia.

70% 20% 70% 30% X X X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


1 B5.3 B5.4 BXB5.4.1 CSC/CSIEE

Deseña un mural en grupo para explicar como se forma unha nebulosa e como evoluciona

co tempo.

Observa, describe e expón as súas observacións sobre o firmamento, achegando o seu

traballo individual ao grupo e respectando os traballos dos demais equipos.

70% 70% 70% 30% X

X

X

B5.5 BXB5.5.1 CCL/CCEC Expresa con precisión e coherencia as conclusións das súas investigacións.. 100% 30% 70% 10% 20% X X

2 B.5.2 B5.3 BXB5.3.1 CMCCT Utiliza as TIC para elaborar a información e presentar os resultados da súa aprendizaxe

e das súas investigacións. 100% 100% 70% 30% X X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


6 B5.1

B5.6

B5.1 BXB5.1.1 CAA/CMCCT Identifica e define destrezas científicas; explica cando é conveniente usalas e aplícaas en

diferentes exemplos. 60% 10% 70% 10% 10% X X

B5.4 BXB5.4.1 CSC/CSIEE Participa, valora e respecta o traballo en grupo. 100% 30% 70% 30% X

B5.5

BXB5.5.1

CAA/CMCCT/CSIEE/

CD

Busca información sobre a biodiversidade do planeta; realiza un traballo de investigación

sinxelo, expono e participa nun debate sobre a importancia de todos os seres vivos para

o ecosistema no que habitan.

100% 30% 70% 30% X X X X

BXB5.5.2 CCL/CCEC Expón por escrito a información atopada sobre os animais que se atopan en perigo de

extinción. 100% 30% 70% 30% X X X

Temporalización:3ª avaliación Estándares de aprendizaxe avaliables Criterios de cualificación e instrumentos de avaliación Elementos transversais

UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


6 B5.3

B5.3 BXB5.3.1 CMCCT/CD Utiliza as TIC para elaborar a información e presentar os resultados da súa aprendizaxe

e das súas investigacións. 100% 40% 80% 20% X X

B5.4 BXB5.4.1 CSC/CSIEE Valora e respecta o traballo en grupo.. 100% 30% 80% 20% X

B5.5 BXB5.5.1

CAA/CMCCT/CSIEE/

CD

Busca información sobre a biodiversidade do planeta; realiza un traballo de investigación

sinxelo, expono e participa nun debate sobre a importancia de todos os seres vivos para

o ecosistema no que habitan.

100% 45% 80% 20% X X X X


Temporalización:3ª avaliación Estándares de aprendizaxe avaliables Criterios de cualificación e instrumentos de avaliación Elementos transversais

UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.

aula CL EOE CA

TI

C

EM

P EC PV EV

12 B5.3

B5.3 BXB5.3.1 CMCCT/CD Utiliza as TIC para elaborar a información e presentar os resultados da súa aprendizaxe

e das súas investigacións. 50% 10% 80% 20% X X X

B5.4 BXB5.4.1 CSC/CSIEE Valora e respecta o traballo en grupo. 50% 10% 100% X

B5.5 BXB5.5.1 CAA/CMCCT/CSIEE/

CD

Busca información sobre un espazo protexido próximo; realiza un traballo de

investigación sinxelo e plasma a información obtida nun mural ou panel. 60% 15% 80% 20% X X X


4.3 CONTRIBUCIÓN AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS

CLAVE

CC

L


Interpreta a información, relaciónaa cos coñecementos previos, fórmase a súa propia opinión e argumenta sobre

problemas relacionados con precisión

Identifica e describe os termos do vocabulario científico, relacionados coa hidrosfera

Interpreta a información e transmite as súas conclusións de xeito preciso

Identifica e describe os termos do vocabulario científico, relacionados coa unidade.

Identifica os principais instrumentos ópticos de recoñecemento, como material básico de laboratorio, diferencia as súas

partes e relacionaos co traballo experimental.

Identifica e describe os termos do vocabulario científico, relacionados co reino animal

Transmite a información de xeito preciso.

Presenta os traballos de forma limpa e ordenada.

Utiliza claves de identificación para clasificar plantas en función da ausencia ou a presenza de cada característica. Identifica e describe os grupos taxonómicos, diferenciando as características de cada un.

Expresa con precisión e coherencia as conclusións das súas investigacións

CM

CC

T




Identifica e describe os termos do vocabulario científico, relacionados coa hidrosfera Actúa tendo en conta as normas e

seguridade

Coida o material e os instrumentos empregados

Desenvolve con autonomía o experimento, describindo as súas observacións e interpretando os resultados




partes e relacionaos co traballo experimental. Realiza un cultivo de protozoos e algas microscópicas.

Colle unha mostra do cultivo e observa a preparación co microscopio.

Recoñece a estrutura do universo e as ideas principais sobre a súa orixe.

Resolve problemas con datos que inclúen as unidades básicas que se usan en astronomía para medir distancias e tamaños

no universo.

Describe a orixe, a estrutura, os compoñentes e as características xerais do Sistema Solar.

Explica as características da Terra.

Identifica e describe os compoñentes da Terra.









Describe as características xerais dos materiais máis frecuentes nas zonas externas do planeta e xustifica a súa

distribución en capas en función da súa densidade.

Identifica e describe a codia, o manto e o núcleo terrestre, e indica as súas características e os materiais que os forman.

Identifica e clasifica os minerais e as rochas, engadindo características que os diferencian e exemplos de cada un deles.


Identifica as capas da atmosfera e explica a súa estrutura e composición.

Identifica os compoñentes do aire e dos contaminantes principais, relacionándoos coa súa orixe.

Identifica e xustifica o papel protector da atmosfera, argumentando como afecta a temperatura do planeta, as ondas e as

correntes mariñas.

Identifica e describe as propiedades anómalas da auga en relación coas consecuencias que teñen para procesos na

superficie terrestre e nos seres vivos

Comprende e explica o ciclo da auga, describindo os procesos que o forman e relacionándoo coas súas causas e

consecuencias.

Valora a importacia da biodiversidade.

Clasifica os seres vivos, aplicando os criterios correspondentes.

Describe as características principais dos animais vertebrados.


CM

CC

T

Identifica e describe diferentes animais vertebrados, e relacionaos coa clase á que pertencen.

Constrúe unha clave dicotómica que permita clasificar animais vertebrados

Busca información sobre plantas e animais en perigo de extinción; identifícaos e relaciónaos cos seus propios

ecosistemas.e unha clave dicotómica que permita clasificar animais vertebrados

Observa e indica a que tipo animais pertencen determinadas estruturas; explica para que serven e relaciónaas co medio

no que viven.

Identifica as características dos distintos grupos taxonómicos, sinalando semellanzas e diferenzas entre eles e entre os

invertebrados que pertencen a cada grupo.

Identifica e describe as características de plantas e animais; relaciónaas co medio no que viven e cos seus propios

ecosistemas.


no que viven.

Detalla o proceso de nutrición das plantas e valora a súa importancia para todos os seres vivos.

Identifica e clasifica os organismos e indica que pasos seguiu para iso, sinalando as súas semellanzas e diferenzas.

Utiliza claves de identificación para clasificar plantas en función da ausencia ou a presenza de cada característica.

Valora a importancia da biodiversidade e explica as características morfolóxicas dos principais grupos taxonómicos.

Explica as diferenzas entre cogomelos e fungos, sinalando a función de cada un.

Explica diferentes algas e cales podemos atopar nos fondos oceánicos.

Identifica e describe os grupos taxonómicos, diferenciando as características de cada un.

Observa e indica a que tipo de seres pertencen determinadas estruturas; explica para que serven e relaciónaas co medio

no que viven.



Identifica e clasifica os organismos, xustificando a clasificación. Identifica e describe os factores desencadeantes de impactos negativos nun ecosistema.

Identifica e describe os distintos compoñentes dun ecosistema e as adaptacións dos seres vivos aos demais compoñentes.


Identifica e describe os factores desencadeantes de impactos negativos nun ecosistema.

Busca información sobre educación ambiental e suxire accións que preveñen a destrución ambiental.


Utiliza as TIC para elaborar a información e presentar os resultados da súa aprendizaxe e das súas investigacións.

Identifica e define destrezas científicas; explica cando é conveniente usalas e aplícaas en diferentes exemplos.

Busca información sobre a biodiversidade do planeta; realiza un traballo de investigación sinxelo, expono e participa

nun debate sobre a importancia de todos os seres vivos para o ecosistema no que habitan


Busca información sobre un espazo protexido próximo; realiza un traballo de investigación sinxelo e plasma a

información obtida nun mural ou panel.

CD

Busca información en diferentes fontes, interprétaa, seleccionaá e expona de forma clasificada.




Expón os seus traballos con precisión e coherencia, explicando as conclusións das súas investigacións.






CA

A



Presenta os traballos de forma limpa e ordenada






partes e relacionaos co traballo experimental.




CA

A

Realiza un cultivo de protozoos e algas microscópicas.


Identifica e clasifica os minerais e as rochas, engadindo características que os diferencian e exemplos de cada un deles.

Identifica e describe os recursos minerais que hai en Galicia. Observa e indica a que tipo animais pertencen determinadas

estruturas; explica para que serven e relaciónaas co medio no que viven.

Utiliza claves de identificación para clasificar animais en función da ausencia ou a presenza de cada característica.


no que viven.


Observa e indica a que tipo de seres pertencen determinadas estruturas; explica para que serven e relaciónaas co medio

no que viven.





nun debate sobre a importancia de todos os seres vivos para o ecosistema no que habitan.



CS

C

Actúa tendo en conta as normas e seguridade



partes e relacionaos co traballo experimental. Realiza un cultivo de protozoos e algas microscópicas.


Busca información sobre como se extraen os recursos minerais e o impacto ambiental que xeran, recoñecendo a

importancia do uso responsable e a xestión sustentable dos recursos minerais, especialmente, do carbón e do petróleo.

Describe a contaminación ambiental e relaciónaa coa deterioración do medio ambiente; propón hábitos saudables e

medidas para reducir a contaminación e os seus efectos.

Identifica e describe como a actividade humana interfire coa acción protectora da atmosfera; suxire medidas que se

poden adoptar na súa contorna próxima para que a contaminación atmosférica sexa menor.

Recoñece a importancia da xestión sustentable da auga doce e identifica algunhas medidas concretas que colaboren en

que esta xestión sexa eficaz.

Identifica os problemas de contaminación de augas doces e salgadas, ocasionados polas actividades humanas, e propón

medidas para palialos ou evitalos. Recoñece e suxire accións que preveñen a destrución do medioambiente.

Deseña un mural en grupo para explicar como se forma unha nebulosa e como evoluciona co tempo.

Observa, describe e expón as súas observacións sobre o firmamento, achegando o seu traballo individual ao grupo e respectando os

traballos dos demais equipos.

Participa, valora e respecta o traballo en grupo.

CS

IEE



Recoñece a importancia da xestión sustentable da auga doce e identifica algunhas medidas concretas que colaboren en

que esta xestión sexa eficaz. Recoñece e suxire accións que preveñen a destrución do medioambiente.


Observa, describe e expón as súas observacións sobre o firmamento, achegando o seu traballo individual ao grupo e respectando os

traballos dos demais equipos

Valora e respecta o traballo en grupo.



CC

EC


Busca información sobre a composición e o grupo ao que pertencen os minerais e rochas, describe algunhas das

aplicacións máis frecuentes no ámbito da vida cotiá.








Valora a biodiversidade dos ecosistemas acuáticos de Galicia. Expresa con precisión e coherencia as conclusións das súas investigacións




5. BIOLOXÍA E XEOLOXÍA DE 3º DE ESO


1ª

av

ali

aci

ón

Contidos Curriculares

Material de

ref.

Temporalización

UD Bloque

B1


Metodoloxía científica Mes Sesió

ns

1


Libro de

texto

Material

elaborado

Set./

Out. 8


B1.3.




doutras fontes.

2


Libro de

texto

Material

elaborado

Out./

Nov. 6

B1.1. Metodoloxía científica: características básicas

B1.3.




doutras fontes.

3


Libro de

texto

Material

elaborado

Nov. 6


B1.3.




doutras fontes.

4


Libro de

texto

Material

elaborado

Dec. 6


B1.3.




doutras fontes.

CURSO 3º ESO

ASIGNATURA Bioloxía e Xeoloxía

PROFESORA Mª DEL CARMEN FERNÁNDEZ CORTÉS

LIBRO DE

TEXTO

Título BIOLOXÍA E XEOLOXÍA 3º ESO. SERIE OBSERVA

Autor MIGUEL ÁNGEL MADRID, IGNACIO MELÉNDEZ HEVIA E OUTROS




2ª

av

ali

aci

ón


ref.

Temporalización

UD Bloque

B1

Bloque1. Habilidades, destrezas e estratexias. Metodoloxía

científica Mes Sesións

5


Libro de

texto

Material

elaborado

Xan..

6


B1.3




doutras fontes.

6


Libro de

texto

Material

elaborado

Xan./

Feb.


B1.3




doutras fontes.

7

B1.1 O vocabulario científico na expresión oral e escrita

Libro de

texto

Material

elaborado

Feb.

6

B1.2 Metodoloxía científica: características básicas

B1.3 Experimentación en bioloxía e xeoloxía: obtención, selección



doutras fontes.

3ª

av

ali

aci

ón

8


Libro de

texto

Material

elaborado

Marzo

7


B1.3




doutras fontes.

9


texto

Material

elaborado

Marzo/

Abril

7


B1.3




doutras fontes.

10


Libro de

texto

Material

elaborado

Abril

6


B1.3




doutras fontes.

11


texto

Material

elaborado

Maio


B1.3




doutras fontes.

12


Libro de

texto

Material

elaborado

Maio/

Xuño

7


B1.2 Experimentación en bioloxía e xeoloxía: obtención, selección



doutras fontes.






1ª

av

ali

aci

ón


ref.

Temporalización

UD Bloque

B2 Bloque 2. A célula, unidade estrutural e funcional dos seres vivos

Mes Sesións

1

B2.1. Características da materia viva e diferenzas coa materia inerte. Libro de

texto

Material

elaborado

Set./

Out 8 B2.2.

A célula. Características básicas da célula procariota e eucariota,

animal e vexetal.

B2.3. Funcións vitais: nutrición, relación e reprodución.

2

B3.5. Saúde e doenza, e factores que as determinan. Libro de

texto

Material

elaborado

Out./

Nov. 6 B3.12.

Alimentación e nutrición. Alimentos e nu-trientes: tipos e

funcións básicas.

B3.13. Dieta e saúde. Dieta equilibrada. Deseño e análise de dietas. Hábitos

nutricionais saudables. Trastornos da conduta alimentaria

3

B3.5. Saúde e doenza, e factores que as determinan.

Libro de

texto

Material

elaborado

Nov. 6

B3.6. Doenzas infecciosas e non infecciosas.

B3.7. Hixiene e prevención. Hábitos e estilos de vida saudables.

B3.10. Transplantes e doazón de células, sangue e órganos.

B3.11. Substancias aditivas: tabaco, alcohol e outras drogas. Problemas

asociados.

B3.12. Alimentación e nutrición. Alimentos e nutrientes: tipos e funcións

básicas.

B3.14 Función de nutrición. Visión global e integradora de aparellos e

procesos que interveñen na nutrición.

B3.15 Anatomía e fisioloxía dos aparellos dixestivo, respiratorio,

circulatorio e excretor.

B..16 Alteracións máis frecuentes e doenzas asociadas aos aparellos que

interveñen na nutrición: prevención e hábitos de vida saudables.

4


Libro de

texto

Material

elaborado

Dec. 6

B3.6. Doenzas infecciosas e non infecciosas.



B3.14. Función de nutrición. Visión global e integradora de aparellos e

procesos que interveñen na nutrición.

B3.15 Anatomía e fisioloxía dos aparellos dixestivo, respiratorio,

circulatorio e excretor.

B3.16. Alteracións máis frecuentes e doenzas asociadas aos aparellos que

interveñen na nutrición: prevención e hábitos de vida saudables.

2ª

ava

lia

ció

n

5


Libro de

texto

Material

elaborado

Xan. 6

B3.6. Doenzas infecciosas e non infecciosas

B3.11. Substancias aditivas: tabaco, alcohol e outras drogas. Problemas

asociados.

B3.17. Función de relación. Sistema nervioso e sistema endócrino.

B3.18. Órganos dos sentidos: estrutura e función; coidado e hixiene.

B3.19 Coordinación e sistema nervioso: organización e función.

B3.20. Doenzas comúns do sistema nervioso: causas, factores de risco e

prevención.

6

B3.21. Sistema endócrino: glándulas endócrinas e o seu funcionamento.

Principais alteracións. Libro de

texto

Material

elaborado

Xan./

Feb. 6 B3.22. Visión integradora dos sistemas nervioso e endócrino.

B3.23. Aparello locomotor. Organización e relacións funcionais entre

ósos, músculos e sistema nervioso.

B3.24 Factores de risco e prevención das lesións.

7

B3.25. Reprodución humana. Anatomía e fisioloxía do aparello reprodutor.

Cambios físicos e psíquicos na adolescencia.

Libro de

texto

Material

elaborado

Feb.

6

B3.26. Ciclo menstrual. Fecundación, embarazo e parto.

B3.27 Análise dos métodos anticonceptivos.

B3.28. Doenzas de transmisión sexual: prevención.

B3.29 Técnicas de reprodución asistida.

B3.30 Reposta sexual humana. Sexo e sexualidade. Saúde e hixiene sexual.


3ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B3 Bloque 3. As persoas e a saúde. promoción da saúde Mes Sesións

8

B3.5. Saúde e doenza, e factores que as determinan

Libro de

texto

Material

elaborado

Marzo 7

B3.6. Doenzas infecciosas e non infecciosas


B3.8. Sistema inmunitario. Vacinas, soros e antibióticos.

B3.9. Uso responsable de medicamentos.


B3.11. Substancias aditivas: tabaco, alcohol e outras drogas.

Problemas asociados.

9

B4.1. Modelaxe do relevo. Factores que condicionan o relevo

terrestre.

Libro de

texto

Material

elaborado

Marzo/

Abril 7

B4.2.

Procesos xeolóxicos externos e diferenzas cos internos.

Meteorización, erosión, transporte e sedimentación.

B4.3. Augas superficiais e modelaxe do relevo: formas

características.

B4.5. Acción xeolóxica do mar: dinámica mariña e modelaxe litoral.

B4.9. Acción xeolóxica dos seres vivos. A especie humana como

axente xeolóxico.

10

B4.3. Augas superficiais e modelaxe do relevo: formas

características

Libro de

texto

Material

elaborado

Abril. 6

B4.4. Augas subterráneas: circulación e explotación

B4.5. Acción xeolóxica do mar: dinámica mariña e modelaxe

litoral.

B4.6. Acción xeolóxica do vento: modelaxe eólica.

B4.7. Acción xeolóxica do mar: dinámica mariña e modelaxe

litoral.

B4.8. Factores que condicionan a modelaxe da paisaxe galega.cción

xeolóxica do vento: modelaxe eólica.

B4.9. Acción xeolóxica dos seres vivos. A especie humana como

axente xeolóxico.

11

B4.10. Manifestacións da enerxía interna da Terra.

Libro de

texto

Material

elaborado

Maio. 7

B4.11. Actividade sísmica e volcánica: orixe e tipos de magmas.

B4.12.

Distribución de volcáns e terremotos. Riscos sísmico e

volcánico: importancia da súa predición e da súa

prevención.

B4.13. Sismicidade en Galicia.

3ª

av

ali

aci

ón


ref.

Temporalización

UD Bloque

B5 Bloque 5. O solo como ecosistema Mes Sesións

12 B5.3.

Importancia do solo. Riscos da súa sobreexplotación,

degradación ou perda.

Libro de

texto

Material

elaborado

Maio/

Xuño 7


1ª

av

ali

aci

ón


ref.

Temporalización

UD Bloque

B6 Bloque 3. Proxecto deinvestigación Mes Sesións

1

B6.2. Artigo científico. Fontes de divulgación científica. Libro de

texto

Material

elaborado

Set/

Out. 8

B6.3.

Proxecto de investigación en equipo. Organización.


individual e en equipo. Presentación de conclusións

2 B6.2. Artigo científico. Fontes de divulgación científica.

Libro de

texto

Material

elaborado

Out./

Nov 6

3


texto

Material

elaborado

Nov 6 B6.3.




4


texto

Material

elaborado

Dec 6 B6.3.




2ª

av

ali

aci

ón

5


texto

Material

elaborado

Xan.

6

B6.3.




6


texto

Material

elaborado

Xan/

Feb 6

B6.3.




7


texto

Material

elaborado

Feb 6 B6.3.




3ª

av

ali

aci

ón

8


texto

Material

elaborado

Marzo 7 B6.3.




9


texto

Material

elaborado

Marzo/

Abril 7

B6.3.




10


texto

Material

elaborado

Abril 6 B6.3.




11

B6.1.


comprobación e argumentación experimentación ou a

observación. Libro de

texto

Material

elaborado

Maio 7 B6.2. Artigo científico. Fontes de divulgación científica.

B6.3.




12

B6.1.


comprobación e argumentación experimentación ou a

observación. Libro de

texto

Material

elaborado

Maio/

Xuño 7 B6.2. Artigo científico. Fontes de divulgación científica.

B6.3.















UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


1

B1.1 B1.1 BXB1.1.1 CCL/CMCCT Utiliza o vocabulario científico adecuado ao seu nivel nas súas exposicións e traballos. 80% 10% 80%

90%

10% X X X

B1.2

B1.2

BXB1.2.1 CAA /CD

Busca, selecciona e organiza información relacionada coa unidade a partir de textos,

imaxes e gráficos para completar as súas actividades e responder preguntas de forma

adecuada

100% 25% 70% 10% 20% X X

BXB1.2.2 CD/CCL Transmite a información de xeito preciso. 100% 25% 70% 10% 20% X X

Presenta os traballos de forma limpa e ordenada. 100% 25% 90% 10% X X X

BXB1.2.3 CAA/CCL

Comprende e interpreta a información científica de documentos escritos, imaxes,

gráficos e extrae conclusións coas que argumentar nos seus traballos e nas súas

exposicións da clase.

80% 15% 40% 30% 10% 20% X X X

2

B1.1 B1.1 BXB1.1.1 CCL/CMCCT Identifica e describe os termos do vocabulario científico, relacionados co tema 100% 35% 70% 10% 20% X X

B1.2 B1.2

BXB.1.2.1 CAA/CD



adecuada

100% 20% 70% 10% 20% X X

BXB.1.2.2 CD/CCL Transmite a información de xeito preciso. 100% 20% 70% 10% 20% X X

Presenta os traballos de forma limpa e ordenada 100% 10% 90% 10% X X X

BXB.1.2.3 CAA/CCL




80% 15% 40% 30% 10% 20% X X X

3

B1.1

B1.1 BXB1.1.1 CMCCT/CCL Identifica e describe os termos do vocabulario científico, relacionados co tema 100% 40% 70% 10% 20% X X

B1.2 B1.2

BXB1.2.1 CAA/CD



adecuada

100% 20% 70% 10% 20% X X


100% 20% 70% 10% 20% X X

BXB1.2.3 CAA/CCL



exposicións da clase

80% 20% 40% 30% 10% 20% X X X

4 B.1.2 B.1.2

BXB.1.2.1 CD/CAA



adecuada.

100% 35% 70% 10% 20% X X X X

BXB.1.2.2 CAA/CCL Transmite a información de xeito preciso. 100% 25% 70% 10% 20% X X


BXB.1.2.3 CAA/CCL




80% 15% 40% 30% 10% 20% X X X


26


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific

.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


5


B1.2 B1.2

BXB1.2.1 CD/CAA



adecuada

100% 20% 70% 10% 20%· X X X

BXB1.2.2 CD/CCL


100% 20% 70% 10% 20% X X


BXB1.2.3 CAA/CCL




80% 15% 40% 30% 10% 20%· X X X

6

B1.1 B1.1 BXB1.1.1 CCL/CMCCT Identifica e describe os termos do vocabulario científico, relacionados co tema. 100% 45% 70%· 10% 20% X X

B1.2 B1.2

BXB1.2.1 CD/CAA



adecuada

100% 20% 70% 10% 20%· X X


100% 20% 70% 10% 20% X X

BXB1.2.3 CAA/CCL




80% 15% 40% 30% 10% 20% X X X

7

B1.1 B1.1 BXB1.1.1 CCL/CMCCT Identifica e describe os termos do vocabulario científico, relacionados co tema. 100% 45% 70%

10%

20% X X

B1.2 B1.2

BXB1.2.2 CD/CAA



adecuada.

100% 20% 70% 10% 20% X X

BXB1.3.2 CD/CCL


100% 20% 70% 10% 2% X X

Presenta os traballos de forma limpa e ordenada. 100% 15% 40% 30% 10% 20% X X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


8


B1.2 B1.2

BXB1.2.1 CD/CAA



adecuada.

100% 20% 70% 10% 20% X X


BXB1.2.3 CAA/CCL




80% 15% 40% 30% 10% 20% X X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


9


B1.2 B1.2

BXB1.2.1 CD/CAA



adecuada

100% 20% 70% 10% 20% X X


BXB1.2.3 CAA/CCL

Comprende e interpreta a información científica de documentos escritos, imaxes, gráficos

e extrae conclusións coas que argumentar nos seus traballos e nas súas exposicións da

clase.

80% 15% 40% 30% 10% 20% X X X

10

B1.1 B1.1 BXB1.1.1 CCL/CMCCT Identifica e describe os termos do vocabulario científico, relacionados co tema. 100% 45%· 70% 10% 20% X X

B1.2 B1.2

BXB1.2.1

CD/CAA



adecuada

100% 20%· 70% 10% 20% X X X


BXB1.2.3 CAA/CCL



clase.

80% 15% 40% 30% 10% 20% X X

11


B1.2 B 1.2

BXB 1.2.1 CD/CAA



adecuada.

100% 20%

70%

10% 20% X X

BXB 1.2.2 CD/CCL Transmite a información de xeito preciso. 100% 20% 70% 10% 20% X X

BXB 1.2.3 CAA/CCL



clase.

80% 15% 40% 30% 10% 20% X X X

12

B1.1 B1.1 BXB1.1.1 CCL/CMCCT Identifica e describe os termos do vocabulario científico, relacionados co tema 100% 30% 70% 10% 20% 20% X X

B1.2 B1.2

BXB 1.2.1 CD/CAA



adecuada .

100%

20% 70% 10% 20% 10% X X

BXB 1.2.2 CD/CCL Transmite a información de xeito preciso. 100% 20% 70% 10% 20% 10% X X

BXB1.2.3 CAA/CL



clase.

80% 15% 40% 30% 10% 20% 10% X X X

B1.3 B1.3 BXB1.3.2 CSIE/CMCCT/

CAA

Realiza experimentos sinxelos no laboratorio, descríbeos, extrae conclusións e explícaas

de forma coherente 70% 10% 90% 10% 20% 10% X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


1 B2.1 B2.1

BXB2.1.1 CMCCT Identifica a célula como unidade básica do ser vivo. 100% 25% 70% 10% 20% X X

BXB2.1.1 CMCCT Identifica a célula procariota e a célula eucariota. 100% 25% 70% 10% 20% X X

Establece comparativamente as súas analoxías e as súas diferenzas. 100% 25% 70% 10% 20% X X

B2.2 B2.2 BXB2.2.1 CMCCT Relaciona cada órgano, aparello e sistema coa función vital en que intervén. 100% 25% 70% 10% 20% X X



2

B3.5

B3.12

B3.13

B3.3 BX3.3.1 CSC

Recoñece os danos para a saúde que poden ocasionar as dietas desequilibradas.

Identifica e recoñece trastornos asociados á alimentación e os efectos que provocan.

Explica os inconvenientes que pode producir ter intolerancia a algún alimento.

100% 20% 70% 10% 20% X X

B3.11

BXB3.11.1 CMCCT Identifica e describe as semellanzas e diferenzas entre o proceso de nutrición e o de

alimentación. 100% 20% 70% 10% 20% X X

BXB3.11.2 CMCCT Coñece e explica as características dos distintos nutrientes, relacionándoos coas funcións

que desempeñan no organismo; describe e adquire hábitos nutricionais saudables. 100% 20% 70% 10% 20% X X

B3.12 BXB3.12.1 CAA/CD

Planifica un menú semanal saudable e elabora dietas equilibradas, tendo en conta as

recomendacións dadas pola OMS para unha dieta equilibrada e utilizando alimentos da

dieta mediterránea

80% 20% 90% 10% X X

B3.13 BXB3.13.1 CAA/CSC

Xustifica e valora unha dieta equilibrada para unha vida saudable, en función dos grupos

de alimentos que inclúe e tendo en conta o seu valor calórico e os nutrientes principais que

contén.

Identifica e recoñece os principais trastornos da conduta alimentaria e os efectos que

provocan.

Argumenta a importancia dunha boa alimentación e do exercicio físico na saúde.

100% 20% 70% 10% 20% X X

4

B3.5

B3.6

B3.7

B3.10

B3.14

B3.15

B3.16

B3.3 BXB CSC

Pensa e explica as consecuencias que teñen os hábitos na vida e na saúde; clasifica e

describe aqueles que lle axudan a coidar o seu sistema circulatorio e aqueles que o

prexudican.

80% 10% 70% 10% 20% X X

B3:4 BXB2.8.2 CMCCT Identifica as enfermidades máis frecuentes relacionadas cos aparellos circulatorio e

excretor e relaciónaas coas súas causas. 80% 10% 70% 10% X X

B3.5 BXB2.8.3 CSC Identifica hábitos saudables para evitar enfermidades no sistema circulatorio e no sistema urinario 80% 10% 70% 10% X X

B3.8 BXB3.8.1 CSC Valora a importancia da doazón de sangue. 80% 10% 90% 10% X X

B3.14 BXB3.14.1 CMCCT Busca información sobre os órganos ou estruturas implicados nos aparellos circulatorio e excretor;

identifica e describe os que son responsables do seu funcionamento e os procesos en que interveñen. 100% 25% 70% 20% 10% X X X

B3.15 BXB3.15.1 CMCCT Coñece as funcións que realizan os órganos, os aparellos, os sistemas e as estruturas que están

implicados nas funcións de nutrición. 100% 30% 70% 20% 10% X X

B3.16 BXB3.16.1 CMCCT Busca e elabora a información sobre as partes e o funcionamento dos aparellos circulatorio e excretor,

e expona con precisión. 100% 30% 70% 30% X X X

B3.17 BXB3.17.1 CMCCT

Coñece, describe e clasifica as enfermidades máis frecuentes dos órganos, os aparellos e os sistemas

implicados na circulación e na excreción; investiga sobre as súas causas e suxire a forma de previr

estas enfermidades.

80% 10% 90% 100% X X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


5

B3.5

B3.6

B3.11

B3.17

B3.18

B3.19

B3.20

B3.3 BXB3.3.1 CSC Observa e argumenta sobre os riscos principais para a saúde dos órganos dos sentidos, indicando

algunhas recomendacións para previlos. 80% 10% 90% 10% X X X

B3.4 BXB3.4.1 CMCCT Recoñece as doenzas máis comúns dos sentidos e o sistema nervioso. 80% 10% 70% 10% 20% X X B3.9

BXB3.9.1 CMCCT

Consulta en Internet a guía de Drogas do Plan Nacional sobre Drogas; describe os efectos que producen,

a longo e a curto prazo, algunhas substancias como a éxtase e a metanfetamina, suxerindo medidas de

prevención e control.

70% 10% 90% 10% X X X


Identifica as consecuencias do consumo de drogas e substancias tóxicas para a saúde, para o individuo

e para a sociedade, describindo os efectos nocivos que producen. 80% 10% 90% 10% X X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


5

B3.5

B3.6

B3.11

B3.17

B3.18

B3.19

B3.20

B3.18

BXB3.18.1 CMCCT Describe a función de cada aparello e cada sistemas que participan na función de nutrición

e identifica as células implicadas nos procesos fundamentais do sistema nervioso. 100% 20% 70% 20% 10% X X

BXB3.18.1 CMCCT Identifica e describe os procesos implicados na función de relación e explica como

interveñen en cada proceso os distintos órganos e cal é a súa estrutura. 100% 20% 70% 20% 10% X X

BXB3.18.1 CMCCT

Identifica cada unha das partes que forma o sistema nervioso e os distintos tipos de

receptores sensoriais, clasificándoos e relacionándoos cos órganos dos sentidos en que se

atopan 100% 20% 70% 20% 10% X X

6

B3.21

B3.22

B3.23

B3.24

B3.20 BXB3.20.1 CMCCT Busca información sobre os órganos ou estruturas implicados no sistema endócrino e no

aparello locomotor; identifica e describe os que son responsables do seu funcionamento e

os procesos en que interveñen.

100% 35% 70% 20% 10% X X

B3.21 BXB3.21.1 CMCCT Identifica cada elemento que participa en distintos procesos neuro-endócrinos relacionados

coa vida cotiá; identifica os diferentes efectos que responden a determinadas causas,

clasifícaos e organízaos.

80% 20% 70% 20% 10% X X

B3.22 BXB3.22.1 CMCCT Coñece as funcións que realizan os órganos, aparellos, sistemas e estruturas que están

implicados no aparello locomotor, identificando os principais ósos e músculos do corpo

humano.

100% 35% 70% 20% 10% X X

B3.23 BXB3.23.1 CMCCT Identifica os músculos que interveñen nalgúns movementos concretos; busca información

sobre as formas de exercitar os músculos, en relación co exercicio físico. 70% 20% 50% 30% 20% X X X

B3.24 BXB3.24.1 CSC/CAA Coñece, describe e clasifica as enfermidades máis frecuentes dos órganos, dos aparellos e

dos sistemas implicados na circulación e na excreción; investiga sobre as súas causas e

suxire a forma de previr estas enfermidades.

80% 15% 90% 20% X X X

7

B3.25

B3.26

B3.27

B3.28

B3.29

B3.30

B3.25 BXB3.25.1 CMCCT Recoñece os distintos órganos, do aparello reprodutor masculino e feminino, descríbeos e

explica a función reprodutora de cada un. 100% 40% 70% 10% 20% X X


Identifica as glándulas e as hormonas que interveñen na regulación do ciclo menstrual, describindo

as principais etapas que se suceden durante este ciclo. 80% 25% 70% 10% 20% X X

BXB3.26.2 CMCCT Identifica os acontecementos fundamentais da fecundación, do embarazo e do parto. 100% 15% 70% 10% 20% X X

BXB3.27.1 CMCCT Identifica, describe e clasifica os principais métodos anticonceptivos, en función da súa eficacia. 100% 20% 90% 10% X X X X

BXB3.27.2 CMCCT/CSC/

CCEC

Busca información sobre as principais enfermidades de transmisión sexual, clasifícaas e argumenta

sobre a súa prevención, elaborando informes sobre algunhas delas, coma a sida, nos que detalla como

se transmite e como pode evitarse o seu contaxio.

80% 10% 90% 10% X X X X

B3.28 BXB3.28.1 CMCCT Describe as técnicas de reprodución asistida máis frecuentes, en función das causas que as

determinan. 100% 20% 70% 20% 10% X X

B3.29 BXB3.29.1 CSC/CCEC Explica a diferenza que hai entre sexo, sexualidade e reprodución. 100% 10% 70% 20% 10% X X

Busca un anuncio que faga uso da sexualidade e redacta un informe sobre el. 80% 10% 90% 10% X X X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


8

B3.5

B3.6

B3.7

B3.8

B3.9

B3.10

B3.11

B3.3 BXB3.3.1 CSC Pensa e explica as consecuencias que teñen os hábitos na vida e na saúde; clasifica e describe aqueles

que están relacionados coa saúde e o sistema inmunitario. 50% 5% 90% 10% X X X X

B3.4

BXB3.4.1 CMCCT

Identifica as enfermidades infecciosas máis frecuentes e as súas causas, relacionándoas co sistema

inmunitario. 70% 5% 60% 30% 10% X X X X

Investiga sobre os tipos de cancro máis frecuentes. 50% 5% 90% 10% X X X X

BXB3.4.2 CMCCT Coñece e explica os diferentes mecanismos de transmisión das enfermidades infecciosas,

relacionándoas coa transmisión, o contaxio e os factores de risco. 100% 15% 70% 20% 10% X X


Temporalización: 3ª avaliación Estándares de aprendizaxe avaliables Criterios de cualificación e instrumentos de avaliación Elementos transversais U

D

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


8

B3.5

B3.6

B3.7

B3.8

B3.9

B3.10

B3.11

B3.7 BXB3.7.1 CMCCT/CSC

Define e describe o proceso de inmunidade e valora o papel das vacinas como método de

prevención das doenzas. 100% 30% 70% 20% 10% X X

Explican que é a resposta inmunitaria inespecífica. 100% 20% 70% 20% 10% X X

B3.8 BXB3.8.1 CSC Indica as diferentes células, tecidos e órganos que se poden doar para ser transplantados,

explicando a importancia que teñen para a sociedade e para o ser humano as doazóns.. 80% 15% 50% 30% 20% X X X X

B3.9 BXB3.9.1 CSC/CSIE Identifica o alcohol e o tabaco como drogas desencadeantes de enfermidades. 70% 5% 90% 10% X X X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


9

B4.1

B4.2

B4.3

B4.5

B4.9

B4.1 BXB4.1.1 CMCCT Relaciona as formas que predominan na paisaxe coa influencia do clima e coas

características das rochas que condicionan e inflúen nos distintos tipos de relevo. 70% 10% 70% 20% 10% X X

B4.2

BXB4.2.1 CMCCT Relaciona a enerxía solar cos procesos externos e co espesor da atmosfera que debe

atravesar a radiación solar para chegar á Terra. 60% 5% 70% 20% 10% X X X

BXB4.2.2 CMCCT

Identifica e describe os procesos de meteorización, erosión, transporte e sedimentación,

xustificando os seus efectos sobre o relevo, en función da composición do solo, das rochas

e dos demais elementos da paisaxe.

100% 20% 70% 20% 10% X X

B4.3 BXB43.1 CMCCT

Relaciona a actividade de erosión, transporte e sedimentación producida polas augas

superficiais cos seus efectos sobre o relevo, describindo accións concretas, como a forma

de depositarse os cantos e a area nun leito fluvial.

100% 20% 70% 20% 10% X X

B4.5 BXB4.5.1 CMCCT/CSC

Coñece e explica en que consisten os movementos da auga do mar, relacionándoos coa

erosión, o transporte e a sedimentación no litoral. 100% 20% 70% 20% 10% X X

Xustifica a formación de acantilados e a influencia da inclinación das rochas sobre la forma

resultante da costa. 70% 5% 70% 20% 10% X X

B4.9

BXB4.9.1. CMCCT

Relaciona a intervención dos seres vivos cos procesos de meteorización, erosión e

sedimentación, sinalando como os seres vivos participan no proceso de edafización ou

formación dun solo maduro a partir dun detrito ou sedimento.

80% 10% 70% 20% 10% X X

BXB4.9.2 CSC/CCEC Observa, valora e describe diferentes actividades humanas que transforman a superficie

terrestre, superando algúns factores adversos para a agricultura e outras actividades. 60% 10% 90% 10% X X X

10

B4.3

B4.4

B4.5

B4.6

B4.7

B4.8

B4.9

B4.3 BXB4.3.1 CMCCT Relaciona a actividade de erosión, transporte e sedimentación producida polas augas

superficiais cos seus efectos sobre o relevo, describindo accións concretas. 100% 15% 70% 20% 10% X X

B4.4 BXB4.4.1 CMCCT/CSC Coñece a importancia das augas subterráneas, analiza os riscos da súa sobreexplotación e

explica a importancia da diminución do nivel freático nun acuífero. 100% 15% 70% 20% 10% X X X

B4.5 BXB4.5.1 CMCCT

Coñece e explica en que consisten os movementos da auga do mar, relacionándoos coa

erosión, o transporte e a sedimentación no litoral. 100% 15% 70% 20% 10% X X

Xustifica a influencia da ondada no retroceso dos acantilados e na formación de plataformas

de abrasión. 70% 5% 70% 20% 10% X X

B4.6 BXB4.6.1 CMCCT Relaciona a actividade do vento con actividade xeolóxica, explicando a súa influencia na

transformación do relevo, na formación de dunas, etc. 100% 15% 70% 20% 10% X X

B4.7 BXB4.7.1 CMCCT Asocia a dinámica glaciar coa enerxía solar e identifica os seus efectos sobre o relevo. 100% 15% 70% 20% 10% X X

B4.8 BXB4.8.1 CCEC/CAA

Investiga sobre as formas de modelaxe de Galicia. 70% 5% 90% 10% X X X X

Identifica no mapa unha zona de Galicia determinada 70% 5% 60% 20% 20% X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


10

B4.3

B4.4

B4.5

B4.6

B4.7

B4.8

B4.9

B4.9

BXB4.9.1. CMCCT

Relaciona a intervención dos seres vivos cos procesos de meteorización, erosión e

sedimentación, sinalando como os seres vivos participan no proceso de edafización ou

formación dun solo maduro a partir dun detrito ou sedimento.

80% 5% 70% 10% 20% X X

BXB4.9.2 CSC/CCEC

Observa, valora e describe diferentes actividades humanas que transforman a superficie

terrestre, superando algúns factores adversos para a agricultura e outras actividades. 60% 5% 90% 10% X X X

11

B4.10

B4.11

B4.12

B4.10 BXB.10.1 CMCCT Explica a diferenza entre un proceso xeolóxico externo e un interno, identificando os seus

efectos. 100% 15% 70% 10% 20% X X

B4.11

BXB4.11.1

CMCCT

Sabe como se orixinan os sismos; descríbeos e explica como son os diferentes tipos de

ondas e os efectos que xeran; suxire medidas de precaución nas construcións de vivendas,

distinguindo entre terremotos e tsunamis e as súas consecuencias. 100% 30% 70% 10% 20% X X

BXB4.11.2 CMCCT/CAA

Identifica os tipos de volcáns co magma que os orixina e relaciona a presenza de

vulcanismo asociado ás zonas de separación ou diverxencia entre placas, xustificando

distintas hipóteses sobre o tipo e o grao de perigo.

100% 30% 70% 10% 20% X X

BX4.12 BXB4.12.1 CAA/CMCCT

Localiza no mapa as principais zonas de risco sísmico. 100% 30% 70% 10% 20% X X

Xustifica a existencia de zonas en que os terremotos son máis frecuentes e de maior

magnitude, tendo en conta a existencia de fallas, como a de San Andrés na península de

California.

80% 30% 70% 10% 20% X X

BX4.13 BXB4.13.1

CAA/CSC

Describe a sismicidade en Galicia. 80% 20% 70% 10% 20% X X

Reflexiona sobre o risco sísmico e volcánico en diferentes zonas, coñece as medidas de

prevención que debe adoptar e suxire formas de actuar para evitar que se ocasionen danos

ás persoas.

70% 10% 70% 10% 20% X X X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


12 5.3 B5.2 BXB5.2.1 CMCCT Valora a importancia da explotación dos recursos minerais de modo sustentable 100% 100% 90% 10% X X X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


1

B6.2

B6.3

B6.3 BXB6.3.1 CMCCT Busca información en diferentes fontes e utiliza as TIC para elaborar a información e

presentar os resultados da súa aprendizaxe e das súas investigacións. 100% 25% 90% 20% X X X X

B6.4 BXB6.4.1 CMCCT

Identifica células e estruturas celulares en microfotografías. 100% 50% 70% 10% 20% X X

Observa, describe e expón as túas observacións en fichas; achegando o teu traballo

individual ao grupo e respectando os traballos dos demais equipos. 100% 25% 90% 20% X X X X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


2

B6.2

B6.3 BXB6.3.1. CMCCT/CD Busca información en diferentes fontes e utiliza as TIC para elaborar a información e

presentar os resultados da súa aprendizaxe e das súas investigacións. 100% 100% 90% 10% X X X

3 B6.2

B6.3

B6.3 BXB.6.3.1 CMCCT Busca información en diferentes fontes e utiliza as TIC para elaborar a información e


B6.4 BXB6.4.1

CAA/CMCCT/

CSC/CSIE Participa, valora e respecta o traballo individual e en grupo. 100% 15% 80% 20% X

B6.5

BXB6.5.1

CSIE/CD

Deseña un experimento e explica se para o proceso de mesturar ben os alimentos resulta

máis eficaz que o estómago sexa unha bolsa ou un tubo. 70% 15% 90% 10% X X X

Busca información e realiza un traballo de investigación sinxelo, expono e participa nun

debate sobre hábitos saudables para o aparello dixestivo 100% 30% 90% 10% X X X X

4 B6.2

B6.3

B6.3 BXB.6.3.1 CMCCT/CD Busca información en diferentes fontes e utiliza as TIC para elaborar a información e


B6.4 BXB6.4.1 CAA/CMCCT/

CSC/CSIE

Participa, valora e respecta o traballo individual e en grupo. 100% 15% 80% 20% X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


5 B6.2

B6.3



B6.4 BXB6.4.1

CAA/CMCCT/


6 B6.2

B6.3

B6.3 BXB.6.3.1 CMCCT/CD

Busca información en diferentes fontes e utiliza as TIC para elaborar a información e



CSC/CSIE

Participa, valora e respecta o traballo individual e en grupo. 100% 15% 80% 10% X

7 B6.2

B6.3




Elabora unha presentación dixital de diapositivas. 60% 20% 90% 10% X X

B6.4 BXB6.4.1

CAA/CMCCT/


B6.5

BXB6.5.2

CCL/CCEC


Busca información sobre violencia de xénero na web do Ministerio de Sanidade; realiza un

traballo de investigación sinxelo, expono e identifica os lugares en Galicia onde acudir se

sofre ou detecta esta situación

100% 20% 90% 10% X X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


8 B6.2

B6.3




Elabora unha presentación dixital de diapositivas. 60% 20% 90% 10% X X

B6.4 BXB6.4.1

CAA/CMCCT/


B6.5

BXB6.5.2

CCL/CCEC


Realiza un traballo de investigación sinxelo sobre un tipo de accidente, mediante a procura

de expresións clave, como cruz vermella, prevención e fogar; selecciona, le a información

e redacta un pequeno resumo sobre como actuar; despois, fai unha exposición na clase

100% 20% 20% 70% 10% X X X

9 B6.2

B6.3




Elabora unha presentación dixital de diapositivas. 60% 20% 80% 20% X X X X

B6.4 BXB6.4.1

CAA/CMCCT/


B6.5

BXB6.5.2

CCL/CCEC Busca información sobre a erosión do solo e describe os efectos dunha forte tormenta sobre

un terreo de cultivo nunha zona semiárida. 100% 25% 90% 10% X X X

10 B6.2

B6.3



B6.4 BXB6.4.1

CAA/CMCCT/


11

B6.1

B6.2

B6.3

B6.2 BXB6.2.1 CAA/CCL Experimenta para extraer as hipótesis que argumentan a resposta. 80% 35% 90% 10% X X

B6.3 BXB6.3.1 CMCCT/CD

Busca información en diferentes fontes sobre os volcáns e os terremotos e as súas

consecuencias; utiliza as TIC para investigar; elabora a información e presenta os

resultados da súa aprendizaxe e das súas investigacións.

100% 50% 90% 10% X X X

B6.4 BXB6.4.1

CAA/CMCCT/


B6.1

B6.2

B6.3

B6.1 BXB6.1.1 CAA/CMCCT Utiliza unha clave dicotómica para identificar minerais. 80% 20% 70% 10% 20% X X

12 B6.3

BXB6.3.1 CMCCT/CD

Utiliza as TIC para buscar información sobre a extracción de minerais e rochas; presenta

os resultados da súa aprendizaxe e das súas investigacións de forma ordenada. 100% 40% 80% 20% X X


CSC/CSIE

Utiliza as TIC para buscar información sobre a extracción de minerais e rochas; presenta

os resultados da súa aprendizaxe e das súas investigacións de forma ordenada. 10% 40% 80% 20% X X


5.3. CONTRIBUCIÓN AO DESENVOLVEMENTO DAS

COMPETENCIAS CLAVE

CC

L




Identifica e describe os termos do vocabulario científico, relacionados coa hidrosfera



Identifica os principais instrumentos ópticos de recoñecemento, como material básico de laboratorio, diferencia as

súas partes e relacionaos co traballo experimental.




Utiliza claves de identificación para clasificar plantas en función da ausencia ou a presenza de cada característica. Identifica e describe os grupos taxonómicos, diferenciando as características de cada un.

Expresa con precisión e coherencia as conclusións das súas investigacións

CM

CC

T




Identifica e describe os termos do vocabulario científico, relacionados coa hidrosfera Actúa tendo en conta as normas

e seguridade






súas partes e relacionaos co traballo experimental. Realiza un cultivo de protozoos e algas microscópicas.


Recoñece a estrutura do universo e as ideas principais sobre a súa orixe.

Resolve problemas con datos que inclúen as unidades básicas que se usan en astronomía para medir distancias e

tamaños no universo.

Describe a orixe, a estrutura, os compoñentes e as características xerais do Sistema Solar.











Describe as características xerais dos materiais máis frecuentes nas zonas externas do planeta e xustifica a súa

distribución en capas en función da súa densidade.

Identifica e describe a codia, o manto e o núcleo terrestre, e indica as súas características e os materiais que os forman.

Identifica e clasifica os minerais e as rochas, engadindo características que os diferencian e exemplos de cada un

deles.


Identifica as capas da atmosfera e explica a súa estrutura e composición.

Identifica os compoñentes do aire e dos contaminantes principais, relacionándoos coa súa orixe.

Identifica e xustifica o papel protector da atmosfera, argumentando como afecta a temperatura do planeta, as ondas

e as correntes mariñas.

Identifica e describe as propiedades anómalas da auga en relación coas consecuencias que teñen para procesos na

superficie terrestre e nos seres vivos

Comprende e explica o ciclo da auga, describindo os procesos que o forman e relacionándoo coas súas causas e

consecuencias.



Describe as características principais dos animais vertebrados.


CM

CC

T

Identifica e describe diferentes animais vertebrados, e relacionaos coa clase á que pertencen.

Constrúe unha clave dicotómica que permita clasificar animais vertebrados

Busca información sobre plantas e animais en perigo de extinción; identifícaos e relaciónaos cos seus propios

ecosistemas.e unha clave dicotómica que permita clasificar animais vertebrados

Observa e indica a que tipo animais pertencen determinadas estruturas; explica para que serven e relaciónaas co

medio no que viven.

Identifica as características dos distintos grupos taxonómicos, sinalando semellanzas e diferenzas entre eles e entre

os invertebrados que pertencen a cada grupo.

Identifica e describe as características de plantas e animais; relaciónaas co medio no que viven e cos seus propios

ecosistemas.


medio no que viven.

Detalla o proceso de nutrición das plantas e valora a súa importancia para todos os seres vivos.

Identifica e clasifica os organismos e indica que pasos seguiu para iso, sinalando as súas semellanzas e diferenzas.

Utiliza claves de identificación para clasificar plantas en función da ausencia ou a presenza de cada característica.


Explica as diferenzas entre cogomelos e fungos, sinalando a función de cada un.

Explica diferentes algas e cales podemos atopar nos fondos oceánicos.


Observa e indica a que tipo de seres pertencen determinadas estruturas; explica para que serven e relaciónaas co

medio no que viven.



Identifica e clasifica os organismos, xustificando a clasificación. Identifica e describe os factores desencadeantes de impactos negativos nun ecosistema.

Identifica e describe os distintos compoñentes dun ecosistema e as adaptacións dos seres vivos aos demais compoñentes.


Identifica e describe os factores desencadeantes de impactos negativos nun ecosistema.

Busca información sobre educación ambiental e suxire accións que preveñen a destrución ambiental.









CD










información obtida nun mural ou panel

CA

A



Presenta os traballos de forma limpa e ordenada






súas partes e relacionaos co traballo experimental.


Expón os seus traballos con precisión e coherencia, explicando as conclusións das súas investigación

Realiza un cultivo de protozoos e algas microscópicas.



CA

A

Identifica e clasifica os minerais e as rochas, engadindo características que os diferencian e exemplos de cada un

deles.

Identifica e describe os recursos minerais que hai en Galicia. Observa e indica a que tipo animais pertencen

determinadas estruturas; explica para que serven e relaciónaas co medio no que viven.

Utiliza claves de identificación para clasificar animais en función da ausencia ou a presenza de cada característica.


medio no que viven.


Observa e indica a que tipo de seres pertencen determinadas estruturas; explica para que serven e relaciónaas co

medio no que viven.





nun debate sobre a importancia de todos os seres vivos para o ecosistema no que habitan.



CS

C

Actúa tendo en conta as normas e seguridade



súas partes e relacionaos co traballo experimental. Realiza un cultivo de protozoos e algas microscópicas.


Busca información sobre como se extraen os recursos minerais e o impacto ambiental que xeran, recoñecendo a

importancia do uso responsable e a xestión sustentable dos recursos minerais, especialmente, do carbón e do petróleo.



Identifica e describe como a actividade humana interfire coa acción protectora da atmosfera; suxire medidas que se

poden adoptar na súa contorna próxima para que a contaminación atmosférica sexa menor.

Recoñece a importancia da xestión sustentable da auga doce e identifica algunhas medidas concretas que colaboren

en que esta xestión sexa eficaz.

Identifica os problemas de contaminación de augas doces e salgadas, ocasionados polas actividades humanas, e

propón medidas para palialos ou evitalos.

Recoñece e suxire accións que preveñen a destrución do medioambiente.


Observa, describe e expón as súas observacións sobre o firmamento, achegando o seu traballo individual ao grupo e

respectando os traballos dos demais equipos.

Participa, valora e respecta o traballo en grupo.

CS

IEE



Recoñece a importancia da xestión sustentable da auga doce e identifica algunhas medidas concretas que colaboren

en que esta xestión sexa eficaz.

Recoñece e suxire accións que preveñen a destrución do medioambiente.


Observa, describe e expón as súas observacións sobre o firmamento, achegando o seu traballo individual ao grupo e

respectando os traballos dos demais equipos

Valora e respecta o traballo en grupo.



CC

EC











CC

EC











Valora a biodiversidade dos ecosistemas acuáticos de Galicia. Expresa con precisión e coherencia as conclusións das súas investigacións




6. BIOLOXÍA E XEOLOXÍA DE 4º DE ESO

____________ __ 6.1. SECUENCIACIÓN E TEMPORALIZACIÓN

3ª

av

ali

aci

ón

Contidos Curriculares

Material de

ref.

Temporalización

UD Bloque

B1 Bloque1. A evolución da vida

Mes Sesió

ns

6

B1.1. Célula procariota e célula eucariota: relacións evolutivas.

Célula animal e célula vexetal: morfoloxía e función. Libro de

texto

Material

elaborado

Marzo 9 B1.2. Núcleo e ciclo celular.

B1.3. Cromatina e cromosomas. Cariotipo.

B1.4. Mitose e meiose: principais procesos, importancia e

significado biolóxico.

7

B1.5. Ácidos nucleicos: ADN e ARN.

Libro de

texto

Material

elaborado

Abril

9

B1.6. ADN e xenética molecular. Proceso de replicación do ADN.

Concepto de xene.

B1.7. Expresión da información xenética. Código xenético.

B1.9. Herdanza e transmisión de caracteres. Introdución e

desenvolvemento das leis de Mendel.

B1.11. Aplicacións das leis de Mendel.

B1.12 Herdanza do sexo e herdanza ligada ao sexo.

B1.13. Doenzas hereditarias máis frecuentes e o seu alcance social.

B1.14. Técnicas da enxeñaría xenética.

B1.15. Aplicacións da enxeñaría xenética. Biotecnoloxía. Bioética.

8

B1.6. ADN e xenética molecular. Proceso de replicación do ADN.

Concepto de xene.

Libro de

texto

Material

elaborado

Abril/

Maio

12

B1.7. Expresión da información xenética. Código xenético.

B1.8. Mutacións. Relacións coa evolución.

B1.9. Herdanza e transmisión de caracteres. Introdución e

desenvolvemento das leis de Mendel.

B.1.10. Base cromosómica da herdanza mendeliana.

B.1.12. Herdanza do sexo e herdanza ligada ao sexo.

B1.13. Técnicas da enxeñaría xenética.

B1.14. Aplicacións da enxeñaría xenética. Biotecnoloxía. Bioética

CURSO 4º ESO


PROFESORA MARTA RAMADA ZAMORA

LIBRO DE

TEXTO

Título BIOLOXÍA E XEOLOXÍA 4º ESO. SERIE OBSERVA





3ª

av

ali

aci

ón


ref.

Temporalización

UD Bloque

B1 Bloque 1. A evolución da vida

Mes Sesións

9

B1.16. Orixe e evolución dos seres vivos. Hipóteses sobre a orixe da

vida na Terra. Libro de

texto

Material

elaborado

Maio./

Xuño 9 B1.17. Teorías da evolución. Feito e mecanismos da evolución.

B1.18. As árbores filoxenéticas no proceso de evolución.

B1.19. Evolución humana: proceso de hominización.

1ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B2 Bloque 2. A dinámica da Terra Mes Sesións

1

B2.1.

Historia da Terra. Orixe da Terra. Tempo xeolóxico: ideas

históricas sobre a idade da Terra. Principios e procedementos

que permiten reconstruír a súa historia. Utilización do

actualismo como método de interpretación. Libro de

texto

Material

elaborado

Setem/

Outubr. 12 B2.2.

Eóns, eras xeolóxicas e períodos xeolóxicos: situación dos

acontecementos xeolóxicos e biolóxicos importantes.

B2.5. Estrutura e composición da Terra. Modelos xeodinámico e

xeoquímico.

B2.6. A tectónica de placas e as súas manifestacións. Evolución

histórica da deriva continental á tectónica de placas.

2

B2.5. Estrutura e composición da Terra. Modelos xeodinámico e

xeoquímico. Libro de

texto

Material

elaborado

Outubr/

Novem. 12 B2.6.

A tectónica de placas e as súas manifestacións. Evolución

histórica da deriva continental á tectónica de placas.

B2.7. Evolución do relevo como resultado da interacción da

dinámica externa e interna.

3

B2.1.

Historia da Terra. Orixe da Terra. Tempo xeolóxico: ideas

históricas sobre a idade da Terra. Principios e procedementos

que permiten reconstruír a súa historia. Utilización do

actualismo como método de interpretación. Libro de

texto

Material

elaborado

Nove/

Decem 12

B2.2. Eóns, eras xeolóxicas e períodos xeolóxicos: situación dos

acontecementos xeolóxicos e biolóxicos importantes.

B2.3. Os fósiles guía e o seu emprego para a datación e o estudo de

procesos xeolóxicos.

B2.4.

Interpretación de mapas topográficos e realización de perfís

topográficos. Interpretación e datación de procesos

representados en cortes xeolóxicos.

3ª

av

ali

aci

ón


ref.

Temporalización

UD Bloque

B3 Bloque 3. Ecoloxía e medio ambiente Mes Sesións

1 B3.11.

Actividade humana e medio ambiente. Impactos e valoración

das actividades humanas nos ecosistemas. Consecuencias

ambientais do consumo humano de enerxía. Libro de

texto

Material

elaborado

Setem/

Outubr. 12

2 B3.11.



ambientais do consumo humano de enerxía.

Outubr/

Novem. 12

3 B3.11.




Nove/

Decem 12


2ª

av

ali

aci

ón

2ª

av

ali

aci

ón


ref.

Temporalización

UD Bloque

B3 Bloque 3. Ecoloxía e medio ambiente Mes Sesións

4

B3.1. Compoñentes e estrutura do ecosistema: comunidade e

biótopo. Hábitat e nicho ecolóxico.

Libro de

texto

Material

elaborado

Xan. 9

B3.2. Factores ambientais e seres vivos. Factores limitantes e

adaptacións. Límite de tolerancia.

B3.3. Relacións intraespecíficas e interespecíficas. Influencia na

regulación dos ecosistemas.

B3.4. Autorregulación do ecosistema, da poboación e da

comunidade.

B3.5. Relacións tróficas: cadeas e redes.

B3.6. Dinámica do ecosistema.

B3.7. Ciclo da materia e fluxo da enerxía.

B3.8 Pirámides ecolóxicas.

B3.9. Ciclos bioxeoquímicos e sucesións ecolóxicas.

B3.10. Eficiencia ecolóxica e aproveitamento dos recursos

alimentarios. Regra do 10 %.

B3.11.




5

B3.11.




Libro de

texto

Material

elaborado

Feb 10

B3.12.

Os recursos naturais e os seus tipos. A superpoboación e as

súas consecuencias: deforestación, sobreexplotación,

incendios, etc.

B3.13.

Os residuos e a súa xestión. Coñecemento de técnicas

sinxelas para coñecer o grao de contaminación e depuración

ambiental

B3.14.

Uso de enerxías renovables como factor fundamental para un

desenvolvemento sustentable. Consecuencias ambientais do

consumo humano de enerxía.

6 B3.11.




Libro de

texto

Material

elaborado

Marzo 8

3ª

av

ali

aci

ón

8 B3.11.




Libro de

texto

Material

elaborado

Abril/

Maio 10

9 B6.3.




Libro de

texto

Material

elaborado

Maio/

Xuño 9

1ª

av

ali

aci

ón


ref.

Temporalización

UD Bloque

B4 Bloque 1. A evolución da vida

Mes Sesións

1

B4.3.

Proxecto de investigación: organización. Participación e colaboración respectuosa no traballo individual e en equipo. Presentación de

conclusións..

Libro de

texto

Material

elaborado

Setem/

Outubr. 12


1ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B2 Bloque 2. A dinámica da Terra Mes Sesións

2 B4.3.

Proxecto de investigación: organización. Participación e

colaboración respectuosa no traballo individual e en equipo.

Presentación de conclusións.

Libro de

texto

Material

elaborado

Outubr/

Novem. 12

3 B4.3.



Presentación de conclusións..

Libro de

texto

Material

elaborado

Novem

/Decem

12

2ª

av

ali

aci

ón

4 B4.3.




Libro de

texto

Material

elaborado

Xan. 9

5 B4.3.




Libro de

texto

Material

elaborado

Feb. 10

6 B4.3.



Presentación de conclusións

Libro de

texto

Material

elaborado

Marzo 8

7 B4.3.




Libro de

texto

Material

elaborado

Abril 9

8 B4.3.




Libro de

texto

Material

elaborado

Maio 10

9 B4.3.




Libro de

texto

Material

elaborado

Maio/

Xuño 9












UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


1

B2.1 B2.1 BXB2.1.1 CAA Explica a orixe do sistema solar, os compoñentes da Terra e a súa orixe. 100% 20% 70%

10%

20% X X

B2.5 B2.6 BXB2.6.1 CAA Explica a estrutura da Terra segundo o modelo xeoquímico e segundo o modelo

xeodinámico, analiza os dous modelos e compáraos. 100% 20% 70% 10% 20%

X X

B2.5

B2.6 B2.7 BXB2.7.1 CAA/CSIE Explica os principios básicos da teoría da tectónica de placas e analiza os principais

postulados que a sosteñen. 100% 15% 70% 10% 20%

X X

B2.6

B2.8 BXB2.8.1 CAA

Identifica e explica distintas probas que apoian as hipóteses da deriva continental e

da expansión do fondo oceánico.

Interpreta o magnetismo remanente.

100% 15% 70% 10%

20%

X X

B2.9

BXB2.9.1 CAA/CMCCT Explica os mecanismos responsables da dinámica interna da Terra. Identifica e explica

os movementos verticais e horizontais da litosfera e as causas que os provocan. 100% 15% 70% 10%

20% X X

BXB2.9.2 CAA Interpreta as consecuencias que teñen sobre o relevo os movementos das placas

litosféricas. 100% 15% 70% 10%

20% X X

2 B2.6

B2.9

BXB2.9.1 CAA/CMCCT Explica os bordos diverxentes, describindo a orixe das dorsais oceánicas e das

cordilleiras submarinas, e explica características dos bordos de cizalla. 100% 10% 70% 10% 20% X X

BXB2.9.2 CAA Recoñece as consecuencias que teñen sobre o relevo os movementos das placas

litosféricas. 100% 10% 70% 10% 20%

B2.10 BXB2.10.1 CMCCT Explica os bordos converxentes: describe a orixe das cordilleiras, os arcos de illas e

os oróxenos térmicos. 100% 10% 70% 10% 20% X X

B2.11 BXB2.11.1 CAA/CCL

Explica tipos de deformación das rochas.

Describe os pregamentos identificando os seus elementos principais e

clasificándoos en tipos.

Distingue tipos de deformacións fráxiles e complexas.

Explica as diáclases e as fallas, identificando tipos básicos.

Explica os cabalgamentos e os mantos de corremento.

100% 50% 70% 10% 20% X X

B2.7 B2.12 BXB2.12.1 CAA

Explica a interacción entre a dinámica interna e a externa: a creación do relevo, o

modelado e a destrución de placas.

Describe o ciclo das rochas ao longo do proceso de formación e de destrución do

relevo.

100% 20% 70% 10% 20%

3 B2.1

B2.1 BXB2.1.1 CAA

Expresa opinións sobre as formas en que o coñecemento da historia terrestre

contribúe a mellorar as condicións actuais de vida das persoas.

Expresa ideas fundamentais sobre a idade da Terra e os autores principais que as

desenvolven, valorando a importancia do tempo en xeoloxía.

Explica o actualismo e o uniformismo de forma razoada

70% 60% 90% 10% X X X

B2.2 BXB2.2.1 CAA/CSIEE Explica a xeocronoloxía, e identifica e describe técnicas absolutas e relativas.

Explica e aplica o uso do método radiométrico do potasio-argon. 70% 40% 90% 10% X X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific

.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


3

B2.2 B2.3 BXB2.3.1 CMCCT Identifica e describe as etapas e os intervalos dun xeocalendario de forma razoada.

Explica, categoriza e integra os procesos xeolóxicos más relevantes e identifica e

clasifica os seres vivos e os fósiles de cada era.

100% 20% 70% 10% 20%

X X

B2.3 B2.4 BXB2.4.1 CAA

Explica os fósiles como unha ferramenta para coñecer o pasado, e identifica, aplica e

describe diversas estratexias de investigación.

Relaciona algún dos fósiles guía máis característico coa súa era xeolóxica.

100% 20%

70%

10% 20% X X X

B2.4 B2.5

BXB2.5.1 CMCCT/CCL

Interpreta e describe un corte xeolóxico, ordena os estratos, describe a secuencia de

acontecementos xeolóxicos, e explica os principios a ter en conta na súa interpretación. 100% 20% 90% 10% X X

Explica os principios fundamentais da xeocronoloxía relativa (de superposición de

estratos, superposición de procesos e correlación) e resolve problemas sinxelos de

datación achegando conclusións propias..

70% 20% 70% 10% 20%

X

X

BXB2.5.2 CMCCT




100% 20% 50% 30% 20%· X X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific

.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


4

B3.1

B3.1

BXB3.1.1 CMCCT Explica o concepto de ecosistema e os seus compoñentes definindo o biótopo e a

biocenose. 100% 10% 70% 10% 20% X X

BXB3.1.2 CAA/CSIEE/CCL

Identifica o biótopo e a biocenose dun ecosistema dado determinando os factores

abióticos e bióticos.

Define a ecosfera, os ecotóns (ou límites entre ecosistemas) e os biomas. Diferenza e

describe medios terrestres e acuáticos, e describe factores e características xerais das

relacións entre os seres vivos e o medio físico

100% 10% 70% 10% 20% X X

B3.2 B3.2 BXB3.2.1 CSC/CAA

Describe os procesos que rexen a dinámica dos ecosistemas e identifica os niveis

tróficos dun ecosistema dado.

Identifica e explica os tipos de pirámides tróficas (de números, de biomasa e de

enerxía).

100% 10% 70% 10% 20% X X

B3.2 B3.3 BXB3.3.1 CMCCT/CAA

Define o concepto de hábitat e nicho ecolóxico.

Explica características xerais da evolución dos ecosistemas e define a sucesión

ecolóxica achegando exemplos.

Explica a influencia dos factores abióticos sobre os ecosistemas e identifica as

principais adaptacións dos organismos ao medio.

Identifica e describe os límites de tolerancia e os factores limitantes, e diferencia

organismos eurioicos e estenoicos.

100% 15% 70% 10% 20% X X

B3.3

B3.4 B3.4 BXB3.4.1 CMCCT Identifica e describe tipos de relacións bióticas: intraespecíficas e interespecíficas. 100% 10% 70% 10% 20%

B3.5 B3.5 BXB3.5.1 CAA/CSC/CCL Define e identifica cadeas e redes tróficas. 100% 10% 70% 10% 20%

B3.6

B3.7

B3.8

B3.9

B3.6 BXB3.6.1 CSC/CCEC

Explica o fluxo de enerxía e o ciclo da materia nun ecosistema.

Identifica e explica os tipos de pirámides tróficas (de números, de biomasa e de enerxía).

Explica e describe os ciclos bioxeoquímicos nos ecosistemas.

100% 10% 70% 10% 20% X X

B3.10 B3.7 BXB3.7.1 CAA Relaciona a eficiencia enerxética coa transferencia de enerxía entre niveis tróficos. 100% 5% 70% 10% 20%



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


4 B3.11 B3.8

BXB3.8.1 CSC/CCL/CCEC Valora e refire a necesidade de manter o equilibrio natural dos ecosistemas para

protexer a diversidade e a sustentabilidade da vida.

Expresa a relevancia das relacións de interdependencia entre os seres vivos e expón

reflexións sobre os efectos adversos da acción humana sobre os ecosistemas.

Localiza, selecciona, organiza e expón información sobre a chuvia ácida.

100% 10% 70% 90% 10% X X

X

X

BXB3.8.2 CMCCT/CAA/CCL Mostra condutas de respecto, responsabilidade e coidado cara ao contorno natural.

Valora as ferramentas e as técnicas de observación e estudo científico que

contribúen a comprender o contorno e protexer a diversidade e a sustentabilidade

da vida.

100% 10% 70% 90% 10% X X X

X

5

B3.12 B3.8

BXB3.8.1 CSC/CCL/CCEC

Valora e refire a necesidade de manter o equilibrio natural dos ecosistemas para

protexer a diversidade e a sustentabilidade da vida.

Expresa a relevancia das relacións de interdependencia entre os seres vivos e expón

reflexións sobre os efectos adversos da acción humana sobre os ecosistemas.

Localiza, selecciona, organiza e expón información sobre a chuvia ácida.

100% 10% 90% 10% X X X X

BXB3.8.2 CMCCT/CAA/CCL

Mostra condutas de respecto, responsabilidade e coidado cara ao contorno natural.


contribúen a comprender o contorno e protexer a diversidade e a sustentabilidade

da vida.

100% 10% 90% 10% X X X X

B3.13

B3.9 BXB3.9.1 CSC/CSIEE Diferencia tipos de residuos. Describe como se realiza a xestión de residuos e explica

a regra dos tres erres. 100% 5% 70% 10% 20% X X

B3.10 BXB3.10.1 CSC/CAA

Explica vantaxes da reciclaxe e identifica, describe e aplica formas adecuadas de

separación de residuos sólidos.

Describe e asume actitudes de responsabilidade no uso e consumo dos recursos

tecnolóxicos explicando a reciclaxe deste tipo de produtos.

100% 10% 70% 10% 20% X X

B3.14 3.11 BXB3.11.1 CSC/CCL

Explica os recursos renovables e non renovables identificando tipos.

Identifica fontes de enerxía renovables, explica as súas características e clasifica

tipos argumentando vantaxes nas súas formas de uso.

100% 5% 70% 10% 20% X X

6 B3.11 B3.8 BXB3.8.2 CMCCT/CAA/CCL

Mostra condutas de respecto, responsabilidade e coidado cara ao contorno natural

e os seres vivos.


contribúen a comprender o contorno e a protexer a sustentabilidade da vida..

100% 100% 90% X X X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.



Mostra condutas de respecto, responsabilidade e coidado cara ao contorno natural

e os seres vivos.


contribúen a comprender o contorno e a protexer a sustentabilidade da vida..

100% 100% 80% 90% 10% X X X X


Mostra condutas de respecto, responsabilidade e coidado cara ao contorno natural e os

seres vivos e valora as ferramentas e as técnicas de observación e estudo científico que

contribúen a comprender o contorno e a protexer a sustentabilidade da vida.

100% 100% 90% 10% X X X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


6

B1.1 B1.1

BXB1.1.1 CAA/CMCCT

Explica os postulados da teoría celular. Describe a célula e identifica as súas partes

sinalando a súa función.

Diferencia os tipos de células e identifica a orixe da célula eucariota.

Identifica e describe a relación entre a morfoloxía e a función dos órganos celulares

e diferenza entre células animais e vexetais.

100% 25%

7

70% 10% 20% X X

BXB1.1.2 CD/CAA

Recoñece os tipos de células que hai observando preparacións ao microscopio

óptico.

Recoñece os tipos de células observando microfotografías e esquemas gráficos.

Recoñece as partes dunha célula e os orgánulos celulares utilizando

microfotografías e esquemas gráficos.

100% 20% 10% 20% X X

B1.2 B1.2 BXB1.2.1 CAA/CCL Describe o núcleo da célula, os seus compoñentes e a súa función.

Explica o significado das fases do ciclo celular. 100% 15% 7 10% 20% X X


Explica os cromosomas, diferencia tipos e clasifícaos.

Identifica e diferencia as partes dun cromosoma determinando o seu significado

biolóxico.

100% 15% 70% 90% 10% 20% X X


Explica a división celular.

Identifica as fases da mitose e valora a súa importancia biolóxica.

Describe os acontecementos que teñen lugar en cada unha das etapas da meiose.

Relaciona a meiose coa variabilidade xenética.

100% 25% 70% 10% 20% X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


7

B1.6 B1.6 BXB1.6.1 CAA Define a xenética, os xenes e o ADN.

Explica o nacemento da xenética. 100% 15% 70% 10% 20% X X

B1.9

B1.10

B1.11

B1.9 BXB1.9.1 CMCCT/CAA/CCEC

Describe o método utilizado por Mendel nas súas investigacións e explica

conceptos básicos da xenética mendeliana.

Interpreta as leis de Mendel en relación aos conceptos da xenética moderna.

Describe e interpreta o principio da uniformidade, da segregación, e da

segregación independente.

Aplica as leis de Mendel na resolución de problemas sinxelos.

Realiza un cruzamento proba.

Explica a dominancia incompleta e a codominancia.

100% 30% 70% 10% 20% X X

B1.12 B1.10 BXB1.10.1 CAA/CSIEE

Describe a teoría cromosómica da herdanza.

Identifica a herdanza de caracteres na especie humana.

Describe a herdanza do sexo e a ligada a el.

100% 25% 70% 10% 20% X X

B1.13 B1.11 BXB1.11.1 CMCCT/CSC

Identifica, clasifica e describe trastornos de orixe xenética.

Resolve problemas sobre a herdanza ligada ao cromosoma X.

Manifesta actitudes de cooperación, empatía, respecto e solidariedade cara ás

persoas con algunha lesión, dificultade, trastorno ou enfermidade

100% 20% 70% 10% 20% X X

B1.14 B1.12 BXB1.12.1 CMCCT/CSIEE Describe técnicas para diagnosticar trastornos xenéticos. 100% 5% 70% 10% 20% X X

B1.15 B1.14 BXB1.14.1 CSC/CSIE Expresa reflexións e valoracións sobre as relacións entre a xenética e a ética. 100% 5% 90% 10% X X X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


8

B1.5 B1.5 BXB1.5.1 CAA/CSIEE Describe a función, a composición química e a estrutura do ADN e o ARN. 100% 10% 70%

90%

20% X X

B1.6 B1.6 BXB1.6.1 CAA Describe o mecanismo da replicación.

Relaciona o xene, a proteína e o carácter. 100% 15%

70% 10%

20% X X

B1.7 B1.7 BXB1.7.1 CAA/CSIEE Describe o proceso de transcrición e tradución do ADN e manexa o código xenético 100% 5% 70% 10% 20% X X

B1.8 B1.8 BXB1.8.1 CMCCT Define o concepto de mutación e clasifica as mutacións en función de diferentes

criterios. 100% 5% 70% 90% 10% 20% X X

B1.14 B1.2 BXB1.12.1 CMCCT/CSIEE

Explica os conceptos de biotecnoloxía e enxeñaría xenética.

Identifica e describe as ferramentas e os pasos dun proxecto sinxelo de enxeñaría

xenética.

Explica a función da PCR e algunhas das súas utilidades.

100% 20% 70% 10% 20% X X

B1.15

B1.13 BXB1.13.1 CSC/CSIEE/CAA Explica a clonación e as súas aplicacións.

Define as células nai e valora a súa importancia no medicamento. 100% 15% 70% 10% 20% X X

B1.14 BXB1.14.1 CSC/CSIEE

Explica o proxecto do xenoma humano, os seus antecedentes e o seu

desenvolvemento e as súas características principais, valorando a importancia da

Declaración Universal sobre o Xenoma e os Dereitos Humanos.

Expón reflexións e conclusións razoadas e críticas sobre as implicacións éticas e

sociais dos avances en biotecnoloxía.

Expón reflexións críticas sobre as causas e as consecuencias das situacións

discriminatorias por motivos xenéticos, mostrando actitudes de respecto, empatía e

integración cara a todas as persoas.

100% 20% 50% 40% 10% X X X X

B1.15 BXB1.15.1 CSC

Describe as aplicacións da biotecnoloxía moderna en diversos campos:

medicamento, medio ambiente, agricultura e gandaría.

Interpreta criticamente as consecuencias dos avances actuais no campo da

biotecnoloxía.

80% 10% 50% 40% 10% X X X X

9

B1.16

B1.17

B1.16 BXB1.16.1 CMCCT/CAA

Valora a importancia dos experimentos contra a xeración espontánea.

Explica os enfoques teóricos actuais sobre a orixe da vida e as ideas precursoras do

evolucionismo.

Identifica e explica os principios das teorías de Lamarck e de Darwin establecendo

paralelismos, comparacións e relacións entre elas.

100% 30% 70% 10% 20% X X

B1.17 BXB1.17.1 CAA

Describe os factores responsables da variabilidade nunha poboación. Describe e

clasifica tipos de mutacións.

Identifica e explica os principais mecanismos evolutivos determinando os tipos de

probas que os argumentan: anatómicas, bioxeográficas, paleontolóxicas e

bioquímicas.

Explica a adaptación e a especiación.

Explica e compara modelos teóricos evolutivos actuais: teoría sintética, neutralista,

do equilibrio puntuado e simbioxénese.

100% 40% 70% 10% 20% X X

B1.18 B1.18 BXB1.18.1 CAA Describe a función, os compoñentes e as características das árbores filoxenéticas.

Observa, interpreta, elabora e explica árbores filoxenéticas, incluíndo a humana. 80% 15% 50% 40% 10% X X X X

B1.19 B1.19 BXB1.19.1 CMCCT/CCL

Explica a hominización, identifica e expón as adquisicións fundamentais dos

homínidos bípedos e describe a complexidade da evolución dos humanos

modernos.

Identifica as principais especies de homínidos bípedos da península ibérica.

100% 15% 70% 10% 20% X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


1

B4.1

B4.1 BXB4.1.1 CAA/CMCCT/CSIEE

Expresa, integra e aplica as destrezas e as habilidades propias dos métodos científicos

de forma progresiva.

Observa, elabora e interpreta gráficos, imaxes, planos e mapas, e extrae datos

concluíntes deles, de forma eficaz, que analiza e contrasta conforme aos obxectivos,

expresando as características e os elementos principais en cada caso.

100% 20%

80%

90% 10% X X X X

B4.2 BXB4.2.1 CAA/CCL/CMCCT

Localiza, selecciona, organiza e expón información adquirida en textos e imaxes para

completar as súas actividades, os seus traballos e os seus proxectos. Expón conclusións

que xustifican e fundamentan os seus argumentos, e comunica esa información

oralmente e/ou por escrito.

Valora a capacidade de comprobar os datos a través da observación, as ferramentas e

o traballo científico.

100% 15%

90% 10% X X X X

B4.2 B4.3 BXB4.3.1 CAA/CCL/CMCCT/CD

Utiliza as TIC para buscar, organizar e expor información relacionada coas actividades

que se expoñen.

Localiza, selecciona, organiza e expón información dos medios dixitais sobre procesos

e fenómenos que impliquen transferencia de materia e enerxía; sobre a astenosfera e a

polémica xerada; e sobre a tecnoloxía do sonar.

100% 15%

90% 10% X X X X

B4.3

B4.4 BXB4.4.1 CAA/CSC/CSIEE

Manifesta autonomía na planificación e execución de accións e tarefas e ten iniciativa

na toma de decisións.

Participa de forma activa e cooperativa nos traballos, nos debates, nas actividades e nas

investigacións de grupo, mostrando actitudes de empatía, respecto e integración.

100% 20% 90% 10% X X

B4.5

BXB4.5.1 CCL/CSIEE/CD/CMCCT

Realiza proxectos de investigación científica de forma individual ou cooperativa,

achegando información de diversas fontes, seguindo as fases de identificación do

obxectivo, planificación e elaboración.

Interpreta e describe mapas batimétricos.

Participa na realización dun vídeo sobre a tectónica de placas.

80% 20% 90% 10% X X X X

BXB4.5.2 CCL Expón o proxecto e os resultados de forma oral e/ou escrita e faino de maneira clara,

ordenada e precisa. 100% 10% 90% 10% X X

2

B4.1







100% 20% 90% 10% X X X X







o traballo científico

100% 15% 90% 10% X X X X

B4.2 B4.3 BXB4.3.1 CAA/CCL/CMCCT/CD Utiliza as TIC para buscar, organizar e expor información relacionada coas actividades

que se expoñen. 100% 15% 90% 10% X X X

B4.3 B4.4 BXB4.4.1 CAA/CSC/CSIEE





100% 20% 90% 10% X X


(1) Os datos numéricos corresponden aos que figuran no apartado 4.1 da seguinte páxina-


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


2 B4.3 B4.5





Elabora unha montaxe ou presentación para reproducir cráteres de impacto.

80% 20% 80% 90% 10% X X X X



3

B4.1







100% 20% 90% 10% X X X X







o traballo científico

100% 15% 90% 10% X X X X



que se expoñen.

Localiza, selecciona, organiza e expón información de Internet sobre científicos que

contribuíron ao coñecemento da idade da Terra; sobre os «fósiles viventes»; sobre as

cordilleiras formadas durante a oroxénese alpina; sobre José Cabanilles, e sobre a

palabra «testáceos».

100% 15% 90% 10% X X X

B4.3






100% 15% 90% 10% X X

B4.5





Interpreta, identifica, describe e clasifica icnitas.

Realiza, de forma participativa, unha escala de tempo xeolóxico.

80% 15% 90% 10% X X X


ordenada e precisa. 100% 10% 90% 10% X X X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


4 B4.1 B4.1 BXB4.1.1 CAA/CMCCT/CSIEE Expresa, integra e aplica as destrezas e as habilidades propias dos métodos científicos


(1) (1) (1) (1) (1) (1)



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


4

B4.1

B4.1 BXB4.1.1 CAA/CMCCT/CSIEE Observa, elabora e interpreta gráficos, imaxes, planos e mapas, e extrae datos concluíntes

deles, de forma eficaz, que analiza e contrasta conforme aos obxectivos, expresando as

características e os elementos principais en cada caso.

100% 15%

80%

90%

10% X X






Valora a capacidade de comprobar os datos a través da observación, as ferramentas e o

traballo científico.

100% 20%

90%

10% X X X X



que se expoñen.

Localiza, selecciona, organiza e expón información dos medios dixitais sobre procesos

e fenómenos que impliquen transferencia de materia e enerxía; sobre a astenosfera e a

polémica xerada; e sobre a tecnoloxía do sonar.

100% 20%

90%

10% X X X

B4.3


Manifesta autonomía na planificación e execución de accións e tarefas e ten iniciativa na

toma de decisións.



100% 15% 90% 10% X X

B4.5





Describe e analiza formas de medir os factores abióticos en sistemas terrestres e

acuáticos.

Deseña e elabora, de forma cooperativa, un póster científico sobre parques nacionais.

80% 20% 90% 10% X X X



5

B4.1


Expresa, integra e aplica as destrezas e as habilidades propias dos métodos científicos de

forma progresiva.

Observa, elabora e interpreta gráficos, imaxes, planos e mapas, e extrae datos concluíntes



100% 15% 90% 10% X X X X







traballo científico

100% 20% 90% 10% X X X X



que se expoñen.

Localiza e expón información sobre as fontes renovables de enerxía máis usadas en

España, sobre o comercio xusto, sobre as ecoetiquetas, sobre os residuos biodegradables

e sobre os buracos do ozono.

100% 20% 90% 10% X X X

B4.3 B4.4 BXB4.4.1 CAA/CSC/CSIEE Manifesta autonomía na planificación e execución de accións e tarefas e ten iniciativa na

toma de decisións. (1) (1) (1) (1) (1) (1)



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


5

B4.3 B4.4 BXB4.4.1 CAA/CSC/CSIEE Participa de forma activa e cooperativa nos traballos, nos debates, nas actividades e nas

investigacións de grupo, mostrando actitudes de empatía, respecto e integración. 100% 15%

90%

10% X X

B4.3 B4.5





Explica a pegada ecolóxica e mide a súa propia pegada.

Participa na realización dunha ecoauditoría ambiental.

80% 20% 80% 90% 10% X X


ordenada e precisa. 100% 10% 90%

10% X X

6

B4.1


Expresa, integra e aplica as destrezas e as habilidades propias dos métodos científicos de

forma progresiva.

Observa, elabora e interpreta gráficos, imaxes, planos e mapas, e extrae datos concluíntes



100% 20% 90% 10% X X X X







traballo científico

100% 15% 90% 10% X X X X



que se expoñen.

Localiza, selecciona, organiza e expón información sobre os científicos determinantes

na teoría celular e sobre as células do corpo humano.

100% 20% 90% 10% X X X

B4.3


Manifesta autonomía na planificación e execución de accións e tarefas e ten iniciativa na

toma de decisións.



100% 15% 90% 10% X X

B4.5





Realiza e interpreta cariotipos.

Elabora unha presentación dixital sobre a mitose.

80% 20% 90% 10% X X




UD

Identif.

contido

Identif.

criterio

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


7 B4.1 B4.1 BXB4.1.1 CAA/CMCCT/CSIEE Expresa, integra e aplica as destrezas e as habilidades propias dos métodos científicos

de forma progresiva. (1) (1) (1) (1) (1) (1)



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


7

B4.1

B4.1 BXB4.1.1 CAA/CMCCT/CSIEE Observa, elabora e interpreta gráficos, imaxes, planos e mapas, e extrae datos



100% 20% 80% 90% 10% X X X


Localiza, selecciona, organiza e expón información adquirida en textos e imaxes

para completar as súas actividades, os seus traballos e os seus proxectos. Expón

conclusións que xustifican e fundamentan os seus argumentos, e comunica esa

información oralmente e/ou por escrito.

Valora a capacidade de comprobar os datos a través da observación, as ferramentas

e o traballo científico.

100% 15% 90% 10% X X


Utiliza as TIC para buscar, organizar e expor información relacionada coas

actividades que se expoñen.

Localiza, selecciona, organiza e expón información de Internet sobre a

autofecundación dos chícharos, sobre a pigmentación dos coellos de Himalaia,

sobre as investigacións coa mosca do vinagre, e sobre o xene SRY.

100% 20% 90% 10% X X X

B4.3


Manifesta autonomía na planificación e execución de accións e tarefas e ten

iniciativa na toma de decisións.

Participa de forma activa e cooperativa nos traballos, nos debates, nas actividades

e nas investigacións de grupo, mostrando actitudes de empatía, respecto e

integración.

100% 15% 90% 10% X X

B4.5





Interpreta e elabora árbores xenealóxicas.

Realiza, de forma participativa, un cómic sobre os estudos de Mendel.

80% 20% 90% 10% X X



8

B4.1


Expresa, integra e aplica as destrezas e as habilidades propias dos métodos

científicos de forma progresiva.




100% 20% 90% 10% X X X







e o traballo científico

100% 15% 90% 10% X X




Localiza, selecciona, organiza e expón información de Internet sobre a contribución

de Rosalind Franklin respecto á estrutura do ADN, sobre os aminoácidos; e sobre a

lexislación española respecto os produtos transxénicos.

Analiza e comenta unha noticia actual relacionada coa biotecnoloxía.

100% 20% 90% 10% X X X

B4.3 B4.4 BXB4.4.1 CAA/CSC/CSIEE Manifesta autonomía na planificación e execución de accións e tarefas e ten

iniciativa na toma de decisións. (1) (1) (1) (1) (1) (1)



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


5

B4.3 B4.4 BXB4.4.1 CAA/CSC/CSIEE



integración.

100% 15% 90% 10% X X

B4.3 B4.5





Interpreta pegadas xenéticas.

Participa na realización dunha revista científica.

80% 20% 80% 90% 10% X X



9

B4.1


Expresa, integra e aplica as destrezas e as habilidades propias dos métodos

científicos de forma progresiva.




100% 20% 90% 10% X X X







e o traballo científico

100% 15% 90% 10% X X




Localiza, selecciona, organiza e expón información dos medios dixitais sobre os

mitos e lendas da orixe da vida; sobre a selección artificial; sobre a historia

evolutiva dun depredador; sobre as hibridacións entre especies do xénero Phantera;

e sobre a cova de El Sidrón.

100% 20% 90% 10% X X X

B4.3


Manifesta autonomía na planificación e execución de accións e tarefas e ten

iniciativa na toma de decisións.



integración.

100% 15% 90% 10% X X

B4.5





Interpreta a distancia evolutiva entre especies.

Participa na elaboración dun póster sobre a evolución dos cans.

80% 20% 90% 10% X X





COMPETENCIAS CLAVE

CC

L

Defende e conclúe sobre posibles actuacións para a mellora ambiental e analiza desde distintos puntos de vista un problema ambiental do contorno próximo, elabora informes e preséntaos utilizando distintos medios. Utiliza argumentos que xustifiquen as hipóteses que propón. Utiliza diferentes fontes de información, apoiándose nas TIC, para a elaboración e presentación das súas investigacións. Deseña pequenos traballos de investigación sobre animais e/ou plantas, os ecosistemas do seu contorno ou a alimentación e a nutrición humana para a súa presentación e defensa na aula. Expresa con precisión e coherencia as conclusións das súas investigacións, tanto verbalmente como por escrito. Relaciona os movementos das placas con distintos procesos tectónicos. Interpreta a evolución do relevo baixo a influencia da dinámica externa e interna. Argumenta sobre as actuacións humanas que teñen unha influencia negativa sobre os ecosistemas: contaminación, desertización, esgotamento de recursos, etc. Deseña pequenos traballos de investigación sobre animais e/ou plantas, os ecosistemas do seu contorno ou a alimentación e a nutrición humana para a súa presentación e defensa na aula. Interpreta un mapa topográfico e fai perfís topográficos. Argumenta sobre as actuacións humanas que teñen unha influencia negativa sobre os ecosistemas: contaminación, desertización, esgotamento de recursos, etc. Deseña pequenos traballos de investigación sobre animais e/ou plantas, os ecosistemas do seu contorno ou a alimentación e a nutrición humana para a súa presentación e defensa na aula. Analiza as relacións entre biótopo e biocenose, e avalía a súa importancia para manter o equilibrio do ecosistema. Recoñece os niveis tróficos e as súas relacións nos ecosistemas, e valora a súa importancia para a vida en xeral e o mantemento destas. Expresa con precisión e coherencia as conclusións das súas investigacións, tanto verbalmente como por escrito. Destaca a importancia das enerxías renovables para o desenvolvemento sustentable do planeta. Distingue os compoñentes do núcleo e a súa función segundo as etapas do ciclo celular. Recoñece e describe as fases da hominización.

CM

CC

T

Coñece e explica razonadamente os movementos relativos das placas litosféricas. Defende e conclúe sobre posibles actuacións para a mellora ambiental e analiza desde distintos puntos de vista un problema ambiental do contorno próximo, elabora informes e preséntaos utilizando distintos medios. Integra e aplica as destrezas propias dos métodos da ciencia. Utiliza argumentos que xustifiquen as hipóteses que propón. Utiliza diferentes fontes de información, apoiándose nas TIC, para a elaboración e presentación das súas investigacións. Deseña pequenos traballos de investigación sobre animais e/ou plantas, os ecosistemas do seu contorno ou a alimentación e a nutrición humana para a súa presentación e defensa na aula. Coñece e explica razoadamente os movementos relativos das placas litosféricas. Identifica as causas dos principais relevos terrestres. Deseña pequenos traballos de investigación sobre animais e/ou plantas, os ecosistemas do seu contorno ou a alimentación e a nutrición humana para a súa presentación e defensa na aula. Discrimina os principais acontecementos xeolóxicos, climáticos e biolóxicos que tiveron lugar ao longo da historia da Terra, recoñecendo algúns animais e plantas característicos de cada era. Interpreta un mapa topográfico e fai perfís topográficos. Resolve problemas sinxelos de datación relativa, aplicando os principios de superposición de estratos, superposición de procesos e correlación. Deseña pequenos traballos de investigación sobre animais e/ou plantas, os ecosistemas do seu contorno ou a alimentación e a nutrición humana para a súa presentación e defensa na aula. Identifica o concepto de ecosistema e distingue os seus compoñentes. Recoñece os factores ambientais que condicionan o desenvolvemento dos seres vivos nun ambiente determinado, e valora a súa importancia na conservación deste. Recoñece e describe relacións e a súa influencia na regulación dos ecosistemas, interpretando casos prácticos en contextos reais. Compara a célula procariota e eucariota, a animal e a vexetal, e recoñece a función dos orgánulos celulares e a relación entre morfoloxía e función. Recoñece as partes dun cromosoma utilizándoo para construír un cariotipo. Recoñece as fases da mitose e meiose, diferencia ambos os procesos e distingue o seu significado biolóxico. Recoñece os principios básicos da xenética mendeliana e resolve problemas prácticos de cruzamentos con un ou dous caracteres.


CM

CC

T

Identifica as doenzas hereditarias máis frecuentes e o seu alcance social, e resolve problemas prácticos sobre doenzas hereditarias, utilizando árbores xenealóxicas. Diferenza técnicas de traballo en enxeñaría xenética. Recoñece e explica en que consisten as mutacións e os seus tipos. Distingue as características diferenciadoras entre lamarckismo, darwinismo e neodarwinismo. Establece a relación entre variabilidade xenética, adaptación e selección natural. Recoñece e describe as fases da hominización.

CD

Utiliza diferentes fontes de información, apoiándose nas TIC, para a elaboración e presentación das súas investigacións. Deseña pequenos traballos de investigación sobre animais e/ou plantas, os ecosistemas do seu contorno ou a alimentación e a nutrición humana para a súa presentación e defensa na aula. Deseña pequenos traballos de investigación sobre animais e/ou plantas, os ecosistemas do seu contorno ou a alimentación e a nutrición humana para a súa presentación e defensa na aula. Deseña pequenos traballos de investigación sobre animais e/ou plantas, os ecosistemas do seu contorno ou a alimentación e a nutrición humana para a súa presentación e defensa na aula.

CA

A

Identifica e describe feitos que amosen a Terra como un planeta cambiante, e relaciónaos cos fenómenos que suceden na actualidade. Analiza e compara os modelos que explican a estrutura e a composición da Terra. Relaciona as características da estrutura interna da Terra e asóciaas cos fenómenos superficiais. Expresa algunhas evidencias actuais da deriva continental e a expansión do fondo oceánico. Coñece e explica razonadamente os movementos relativos das placas litosféricas. Interpreta as consecuencias dos movementos das placas no relevo. Defende e conclúe sobre posibles actuacións para a mellora ambiental e analiza desde distintos puntos de vista un problema ambiental do contorno próximo, elabora informes e preséntaos utilizando distintos medios. Integra e aplica as destrezas propias dos métodos da ciencia. Utiliza argumentos que xustifiquen as hipóteses que propón. Utiliza diferentes fontes de información, apoiándose nas TIC, para a elaboración e presentación das súas investigacións. Participa, valora e respecta o traballo individual e en grupo. Coñece e explica razoadamente os movementos relativos das placas litosféricas. Interpreta as consecuencias dos movementos das placas no relevo. Relaciona os movementos das placas con distintos procesos tectónicos. Identifica e describe feitos que amosen a Terra como un planeta cambiante, e relaciónaos cos fenómenos que suceden na actualidade. Reconstrúe algúns cambios notables na Terra, mediante a utilización de modelos temporais a escala e recoñecendo as unidades temporais na historia xeolóxica. Relaciona algún dos fósiles guía máis característico coa súa era xeolóxica. Analiza as relacións entre biótopo e biocenose, e avalía a súa importancia para manter o equilibrio do ecosistema. Interpreta as adaptacións dos seres vivos a un ambiente determinado, relacionando a adaptación co factor ou os factores ambientais desencadeantes deste. Recoñece os factores ambientais que condicionan o desenvolvemento dos seres vivos nun ambiente determinado, e valora a súa importancia na conservación deste. Recoñece e describe relacións e a súa influencia na regulación dos ecosistemas, interpretando casos prácticos en contextos reais. Recoñece os niveis tróficos e as súas relacións nos ecosistemas, e valora a súa importancia para a vida en xeral e o mantemento destas. Establece a relación entre as transferencias de enerxía dos niveis tróficos e a súa eficiencia enerxética. Deseña pequenos traballos de investigación sobre animais e/ou plantas, os ecosistemas do seu contorno ou a alimentación e a nutrición humana para a súa presentación e a súa defensa na aula. Argumenta os proles e os contras da reciclaxe e da reutilización de recursos materiais. Compara a célula procariota e eucariota, a animal e a vexetal, e recoñece a función dos orgánulos celulares e a relación entre morfoloxía e función. Distingue os compoñentes do núcleo e a súa función segundo as etapas do ciclo celular. Recoñece as fases da mitose e meiose, diferencia ambos os procesos e distingue o seu significado biolóxico. Recoñece a función do ADN como portador da información xenética, e relaciónao co concepto de xene. Ilustra os mecanismos da expresión xenética por medio do código xenético. Recoñece os principios básicos da xenética mendeliana e resolve problemas prácticos de cruzamentos con un ou dous ca Describe as técnicas de clonación animal, distinguindo clonación terapéutica e reprodutiva. Distingue as características diferenciadoras entre lamarckismo, darwinismo e neodarwinismo. Establece a relación entre variabilidade xenética, adaptación e selección natural. Interpreta árbores filoxenéticas.racteres.


CS

C

Participa, valora e respecta o traballo individual e en grupo. Argumenta sobre as actuacións humanas que teñen unha influencia negativa sobre os ecosistemas: contaminación, desertización, esgotamento de recursos, etc. Interpreta as adaptacións dos seres vivos a un ambiente determinado, relacionando a adaptación co factor ou os factores ambientais desencadeantes deste. Recoñece os niveis tróficos e as súas relacións nos ecosistemas, e valora a súa importancia para a vida en xeral e o mantemento destas. Compara as consecuencias prácticas na xestión sustentable dalgúns recursos por parte do ser humano, valorando críticamente a súa importancia. Argumenta sobre as actuacións humanas que teñen unha influencia negativa sobre os ecosistemas: contaminación, desertización, esgotamento de recursos, etc. Argumenta sobre as actuacións humanas que teñen unha influencia negativa sobre os ecosistemas: contaminación, desertización, esgotamento de recursos, etc. Deseña pequenos traballos de investigación sobre animais e/ou plantas, os ecosistemas do seu contorno ou a alimentación e a nutrición humana para a súa presentación e a súa defensa na aula. Describe os procesos de tratamento de residuos e valorando criticamente a súa recollida. Argumenta os proles e os contras da reciclaxe e da reutilización de recursos materiais. Destaca a importancia das enerxías renovables para o desenvolvemento sustentable do planeta. Identifica as doenzas hereditarias máis frecuentes e o seu alcance social, e resolve problemas prácticos sobre doenzas hereditarias, utilizando árbores xenealóxicas. Analiza as implicacións éticas, sociais e ambientais da enxeñaría xenética. Describe as técnicas de clonación animal, distinguindo clonación terapéutica e reprodutiva. Interpreta criticamente as consecuencias dos avances actuais no campo da biotecnoloxía.

CS

IEE

Relaciona as características da estrutura interna da Terra e asóciaas cos fenómenos superficiais. Integra e aplica as destrezas propias dos métodos da ciencia. Participa, valora e respecta o traballo individual e en grupo. Deseña pequenos traballos de investigación sobre animais e/ou plantas, os ecosistemas do seu contorno ou a alimentación e a nutrición humana para a súa presentación e defensa na aula. Deseña pequenos traballos de investigación sobre animais e/ou plantas, os ecosistemas do seu contorno ou a alimentación e a nutrición humana para a súa presentación e defensa na aula. Reconstrúe algúns cambios notables na Terra, mediante a utilización de modelos temporais a escala e recoñecendo as unidades temporais na historia xeolóxica. Argumenta sobre as actuacións humanas que teñen unha influencia negativa sobre os ecosistemas: contaminación, desertización, esgotamento de recursos, etc. Deseña pequenos traballos de investigación sobre animais e/ou plantas, os ecosistemas do seu contorno ou a alimentación e a nutrición humana para a súa presentación e defensa na aula. Analiza as relacións entre biótopo e biocenose, e avalía a súa importancia para manter o equilibrio do ecosistema. Deseña pequenos traballos de investigación sobre animais e/ou plantas, os ecosistemas do seu contorno ou a alimentación e a nutrición humana para a súa presentación e a súa defensa na aula. Describe os procesos de tratamento de residuos e valorando criticamente a súa recollida. Ilustra os mecanismos da expresión xenética por medio do código xenético. Resolve problemas prácticos sobre a herdanza do sexo e a ligada ao sexo. Analiza as implicacións éticas, sociais e ambientais da enxeñaría xenética. Distingue os distintos ácidos nucleicos e enumera os seus compoñentes. Ilustra os mecanismos da expresión xenética por medio do código xenético. Describe as técnicas de clonación animal, distinguindo clonación terapéutica e reprodutiva.

CC

EC

Argumenta sobre as actuacións humanas que teñen unha influencia negativa sobre os ecosistemas: contaminación, desertización, esgotamento de recursos, etc.

Compara as consecuencias prácticas na xestión sustentable dalgúns recursos por parte do ser humano, valorando críticamente a súa importancia.

Argumenta sobre as actuacións humanas que teñen unha influencia negativa sobre os ecosistemas: contaminación, desertización, esgotamento de recursos, etc.

Recoñece os principios básicos da xenética mendeliana e resolve problemas prácticos de cruzamentos con un ou dous caracteres.


______ 7. ÁMBITO CIENTÍFICO E MATEMÁTICO PMAR

No PMAR os contidos do Ámbito Científico e Matemático teñen unha incidencia directa na adquisición

da competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía. Pero, ademais, a maior parte

dos contidos do Ámbito Científico e Matemático teñen unha incidencia directa na adquisición de:

Competencia dixital. (O traballo científico como procesamento e presentación da información).

Competencias sociais e cívicas (polo papel social do coñecemento científico, as implicacións e

perspectivas abertas polas investigacións e porque o seu coñecemento é importante para

comprender a evolución da sociedade).

Competencia en comunicación lingüística (pon en xogo un xeito específico de construción do

discurso e, pola adquisición da terminoloxía específica).

Competencia aprender a aprender (pola incorporación de informacións da propia experiencia

e de medios escritos ou audiovisuais).

Competencia sentido de iniciativa e espírito emprendedor (formación dun espírito crítico, capaz

de cuestionar dogmas, desafiar prexuízos e emprender proxectos de natureza científica).

CURSO 1º PMAR

ASIGNATURA ÁMBITO CIENTÍFICO E MATEMÁTICO

PROFESORA Mª DEL CARMEN FERNÁNDEZ CORTÉS

LIBRO DE

TEXTO

Título PMAR ÁMBITO CIENTÍFICO Y MATEMÁTICO

Autor MERCEDES SÁNCHEZ RUIZ, RUBÉN SOLÍS FRAILE

Editorial EDITEX ISBN 978-84-9078-772-4

Data Autoriz. 2016 Galego X Castelán



1ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B1 Bloque 1. Procesos, métodos e actitudes en matemáticas

Mes Sesións

1

B1.1. Planificación e expresión verbal do proceso de resolución de

problemas.

Libro de

texto

Material

elaborado

Set 16

B1.2.

Estratexias e procedementos postos en práctica: uso da

linguaxe apropiada (gráfica, numérica, alxébrica, etc.),

reformulación do problema, resolución de subproblemas,

reconto exhaustivo, comezo por casos particulares sinxelos,

procura de regularidades e leis, etc.

B1.3.

Reflexión sobre os resultados: revisión das operacións

utilizadas, asignación de unidades aos resultados,

comprobación e interpretación das solucións no contexto da

situación, procura doutras formas de resolución, etc.

B1.5.

Práctica dos procesos de matematización e modelización, en

contextos da realidade e en contextos matemáticos, de xeito

individual e en equipo.

B1.6.

Confianza nas propias capacidades para desenvolver

actitudes axeitadas e enfrontar as dificultades propias do

traballo científico.

B1.7

Utilización de medios tecnolóxicos no proceso de

aprendizaxe para: ou a recollida ordenada e a organización de

datos; ou a elaboración e creación de representacións gráficas

de datos numéricos, funcionais ou estatísticos;

ou facilitar a comprensión de propiedades xeométricas ou

funcionais e a realización de cálculos de tipo numérico,

alxebraico o estatístico.

1ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B2 Bloque 2. Números e Álxebra

Mes Sesións

2

B2.1.

Números enteiros: representación, ordenación na recta

numérica

e operacións. Operacións con calculadora ou outros medios

tecnolóxicos.

Libro de

texto

Material

elaborado

Out 32

B2.5. Potencias de números enteiros e fraccionarios con expoñente

natural: operacións.

B2.6. Potencias de base 10. Utilización da notación científica para

representar números grandes..

B2.7. Cadrados perfectos. Raíces cadradas

B2.8.

Utilización da xerarquía das operacións e o uso de parénteses

en cálculos que impliquen as operacións de suma, resta,

produto, división e potencia.

B2.9. Elaboración e utilización de estratexias para o cálculo mental,

para o cálculo aproximado e para o cálculo con calculadora.

B2.2

Fraccións en ámbitos cotiáns. Fraccións equivalentes.

Comparación de fraccións. Representación, ordenación e

operacións.


1

ª a

va

lia

ció

n


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B2 Bloque 2. Números e Álxebra

Mes Sesións

2

B2.3 Números decimais: representación, ordenación e operacións.

Libro de

texto

Material

elaborado

Nov 10

B2.4 Relación entre fraccións e decimais. Conversión e

operacións.

B2.10 Cálculos con porcentaxes (mental, manual e con calculadora).

B2.11 Magnitudes directa e inversamente proporcionais.

B2.12

Resolución de problemas nos que interveña a

proporcionalidade directa ou inversa, ou variacións

porcentuais.

3

B2.13 Tradución de expresións da linguaxe cotiá que representen

situacións reais, á alxébrica, e viceversa.

Libro de

texto

Material

elaborado

Nov 24

B2.16

Operacións con expresións alxébricas sinxelas.

Transformacióne equivalencias. Identidades. Operacións con

polinomios en casos sinxelos.

B2.17

Ecuacións de primeiro grao cunha incógnita e de segundo

grao cunha incógnita. Resolución por distintos métodos.

Interpretación das solucións. Ecuacións sen solución.

Resolución de problemas.

B2.18

Sistemas de dúas ecuacións lineais con dúas incógnitas.

Métodos alxébricos de resolución e método gráfico.


2ª

av

ali

aci

ón

UD Contidos Curriculares Material de

ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

4

Bloque

B3 Bloque 3. Xeometría

Mes Sesións

B3.1 Triángulos rectángulos. Teorema de Pitágoras. Xustificación

xeométrica e aplicacións. Libro de

texto

Material

elaborado

Dec.

16 B3.2

Semellanza: figuras semellantes. Criterios de semellanza.

Razón de semellanza e escala. Razón entre lonxitudes, áreas

e volumes de corpos semellantes.

B3.3 Poliedros e corpos de revolución: elementos característicos;

clasificación.

B3.4 Áreas e volumes

2ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

5

Bloque

B4 Bloque 4. Funcións

Mes Sesións

B4.1

Concepto de función: variable dependente e independente;

formas de presentación (linguaxe habitual, táboa, gráfica e

fórmula); crecemento e decrecemento; continuidade e

descontinuidade; cortes cos eixes; máximos e mínimos

relativos. Análise e comparación de gráficas.

Libro de

texto

Material

elaborado

Xan 18

B4.2

Funcións lineais. Cálculo, interpretación e identificación da

pendente da recta. Representacións da recta a partir da

ecuación e obtención da ecuación a partir dunha recta.


2ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

6

Bloque

B1 Bloque 5. Estatística e probabilidade

Mes Sesións

B5.1 Frecuencias absolutas, relativas e acumuladas.

Libro de

texto

Material

elaborado

Xan/

Feb. 20

B5.2 Organización en táboas de datos recollidos nunha

experiencia.

B5.3 Diagramas de barras e de sectores. Polígonos de frecuencias; diagramas de caixa e bigotes

B5.4 Medidas de tendencia central. Cálculo e interpretación.

B5.5 Medidas de dispersión.

B5.7 Fenómenos deterministas e aleatorios.

B5.8

Formulación de conxecturas sobre o comportamento de

fenómenos aleatorios sinxelos e diseño de experiencias para

a súa comprobación.

B5.9 Frecuencia relativa dun suceso e a súa aproximación a

probabilidade mediante a simulación o experimentación.

B5.10 Sucesos elementais equiprobables e non equiprobables.

B5.11 Espazo muestral en experimentos sinxelos. Táboas e

diagramas de árbore sinxelos.

B5.12 Cálculo de probabilidades mediante a regra de Laplace en

experimentos sinxelos.

2ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

7

Bloque

B1 Bloque 1. A Actividade científica

Mes Sesións

B1.1 Método científico: etapas.

Libro de

texto

Material

elaborado

Feb.

16

B1.2 Utilización das tecnoloxías da información e da

comunicación.

B1.3 Aplicacións da ciencia á vida cotiá e á sociedade.

B1.4 Medida de magnitudes. Sistema Internacional de Unidades.

B1.5 Traballo no laboratorio.

B1.6 Proxecto de investigación.

2ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

8

Bloque

B2 Bloque 2. A materia

Mes Sesións

B2.1 Propiedades da materia.

Libro de

texto

Material

elaborado

Feb./

Marzo 14

B2.2 Aplicacións dos materiais.

B2.3 Estados de agregación. Cambios de estado. Modelo cinético-

molecular.

B2.5 Substancias puras e mesturas.

B2.6 Mesturas de especial interese: disolucións acuosas e aliaxes

B2.7 Métodos de separación de mesturas.

2ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

9

Bloque

B3 Bloque 3. Os cambios

Mes Sesións

B3.1 Cambios físicos e cambios químicos. Libro de

texto

Material

elaborado

Marzo 16 B3.2 Reacción química.

B3.3

A química na sociedade e o medio.


3

ª a

va

lia

ció

n


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

10

Bloque

B4 Bloque 4. O movemento e as forzas

Mes Sesións

B4.1 Forzas: efectos.

Libro de

texto

Material

elaborado

Marzo/

Abril 32

B4.2 Medida das forzas.

B4.3 Velocidade.

B4.4 Velocidade media

B4.5 Velocidade instantánea

B4.7 O rozamento e os seus efectos

B4.8 Forza gravitatoria

B4.10 Velocidade da luz

3ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

11

Bloque

B5 Bloque 5. A enerxía

Mes Sesións

B5.1 Enerxía. Unidades.

Libro de

texto

Material

elaborado

Maio/

Xuño 38

B5.2 Tipos de enerxía.

B5.3 Transformacións da enerxía

B5.4 Conservación da enerxía.

B5.5 Enerxía Térmica. Calor e a temperatura.

B5.6 Escalas de temperatura

B5.7 Uso racional da enerxía

B5.8 Efectos da enerxía témica

B5.9 Fontes de enerxía.

B5.10 Aspectos industriais da enerxía











UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


1

B1.1 B1.1 MAB1.1.1 CCL/CMCT Expresa verbalmente, de forma razoada, o proceso seguido na resolución dun

problema.

100% 6% 70% 35% 35% 10% 20% X X

B1.2

B1.3 B1.2

MAB1.2.1 CCL/CMCCT Analiza, comprende e interpreta o enunciado dos problemas (datos, relacións entre os

datos, contexto do problema) adecuando a solución a dita información.

100% 8% 35% 8035 35% 10% 20% X X

MAB1.2.4 CMCCT/CAA Utiliza estratexias heurísticas e procesos de razoamento na resolución de problemas,

reflexionando sobre o proceso de resolución de problemas.

80% 6% 35% 35% 10% 20% X X

B1.3 B1.4 MAB1.4.1 CMCCT

Afonda nos problemas logo de resolvelos, revisando o proceso de resolución e os

pasos e as ideas importantes, analizando a coherencia da solución ou procurando

outras formas de resolución.

100% 6% 35% 35% 10% 20% X X

B1.4 B1.5 MAB1.5.1 CCL/CMCCT Expón e argumenta o proceso seguido ademais das conclusións obtidas, utilizando

distintas linguaxes (alxébrica, gráfica, xeométrica e estatísticoprobabilística).

100% 6% 35% 35% 10% 20% X X

B1.5

B1.6

MAB1.6.2 CMCCT/CSIEE

Establece conexións entre un problema do mundo real e o mundo matemático:

identificando o problema ou problemas matemáticos que subxacen nel e os

coñecementos matemáticos necesarios.

80% 5% 70% 10% 20% X X

MAB1.6.3 CMCCT Usa, elabora ou constrúe modelos matemáticos sinxelos que permitan a resolución

dun problema ou duns problemas dentro do campo das matemáticas.

80% 5% 70% 10% 20% X X

B1.8 MAB1.8.1 CMCCT/CSC/CSIEE Desenvolve actitudes axeitadas para o traballo en matemáticas (esforzo, perseveranza,

flexibilidade e aceptación da crítica razoada). 100% 8% 70% 10% 20% X X

CMCCT/CSC/CSIEE Desenvolve habilidades sociais de cooperación e traballo en equipo.

100% 5% 70% 10% 20% X X X

B1.7 MAB1.8.3 CMCCT Distingue entre problemas e exercicios, e adopta a actitude axeitada para cada caso. 100% 8% 70% 10% 20% X X

B1.6

B1.9 MAB1.9.1 CMCCT/CSIEE

Toma decisións nos procesos de resolución de problemas, de investigación e de

matematización ou de modelización, valorando as consecuencias destas e a súa

conveniencia pola súa sinxeleza e utilidade.

100% 7% 70% 10% 20%

X X

B1.10 MAB1.10.1 CMCCT/CAA Reflexiona sobre os problemas resoltos e os procesos desenvolvidos, valorando a

potencia e sinxeleza das ideas claves, aprendendo para situacións futuras similares. 100% 6% 70% 10% 20%

X X

B1.7 B1.12

MAB1.12.1 CD/CCL

Elabora documentos dixitais propios (de texto, presentación, imaxe, vídeo, son, etc.),

como resultado do proceso de procura, análise e selección de información relevante,

coa ferramenta tecnolóxica axeitada, e compárteos para a súa discusión ou difusión.

100% 6% 70%

10%

20%

X X X X

MAB1.12.2 CCL Utiliza os recursos creados para apoiar a exposición oral dos contidos traballados na

aula. 100% 6% 70%

10%

20% X X X X

MAB1.12.3 CD/CAA

Usa adecuadamente os medios tecnolóxicos para estruturar e mellorar o seu proceso

de aprendizaxe, recollendo a información das actividades, analizando puntos fortes e

débiles do seu proceso educativo e establecendo pautas de mellora.

100% 6% 70%

10%

20%

X X X X

MAB1.12.4 CD/CSC/CSIEE Emprega ferramentas tecnolóxicas para compartir ideas e tarefas. 100% 6% 70% 10% 20% X X X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


2

B2.1

B2.2

B2.3

B2.4

B2.5

B2.6

B2.7

B2.8

B2.9

B2.1

MAB2.1.1 CMCCT

Identifica os tipos de números (naturais, enteiros, fraccionarios e decimais).

Utiliza os distintos tipos de números para representar, ordenar e interpretar

axeitadamente a información cuantitativa.

100% 6%

70% 10% 20% X X

MAB2.1.2 CMCCT

Calcula o valor de expresións numéricas de distintos tipos de números mediante as

operacións elementais e as potencias de expoñente natural.

Aplica correctamente a xerarquía das operacións.

100% 12%

70%

70% 10% 20% X X

MAB2.1.3 CMCCT

Emprega axeitadamente os tipos de números e as súas operacións, para resolver

problemas cotiáns contextualizados.

Representa e interpreta mediante medios tecnolóxicos, cando sexa necesario, os

resultados obtidos.

100% 15% 70% 10% 20% X X

B2.1

B2.2

B2.3

B2.4

B2.5

B2.6

B2.7

B2.8

B2.9

B2.2

MAB2.2.1 CMCCT

Realiza cálculos nos que interveñen potencias de expoñente natural.

Coñece e aplica as regras básicas das operacións con potencias (calcula a potencia

dun produto ou dun cociente, multiplica e divide potencias da mesma base, calcula

a potencia doutra potencia e reduce expresións utilizando as propiedades das

potencias).

100% 15% 70% 80 10% 20% X X

MAB2.2.2 CMCCT

Realiza operacións de conversión entre números decimais e fraccionarios.

Identifica se dúas fraccións son equivalentes e acha fraccións equivalentes a unha

dada.

Simplifica fraccións ata obter a fracción irreducible.

Ordena fraccións reducíndoas previamente a común denominador.

100% 12% 70% 10% 20% X X

MAB2.2.3 CMCCT Utiliza a notación científica para simplificar cálculos e representar números moi

grandes. 60% 3% 70% 10% 20% X X

B2.8


Realiza operacións combinadas entre números enteiros, decimais e fraccionarios

mediante o cálculo mental, algoritmos de lapis e papel, calculadora ou medios

tecnolóxicos, utilizando a notación máis axeitada e respectando a xerarquía das

operacións.

100% 15% 70% 10% 20% X X X

B2.10

B2.11

B2.12

B2.5

MAB2.5.1 CMCCT

Asocia cada porcentaxe cunha fracción, cunha proporción ou cun número decimal.

Calcula porcentaxes.

Resolve problemas de porcentaxes

100% 10% 70% 10% 20% X X

MAB2.5.2 CMCCT

Distingue as magnitudes proporcionais das que non o son.

Identifica se a relación de proporcionalidade que liga dúas magnitudes é directa ou

inversa

Resolve problemas de proporcionalidade directa e inversa.

100% 12% 70% 10% 20% X X

3 B2.13

B2.16 B2.6

MAB2.6.1 CMCCT

Traduce a linguaxe alxébrica enunciados relativos a números descoñecidos ou

indeterminados.

Expresa, por medio da linguaxe alxébrica, relacións ou propiedades numéricas.

100% 30% 70% 10% 20% X X

MAB2.6.3 CMCCT

Suma, resta, multiplica e divide monomios.

Suma, resta, multiplica e divide polinomios.

Extrae factor común

Aplica as fórmulas dos produtos notables.

100% 70% 70% 10% 20% X X

Temporalización: 2 avaliación Estándares de aprendizaxe avaliables Criterios de cualificación e instrumentos de avaliación Elementos transversais

UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


4 B3.1 B3.1 MAB3.1.1 CMCCT

Comprende os significados aritmético e xeométrico do teorema de Pitágoras.

Comproba o teorema de Pitágoras construíndo outros polígonos sobre os lados do

triángulo rectángulo

100% 5% 70% 10% 20% X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


4


Calcula o lado descoñecido dun triángulo rectángulo, coñecidos os outros dous.

Nun cadrado ou rectángulo, aplica o teorema de Pitágoras para relacionar a diagonal

cos lados e calcular o elemento descoñecido.

Nun rombo, aplica o teorema de Pitágoras para relacionar as diagonais co lado e

calcular o elemento descoñecido.

Nun polígono regular, utiliza a relación entre raio, apotema e lado para, aplicando

o teorema de Pitágoras, achar un destes elementos a partir dos outros.

Aplica o teorema de Pitágoras na resolución de problemas xeométricos sinxelos.

Aplica o teorema de Pitágoras para calcular lonxitudes descoñecidas na resolución

áreas de triángulos rectángulos e equiláteros e de cuadriláteros e polígonos regulares

(rombo, hexágono, etc.).

100% 30% 70% 10% 20% X X


Recoñece, entre un conxunto de figuras, as que son semellantes, e enuncia as

condicións de semellanza.

Obtén a razón de semellanza entre dúas figuras semellantes.

Coñece e calcula a razón entre as áreas e a razón entre os volumes de dúas figuras

semellantes e aplícaa para resolver problemas.

Recoñece triángulos semellantes aplicando criterios de semellanza.

Coñece e aplica os teoremas do cateto e da altura.

Calculaa altura dun obxecto a partir da súa sombra.

80% 30% 70%

70% 10% 20% X X

MAB3.2.2 CMCCT Coñece o concepto de escala e aplícaa para interpretar planos e mapas. 100% 5% 70% 10% 20% X X


Coñece e nomea os distintos elementos dun poliedro (arestas, vértices, caras, caras

laterais dos prismas, bases dos prismas e pirámides...).

Selecciona, entre un conxunto de figuras, as que son poliedros e xustifica a súa

elección.

Describe un poliedro e clasifícao atendendo as características expostas.

Identifica, entre un conxunto de figuras, as que son de revolución, nomea os

cilindros, os conos, os troncos de cono e as esferas, e identifica os seus elementos

(eixe, bases, xeratriz, raio...).

80% 15%

35

35%

35% 10% 20% X X

B3.4 B3.4 MAB3.4.1 CMCCT Calcula o volume de diferentes corpos xeométricos (paralalepípedos, cubos,

ortoedros, pirámides, conos, esferas) 100% 20% 70% 10% 20% X X

5

B4.1 B4.2

MAB4.2.1 CMCCT Distingue se unha gráfica representa ou non unha función. 100% 10% 70% 10% 20% X X

MAB4.2.2 CMCCT Interpreta unha gráfica funcional e analízaa, recoñecendo os intervalos constantes, os

de crecemento e os de decrecemento, máximos emínimos relativos, cortes cos eixes. 100% 20% 70% 10% 20% X X

B4.2 B4.3

MAB4.3.1 CMCCT

Dada a ecuación dunha función, constrúe unha táboa de valores (x, y) e represéntaa,

punto por punto, no plano cartesiano.

Recoñece e representa unha función lineal a partir da ecuación e obtén a pendente

da recta correspondente.

100% 20% 70% 10% 20% X X

MAB4.3.2 CMCCT

Obtén a pendente dunha recta a partir da súa gráfica.

Identifica a pendente dunha recta e o punto de corte co eixe vertical a partir da súa

ecuación, dada na forma y mx n.

Obtén a ecuación dunha recta a partir da súa gráfica.

Recoñece unha función constante pola súa ecuación ou pola súa representación

gráfica. Representa a recta y k ou escribe a ecuación dunha recta paralela ao eixe

horizontal.

100% 40% 70% 10% 20% X X

MAB4.3.3 CMCCT Escribe a ecuación correspondente á relación lineal existente entre dúas magnitudes

e represéntaa.

100% 10% 70% 10% 20% X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


6

B5.1

B5.2

B5.3

B5.4

B5.5

B5.1

MAB5.1.1 CMCCT

Distingue entre variables cualitativas e cuantitativas en distribucións concretas.

Elabora e interpreta táboas estatísticas sinxelas (relativas a variables discretas).

Representa e interpreta información estatística dada graficamente (diagramas de

barras, polígonos de frecuencias, histogramas, diagramas de sectores...).

Interpreta pictogramas, pirámides de poboación e climogramas.

Elabora e interpreta un diagrama de caixa e bigotes.

Organiza datos, obtidos dunha poboación, de variables cualitativas ou cuantitativas

en táboas, calcula as súas frecuencias absolutas, acumuladas, relativas, porcentuais

e os representa graficamente.

100% 30% 7

50%

20% 10% 20% X X

MAB5.1.2 CMCCT

Calcula a media, a mediana, a moda e a desviación media dun pequeno conxunto

de valores (entre 5 e 10).

Nunha táboa de frecuencias, calcula a media e a moda.

Nun conxunto de datos (non máis de 20), obtén medidas de posición: Me, Q1 e Q3.

100% 15%

70% 10% 20% X X

MAB5.1.3 CMCCT Interpreta gráficos estatísticos sinxelos recollidos en medios de comunicación. 5% 70% 10% 20% X X X

B5.7

B5.8

B5.9

B5.3

ACB5.3.1 CMCCT Distingue, entre varias experiencias, as que son aleatorias e as que son deterministas. 100% 5% 7 70% 10% 20% X X X

ACB5.3.2 CMCCT

Calcula a frecuencia relativa dun suceso mediante a experimentación.

Constrúe táboas de frecuencias a partir da listaxe de resultados dunha experiencia

aleatoria realizada de forma reiterada.

Constrúe e interpreta táboas de frecuencias asociadas a distintos sucesos e, a partir

delas, estima a probabilidade destes.

100% 15% 80 70% 10% 20% X X

ACB5.3.3 CMCCT Realiza predicións sobre un fenómeno aleatorio a partir do cálculo exacto da súa

probabilidade ou a aproximación da mesma mediante a experimentación.

100% 5% 70% 10% 20% X X

B5.10

B5.11

B5.12

B6.4

ACB5.4.1 CMCCT

Resolve problemas de probabilidade nos que os datos veñen dados en táboas de

continxencia.

Utiliza o diagrama en árbore para realizar recontos sistemáticos e calcula

probabilidades a partir destes.

100% 10% 70% 10% 20% X X

ACB5.4.2 CMCCT

Ante unha experiencia aleatoria sinxela, obtén o espazo mostral, describe distintos

sucesos e clasifícaos segundo a súa probabilidade (seguros, probables, moi probables,

pouco probables...).

100% 5% 70% 10% 20% X X

ACB5.4.3 CCL/CMCCT Aplica a lei de Laplace para calcular a probabilidade de sucesos pertencentes a

experiencias aleatorias regulares. 100% 10% 70% 10% 20% X X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


7

B1.1

B1.2

B1.1

FQB1.1.1

CAA/CCL/CMCCT

Formula hipóteses para explicar fenómenos cotiáns utilizando teorías e modelos

científicos. 100%

50% 20% 10% 20% X X

FQB1.1.2 CCL/CMCCT

Rexistra observacións, datos e resultados de xeito organizado e rigoroso, e

comunícaos de forma oral e escrita utilizando esquemas, gráficos, táboas e expresións

matemáticas. 100%

1111

35% 35% 10% 20% X X

B1.3 B1.2 FQB1.2.1 CCEC/CMCCT Relaciona a investigación científica coas aplicacións tecnolóxicas na vida cotiá. 80%

70% 10% 20% X X X

B1.4 B1.3 FQB1.3.1 CMCCT Establece relacións entre magnitudes e unidades utilizando, preferentemente, o

Sistema Internacional de unidades e a notación científica para expresar os resultados. 100%

70% 10% 20% X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


7

B1.5 B1.4

FQB1.4.1 CMCCT/CCL Recoñece e identifica os símbolos máis frecuentes utilizados na etiquetaxe de

produtos químicos e instalacións, interpretando o seu significado. 100% 20%

70% 10% 20% X X

FQB1.4.2 CMCCT

Coñece e respecta as normas de seguridade no laboratorio, respectando e coidando

os instrumentos e o material empregado.

Identifica material e instrumentos básicos de laboratorio e coñece a súa forma de

utilización para a realización de experiencias respectando as normas de seguridade

e identificando actitudes e medidas de actuación preventivas.

100% 20%

70%

35%

35% 10% 20% X X

B1.6 B1.5 FQB1.5.1 CAA/CCL/CMCCT

Selecciona, comprende e interpreta información relevante nun texto de divulgación

científica e transmite as conclusións obtidas utilizando a linguaxe oral e escrita con

propiedade.

100% 20%

7

35% 35 35% 10% 20% X X

B1.1

B1.2 B1.6

B1.6.1 CAA/CCEC/CCL

Realiza pequenos traballos de investigación sobre algún tema obxecto de estudo

aplicando o método científico, e utilizando as TIC para a busca e a selección de

información e presentación de conclusións.

100% 10%

70% 10% 20% X X X

B1.6.2 CAA/CSC/CSIEE Participa, valora, xestiona e respecta o traballo individual e en equipo. 100% 35% 35% 10% 20% X X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


8

B2.1

B2.2 B2.1

FQB2.1.1 CMCCT Distingue entre propiedades xerais e propiedades características da materia, utilizando

estas últimas para a caracterización de substancias. 100% 10% 70% 10% 20% X X

FQB2.1.2 CMCCT

Relaciona propiedades dos materiais do seu contorno co uso que se fai deles. 100% 4%

35% 35% 10% 20% X X X

FQB2.1.3 CMCCT Describe a determinación experimental do volume e da masa dun sólido e calcula a

súa densidade. 100% 8% 70%

X X

B2.3 B2.2

FQB2.1.1 CMCCT Xustifica que unha substancia pode presentarse en distintos estados de agregación

dependendo das condicións de presión e temperatura nas que se atope. 100% 10% 7 70% 35 10% 20% X X

FQB2.1.2 CMCCT Explica as propiedades dos gases, os líquidos e os sólidos utilizando o modelo

cinético-molecular. 100% 10% 70% 10% 20% X X

FQB2.1.3 CMCCT Describe e interpreta os cambios de estado da materia utilizando o modelo cinético-

molecular e aplícao á interpretación de fenómenos cotiáns. 100% 10% 70% 10% 20% X X

FQB2.1.4 CMCCT Deduce a partir das gráficas de cambio de estado dunha substancia os seus puntos de

fusión e ebulición, e identifícaa utilizando as táboas de datos necesarias. 100% 10%

70% 10% 20% X X

B2.3.2 CAA/CMCCT

Interpreta gráficas, táboas de resultados e experiencias que relacionan a presión, o

volume e a temperatura dun gas, utilizando o modelo cinético molecular e as leis dos

gases.

100% 8%

35% 35 35% 10% 20% X X X X

B2.5

B2.6 B2.4

B2.4.1 CMCCT

Distingue e clasifica sistemas materiais de uso cotián en substancias puras e mesturas,

especificando neste último caso se se trata de mesturas homoxéneas, heteroxéneas ou

coloides.

100% 8%

70%

10% 20% X X

B2.4.2 CMCCT Identifica o disolvente e o soluto ao analizar a composición de mesturas homoxéneas

de especial interese. 100% 6% 70% 10% 20% X X

B2.4.3 CCL/CMCCT

Realiza experiencias sinxelas de preparación de disolucións, describe o procedemento

seguido e o material utilizado, determina a concentración e exprésaa en gramos por

litro.

100% 8%

70% 10% 20% X X

B2.7 B2.5 B2.5.1 CAA/CMCCT/CSIEE Deseña métodos de separación de mesturas segundo as propiedades características

das substancias que as compoñen, describindo o material de laboratorio axeitado. 100% 8%

70% 10% 20% X X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


9

B3.1

B3.2 B3.1

FQB3.1.1 CMCCT Distingue entre cambios físicos e químicos en accións da vida cotiá en función de

que haxa ou non formación de novas substancias. 100% 15% 70% 10% 20% X X

FQB3.1.2 CCL/CMCCT

Describe o procedemento de realización de experimentos sinxelos nos que se poña de

manifesto a formación de novas substancias e recoñece que se trata de cambios

químicos

100% 10%

70%

70%

10% 20% X X

FQB3.1.3 CMCCT Leva a cabo no laboratorio reaccións químicas sinxelas.

100% 10%

70% 10% 20% X X

B3.2 B3.2 FQB3.2.1 CMCCT Identifica cales son os reactivos e os produtos de reaccións químicas sinxelas.

Interpreta a representación esquemática dunha reacción química. 100% 20% 70% 35 10% 20% X X

B3.3 B3.3

FQB3.3.1 CMCCT Clasifica algúns produtos de uso cotiá en función da súa procedencia natural ou

sintética. 100% 10%

70% 10% 20% X X X

FQB3.3.2 CMCCT/CSC Identifica e asocia produtos procedentes da industria química coa súa contribución á

mellora da calidade de vida das persoas. 100% 10%

70% 10% 20% X X X

B3.3 B3.4 FQB3.4.1 CMCCT/CSC/CSIEE

Describe o impacto ambiental do dióxido de carbono, os óxidos de xofre, os óxidos

de nitróxeno e os CFC e outros gases de efecto invernadoiro relacionándoo cos

problemas ambientais de ámbito global.

Propón medidas e actitudes, no nivel individual e colectivo, para mitigar os

problemas ambientais de importancia global.

Defende razoadamente a influencia que o desenvolvemento da industria química

tivo no progreso da sociedade, a partir de fontes científicas de distinta procedencia.

100% 25%

70% 10% 20% X X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


10

B4.1

B4.2 B4.1

FQB4.1.2 CMCCT

Establece a relación entre o alongamento producido nun resorte e as forzas que

ocasionaron eses alongamentos, describindo o material a que cómpre utilizar e o

procedemento que cómpre seguir para iso e poder comprobalo experimentalmente.

100% 10%

7

70%

10% 20% X X

FQB4.1.3 CMCCT Establece a relación entre unha forza e o seu correspondente efecto na deformación

ou a alteración do estado de movemento dun corpo. 100% 5% 70% 10% 20% X X

FQB4.1.4 CMCCT

Describe a utilidade do dinamómetro para medir a forza elástica e rexistra os resultados

en táboas e representacións gráficas expresando o resultado experimental en unidades

no Sistema Internacional.

100% 10%

70% 10% 20% X X

B4.3 B4.2 FQB4.2.1 CAA/CD/CMCCT

Determina, experimentalmente ou a través de aplicacións informáticas, a velocidade

media dun corpo interpretando o resultado. 80% 5%

70% 10% 20% X X X X

FQB4.2.2 CMCCT Realiza cálculos para resolver problemas cotiáns utilizando o concepto de velocidade. 100% 10% 7

70%

10% 20% X X

B4.4

B4.5 B4.3

FQB4.3.1 CMCCT Deduce a velocidade media a partir das representacións gráficas do espazo en función

do tempo. 100% 5% 10% 20% X X

FQB4.3.2 CMCCT Xustifica se un movemento é acelerado ou non a partir das representacións gráficas

do espazo e da velocidade en función do tempo. 100% 5% 70% 7 10% 20% X X

B4.6 B4.4 FQB4.4.1 CMCCT

Interpreta o funcionamento de máquinas mecánicas simples considerando a forza e a

distancia ao eixe de xiro e realiza cálculos sinxelos sobre o efecto multiplicador da

forza producido por estas máquinas.

60% 5%

70% 10% 20% X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


10

B4.7 B4.5 FQB4.5.1 CMCCT Analiza os efectos das forzas de rozamento e a súa influencia no movemento dos seres

vivos e os vehículos. 100% 10%

770%

70% 10% 20% X X

B4.8 B4.6

FQB4.6.1 CMCCT Relaciona cualitativamente a forza de gravidade que existe entre dous corpos coas súas

masas e a distancia que os separa. 100% 5%

70

70% 10% 20% X X

FQB4.6.2 CMCCT Distingue entre masa e peso calculando o valor da aceleración da gravidade a partir da

relación entre esas dúas magnitudes. 100% 10%

70%

70% 10% 20% X X

FQB4.6.3 CMCCT

Recoñece que a forza de gravidade mantén os planetas xirando arredor do Sol, e á Lúa

arredor do noso planeta, e xustifica o motivo polo que esta atracción non leva á colisión

dos dous corpos.

100% 5%

7

70% 10% 20% X X

B4.9

B4.10 B4.7 FQB4.7.1 CMCCT

Relaciona cuantitativamente a velocidade da luz co tempo que tarda en chegar á Terra

desde obxectos celestes afastados e coa distancia á que se encontran eses obxectos,

interpretando os valores obtidos.

100% 5%

70% 10% 20% X X

B4.1

B4.8 B4.8 FQB4.8.1 CCL/CD/CMCCT/CSIEE

Realiza un informe, empregando as tecnoloxías da información e da comunicación, a

partir de observacións ou da busca guiada de información sobre a forza gravitacional e

os fenómenos asociados a ela.

100% 10%

70% 10% 20% X X X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


11

B5.1 B5.1

FQB5.1.1 CMCCT Argumenta que a enerxía se pode transferir, almacenar ou disipar, pero non crear nin

destruír, utilizando exemplos. 100% 10%

770%

70% 10% 20% X X

FQB5.1.2 CMCCT Recoñece e define a enerxía como unha magnitude expresándoa na unidade

correspondente no Sistema Internacional. 100% 10%

7

70%

10% 20% X X

B5.2

B5.3

B5.4

B5.2 ACB1.2.1 CMCCT

Relaciona o concepto de enerxía coa capacidade de producir cambios, e identifica os

tipos de enerxía que se poñen de manifesto en situacións cotiás, explicando as

transformacións dunhas formas noutras.

100% 10%

70% 10% 20% X X

B5.5

B5.6

B5.7

B5.3

FQB5.3.1 CMCCT Explica o concepto de temperatura e diferénciao dos de enerxía e calor. 100% 10% 70

70% 10% 20% X X

FQB5.3.2 CMCCT Coñece a existencia dunha escala absoluta de temperatura e relaciona as escalas de

Celsius e Kelvin. 100% 10%

70%

70%

10% 20%

X X

FQB5.3.3 CAA/CMCCT/CSC

Identifica os mecanismos de transferencia de enerxía recoñecéndoos en diferentes

situacións cotiás e fenómenos atmosféricos, xustificando a selección de materiais para

edificios e no deseño de sistemas de quentamento.

70%% 10%

7

70% 10% 20% X X X

B5.4 B5.4

FQB5.4.1 CMCCT

Explica o fenómeno da dilatación a partir dalgunha das súas aplicacións como os

termómetros de líquido, xuntas de dilatación en estruturas, etc .

100% 10%

70% 10% 20% X X

FQB5.4.2 CMCCT Explica a escala Celsius establecendo os puntos fixos dun termómetro baseado na

dilatación dun líquido volátil. 100% 10%

7

70% 10% 20% X X

FQB5.4.3 CMCCT Interpreta cualitativamente fenómenos cotiáns e experiencias nas que se poña de

manifesto o equilibrio térmico, asociándoo coa igualación de temperaturas. 100% 10% 70% 10%

20% X X

B5.9

B5.10 B5.5 FQB5.5.1 CCL/CMCCT/CSC

Recoñece a necesidade dun consumo enerxético racional e sostenible para preservar

a nosa contorna.

Recoñece, describe e compara as fontes renovables e non renovables de enerxía,

analizando con sentido crítico o seu impacto ambiental.

100% 10%

70% 70% 10% 20% X X X X


_7.3. CONTRIBUCIÓN AO DESENVOLVEMENTO DAS

COMPETENCIAS CLAVE

CC

L

Busca, selecciona, organiza e clasifica a información relevante sobre diferentes métodos de estudo da Terra.

Escoita atentamente as intervencións dos demais e segue estratexias e normas para o intercambio comunicativo,

mostrando respecto e consideración polas ideas, sentimentos e emocións dos demais.

Organiza e planifica o discurso, adecuándose á situación de comunicación e ás diferentes necesidades comunicativas

(responder, narrar, describir, dialogar) utilizando os recursos lingüísticos pertinentes.

Comprende o que lee, localiza información, recoñece as ideas principais e secundarias e transmite as ideas con

claridade, coherencia e corrección.

Exprésase cunha prounciación e unha dicción correctas: articulación, ritmo, entonación e volume.

Aplica correctamente as normas gramaticais e ortográficas.

Escribe textos, en diferentes soportes, usando o rexistro axeitado, organizando as ideas con claridade, enlazando

enunciados en secuencias lineais cohesionadas.

Elabora un informe seguindo un guión establecido que supoña a busca, selección e organización da información de

textos de carácter científico, xeográfico ou histórico.

Presenta con claridade e limpeza os escritos coidando: presentación, caligrafía lexible, marxes, organización e

distribución do texto no papel.

Comprende, nunha lingua estranxeira, información esencial e localiza información específica en material informativo

axeitado.

Participa en conversacións nunha lingua estranxeira, cara a cara ou por medios técnicos, nas que se establece contacto

social e intercambiase información persoal e sobre asuntos cotiás.

Escribe nunha lingua estranxeira, acorde ao nivel esperado en dito idioma.

CM

CC

T

Comprende unha argumentación e un razoamento matemático.

Analiza e interpreta diversas informacións mediante os instrumentos matemáticos axeitados.

Resolve problemas matemáticos da vida cotiá mediante diferentes procedementos, incluídos o cálculo mental e o

escrito e as ferramentas tecnolóxicas.

Aplica destrezas e mostra actitudes que permiten razoar matematicamente, sabendo explicar de forma oral o proceso

seguido e a estratexia utilizada.

Coñece, comprende e explica con criterios científicos algúns cambios destacables que teñen lugar na natureza e na

tecnoloxía para resolver problemas da vida cotiá: revisando as operacións utilizadas e as unidades aplicadas nos

resultados, comprobando e interpretando as solucións no seu contexto.

Identifica, coñece e valora o uso responsable dos recursos naturais e o coidado do medio e comprendendo como

actúan os seres vivos entre eles e co medio e, valorando o impacto da acción humana sobre a natureza.

Coñece, comprende e valora a importancia na saúde dos métodos de prevención de certas enfermidades, os efectos

nocivos dalgunhas substancias e os aspectos básicos e beneficiosos dunha alimentación saudable.

Coñece e respecta as normas de uso e de seguridade dos instrumentos e dos materiais de traballo nos talleres e

laboratorios.

Valora e describe a influencia do desenrolo científico e/o tecnolóxico na mellora das condicións de vida e de traballo

da humanidade.

Realiza investigacións e proxectos: plantexando problemas, enunciando hipóteses, seleccionando o material

necesario, extraendo conclusións e argumentando e comunicando o resultado.

CD

Utiliza as tecnoloxías da información e a comunicación como un elemento para informarse, sabendo seleccionar,

organizar e valorar de forma autónoma e reflexiva a información e as súas fontes.

Utiliza os recursos ao seu alcance proporcionados polas tecnoloxías multimedia para comunicarse e colaborar con

outros compañeiros na realización de tarefas.

Coñece e utiliza as medidas de protección e seguridade persoal que debe utilizar no uso das tecnoloxías da

información e a comunicación.

Manexa programas informáticos de elaboración e retoque de imaxes dixitais que lle sirvan para a ilustración de

traballos con textos.

CA

A

Emprega estratexias de busca e selección da información para organizar, memorizar e recuperar a información,

utilizando resumos, notas, esquemas, guións o mapas conceptuais.

Ten capacidade para iniciarse na aprendizaxe, reflexionar e continuar aprendendo con eficacia e autonomía.

Sabe aceptar o erro como parte do proceso do propio aprendizaxe e emprega estratexias de autocorreción,

autoavaliación e coavaliación.

Demostra interese por investigar e resolver diversas situacións que se plantexan diariamente no seu proceso de

aprendizaxe.


CS

C

Comprende a realidade social na que se vive, a organización e o funcionamento das sociedades, a súa riqueza e

pluralidade.

Participa nas actividades sociocomunicativas da aula e do centro, cumprindo coas normas establecidas (escoita activa,

espera de turnos, participación respectuosa, adecuación á intervención do interlocutor e as normas básicas de

cortesía).

Recoñece a importancia de valorar a igualdade de dereitos de homes e mulleres e a corresponsabilidade na realización

das tarefas comúns de ambolosdous.

Utiliza o xuízo crítico baseado en valores e prácticas democráticas para realizar actividades e exercer os dereitos e

obrigacións da cidadanía.

Mostra habilidades para a resolución pacífica de conflitos e para afrontar a convivencia en grupo, presentando unha

actitude construtiva, solidaria e responsable ante dereitos e obrigacións.

Valora a súa propia imaxe, coñece as consecuencias da súa difusión nas redes socias e non permite a difusión da

mesma sen o seu consentimento.

Identifica e adopta hábitos saudables de hixiene para previr enfermidades e mantén unha conduta social responsable

ante a saúde persoal.

CS

IEE

Desenvolve iniciativa na toma de decisións, identificando os criterios e as consecuencias das decisións tomadas para

resolver problemas.

Mostra habilidade social para relacionarse, cooperar e traballar en equipo.

Ten capacidade e autonomía para imaxinar e emprender accións ou proxectos individuais ou colectivos con

creatividade, confianza, responsabilidade e sentido crítico.

ten capacidade para avaliar accións e/o proxectos, o propio traballo e o realizado en equipo.

CC

EC

Valora, partindo da realidade do estado español, a diversidade cultural, social, política e lingüística nun mesmo

territorio como úfente de enriquecemento cultural.

Recoñece, respecta y valora las manifestacións artísticas más importantes del patrimonio cultural y artístico.

Identifica o patrimonio natural, histórico, cultural e artístico español e asume as responsabilidades que supón a súa

conservación e mellora, especialmente aquelas que foron declaradas patrimonio da humanidade.

Coñece, entende e observa as normas de comportamento en todo tipo de representacións culturais.

Utiliza recursos musicais, plásticos ou verbais para construir composicións grupais ou individuais.

Valora a riqueza cultural da danza, a música, os xogos e o deporte.

Representa de forma persoal ideas, acciónd e situacións, valéndose dos recursos creativos que proporcionan a

linguaxe plástica, visual, musical e corporal.

Ten interese pola participación na vida cultural da sociedade na que se vive.


____ 8. BIOLOXÍA E XEOLOXÍA 1º BACHARELATO

No bacharelato, a materia de Bioloxía e Xeoloxía afonda nas competencias adquiridas en ESO,

analizando con maior detalle a organización dos seres vivos, a súa biodiversidade, a súa distribución e

os factores que nela inflúen, así como o comportamento da Terra como un planeta en continua

actividade.

A xeoloxía toma como fío condutor a teoría da tectónica de placas. A partir dela farase énfase na

composición, na estrutura e na dinámica do interior terrestre, para continuar coa análise dos movementos

das placas e as súas consecuencias (expansión oceánica, relevo terrestre, magmatismo, riscos

xeolóxicos, etc.) e finalizar co estudo da xeoloxía externa.

A bioloxía preséntase co estudo dos niveis de organización dos seres vivos (composición química,

organización celular e estudo dos tecidos animais e vexetais). Tamén se desenvolve e completa nesta

etapa o estudo da clasificación e a organización dos seres vivos, e moi en especial desde o punto de vista

do seu funcionamento e da adaptación ao medio en que habitan.

Ao longo do bacharelato, a materia de Bioloxía e Xeoloxía permitirá ao alumnado desenvolver as

competencias esenciais que se inclúen no currículo, así como as estratexias do método científico. Entre

estas competencias haberá que considerar a lingüística e a dixital, a través da realización de tarefas en

grupo que supoñan compilar e organizar información, expola de xeito oral e escrito, elaborar

presentacións e defender as opinións propias en debates na aula. Os alumnos e as alumnas deberán

desenvolver tamén nesta etapa a comprensión de lectura, a expresión oral e escrita, a argumentación en

público e a comunicación audiovisual; e igualmente deberán potenciar actitudes conducentes á reflexión

e á análise sobre os grandes avances científicos da actualidade, as súas vantaxes e as implicacións éticas

que en ocasións se suscitan, e coñecer e utilizar as normas básicas de seguridade e uso do material de

laboratorio.

En adición ao anterior e debido aos grandes retos biotecnolóxicos actuais, a materia de Bioloxía e

Xeoloxía deberá ter, no seu tratamento metodolóxico, un carácter eminentemente práctico, baseado na

realización de variadas e adecuadas tarefas experimentais, adaptadas a cada nivel, que permitan ao

alumnado alcanzar as destrezas necesarias no manexo de material de laboratorio, microscopios, material

de campo, recollida de mostras, resolución de problemas e todos os que lle permitan afrontar no futuro

estudos científicos coa formación necesaria para o seu correcto desenvolvemento. Para acadar estes

obxectivos ao longo do currículo preséntanse actividades de laboratorio e manexo de nos contidos.

modelos baseados nas novas tecnoloxías, que se engaden á formación teórica que se recolle

CURSO 1º DE BACHARELATO


PROFESORA MÓNICA IGLESIAS MONTERO - MARTA RAMADA ZAMORA

LIBRO DE

TEXTO

Título BIOLOXÍA E XEOLOXÍA 1º BACHARELATO OBRADOIRO


Editorial SANTILLANA ISBN 9788499724454



Os contidos da área de Bioloxía e Xeoloxía estrutúranse nos seguintes bloques:

Bloque 1. Os seres vivos: composición e función.

Bloque 2. A organización celular.

Bloque 3. Histoloxía.

Bloque 4. A biodiversidade.

Bloque 5. As plantas: as súas funcións e adaptacións ao medio.

Bloque 6. Os animais: as súas funcións e adaptacións ao medio.

Bloque 7. Estrutura e composición da Terra.

Bloque 8. Os procesos xeolóxicos e petroxenéticos.

Bloque 9. Historia da Terra.



1ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B1 Bloque1. Os seres vivos: composición e función.

Mes Sesións

8

B1.1. Niveis de organización dos seres vivos.

Libro de

texto

Material

elaborado

Set 8

B1.2. Características dos seres vivos: funcións de nutrición,

relación e reprodución.

B1.3. Concepto de bioelemento e biomolécula.

B1.4. Clasificación dos bioelementos e das biomoléculas.

B1.5. Estrutura, composición química e propiedades das

biomoléculas.

1ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B2 Bloque 2. A organización celular.

Mes Sesións

8

B2.1. A célula como unidade estrutural, funcional e xenética.

Libro de

texto

Material

elaborado

Set 8

B2.2. Modelos de organización celular: célula procariota e

eucariota; célula animal e célula vexetal.

B2.3. Estrutura e función dos orgánulos celulares.

B2.4.

Planificación e realización de prácticas de laboratorio.

Observación microscópica de células eucariotas animais e

vexetais.

B2.5. Ciclo celular. División celular: mitose e meiose. Importancia

na evolución dos seres vivos.

B2.6. Ciclo celular. División celular: mitose e meiose. Importancia

na evolución dos seres vivos.

1ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B3 Bloque 3. Histoloxía.

Mes Sesións

9

B3.1. Concepto de tecido, órgano, aparello e sistema. Libro de

texto

Material

elaborado

Out 8 B3.2. Principais tecidos animais: estrutura e función.

B3.3. Principais tecidos vexetais: estrutura e función.

B2.4. Observacións microscópicas de tecidos animais e vexetais.

1ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

9

Bloque

B4 Bloque 4. A biodiversidade.

Mes Sesións

B4.1. Clasificación e nomenclatura dos seres vivos. Grandes grupos

taxonómicos. Libro de

texto

Material

elaborado

Out 8 B4.2. Concepto de biodiversidade. Índices de biodiversidade.

B4.3. Características dos dominios e dos reinos dos seres vivos.


1ª

av

ali

aió

n


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B5

Bloque 5. As plantas: as súas funcións e adaptacións ao

medio.

Mes Sesións

12

B5.2. Funcións de nutrición nas plantas. Proceso de obtención e

transporte dos nutrientes.

Libro de

texto

Material

elaborado

Nov 8 B5.12. Ciclos biolóxicos dos principais grupos de plantas.

B5.16. As adaptacións dos vexetais ao medio.

1ª

av

ali

aió

n

13

B5.1. A absorción da auga e os sales minerais nos vexetais.

Libro de

texto

Material

elaborado

Nov 8

B5.2. Funcións de nutrición nas plantas. Proceso de obtención e

transporte dos nutrientes.

B5.3. Procesos de transpiración, intercambio de gases e gutación.

B5.4. Transporte do zume elaborado.

B5.5. Fotosíntese.

B5.6. Importancia biolóxica da fotosíntese.

B5.7. A excreción en vexetais. Tecidos secretores.

B5.12. Ciclos biolóxicos dos principais grupos de plantas.

1ªa

va

lia

ión

14

B5.8. Funcións de relación nas plantas. Tropismos e nastias. Libro de

texto

Material

elaborado

Dec. 8

B5.9. Hormonas vexetais: tipos e funcións.

B5.10. Efectos da luz e a temperatura sobre o desenvolvemento das

plantas.

B..16. Adaptacións dos vexetais ao medio.

1ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

10

Bloque

B4 Bloque 4. A biodiversidade

Mes Sesións

B4.4. Grandes zonas bioxeográficas.

Libro de

texto

Material

elaborado

Nov 8

B4.5. Patróns de distribución. Principais biomas. Os biomas

galegos.

B4.6. Factores xeolóxicos e biolóxicos que inflúen na distribución

dos seres vivos.

B4.10. Concepto de endemismo. Principais endemismos da

Península Ibérica e de Galicia

B4.11. Importancia biolóxica da biodiversidade.

B4.12 Causas da perda de biodiversidade.

B4.13 O factor antrópico na conservación da biodiversidade.

B4.14 Estudo dun ecosistema. Cómputo da biodiversidade .

1ª

av

ali

aci

ón

11


taxonómicos.

Libro de

texto

Material

elaborado

Nov 8 8

B4.2. Concepto de biodiversidade. Índices de biodiversidade.

B4.4. Grandes zonas bioxeográficas.

B4.5. Patróns de distribución. Principais biomas. Os biomas

galegos.

B4.6. Factores xeolóxicos e biolóxicos que inflúen na distribución

dos seres vivos.

B4.7. A evolución como fonte de biodiversidade. Proceso de

especiación.

B4.13. O factor antrópico na conservación da biodiversidade.

1ª

av

al.

12


taxonómicos.

Libro de

texto

Material

elaborado

Nov 8

B4.3. Características dos dominios e dos reinos dos seres vivos.


2 a

va

lia

ión


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B6

Bloque 6. Os animais: as súas funcións, e adaptacións ao

medio.

Mes Sesións

16

B6.1. Funcións de nutrición nos animais.

Libro de

texto

Material

elaborado

Xan 8

B6.2. Estrutura e función dos aparellos dixestivos e as súas

glándulas.

B6.4. Transporte de gases e respiración. Tipos de aparellos

respiratorios. Respiración celular.

B6.5. Excreción: tipos de aparellos excretores en invertebrados e

vertebrados. Produtos da excreción.

2ª

av

ali

aió

n

17

B6.1. Funcións de nutrición nos animais.

Libro de

texto

Material

elaborado

Xan 8 B6.3.

Aparellos circulatorios. Pigmentos respiratorios nos animais.

Linfa.

B.6.5

Excreción: tipos de aparellos excretores en invertebrados e

vertebrados. Produtos da excreción. Ptacións dos vexetais ao

medio.

18 B6.6. Funcións de relación nos animais. Receptores e efectores.

Sistemas nervioso e endócrino. Homeostase.

Libro de

texto

Material

elaborado

Feb 8

19 B6.6. Funcións de relación nos animais. Receptores e efectores.

Sistemas nervioso e endócrino. Homeostase.

Libro de

texto

Material

elaborado

Feb 8

20

B6.7. Reprodución nos animais. Tipos de reprodución. Vantaxes e

inconvenientes. Libro de

texto

Material

elaborado

Marzo 8 B6.8. Gametoxénese.

B6.9. Fecundación e desenvolvemento embrionario.

B6.10. Ciclos biolóxicos máis característicos dos animais.

3ª

av

ali

aió

n


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B7

Bloque 7. Estrutura e composición da terra

Mes Sesións

1

B7.1. Análise e interpretación dos métodos de estudo da Terra.

Libro de

texto

Material

elaborado

Marzo 8

B7.2. Estrutura do interior terrestre: capas que se diferencian en

función da súa composición e da súa mecánica.

B7.4. Evolución das teorías desde a deriva continental ata a

tectónica de placas.

B7.5 Achegas das novas tecnoloxías na investigación do noso

planeta.

1ª

av

ali

aió

n


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B5

Bloque 5. As plantas: as súas funcións e adaptacións ao

medio.

Mes Sesións

15

B5.11. Funcións de reprodución en vexetais: tipos de reprodución.

Libro de

texto

Material

elaborado

Dec 8

B5.12. Ciclos biolóxicos dos principais grupos de plantas.

B5.16. Semente e froito.

B5.14. Polinización e fecundación nas espermafitas.

B5.15. Propagación dos froitos e diseminación. Proceso da

xerminación.

B5.9. Hormonas vexetais: tipos e funcións.

B5.10. Efectos da luz e a temperatura sobre o desenvolvemento das

plantas.

B5.16. Adaptacións dos vexetais ao medio.


3ª

av

ali

aió

n


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B7

Bloque 7. Estrutura e composición da terra

Mes Sesións

2

B7.1. Análise e interpretación dos métodos de estudo da Terra.

Libro de

texto

Material

elaborado

Marzo/

Abril 8

B7.2. Estrutura do interior terrestre: capas que se diferencian en

función da súa composición e da súa mecánica.

B7.3. Dinámica litosférica.

B7.4. Evolución das teorías desde a deriva continental ata a


B7.5. Achegas das novas tecnoloxías na investigación do noso

planeta.

3 B7.5. Achegas das novas tecnoloxías na investigación do noso

planeta.

Libro de

texto

Material

elaborado

Abril/

Maio 8


planeta.

Libro de

texto

Material

elaborado

Maio 8


planeta.

Libro de

texto

Material

elaborado

Maio

8

6

B7.6. Minerais e rochas: conceptos. Clasificación xenética das

rochas. Libro de

texto

Material

elaborado

Xuño 8 B7.7. Observación de coleccións de minerais e rochas.

B7.8. Recoñecemento e identificación de minerais e rochas

frecuentes en Galicia.

3ª

av

ali

aió

n


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B8

Bloque 8. Os procesos xeolóxicos e petroxenéticos

Mes Sesións

3 B8.1.

Magmatismo. Clasificación das rochas magmáticas. Rochas

magmáticas de interese. O magmatismo na tectónica de

placas.

Libro de

texto

Material

elaborado

Abril/

Maio 8

B8.2. Riscos xeolóxicos: vulcanismo e sismicidade.

4

B8.3.

Metamorfismo: procesos metamórficos. Fisicoquímica do

metamorfismo; tipos de metamorfismo. Clasificación das

rochas metamórficas. O metamorfismo na Tectónica de

placas. Libro de

texto

Material

elaborado

Maio 8 B8.5. A deformación en relación á tectónica de placas.

Comportamento mecánico das rochas.

B8.6. Tipos de deformación: dobras e fallas.

B8.7. Técnicas para a identificación de distintos tipos de rochas.

B8.8. Construción de modelos onde se representen os principais

tipos de pregamentos e fallas.

5 B8.4.

Procesos sedimentarios. Facies sedimentarias: identificación

e interpretación. Clasificación e xénese das principais rochas

sedimentarias.

Libro de

texto

Material

elaborado

Maio 8

6 B8.4.

Procesos sedimentarios. Facies sedimentarias: identificación

e interpretación. Clasificación e xénese das principais rochas

sedimentarias.

Libro de

texto

Material

elaborado

Xuño 8


3ª

av

ali

aió

n


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B9

Bloque 9. Historia da Terra

Mes Sesións

1 B9.3.

Datacións relativas e absolutas: estudo de cortes xeolóxicos

sinxelos. Grandes divisións xeolóxicas: Táboa do tempo

xeolóxico. Principais acontecementos na historia xeolóxica

da Terra. Oroxenias.

Libro de

texto

Material

elaborado

Marzo 8

4 B9.3.





Libro de

texto

Material

elaborado

Maio 8

5

B9.1. Estratigrafía: concepto e obxectivos. Principios. Definición

de estrato.

Libro de

texto

Material

elaborado

Maio 8 B9.2.

Interpretación e realización de mapas topográficos e cortes

xeolóxicos.

B9.3.





6


de estrato.

Libro de

texto

Material

elaborado

Xuño 8 B9.2.

Interpretación e realización de mapas topográficos e cortes

xeolóxicos.

B9.3.





7


de estrato.

Libro de

texto

Material

elaborado

Xuño 4

B9.2. Interpretación e realización de mapas topográficos e cortes

xeolóxicos.

B9.3.





B9.4. Extincións masivas e as súas causas naturais.

B9.5. Estudo e recoñecemento de fósiles.












UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


1

B7.1 B7.1 BXB7.1.1 CCL/CAA/CSC Busca, selecciona, organiza e clasifica a información relevante sobre diferentes

métodos de estudo da Terra. 100% 15% 80 90% 20% X X X X

B7.2

B7.2

BXB7.2.1 CCL/CMCCT

Analiza e expón a información sobre a estrutura e composición do interior da Terra,

distinguindo as súas capas e as descontinuidades e zonas de transición entre elas 100% 15% 80% 20% X X

Interpreta imaxes sobre as características das capas terrestres e transcribe os datos,

exponas con precisión e formula hipóteses. 80% 5% 70% 20% 10% X X X X

BXB7.2.2 CCL/CMCCT/CSC/CCEC Interpreta mapas, gráficos e imaxes e localiza as diferentes capas da Terra,

identificando as descontinuidades entre elas. 100% 15% 70% 20% 10% X X X X

BXB7.2.3 CMCCT/CAA

Analiza información sobre o que achegan ao estudo da Terra os modelos xeoquímico

e xeodinámico da Terra, tendo en conta as características das súas capas internas e

externas.

100% 15% 80% 20% X X

Busca información, reflexiona e expón as súas opinións con claridade sobre diferentes

hipóteses relativas á natureza e evolución do planeta, tales como a hipótese Gaia. 70% 5% 90% 20% X X X X

B7.4 B7.4 BXB7.4.1 CMCCT/CAA Identifica os tipos de bordos das placas terrestres, interpreta os fenómenos asociados

a cada tipo e expón os resultados con claridade. 100% 15% 80% 20% X X

B7.5 B7.5 BXB7.5.1 CCL/CMCCT/CD/CAA/

CSC

Busca, selecciona, organiza e clasifica a información relevante sobre métodos de

investigación xeolóxica e de fenómenos naturais. 100% 15% 90% 20% X X X X

2

B7.1 B7.1 BXB7.1.1 CAA/CD Busca, selecciona, organiza e clasifica a información relevante sobre diferentes

métodos de estudo da Terra. 100% 10% 90% 20% X X X X

B7.2

B7.2 BXB7.2.1 CMCCT/CCL Identifica e describe os termos do vocabulario científico, relacionados coa atmosfera 100% 20% 80% 20% X X

BXB7.2.2 CCL/CMCCT/CSC Interpreta mapas, gráficos e imaxes sobre os movementos da litosfera. 100% 5% 70% 20% 10% X X X X

BXB7.2.3 CMCCT/CAA Identifica a dinámica das placas litosféricas como a parte visible da máquina térmica

terrestre. 100% 10% 80% 20% X X

B7.3 B7.3 BXB7.3.1 CCL/CMCCT/CAA

Interpreta imaxes sobre o proceso de subdución e sobre os procesos xerados pola

convección do manto 100% 10% 70% 20% 20% X X X X

Explica a orixe das illas volcánicas pola converxencia das placas oceánicas; a orixe

de cordilleiras volcánicas pola converxencia de litosfera oceánica; e os oróxenos de

colisión pola converxencia de placas continentais.

100% 10% 80% 20% X X


Recoñece as evidencias da deriva continental. 100% 10% 80% 20% X X

Identifica o descubrimento das dorsais oceánicas como consecuencia da teoría da

deriva continental. 100% 10% 80% 20% X X

Identifica as placas litosféricas e os tipos de bordos das placas terrestres, interpreta os

fenómenos asociados a cada tipo e expón os resultados con claridade. 100% 10% 80% 20% X X


CSC

Interpreta imaxes de tomografía sísmica. 70% 5% 70% 20% 10% X X X X

3 B7.5 B7.5 BXB7.5.1 CMCCT/CD/CAA/CSC Identifica rochas magmáticas co microscopio petrográfico. 70% 100% 80% 20% X X X X

4 B7.5 B7.5 BXB7.5.1 CMCCT/CD/CAA/CSC Recoñece os métodos empregados para estudar as estruturas tectónicas nun

laboratorio. 70% 20% 80% 20% X X X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific

.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


5 B7.5 B7.5 BXB7.5.1 CMCCT/CD/CAA/

CSC

Recoñece distintos sistemas de información xeográfica. 100% 40% 80% 20% X X X X

Identifica os sistemas de teledetección e diferencia a activa da pasiva. 100% 40% 80% 20% X X X X

6

B7.6 B7.6 BXB7.6.1 CCL/CMCCT/CD/

CAA/CSC

Identifica distintos usos das rochas sedimentarias.

100% 40% 80%· 20% X X

B7.7 B7.7 BXB7.7.1 CCÑ/CMCCT/CD/

CAA/CSC Explica a meteorización química do arenito. 80% 40% 80% 20%· X X


CAA/CSC Coñece as principais aplicacións dos minerais más comúns. 100% 20% 80% 20% X X

Temporalización: 1ª avaliación Estándares de aprendizaxe avaliables Criterios de cualificación e instrumentos de avaliaciónIÓNliación

UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific

.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


3

B8.1 B8.1 BXB8.1.1 CCL/CMCCT//CAA

/CSC

Diferencia en imaxes as distintas localizacións dos magmas. 80% 5% 80%

20% X X

Comprende e interpreta un debuxo as formas de localización de rochas magmáticas. 80% 5% 80% 20% X X

Explica o tipo de magma que orixina unha zona de colisión entre dous continentes. 100% 10% 80% 20% X X

B8.2 B8.2 BXB8.2.1 CCL/CMCCT/CAA Identifica os factores que determinan os diferentes tipos de magmas, clasificándoos

atendendo á súa composición. 100% 15% 80% 20% X X

B8.3 B8.3 BXB8.3.1. CCL/CMCCT/CAA

Identifica os principais compoñentes das rochas magmáticas: os minerais da clase dos

silicatos. 100% 10% 80% 20% X X

Explica por que unha rocha magmática non pode conter olivina e cuarzo á vez pero si

plaxioclasio e cuarzo. 70% 5% 80% 20% X X

Describe diferenzas entre rochas magmáticas. 100% 15% 80% 20% X X

B8.4 B8.4 BXB8.4.1 CMCCT/CAA Recoñece as características do magma diferenciando os distintos produtos emitidos

nunha erupción volcánica e identifícaos co tipo de actividade volcánica correspondente. 100% 15% 100% 20% X X


Analiza os riscos xeolóxicos derivados da actividade volcánica. 100% 10% 80% 20% X X X

Explica a orixe dos fenómenos volcánicos e os perigos da acumulación de cinzas

procedentes da actividade volcánica. 100% 10% 70% 20% X X

4

B8.6 B7.6 BXB7.6.1 CCL/CMCCT/CAA/

CSC

Identifica os cambios que produce o metamorfismo nas rochas. 100% 20% 80%· 10% 10% X X

Recoñece o tipo de estrutura tectónica que presenta un chan. 60% 5% 70% 10% 20% X X

B8.7 B7.7 BXB7.7.1 CCL/CMCCT/CAA Clasifica as rochas metamórficas en rochas con foliación e rochas con estrutura

granoblástica. 100% 20% 80% 10% 10%· X X

Recoñece usos das rochas metamórficas e magmáticas. 60% 5% 80% 10% 10% X X


CSC

Explica por que as rochas metamórficas teñen un comportamento diferente, dúctil ou

fráxil, segundo se produzan en zonas profundas ou superficiais. 100% 20% 80% 10% 10% X X

Explica que significa o buzamento en pregamentos e fallas. 100% 20% 90% 10% X X

Explica por que o risco sísmico é nunhas zonas maior que noutras. 100% 10% 70% 10% 20% X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific

.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


5

B8.8 B8.8 BXB8.8.1 CMCCT/CCL/CAA/CSC

Explica os procesos polos que se mobilizan os clastos. 70% 5% 80% 20% X X

Describe os axentes xeolóxicos que interveñen na formación de ambientes

sedimentarios. 100% 15% 80%

20% X X

Explica cando se produce nun solo edafización. 80% (1) 10%(1) 80%(1) 20% X X

Recoñece os diferentes tipos de solo. 100% 15% 80% 20% X X

Identifica os riscos dos procesos xeolóxicos externos. 100% 10% 70% 20% X X

Describe o impacto das actividades humanas na codia terrestre. 100% 10% 80% 20% X X

B8.10 B8.10 BXB8.10.1 CMCCT/CCL/CAA/CSC

Identifica os tipos de meteorización e os cambios que producen nas rochas. 100% 15% 90% 20% X X

Identifica o detrito ou regolito como unha formación de procesos de

meteorización. 70% 5% 80%

20% X X

Explica cando se produce nun solo edafización. (1) (1) (1) (1) (!) (1)


6


CAA/CSC

Diferencia os xacementos que se orixinan en distintos ambientes

sedimentarios e os minerais que os constitúen. 70% 10% 80% 20% X X

Recoñece a relación entre os procesos externos e os internos. 100% 10% 80% 20% X X

B8.9 B8.9 BXB8.9.1 CCÑ/CMCCT/CD/

CAA/CSC Describe as fases da diaxénese. 100% 10% 80% 20% X X


CAA/CSC Clasifica as rochas sedimentarias en rochas non detríticas e rochas detríticas. 100% 10% 80% 20% X X


1 B9.2 B9.2 BXB9.2.1 CCL/CMCCT/CAA Interpreta imaxes sobre os estratos e as descontinuidades terrestres, representadas

mediantes cortes xeolóxicos; e transcribe os datos, expóndoos con precisión. 100% 25% 70% 20% 10% X X X X

4 B9.2 B7.6 BXB7.6.1 CMCCT/CD/CAA/CSC Interpreta estruturas tectónicas en cortes xeolóxicos. 100% 25% 70%· 20% 10% X X X X

5

B9.1 B9.1 BXB9.1.1 CMCCT/CD/CAA/

CSC

Interpreta e realiza cálculos en mapas topográficos. 100% 25% 70% 20% 10%· X X X X

Realiza un perfil topográfico. 100% 25% 70% 20% 10% X X X X

6 B9.2 B9.2 BXB9.2.1 CMCCT/CC/CAA/

CSC

Interpreta un mapa xeolóxico. A regra dos uves. 100% 40% 70% 20% 10% X X X X

Interpreta un corte xeolóxico. 100% 40% 70% 20% 10% X X X X

Describe a reconstrución dun suceso catastrófico ocorrido hai millóns de anos a

partir do estudo das rochas sedimentarias. 80% 20% 70% 20% X X X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific

.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


7


Interpreta o tempo xeolóxico nun corte xeolóxico. 80% 5% 70% 20% 10% X X X X

Ordena cronoloxicamente os materiais ou os procesos xeolóxicos e correlaciona

unidades xeolóxicas. 80% 5% 80% 20% X X

Elixe o método adecuado de datación dunhas ruínas. 100% 10% 80% 20% X X

B9.3 B9.3 BXB9.3.1 CMCCT/CCL/CAA/

CSC

Explica como se recoñecen rochas orixinadas por bacterias. 70% 5% 70% 20% 10% X X X X

Identifica o factor paleoxeográfico que determinou as condicións e os procesos dos

diferentes períodos. 100% 10% 80% 20% X X

Recoñece o proceso que provocou as diferenzas entre os materiais de distintos períodos. 100% 15% 80% 20% X X

Interpreta os cambios que se producen dun período a outro. 100% 15% 80% 20% X X

Describe o que ocorre cando os fósiles e as rochas non encaixan. 100% 10% 80% 20% X X

Explica cando se produce nun solo edafización. 80% 10% 90% 20% X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific

.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


9

B3.1 B3.1 BXB3.1.1 CMCCT/CAA Diferencia unha colonia dun organismo pluricelular e explica as vantaxes destes últimos. 100% 20% 80% 20% X X

B3.2 B3.2

BXB3.2.1 CMCCT/CAA/IE Diferencia tecidos epiteliais 100% 20% 80% 20% X X

BXB3.2.1 CMCCT/CCL/CAA

Prepara unha mostra de tecido epitelial e relaciona a forma das súas células coa súa

función. 100% 10% 80% 20% X X

Indica características das células de distintos tecidos. 100% 20% 90% 10% X X

B3.3 B3.3 BXB3.3.1 CMCCT/CAA Relaciona imaxes microscópicas co tecido ao que pertencen 80% 10% 90% 10% X X

CCL/CMCCT/CAA Explica as semellanzas e diferenzas entre as células de tres tipos de tecido muscular. 100% 20% 90% 10% X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific

.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


8

B2.1 B2.1 BXB2.1.1 CMCCT/CAA Distingue unha célula procariota dunha eucariota. 100% 25% 80% 20% X X

BXB2.1.2 CMCCT/CCL/CAA Describe células procariotas e eucariotas. 100% 25% 80% 20% X X

B2.3 B2.3 BXB2.3.1 CMCCT/CCL/CAA Explica como se atopa o ADN durante a división celular. 100% 25% 80% 20% X X

B.2.4 B2.4 BXB2.4.1 CMCCT/CAA Establece analoxías e diferenzas entre os procesos de división celular mitótica e meiótica. 100% 25% 80% 20% X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


10

B4.1 B4.1 BXB4.1.1 CMCCT/CAA Recoñece a importancia das funcións das plantas e as algas nos ecosistemas para a

supervivencia dos organismos . 100% 10% 80% 20% X X

B4.3 B4.3 BX4.3.1

CMCCT/CCL/CAA/

CSC

Explica como se recoñecen rochas orixinadas por bacterias. 70% 5% 70% 20% 10% X X X X

Coñece o concepto de biodiversidade. 100% 5% 80% 10% X X

Explica a variedade e abundancia de especies. 70% 5% 80% 20% X X

Indica que ecosistemas presentan maior diversidade. 100% 5% 80% 20% X X

BXB4.3.2 CMCCT/CAA Realiza mostraxes de biodiversidade. 70% 5% 90% 10% X X X X


Indica zonas de maior biodiversidade. 70% 5% 80% 20% X X

Recoñece os factores que determinan a distribución dos diferentes biomas terrestres 100% 5% 80% 20% X X

BXB4.6.2 CMCCT/CAA

Identifica nun mapa os estados nos que se sitúan os puntos quentes e explica as causas

que ameazan a biodiversidade en cada un. 100% 5% 70% 20% 10% X X X X

Menciona adaptacións de diferentes especies segundo o clima. 100% 5% 80% 20% X X X X

B4.11 B4.11 BXB4.11.2 CMCCT/CCL/CAA

Investiga a estrutura e importancia das devesas creadas polo ser humano a partir do

bosque mediterráneo 40% 5% 90% 10% X X X X

Identifica as adaptacións da aciñeira ao bosque mediterráneo. 60% 5% 80% 20% X X


CSC

Explica que é unha especie endémica. 100% 5% 80% 20% X X

Describe exemplos de seres vivos útiles para o ser humano 100% 5% 90% 10% X X X X


CSC Explica a importancia da diversidade xenética. 100% 5% 80% 20% X X


CSC

Explica por que a desaparición dunha especie provoca a extinción doutras. 100% 5% 80% 20% X X


CSC

Elabora unha lista de medidas que se poden ter en conta para preservar a biodiversidade. 100% 10% 90% 20% X X X X


CSC

Describe as consecuencias da introdución de especies novas en zonas nas que antes non

existía 100% 5% 80% 20% X X

11

B4.1 B4.18 BXB4.1.1. CMCCT/CAA Interpreta características dos grupos taxonómicos. 100% 15% 80% 20% X X

B4.2 B4.2 BXB4.2.1 CMCCT/CAA/CSC

Valora a importancia de clasificar os seres vivos e coñece criterios de clasificación 100% 15% 80% 20% X X

Recoñece a evolución biolóxica como un dos fundamentos dos sistemas de clasificación 100% 10% 80% 20% X X

Identifica como serían clasificados algúns organismos nos distintos sistemas de

clasificación. 70% 10% 80% 20% X X

B4.9 B4.9

BXB4.9.1 CMCCT/CCL/CAA Explica que pasaría se as especies non evolucionasen. 80% 5% 80% 20% X X

Explica que significa que a evolución depende do azar. 100% 5% 80% 20% X X


Comprende a importancia das adaptacións dos animais e das plantas. 100% 15% 80% 20% X X

Describe as relacións dos organismos nun ecosistema utilizando os conceptos de hábitat

e nicho ecolóxico. 100% 15% 80% 20% X X

B4.10 B4.10 BXB4.10.2 CMCCT/CAA Relaciona as adaptacións e os procesos de especiación coa diversidade dos seres vivos. 80% 10% 80% 20% X X

12

B4.2 B4.2 BXB4.2.1 CMCCT/CAA Realiza unha clave dicotómica dos principais grupos de vertebrados. 70% 15% 80% 10% 10% X X

Elabora unha clave dicotómica para identificar diversas especies de árbores. 70% 15% 80% 10% 10% X X

B4.4 B4.4

BXB4.4.1 CMCCT/CAA Identifica os dominios e os reinos nos que se agrupan os seres vivos 100% 30% 80% 20% X X

BXB4.4.2 CMCCT/CCL/CAA Recoñece características dos dominios Archaea e Bacteria. 100% 25% 80% 20% X X

Describe as dificultades para clasificar os protistas. 80% 15% 80% 20% X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific

.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


13

B5.1 B5.1 BXB3.1.1 CMCCT/CAA Diferencia unha colonia dun organismo pluricelular e explica as vantaxes destes últimos. 100% 5% 80% 20% X X

B5.2 B5.2

BXB3.2.1 CMCCT/CAA/IE Diferencia tecidos epiteliais 100% 10% 80% 20% X X


Prepara unha mostra de tecido epitelial e relaciona a forma das súas células coa súa

función. 100% 5% 80% 20% X X

Indica características das células de distintos tecidos. 100% 10% 80% 20% X X

B5.3 B5.3 BXB3.3.1 CMCCT/CAA Relaciona imaxes microscópicas co tecido ao que pertencen 100% 5% 90% 20% X X

Explica as semellanzas e diferenzas entre as células de tres tipos de tecido muscular. 100% 10% 80% 20% X X

B5.4 B5.4 BXB5.4.1 CCL/CMCCT/CAA Explica como se distribúe pola planta do zume elaborado 100% 5% 80% 20% X X

Identifica os órganos dunha planta que poden ser sumidoiros e produtores á vez. 80% 5% 80% 20% X X


IE

Describe os feitos que ocorren durante as fases da fotosíntese 100% 10% 80% 20% X X

Define metabolismo secundario 100% 5% 80% 20% X X

Establece relacións entre os órganos de acumulación de substancias en plantas e

alimentos de orixe vexetal 60% 5% 80% 20% X X


Sinala substancias que se atopan nos tecidos secretores das plantas que son útiles para as

persoas. 60% 5% 80% 20% X X

BXB 5.6.2 CMCCT/CAA Relaciona os tecidos secretores e as substancias que producen. 100% 10% 80% 20% X X

B5.12 B5.12 BXB5.12.1 CMCCT/CAA Diferencia a nutrición nas plantas cormófitas e nas briófitas. 100% 10% 80% 20% X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific

.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


14

B5.7 B5.7 BXB5.7.1 CCL/CMCCT/CAA Describe as diferenzas entre tropismos e nastias . 100% 10% 80% 20% X X

Identifica os estímulos externos que provocan os movementos nas nastias. 100% 10% 80% 20% X X


Enumera os estímulos aos que responden as plantas . 100% 10% 80%· 20% X X

Define as fitohormonas; indica onde se forman e como promoven o crecemento

lonxitudinal da planta. 100% 10% 80% 20% X X

Analiza o efecto dos fitorreguladores en agricultura. 40% 5% 80% 20% X X X X

B5.9 B5.9 BXB5.9.1 CMCCT/CAA Indica as funcións das fitohormonas. 100% 10% 80% 20% X X

Identifica os efectos das hormonas vexetais. 100% 10% 20%

B5.10 B5.10 BXB5.10.1 CCL/CMCCT/CAA Explica os efectos da temperatura e a luz no desenvolvemento da plantas. 100% 10% 80% 20% X X

Explica que sucede se se cultivan fresas nun invernadoiro 40% 5% 80% 20% X X X X


Recoñece as adaptacións máis características dos vexetais. 100% 10% 80% 20% X X

Explica as diferenzas entre os mecanismos de defensa das plantas específicos e

inespecíficos. 60% 5% 80% 20% X X

Indica as substancias que actúan durante as infeccións dunha planta como mediadores. 60% 5% 80% 20% X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific

.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


15


Diferencia a reprodución asexual por esporas e a multiplicación vexetativa. 100% 5% 80% 20% X X

Identifica os órganos que interveñen na multiplicación das cormófitas. 100% 15% 80% 20% X X

Explica por que a reprodución sexual produce plantas xeneticamente distintas ás dos seus

proxenitores. 100% 5% 80% 20% X X

Distingue as técnicas de propagación artificial de plantas 70% 5% 80% 20% X X

B5.12 B5.12 BXB5.12.1 CCL/CMCCT/CAA Diferencia os ciclos biolóxicos de briófitas e as pteridófitas. 100% 15% 80%· 20% X X


Explica o proceso de polinización nas espermatófitas. 100% 10% 80% 20% X X

Explica o proceso de fecundación nas espermatófitas. 100% 10% 80% 20% X X

Describe as características das sementes para realizar un banco de sementes. 40% 5% 80% 20% X X X X

Define a biotecnoloxía vexetal. 60% 5% 80% 20% X X


Explica os diferentes mecanismos de diseminación das sementes e relaciónaos coas

esporas. 100% 10% 80% 20% X X

Sinala diferenzas entre a xermolación epixea e hipoxea. 80% 5% 80% 20% X X

B5.15 B5.15 BXB5.15.1 CMCCT Identifica os mecanismos de propagación dos froitos . 100% 10% 80% 20% X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific

.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


16

B6.1 B6.1 BXB6.1.1 CCL/CMCCT/CAA Explica as características da nutrición heterótrofa. 100% 15% 80% 20% X X

Distingue os tipos principais da nutrición heterótrofa. 100% 15% 80% 20% X X

B6.2 B6.2 BXB6.2.1 CMCCT/CAA Distingue os aparellos dixestivos dos invertebrados. 80% 10% 80% 20% X X

B6.3 B6.3 BXB6.3.1 CMCCT/CAA Establece diferenzas entre os modelos de aparellos dixestivos nos vertebrados. 80% 10% 80% 20% X X


Relaciona a dentadura coa función/s que realizan 100% 15% 80% 20% X X

Relaciona os tipos de células do estómago coa súa función. 100% 15% 80% 20% X X

BXB6.4.2 CCL/CMCCT/CAA Describe os procesos dixestivos no intestino. 100% 20% 80% 20% X X

17

B6.5 B6.5 BXB6.5.1 CMCCT/CAA Recoñece a existencia de pigmentos respiratorios nos animais. 100% 5% 80% 20% X X

Relaciona distintos pigmentos respiratorios co grupo de animais que os presentan. 100% 10% 80% 20% X X


Coñece os sistemas circulatorios sanguíneos. 100% 15% 80% 20% X X

Diferencia circulación aberta e pechada. 100% 10% 80% 20% X X

Relaciona circulación aberta e pechada cos animais que a presentan. 100% 15% 80% 20% X X

Establece diferenzas entre os aparellos circulatorios de distintos animais. 80% 10% 80% 20% X X X X

BXB6.6.2 CMCCT/CAA Recoñece o tipo de circulación en representacións sinxelas do aparello circulatorio 100% 10% 80% 20% X X

B6.7 B6.7 BXB6.7.1 CMCCT/CAA Identifica as funcións de sistema circulatorio linfático e os seus compoñentes en distintos

grupos de animais. 80% 10% 80% 20% X X

B6.11 6.11 BXB6.11.1 CCL/CMCCT/CAA

Enumera os principais produtos de excreción. 100% 5% 80% 20% X X

Clasifica os grupos de animais segundo os produtos de excreción. 80% 5% 80% 20% X X X X

Identifica órganos de excreción auxiliares. 100% 5% 80% 20% X X

18 B6.16 B6.16

BXB6.16.1 CMCCT/CAA Relaciona respostas co comportamento 100% 15% 80% 10% X X

Describe como captan os estímulos os invertebrados 80% 10% 80% 10% X X

BXB6.16.2 CMCCT/CAA Indica tipos de receptores. 100% 15% 80% 10% X X

Identifica órganos dos sentidos. 100% 20% 80% 10% X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


18

B6.22 B6.22 BXB6.16.1 CCL/CMCCT/CAA Describe as diferenzas entre glándulas endócrinas e exócrinas. 100% 15% 80% 20% X X

B6.23 B6.23 BXB6.23.1 CMCCT/CAA Relaciona as principais hormonas dos invertebrados coa súa función de control. 70% 10% 80% 20% X X


Enumera os principais produtos de excreción. 100% 5% 80% 20% X X

Clasifica os grupos de animais segundo os produtos de excreción. 80% 5% 80% 20% X X

Identifica órganos de excreción auxiliares. 10% 5% 80% 20% X X

19

B6.16 B6.16 BXB6.16.1 CCL/CMCCT/CAA Explica a relación e coordinación nos animais. 100% 10% 80% 20% X X


Explica a transmisión do impulso nervioso. 100% 5% 80% 20% X X

Explica a diferenza entre potencial de repouso e de acción. 100% 5% 80% 20% X X

Describe o proceso de intercambio de ións na neurona. 100% 5% 80% 20% X X

Diferenza entre sinapse química e eléctrica. 100% 5% 80% 20% X X

B6.18 B6.18 BXB6.18.1 CMCCT/CAA Indica os tipos de sistemas nerviosos en invertebrados. 70% 5% 60% 30% 10% X X X X

B6.19 B6.19 BXB6.19.1 CMCCT/CAA Identifica o desenvolvemento do sistema nervioso en vertebrados. 50% 5% 60% 30% 10% X X X X

B6.20 B6.20 BXB6.20.1 CCL/CMCCT Describe o sistema nervioso central e periférico dos vertebrados. 100% 10% 80% 20% X X

Describe o acto reflexo. 100% 5% 80% 20% X X

B6.21 B6.21 BXB6.21.1 CMCCT/CAA Identifica os compoñentes do sistema endócrino. 100% 5% 80% 20% X X

B6.22 B6.22

BXB6.22.1 CCL/CMCCT/CAA Describe as diferenzas entre glándulas endócrinas e exócrinas 100% 5% 80% 20% X X

BXB6.22.2 CMCCT/CAA Recoñece a función reguladora e en que lugar se evidencia a actuación dalgunhas das

hormonas que actúan no corpo humano 100% 10% 80% 20% X X

BXB6.23.2 CCL/CMCCT/CAA

Explica a relación entre o hipotálamo e a hipófise 100% 5% 80% 20% X X

Indica as glándulas reguladas pola hipófise 100% 10% 80% 20% X X

Explica a relación entre as hormonas producidas polo páncreas 100% 10% 80% 20% X X

20


Explica as diferenzas entre reprodución asexual e sexual. 100% 5% 80% 20% X X

Recoñece as características da reprodución asexual ou multiplicación vexetativa. 100% 5% 80% 20% X X

Describe as vantaxes e inconvenientes da reprodución asexual e sexual, argumentando

sobre cada unha delas. 100% 5% 80%

20% X X

BXB6.24.3 CMCCT/CAA Distingue os tipos de reprodución sexual. 100% 10% 80% 20% X X

B6.25 B6.25 BXB6.25.1 CCL/CMCCT Describe o proceso da gametoxénese. 100% 10% 80% 20% X X

B6.26 B6.26 BXB6.26.1 CMCCT/CAA Recoñece os mecanismos de autofecundación que utilizan algúns animais. 70% 5% 80% 20% X X

Recoñece os tipos de fecundación en animais. 100% 5% 80% 20% X X

B6.27 B6.27 BXB6.27.1 CCL/CMCCT Describe as fases do desenvolvemento embrionario. 60% 5% 60% 30% 10% X X X X

BXB6.27.2 CMCCT/CAA Establece relacións entre os tipos de ovo e os procesos de segmentación e gastrulación. 60% 5% 80% 20% X X X X

B6.21 B6.21 BXB6.21.1 CMCCT/CAA Identifica os compoñentes do sistema endócrino. 100% 5% 80% 20% X X

B6.22 B6.22

BXB6.22.1 CCL/CMCCT/CAA Describe as diferenzas entre glándulas endócrinas e exócrinas. 100% 5% 80% 20% X X

BXB6.22.2 CMCCT/CAA Recoñece a función reguladora e en que lugar se evidencia a actuación dalgunhas das

hormonas que actúan no corpo humano. 100% 10% 80%

20% X X

BXB6.22.3 CCL/CMCCT/CAA

Explica a relación entre o hipotálamo e a hipófise. 100% 5% 80% 20% X X

Indica as glándulas reguladas pola hipófise. 100% 10% 80% 20% X X

Explica a relación entre as hormonas producidas no páncreas. 100% 10% 80% 20% X X



COMPETENCIAS CLAVE

CC

L

Busca, selecciona, organiza e clasifica a información relevante sobre diferentes métodos de estudo da Terra, en

función dos procedementos utilizados, das súas achegas e das limitacións.

Analiza e expón a información sobre a estrutura e composición do interior da Terra, distinguindo as súas capas e as

descontinuidades e zonas de transición entre elas.

Interpreta imaxes sobre as características das capas terrestres e transcribe os datos, exponas con precisión e formula

hipótesis.

Interpreta mapas, gráficos e imaxes e localiza as diferentes capas da Terra, identificando as descontinuidades entre

elas.

Busca, selecciona, organiza e clasifica a información relevante sobre métodos de investigación xeolóxica e de

fenómenos naturais.

Interpreta imaxes sobre os estratos e as descontinuidades terrestres, representadas mediantes cortes xeolóxicos; e

transcribe os datos, expóndoos con precisión.

Analiza e expón a información sobre a estrutura e composición do interior da Terra.

Interpreta mapas, gráficos e imaxes sobre os movementos da litosfera.

Interpreta imaxes sobre o proceso de subdución e sobre os procesos xerados pola convección do manto.

Explica a orixe das illas volcánicas pola converxencia das placas oceánicas; a orixe de cordilleiras volcánicas pola

converxencia de litosfera oceánica; e os oróxenos de colisión pola converxencia de placas continentais.

Recoñece as evidencias da deriva continental.

Identifica o descubrimento das dorsais oceánicas como consecuencia da teoría da deriva continental.

Interpreta imaxes de tomografía sísmica.

Identifica os factores que determinan os diferentes tipos de magmas, clasificándoos atendendo á súa composición

Diferencia en imaxes as distintas localizacións dos magmas.

Explica o tipo de magma que orixina unha zona de colisión entre dous continentes.

Identifica os principais compoñentes das rochas magmáticas: os minerais da clase dos silicatos.

Explica por que unha rocha magmática non pode conter olivina e cuarzo á vez pero si plaxioclasio e cuarzo.

Describe diferenzas entre rochas magmáticas.

Analiza os riscos xeolóxicos derivados da actividade volcánica.

Explica a orixe dos fenómenos volcánicos e os perigos da acumulación de cinzas procedentes da actividade volcánica.

Identifica os cambios que produce o metamorfismo nas rochas.

Recoñece usos das rochas metamórficas e magmáticas.

Explica por que as rochas metamórficas teñen un comportamento diferente, dúctil ou fráxil, segundo se produzan en

zonas profundas ou superficiais.

Explica que significa o buzamento en pregamentos e fallas.

Explica por que o risco sísmico é nunhas zonas maior que noutras.

Explica os procesos polos que se mobilizan os clastos.

Describe os axentes xeolóxicos que interveñen na formación de ambientes sedimentarios.

Explica cando se produce nun solo edafización.

Recoñece os diferentes tipos de solo.

Identifica os riscos dos procesos xeolóxicos externos.

Describe o impacto das actividades humanas na codia terrestre.



Explica a meteorización química do arenito.

Diferencia os xacementos que se orixinan en distintos ambientes sedimentarios e os minerais que os constitúen.

Recoñece a relación entre os procesos externos e os internos.

Describe as fases da diaxénese.

Clasifica as rochas sedimentarias en rochas non detríticas e rochas detríticas.

Ordena cronoloxicamente os materiais ou os procesos xeolóxicos e correlaciona unidades xeolóxicas.

Elixe o método adecuado de datación dunhas ruínas.

Sinala características que os seres vivos comparten coa materia inerte.

Explica a importancia da auga para os seres vivos. Identifica os bioelementos e as biomoléculas dos seres vivos.

Describe células procariotas e eucariotas.

Explica como se atopa o ADN durante a división celular.

Relaciona imaxes microscópicas co tecido ao que pertencen.

Explica as semellanzas e diferenzas entre as células de tres tipos de tecido muscular.

Coñece o concepto de biodiversidade e Indica que ecosistemas presentan maior diversidade.

Explica a variedade e abundancia de especies. Concepto deespecie endémica


CC

L

Explica por que hai tantas especies endémicas nas illas.

Explica a importancia da diversidade xenética.

Describe exemplos de seres vivos útiles para o ser humano.

Explica por que a desaparición dunha especie provoca a extinción.

Elabora unha lista de medidas que se poden ter en conta para preservar a biodiversidade.

Describe as consecuencias da introdución de especies novas en zonas nas que antes non existía.

Explica que pasaría se as especies non evolucionasen.

Explica que significa que a evolución depende do azar.

Comprende a importancia das adaptacións dos animais e das plantas.

Describe as relacións dos organismos nun ecosistema utilizando os conceptos de hábitat e nicho ecolóxico.

Interpreta un mapa xeolóxico. A regra dos uves.

Interpreta un corte xeolóxico.

Describe a reconstrución dun suceso catastrófico ocorrido hai millóns de anos a partir do estudo das rochas

sedimentarias.

Describe a absorción da auga e dos sales minerais.

Localiza e sinala a función da banda de Caspary.

Explica como se distribúe pola planta do zume elaborado.

Identifica os órganos dunha planta que poden ser sumidoiros e produtores á vez.

Describe os feitos que ocorren durante as fases da fotosíntese.

Define metabolismo secundario.

Establece relacións entre os órganos de acumulación de substancias en plantas e alimentos de orixe vexetal.

Diferencia a nutrición nas plantas cormófitas e nas briófitas.

Describe as diferenzas entre tropismos e nastias.

Identifica os estímulos externos que provocan os movementos nas nastias.

Enumera os estímulos aos que responden as plantas.

Define as fitohormonas; indica onde se forman e como promoven o crecemento lonxitudinal da planta.

Analiza o efecto dos fitorreguladores en agricultura.

Explica os efectos da temperatura e a luz no desenvolvemento da planta.

Explica que sucede se se cultivan fresas nun invernadoiro.

Recoñece as adaptacións máis características dos vexetais.

Explica as diferenzas entre os mecanismos de defensa das plantas específicos e inespecíficos.

Indica as substancias que actúan durante as infeccións dunha planta como mediadores.

Diferencia a reprodución asexual por esporas e a multiplicación vexetativa.

Identifica os órganos que interveñen na multiplicación das cormófitas.

Explica por que a reprodución sexual produce plantas xeneticamente distintas ás dos seus proxenitores.

Distingue as técnicas de propagación artificial de plantas.

Explica o proceso de polinización e nas espermatófitas.

Explica o proceso de fecundación nas espermatófitas.

Describe as características das sementes para realizar un banco de sementes.

Define a biotecnoloxía vexetal.

Explica os diferentes mecanismos de diseminación das sementes e relaciónaos coas esporas.

Sinala diferenzas entre a xerminación epixea e hipoxea.

Explica as características da nutrición heterótrofa.

Distingue os tipos principais da nutrición heterótrofa.

Describe os procesos dixestivos no intestino.

Identifica as funcións de sistema circulatorio linfático e os seus compoñentes en distintos grupos de animais.

Enumera os principais produtos de excreción.

Clasifica os grupos de animais segundo os produtos de excreción.

Identifica órganos de excreción auxiliares.

Describe as diferenzas entre glándulas endócrinas e exócrinas.




Explica a relación e coordinación nos animais.

Explica a transmisión do impulso nervioso.

Explica a diferenza entre potencial de repouso e de acción.

Describe o proceso de intercambio de ións na neurona.

Diferenza entre sinapse química e eléctrica. Describe o sistema nervioso central e periférico dos vertebrados.

Describe o acto reflexo. Describe as diferenzas entre glándulas endócrinas e exócrinas. Explica a relación entre o hipotálamo e a hipófise.

Indica as glándulas reguladas pola hipófise.

Explica a relación entre as hormonas producidas polo páncreas.


CC

L

Explica as diferenzas entre reprodución asexual e sexual.

Recoñece as características da reprodución asexual ou multiplicación vexetativa.

Describe as vantaxes e inconvenientes da reprodución asexual e sexual, argumentando sobre cada unha delas.

Describe o proceso da gametoxénese.

Describe as fases do desenvolvemento embrionario.


Explica a relación entre o hipotálamo e a hipófise.


Explica a relación entre as hormonas producidas no páncreas.

CM

CC

T

Analiza e expón a información sobre a estrutura e composición do interior da Terra, distinguindo as súas capas e as

descontinuidades e zonas de transición entre elas.

Interpreta imaxes sobre as características das capas terrestres e transcribe os datos, exponas con precisión e formula

hipótesis.


elas.

Analiza información sobre o que achegan ao estudo da Terra os modelos xeoquímico e xeodinámico da Terra, tendo

en conta as características das súas capas internas e externas

Busca información, reflexiona e expón as súas opinións con claridade sobre diferentes hipóteses relativas á natureza

e evolución do planeta, tales como a hipótese Gaia.

Identifica os tipos de bordos das placas terrestres, interpreta os fenómenos asociados a cada tipo e expón os resultados

con claridade.





Analiza e expón a información sobre a estrutura e composición do interior da Terra.


Identifica a dinámica das placas litosféricas como a parte visible da máquina térmica terrestre.







Identifica rochas magmáticas co microscopio petrográfico.



Identifica os factores que determinan os diferentes tipos de magmas, clasificándoos atendendo á súa composición.




Recoñece as características do magma diferenciando os distintos produtos emitidos nunha erupción volcánica e

identifícaos co tipo de actividade volcánica correspondente.


Explica a orixe dos fenómenos volcánicos e os perigos da acumulación de cinzas procedentes da actividade volcánica.

Recoñece os métodos empregados para estudar as estruturas tectónicas nun laboratorio.







Interpreta estruturas tectónicas en cortes xeolóxicos.

Recoñece distintos sistemas de información xeográfica.

Identifica os sistemas de teledetección e diferencia a activa da pasiva.







Interpreta e realiza cálculos en mapas topográficos.

PROGRAMACIÓN DEPARTAMENTO CIENCIAS NATURAIS. IES POLITÉCNICO. CURSO 2016-2017 94

CM

CC

T

Realiza un perfil topográfico.



Recoñece a relación entre os procesos externos e os internos. xplica a meteorización química do arenito.






sedimentarias.

Interpreta o tempo xeolóxico nun corte xeolóxico.




Explica a importancia da auga para os seres vivos.

Identifica os bioelementos e as biomoléculas dos seres vivos.

Diferencia os tipos de biomoléculas que constitúen a materia viva e relaciónaas coas súas funcións biolóxicas na

célula.

Identifica os monómeros das macromoléculas orgánicas.

Relaciona biomoléculas coa súa función biolóxica.

Distingue unha célula procariota dunha eucariota.



Establece analoxías e diferenzas entre os procesos de división celular mitótica e meiótica.

Diferencia unha colonia dun organismo pluricelular e explica as vantaxes destes últimos

Identifica modelos de organización en animais.

Diferencia tecidos epiteliais.

Prepara unha mostra de tecido epitelial e relaciona a forma das súas células coa súa función.

Indica características das células de distintos tecidos.



Recoñece a importancia das funcións das plantas e as algas nos ecosistemas para a supervivencia dos organismos.

Coñece o concepto de biodiversidade.

Explica a variedade e abundancia de especies.

Indica que ecosistemas presentan maior diversidade.

Realiza mostraxes de biodiversidade.

Indica zonas de maior biodiversidade.

Recoñece os factores que determinan a distribución dos diferentes biomas terrestres.

Identifica nun mapa os estados nos que se sitúan os puntos quentes e explica as causas que ameazan a biodiversidade

en cada un.

Menciona adaptacións de diferentes especies segundo o clima.

Investiga a estrutura e importancia das devesas creadas polo ser humano a partir do bosque mediterráneo.

Identifica as adaptacións da aciñeira ao bosque mediterráneo.

Explica que é unha especie endémica.




Explica por que a desaparición dunha especie provoca a extinción doutras.



Interpreta características dos grupos taxonómicos.

Valora a importancia de clasificar os seres vivos e coñece criterios de clasificación.

Recoñece a evolución biolóxica como un dos fundamentos dos sistemas de clasificación.

Identifica como serían clasificados algúns organismos nos distintos sistemas de clasificación.





Relaciona as adaptacións e os procesos de especiación coa diversidade dos seres vivos.

Realiza unha clave dicotómica dos principais grupos de vertebrados.

Elabora unha clave dicotómica para identificar diversas especies de árbores.


CM

CC

T

Realiza un perfil topográfico.



Recoñece a relación entre os procesos externos e os internos. xplica a meteorización química do arenito.






sedimentarias.

Interpreta o tempo xeolóxico nun corte xeolóxico.




Explica a importancia da auga para os seres vivos.

Identifica os bioelementos e as biomoléculas dos seres vivos.

Diferencia os tipos de biomoléculas que constitúen a materia viva e relaciónaas coas súas funcións biolóxicas na

célula.

Identifica os monómeros das macromoléculas orgánicas.

Relaciona biomoléculas coa súa función biolóxica.

Distingue unha célula procariota dunha eucariota.



Establece analoxías e diferenzas entre os procesos de división celular mitótica e meiótica.

Diferencia unha colonia dun organismo pluricelular e explica as vantaxes destes últimos

Identifica modelos de organización en animais.






Recoñece a importancia das funcións das plantas e as algas nos ecosistemas para a supervivencia dos organismos.




Realiza mostraxes de biodiversidade.

Indica zonas de maior biodiversidade.

Recoñece os factores que determinan a distribución dos diferentes biomas terrestres.

Identifica nun mapa os estados nos que se sitúan os puntos quentes e explica as causas que ameazan a biodiversidade

en cada un.

Menciona adaptacións de diferentes especies segundo o clima.



Explica que é unha especie endémica.







Interpreta características dos grupos taxonómicos.

Valora a importancia de clasificar os seres vivos e coñece criterios de clasificación.

Recoñece a evolución biolóxica como un dos fundamentos dos sistemas de clasificación.

Identifica como serían clasificados algúns organismos nos distintos sistemas de clasificación.





Relaciona as adaptacións e os procesos de especiación coa diversidade dos seres vivos.

Realiza unha clave dicotómica dos principais grupos de vertebrados.

Elabora unha clave dicotómica para identificar diversas especies de árbores.


CM

CC

T

Identifica os dominios e os reinos nos que se agrupan os seres vivos.

Recoñece características dos dominios Archaea e Bacteria.

Explica a importancia das algas e das microalgas.

Describe as dificultades para clasificar os protistas.

Identifica as diferenzas entre os ciclos biolóxicos de briófitas, pteridófitas e espermatófitas e as súas fases e estruturas

características.

Interpreta un esquema da estrutura dos musgos.

Identifica a característica que fai que as esponxas sexan animais.

Recoñece as adaptacións animais aos medios aéreos.

Identifica as adaptacións dos anfibios aos medios acuáticos.

Diferencia as adaptacións dos réptiles e os anfibios aos medios terrestres.

Explica os procesos de transpiración, intercambio de gases e gutación.

Indica a función da cutina da epiderme das follas.

Sinala as diferenzas entre os parénquimas do mesófilo das follas.




Describe a absorción da auga e dos sales minerais.

Localiza e sinala a función da banda de Caspary.

Coñece a composición do zume bruto e os seus mecanismos de transporte.

Explica como se distribúe pola planta do zume elaborado.

Identifica os órganos dunha planta que poden ser sumidoiros e produtores á vez.







Sinala substancias que se atopan nos tecidos secretores das plantas que son útiles para as persoas.

Relaciona os tecidos secretores e as substancias que producen.







Indica as funcións das fitohormonas.

Identifica os efectos das hormonas vexetais.










Diferencia os ciclos biolóxicos de briófitas e as pteridófitas.

Interpreta esquemas dos ciclos biolóxicos dos diferentes grupos de plantas.







Identifica os mecanismos de propagación dos froitos.



Distingue os aparellos dixestivos dos invertebrados.

Establece diferenzas entre os modelos de aparellos dixestivos nos vertebrados.

Relaciona a dentadura coa función/s que realizan.


CM

CC

T

Relaciona os tipos de células do estómago coa súa función.

Describe os procesos dixestivos no intestino.

Recoñece a existencia de pigmentos respiratorios nos animais.

Relaciona distintos pigmentos respiratorios co grupo de animais que os presentan.

Coñece os sistemas circulatorios sanguíneos.

Diferencia circulación aberta e pechada.

Relaciona circulación aberta e pechada cos animais que a presentan.

Establece diferenzas entre os aparellos circulatorios de distintos animais.

Recoñece o tipo de circulación en representacións sinxelas do aparello circulatorio.





Relaciona respostas co comportamento.

Describe como captan os estímulos os invertebrados.

Indica tipos de receptores.

Identifica órganos dos sentidos.


Relaciona as principais hormonas dos invertebrados coa súa función de control.








Diferenza entre sinapse química e eléctrica.

Indica os tipos de sistemas nerviosos en invertebrados.

Identifica o desenvolvemento do sistema nervioso en vertebrados.

Describe o sistema nervioso central e periférico dos vertebrados.

Describe o acto reflexo.

Identifica os compoñentes do sistema endócrino.


Recoñece a función reguladora e en que lugar se evidencia a actuación dalgunhas das hormonas que actúan no corpo

humano.







Distingue os tipos de reprodución sexual.

Describe o proceso da gametoxénese.

Recoñece os mecanismos de autofecundación que utilizan algúns animais.

Recoñece os tipos de fecundación en animais.

Describe as fases do desenvolvemento embrionario.

Establece relacións entre os tipos de ovo e os procesos de segmentación e gastrulación.




humano.




CD






Interpreta estruturas tectónicas en cortes xeolóxicos


CD




Realiza un perfil topográfico






sedimentarias.

CA

A



Analiza información sobre o que achegan ao estudo da Terra os modelos xeoquímico e xeodinámico da Terra, tendo

en conta as características das súas capas internas e externas.

Busca información, reflexiona e expón as súas opinións con claridade sobre diferentes hipóteses relativas á natureza

e evolución do planeta, tales como a hipótese Gaia.

Identifica os tipos de bordos das placas terrestres, interpreta os fenómenos asociados a cada tipo e expón os resultados

con claridade.





Identifica a dinámica das placas litosféricas como a parte visible da máquina térmica terrestre.









Identifica os factores que determinan os diferentes tipos de magmas, clasificándoos atendendo á súa composición.











Recoñece o tipo de estrutura tectónica que presenta un chan.

Clasifica as rochas metamórficas en rochas con foliación e rochas con estrutura granoblástica.






Explica que significa o buzamento en pregamentos e fallas





Describe os axentes xeolóxicos que interveñen na formación de ambientes sedimentarios xplica os procesos polos

que se mobilizan os clastos.



Describe o impacto das actividades humanas na codia terrestre



CC

AA




Sinala substancias que se atopan nos tecidos secretores das plantas que son útiles para as persoas.

Relaciona os tecidos secretores e as substancias que producen.







Indica as funcións das fitohormonas.

Identifica os efectos das hormonas vexetais.










Diferencia os ciclos biolóxicos de briófitas e as pteridófitas.

Interpreta esquemas dos ciclos biolóxicos dos diferentes grupos de plantas.









Distingue os aparellos dixestivos dos invertebrados.

Establece diferenzas entre os modelos de aparellos dixestivos nos vertebrados.

Relaciona a dentadura coa función/s que realizan.

Relaciona os tipos de células do estómago coa súa función.

Recoñece a existencia de pigmentos respiratorios nos animais.

Relaciona distintos pigmentos respiratorios co grupo de animais que os presentan.

Coñece os sistemas circulatorios sanguíneos.

Diferencia circulación aberta e pechada.

Relaciona circulación aberta e pechada cos animais que a presentan.

Establece diferenzas entre os aparellos circulatorios de distintos animais.

Recoñece o tipo de circulación en representacións sinxelas do aparello circulatorio.





Relaciona respostas co comportamento.

Describe como captan os estímulos os invertebrados.

Indica tipos de receptores.

Identifica órganos dos sentidos.


Relaciona as principais hormonas dos invertebrados coa súa función de control.








Diferenza entre sinapse química e eléctrica.

Indica os tipos de sistemas nerviosos en invertebrados.


C

CA

A

Identifica o desenvolvemento do sistema nervioso en vertebrados.


Describe as diferenzas entre glándulas endócrinas e exócrinas


humano.







Distingue os tipos de reprodución sexual.

Recoñece os mecanismos de autofecundación que utilizan algúns animais.

Recoñece os tipos de fecundación en animais.

Establece relacións entre os tipos de ovo e os procesos de segmentación e gastrulación.




humano.




CS

C




elas.










Recoñece o tipo de estrutura tectónica que presenta un chan.









Recoñece os diferentes tipos de solo


Describe o impacto das actividades humanas na codia terrestre



Realiza un perfil topográfico




Recoñece a relación entre os procesos externos e os internos.


Clasifica a Interpreta un mapa xeolóxico. A regra dos uves.



sedimentarias.s rochas sedimentarias en rochas non detríticas e rochas detríticas.




CS

C

Explica como se recoñecen rochas orixinadas por bacterias.

Identifica o factor paleoxeográfico que determinou as condicións e os procesos dos diferentes períodos.

Recoñece o proceso que provocou as diferenzas entre os materiais de distintos períodos.

Interpreta os cambios que se producen dun período a outro.

Describe o que ocorre cando os fósiles e as rochas non encaixan.











CS

IEE







CC

EC


elas.


9. CULTURA CIENTÍFICA 1º BACHARELATO

7.1. INTRODUCIÓN

A materia de Cultura Científica contribúe a que o alumnado avalíe enunciados relacionados con estas cuestións

e tome decisións fundamentadas en probas de carácter científico, diferenciándoas das crenzas e das opinións.

En definitiva, trátase de que os cidadáns e as cidadás sexan competentes para tomar decisións baseadas no

coñecemento científico, nun marco democrático de participación cidadá, desenvolvendo deste xeito a

competencia social e cívica.

Un dos aspectos básicos da competencia científica é a capacidade de utilizar probas e argumentar en relación

a cuestións de carácter científico, e tomar decisións baseadas en probas. A materia de Cultura Científica debe

contribuír a isto, a través dunha metodoloxía que enfronte o alumnado ao reto de utilizar probas e argumentar

nun contexto real e mediante o diálogo entre iguais. O traballo cooperativo e colaborativo, a formulación de

tarefas en contextos reais e o traballo experimental deben, xa que logo, formar parte do desenvolvemento

curricular na aula.

Partindo do enfoque competencial do currículo, a materia de Cultura Científica servirá para o desenvolvemento

das competencias lingüística e dixital, a través da realización de tarefas grupais que supoñan compilar e

organizar información, expola de xeito oral e escrito, elaborar presentacións, defender as opinións propias en

debates e outras situacións de aula.

A materia tamén contribuirá ao desenvolvemento das competencias de aprender a aprender, e de sentido de

iniciativa e espírito emprendedor, a través dunha metodoloxía que promova situacións de aula que fomenten a

responsabilidade do alumnado no proceso de aprendizaxe, a avaliación e a autoavaliación, a autocrítica e a

promoción da iniciativa do alumnado para que sexa o protagonista do proceso.

Outra razón do interese da materia de Cultura Científica é a importancia do coñecemento e da utilización do

método científico, útil non só no ámbito da investigación, senón en xeral en todas as disciplinas e actividades.

Ademais, o fomento de vocacións científicas é outra das dimensións ás que esta materia debe contribuír.

Por tanto, requírese que a sociedade adquira unha cultura científica básica que lle permita entender o mundo

actual e ser quen de tomar decisións baseadas no coñecemento científico en distintos contextos; é dicir,

conseguir a alfabetización científica da cidadanía.

Para primeiro de bacharelato déixanse cuestións algo máis complexas, como a formación da Terra e a orixe da

vida, a xenética, os avances biomédicos e, para rematar, un bloque dedicado a todo o relacionado coas

tecnoloxías da información e da comunicación.


ASIGNATURA Cultura Científica

PROFESORA MARTA RAMADA ZAMORA

LIBRO DE

TEXTO

Título CULTURA CIENTÍFICA


Editorial SANTILLANA ISBN 9788468011868

Data Autoriz. 2015 Galego XCastelán


A área de Cultura científica artéllase en cinco bloques:

Bloque 1. Procedementos de traballo. Bloque 2. A Terra e a vida. Bloque 3. Avances en Biomedicina. Bloque 4. A revolución xenética.

Bloque 5. Novas tecnoloxías en comunicación e información.

No bloque 1 establécense os procedementos de traballo para abordar os contidos dos outros bloques de

coñecemento. Para lograr a adquisición das competencias, deben formar parte do desenvolvemento curricular

a obtención e a selección crítica de información de carácter científico; a valoración da importancia da ciencia

e a tecnoloxía na vida diaria; a comunicación de información de carácter científico nos soportes escrito, oral e

virtual; o diálogo e o debate entre iguais sobre os temas científico tecnolóxicos; o traballo cooperativo e

colaborativo. Trátase, pois, ademais de adquirir coñecementos científico tecnolóxicos, de contribuír á

capacidade de avaliar de xeito crítico e comunicar eficazmente cuestións de carácter científico e tecnolóxico.

Por tanto, as estratexias fundamentais dos procedementos de traballo deben impregnar o resto de bloques de

coñecemento, formando parte indivisible á hora de abordar cuestións relacionadas coa cultura científica.


1ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B1 Bloque1. Procedementos de traballo

Mes Sesións

1

B1.1. A comunicación en ciencia e tecnoloxía. O artigo científico.

Fontes de divulgación científica. Elaboración e presentación

de informes utilizando distintos medios.

Libro de

texto

Material

elaborado

Set./

Out. 12

B1.2. Ciencia, tecnoloxía e sociedade: perspectiva histórica.

2 B1.1.

A comunicación en ciencia e tecnoloxía. O artigo científico.



Libro de

texto

Material

elaborado

Out./

Nov. 12


3

B1.1.




Libro de

texto

Material

elaborado

Nov./

Dec. 12


2ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque


Mes Sesións

4 B1.1.




Libro de

texto

Material

elaborado

Xan. 12


5 B1.1.




Libro de

texto

Material

elaborado

Feb. 12



3ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque


Mes Sesións

6 B1.1.




Libro de

texto

Material

elaborado

Marzo 12

7 B1.1.



de informes utilizando distintos medios

Libro de

texto

Material

elaborado

Abril 12

8 B1.1.




Libro de

texto

Material

elaborado

Maio 14

1ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B2 Bloque2. A Terra eavida

Mes Sesións

1

B2.1. Orixe e formación da Terra: deriva continental e tectónica de

placas. Libro de

texto

Material

elaborado

Set./

Out. 12

B2.2. Vulcanismo e terremotos predición e prevención

2

B2.3. Orixe da vida na Terra. Libro de

texto

Material

elaborado

Out./

Nov. 12

B2.4.

Do fixismo ao evolucionismo. Evolución a debate: teorías

científicas e pseudocientíficas sobre a evolución. Evolución

do ser humano.

1ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B3 Bloque3. Avances en biomedicina

Mes Sesións

3

B3.1. Evolución histórica da investigación médica e farmacéutica Libro de

texto

Material

elaborado

Nov./

Dec. 12

B3.2. Últimos avances en medicina..

B3.3. Valoración crítica da información relacionada coa medicina.

Uso responsable dos medicamentos. Patentes.

2ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B4 Bloque4. A revolución xenética

Mes Sesións

4 B4.1. Revolución xenética. Xenoma humano. Tecnoloxías do ADN

recombinante e enxeñaría xenética. Aplicacións

Libro de

texto

Material

elaborado

Xan. 12


2ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque


Mes Sesións

5

B4.1. Revolución xenética. Xenoma humano. Tecnoloxías do ADN

recombinante e enxeñaría xenética. Aplicacións

Libro de

texto

Material

elaborado

Feb. 12 B4.3. Células nai e clonación: aplicacións e perspectivas de futuro.

B4.4. Xenética e sociedade. Bioética

3ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B5 Bloque5. Tecnoloxías de información e comunicación

Mes Sesións

6

B5.1. Orixe, evolución e análise comparativa dos equipamentos

informáticos. Libro de

texto

Material

elaborado

Marzo 12

B5.2. Incorporación da tecnoloxía dixital á vida cotiá.

B5.3. Características e especificacións de equipamentos. Análise e

comparativa desde o punto de vista do/da usuario/a.

B5.4. Vantaxes e inconvenientes da evolución tecnolóxica.

Consumismo asociado ás novas tecnoloxías.

7



texto

Material

elaborado

Abril 12 B5.4. Vantaxes e inconvenientes da evolución tecnolóxica.


B5.5. Internet na vida cotiá. Beneficios e problemas asociados ao

uso de internet.

8



texto

Material

elaborado

Maio 14

B5.2. Incorporación da tecnoloxía dixital á vida cotiá.

B5.3. Características e especificacións de equipamentos. Análise e

comparativa desde o punto de vista do/da usuario/a.

B5.4. Vantaxes e inconvenientes da evolución tecnolóxica.













UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


1

B1.1 B1.1 BXB1.1.1 CCL/CSC Obtén, analiza, selecciona, contrasta, redacta e presenta información sobre un tema

relacionado coa ciencia e a tecnoloxía; redacta resumes e elixe títulos axeitados. 100% 50% 80 90% 10% X X X X

B1.2

B1.2 BXB1.2.1

CCL/CMCCT/CD/CAA/

CSC

Comunica conclusións e realiza comentarios analíticos de artículos divulgativos

relacionados coa ciencia e a tecnoloxía, valorando críticamente o impacto na

sociedade dos textos e/ou fontes científico-gráficas analizadas e defende en público

as súas conclusións.

100% 50% 90% 10% X X X X

2


relacionado coa ciencia e a tecnoloxía; redacta resumes e elixe títulos axeitados. 100% 50% 90% 10% X X X X


CSC





100% 50% 90% 10% X X X X

3




CSC





100% 50% 90% 10% X X X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


4


relacionado coa ciencia e a tecnoloxía; redacta resumes e elixe títulos axeitados. 100% 50% 80 90% 10% X X X X

B1.2

B1.2 BXB1.2.1

CCL/CMCCT/CD/CAA/

CSC





100% 50% 90% 10% X X X X

5




CSC





100% 50% 90% 10% X X X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific

.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


1

B2.1 B2.1 BXB2.1.1 CMCCT/CD/CAA/

CSC/CCL Xustifica as teorías científicas, analizando o significado das probas nas que se basean. 80% 30% 80% 10% 10% X X

B2.2 B2.2 BXB2.2.1 CCL/CSC Analiza documentos e os utiliza para explicar os fenómenos que orixinan grandes

cambios e feitos importantes 100% 30% 80%· 10% 10% X X


CSC

Determina as consecuencias do estudo da propagación das ondas sísmicas e as relaciona

coa existencia de diferentes capas terrestres 100% 40% 80% 10% 10%· X X

2

B2.3 B2.4 BXB2.4.1

CCL/CSC/ CMCCT

Describe as distintas hipóteses sobre a orixe da vida na Terra, sinalando os puntos a favor

e en contra de cada unha delas 100% 20% 80% 10% 10% X X

CCL/CMCCT Describe distintas investigacións científicas asociadas á historia da Terra e ao

desenvolvemento da vida nela. 100% 10% 90% 10% X X

B2.4 B25

BXB2.5.1 CMCCT/CCL/CAA Explica a teoría da evolución das especies, describindo como se asigna unha idade a cada

achazgo paleoantropolóxico . 100% 20% 80% 10% 10% X X

BXB5.5.2 CCL/CSC/CMCCT Analiza as teorías da evolución e da selección natural das especies, baseándose en

exemplos concretos e explicando as súas conclusiones de xeito coherente. 100% 20% 80% 10% 10% X X

B2.4 B2.6

BXB2.6.1 CCL/CSC/CMCCT

Identifica e describe as distintas etapas da evolución desde os primeiros homínidos ata o

home actual, indicando as características de cada un deles nas diferentes etapas e

xustificando a súa capacidade de supervivencia.

100% 20% 80% 10% 10% X X

BXB2.6.2 CCL/CMCCT/CAA/

CSC

Comprende e valora distintas informacións asociadas a orixe e evolución das especies,

relacionándoa coa historia da Terra e con diferentes opinións. 100% 10% 80% 10% 10% X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific

.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


3

B3.1

B3.1 BXB3.1.1 CCL/CMCCT/CAA/

CSC/CD

Identifica e describe as teorías relacionadas coa mediciña e a evolución histórica dos

métodos de diagnóstico e tratamento das enfermidades, valorando as súas aportacións,

explicando as súas limitacións e expresando as súas opinións sobre os problemas de tipo

ético que implican.

100% 35% 80% 10% 10% X X X

B3.4 BXB3.4.1 CMCCT/CCL/CSC Identifica e describe os compoñentes dalgúns medicamentos de uso frecuente, analizando

o proceso que segue a industria farmacéutica. 70% 15% 80% 10% 10% X X


CSC/CD

Explica en que consisten os trasplantes e a súa relación con doenzas e accidentes,

valorando as súas vantaxes e inconvenientes e analizando datos estatísticos sobre os

mesmos

100% 35% 80% 10% 10% X X

B3.3 B3.5 BXB3.5.1 CCL/CMCCT/CSC Analiza algunhas consecuencias do consumo de medicamentos, xustificando a

necesidade de facer un uso responsable deles. 80% 15% 80% 10% 10% X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


4

B4.1

B4.1 BXB4.1.1 CCL/CMCCT

Coñece o desenvolvemento histórico dos estudos realizados no campo da xenética;

explica o concepto de xene e de xene dominante, usando o experimento de Mendel.

100% 40% 90% 20% X X X X

B4.2 BXB4.2.1 CMCCT/CCL/CSC

Selecciona ou valora a información xenética que posúen os seres vivos, ubicándoa e

establecendo a relación xerárquica entre as distintas estruturas, explicando o seu

significado.

80% 20% 80

B4.3 BXB4.3.1 CCL/CMCCT/CSC/CAA

Identifica e explica o significado de codificación do ADN e de que forma codifícase

nel a información, indicando o significado de ADN lixo e xustificando a importancia

de obter o xenoma completo dun individuo.

100% 40% 80% 20% X X X

5


CSC

Coñece e describe casos concretos nos que as células son modificadas xeneticamente,

analiza e explica as aplicacións da enxeñería xenética na obtención de fármacos. 100% 25% 80% 10% 10% X X

X

B4.3

B4.6 BXB4.6.1 CCL/CSC/CMCCT/CAA/

CSIE/CCEC/CD

Coñece e explica o significado de clon e de que modos poden obtenerse clons,

respondendo a hipóteses sobre clonacións. 100% 25% 80% 10% 10% X X

X

B4.7 BXB4.7.1 CCL/CSC/CMCCT/CAA/

CSIE/CCEC/CD

Explica que son as células nai e en que se diferencian uns tipos de células nai doutras,

recoñecendo ls principais aplicacións no tratamento de doenzas. 100% 20% 80% 10% 10% X X

X

B4.4 B4.8

BXB4.8.1

CCL/CSC/CMCCT/CAA/

CSIE/CD

Investiga sobre a lexislación actual en España e menciona as principais líñas de

investigación na actualidade, reflexiona e expón, de forma crítica, os avances

científicos relacionados coa xenética.

70% 10% 80% 10% 10% X X

X

BXB4.8.2. CCL/CSC/CMCCT/CAA/

CD

Relaciona enxeniería xenética e alimentos transgénicos, explicando en que se

diferencian os cultivos transxénicos dos cultivos obtidos por selección artificial e

razoando sobre as súas vantaxes e inconvenientes.

100% 20% 80% 10% 10% X X

X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


6

B5.1

B5.1

BXB5.1.1 CCL/CMCCT/CAA/CD Recoñece e explica as diferenzas entre ordenadores antigos e modernos, apreciando a

evolución histórica do ordenador. 100% 20% 44 90% 10% X X X X

BXB5.1.2 CMCCT/CCL/CSC/CAA/

CSIE/CD

Interpreta e describe cal é a misión que desempeñan os distintos compoñentes e

formatos físicos de almacenaminto de información, valorando a optimización dos

recursos e a capacidade de almacenamiento de cada un deles.

100% 20% 80% 80 10% 10% X X

B5.2 B5.2

BXB5.2.1 CMCCT/CAA/CCL/CSC/

CD

Compara e explica as diferenzas entre as características da información dixital e a

analóxica, argumentando a súa exposición con exemplos concretos. 100% 20% 50% 40% 10% X X X X


CD/CSIE

Busca e describe as especificacións dos derradeiros dispositivos e compoñentes de

ordenadores de diferentes modelos, valorando as características de cada un,

comparándolas e extraendo conclusións sobre as posibilidades máis convenientes en

función dos intereses.

70% 10% 90% 10% X X X X

B5.4 B5.3 BXB5.3.1 CMCCT/CAA/CCL/CSC/

CD/CSIE

Analiza documentos informativos sobre evolución tecnolóxica e valora de forma

crítica os avances, as melloras e o consumismo que se ocasiona. 80% 5% 90% 10% X X X X

B5.5

B5.4

BXB5.4.3 CCL/CMCCT/CD Interpreta e explica os conceptos asociados ao uso de Internet, aplicandoos de maneira

correcta. 80% 10% 80% 10% 10% X X

BXB5.4.1 CCL/CSC/CMCCT//CD

Busca información sobre o uso das redes sociais, xustificando o seu uso, sinalando as

vantaxes que ofrecen e consellos útis para evitar os riscos que supoñe o uso

incontrolado das redes sociais

100% 10% 40% 50% 10% X X X X

X

BXB5.4.2 CCL/CSC/CMCCT/CAA/

CSIE/CD

Identifica e explica os servizos que proporciona Internet, os problemas aos que se

enfronta e as posibles formas de evitalos e solucionalos. 80% 5% 80% 10% 10% X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


7


CD/CSIE

Analiza documentos informativos evolución sobre tecnolóxica e valora de forma


B5.5

B5.4


CD

Busca información sobre o uso das redes sociais, xustificando o seu uso, sinalando as

vantaxes que ofrecen e consellos utis para evitar os riscos que supón o uso

incontrolado das redes sociais.

60% 20% 90% 10% X X X X

BXB5.4.2 CMCCT/CCL/CSC/CD Identifica e explica os servizos que proporciona Internet, os problemas aos que se

enfronta e as posibles formas de evitalos e solucionalos. 60% 20% 80% 10% 10% X X

BXB5.4.3 CCL/CMCCT/CD Interpreta e explica os conceptos asociados ao uso de Internet, aplicandoos de

maneira correcta. 80% 30% 80% 20% X X

B5.5 BXB5.5.1 CCL/CMCCT/CAA/CD Recoñece e explica as diferenzas entre ordenadores antigos e modernos, apreciando

a evolución histórica do ordenador. 60% 20% 40% 50% 10% X X X X

8

B5.2 B5.2


CD

Elabora e explica diferentes aplicacións dos sistemas de posicionamiento, como GPS,

GLONASS ou Galileo. 70% 20% 80% 10% 10% X X

BXB5.2.3 CMCCT/CAA/CCL/CSC

CD/CSIE

Busca información sobre usos do teléfono móbil existentes na actualidade, opinando

as súas vantaxes, os seus inconvenientes e os seus posibles problemas de seguridade. 70% 20% 80% 10% 10% X X

BXB5.2.4 CMCCT/CCL/CSC/ CD/

CAA

Busca información sobre as lámpadas LED, explica o seu funcionamiento e as suas

vantaxes sobre outros dispositivos empregados en iluminación 70% 20% 80% 10% 10% X X

BXB5.2.5 CMCT/CAA/CCL/CSC/

CD

Busca e describe as especificacións dos derradeiros dispositivos e compoñentes

relacionados coas novas tecnoloxías. 70% 20% 40% 50% 10% X X X X

B5.5 B5.4 BXB5.4.3 CCL/CMCCT/CD Busca e describe as especificacións dos derradeiros dispositivos e compoñentes

relacionados coas novas tecnoloxías. 70% 20% 40% 50% 10% X X X X


CD/CSIE

Analiza documentos informativos evolución sobre tecnolóxica e valora de forma



9.4 CONTRIBUCIÓN AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS

CLAVE

CC

L

Obtén, analiza, selecciona, contrasta, redacta e presenta información sobre un tema relacionado coa ciencia e a

tecnoloxía; redacta resumes e elixe títulos axeitados.

Comunica conclusións e realiza comentarios analíticos de artículos divulgativos relacionados coa ciencia e a

tecnoloxía, valorando críticamente o impacto na sociedade dos textos e/ou fontes científico-gráficas analizadas e

defende en público as súas conclusións.

Xustifica as teorías científicas, analizando o significado das probas nas que se basean.

Analiza documentos e os utiliza para explicar os fenómenos que orixinan grandes cambios e feitos importantes.

Determina as consecuencias do estudo da propagación das ondas sísmicas e as relaciona coa existencia de diferentes

capas terrestres. Describe as distintas hipóteses sobre a orixe da vida na Terra, sinalando os puntos a favor e en contra

de cada unha delas.

Explica a teoría da evolución das especies, describindo como se asigna unha idade a cada achazgo

paleoantropolóxico.

Analiza as teorías da evolución e da selección natural das especies, baseándose en exemplos concretos e explicando

as súas conclusiones de xeito coherente.

Identifica e describe as distintas etapas da evolución desde os primeiros homínidos ata o home actual, indicando as

características de cada un deles nas diferentes etapas e xustificando a súa capacidade de supervivencia.

Comprende e valora distintas informacións asociadas a orixe e evolución das especies, relacionándoa coa historia da

Terra e con diferentes opinións.

Identifica e describe as teorías relacionadas coa mediciña e a evolución histórica dos métodos de diagnóstico e

tratamento das enfermidades, valorando as súas aportacións, explicando as súas limitacións e expresando as súas

opinións sobre os problemas de tipo ético que implican.

Identifica e describe os compoñentes dalgúns medicamentos de uso frecuente, analizando o proceso que segue a

industria farmacéutica.

Explica en que consisten os trasplantes e a súa relación con doenzas e accidentes, valorando as súas vantaxes e

inconvenientes e analizando datos estatísticos sobre os mesmos

Analiza algunhas consecuencias do consumo de medicamentos, xustificando a necesidade de facer un uso responsable

deles.

Coñece o desenvolvemento histórico dos estudos realizados no campo da xenética; explica o concepto de xene e de

xene dominante, usando o experimento de Mendel.

Selecciona ou valora a información xenética que posúen os seres vivos, ubicándoa e establecendo a relación

xerárquica entre as distintas estruturas, explicando o seu significado.

Identifica e explica o significado de codificación do ADN e de que forma codifícase nel a información, indicando o

significado de ADN lixo e xustificando a importancia de obter o xenoma completo dun individuo.

Coñece e describe casos concretos nos que as células son modificadas xeneticamente, analiza e explica as aplicacións

da enxeñería xenética na obtención de fármacos.

Coñece e explica o significado de clon e de que modos poden obtenerse clons, respondendo a hipóteses sobre

clonacións.

Explica que son as células nai e en que se diferencian uns tipos de células nai doutras, recoñecendo ls principais

aplicacións no tratamento de doenzas. Investiga sobre a lexislación actual en España e menciona as principais líñas de investigación na actualidade,

reflexiona e expón, de forma crítica, os avances científicos relacionados coa xenética.

Relaciona enxeniería xenética x alimentos transgénicos, explicando en que se diferencian os cultivos transxénicos

dos cultivos obtidos por selección artificial e razoando sobre as súas vantaxes e inconvenientes.

Recoñece e explica as diferenzas entre ordenadores antigos e modernos, apreciando a evolución histórica do

ordenador.

Interpreta e describe cal é a misión que desempeñan os distintos compoñentes e formatos físicos de almacenaminto

de información, valorando a optimización dos recursos e a capacidade de almacenamiento de cada un deles.

Compara e explica as diferenzas entre as características da información dixital e a analóxica, argumentando a súa

exposición con exemplos concretos.

Busca e describe as especificacións dos derradeiros dispositivos e compoñentes de ordenadores de diferentes

modelos, valorando as características de cada un, comparándolas e extraendo conclusións sobre as posibilidades máis

convenientes en función dos intereses.

Analiza documentos informativos evolución sobre tecnolóxica e valora de forma crítica os avances, as melloras e o

consumismo que se ocasiona.

Interpreta e explica os conceptos asociados ao uso de Internet, aplicandoos de maneira correcta.


aplicacións no tratamento de doenzas.


CC

L

Busca información sobre o uso das redes sociais, xustificando o seu uso, sinalando as vantaxes que ofrecen e

consellos utis para evitar os riscos que supón o uso incontrolado das redes sociais.

Identifica e explica os servizos que proporciona Internet, os problemas aos que se enfronta e as posibles formas

de evitalos e solucionalos.


Elabora e explica diferentes aplicacións dos sistemas de posicionamiento, como GPS, GLONASS ou Galileo.

Busca información sobre usos do teléfono móbil existentes na actualidade, opinando as súas vantaxes, os seus

inconvenientes e os seus posibles problemas de seguridade.

Busca información sobre as lámpadas LED, explica o seu funcionamiento e as suas vantaxes sobre outros

dispositivos empregados en iluminación

Busca e describe as especificacións dos derradeiros dispositivos e compoñentes relacionados coas novas

tecnoloxías.

Analiza documentos informativos evolución sobre tecnolóxica e valora de forma crítica os avances, as melloras

e o consumismo que se ocasiona.

CM

CC

T


tecnoloxía, valorando críticamente o impacto na sociedade dos textos e/ou fontes científico-gráficas analizadas

e defende en público as súas conclusións.


Determina as consecuencias do estudo da propagación das ondas sísmicas e as relaciona coa existencia de

diferentes capas terrestres.

Describe as distintas hipóteses sobre a orixe da vida na Terra, sinalando os puntos a favor e en contra de cada

unha delas.



Analiza as teorías da evolución e da selección natural das especies, baseándose en exemplos concretos e

explicando as súas conclusiones de xeito coherente.

Identifica e describe as distintas etapas da evolución desde os primeiros homínidos ata o home actual, indicando

as características de cada un deles nas diferentes etapas e xustificando a súa capacidade de supervivencia.

Comprende e valora distintas informacións asociadas a orixe e evolución das especies, relacionándoa coa

historia da Terra e con diferentes opinións.


tratamento das enfermidades, valorando as súas aportacións, explicando as súas limitacións e expresando as

súas opinións sobre os problemas de tipo ético que implican.

Identifica e describe os compoñentes dalgúns medicamentos de uso frecuente, analizando o proceso que segue

a industria farmacéutica.



Analiza algunhas consecuencias do consumo de medicamentos, xustificando a necesidade de facer un uso

responsable deles.

Coñece o desenvolvemento histórico dos estudos realizados no campo da xenética; explica o concepto de xene

e de xene dominante, usando o experimento de Mendel.



Identifica e explica o significado de codificación do ADN e de que forma codifícase nel a información,

indicando o significado de ADN lixo e xustificando a importancia de obter o xenoma completo dun individuo.

Coñece e describe casos concretos nos que as células son modificadas xeneticamente, analiza e explica as

aplicacións da enxeñería xenética na obtención de fármacos.


clonacións.




Relaciona enxeniería xenética x alimentos transgénicos, explicando en que se diferencian os cultivos

transxénicos dos cultivos obtidos por selección artificial e razoando sobre as súas vantaxes e inconvenientes.


ordenador.

Compara e explica as diferenzas entre as características da información dixital e a analóxica, argumentando a

súa exposición con exemplos concretos


CM

CC

T

Interpreta e describe cal é a misión que desempeñan os distintos compoñentes e formatos físicos de

almacenaminto de información, valorando a optimización dos recursos e a capacidade de almacenamiento de

cada un deles.


modelos, valorando as características de cada un, comparándolas e extraendo conclusións sobre as posibilidades

máis convenientes en función dos intereses.


e o consumismo que s Interpreta e explica os conceptos asociados ao uso de Internet, aplicandoos de maneira

correcta.e ocasiona.


aplicacións no tratamento de doenzas.Busca información sobre o uso das redes sociais, xustificando o seu uso,

sinalando as vantaxes que ofrecen e consellos utis para evitar os riscos que supón o uso incontrolado das redes

sociais.

Identifica e explica os servizos que proporciona Internet, os problemas aos que se enfronta e as posibles formas

de evitalos e solucionalos.






dispositivos empregados en iluminación.

Busca e describe as especificacións dos derradeiros dispositivos e compoñentes relacionados coas novas

tecnoloxías.



CD


tecnoloxía, valorando críticamente o impacto na sociedade dos textos e/ou fontes científico-gráficas analizadas

e defende en público as súas conclusións.



tratamento das enfermidades, valorando as súas aportacións, explicando as súas limitacións e expresando as

súas opinións sobre os problemas de tipo ético que implican.


inconvenientes e analizando datos estatísticos sobre os mesmos.




clonacións.




Relaciona enxeniería xenética x alimentos transgénicos, explicando en que se diferencian os cultivos

transxénicos dos cultivos obtidos por selección artificial e razoando sobre as súas vantaxes e inconvenientes.


ordenador.

Interpreta e describe cal é a misión que desempeñan os distintos compoñentes e formatos físicos de

almacenaminto de información, valorando a optimización dos recursos e a capacidade de almacenamiento de

cada un deles.

Compara e explica as diferenzas entre as características da información dixital e a analóxica, argumentando a

súa exposición con exemplos concretos.







aplicacións no tratamento de doenzas. Busca información sobre o uso das redes sociais, xustificando o seu uso, sinalando as vantaxes que ofrecen e

consellos utis Identifica e explica os servizos que proporciona Internet, os problemas aos que se enfronta e as

posibles formas de evitalos e solucionalos.para evitar os riscos que supón o uso incontrolado das redes sociais.


C

D

Interpreta e explica os conceptos asociados ao uso de Internet, aplicandoos de maneira correcta

Elabora e explica diferentes aplicacións dos sistemas de posicionamiento, como GPS, GLONASS ou Galileo.ta e

explica os conceptos asociados ao uso de Internet, aplicandoos de maneira correcta.










CA

A






capas terrestres.








Identifica e explica o significado de codificación do ADN e de que forma codifícase nel a información, indicando

o significado de ADN lixo e xustificando a importancia de obter o xenoma completo dun individuo.




clonacións.







ordenador.








Analiza documentos informativos evolución sobre tecnolóxica e valora de forma crítica os avances, as melloras e

o consumismo que se ocasiona.


aplicacións no tratamento de doenzas. Busca información sobre o uso das redes sociais, xustificando o seu uso, sinalando as vantaxes que ofrecen e

consellos utis para evitar os riscos que supón o uso incontrolado das redes sociais.






Analiza documentos informativos evolución sobre tecnolóxica e valora de forma crítica os avances, as melloras e

o consumismo que se ocasiona.


CS

C





Analiza documentos e os utiliza para explicar os fenómenos que orixinan grandes cambios e feitos importantes


capas terrestres.

Describe as distintas hipóteses sobre a orixe da vida na Terra, sinalando os puntos a favor e en contra de cada unha

delas.

Analiza as teorías da evolución e da selección natural das especies, baseándose en exemplos concretos e explicando

as súas conclusiones de xeito coherente.

Identifica e describe as distintas etapas da evolución desde os primeiros homínidos ata o home actual, indicando as

características de cada un deles nas diferentes etapas e xustificando a súa capacidade de supervivencia.

Comprende e valora distintas informacións asociadas a orixe e evolución das especies, relacionándoa coa historia da

Terra e con diferentes opinións.




Identifica e describe os compoñentes dalgúns medicamentos de uso frecuente, analizando o proceso que segue a

industria farmacéutica.


inconvenientes e analizando datos estatísticos sobre os mesmos.

Analiza algunhas consecuencias do consumo de medicamentos, xustificando a necesidade de facer un uso responsable

deles.



Identifica e explica o significado de codificación do ADN e de que forma codifícase nel a información, indicando o

significado de ADN lixo e xustificando a importancia de obter o xenoma completo dun individuo.

Coñece e describe casos concretos nos que as células son modificadas xeneticamente, analiza e explica as aplicacións

da enxeñería xenética na obtención de fármacos.


clonacións.












conve Analiza documentos informativos evolución sobre tecnolóxica e valora de forma crítica os avances, as melloras



aplicacións no tratamento de doenzas. Busca información sobre o uso das redes sociais, xustificando o seu uso, sinalando as vantaxes que ofrecen e consellos

utis para evitar os riscos que supón o uso incontrolado das redes sociais.

Identifica e explica os servizos que proporciona Internet, os problemas aos que se enfronta e as posibles formas de

evitalos e solucionalos.




Busca información sobre as lámpadas LED, explica o seu funcionamiento e as suas vantaxes sobre outros dispositivos

empregados en iluminación.

Busca e describe as especificacións dos derradeiros dispositivos e compoñentes relacionados coas novas tecnoloxías.


consumismo que se ocasiona.nientes en función dos intereses.


CS

IEE


clonacións.








convenientes en función dos intereses.




aplicacións no tratamento de doenzas. Busca información sobre usos do teléfono móbil existentes na actualidade, opinando as súas vantaxes, os seus




CC

EC

Coñece e explica o significado de clon e de que modos poden obtenerse clons, respondendo a hipóteses sobre clo


aplicacións no tratamento de doenzas.nacións.


aplicacións no tratamento de doenzas.


___________________ 10. BIOLOXÍA E XEOLOXÍA 2º BACHARELATO

10.1. INTRODUCIÓN

No 2.º curso de Bacharelato, o obxectivo da materia de Bioloxía é favorecer e fomentar a formación científica

do alumnado, partindo da súa vocación polo estudo das ciencias. Consolídase o método científico como

ferramenta habitual de traballo, fomentando no alumnado o estímulo da súa curiosidade, da capacidade de

razoar, da formulación de hipóteses e deseños experimentais, da interpretación de datos e da resolución de

problemas, facendo que este alumnado alcance as competencias necesarias para seguir estudos posteriores.

Analízanse os grandes avances e descubrimentos da Bioloxía, xa que non só posibilitaron a mellora das

condicións de vida da cidadanía e o avance da sociedade, senón que ao mesmo tempo xeraron controversias

que, polas súas implicacións de distinta natureza, non se poden obviar.

Os continuos retos das ciencias constitúen o motor do desenvolvemento de novas técnicas de investigación no

campo da biotecnoloxía ou da enxeñaría xenética, e de novas ramas do coñecemento como a xenómica, a

proteómica, ou a biotecnoloxía, de maneira que producen continuas transformacións na sociedade, abrindo

ademais novos horizontes froito da colaboración con outras disciplinas.

Os contidos de Bioloxía en 2.º de Bacharelato estrutúranse en cinco bloques:

Bloque 1. A base molecular e fisicoquímica da vida.

Bloque 2. A célula viva. Morfoloxía, estrutura e fisioloxía celular.

Bloque 3. Xenética e evolución.

Bloque 4. O mundo dos microorganismos e as súas aplicacións. Biotecnoloxía.

Bloque 5. O sistema inmunitario. A inmunoloxía e as súas aplicacións.

No bloque 1 establécense os procedementos de traballo para abordar os contidos dos outros bloques de

coñecemento. Para lograr a adquisición das competencias, deben formar parte do desenvolvemento curricular

a obtención e a selección crítica de información de carácter científico; a valoración da importancia da ciencia

e a tecnoloxía na vida diaria; a comunicación de información de carácter científico nos soportes escrito, oral e

virtual; o diálogo e o debate entre iguais sobre os temas científico tecnolóxicos; o traballo cooperativo e

colaborativo. Trátase, pois, ademais de adquirir coñecementos científico tecnolóxicos, de contribuír á

capacidade de avaliar de xeito crítico e comunicar eficazmente cuestións de carácter científico e tecnolóxico.



PROFESORAS MARTA RAMADA ZAMORA /Mª DEL CARMEN FERNÁNDEZ CORTÉS

LIBRO DE

TEXTO

Título 2º BACHARELATO BIOLOXIA Saber Facer

Autor MIGUEL ÁNGEL MADRID, IGNACIO MELÉNDEZ MHEVIA E OUTROS




Por tanto, as estratexias fundamentais dos procedementos de traballo deben impregnar o resto de bloques de

coñecemento, formando parte indivisible á hora de abordar cuestións relacionadas coa cultura científica.

Durante o desenvolvemento destes contidos preténdese profundar nos coñecementos previos adquiridos en

cursos anteriores, tomando como eixe vertebrador a célula, a súa composición química, a estrutura e

ultraestrutura e as súas funcións. O primeiro bloque céntrase no estudo da base molecular e fisicoquímica da

vida, con especial atención ao estudo dos bioelementos, e enlaces químicos que posibilitan a formación das

biomoléculas inorgánicas e orgánicas. O segundo bloque fixa a súa atención na célula como un sistema

complexo integrado, analizando a influencia do progreso técnico no estudo da estrutura, a ultraestrutura e a

fisioloxía celular. O terceiro céntrase no estudo da xenética molecular e os novos desenvolvementos desta no

campo da enxeñaría xenética, coas repercusións éticas e sociais derivadas da devandita manipulación xenética,

e relaciónase o estudo da xenética co feito evolutivo. No cuarto abórdase o estudo dos microorganismos e a

biotecnoloxía, así como as aplicacións desta e da microbioloxía en campos variados como a industria

alimentaria e farmacéutica, a biorremediación, etc. O quinto, céntrase na inmunoloxía e as súas aplicacións,

profundando no estudo do sistema inmune humano, as súas disfuncións e as súas deficiencias.

Pódese concluír que a materia de Bioloxía achega ao alumnado uns coñecementos fundamentais para a súa

formación científica, así como unhas destrezas que lle permitirán seguir profundando ao longo da súa

formación, todo iso sustentado nos coñecementos previamente adquiridos e fortalecendo a súa formación

cívica como cidadáns e cidadás libres e responsables.



1ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B1 Bloque1. Base Molecular e Físicoquímica da vida

Mes Sesións

1

B1.1. Compoñentes químicos da vida. Concepto de bioelemento.

Tipos, propiedades e funcións dos bioelementos.

Libro de

texto

Material

elaborado

Set./

Out. 6

B1.2. Os enlaces químicos e a súa importancia en bioloxía.

B1.3 Biomoléculas: concepto, clasificación e técnicas de

separación.

B1.4

Biomoléculas inorgánicas. Estrutura e propiedades

fisicoquímicas da auga que a fan unha molécula

imprescindible para a vida. Funcións dos sales minerais.

B1.5 Fisicoquímica das dispersións acuosas. Difusión, osmose e

diálise.

B1.6

Biomoléculas orgánicas: concepto, clasificación, estrutura,

propiedades e funcións biolóxicas de glícidos, lípidos,

prótidos e ácidos nucleicos.

2



Libro de

texto

Material

elaborado

Set./

Out. 6


B1.6




B1.7

Encimas: concepto, clasificación, propiedades e funcións.

Catálise enzimática. Activación e inhibición enzimática.

Alosterismo.

3



Libro de

texto

Material

elaborado

Out 5


B1.6




B1.7



Alosterismo.

4

B1.1 Compoñentes químicos da vida. Concepto de bioelemento.


Libro de

texto

Material

elaborado

Out 5

B1.2 Os enlaces químicos e a súa importancia en bioloxía.

B1.6




B1.7



Alosterismo.

B1.8 Vitaminas:concepto,clasificación e función.

5


Tipos, propiedades e funcións dos bioelementos. Libro de

texto

Material

elaborado

Nov 4 B1.2 Os enlaces químicos e a súa importancia en bioloxía.

B1.6





1

ª a

va

lia

ció

n


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque


Mes Sesións

5 B1.7.

Enzimas: concepto, clasificación, propiedades e funcións.


Alosterismo.

Libro de

texto

Material

elaborado

Nov. 5

B1.8. Vitaminas:concepto,clasificación e función

6



Libro de

texto

Material

elaborado

Nov. 5

B1.2 Os enlaces químicos e a súa importancia en bioloxía.

B1.6




B1.7 Enzimas: concepto, clasificación, propiedades e funcións.


Alosterismo.

2ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B2

Bloque1. A célula viva. morfoloxía, estrutura e fisioloxía

celular Mes Sesións

7

B2.1. A célula como unidade estrutural e funcional dos seres vivos.

Teoría celular.

Libro de

texto

Material

elaborado

Dec 6

B2.2

Evolución dos métodos de estudo das células. Preparación e

procesamento das mostras para a observación ao microscopio

óptico e electrónico.

B2.3 Morfoloxía celular. Composición, estrutura, funcións e

propiedades das envolturas e dos orgánulos celulares.

B2.4 Modelos de organización celular en procariotas e

eucarióticas. Células animais e vexetais.

8

B2.1. A célula como unidade estrutural e funcional dos seres vivos.

Teoría celular.

Libro de

texto

Material

elaborado

Dec 6



B2.4 Modelos de organización celular en procariotas e

eucarióticas. Células animais e vexetais.

B2.10 Importancia da membrana nos fenómenos de transporte.

Tipos de transporte. Endocitose e exocitose.

B2.13 Respiración celular: o seu significado biolóxico. Orgánulos

celulares implicados no proceso respiratorio

9

B2.1.




Libro de

texto

Material

elaborado

Xan 4



B2.7 División celular. Mitose en células animais e vexetais.

B2.11 Introdución ao metabolismo: catabolismo e anabolismo


celulares implicados no proceso respiratorio.

B2.16 Fotosíntese: localización celular en procariotas e eucarióticas.

Etapas do proceso fotosintético. Balance global.




2ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B2 Bloque2. A Terra eavida

Mes Sesións

10

B2.11 Introdución ao metabolismo: catabolismo e anabolismo.

Libro de

texto

Material

elaborado

Xan 4

B2.12 Reaccións metabólicas: aspectos enerxéticos e de regulación


celulares implicados no proceso respiratorio



11

B2.11. Introdución ao metabolismo: catabolismo e anabolismo.

Libro de

texto

Material

elaborado

Xan 4

B2.12. Reaccións metabólicas: aspectos enerxéticos e de regulación



B2.14 Diferenzas entre as vías aeróbicas e anaeróbicas.

B2.15 As fermentacións e as súas aplicacións. Observación do

proceso de fermentación mediante lévedos.

12

B2.11. Introdución ao metabolismo: catabolismo e anabolismo.

Libro de

texto

Material

elaborado

Feb 2

B2.13. Respiración celular: o seu significado biolóxico. Orgánulos




B2.18 Quimiosíntese.

13

B2.6 Ciclo celular.

Libro de

texto

Material

elaborado

Feb 2

B2.7 División celular. Mitose en células animais e vexetais.

B2.8 Meiose. Necesidade biolóxica da meiose para a reprodución

sexual. Importancia da reprodución sexual na evolución dos

seres vivos.

B2.9 Observación de células en mitose. Estudo das fases da

división celular.

14

B2.6 Ciclo celular. Libro de

texto

Material

elaborado

Feb 2 B2.8

Meiose. Necesidade biolóxica da meiose para a reprodución

sexual. Importancia da reprodución sexual na evolución dos

seres vivos.

1ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B3 Bloque3. Xenética e Evolución

Mes Sesións

6

B3.1. Xenética molecular. Importancia biolóxica do ADN como

portador da información xenética. Concepto de xene.

Libro de

texto

Material

elaborado

Feb 2

B3.3. ARN. Tipos e funcións.

2ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque


Mes Sesións

7 B3.1. Xenética molecular. Importancia biolóxica do ADN como


Libro de

texto

Material

elaborado

Feb 2


2

ª a

va

lia

ció

n


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque


Mes Sesións

14

B3.13

Xenética mendeliana. Teoría cromosómica da herdanza.

Determinismo do sexo e herdanza ligada ao sexo e influída

polo sexo.

Libro de

texto

Material

elaborado

Feb/

Marzo 6

B3.16 Xenética de poboacións. Frecuencias xénicas e a súa relación

coa evolución.

3ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque


Mes Sesións

15

B3.1. Xenética molecular. Importancia biolóxica do ADN como


Libro de

texto

Material

elaborado

Marzo 5

B3.2 Replicación do ADN. Etapas da replicación. Diferenzas entre

o proceso replicativo entre eucarióticas e procariotas.

B3.3. ARN: tipos e funcións.

B3.4 Fluxo da información xenética nos seres vivos.

B3.5 Expresión dos xenes. Transcrición e tradución xenéticas en

procariotas e eucarióticas. O código xenético na información

xenética.

B3.6 Resolución de problemas de xenética molecular.

B3.7 Regulación da expresión xénica.

16

B3.8 Mutacións: tipos. Axentes mutaxénicos.

B3.9 Mutacións e cancro.

Libro de

texto

Material

elaborado

Marzo 5

B3.10 Implicacións das mutacións na evolución e na aparición de

novas especies.

B3.11 Enxeñaría xenética. Principais liñas actuais de investigación.

Organismos modificados xeneticamente.

B3.12 Proxecto xenoma: repercusións sociais e valoracións éticas da

manipulación xenética e das novas terapias xénicas.

17

B3.10 Implicacións das mutacións na evolución e na aparición das

novas especies.

Libro de

texto

Material

elaborado

Marzo 6

B3.14 Evidencias do proceso evolutivo.

B3.15 Darwinismo e neodarwinismo: a teoría sintética da evolución.

B3.16 Xenética de poboacións. Frecuencias xénicas e a súa relación

coa evolución.

B3.17 A mutación e a recombinación xénica como procesos que

xeran cambios e adaptacións. Principios da selección natural

B3.18 Evolución e biodiversidade.

B3.19 Proceso de especiación. Modelos de especiación.

3ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B4

Bloque4. O mundo dos microorganismos e as súas

aplicacións. Biotecnoloxía Mes Sesións

18 B4.1 Microbioloxía. Concepto de microorganismo.

Microorganismos con organización celular e sen ela.

Material

elaborado Abril 3


3

ª a

va

lia

ció

n


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B4

Bloque4. O mundo dos microorganismos e as súas

aplicacións. Biotecnoloxía Mes Sesións

18

B4.2 Virus, outras formas acelulares e partículas infectivas

subvirais. Bacterias. Fungos microscópicos. Protozoos. Algas

microscópicas.

Material

elaborado Abril 2

B4.3 Observación microscópica de protozoos, algas e fungos.

B4.4. Métodos de estudo dos microorganismos. Esterilización e

pasteurización.

B4.5 Realización de experiencias de cultivo de microorganismos.

B4.6 Microorganismos nos ciclos xeoquímicos.

19

B4.4 Métodos de estudo dos microorganismos. Esterilización e

pasteurización.

Material

elaborado

Abril 2 B4.3 Realización de experiencias de cultivo de microorganismos.

B4.7 Microorganismos como axentes produtores de doenzas.

B4.8 Biotecnoloxía. Utilización dos microorganismos nos

procesos industriais: produtos elaborados por biotecnoloxía.

3ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B5

Bloque5. O sistema inmunitario. A inmunoloxía e as súas

aplicacións Mes Sesións

20

B5.1 Concepto actual de inmunidade. Sistema inmunitario.

Defensas internas inespecíficas.

Material

elaborado Abril 6

B5.2 Inmunidade específica: características e tipos (celular e

humoral). Células responsables.

B5.3 Identificación de células inmunitarias mediante a súa

observación.

B5.4 Mecanismo de acción da resposta inmunitaria. Memoria

inmunolóxica.

B5.5 Antíxenos e anticorpos. Estrutura dos anticorpos. Formas de

acción. A súa función na resposta inmune.

B5.6 Reacción antíxeno-anticorpo: tipos e características.

B5.7 Inmunidade natural e artificial ou adquirida. Soros e vacinas.

A súa importancia na loita contra as doenzas infecciosas.

21

B5.8 Disfuncións e deficiencias do sistema inmunitario. Alerxias e

inmunodeficiencias.

Material

elaborado

Abril/

Maio 6

B5.9 Sistema inmunitario e cancro.

B5.10 A SIDA e os seus efectos no sistema inmunitario.

B5.11 Doenzas autoinmunes.

B5.12 Anticorpos monoclonais e enxeñaría xenética.

B5.13 Transplante de órganos e problemas de rexeitamento.

Reflexión ética sobre a doazón de órganos, medula e sangue.









EV Educación e seguridade viaria



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


1

B1.1

B1.2

B1.3

B1.1 BXB1.1.1 CAA/CMCCT Coñece e describe as técnicas que se utilizan para separar substancias. 100% 10% 90% 80 10% X X

B1.2 BXB1.1.2 CAA

Explica por que é indispensable a presenza de bioelementos aínda que aparezan en

proporcións ínfimas.

Diferencia os grupos de bioelementos e explica por que un grupo permite que se

constrúa a materia viva e outro permite que se obteña enerxía a partir de materia

orgánica.

Identifica o bioelemento imprescindible na contracción muscular.

100% 15% 90% 10% X X

B1.3 BXB1.1.3 CMCCT/CD Determina o átomo máis electronegativo de entre dous átomos.

Explica por que non é posible a existencia de hidróxeno na atmosfera. 50% 5% 90% X X

B1.4

B1.5

B1.2

BXB1.2.1 CAA Analiza o comportamento líquido da auga.

Explica as propiedades e as funcións da auga 100% 15% 90% 10% X X

BXB1.2.2 CMCCT Pescuda a existencia de sales minerais nos esqueletos.

Explica a que se debe a flexibilidade dos ósos nos seres que acaban de nacer e a

fraxilidade nos ósos de organismos vellos.

100% 5% 90% 10% X X X

BXB1.2.3 CMCCT/CAA/CD Explica os procesos de osmose nos seres vivos e a estabilidade do grao de acidez ou

pH. 100% 10% 90% 10% X X

B1.6 B1.3

BXB1.3.1 CAA/CSIEE Analiza e clasifica os diferentes tipos de biomoléculas.

Indica a diferenza entre materia viva e materia orgánica. 100% 10% 90% 10% X X

BXB1.3.2 CSIEE/CMCCT Realiza unha diálise e explica os resultados obtidos. 80% 5% 90% 10% X X

BXB1.3.3 CAA/CMCCT/CD Contrasta e describe as técnicas que se utilizan para separar substancias:

centrifugación, diálise e electroforese. 100% 10% 90% 10% X X

B1.5 BXB1.5.1 CCL Busca información sobre os métodos de separación da materia viva e explícaos. 100% 10% 60% 30% 10% X X

2

B1.1

B1.2

B1.3

B1.1

BXB1.1.1 CAA/CMCCT

Observa e interpreta curvas de glicemia e de insulina.

Describe o proceso que se leva a cabo para relacionar a calidade dos alimentos cos

polisacáridos.

80% 10% 90% 10% X X

BXB1.1.2 CAA

Identifica os grupos funcionais que forman os glícidos.

Clasifica os monosacáridos segundo a posición do grupo carbonilo.

Clasifica os monosacáridos segundo o número de átomos de carbono en triosas,

tetrosas, pentosas e hexosas.

100% 20% 90% 10% X X

BXB1.1.3 CMCCT/CD

Debuxa e define o enlace entre unha molécula de -glicopiranosa e unha molécula

de β-frutofuranosa e explica se é mono ou dicarbonílico, α ou β.

Recoñece os nomes químicos de disacáridos.

Debuxa a estrutura de tetrasacáridos constituídos por glicosas unidas mediante uns

enlaces dados.

100% 20% 90% 10% X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


2 B1.6 B1.3

BXB1.3.1 CAA/CSIEE

Clasifica os glícidos en monosacáridos, oligosacáridos e polisacáridos e identifica

que tipo se emprega para almacenar enerxía.

Describe características da estrutura dos monosacáridos: determina as moléculas e

determina cando son dextroxiras ou levoxiras; deduce a estrutura molecular da D-

treosa; calcula e debuxa L-cetopentosas; comprende a ciclación dos

monosacáridos.

Determina o tipo de moléculas ás que se asocian os glícidos e a función que

desempeñan.

Recoñece as características dos polisacáridos.

100% 20% 90% 80 10% X X

BXB1.3.2 CSIEE/CMCCT

Explica como se realiza a análise para comprobar a redución de azucres dos

monosácaridos co reactivo Fehling.

Investiga e describe a composición do reactivo Fehling.

Explica como se interconverten moléculas en disolución.

Recoñece glícidos no laboratorio; describe as dispersións dos polisacáridos e

escribe a reacción de hidrólise da sacarosa.

100% 15% 50% 40% 10% X X X X

B1.4 BXB1.4.1 CMCCT/CD Identifica os monosacáridos como os glícidos máis simples. 100% 5% 90% 10% X X

B1.5 BXB1.5.1 CCL

Explica por que a sacarosa non reduce o reactivo Fehling.

Observa e describe a ciclación das hexosas e da molécula D-ribosa.

Identifica a composición química dos glícidos.

100% 10% 90% 10% X X

3

B1.1 B1.1

BXB1.1.1 CAA/CMCCT

Explica como se sintetizan as prostaglandinas.

Identifica lípidos que resultan de cadeas hidrocarbonadas e da polimerización de

moléculas.

80% 10% 90% 10% X X

BXB1.1.2 CAA Recoñece a proporción dos elementos que constitúen algúns compostos 100% 5% 90% 10% X X

BXB1.1.3 CMCCT/CD Identifica os enlaces Van der Waaks que se forman nas unións entre ácidos graxos. 100% 10% 90% 10% X X

B1.6

B1.3

BXB1.3.1 CAA/CSIEE

Clasifica os lípidos segundo presenten ou non ácidos graxos e describe as súas

propiedades.

Clasifica os lípidos en simples e complexos e explica as súas características,

propiedades e funcións.

Identifica compostos pola súa composición química e a súa estrutura.

Constrúe un diacilglicérido mediante a esterificación de moléculas.

Escribe a fórmula de triglicéridos.

Determina a que lípidos corresponden a estrutura, a función e as características

dalgunhas moléculas.

100% 20% 90% 10% X X


Recoñece a reacción química que se produce entre un aceite ou graxa e un sal e

explica como se crea unha capa de glicerina.

Explica a capacidade emulxente dos xabóns.

100% 20% 90% 10% X X

B1.4 BXB1.4.1 CMCCT/CD Identifica os enlaces de hidróxeno entre os grupos carboxilos. 100% 5% 90% 10% X X

B1.5 BXB1.5.1 CCL

Realiza un esquema dos tipos de lípidos e as súas funcións biolóxicas.

Explica a función transportadora das lipoproteínas.

Realiza un estudo sobre os beneficios do omega 3 na saúde.

100% 20% 50% 40% 10% X X

B1.8 B1.7 BXB1.7.1 Identifica as vitaminas que pertencen aos lípidos insaponificables.

Describe as consecuencias das hipervitaminosis das vitaminas D e A. 100% 10% 90% 10% X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific

.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


BXB1.1.2 CAA Recoñece os bioelementos que forman as proteínas. 100% 10% 10%

BXB1.1.3 CMCCT/CD

Identifica os enlaces que unen os bioelementos que compoñen as proteínas.

Recoñece os enlaces que manteñen estabilizada as formas das estruturas primaria,

secundaria, terciaria e cuaternaria das proteínas.

100% 15% 90% 10% X X

B1.6

B1.3

BXB1.3.1 CAA/CSIEE

Recoñece a estrutura e as propiedades dos aminoácidos que forman as proteínas e

clasifícaos.

Identifica as características e a disposición espacial de enlaces peptídicos.

Identifica os catro niveles estruturais das proteínas e os enlaces que posibilitan a unión

entre as moléculas das distintas estruturas.

Relaciona as proteínas coas súas funcións.

100% 20% 90% 10% X X


Realiza unha proba xantoproteica para identificar a presenza de aminoácidos con

cadeas cíclicas en determinadas mostras.

Aplica a proba de Biuret para determinar a presenza de proteínas en determinadas

mostras.

Realiza unha práctica para recoñecer proteínas mediante a perda da súa estrutura.

100% 10% 90% 10% X X

B1.4 BXB1.4.1 CMCCT/CD Identifica os compoñentes das proteínas e os enlaces que os unen. 100% 15% 90% 10% X X

B1.5 BXB1.5.1 CCL

Describe a composición dos aminoácidos e a unión entre eles mediante enlaces

peptídicos, e escribe as súas fórmulas.

Explica as propiedades de solubilidade, especificidade e procesos de desnaturalización

e renaturalización das proteínas.100%

Explica a importancia das proteínas nos transplantes de órganos.

Explica a importancia da hemoglobina para a respiración dos organismos.

100% 20% 90% 10% X X

B1.7 B1.6 BXB1.6.1 CMCCT/CAA Determina o resultado da hidrólise da encima tripsina nalgúns peptídicos.

Explica o significado do termo biocatalizador. 100% 10% 90% 10%· X X

5


Explica o papel das encimas como biocatalizadores relacionando as súas propiedades

coa súa función catalítica.

Coñece os modelos que explican a especificidade encimática

Comprende e describe a cinética encimática

Coñece e describe os factores que afectan a actividade encimática

Explica os mecanismos de activación, inhibición e regulación encimática.

Clasifica as encimas segundo a función que exercen

100% 70% 90% 10% X X

B1.8 B1.7 BXB2.5.1 CAA/CCEC

Describe o papel das vitaminas como coencimas

Sinala os tipos de vitaminas principais e a súa función imprescindible para previr

enfermidades.

100% 35% 90% 10% X X

6

B1.1 B1.1 BXB1.1.2 CAA/CMCCT Recoñece os bioelementos que forman os ácidos nucleicos. 100% 10% 90% 10% X X

BXB1.1.3 CMCCT/CD Identifica os enlaces que unen os bioelementos que compoñen os ácidos nucleicos. 100% 10% 90% 10% X X

B1.6

B1.3

BXB1.3.1 CAA/CSIE Clasifica o ADN segundo a súa forma e identifica os lugares da célula en que se atopan os

distintos tipos de ADN. 100% 20% 90% 10% X X


Pescuda as porcentaxes das bases que se atopan nun ADN manexando datos experimentais

sobre a estrutura secundaria do ADN.

Identifica secuencias de ADN.

100% 20% 90% 10% X X

B1.4 BXB1.4.1 CMCCT/CD Identifica os compoñentes dos ácidos nucleicos e nomea os enlaces que os unen. 100% 10% 90% 10% X X

B1.5 BXB1.5.5 CCL

Determina o tipo de ácido nucleico a partir da porcentaxe de bases nitroxenadas.

Explica a desnaturalización e renaturalización e outras características, propiedades e

funcións do ADN.

Explica características, propiedades e funcións de distintos tipos de ARN.

100% 30% 90% 10% X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Trab.

ind.

Trab.

grupo

Proba

oral

Proba

escrita

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


7

B2.1

B2.2

B2.3

B2.4

B2.1 BXB2.1.1 CAA/CMCCT/CD Identifica as diferenzas na organización dunha célula eucariota e dunha procariota. 100% 20% 9 90% 10% X X

B2.3

B2.4

B2.5

B2.2

BXB2.2.1 CSIEE

Explica a diferenza entre o nucléolo das células vexetais e das animais e compárao

co nucléolo dunha célula dos fungos.

Analiza a organización das células vexetais, explicando a posición do núcleo e

identificando as súas estruturas e orgánulos exclusivos.

100% 40% 90% 10% X X

BXB2.2.2 CSIEE/CAA

Explica a relación estrutural entre o núcleo e o sistema endomembranoso dunha

célula eucariota.

Analiza a estrutura das células procariotas e determina diferenzas entre

cianobacterias e bacterias.

100% 40% 90% 10% X X

8

B2.1 B2.1 BXB2.2.1 CMCCT/CD/CAA Explica as diferenzas entre as paredes celulares de plantas, fungos e bacterias.

Identifica os elementos do citoesqueleto das células eucariotas. 100% 20% 90% 10% X X

B2.2 B2.2

BXB2.2.1 CSIEE

Identifica a estrutura da membrana plasmática.

Recoñece a estrutura dinámica e asimétrica da membrana citoplásmática.

Recoñece a estrutura da parede celular das plantas.

Observa a epiderme da cebola e distingue a parede celular, o citoplasma e o

núcleo.

Realiza un esquema das substancias citoplasmáticas en células animais e vexetais.

100% 20% 90% 10% X X

BXB2.2.2 CCL/CSC/CMCCT/CAA/

CSIE/CCEC/CD

Identifica a composición da membrana plasmática.

Recoñece as características da membrana plasmática como a fluidez e explica

como intervén o colesterol nela.

Enumera as funcións da membrana que dependen das proteínas que conteñen.

Identifica o compoñente principal de cada unha das estruturas da parede celular das

plantas.

Comenta as vantaxes da composición do citosol e explica como varía a consistencia

do citosol.

Diferencia a maneira de aproveitar os compoñentes en distintas células.

Explica a función dos filamentos intermedios nas células.

Explica a diferenza entre un centrosoma con centríolos e un sen centríolos.

Establece a diferenza entre cilios e flaxelos.

Identifica os elementos que constitúen os ribosomas.

100% 20% 90% 10% X X

B2.10 B2.6 BXB2.6.1

CCL/CAA/CSIE

Determina e explica que tipo de transporte teñen algunhas moléculas a través da

membrana.

Explica exemplos de transporte activo da membrana como a bomba de sodio e

potasio.

Explica os dous tipos de transporte da membrana: exocitose e endocitose, e

diferencia os tipos de endocitose.

Recoñece os diferentes tipos de unións celulares e explica a función de cada unha.

100% 10% 90% 10% X X


Identifica as moléculas que funcionan como receptores de membrana e explica as

súas características.

Recoñece as moléculas da matriz extracelular que poden medir varias micras de

lonxitude.

Localiza os ribosomas na célula eucariota.

70% 20% 90% 10% X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


9

B2.3

B2.4

B2.5

B2.2

BXB2.2.1 CSIEE

Recoñece as diferenzas entre o retículo endoplasmático rugoso e o liso e explica as

distintas funcións de cada un.

Recoñece a estrutura do aparello de Golgi.

Indica que son as cristas mitocondriais.

Observa, recoñece e debuxa cloroplastos, cromoplastos e amiloplastos e vacúolos.

100% 20%

9

90% 10% X X X X

BXB2.2.2 CAA/CSIE

Indica o tipo de proteínas que permite a ancoraxe dos ribosomas no retículo

endoplasmático.

Explica as funcións do aparello de Golgi.

Identifica as diferenzas entre os vacúolos de células animais e de células vexetais.

Localiza os tipos de ARN e ADN que se atopan no núcleo da célula.

Analiza o número, o tamaño e a forma do núcleo.

Explica a composición e a estrutura da envoltura nuclear, do nucleoplasma, do

nucléolo, da cromatina e dos cromosomas e relaciónaas coa súa función.

100% 30% 90% 80 20% X X

B2.7 B2.4 BXB2.4.1 CMCCT/CAA/CD Coñece as distintas fases da mitose e explica o que acontece en cada unha delas.

Identifica e explica as diferentes fases da mitose en microfotografías e esquemas. 100% 20% 50% 40% 10% X X X X

B2.11 B2.7 BXB2.7.1 CAA/CCL/CSIE

Explica por que as células pancreáticas teñen numerosos ribosomas e relaciónao

co proceso anabólico que leva a cabo para a biosíntese de proteínas.

Define os termos dictiosoma e cisterna e relaciónaos coa función do aparello de

Golgi.

Explica as diferenzas entre os lisosomas primarios e os secundarios relacionadas

coa dixestión intracelular.

Explica a función metabolizadora das cristas mitocondriais e da membrana.

100% 20% 90% 10% X X X X

B2.13

B2.8 BXB2.8.1 CAA/CMCCT

Relaciona a síntese de encimas dixestivos co retículo endoplasmático.

Explica por que os encimas hidrolases non destrúen a membrana do lisosoma.

Identifica os tipos de encimas que conteñen os peroxisomas.

Determina os procesos e os lugares onde se produce a respiración mitocondrial.

Identifica en que compoñente dos cloroplastos se produce ATP e onde se encontran

os seus principais enzimas.

100% 20% 90% 20% X X

B2.16 B2.10 BXB5.4.1 CAA/CSIEE

Explica como interviñeron os peroxisomas na fotosíntese osixénica das

cianobacterias que permitiron a vida dos primeiros organismos anaeróbicos.

Diferenza e clasifica os grupos de plastos e indica que grupos levan a cabo a

fotosíntese.

100% 10% 40% 50% 10% X X X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


10

B2.11


Diferencia entre catabolismo e anabolismo

Explica os procesos catabólicos e anabólicos e os intercambios enerxéticos

asociados a eles.

100% 50% 90% 10% X X


Sinala, a nivel celular e de orgánulo, onde se producen os procesos catabólicos e

anabólicos. Diferencia as rutas principais de degradación e de síntese e as encimas e

moléculas máis importantes responsables dos devanditos procesos.

100% 50% 90% 10% X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


10 B2.16 B2.10 BXB2.10.1 CAA/CSIE Realiza a clasificación dos diferentes tipos de organismos fotosintéticos. 100% 100% 90% 10% X X

11

B2.11




asociados a eles.

100% 30% 90% 10% X X

B2.13 B2.8 BXB2.8.1 CAA/CMCCT


anabólicos. Diferencia as rutas principais de degradación e de síntese e as encimas e

as moléculas máis importantes responsables dos devanditos procesos.

100% 30% 90% 10% X X

B2.14

B2.15 B2.9

BXB2.9.1 CMCCT Compara as vías aeróbicas e as anaeróbicas e establece a relación co seu diferente

rendemento enerxético. 100% 20% 90% 10% X X

BXB2.9.2 CCEC/CSC É consciente da importancia das fermentacións para numerosos procesos industriais.

Recoñece as súas diferentes aplicacións. 100% 20% 90% 10% X X

12

B2.11




asociados a eles.

100% 30% 90% 10% X X

B2.13 B2.8 BXB2.8.1 CAA/CMCCT


anabólicos. Diferencia as rutas principais de degradación e de síntese e os enzimas e

as moléculas máis importantes responsables dos devanditos procesos

100% 30% 90% 10% X X

B2.16 B2.10 BXB2.10.1 CAA/CSIE Detalla e realiza a clasificación dos diferentes organismos fotosintéticos. 100% 10% 90% 10% X X

BXB2.10.2 CAA Sinala no cloroplasto onde se realiza cada unha das fases da fotosíntese. 100% 10% 90% 10% X X

B2.17 B2.11 BXB2.11.1 CSC/CCEC É consciente da importancia da fotosíntese para o mantemento da vida na Terra. 100% 10% 90% 10% X X

B2.18 B2.12 BXB2.12.1 CCEC É consciente da importancia que teñen os organismos quimiosintéticos e as funcións

que realizan para posibilitar a vida na Terra. 100% 10% 90% 10% X X

13

B2.6 B2.3 BXB2.3.1 CCL/CD Detalla, de maneira adecuada, as fases do ciclo celular e explica que procesos ocorren

en cada unha delas. 100% 25% 90% 10% X X

B2.7

B2.8 B2.4

BXB2.4.1 CAA/CMCCT/CD Recoñece as distintas fases da mitose e a meiose en microfotografías e esquemas.

Explica os principais procesos que ocorren en cada unha delas 100% 255 90% 10% X X

BXB2.4.2 CAA/CSIEE Establece as analoxías e as diferenzas entre entre mitose e meiose. 100% 255 90% 10% X X

B2.8 B2.5 BXB2.5.1 CAA/CCL/CMCCT Establece a relación entre a meiose e a reprodución sexual, o aumento da

variabilidade xenética e a posibilidade de evolución das especies. 100% 25% 90% 10% X X

14 B.2.8 B2.5 BXB2.5.1 CAA/CCL/CMCCT Explica a relación entre a meiose e a reprodución sexual, o aumento da variabilidade

xenética e a posibilidade de evolución das especies 100% 1005 90% 10% X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


6 B3.1 B3.1 BXB3.1.1 CCL/CSC/CCEC

Clasifica o ADN segundo a súa forma.

Indica onde se poden atopar os distintos tipos de ADN.

Interpreta datos sobre os diferentes niveis estruturais do ADN e explica a diferenza

entre estes e os niveis de empaquetamento.

100% 70% 90% 90% 10% X X X

B3.3 B3.4 BXB3.4.1 CAA Explica as funcións de distintos tipos de ARN. 100% 30% 90% 10% X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


15

B3.3

B3.5 B3.4

BXB3.4.1 CAA Distingue os tipos de ARN e a función de cada un deles nos procesos de transcrición

e tradución. 100% 20% 90% 10% X X

BXB3.4.2 CAA/CMCCT Distingue as características máis importantes do código xenético e utiliza o aprendido

para resolver problemas de xenética molecular. 100% 205 90% 10% X X

B3.5

B3.6

B3.7

B3.5

BXB3.5.1 CD/CMCCT Descifra e explica esquemas dos procesos de replicación, transcrición e tradución. 100% 20% 90% 10% X X

BXB3.5.2 CMCCT Resolve exercicios prácticos de replicación, transcrición e tradución, e de aplicación

do código xenético. 100% 20% 90% 10% X X

BXB3.5.3 CAA/CD Distingue e diferencia as principais encimas en procesos de transcrición e tradución. 100% 20% 90% 10% X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


16

B3.8 B3.6

BXB3.6.1 CCL Explica o concepto de mutación e establece a súa relación con fallos na transmisión

da información xenética. 100% 20% 90% 10% X X

BXB3.6.2 CAA/CSC Enumera os distintos tipos de mutacións e identifica os axentes mutaxénicos máis

habituais. 100% 20% 90% 10% X X

B3.9 B3.7 BXB3.7.1 CAA/CSC/CCEC Relaciona mutación e cancro e determina o risco que levan algúns axentes

mutaxénicos. 100% 20% 90% 10% X X

B3.11 B3.8 BXB3.8.1 CSIE/CSC/CCEC Explica e busca información sobre os procesos de manipulación xenética para a

obtención de organismos transxénicos. 100% 20% 50% 40% 10% X X X

B3.12 B3.9 BXB3.9.1 CSC/CCEC

Investiga sobre os descubrimentos máis recentes sobre o xenoma humano e as súas

aplicacións en enxeñaría xenética. Valora desde o punto de vista ético os avances no

campo da biotecnoloxía, a enxeñaría xenética e a clonación.

80% 20% 50% 40% 10% X X X

17

B3.10 B3.7 BXB3.7.2 CAA/CSC/CCEC Comprende e valora a importancia das mutacións na evolución e na aparición de novas

especies. 100% 15% 90% 10% X X

B3.14 B3.11 BXB3.11.1 CSIEE/CCL Argumenta distintas evidencias que demostran o feito evolutivo. 100% 15% 90% 10% X X

B3.15 B3.12 BXB3.12.1 CAA Explica e compara os principios fundamentais das teorías darwinista e neodarwinista. 100% 15% 90% 10% X X

B3.16 B3.13

BXB3.13.1 CMCCT Sinala os factores que inflúen nas frecuencias xenotípicas e xénicas. 100% 15% 90% 10% X X

BXB3.13.2 CAA/CMCCT/CSIEE Comprende e aplica modelos de estudo das frecuencias xénicas na investigación

privada e en modelos teóricos. 100% 10% 90% 10% X X

B3.17 B3.14 BXB3.14.1 CSC/CCEC Desenvolve a relación entre mutación e recombinación, o aumento da diversidade e a

súa influencia na evolución dos seres vivos. 100% 15% 90% 10% X X

B3.18

B3.19 B3.15 BXB3.15.1 CCEC/CAA

Diferencia os tipos de especiación e identifica os factores que posibilitan a segregación

dunha especie. 100% 15% 90% 10% X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


18

B4.1 B4.1 BXB4.1.1 CSIEE Clasifica os microorganismos segundo o grupo taxonómico ao que pertence. 100% 10% 90% 10% X X

B4.2 B4.2 BXB4.2.1 CSIEE Examina a estrutura e composición dos distintos microorganismos e relaciónaas coa

súa función. 100% 30% 90% 10% X X

B4.4 B4.3 BXB4.3.1 CD/CMCCT Explica distintas técnicas utilizadas para illar, cultivar e estudar os microorganismos e

experimentar con eles de forma biolóxica. 100% 30% 90% 10% X X

B4.6 B4.4 BXB4.4.1 CCL/CMCCT Examina e explica a función e importancia dos microorganismos nos ciclos

xeoquímicos. 100% 30% 90% 10% X X

19

B4.4 B4.3 BXB4.3.1 CD/CMCCT Explica distintas técnicas utilizadas para illar, cultivar e estudar os microorganismos e

experimentar con eles de forma biolóxica. 100% 20% 90% 10% X X

B4.7 B4.5 BXB4.5.1 CSC/CD Establece a relación entre os microorganismos patóxenos máis frecuentes coas

doenzas que orixinan. 100% 20% 90% 10% X X

B4.8 B4.6

BXB4.6.1 CAA/CCEC/CSC/CMCCT Explica como inflúen os microorganismos en numerosos procesos naturais e

industriais e as súas numerosas aplicacións. 100% 20% 90% 10% X X

BXB4.6.2 CCEC/CSC/CMCCT Identifica os distintos tipos de microorganismos implicados en procesos fermentativos

de interese industrial. 100% 20% 90% 10% X X

BXB4.6.3 CD/CMCCT

É consciente das aplicacións da biotecnoloxía e a enxeñaría xenética tanto na

obtención de produtos farmacéuticos como en medicina e en biorremediación para o

mantemento e mellora do medio.

100% 20% 90% 10% X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


20

B5.1 B5.1 BXB5.1.1 CAA Estuda os mecanismos de autodefensa dos seres vivos e identifica o tipo de resposta

inmunitaria. 100% 15% 90% 10% X X

B5.2 B5.2 BXB5.2.1 CSIEE Explica as características e os métodos de acción das distintas células que interveñen

na resposta inmune. 100% 20% 90% 10% X X

B5.4 B5.3 BXB5.3.1 CAA Diferenza entre resposta inmune primaria e secundaria. 100% 15% 90% 10% X X

B5.5 B5.4 BXB5.4.1 CCL/CAA Explica os conceptos de antíxeno e anticorpo e detalla a estrutura e composición

química dos anticorpos. 100% 20% 90% 10% X X

B5.6 B5.5 BXB5.5.1 CAA Explica os diferentes tipos de reacción antíxeno-anticorpo e as súas características

principais. 100% 15% 90% 10% X X

B5.7 B5.6 BXB5.6.1 CAA É consciente da importancia da memoria inmunolóxica no mecanismo de acción da

resposta inmunitaria e asóciaa coa síntese de vacinas e soros. 100% 15% 90% 10% X X

21

B5.8

B5.9 B5.7 BXB5.7.1 CCL/CSIEE

Realiza un resumo sobre as principais alteracións e disfuncións do sistema

inmunitario. Examina as diferenzas entre alerxia e inmunodeficiencia.

Explica a relación entre cancro einmunidade

100% 25% 50% 40% 10% X X X

B5.10 B5.8 BXB5.8.1 CAA/CD/CCL Explica o ciclo de desenvolvemento do VIH. 100% 15% 90% 10% X X

B5.11 B5.9 BXB5.9.1 CSIEE/CSC/CCEC Enumera e explica como actúan sobre a saúde e dá exemplos das enfermidades

autoinmunes máis frecuentes 100% 15% 90% 10% X X

B5.12

B5.13 B5.10

BXB5.10.1 CSC/CCEC Recoñece e valora as aplicacións da Inmunoloxía e enxeñaría xenética para a

produción de anticorpos monoclonais. 100% 15% 90% 10% X X

BXB5.10.2 CAA/CSC/CCEC Explica que problemas leva o transplante de órganos e identifica as células que actúan. 100% 15% 90% 10% X X

BXB5.10.3 CSC/CCEC Clasifica os tipos de transplantes e establece a relación entre os avances neste ámbito

e a importancia nun futuro da doazón de órganos. 100% 15% 90% 10% X X


10.4. CONTRIBUCIÓN AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS

CLAVE

CC

L

Describe a composición e a función das principais biomoléculas orgánicas.

Describe a estrutura e a composición química do ADN, e recoñece a súa importancia biolóxica como molécula

responsable do almacenamento, a conservación e a transmisión da información xenética.

Compara e distingue os tipos e os subtipos de transporte a través das membranas, e explica detalladamente as

características de cada un.

Define e interpreta os procesos catabólicos e os anabólicos, así como os intercambios enerxéticos asociados a eles.

Identifica as fases do ciclo celular, e explica os principais procesos que acontecen en cada unha.

Resume a relación da meiose coa reprodución sexual, o aumento da variabilidade xenética e a posibilidade de

evolución das especies.



Describe o concepto de mutación e establece a súa relación cos fallos na transmisión da información xenética.

Argumenta evidencias que demostran o feito evolutivo.

Recoñece e explica o papel fundamental dos microorganismos nos ciclos xeoquímicos.

Describe as características e os métodos de acción das células implicadas na resposta inmune.

Define os conceptos de antíxeno e de anticorpo, e recoñece a estrutura e a composición química dos anticorpos.

Resume as principais alteracións e disfuncións do sistema inmunitario, e analiza as diferenzas entre alerxias e

inmunodeficiencias.

CM

CC

T

Describe técnicas instrumentais e métodos físicos e químicos que permiten o illamento das moléculas e a súa

contribución ao grande avance da experimentación biolóxica.

Discrimina os enlaces químicos que permiten a formación de moléculas inorgánicas e orgánicas presentes nos seres

vivos.

Distingue os tipos de sales minerais, e relaciona a composición coa función.

Contrasta e realiza experiencias dos procesos de difusión, osmose e diálise, e interpreta a súa relación coa

concentración salina das células.

Deseña e realiza experiencias identificando en mostras biolóxicas a presenza de moléculas orgánicas.

Contrasta e relaciona os procesos de diálise, centrifugación e electroforese, e interpreta a súa relación coas

biomoléculas orgánicas.

Identificar os tipos de monómeros que forman as macromoléculas biolóxicas e os enlaces que os unen.

Contrasta o papel fundamental dos enzimas como biocatalizadores, e relaciona as súas propiedades coa súa función

catalítica.

Identifica os monómeros e distingue os enlaces químicos que permiten a síntese das macromoléculas: enlaces O-

glicosídico, enlace éster, enlace peptídico e enlace O-nucleosídico.

Compara unha célula procariota con unha eucariótica, identificando os orgánulos citoplasmáticos presentes nelas.

Sitúa, a nivel celular e a nivel de orgánulo, o lugar onde se produce cada un destes procesos, e diferencia en cada

caso as rutas principais de degradación e de síntese, e os enzimas e as moléculas máis importantes responsables dos

devanditos procesos.

Recoñece en microfotografías e esquemas as fases da mitose e da meiose, e indica os acontecementos básicos que se

producen en cada unha.

Contrasta as vías aeróbicas e anaeróbicas, e establece a súa relación co seu rendemento enerxético.





Analiza e predí aplicando os principios da xenética mendeliana, os resultados de exercicios de transmisión de

caracteres autosómicos, caracteres ligados ao sexo e influídos polo sexo.

Diferencia as etapas da replicación e identifica os enzimas implicados nela.

Establece a relación do ADN co proceso da síntese de proteínas.

Recoñece e indica as características fundamentais do código xenético, e aplica ese coñecemento á resolución de

problemas de xenética molecular.

Interpreta e explica esquemas dos procesos de replicación, transcrición e tradución.

Resolve exercicios prácticos de replicación, transcrición e tradución, e de aplicación do código xenético.

Distingue os factores que inflúen nas frecuencias xénicas.

Comprende e aplica modelos de estudo das frecuencias xénicas na investigación privada e en modelos teóricos. Describe técnicas instrumentais que permiten o illamento, o cultivo e o estudo dos microorganismos para a experimentación biolóxica.


CM

CC

T

Recoñece e explica o papel fundamental dos microorganismos nos ciclos xeoquímicos.

Analiza a intervención dos microorganismos en numerosos procesos naturais e industriais, e as súas numerosas

aplicacións.

Recoñece e identifica os tipos de microorganismos implicados en procesos fermentativos de interese industrial.

Valora as aplicacións da biotecnoloxía e a enxeñaría xenética na obtención de produtos farmacéuticos, en

medicina e en biorremediación, para o mantemento e a mellora do medio.

CD



Contrasta e relaciona os procesos de diálise, centrifugación e electroforese, e interpreta a súa relación coas

biomoléculas orgánicas.



Clasifica os tipos de bioelementos relacionando cada un coa súa proporción e coa súa función biolóxica.

Relaciona a estrutura química da auga coas súas funcións biolóxicas.



Recoñece e clasifica os tipos de biomoléculas orgánicas, e relaciona a súa composición química coa súa estrutura

e coa súa función.

Discrimina os enlaces químicos que permiten a formación de moléculas inorgánicas e orgánicas presentes nos

seres vivos.

Describe técnicas instrumentais que permiten o illamento, o cultivo e o estudo dos microorganismos para a

experimentación biolóxica.

CD

Identifica os tipos de monómeros que forman as macromoléculas biolóxicas e os enlaces que os unen.

Identifica os monómeros e distingue os enlaces químicos que permiten a síntese das macromoléculas: enlaces

O-glicosídico, enlace éster, enlace peptídico e enlace O-nucleosídico.

Compara unha célula procariota con unha eucariótica, identificando os orgánulos citoplasmáticos presentes

nelas.

Recoñece en microfotografías e esquemas as fases da mitose e da meiose, e indica os acontecementos básicos

que se producen en cada unha.

Identifica as fases do ciclo celular, e explica os principais procesos que acontecen en cada unha.

Recoñece en microfotografías e esquemas as fases da mitose e da meiose, e indica os acontecementos básicos

que se producen en cada unha.

Interpreta e explica esquemas dos procesos de replicación, transcrición e tradución.

Identifica e distingue os enzimas principais relacionados cos procesos de transcrición e tradución.

Relaciona os microorganismos patóxenos máis frecuentes coas doenzas que orixinan.

Valora as aplicacións da biotecnoloxía e a enxeñaría xenética na obtención de produtos farmacéuticos, en

medicina e en biorremediación, para o mantemento e a mellora do medio.

CS

IEE

Recoñece e clasifica os tipos de biomoléculas orgánicas, e relaciona a súa composición química coa súa estrutura

e coa súa función.

Deseña e realiza experiencias identificando en mostras biolóxicas a presenza de moléculas orgánicas.

Esquematiza os orgánulos citoplasmáticos e recoñece as súas estructuras.

Analiza a relación entre a composición química, a estrutura e a ultraestructura dos orgánulos celulares, e a súa

función.



Define e interpreta os procesos catabólicos e os anabólicos, así como os intercambios enerxéticos asociados a

eles.

Identifica e clasifica os distintos tipos de organismos fotosintéticos.

Establece as analoxías e as diferenzas máis significativas entre mitose e meiose.

Resume e realiza investigacións sobre as técnicas desenvolvidas nos procesos de manipulación xenética para a

obtención de organismos transxénicos.

Argumenta evidencias que demostran o feito evolutivo.

Comprende e aplica modelos de estudo das frecuencias xénicas na investigación privada e en modelos teóricos.

Clasifica os microorganismos no grupo taxonómico ao que pertencen.

Analiza a estrutura e a composición dos microorganismos e relaciónaas coa súa función.

Analiza os mecanismos de autodefensa dos seres vivos e identifica os tipos de resposta inmunitaria.

Resume as principais alteracións e disfuncións do sistema inmunitario, e analiza as diferenzas entre alerxias e

inmunodeficiencias.

Clasifica e cita exemplos das doenzas autoinmunes máis frecuentes, así como os seus efectos sobre a saúde.


CA

A







Recoñece e clasifica os tipos de biomoléculas orgánicas, e relaciona a súa composición química coa súa estrutura e

coa súa función.







Recoñece e clasifica os tipos de biomoléculas orgánicas, e relaciona a súa composición química coa súa estrutura e

coa súa función.

Contrasta o papel fundamental dos enzimas como biocatalizadores, e relaciona as súas propiedades coa súa función

catalítica.

Identifica os tipos de vitaminas asociando a súa imprescindible función coas doenzas que preveñen.

Diferencia os tipos de ARN e a función de cada un nos procesos de transcrición e tradución.

Compara unha célula procariota con unha eucariótica, identificando os orgánulos citoplasmáticos presentes nelas.

Analiza a relación entre a composición química, a estrutura e a ultraestructura dos orgánulos celulares, e a súa

función.



Sitúa, a nivel celular e a nivel de orgánulo, o lugar onde se produce cada un destes procesos, e diferencia en cada

caso as rutas principais de degradación e de síntese, e os enzimas e as moléculas máis importantes responsables dos

devanditos procesos.



Define e interpreta os procesos catabólicos e os anabólicos, así como os intercambios enerxéticos asociados a eles.

Identifica e clasifica os distintos tipos de organismos fotosintéticos.

Localiza a nivel subcelular onde se leva a cabo cada fase, e destaca os procesos que teñen lugar.



Establece as analoxías e as diferenzas máis significativas entre mitose e meiose.



Analiza e predí aplicando os principios da xenética mendeliana, os resultados de exercicios de transmisión de

caracteres autosómicos, caracteres ligados ao sexo e influídos polo sexo.

Distingue os factores que inflúen nas frecuencias xénicas.

Diferencia as etapas da replicación e identifica os enzimas implicados nela.

Establece a relación do ADN co proceso da síntese de proteínas.

Diferencia os tipos de ARN e a función de cada un nos procesos de transcrición e tradución.

Recoñece e indica as características fundamentais do código xenético, e aplica ese coñecemento á resolución de

problemas de xenética molecular.

Identifica e distingue os enzimas principais relacionados cos procesos de transcrición e tradución.

Clasifica as mutacións e identifica os axentes mutaxénicos máis frecuentes.

Asocia a relación entre a mutación e o cancro, e determina os riscos que implican algúns axentes mutaxénicos.

Destaca a importancia das mutacións na evolución e na aparición de novas especies.

Identifica os principios da teoría darwinista e neodarwinista, e compara as súas diferenzas.

Comprende e aplica modelos de estudo das frecuencias xénicas na investigación privada e en modelos teóricos.

Distingue tipos de especiación e identifica os factores que posibilitan a segregación dunha especie orixinal en dúas

especies diferentes.


aplicacións.

Analiza os mecanismos de autodefensa dos seres vivos e identifica os tipos de resposta inmunitaria.

Compara as características da resposta inmune primaria e secundaria.

Define os conceptos de antíxeno e de anticorpo, e recoñece a estrutura e a composición química dos anticorpos.

Clasifica os tipos de reacción antíxeno-anticorpo e resume as características de cada un.

Destaca a importancia da memoria inmunolóxica no mecanismo de acción da resposta inmunitaria e asóciaa coa

síntese de vacinas e soros. Describe o ciclo de desenvolvemento do VIH.


CS

C



Valora a importancia das fermentacións en numerosos procesos industriais, e recoñece as súas aplicacións.

Contrasta a importancia biolóxica da fotosíntese para o mantemento da vida na Terra.



Clasifica as mutacións e identifica os axentes mutaxénicos máis frecuentes.




Recoñece e indica os descubrimentos máis recentes sobre o xenoma humano e as súas aplicacións en enxeñaría

xenética, e valora as súas implicacións éticas e sociais.


Ilustra a relación entre mutación e recombinación, o aumento da diversidade e a súa influencia na evolución dos seres

vivos.

Relaciona os microorganismos patóxenos máis frecuentes coas doenzas que orixinan.


aplicacións.



Recoñece e valora as aplicacións da inmunoloxía e da enxeñaría xenética para a produción de anticorpos monoclonais.

Clasifica e entende os tipos de transplantes, e relaciona os avances neste ámbito co impacto futuro na doazón de

órganos, medula e sangue.

Describe os problemas asociados ao transplante de órganos, e identifica as células que actúan.

CC

EC

Identifica os tipos de vitaminas asociando a súa imprescindible función coas doenzas que preveñen.



Valora a importancia das fermentacións en numerosos procesos industriais, e recoñece as súas aplicacións.

Contrasta a importancia biolóxica da fotosíntese para o mantemento da vida na Terra.

Valora o papel biolóxico dos organismos quimiosintéticos.

Distingue os factor Describe a estrutura e a composición química do ADN, e recoñece a súa importancia biolóxica

como molécula responsable do almacenamento, a conservación e a transmisión da información xenética.es que

inflúen nas frecuencias xénicas.




Recoñece e indica os descubrimentos máis recentes sobre o xenoma humano e as súas aplicacións en enxeñaría

xenética, e valora as súas implicacións éticas e sociais.


Ilustra a relación entre mutación e recombinación, o aumento da diversidade e a súa influencia na evolución dos seres

vivos.

Distingue tipos de especiación e identifica os factores que posibilitan a segregación dunha especie orixinal en dúas

especies diferentes.


aplicacións.



Recoñece e valora as aplicacións da inmunoloxía e da enxeñaría xenética para a produción de anticorpos monoclonais.

Clasifica e entende os tipos de transplantes, e relaciona os avances neste ámbito co impacto futuro na doazón de

órganos, medula e sangue.

Describe os problemas asociados ao transplante de órganos, e identifica as células que actúan.


___11._CIENCIAS DA TERRA E DO MEDIO AMBIENTE 2ºBACHARELATO

11.1. INTRODUCIÓN

No Bacharelato, a materia de Ciencias da Terra e do Medio Ambiente ten como eixe principal o uso que

facemos os humanos dos recursos que nos ofrece o noso planeta, un planeta finito que «utilizamos» como si

fose ilimitado. A humanidade enfróntase a importantes retos no século XXI, tales como a búsqueda de fontes

alternativas de enerxía, abastecemento de materias primas, dispoñibilidade de auga, impactos ambientais, o

quecemento global do planeta, a alteración da capa de ozono, perda de biodiversidade e os factores que inciden

neles.

Coñecer a problemática ambiental e os avances científicos contribúe a facilitar a formulación de solucións

integradoras entre desenrolo e medio ambiente, permitindo establecer una xestión sostible do noso planeta que

evitará graves problemas ambientais.

Para conseguir este fin será necesario utilizar e aplicar coñecementos e competencias adquiridos doutras

ciencias, principalmente Bioloxía, Xeología, Física e Química, unha visión integradora e holística das

aportacións das mencionadas ciencias á comprensión do funcionamento dos sistemas terrestres a súa dinámica,

as súas interaccións, os factores que os rexen e cuxa variación poden provocar a súa alteración modificándoo

a escala local, rexional ou global.

As Ciencias da Terra e do Medio Ambiente abordan estas cuestións plantexadas nas diferentes escalas

mencionadas.

A materia de Ciencias da Terra e do Medio Ambiente está dividida en 7 bloques:

Bloque 1. Medioambiente e fontes de información medioambiental.

Bloque 2. As capas fluídas, dinámica.

Bloque 3. Contaminación atmosférica.

Bloque 4. Contaminación das augas.

Bloque 5. A xeosfera e riscos xeolóxicos.

Bloque 6. Circulación da materia e enerxía na biosfera.

Bloque 7. A xestión e o desenvolvemento sostible.

CURSO 2º BACHARELATO

ASIGNATURA Ciencias da Terra e do medio ambiente

PROFESORA MÓNICA IGLESIAS MONTERO

LIBRO DE

TEXTO

Título Ciencias de la Tierra y del Medio Ambiente

Autor DIODORA CALVO ALDEA, Mª TERESA MOLINA ÁLVAREZ,

JOAQUÍN SALVACHÚA RODRÍGUEZ

Editorial MCGRAW- HILL ISBN 9788448609399

Data Autoriz. 2016 Galego X Castelán


____ 11.2. SECUENCIACIÓN E TEMPORALIZACIÓN

1ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B1

Bloque1. Medio ambiente e fontes de información

ambiental Mes Sesións

1

B1.1. Concepto de medio ambiente e dinámica de sistemas.

Modelos da teoría de Sistemas.

Libro de

texto

Material

elaborado

Set.

6/8

B1.2. O medio natural como sistema. Aplicación da teoría de

sistemas ao sistema natural.

B1.3 Humanidade e medio ambiente. Historia das relacións da

humanidade coa natureza.

B1.4 Recursos naturais, riscos e impactos ambientais.

B1.5 Fontes de información ambiental

2

B1.1 Concepto de medio ambiente e dinámica de sistemas.

Modelos da teoría de Sistemas.

Libro de

texto

Material

elaborado

Out. 5/7


3 B1.4 Recursos naturais, riscos e impactos ambientais.

Libro de

texto

Material

elaborado

Out. 3/5


Libro de

texto

Material

elaborado

Out./

Nov. 6/8

2ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B1



9

B1.4 Recursos naturais, riscos e impactos ambientais. Libro de

texto

Material

elaborado

Xan. 6/8 B1.5 Fontes de información ambiental


10

B1.1. Concepto de medio ambiente e dinámica de sistemas.

Modelos da teoría de Sistemas

Libro de

texto

Material

elaborado

Xan./

Feb. 5/7


3ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B1




Libro de

texto

Material

elaborado

Marzo 6/8


1

ª a

va

lia

ció

n


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B2 Bloque2. Dinámica dos sistemas fluídos

Mes Sesións

1

B2.2 As masas fluídas e a súa relación co funcionamento do clima. Libro de

texto

Material

elaborado

Set. 6/8 B2.3 Compoñentes da atmosfera, orixe e importancia biolóxica.

B2.8 Relación das correntes oceánicas coa circulación dos ventos

e o clima e con algúns fenómenos climáticos

3 B2.11 Os riscos climáticos, causas e consecuencias. Medidas de

predición, prevención e corrección.

Libro de

texto

Material

elaborado

Out. 3/5

5

B2.2 As masas fluídas e a súa relaciónco funcionamento do clima.

Libro de

texto

Material

elaborado

Nov 6/8

B2.3 Compoñentes da atmosfera, orixe e importancia biolóxica.

B2.4 Capa de ozono: orixe e importancia.

B2.6 Efecto invernadoiro: relacióncoa vida na Terra. Causas e

consecuenciasdo aumento do efecto invernadoiro

B2.8 Relación das correntes oceánicascoa circulación dos ventos e

o clima e con algúns fenómenos climáticos.

B2.9 Formación das precipitacións.Tipos de precipitacións.

B2.10 Interpretación de mapas meteorolóxicos.

B2.11 Os riscos climáticos, causas econsecuencias. Medidas de

predición,prevención e corrección.

2ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque


Mes Sesións

6

B2.7 A hidrosfera e o seu papel como regulador climático. Libro de

texto

Material

elaborado

Nov./

Dec. 6/8

B2.8 Relación das correntes oceánicas coa circulación dos ventos

e o clima e con algúns fenómenos climáticos

3ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque


Mes Sesións

16 B2.2 As masas fluídas e a súa relaciónco funcionamento do clima.

Libro de

texto

Material

elaborado

Maio 6/8

1ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B3 Bloque3. Contaminación atmosférica

Mes Sesións

1 B3.1. Orixe e efectos da contaminación atmosférica.

Libro de

texto

Material

elaborado

Set 6/8


1ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque


Mes Sesións

3

B3.1 Orixe e efectos da contaminación atmosférica.

Material

elaborado Out. 3/5

B3.2 Medidas preventivas e correctoras da contaminación

atmosférica e do efecto invernadoiro.

B3.3 Factores que inflúen na dispersión dos contaminantes

atmosféricos.

B3.4 Efectos da contaminación atmosférica segundo o seu raio de

influencia.

5


Material

elaborado Nov 6/8

B3.2 Medidas preventivas e correctoras da contaminación

atmosférica e do efecto invernadoiro.

B3.3 Factores que inflúen na dispersión dos contaminantes

atmosféricos.

B3.4 Efectos da contaminación atmosférica segundo o seu raio de

influencia.

2ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque


Mes Sesións

6 B3.1 Orixe e efectos da contaminación atmosférica. Material

elaborado

Nov/

Dec. 6/8

3ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque


Mes Sesións

16


Material

elaborado Maio 6/8

B3.2 Inmunidade específica: características e tipos (celular e

humoral). Células responsables.

B3.3 Identificación de células inmunitarias mediante a súa

observación.

1ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B4 Bloque4. Contaminación das augas

Mes Sesións

3 B4.3 Parámetros de medida da calidade da auga.

Material

elaborado Out. 3/5

B4.4 Prevención e corrección da contaminación da auga.

2ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque


Mes Sesións

6

B4.2 Orixe e efectos da contaminación das augas superficiais e

subterráneas. Material

elaborado

Nov/

Dec 6/8 B4.3 Parámetros de medida da calidade da auga.

B4.5 Sistemas de tratamento e depuración das augas.


2ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque


Mes Sesións

9 B4.2 Orixe e efectos da contaminación das augas superficiais e

subterráneas.

Material

elaborado Xan. 6/8

10 B4.4 Prevención e corrección dacontaminación da auga. Xan./

Feb. 5/7

3ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque


Mes Sesións

16 B4.4 Prevención e corrección dacontaminación da auga. Material

elaborado Maio 4/5

1ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B5 Bloque5. A xeosfera e os riscos xeolóxicos

Mes Sesións

3

B5.7 Riscos asociados aos sistemas de ladeira e fluviais. Material

elaborado

Out 3/5

B5.12 Uso eficiente da enerxía e dos recursos.

2ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque


Mes Sesións

6 B5.1 O relevo como consecuencia da interacción da dinámica

interna e externa do planeta.

Material

elaborado

Nov/

Dec. 6/8

7

B5.4 Métodos de predición e prevención dos riscos xeolóxicos. Material

elaborado Dec 6/8

B5.6 O relevo como consecuencia da interacción da dinámica

interna e externa do planeta.

9

B5.7 Riscos asociados aos sistemas de ladeira e fluviais.

Material

elaborado Xan 6/8

B5.10 Recursos da xeosfera: problemasambientais ocasionados

pola súaexplotación.

B5.12 Uso eficiente da enerxía e dos recursos.

3ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque


Mes Sesións

13 B5.10 Recursos da xeosfera: problemas ambientais ocasionados

pola súa explotación.

Material

elaborado Marzo 6/8


B5.12 Uso eficiente da enerxía e dos recursos. 1

ª a

va

lia

ció

n


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B6 Bloque6. Circulación de materia e enerxía na biosfera

Mes Sesións

3

B6.12 Impactos sobre o solo. Técnicas de valoración do grao de

alteración dun solo. Material

elaborado Out. 6/8

B6.13 Impactos sobre a biosfera producidos pola deforestación, a

agriculturae a gandaría.

2ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque


Mes Sesións

10

B6.2 Relacións tróficas nos ecosistemas, cadeas e redes tróficas.

Representaciónsgráficas. Material

elaborado

Xan./

Feb. 5/7 B6.6 Autorregulación dos ecosistemas e repercusión da acción

humana sobre eles.

B6.8 Causas e repercusións da perdada biodiversidade.

3ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque


Mes Sesións

11


Representaciónsgráficas.

Material

elaborado Feb. 4/6 B6.4

Ciclos bioxeoquímicos do osíxeno, o carbono, o nitróxeno, o

fósforo e o xofre.

B6.6 Autorregulación dos ecosistemas e repercusión da acción

humana sobre eles.

12

B6.3 Factores limitantes da produción primaria.

Material

elaborado Feb. 4/6 B6.4

Ciclos bioxeoquímicos do osíxeno, o carbono, o nitróxeno, o

fósforo e o xofre.

B6.6 Autorregulación dos ecosistemas e repercusión da acción

humana sobre eles.

13

B6.8 Causas e repercusións da perda da biodiversidade.

Material

elaborado Marzo 7/9

B6.13 Impactos sobre a biosfera producidos pola deforestación, a

agricultura e a gandaría.

B6.15 Importancia ecolóxica dos recursos do sistema litoral,

impactos derivados da súa sobreexplotación.

B6.16 Importancia da conservación das zonas litorais.

14


Representaciónsgráficas

Material

elaborado Marzo 6/8

B6.10 Edafoxénese e tipos de solos.

B6.11 Usos e fraxilidade do solo como recurso.

B6.12 Impactos sobre o solo. Técnicas de valoración do grao de

alteración dun solo.

B.13 Impactos sobre a biosfera producidos pola deforestación, a

agricultura e a gandaría.

15

B6.8 Causas e repercusións da perda da biodiversidade.

Material

elaborado Abril 5/7

B6.14 O sistema litoral como interfase

B6.15

Importancia ecolóxica dosrecursos do sistema litoral,

impactos

derivados da súa sobreexplotación.

B6.16 Importancia da conservación das zonas litorais.


3ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque


Mes Sesións

16 B6.8 Causas e repercusións da perda da biodiversidade. Material

elaborado

Abril/

Maio 5/7

1ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B7

Bloque7. A xestión do planeta e o desenvolvemento

sustentable Mes Sesións

2 B7.2 Avaliación do impacto ambiental.

Material

elaborado Out. 5/7

B7.3 Instrumentos de xestión ambiental.

3 B7.5 Modelos de xestión de recursos. Material

elaborado Out. 3/5

4

B7.2 Avaliación do impacto ambiental.

Material

elaborado Nov. 5/7


B7.6 Influencia dos organismos nacionais e internacionais en

materia ambiental

B7.7 Lexislación ambiental.

2ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B7



10 B7.6 Influencia dos organismos nacionais e internacionais en

materia ambiental

Material

elaborado

Xan/

Feb. 5/7

3ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B7



12 B7.6 Influencia dos organismos nacionais e internacionais en

materia ambiental

Material

elaborado Feb. 4/6

13 B7.1

Xestión dos impactos ambientais;alternativas ante a

problemáticaambiental: desenvolvemento incontrolado,

conservacionismo e desenvolvemento sustentable.

Material

elaborado Marz0 7/9

16

B7.1

Xestión dos impactos ambientais;alternativas ante a

problemáticaambiental: desenvolvemento incontrolado,

conservacionismo e desenvolvemento sustentable. Material

elaborado

Abril/

Maio 5/7 B7.2 Avaliación do impacto ambiental.


B7.5 Modelos de xestión de recursos.

B7.7 Lexislación ambiental.












UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


1

B1.1 B1.1

CTMAB1.1.1 CMCCT

Identifica sistemas abertos e pechados considerando a interdependencia dos seus

elementos.

Recoñece os traballos conservativos e disipativos que se dan nos sistemas en

funcionamento.

Explica que é unha estrutura disipativa.

Explica as características dun sistema biolóxico..

100% 25% 90% 80 10% X X

CTMAB1.1.2 CAA

Explica as consecuencias da interacción entre os subsistemas e e sistema Terra.

Diferencia e explica modelos de sistemas analóxicos e numéricos.

Interpreta as relacións causais e bucles de realimentación en exemplos de

diagramas forrester.

Realiza unha simulación mediante un modelo analóxico e mediante un numérico.

100% 25% 70% 20% 10% X X X

B1.3 B1.2 CTMAB1.2.1 CCEC/CAA Explica o cambio ambiental antropoxénico. 80% 10% 90% 10% X X

B1.4 B1.3 CTMAB1.3.1 CMCCT Determina o tipo de interacción do ser humano co seu medio. 80% 10% 90% 10% X X

B1.5

B1.4

CTMAB1.4.1 CMCCT/CD Explica o enfoque sistémico das ciencias ambientais. 70% 10% 90% 10% X X

CTMAB1.4.2 CCL/CD/CSIE

Valora as consecuencias positivas ou negativas dos tipos de interacción do ser

humano co seu medio.

Recoñece quen se encarga da posibilidade de instalar un parque eólico.

Determina que implica o aumento de complexidade na sucesión ecolóxica.

80% 20% 80% 20% X X X X

2

B1.1 B1.1 CTMAB1.1.2 CAA Diferencia e explica que é un modelo de sistema numérico. 100% 15% 60% 30% 10% X X X

B1.5 B1.4

CTMAB1.4.1 CMCCT/CD

Coñece a utilidade dos SIG, dos drones e do GPS para obter información dun

territorio e explica como funcionan e a información que proporcionan sobre

tendencias, patróns e interferencias.

Coñece a utilidade da telemetría para medir magnitudes físicas a distancia e da

teledetección para obter imaxes de diferentes radiacións electromagnéticas.

Coñece a utilidade dos satélites artificiais.

80% 35% 90%

10% X X

CTMAB1.4.2 CCL/CD/CSIEE

Determina as capas dun SIG necesarias en planificación urbana. Explica a SIG de

Marte.

Analiza a información de fotografías verticais e oblicuas e conclúe cal é máis

axeitada a cada caso.

Analiza e explica as técnicas de teledetección axeitadas para obter imaxes de

diferentes radiacións electromagnéticas.

Explica que é unha predicción meteorolóxica numérica de alta resolución.

80% 50%

80% 10%

10%

3 B1.4 B1.3 CTMAB1.3.1 CMCCT

Identifica recursos e explica por que se consideran recursos.

Clasifica recursos renovables e non renovables e identifica si o seu uso é

consuntivo ou non consuntivo. Identifica e clasifica impactos ambientais

provocados pola actividade humana.

Recoñece os tipos de riscos que existen segundo a súa orixe e propón medidas

para reducilos en casos concretos.

100% 100% 90%

10% X X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


1 B1.4 B1.3 CTMAB1.3.1 CMCCT Comenta as accións humanas que teñen máis repercusión no quecemento global da

Terra. 100% 100% 60% 80 30% 10% X X X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


9 B1.4 B1.3 CTMAB1.3.1 CMCCT

Explica a relación entre a desertización, a colmatación dos encoros e a duración da súa

vida útil. 100% 50% 90% 80 10% X X X

B1.5 B1.4 CTMAB1.4.2 CCL/CD/CSIEE Valora a importancia dos estudos de impacto ambiental da actividade mineira. 80% 30% 70% 10% 20% X X X X

10 B1.1 B1.1 CTMAB1.1.1 CMCCT Verifica a interdependencia dos elementos dun sistema e establece as súas relacións. 70% 20% 70% 10% 20% X X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


13 B1.4 B1.3 CTMAB1.3.1 CMCCT Explica o risco que supón a dependencia que ten a sociedade do subministro de enerxía

abundante y constante. 80% 100% 80 90% 10% X X X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


1

B2.2 B2.2 CTMAB2.2.1 CMCCT/CAA Realiza un bucle de realimentación con distintas variables e explica as súas

consecuencias. 60% 10% 80 90% 10% X X X

B2.3 B2.3

CTMAB2.3.1 CMCCT/CAA Identifica os límites da atmosfera e determina de que tipo son.

Explica o intercambio de materia e enerxía entre a atmosfera e o espazo exterior. 100% 40% 90% 10% X X

CTMAB2.3.2 CMCCT/CAA

Analiza e interpreta os cambios que se produciron ata que a Terra tivo unha

atmosfera estable.

Explica por que o CO2 empezou a retirarse do océano e a precipitar en forma de

rochas calizas.

80% 30% 90% 10% X X

B2.8 B2.7 CTMAB2.7.2 CMCCT Explica como se producen as correntes mariñas e o relaciona coa dinámica das augas

oceánicas. 100% 20% 90% 10% X X

3 B2.11 B2.9 CTMAB2.9.1 CMCCT/CAA Explica o aumento de temperatura determinando se é un impacto local, rexional ou

global. 100% 100% 50% 40% 10% X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


5

B2.1

B2.2 B2.1

CTMAB2.1.2 CMCCT Explica a relación entre radiación solar e o clima. 100% 10% 90% 7 10% X X

CTMAB2.1.3 CMCCT Determina si o transporte da calor desde o solo cara a parte alta da troposfera é máis

eficaz nun deserto ou nunha zona húmida. 70% 5% 90% 10% X X

B2.2 B2.2 CTMAB2.2.1 CMCCT/CAA Explica as variacións climáticas e determina si son tendencia, patrón o fluctuación.

Analiza e interpreta diferentes modelos de climogramas. 80% 90% 10% X X

B2.3 B2.3


Explica os efectos na atmosfera da desaparición temporal do campo magnético da

Terra.

Relaciona os compoñentes da atmosfera co seu orixe, distribución e a súa dinámica.

90% 15% 90% 10% X X

CTMAB2.3.2 CMCCT/CAA Indica a composición química da atmosfera e explica a orixe dos gases que a

compoñen. 100% 15% 90% 10%

B2.4

B2.5 B2.4

CTMAB2.4.1 CMCCT/CSC Explica por que o ozono considerase un gas importante para a biosfera. 100% 5% 70% 10% 20% X X X

CTMAB2.4.2 CSIEE Explica que actividades cotiás xeran a diminución da capa de ozono. 100% 5% 70% 10% 20% X X X X

B2.6 B2.5 CTMAB2.5.1 CMCCT/CSC Explica a relación entre efecto invernadoiro e vida 100% 5% 70% 10% 20% X X X

CTMAB2.5.2 CMCCT/CAA Explica que actividades cotiás xeran gases de efecto invernadoiro. 100% 5% 70% 10% 20% X X X X

B2.8 B2.7 CTMAB2.7.1 CMCCT

Explica o fenómeno climático que permite establecer unha relación entre fenómenos

que se producen en distintos lugares da Terra: a subida do mar, as inundacións e as

graves secas.

100% 10% 90% 10% X X

B2.9

B2.10 B2.8

CTMAB2.8.1 CMCCT

Explica os fenómenos meteorolóxicos que son o resultado do desprazamento de masas

de aire. Os relaciona coas diferencias de temperatura na atmosfera e explica a

formación de nubes e precipitacións e cos ventos.

100% 10% 90% 10% X X

CTMA2.8.2 CMCCT/CAA Interpreta un mapa segundo a clasificación climática mundial de Köppen-Geiger. 70% 5% 90% 90% 10% X X X

B2.11 B2.9 CTMAB2.9.1 CMCCT/CAA Recoñece e diferencia riscos meteorolóxicos que se deben a patróns, a tendencias e a

flutuacións. 70% 10% 90% 10% X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


6


Calcula o balance hídrico para coñecer o fluxo neto da auga dunha conca.

Interpreta o perfil dun río e hidrogramas tendo en conta a dinámica das augas

superficiais.

80% 10% 80 90% 10% X X X X

CTMAB2.6.2 CMCCT/CAA Explica a corrente termohalina ou circulación oceánica. 100%


Analiza e interpreta os cambios que se produciron ata que a Terra tivo unha

atmosfera estable.

Explica por que o CO2 empezou a retirarse do océano e a precipitar en forma de

rochas calizas.

80% 30% 90% 10% X X

CTMAB2.7.2 CMCCT Explica a diferencia entre os fenómenos de «El Niño» y «La Niña». 100% 30% 90% 10% X X

B2.8 B2.7 CTMAB2.7.2 CMCCT Explica o volume da pesca de determinadas zonas coa circulación dos ventos. 1005 30% 90% 10% X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


16 B2.2 B2.2 CTMAB2.2.1 CMCCT/CAA Representa un bucle de realimentación positiva da desertización e o cambio climático

mediante un diagrama de Forrester. 70% 100% 80 90% 10% X X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


1 B3.1 B3.1 CTMAB3.1.1 CMCCT Relaciona a contaminación atmosférica coa interacción do ser humano coa súa

contorna e explica si as consecuencias son positivas ou negativas. 100% 100% 80 90% 10% X X X X

3


Identifica e diferencia o efecto dominó e o efecto búmerang provocado pola

contaminación atmosférica por vertido de CFC.

Recoñece manifestacións sistémicas producidas polas emisións de CO2 á atmosfera.

60%% 35% 90% 20%

B3.2 B3.2 CTMAB3.2.1 CMCCT/CAA/CSIEE Propón medidas para reducir a pegada de carbono que produce a súa familia. 65% 15% 90% 10% X X X X

B3.1 B3.3 CTMAB3.3.2 CMCCT Explica os efectos biolóxicos producidos pola contaminación atmosférica. 100% 35% 90% 10% X X

B3.4 B3.4 CTMAB3.4.1 CMCCT Investiga sobre a comercialización do aire e a súa contaminación.

Recoñece indicadores da calidade do aire. 70% 15% 50% 30% 10% X X X

5

B3.1 B3.1 CTMAB3.1.2 CMCCT/CAA Asocia os contaminantes coa súa orixe. 100% 20% 90% 10% X X

B3.2 B3.2 CTMAB3.2.1 CMCCT/CAA/CSIEE Explica por que a instalación dun filtro nunha cheminea é unha medida tanto preventiva

como correctora da contaminación atmosférica. 60% 10% X X X

B3.3 B3.3 CTMAB3.3.1 CMCCT/CAA

Determina que situación evacuará con máis eficacia os contaminantes atmosféricos

cara a parte alta da troposfera, a inestabilidade ou a estabilidade. 100% 15% 90% 10% X X

CTMAB3.3.2 CMCCT Explica os efectos sobre a biosfera que ten o burato da capa de ozono 100% 20% 90% 10% X X


Distingue entre contaminantes primarios e secundarios e entre valores de emisión e

incisión.

Analiza e explica os niveis de inmisión do smog fotoquímico nunha cidade.

100% 35% 50% 30% 10% X X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


6 B3.1 B3.1 CTMAB3.1.2 CMCCT/CAA

Explica como o uso desmedido de bolsas de plástico pode producir un impacto

negativo sobre a hidrosfera e como este impacto propágase a outros subsistemas.

Asocia cada impacto á acción que o causou.

100% 100% 50% 80 30% 20% X X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


16


Enumera os problemas ambientais derivados do quecemento global que está

producindo o cambio climático e asóciaos a consecuencias no desenvolvemento

humano.

Relaciona o cambio climático cos conflitos bélicos.

80% 30% 50% 80 30% 20% X X X X

B3.2 B3.2 CTMAB3.2.1 CMCCT/CAA/CSIE Propón hábitos para participar na xestión da produción de CO2.

Explica como se pode evitar o efecto dominó que deriva do cambio climático. 100% 35% 50% 30% 20% X

B3.3 B3.3 CTMAB3.3.2 CMCCT Explica as consecuencias del cambio climático en determinados organismos.

Explica o cambio climático como unha consecuencia do quecemento global. 100% 35% 80% 20% X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


3


Enumera os problemas ambientais derivados do quecemento global que está

producindo o cambio climático e asóciaos a consecuencias no desenvolvemento

humano.

Relaciona o cambio climático cos conflitos bélicos.

80% 30% 50% 80 30% 20% X X X X

B4.2

B4.4 B4.3 CTMAB4.3.2 CMCCT/CSIE/CSC

Propón medidas que axuden a utilizar de forma óptima a auga e a aforrar o máximo

posible no seu consumo. 100% 70% 50% 30% 20% X X X X

4

B4.3 B4.2 CTMAB4.2.1 CMCCT Valora a utilidade dos indicadores da calidade da auga. 80% 40% 80% 20% X X X

B4.2

B4.3 B4.3 CTMAB4.3.2 CMCCT/CSIE/CSC

Explica e valora o tratamento das augas residuais nunha EDAR.

Propón medidas para evitar as consecuencias negativas do verquido directo de augas

residuais.

80% 60% 50% 30% 20% X X X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


6 B4.1 B4.1

CTMAB4.1.1 CMCCT Determina distintos tipos de contaminantes das augas.

Explica que característica da auga salgada provoca que a salinización de acuíferos

contamine os pozos desde abaixo cara arriba.

100% 25% 90% 80 10% X X X


Relaciona o verquido de augas a alta temperatura nun río coa diminución da

autodepuración.

Explica os efectos da sobreexplotación das augas superficiais.

Explica os efectos sobre as plantas da marea negra.

80%% 35% 90% 10% X X X

B4.3 B4.2 CTMAB4.2.1 CMCCT Coñece os principais indicadores de calidade da auga. 100% 15% 90% 10% X X X


Coñece os sistemas de control da calidade da auga para o consumo.

Determina que proceso natural realiza a mesma función cunha EDAR, que é eliminar

a materia orgánica das augas residuais.

100% 25% 90% 10% X X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


9 B4.2

B4.4 B4.3

CTMAB4.3.1 CMCCT/CAA Explica o proceso de eutrofización das augas. Valora as consecuencias deste proceso a

través dos encoros e lagos españoles que sofren eutrofización. 100% 60% 90% 10% X X

CTMAB4.3.2 CMCCT/CSIEE/CSC Propón ideas sobre como minimizar as repercusións ambientais da contaminación da

auga. 80% 40% 80% 20% X X X X

16 B4.4 B4.3 CTMAB4.3.2 CMCCT/CSIEE/CSC Propón hábitos para participar na xestión da contaminación del auga.


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


3

B5.7 B5.5 CTMAB5.5.1 CMCCT/CAA Identifica riscos xeolóxicos e clasifícaos dentro do grupo ao que corresponde. 100% 70% 90% 10% X X

B5.12 B5.9 CTMAB5.9.2 CSC Analiza a evolución prevista durante os próximos 150 anos de recursos enerxéticos

renovables e non renovables. 60% 30% 80% 20% X X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


6 B5.6 B5.4 CTMAB5.4.1 CMCCT/CAA Explica a diferenza que existe entre os glaciares alpinos e os ríos como axentes

xeolóxicos. 100% 100% 90% 10% X X

7

B5.1 B5.1 CTMAB5.1.1 CMCCT/CAA Xustifica a influencia da enerxía solar nos procesos xeolóxicos externos.

Explica sobre a conservación da enerxía na Terra durante miles de millóns de años. 70% 15% 90% 10% X X


Recoñece o vulcanismo coma un dos principais riscos xeolóxicos e explica por que

as erupcións de magmas graníticos son máis destrutivas que as de magmas

basálticos.

Identifica as formacións que son resultado da actividade volcánica.

Recoñece os terremotos como a orixe dun dos principais riscos xeolóxicos e

compara ondas P e ondas S. Diferencia a magnitude e a intensidade dun terremoto.

Determina as cinco zonas sísmicas de noso país que son máis activas e perigosas.

100% 30% 90% 10% X X

B5.4 B5.3 CTMAB5.3.1 CMCCT/CSIEE

Recoñece e explica os métodos de prevención e predición de riscos volcánicos.

Coñece medidas preventivas para evitar que as vivendas caian durante un terremoto. 80% 15% 90% 10% X X

CTMAB5.3.2 CMCCT Relaciona os riscos xeolóxicos cos danos que producen. 100% 10% 90% 10% X X X

B5.6 B5.4 CTMAB5.4.1 CMCCT/CAA Identifica as placas litosféricas e o tipo de bordo de placa no que se forman as

montañas. 100% 10% 90% 10% X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


7 B5.6 B5.4 CTMAB5.4.1 CMCCT/CAA

Explica por que o xofre do petróleo e do carbón son perigosos contaminantes.

Recoñece os efectos negativos da minería.

Explica a formación dos Pirineos.

Interpreta o relevo como consecuencia da interacción da dinámica interna e externa

do planeta.

80% 20% 90% 10% X X

8


Explica a diferenza que existe entre meteorización física e meteorización química.

Explica as características do transporte glaciar.

Explica os factores dos que depende o transporte provocado polo vento.

Explica como se forma a plataforma de abrasión como consecuencia do ondada.

100% 25% 90% 10% X X

B5.4

B5.5 B5.3

CTMAB5.3.1 CMCCT/CSIEE

Coñece as medidas preventivas que hai que ter en conta ao proxectar as cunetas e

desmontes necesarios para a construcción dunha estrada.

Indica as medidas preventivas para evitar os danos dun alud.

Indica as medidas preventivas para evitar os danos producidos polo vento.

Explica las vantaxes e desvantaxes de construír un encoro nunha zona carstificada e

determina onde sería máis útil construila.

80% 25% 90% 10% X X X

CTMAB5.3.2 CMCCT

Relaciona o risco de avalancha cós danos que produce.

Recoñece os procesos xeolóxicos que se poden atribuír ao levantamento

xeneralizado da península.

70% 10% 90% 10% X X


Identifica os factores dos que depende a capacidade dun río para realizar o traballo

xeológico de transporte.

Explica os procesos de isostase e a información que proporciona.

Analiza procesos de edafización.

100% 20% 90% 10% X X


Clasifica os procesos gravitacionais relacionados con zonas glaciares, con zonas de

forte ondada ou con zonas con materiais volcánicos pouco cohesionados.

Determina en que territorios son máis frecuentes os torrentes.

Explica os factores responsables das diferenzas dos riscos de avenidas e inundacións

na zona mediterránea e na atlántica.

90% 20% 90% 10% X X

9

B5.7 B5.5 CTMAB5.5.1 CMCCT/CAA Explica como pode a actividade mineira producir riscos inducidos de fenómenos de

ladeira. 50% 10% 90% 10% X X


Recoñece os impactos derivados do uso dos recursos minerais e enerxéticos.

Explica que factores aumentan as reservas dun recurso mineral. Analiza os riscos

asociados á actividade mineira.

Explica por que o xofre do petróleo e o carbón son perigosos contaminantes.

Recoñece os efectos negativos da minería.

Relaciona a obtención de biocombustibles co prezo dos alimentos.

70% 25% 90% 10% X X

B5.12 B5.9

CTMAB5.9.1 CSC/CCEC

Relaciona a produción de electricidade coa cantidade de auga dos encoros.

Argumenta por que se considera renovable a enerxía xeotérmica.

Explica por que se produce enerxía eléctrica empregando combustibles fósiles en

lugar de utilizalos directamente.

Recoñece as vantaxes do gas natural con respecto ao carbón e ao petróleo.

80% 25% 90% 10% X X

CTMAB5.9.2 CSC/CCEC/CSIEE

Valora as medidas que promoven un uso eficiente da enerxía.

Explica as diferenzas entre as medidas de mitigación e as de corrección dos impactos

da actividade mineira.

80% 20% 50% 30% 20% X X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


9 B5.12 B5.9 CTMAB5.9.2 CSC/CCEC/CSIEE Razoa por que non convén construír un dique costeiro para obter enerxía.

Investiga argumentos económicos, ecolóxicos e sociais a favor e en contra dos

transvasamentos.

70% 20% 80% 20% X X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


13

B5.10 B5.7 CTMAB5.7.1 CMCCT/CAA Recoñece os recursos enerxéticos sucios e explica que significa e por que a

extracción dalgúns recursos son menos contaminantes que outros. 70% 60% 90% 10% X X

B5.12 B5.9 CTMAB5.9.2 CSC/CCEC/CSIEE Explica que é a acuicultura enerxética e a súa influencia sobre os ecosistemas

terrestres. 50% 40% 80% 20% X X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


3

B6.12 B6.8 CTMAB6.8.1 CMCCT/CSIEE Identifica indicadores da calidade do solo. 80% 60% 90% 10% X X

B6.13 B6.9 CTMAB6.9.1 CMCCT/CAA Explica o impacto ambiental producido polos cultivos e determina se é positivo ou

negativo. 60% 40% 90% 10% X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


3

B6.12 B6.8 CTMAB6.8.1 CMCCT/CSIEE Identifica indicadores da calidade do suelo. 80% 60% 90% 10% X X

B6.13 B6.9 CTMAB6.9.1 CMCCT/CAA Explica o impacto ambiental producido polos cultivos e determina se é positivo ou

negativo. 60% 40% 90% 10% X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


10 B6.2 B6.1 CTMAB6.1.3 CMCCT/CAA Explica gráficos, pirámides, cadeas e redes tróficas. 100% 60% 90% 10% X X

CTMAB6.1.4 CMCCT/CAA Describe as causas da diferente produtividade en mares e continentes. 100% 40% 90% 10% X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


10

B6.5 B6.3 CTMAB6.3.1 CMCCT/CAA Determina os cambios que se producen nas sucesións ecolóxicas, interpretando a

variación dos parámetros tróficos. 100% 25% 90% 10% X X

B6.6 B6.4 CTMAB6.4.1 CMCCT/CAA Comprende os mecanismos naturais de autorregulación dos ecosistemas. 100% 25% 90% 10% X X

CTMAB6.4.2 CMCCT/CAA/CSIEE Interpreta a repercusión da acción humana sobre os ecosistemas. 80% 10% 50% 40% 10% X X X X

B6.7

B6.8 B6.5

CTMAB6.5.1 CMCCT/CCEC/CSC Razona a importancia que ten a biodiversidade e os riscos que entraña a súa

diminución. 100% 15% 50% 40% 10% X X X X

CTMAB6.5.2 CMCCT/CAA Vincula as accións humanas coa súa influencia na biodiversidade do ecosistema. 80% 10% 50% 40% 10% X X X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


11

B6.2 B6.1


Realiza una pirámide trófica de las relaciones que se dan en un ecosistema entre

plantas, herbívoros y sus depredadores.

Esquematiza las relaciones tróficas de un ecosistema.

100% 25% 90% 10% X X

CTMAB6.1.3 CMCCT/CAA Explica gráficos, pirámides, cadenas y redes tróficas.

Diferencia distintos tipos de pirámides tróficas 100% 25% 90% 10% X X

CTMAB6.1.4 CMCCT/CAA Explica la relación entre as zonas de afloramiento dos océanos e os ecosistemas

nectónicos. 80% 10% 90% 10% X X

B6.4 B6.2 CTMAB6.2.1 CMCCT/CAA Exemplifica como os produtores fixan os elementos que están no ambiente en forma

inorgánica oxidada e os transforman en materia orgánica. 80% 10% 50% 30% 20% X X X

B6.6 B6.4 CTMAB6.4.1 CMCCT/CAA Explica os mecanismos de autorregulación dos ecosistemas 100% 20% 90% 10% X X

CTMAB6.4.2 CMCCT/CAA/CSIEE Explica a repercusión das actividades humanas na dinámica dos ecosistemas 80% 10% 50% 30% 20% X X X

12

B6.3 B6.1 CTMAB6.1.1 CMCCT/CAA Explica que son os factores limitantes da produción primaria. 100% 20% 90% 10% X X

CTMAB6.1.3 CMCCT/CAA Interpreta procesos de eutrofización. 100% 20% 90% 10% X X


Analiza a rapidez dos intercambios de compoñentes da materia viva entre os

subsistemas terrestres.

Describe os ciclos bioxeoquímicos para explicar a circulación dos bioelementos (O,

C, N, P y S) entre a xeosfera e os seres vivos.

Realiza un diagrama dun ciclo bioxeoquímico.

100% 30%

90%

10% X X

B6.5 B6.3 CTMAB6.3.1 CMCCT/CAA Recoñece os cambios das sucesións ecolóxicas.

Define sucesión ecolóxica primaria e secundaria, perturbación e regresión. 100% 30%

90% 10% X X

13 B6.7

B6.8 B6.5

CTMAB6.5.1 CMCCT/CCEC/CSC

Relaciona as técnicas de pesca coa destrución da biodiversidade dos ecosistemas

mariños.

Explica a importancia que teñen as árbores e arbustos dos terrenos cultivados desde

o punto de vista da biodiversidade.

Explica os distintos niveis da biodiversidade e as principais causas da súa perda.

60% 25% 80% 20% X X X

CTMAB6.5.2 CMCCT/CAA Recoñece e compara os distintos impactos negativos da caza. 50% 10% 80% 20% X X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


13


Indica os beneficios que se obteñen da produción agrícola mediante o uso duns

invernadoiros e os impactos negativos que provoca sobre a contorna e o ser humano.

Explica por que a diminución do pastoreo foi beneficiosa para o solo.

60% 20% 80% 20% X X X

B6.15 B6.11 CTMAB6.11.2 CMCCT/CAA/CCEC

Relaciona o uso de redes de mallas coa redución do rendemento dos caladeros.

Analiza e explica os impactos derivados da acuicultura.

Analiza a evolución da produción e da demanda de recursos pesqueiros.

Relaciona a sobreexplotación dos recursos pesqueiros con impactos nas zonas

litorais.

60% 35% 80% 20% X X X

B6.16 B6.12 CTMAB6.12.1 CCEC/CSC Explica a importancia das zonas de afloramiento dos océanos. 60% 10% 90% 10% X X

14

B6.2 B6.1 CTMAB6.1.2 CMCCT/CAA Realiza un esquema da interactuación do ser humano có solo cultivado. 40% 5% 90% 10% X X X


Explica por que a meteorización química das rochas é lenta en climas áridos e

semiáridos.

Analiza e interpreta a estrutura do solo e a relaciona co clima.

100% 20% 90% 10% X X X

B6.11 B6.7 CTMAB6.7.1 CSC/CCEC

Explica as características que fan que un solo sexa máis fráxil que outro.

Explica os impactos negativos que se producen no solo.

Estudia as propiedades fundamentais dun solo.

100% 35% 90% 10% X X X

B6.12 B6.8 CTMAB6.8.1 CMCCT/CSIEE Explica os impactos que diminúen a calidade e a fertilidade do solo.

Calcula a perda de solo e explica as consecuencias e as medidas correctoras 80% 20% 90% 10% X X X

B6.13 B6.9 CTMAB6.9.1 CMCCT/CAA Relaciona a deforestación co proceso de desertización.

Explica a diferenza entre desertización e desertificación. 90% 20% 90% 10% X X X

15

B6.8 B6.5 CTMAB6.5.1 CMCCT/CCEC/CSC Identifica posibles riscos para as persoas asociados á dinámica da Biosfera no litoral. 70% 15% 90% 10% X X

CTMAB6.5.2 CMCCT/CAA Opina sobre a creación de praias artificiais e aporta argumentos a favor e en contra. 40% 10% 90% 80% 20% X X


Recoñece as zonas do océano e determina se son orixinadas pola ondada, o vento e

as mareas.

Recoñece os factores que predominan na morfoloxía da costa.

100% 35% 90% 10% X X

B6.15 B6.11

CTMAB6.11.1 CSC/CCEC Investiga sobre a acuicultura en España e determina onde está más desenvolvida e que

produtos son os máis importantes. 6% 10% 90% 80% 20% X X

CTMAB6.11.2 CMCCT/CAA/CCEC Recoñece e explica situacións de sobreexplotación dos recursos pesqueiros e os

relaciona con impactos no litoral. 60% 10% 90% 10% X X

B6.16 B6.12 CTMAB6.12.1 CCEC/CSC

Coñece e valora a importancia do coidado do litoral.

Diferencia entre as medidas de restauración e as de remedación.

Investiga sobre as medidas correctoras para reparar os efectos da marea negra provocada

polo Prestige.

70% 20% 90% 30% 20% X X X

16 B6.8 B6.5 CTMAB6.5.1 CMCCT/CCEC/CSC Explica mediante exemplos como pode afectar a perda de biodiversidade a un

ecosistema. 100% 100% 90% 10% X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


2 B7.2

B7.3 B7.2 CTMAB7.2.1 CD/CAA/CSIEE

Explica se un «teletermómetro» é un instrumento de telemetría activa ou pasiva.

Explica como conseguir imaxes a partir de datos de movemento de rutas

migratorias.

Elabora unha gráfica dun modelo de predición ambiental.

Explica como se obtén a información ambiental necesaria para resolver problemas.

100% 100%

(25%x4%) 90% 10% X X

3

B7.5 B7.4

CTMAB7.4.2 CCL/CCEC/CSIEE Explica políticas ambientais relacionadas có acceso ao auga en países

subdesenvolvidos. 40% 5% 90% 10% X X

CTMAB7.4.3 CCL/CMCCT/CAA

Recoñece e clasifica os residuos e os diferenza das substancias contaminantes.

Valora como reducir os residuos que se xeran.

Explica que determina o método que se emprega para eliminar os residuos.

100% 15% 90% 10% X X

B7.3 B7.5 CTMAB7.5.1 CMCCT/CCL/CSC Utiliza recursos educativos para aprender a xestionar riscos naturais. 70% 5% 90% 10% X X

B6.11 B6.7 CTMAB6.7.1 CSC/CCEC

Explica as características que fan que un solo sexa máis fráxil que outro.

Explica os impactos negativos que se producen no solo.

Estudia as propiedades fundamentais dun solo.

100% 35% 90% 10% X X

B6.12 B6.8 CTMAB6.8.1 CMCCT/CSIEE Explica os impactos que diminúen a calidade e a fertilidade do solo.

Calcula a perda de solo e explica as consecuencias e as medidas correctoras 80% 20% 90% 10% X X

B6.13 B6.9 CTMAB6.9.1 CMCCT/CAA Relaciona a deforestación co proceso de desertización.

Explica a diferenza entre desertización e desertificación. 90% 20% 90% 10% X X

4

B7.2

B7.3 B7.2 CTMAB7.2.1 CD/CAA/CSIE

Diferencia as medidas destiñadas á previsión, á predición, á prevención ou á

corrección de impactos.

Sinala se as medidas de corrección de impactos son de restauración ou de

remediación.

80% 20% 90% 10% X X

B7.5 B7.4

CTMAB7.4.2 CMCCT/CAA Explica en que consisten e para que serven algunhas figuras de protección ambiental. 50% 10% 90% 10% X X

CTMAB7.4.3 CCL/CMCCT/CAA Valora a xestión dos residuos e investiga sobre os puntos limpos do seu concello e a

cantidade de residuos que admite. 80% 10% 50% 30% 20% X X

B7.2


Elabora unha de matriz de impacto sinxela, considerando únicamente tres accións

e tres factores ambientais, referida á construcción dunha autovía.

Realiza una matriz de Leopold indicando si el impacto es negativo o positivo.

70% 20% 90% 10% X X

B7.6

B7.7 B7.6

CTMAB7.6.1 CD/CCL/CCEC

Coñece os requisitos que ten que cumplir un territorio para ser incluido dentro dos

xeoparques.

Coñece e explica os principais organismos internacionais e a súa influencia en

materia medioambiental.

70% 20% 90% 10% X X

CTMAB7.6.2 CCL/CAA

Coñoce e valora a lexislación española sobre o medio ambiente. Recoñece as

ecoetiquetas e clasifica o tipo de etiquetado explicando o seu significado.

Explica a utilidade da denominación de orixe para os pequeños produtores.

Realiza un informe explicando as actuacións do PEMAR.

70% 20% 50% 30% 20% X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


10 B7.6 B7.6 CTMAB7.6.1 CD/CCL/CCEC Coñece os principais organismos nacionais, e algúns internacionais, e a súa influencia

en materia medioambiental. 70% 100% 90% 10% X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


12 B7.6 B7.6 CTMAB7.6.1 CD/CCL/CCEC Consulta a páxina da Sociedade para a Restauración Ecolóxica (Society for Ecological

Restoration, SER). 60% 100% 80% 20% X X X

13 B7.1 B7.1 CTMAB7.1.1 CMCCT/CSIE Explica as principais medidas que se poden adoptar para recuperar a productividade

pesqueira do mar. 100% 100%

90% 10% X X

16

B7.1 B7.1

CTMAB7.1.1 CMCCT/CSIE

Ordena medidas para impulsar o desenvolvemento dunha zona pobre con

mortandade infantil elevada en función da súa prioridade e explica as razóns polas

que estableceu dita prioridade.

Recoñece os diferentes modelos de desenvolvemento e reflexiona sobre o uso dos

recursos.

100% 20%

90%

10% X X

CTMAB7.1.2 CCL/CSC/CCEC

Explica as críticas que recibe o modelo conservacionista.

Describe a diferenza entre distintos modelos de desenvolvemento.

Relaciona as variables fundamentais do desenvolvemento sostible..

Relaciona o informe Brundtland co modelo de desenvolvemento sostible.

100% 25%

90%

10% X X

B7.2

B7.3 B7.2 CTMAB7.2.1 CD/CAA/CSIEE

Analiza a información facilitada por algúns instrumentos de avaliación ambiental.

Interpreta e analiza a evolución do IDH español. 80% 5% 80% 20% X X

B7.5 B7.4


Explica como se poden relacionar as desigualdades humanas cos problemas

ambientais a nivel global.

Relaciona o desenvolvemento da poboación cos descubrimentos.

80% 15% 90% 10% X X

CTMAB7.4.3 CCL/CMCCT/CAA Recoñece os organismos internacionais que estudan a relación entre as desigualdades

humanas e os problemas ambientais para participar na xestión dos residuos. 70% 5% 90% 10% X X

B7.6

B7.7 B7.6

CTMAB7.6.1 CD/CCL/CCEC

Propón hábitos para participar na xestión de residuos

Explica que é a COP21 e a súa relación coa Axenda 21.

Recoñece os organismos internacionais que estudan a relación entre as

desigualdades humanas e os problemas ambientais. Explica que é a COP21 e a súa

relación coa Axenda 21.

80% 15% 90% 10% X X

CTMAB7.6.2 CCL/CAA Explica que é a Axenda 21.

Realiza un informe sobre o estado en que se encontra a súa provincia e sobre

actuacións concretas consultando a Axenda 21.

90% 15% 50% 30% 20% X X X



CLAVE

CC

L

Extrae conclusións sobre cuestións ambientais a partir de distintas fontes de información.

Expón políticas ambientais adecuadas á defensa do medio.

Argumenta a orixe dos residuos valorando a súa xestión.

Comprende e explica a importancia do uso de novas tecnoloxías nos estudos ambientais.

Coñece e explica os principais organismos nacionais e internacionais, e a súa influencia en materia ambiental.

Coñece a lexislación española e galega sobre algúns impactosambientais e as normas de prevención aplicables.

Argumenta as diferenzas entre o desenvolvemento incontrolado, o conservacionismo e o desenvolvemento

sustentable.

CM

CC

T

Contrasta a interdependencia dos elementos dun sistema establecendo as súas relación.

Identifica e clasifica recursos, riscos e impactos ambientais asociados.

Coñece e enumera os principais métodos de información ambiental.

Identifica os componentes da atmosfera en relación coa súa procedencia, a súa distribución e a súa dinámica.

Explica a dinámica da atmosfera e as súas consecuencias no clima.

Relaciona os componentes da atmosfera coa súa importancia biolóxica.

Asocia as correntes oceánicas coa circulación dos ventos e o clima.

Asocia os contaminantes coa súa orixe e recoñece as súas consecuencias sociais, ambientais e sanitarias.



Relaciona os riscos climáticos cos factores que os orixinan e coas súas consecuencias.

Identifica os efectos biolóxicos da contaminación atmosférica

Describe medidas que preveñen ou atenúan a contaminación atmosférica e o efecto invernadoiro.

Explica os efectos biolóxicos producidos pola contaminación atmosférica.

Describe os efectos locais, rexionais e globais ocasionados pola contaminación do aire.

Coñece e describe os principais indicadores de calidade da auga.

Propón actitudes e accións individuais, estatais e intergobernamentais,que reduzan as repercusións ambientais

da contaminación da auga.

Identifica os riscos asociados aos sistemas de ladeira e fluviais, e comprende os factores que interveñen.

Identifica o grao de alteración dun solo aplicando distintas técnicas de valoración.

Analiza os problemas ambientais producidos pola deforestación, a agricultura e a gandaría.



Coñece e describe os principais indicadores de calidade da auga.

Describe o proceso de eutrofización das augas e valora as súas consecuencias.

Analiza a información de matrices sinxelas, valorando o uso do territorio.


Relaciona a radiación solar coa dinámica das capas fluídas e o clima.

Explica a relación entre radiación solar e xeodinámica externa.


Explica a dinámica da atmosfera e as súas consecuenciasno clima.

Determina a importancia da capa de ozono e valora os efectos da súa diminución.

Comprende e explica que factores provocan o aumento do efecto invernadoiro e as súas consecuencias.

Explica a relación entre as correntes oceánicas e fenómenos como "El Niño" e os furacáns, entre outros.

Relaciona a circulación de masas de aire cos tipos de precipitacións.

Interpreta mapas meteorolóxicos.

Relaciona o grao de contaminación con certas condicións meteorolóxicas e/ou topográficas.

Explica os efectos biolóxicos producidos pola contaminación atmosférica.

Distingue a orixe e os efectos do ozono troposférico e do estratosférico.

Razoa o funcionamento da hidrosfera como regulador climático.

Determina a influencia da circulación oceánica no clima.

Asocia as correntes oceánicas coa circulación dos ventos e o clima.

Coñece e describe a orixe e os efectos da contaminación das augas superficiais e subterráneas.

Relaciona os principais contaminantes da auga coa súa orixe e cos seus efectos.

Esquematiza as fases de potabilización e depuración da auga nunha EDAR.

Interpreta o relevo como consecuencia da interacción da dinámica interna e externa do planeta.

Identifica as manifestacións da enerxía interna da Terra e a súa relación cos riscos xeolóxicos.

Explica a orixe e osfactores que determinan os riscos sísmico e volcánico.


CM

CC

T

Coñece os métodos de predición e prevención dos riscos xeolóxicos.

Relaciona os riscos xeolóxicos cos danos que producen.

Relaciona a utilización dos principais recursos minerais eenerxéticos cos problemas ambientais ocasionados

e cos riscos asociados.

Propón actitudes e accións individuais, estatais e intergobernamentais, que reduzan as repercusións ambientais


Interpreta gráficos, pirámides, cadeas e redes tróficas.

Explica as causas da diferenza de produtividade en mares e continentes.

Identifica os cambios que se producen nas sucesións ecolóxicas e interpreta a variación dos parámetros

tróficos.

Coñece os mecanismos naturais de autorregulación dos ecosistemas.

Argumenta e relaciona as actividades humanas coas repercusións na dinámica dos ecosistemas.

Relaciona as acción humanas coa súa influencia na biodiversidade do ecosistema.

Esquematiza as relación tróficas dun ecosistema.

Esquematiza os ciclos bioxeoquímicos e argumenta a importancia do seu equilibrio.

Identifica os factores limitantes da produción primaria e aqueles que aumentan a súa rendibilidade.


Relaciona a sobreexplotación dos recursos pesqueiros con impactos nas zonas litorais.

Distingue modelos de uso dos recursos e deseña outros sustentables.

Clasifica os tipos de solo en relación coa litoloxía e o clima que os orixina.


CD




Analiza a información facilitada por algúns instrumentos de avaliación ambiental, e conclúe impactos e

medidas correctoras.




CS

IEE





Avalía as medidas que promoven un uso eficiente da enerxía e dos recursos.





Coñece os métodos de predición e prevención dos riscos xeolóxicos.

Propón actitudes e accións individuais, estatais e intergobernamentais, que reduzan as repercusións ambientais



Distingue modelos de uso dos recursos e deseña outros sustentables.


CA

A

Elabora modelos de sistemas nos que representa as relación causais, interpretando as consecuencias da

variación dos distintos factores.

Analiza, a partir demodelos sinxelos, os cambios ambientais que tiveron lugar como consecuencia da aparición

da vida e da acción humana ao longo da historia.



Relaciona os componentes da atmosfera coa súa importancia biolóxica.

Asocia os contaminantes coa súa orixe e recoñece as súas consecuencias sociais, ambientais e sanitarias.

Elabora modelos desistemas nos que representa as relación causais, interpretando as consecuencias da

variación dos distintos factores.



Relaciona os riscos climáticos cos factores que os orixinan e coas súas consecuencias.


Identifica os riscos asociados aos sistemas de ladeira e fluviais, e comprende os factores que interveñen.

Analiza os problemas ambientais producidos pola deforestación, a agricultura e a gandaría.




CA

A

Describe o proceso de eutrofización das augas e valora as súas consecuencias.

Analiza a información de matrices sinxelas, valorando o uso do territorio.

Coñece a lexislación española e galega sobre algúns impactosambientais e as normas de prevención aplicables.



Comprende e explica que factores provocan o aumento do efecto invernadoiro e as súas consecuencias.

Interpreta mapas meteorolóxicos.

Relaciona o grao de contaminación con certas condicións meteorolóxicas e/ou topográficas.

Determina a influencia da circulación oceánica no clima.

Relaciona os principais contaminantes da auga coa súa orixe e cos seus efectos.

Interpreta o relevo como consecuencia da interacción da dinámica interna e externa do planeta.

Identifica as manifestacións da enerxía interna da Terra e a súa relación cos riscos xeolóxicos.

Explica a orixe e os factores que determinan os riscos sísmico e volcánico.

Relaciona os riscos xeolóxicos cos danos que producen.

Relaciona a utilización dos principais recursos minerais eenerxéticos cos problemas ambientais ocasionados e cos

riscos asociados.

Interpreta gráficos, pirámides, cadeas e redes tróficas.

Explica as causas da diferenza de produtividade en mares e continentes.

Identifica os cambios que se producen nas sucesións ecolóxicas e interpreta a variación dos parámetros tróficos.

Coñece os mecanismos naturais de autorregulación dos ecosistemas.



Esquematiza as relación tróficas dun ecosistema.

Esquematiza os ciclos bioxeoquímicos e argumenta a importancia do seu equilibrio.

Identifica os factores limitantes da produción primaria e aqueles que aumentan a súa rendibilidade



Clasifica os tipos de solo en relación coa litoloxía e o clima que os orixina.

Analiza o desenvolvemento dos países en relación con problemas ambientais e coa calidade de vida.

CS

C


Determina a importancia da capa de ozono e valora os efectos da súa diminución

Valora o uso eficiente da enerxía e dos recursos.

Propón actitudes e accións individuais, estatais e intergobernamentais, que reduzan as repercusións ambientais da

contaminación da auga.

Establece a importancia da conservación das zonas litorais.

Valora o solo como recurso fráxil e escaso.


sustentable.

Analiza o desenvolvemento dos países en relación con problemas ambientais e coa calidade de vida.

CC

EC

Analiza, a partir de modelos sinxelos, os cambios ambientaisque tiveron lugar como consecuenciada aparición da

vida e da

acción humana ao longo da historia.




Valora o uso eficiente da enerxía e dos recursos.


Establece a importancia da conservación das zonas litorais.

Valora o solo como recurso fráxil e escaso.


sustentable.


__________________ 12. XEOLOXÍA 2º BACHARELATO

12.1. INTRODUCIÓN

A materia de Xeoloxía de segundo curso de bacharelato pretende ampliar, afianzar e afondar nos coñecementos

xeolóxicos e nas competencias que se foron adquirindo e traballando na ESO e na materia de Bioloxía e

Xeoloxía en primeiro de bacharelato.

Contribúe a que o alumnado formalice e sistematice a construción de conceptos a través da procura de relacións

entre eles e, moi especialmente, ao seu uso práctico. Isto halle permitir coñecer e comprender o funcionamento

da Terra e dos acontecementos e os procesos xeolóxicos que acontecen, para, en moitos casos, poder intervir

na mellora das condicións de vida. Estas capacidades serán moi importantes para quen desexe realizar estudos

posteriores e que complementen a súa formación como individuo nunha sociedade cambiante e dinámica.

O estudo da Xeoloxía como ciencia debe servir para o dominio de competencias que lle permitan ao alumno

aprender a procurar, a compilar e a procesar información sen temor a reflexionar e a interpretar os resultados,

tomando decisións baseadas en probas e argumentos, con capacidade de diálogo crítico e construtivo, e

valorando todas as fontes de información. Debe potenciar a imaxinación e a creatividade necesaria para a

realización de traballos prácticos e a realización e interpretación de cortes e mapas xeolóxicos, adquirindo a

competencia necesaria nas novas tecnoloxías que lle permitan manexar modelos e recrear hipóteses de xeito

virtual, para unha comprensión mellor dos fenómenos, valorando as fortalezas e as debilidades dos medios

tecnolóxicos, e respectando principios éticos no seu uso.

O programa estrutúrase en dez bloques, cuns contidos que van permitir coñecer o comportamento global da

Terra considerando a orixe e a natureza dos materiais presentes, o fluxo e o balance de enerxía, e os procesos

dinámicos que o caracterizan.

Bloque I: O planeta Terra e o seu estudo.

Bloque II: Minerais: os compoñentes das rochas.

Bloque III: Rochas ígneas, sedimentarias e metamórficas.

Bloque IV: A tectónica de placas: unha teoría global.

Bloque V: Procesos xeolóxicos externos.

Bloque VI: O tempo xeolóxico e xeoloxía histórica.

Bloque VII: Riscos xeolóxicos.

Bloque VIII: Recursos minerais e enerxéticos e augas subterráneas.

Bloque IX: Xeoloxía de España.

Bloque X: Xeoloxía de campo.



PROFESORA MARTA RAMADA ZAMORA /Mª DEL CARMEN FERNÁNDEZ CORTÉS


Estudaranse os principios fundamentais da Xeoloxía, a composición dos materiais (minerais e rochas), o seu

recoñecemento e a súa utilidade para a sociedade, os elementos do relevo e as súas condicións de formación,

os tipos de deformacións, a interpretación de mapas topográficos, a división do tempo xeolóxico, a posibilidade

da ocorrencia de feitos graduais ou catastróficos, as interpretacións de mapas xeolóxicos sinxelos e cortes

xeolóxicos, a análise de formacións litolóxicas ou a historia da Terra. Trabállase tamén no estudo da nova

ciencia da planetoloxía, que amplía os coñecementos que temos da Terra ao resto dos planetas, sen esquecer

que o noso planeta é o único que recicla a súa litosfera.

Introdúcese un bloque sobre riscos xeolóxicos no que, de xeito sinxelo e abarcable para o alumnado deste

nivel, se traballen riscos derivados de procesos xeolóxicos externos, internos ou meteorolóxicos. Prevese

tamén o uso dos recursos renovables e non renovables, incidindo especialmente na súa exploración e na súa

explotación sustentable. O alumnado deberá aplicar moitos dos coñecementos adquiridos e valorar a súa

influencia para poder localizar catástrofes futuras e o seu grao de perigo asociado.

Preséntase a xeoloxía de España e, particularmente, a de Galicia para que, logo de vistos, traballados e

adquiridos os coñecementos xeolóxicos xerais, os alumnos e as alumnas os poidan aplicar ao seu ámbito. Para

iso, e como compoñente básico dun curso ao que se lle quere outorgar un enfoque nomeadamente práctico,

inclúese un bloque sobre o traballo de campo, na medida en que constitúe unha ferramenta esencial para

abordar a maioría das investigacións e dos estudos en xeoloxía. Así, boa parte dos coñecementos que se

propoñen han atopar un marco natural onde aplicalos, ver a súa utilidade ou analizar o seu significado.



1ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B1 Bloque 1. O planeta Terra e o seu estudo

Mes Sesións

1.1 B1.1.

Perspectiva xeral da xeoloxía, os seus obxectos de estudo, os

seus métodos de traballo e a súa utilidade científica e social:

definición de xeoloxía e especialidades. O traballo dos/das

xeólogos/as.

Material

elaborado Set 2

B1.2. A metodoloxía científica e a xeoloxía

1.2 B1.5

Xeoplanetoloxía: características dos demais planetas e da

Lúa, en comparación coa evolución xeolóxica do noso

planeta.

Material

elaborado Set/Out 4

1.3 B1.4

Métodos de estudo do interior terrestre Estrutura interna da Terra: modelos xeoquímico e

dinámico. Variación das propiedades físicas no interior terrestre. Composición e características das capas terrestres. Subsistemas que integran o sistema Terra.

Material

elaborado Out. 4

2ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B2 Bloque 2. Minerais: os compoñentes das rochas

Mes Sesións

2

B2.1

Materia mineral e concepto de mineral. Relación entre

estrutura cristalina, composición química e propiedades dos

minerais. Mineraloides.

Material

elaborado Xan. 14

B2.2 Relación entre as características dos minerais e a súa utilidade

práctica.

B2.3 Comprobación das características da materia mineral.

B2.4 Clasificación químico-estrutural dos minerais.

B2.5 Técnicas para a identificación de minerais.

B2.6 Recoñecemento de visu das especies minerais máis comúns..

B2.7 Formación, evolución e transformación dos minerais.

Estabilidade e inestabilidade mineral.

B2.8 Os diagramas de fases e a evolución e transformación dos

minerais.

B2.9

Procesos xeolóxicos formadores de minerais e rochas:

magmáticos, metamórficos, hidrotermais, superxénicos e

sedimentarios

B2.10 Principais minerais orixinados nos diferentes procesos

xeolóxicos.

2ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B3 Bloque 3 . Rochas ígneas, sedimentarias e metamórficas

Mes Sesións

3 B3.1.

Concepto de rocha e descrición das súas principais

características. Criterios de clasificación. Clasificación dos

principais grupos de rochas ígneas, sedimentarias e

metamórficas.

Material

elaborado

Xan./

Feb. 14


2ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque


Mes Sesións

3

B3.2. Ciclo das rochas. Relación coa tectónica de placas.

Material

elaborado

Xan./

Feb. 14

B3.3 Técnicas de identificación e recoñecemento de visu das

rochas máis comúns en Galicia.

B3.4 Orixe das rochas ígneas. Conceptos e propiedades dos

magmas. Evolución e diferenciación magmática.

B3.5 Clasificación das rochas ígneas. Rochas ígneas en Galicia.

B3.6

Orixe das rochas sedimentarias. Proceso sedimentario:

meteorización, erosión, transporte, depósito e diaxénese.

Cuncas e ambientes sedimentarios.

B3.7 Clasificación das rochas sedimentarias.

B3.8 Cuncas sedimentarias galegas.

B3.9

Orixe das rochas metamórficas. Tipos de metamorfismo.

Facies metamórficas e condicións fisicoquímicas de

formación.

B3.10 Clasificación das rochas metamórficas. Metamorfismo en

Galicia.

B3.11 Fluídos hidrotermais e a súa expresión en superficie.

Depósitos hidrotermais e procesos metasomáticos.

B3.12 Magmatismo, sedimentación, metamorfismo

e hidrotermalismo no marco da tectónica de placas

B3.13 Hidrotermalismo en Galicia.

1ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B4 Bloque 4. A tectónica de placas: unha teoría global

Mes Sesións

4

B4.1 Evolución histórica desde a deriva continental á tectónica de

placas.

Material

elaborado Nov. 14

B4.2 Mapa das placas tectónicas.

B4.3 Límites das placas. Procesos intraplaca e interplaca.

Evolución futura.

B4.4 Cálculo informático do movemento de calquera punto

respecto as outras placas.

B4.5 Causas do movemento das placas. Relación coa dinámica do

interior do planeta.

B4.6 Mecánica de rochas. Esforzos e deformacións.

B4.7 Principais estruturas xeolóxicas: dobras e fallas.

B4.8 Evolución dos oróxenos. Procesos oroxénicos e xeoloxía

galega.

B4.9 Relación da tectónica de placas cos principais aspectos da

xeoloxía e o paleoclima do planeta.

B4.10 Sismicidade, vulcanismo e tectónica de placas.

B4.11

A tectónica de placas e a historia da Terra. Modelos

informáticos para describir a evolución pasada e futura das

placas


2

ª a

va

lia

ció

n


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B5 Bloque 5. Procesos xeolóxicos externos

Mes Sesións

5

B5.2. Axentes causantes dos procesos xeolóxicos externos.

Material

elaborado

Feb./

Marzo 14

B5.3 Axentes atmosféricos, augas continentais e mariñas e seres

vivos, incluída a acción antrópica, como axentes que orixinan

os procesos xeolóxicos externos.

B5.4. Radiación solar e gravidade como motores dos procesos

xeolóxicos externos.

B5.5 Meteorización: tipos.

B5.6 Procesos edafoxenéticos. Evolución e tipos de solo.

B5.7 Movementos de ladeira: tipos; factores que inflúen nos

procesos.

B5.8 Acción xeolóxica da auga. Distribución da auga na Terra.

Ciclo hidrolóxico.

B5.9 Augas superficiais: procesos e formas resultantes.

B5.10 Glaciares: tipos, procesos e formas resultantes.

B5.11 O mar: ondas, mareas e correntes de deriva. Procesos e

formas resultantes.

B5.12 Acción xeolóxica do vento: procesos e formas resultantes.

Desertos.

B5.13 Circulación atmosférica e situación dos desertos. Principais

desertos do planeta.

B5.14 Litoloxía e relevo (relevo cárstico e granítico).

B5.15 Estrutura e relevo. Relevos estruturais.

B5.16 Relacións entre as paisaxes e os procesos xeolóxicos

externos.

B5.17 A paisaxe galega e os procesos xeolóxicos responsables.

Xeomorfoloxía de Galicia.

1ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B6 Bloque 6. Tempo xeolóxico e xeoloxía histórica

Mes Sesións

6

B6.1

O tempo en Xeoloxía. Debate sobre a idade da Terra.

Uniformismo fronte a catastrofismo. Rexistro estratigráfico e

a duración de diversos fenómenos xeolóxicos

Material

elaborado

Nov/

Dec 14

B6.2

Método do actualismo: aplicación á reconstrución

paleoambiental. Estruturas sedimentarias e bioxénicas.

Paleoclimatoloxía.

B6.3

Métodos de datación: xeocronoloxía relativa e absoluta.

Principio de superposición dos estratos.

Fósiles. Bioestratigrafía. Métodos radiométricos de datación

absoluta.

B6.4 Interpretación de cortes xeolóxicos e de mapas topográficos.

Elaboración e interpretación de columnas estratigráficas.

B6.5

Xeoloxía histórica. Evolución xeolóxica e biolóxica da Terra

desde o arcaico á actualidade, resaltando os principais

eventos. Primates e evolución do xénero Homo.

B6.6 Cambio climáticos naturais. Relación entre fenómenos

naturais e cambios climáticos.

B6.7 Cambio climático actual. Influencia da actividade humana.


3ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B7 Bloque 7. Riscos Xeolóxicos

Mes Sesións

7

B7.1 Riscos naturais: perigo, vulnerabilidade, exposición e custo.

Material

elaborado Abril 14

B7.2 Clasificación dos riscos naturais: endóxenos, exóxenos e

extraterrestres.

B7.3 Principais riscos endóxenos: terremotos e volcáns.

B7.4 Principais riscos exóxenos: movementos de ladeira,

inundacións e dinámica litoral.

B7.5 Situar os principais riscos endóxenos e esóxenos do noso

país. Relaciona a súa distribución coas características

xeolóxicas de cada zona.

B7.6 Análise e xestión de riscos: cartografías de inventario,

susceptibilidade e grao de perigo.

B7.7 Prevención: campañas e medidas de autoprotección.

B7.8 Análise dos principais fenómenos naturais acontecidos no

planeta e en Galicia durante o curso escolar

3ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B8

Bloque 8. Recursos minerais e enerxéticos e augas

subterráneas Mes Sesións

8

B8.1 Recursos renovables e non renovables.

Material

elaborado Maio 10

B8.2 Clasificación dos recursos minerais e enerxéticos en función

do seu interese económico, social e ambiental.

B8.3 Depósitos minerais. Conceptos de reservas e leis. Principais

tipos de depósitos de interese económico a nivel mundial.

B8.4 Exploración, avaliación e explotación sustentable de recursos

minerais e enerxéticos.

B8.5 Xestión e protección ambiental nas explotacións de recursos

minerais e enerxéticos

B8.6 Ciclo hidrolóxico e augas subterráneas. Nivel freático,

acuíferos e resurxencias. Circulación da auga a través dos

materiais xeolóxicos.

B8.7 A auga subterránea como recurso natural: captación e

explotación sustentable. Posibles problemas ambientais:

salinización de acuíferos, subsidencia e contaminación.

Contaminación das augas subterráneas en Galicia.

3ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque


Mes Sesións

9

B9.1 Principais dominios xeolóxicos da Península Ibérica, as

Baleares e as Canarias.

Material

elaborado

Maio 4

B9.2

Principais eventos xeolóxicos na historia da Península

Ibérica, as Baleares e as Canarias: orixe do Atlántico, do

Cantábrico e do Mediterráneo, e formación das principais

cordilleiras e concas.

B9.4

Evolución dos procesos xeodinámicos do planeta

relacionados coa historia xeolóxica de Iberia, as Baleares e as

Canarias.

B9.5 Evolución xeolóxica de Galicia no marco da tectónica de

placas. Unidades paleoxeográficas de Galicia.


1ª

av

ali

aci

ón


ref.

(libro de

texto,

outros…)

Temporalización

UD Bloque

B10 Bloque10 . Xeoloxía de campo

Mes Sesións

10

B10.1 Metodoloxía científica e traballo de campo. Normas de

seguridade e autoprotección no campo.

Material

elaborado Set. 2

B10.2 Equipo de campo do/da xeólogo/a.

B10.3 Técnicas de interpretación cartográfica e orientación. Lectura

de mapas xeolóxicos sinxelos

B10.4

De cada práctica de campo:De cada práctica de campo:

– Estudos previos de consulta de mapas, fotografías aéreas,

bibliografía, etc.

– Confirmación no itinerario da xeoloxía básica da rexión

e os elementos singulares do patrimonio xeolóxico do

lugar.

Avaliación dos elementos singulares do patrimonio xeolóxico

do lugar

B10.5 Concepto de patrimonio xeolóxico e puntos de interese

xeolóxico (PIX). Principais exemplos en Galicia












UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


1

B1.1 B1.1 XB1.1.1 CMCCT/CSC Explica a importancia da xeoloxía na sociedade.

Coñece e valora o traballo dos/das xeólogos/as en distintos ámbitos sociais. 100% 20% 50% 80 40% 10% X X X X

B1.2 B1.2 XB1.1.2 CCEC/CAA Selecciona información, analiza datos, formula preguntas pertinentes e procura

respostas para un proxecto relacionado coa xeoloxía. 100% 20% 90% 10% X X X

B1.4 B1.4 XB1.4.1 CAA

Busca, selecciona, organiza e clasifica a información relevante sobre diferentes

métodos de estudo da Terra.

Analiza e expón a información sobre a estrutura e composición do interior da

Terra, distinguindo as súas capas e as descontinuidades e zonas de transición entre

elas

Interpreta imaxes sobre as características das capas terrestres e transcribe os datos,

exponas con precisión e formula hipóteses.

100% 60% 90% 10% X X

4

B4.1

B4.2 B4.1 XB4.1.1 CAA/CD

Compara, en diferentes partes do planeta, o mapa simplificado de placas tectónicas

con outros máis actuais achegados pola xeoloxía e a xeodesia. 80% 5% 90% 10% X X X X

B4.3

B4.4

B4.5

B4.2

XB4.2.1 CD

Coñece canto e como se moven as placas tectónicas, e utiliza programas

informáticos de uso libre para coñecer a velocidade relativa do seu centro docente

(ou outro punto de referencia) respecto ao resto de placas tectónicas.

100% 5% 90% 10% X X X X

XB4.2.2 CAA

Entende e explica por que se moven as placas tectónicas e que relación ten coa

dinámica do interior terrestre.

Interpreta mapas, gráficos e imaxes sobre os movementos da litosfera. 100% 10% 90% 10% X X

B.4.6 B4.3 XB4.3.1 CCL/CMCCT

Comprende e describe como se deforman as rochas.

Distingue tipos de deformacións fráxiles e complexas.

Explica tipos de deformación das rochas.

100% 10% 90% 10%

B4.7 B4.4 XB4.4.1 CCL/CAA

Describe os pregamentos identificando os seus elementos principais e

clasificándoos en tipos.

Explica fallas, identificando tipos básicos.

100% 15% 90% 10%

B4.8 B4.5 XB4.5.1 CCL/CAA

Coñece e describe as principais características dos modelos de oróxenos.

Explica a orixe das illas volcánicas pola converxencia das placas oceánicas; a orixe

de cordilleiras volcánicas pola converxencia de litosfera oceánica; e os oróxenos

de colisión pola converxencia de placas continentais.

100% 15% 90% 10%

B4.9

B4.10 B4.6

XB4.6.1 CAA Explica os principais trazos do relevo do planeta e a súa relación coa tectónica de

placas. 100% 5% 90% 10% X X

XB4.6.2 CAA/CMCCT Comprende e explica a relación entre a tectónica de placas,o clima e as variacións do

nivel do mar.

100% 5% 90% 10%

XB4.6.3 CAA/CMCCT Coñece e argumenta como a distribución de rochas, a escala planetaria, está

controlada pola tectónica de placas.

100% 5% 90% 10%

XB4.6.4 CAA/CSIEE Relaciona as principais estruturas xeolóxicas (dobras e fallas) coa tectónica de placas.

100% 5% 90% 10%



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


4

B4.9

B4.10 B4.6 XB4.6.5 CAA/CMCCT

Comprende e describe a distribución da sismicidade e o vulcanismo no marco da


Identifica os tipos de volcáns co magma que os orixina e relaciona a presenza de

vulcanismo asociado ás zonas de separación ou diverxencia entre placas,

xustificando distintas hipóteses sobre o tipo e o grao de perigo.nica de placas.

Xustifica a existencia de zonas en que os terremotos son máis frecuentes e de maior

magnitude, tendo en conta a existencia de fallas, como a de San Andrés na

península de California.

100% 15% 90% 10%

B4.11

B4.7 XB4.7.1 CMCCT/CD Entende como evoluciona o mapa das placas tectónicas ao longo do tempo e visualiza,

a través de programas informáticos, a evolución pasada e futura das placas.

80% 5% 90% 20% X X X X

6

B6.1 B6.1 XB6.1.1 CSC/CSIEE

Argumenta sobre a evolución do concepto de tempo xeolóxico e a idea da idade da

Terra ao longo de historia do pensamento científico.

Expresa ideas fundamentais sobre a idade da Terra e os autores principais que as

desenvolven, valorando a importancia do tempo en xeoloxía.

Coñece oconceptode cron.

Explica o actualismo e o uniformismo de forma razoada

100% 30% 90% 10% X X

B6.2 B6.2

XB6.2.1 CAA Entende e desenvolve a analoxía dos estratos como as páxinas do libro onde está

escrita a historia da Terra. 100% 10% 90% 10% X X

XB6.2.2 CMCCT/CAA

Coñece a orixe das estruturas sedimentarias orixinadas por correntes (ripples e

estratificación cruzada) e bioxénicas (galerías e pistas), e utilízaas para a reconstrución

paleoambiental. 100% 10% 90% 10% X X

B6.3

B6.4 B6.3 XB6.3.1 CMCCT/CAA

Coñece os métodos de datación relativa e das interrupcións no rexistro estratigráfico

a partir da interpretación de cortes xeolóxicos e correlación de columnas

estratigráficas. 100% 15% 90% 10% X X

B6.5 B6.4 XB6.4.1 CMCCT/CCEC Coñece e manexa as unidades cronoestratigráficas. 100% 10% 90% 10% X X

B6.6 B6.5

XB6.5.1 CMCCT/CSIEE Analiza os cambios climáticos, biolóxicos e xeolóxicos que aconteceron durante a

glaciación que se produciu durante a era cuaternaria. 100% 10% 90% 10% X X X

B6.7

B6.8 B6.6

XB6.6.1 CSC/CAA Relaciona fenómenos naturais como o aumento da temperatura na Terra, a diminución

ou o aumento de precipitacións en determinadas zonas do Planeta, o desxeo da

Antártida, o burato da capa de ozono, con cambios climáticos, e valora a influencia

da actividade humana.

100% 15% 90% 10% X X

10

B10.1

B10.2 B10.1 XB10.1.1 CSIEE

Coñece e describe o material de campo (martelo, caderno, lupa e compás) necesario

para realizar unha saída de campo.

100% 10% 90% 10% X X

B10.3

B10.4

B10.2 XB10.2.1 CD Interpreta e describe mapas xeolóxicos sinxelos, fotografías aéreas e imaxes de

satélite.

100% 15% 90% 10% X X

B10.3 XB10.3.1 CAA/CMCCT Coñece e describe os principais elementos xeolóxicos que hai que ter en conta na

realización dun itineratio xeolóxico.

100% 15% 90% 10% X X

B10.4 XB10.3.2 CMCCT/CCL Observa e describe os afloramentos que se poden observar nun corte xeolóxico.

100% 10% 90% 10% X X

B10.5

XB10.3.3 CAA/CMCCT Recoñece e clasifica mostras de rochas, minerais e fósiles recollidos nunha saída de

campo. 80% 10% 90%

10% X X X

XB10.4.1 CMCCT Utiliza as principais técnicas de representación de datos xeolóxicos (columnas

estratigráficas, cortes xeolóxicos sinxelos, e mapas xeotemáticos). 100% 15% 90%

10% X X

XB10.5.1 CAA Reconstrúe a historia xeolóxica nun corte xeolóxico.

100% 15% 90% 10% X X

B10.4 B10.6 XB10.6.1 CAA/CMCCT Coñece e analiza os principais recursos e riscos xeolóxicos dun área xeográfica. 80% 10% 90% 10% X X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


2

B2.1

B2.2

B2.3

B2.1 XB2.1.1 CMCCT/CAA

Identifica e describe as características que determinan a materia mineral.

Explica a diferenza entremineral e mineraloide.

Relaciona a utilización dalgúns minerais coas súas propiedades.

100% 25% 90% 10% X X

B2.4

B2.5

B2.6

B2.2 XB2.1.2 CMCCT

Recoñece os grupos minerais e identifícaos polas súas características

fisicoquímicas,

Recoñece por medio dunha práctica de visu algúns dos minerais máis comúns.

100% 25% 90% 10% X X

B2.7

B2.8

B2.3

XB2.1.3 CAA/CCL Compara as situacións en que se orixinan os minerais, elaborando táboas segundo

as súas condicións fisicoquímicas de estabilidade.

Coñece algúns exemplos de evolución e transformación mineral por medio de

diagramas de fases.

100% 25% 90% 10% X X

B2.9

B2.10

B2.4

XB2.1.4 CAA Compara os ambientes e os procesos xeolóxicos en que se forman os minerais e as

rochas.

Identifica algúns minerais como característicos de cada proceso xeolóxico de

formación.

100% 25% 90% 10% X X

3

B3.1

B3.2

B3.3

B3.1

XB3.1.1 CMCCT Explica o concepto de rocha e as súas principais características.

80% 10% 90% 10% X X

XB3.1.2 CCEC/CMCCT

Identifica mediante unha proba de “visu”, en fotografías e con espécimes reais,

distintos tipos de rochas, realiza exercicios prácticos no laboratorio e elabora táboas

comparativas das súas características.

100% 10% 90% 10% X X

B3.4

B3.5

B3.2 XB3.2.1 CMCCT

Describe a evolución do magma segundo a súa natureza, utilizando diagramas e cadros

sinópticos. 100% 10% 90% 10% X X

B3.6

B3.7

B3.8 B3.3

XB3.3.1 CCL/CMCCT

Comprende e describe o proceso de formación das rochas sedimentarias, desde a

meteorización da área fonte, pasando polo transporte e o depósito, á diaxénese,

utilizando unha linguaxe científica axeitada.

100% 15% 90% 10% X X

XB3.3.2 CCL/CMCCT

Comprende e describe os conceptos de facies sedimentarias e medios sedimentarios.

Identifica e localiza algunhas facies sedimentarias e medios sedimentarios sobre un

mapa.

100% 10% 90% 10% X X

B3.9

B3.10 B3.4 XB3.4.1 CMCCT/CSIEE

Coñece e describe o concepto e os tipos de metamorfismo.

Elabora cadros sinópticos nos que compara os distintos tipos de metamorfismo

segundo ás condicións de presión e temperatura.

100% 15% 90% 10% X X

B3.11 B3.5

XB3.5.1 CD/CMCCT Coñece e describe o concepto de fluídos hidrotermais a partir de datos, imaxes e vídeos

obtidos na rede sobre fumarolas e géysers actuais, e identifica os depósitos asociados

100% 15% 90% 10% X X X

B3.12

B3.13 B3.6

XB3.6.1 CMCCT/CCEC Comprende e explica os fenómenos ígneos, sedimentarios, metamórficos e

hidrotermais en relación coa tectónica de placas.

100% 15% 90% 10% X X

5

B5.2 B5.1 XB5.1.1 CAA Analiza e describe coma os procesos externos transforman o relevo.

100% 15% 90% 10%

B5.3 B5.2

XB5.2.1 CMCCT Identifica o papel da atmosfera, a hidrosfera e a biosfera na orixe dos procesos


Observa, valora e describe diferentes actividades humanas que transforman a

superficie terrestre.

100% 25% 90% 10% X X

B5.4 B5.3 XB5.3.1 CAA Analiza o papel da radiación solar e da gravidade como motores dos procesos


100% 15% 90% 10% X X

B5.5

B5.6 B5.4 XB5.4.1 CMCCT

Identifica e describe os procesos de meteorización xustificando os seus efectos

sobre o relevo, en función da composición do solo, das rochas e dos demais

elementos da paisaxe.

Relaciona a intervención dos seres vivos cos procesos de meteorización, , sinalando

como os seres vivos participan no proceso de edafización ou formación dun solo

maduro a partir dun detrito ou sedimento.

100% 25% 90% 10% X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


5 B5.5

B5.6 B5.4 XB5.4.2 CMCCT Coñece os principais procesos edafoxenéticos e a súa relación cos tipos de solos. 100% 20% 90% 10% X X


UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


7

B7.1 B7.1 XB7.1.1 CMCCT/CAA Coñece e utiliza os principais termos no estudo dos riscos naturais: risco, perigo,

vulnerabilidade e custo.

100%

10% 90% 10% X X

B7.2 B7.2 XB7.2.1 CMCCT Coñece os principais riscos naturais e clasifícaos en función da súa orixe endóxena,

exóxena ou extraterrestre. 100% 10% 90% 10% X X

B7.3

B7.4 B7.3 XB7.3.1 CAA

Analiza casos concretos dos principais fenómenos naturais que acontecen no noso

país: terremotos, erupcións volcánicas, movementos de ladeira, inundacións e

dinámica litoral.

Recoñece o vulcanismo coma un dos principais riscos xeolóxicos e explica por que

as erupcións de magmas graníticos son máis destrutivas que as de magmas

basálticos.

Identifica as formacións que son resultado da actividade volcánica.

Recoñece os terremotos como a orixe dun dos principais riscos.

Explica como pode a actividade mineira producir riscos inducidos de fenómenos

de ladeira.

Identifica posibles riscos para as persoas asociados á dinámica da Biosfera no

litoral.

100% 20% 90% 10% X X

B7.5 B7.4 XB7.4.1 CAA/CMCCT

Coñece os riscos máis importantes no noso país e relaciona a súa distribución con

determinadas de cada zona.

Determina as cinco zonas sísmicas de noso país que son máis activas e perigosas.

Recoñece os procesos xeolóxicos que se poden atribuír ao levantamento

xeneralizado da península.

Determina en que territorios son máis frecuentes os torrentes.

Explica os factores responsables das diferenzas dos riscos de avenidas e

inundacións na zona mediterránea e na atlántica.

100% 20% 90% 10% X X

B7.6 B7.5 XB7.5.1 CAA Interpreta as cartografías de risco.

100% 10% 90% 10% X X

B7.7 B7.6 XB7.6.1 CAA/CSC

Coñece e valora as campañas de prevención de riscos.

Recoñece e explica os métodos de prevención e predición de riscos volcánicos.

Coñece medidas preventivas para evitar que as vivendas caian durante un

terremoto.

Coñece as medidas preventivas que hai que ter en conta ao proxectar as cunetas e

desmontes necesarios para a construcción dunha estrada.

Indica as medidas preventivas para evitar os danos dun alud.

Indica as medidas preventivas para evitar os danos producidos polo vento.

Explica las vantaxes e desvantaxes de construír un encoro nunha zona carstificada

e determina onde sería máis útil construila.

100% 20% 90% 10% X X

B7.8 B7.7 XB7.6.2 CAA

Analiza e comprende os principais fenómenos naturais acontecidos durante o curso

no planeta, o país e no seu ámbito local

Investiga sobre as medidas correctoras para reparar os efectos da marea negra

provocada polo Prestige.

100% 10% 90% 10% X X X



UD

Identif.

contidos

Identif.

criterios

Identif.

estándar

Competencias


Grao

mínimo

consec.

Peso

cualific.


Proba

escrita

Proba

oral

Trab.

ind.

Trab.

grupo

Cad.

clase

Rúb.

(2)

Obs.


8

B8.1 B8.1 XB8.1.1 CMCCT Clasifica recursos renovables e non renovables 100% 15% 90%

B8.2 B8.2 XB8.2.1 CMCCT/CAA Identifica a procedencia dos materiais e dos obxectos que o/a rodean.

Interpreta a relación entre a materia prima e os materiais ou obxectos.

100% 15% 10%

B8.3 B8.3 XB8.3.1 CD/CAA Localiza información na rede de diversos tipos de depósitos, e relaciónaos con algún

dos procesos xeolóxicos formadores de minerais e de rochas.

80% 10% 90% 10% X X X

B8.4 B8.4 XB8.4.1 CMCCT/CAA Elabora táboas e gráficos sinxelos a partir de datos económicos de explotacións

mineiras, estima un balance económico e interpreta a evolución dos datos.

100% 15% 90% 10%

B8.5 B8.5 XB8.5.1 CSC/CCL Busca información sobre unha explotación mineira, e emite unha opinión crítica

fundamentada nos datos obtidos e/ou nas observacións realizadas

100% 15% 90% 10% X X X

B8.6 B8.6 XB8.6.1X CMCCT/CAA Coñece e relaciona os conceptos de augas subterráneas, nivel freático, resurxencias de

auga e circulación da auga.

100% 15% 90%

10%

B8.7 B8.7 XB8.7.1 CSC Analiza e describe a influencia humana na xestión as augas subterráneas. 100% 15% 90% 10%

9

B9.1 B9.1 XB9.1.1 CMCCT/CSC Coñece a xeoloxía básica de España.

Identifica os principais dominios sobre mapas físicos e xeolóxicos.

100% 25% 90% 10% X X

B9.2 B9.2 XB9.2.1 CD/CMCCT/CSC

Analiza a orixe xeolóxica da Península Ibérica, as Baleares e as Canarias.

Interpreta mapas e modelos gráficos que simulen a evolución da península, as illas

e os mares que as rodean utilizando a tecnoloxía da información.

100% 30% 90% 10% X X

B9.3 B9.4 XB9.3.1 CMCCT/CAA Coñece e enumera os principais acontecementos xeolóxicos que aconteceron no

planeta, que están relacionados coa historia de Iberia, as Baleares e as Canarias.

100% 25% 90% 10% X X

B9.5 B9.4 XB9.4.1 CAA Integra a xeoloxía local (cidade, provincia e/ou comunidade autónoma) cos principais

dominios xeolóxicos, a historia xeolóxica do planeta e a tectónica de placas.

80% 20% 90% 10% X X



CLAVE

CC

L

Compara as situacións en que se orixinan os minerais, elaborando táboas segundo as súas condicións

fisicoquímicas de estabilidade, e coñece algúns exemplos de evolución e transformación mineral por medio de

diagramas de fases.

Comprende e describe o proceso de formación das rochas sedimentarias, desde a meteorización da área fonte,

pasando polo transporte e o depósito, á diaxénese, utilizando unha linguaxe científica axeitada ao seu nivel

educativo.

Comprende e describe os conceptos de facies sedimentarias e medios sedimentarios, identificando e localizando

algunhas sobre un mapa e/ou no seu ámbito xeográfico-xeolóxico.


Coñece as principais estruturas xeolóxicas.


Compila información ou visita algunha explotación mineira concreta, e emite unha opinión crítica

fundamentada nos datos obtidos e/ou nas observacións realizadas.

Observa e describe afloramentos da zona.

CM

CC

T

Comprende a importancia da xeoloxía na sociedade, e coñece e valora o traballo dos/das xeólogos/as en distintos

ámbitos sociais.

Comprende o significado de tempo xeolóxico e utiliza principios fundamentais da xeoloxía, como a

horizontalidade, a superposición, o actualismo e o uniformismo.

Analiza información xeolóxica da Lúa e doutros planetas do Sistema Solar, e compáraa coa evolución xeolóxica

da Terra.

Identifica manifestacións da xeoloxía no ámbito diario, coñecendo usos e aplicacións desta ciencia na economía,

na política, no desenvolvemento sustentable e na protección ambiental.

Identifica as características que determinan a materia mineral, por medio de actividades prácticas con exemplos

de minerais con propiedades contrastadas, relacionando a utilización dalgúns minerais coas súas propiedades.

Recoñece os grupos minerais e identifícaos polas súas características fisicoquímicas, e recoñece por medio

dunha práctica de visu algúns dos minerais máis comúns.

Explica o concepto de rocha e as súas principais características.

Identifica mediante unha proba visual, en fotografías e/ou con espécimes reais, variedades e formacións de

rochas, realizando exercicios prácticos na aula e elaborando táboas comparativas das súas características.

Describe a evolución do magma segundo a súa natureza, utilizando diagramas e cadros sinópticos.

Comprende e describe o proceso de formación das rochas sedimentarias, desde a meteorización da área fonte,

pasando polo transporte e o depósito, á diaxénese, utilizando unha linguaxe científica axeitada ao seu nivel

educativo.

Comprende e describe os conceptos de facies sedimentarias e medios sedimentarios, identificando e localizando

algunhas sobre un mapa e/ou no seu ámbito xeográfico-xeolóxico.

Comprende o concepto de metamorfismo e os seus tipos, asociándoos ás condicións de presión e temperatura,

e é quen de elaborar cadros sinópticos comparando os devanditos tipos.

Comprende o concepto de fluídos hidrotermais, localizando datos, imaxes e vídeos na rede sobre fumarolas

e géysers actuais, e identifica os depósitos asociados.

Comprende e explica os fenómenos ígneos, sedimentarios, metamórficos e hidrotermais en relación coa



Comprende e explica a relación entre a tectónica de placas, o clima e as variacións do nivel do mar.

Coñece e argumenta como a distribución de rochas, a escala planetaria, está controlada pola tectónica de placas.

Comprende e describe a distribución da sismicidade e o vulcanismo no marco da tectónica de placas.

Entende como evoluciona o mapa das placas tectónicas ao longo do tempo e visualiza, a través de programas

informáticos, a evolución pasada e futura das placas.

Identifica o papel da atmosfera, a hidrosfera e a biosfera (incluída a acción antrópica).

Diferencia os tipos de meteorización.

Coñece os principais procesos edafoxenéticos e a súa relación cos tipos de solos.

Identifica os factores que favorecen ou dificultan os movementos de ladeira e coñece os seus principais tipos.

Coñece a distribución da auga no planeta, e comprende e describe o ciclo hidrolóxico.

Diferencia as formas resultantes da modelaxe glacial, asociándoas co seu proceso correspondente.

Comprende a dinámica mariña e relaciona as formas resultantes co seu proceso correspondente.

Diferencia formas resultantes da modelaxe eólica.


CM

CC

T

Sitúa a localización dos principais desertos.

Coñece a orixe dalgunhas estruturas sedimentarias orixinadas por correntes (ripples e estratificación cruzada)

e bioxénicas (galerías e pistas), e utilízaas para a reconstrución paleoambiental.

Coñece e utiliza os métodos de datación relativa e das interrupcións no rexistro estratigráfico a partir da

interpretación de cortes xeolóxicos e correlación de columnas estratigráficas.

Coñece as unidades cronoestratigráficas, e amosa o seu manexo en actividades e exercicios.

Analiza algúns dos cambios climáticos, biolóxicos e xeolóxicos que aconteceron nas diferentes era xeolóxicas,

e confecciona resumos explicativos ou táboas.

Coñece e utiliza os principais termos no estudo dos riscos naturais: risco, perigo, vulnerabilidade e custo.

Coñece os principais riscos naturais e clasifícaos en función da súa orixe endóxena, exóxena ou extraterrestre.


determinadas características de cada zona.

Coñece e identifica os recursos naturais como renovables ou non renovables.

Identifica a procedencia dos materiais e dos obxectos que o/a rodean, e realiza unha táboa sinxela onde se

indique a relación entre a materia prima e os materiais ou obxectos.

Elabora táboas e gráficos sinxelos a partir de datos económicos de explotacións mineiras, estima un balance

económico e interpreta a evolución dos datos.

Coñece e relaciona os conceptos de augas subterráneas, nivel freático, resurxencias de auga e circulación da

auga.

Coñece a xeoloxía básica de España identificando os principais dominios sobre mapas físicos e xeolóxicos.

Comprende a orixe xeolóxica da Península Ibérica, as Baleares e as Canarias, e utiliza a tecnoloxía da

información para interpretar mapas e modelos gráficos que simulen a evolución da península, as illas e os

mares que as rodean.

Coñece e enumera os principais acontecementos xeolóxicos que aconteceron no planeta, que estean

relacionados coa historia de Iberia, as Baleares e as Canarias.

Coñece e describe os principais elementos xeolóxicos do itinerario.

Observa e describe afloramentos da zona.

Recoñece e clasifica mostras de rochas, minerais e fósiles da zona.

Utiliza as principais técnicas de representación de datos xeolóxicos (columnas estratigráficas, cortes

xeolóxicos sinxelos e mapas xeotemáticos).

Coñece e analiza os seus principais recursos e riscos xeolóxicos.

CD

Comprende o concepto de fluídos hidrotermais, localizando datos, imaxes e vídeos na rede sobre fumarolas

e géysers actuais, e identifica os depósitos asociados.

Compara, en diferentes partes do planeta, o mapa simplificado de placas tectónicas con outros máis actuais

achegados pola xeoloxía e a xeodesia.

Coñece canto e como se moven as placas tectónicas, e utiliza programas informáticos de uso libre para coñecer

a velocidade relativa do seu centro docente (ou outro punto de referencia) respecto ao resto de placas

tectónicas.

Entende como evoluciona o mapa das placas tectónicas ao longo do tempo e visualiza, a través de programas

informáticos, a evolución pasada e futura das placas.

A través de fotografías ou de visitas con Google Earth a diferentes paisaxes locais ou rexionais, relaciona o

relevo cos axentes e os procesos xeolóxicos externos.

Localiza información na rede de diversos tipos de depósitos, e relaciónaos con algún dos procesos xeolóxicos

formadores de minerais e de rochas.

Comprende a orixe xeolóxica da Península Ibérica, as Baleares e as Canarias, e utiliza a tecnoloxía da

información para interpretar mapas e modelos gráficos que simulen a evolución da península, as illas e os

mares que as rodean.

Le mapas xeolóxicos sinxelos, fotografías aéreas e imaxes de satélite, que contrasta coas observacións no

campo.

CS

IEE

Comprende o concepto de metamorfismo e os seus tipos, asociándoos ás condicións de presión e temperatura,

e é quen de elaborar cadros sinópticos comparando os devanditos tipos.

Relaciona as principais estruturas xeolóxicas (dobras e fallas) coa tectónica de placas.

Relaciona os procesos de escoamento superficial e as súas formas resultantes.

Argumenta sobre a evolución do concepto de tempo xeolóxico e a idea da idade da Terra ao longo de historia

do pensamento científico.

Analiza algúns dos cambios climáticos, biolóxicos e xeolóxicos que aconteceron nas diferentes era xeolóxicas,

e confecciona resumos explicativos ou táboas.

Utiliza o material de campo (martelo, caderno, lupa e compás).


CA

A

Selecciona información, analiza datos, formula preguntas pertinentes e procura respostas para un pequeno

proxecto relacionado coa xeoloxía.

Comprende o significado de tempo xeolóxico e utiliza principios fundamentais da xeoloxía, como a

horizontalidade, a superposición, o actualismo e o uniformismo.

Interpreta algunhas manifestacións do dinamismo terrestre como consecuencia da tectónica de placas.

Analiza información xeolóxica da Lúa e doutros planetas do Sistema Solar, e compáraa coa evolución

xeolóxica da Terra.

Identifica as características que determinan a materia mineral, por medio de actividades prácticas con

exemplos de minerais con propiedades contrastadas, relacionando a utilización dalgúns minerais coas súas

propiedades.

Compara as situacións en que se orixinan os minerais, elaborando táboas segundo as súas condicións

fisicoquímicas de estabilidade, e coñece algúns exemplos de evolución e transformación mineral por medio

de diagramas de fases.

Compara os ambientes e os procesos xeolóxicos en que se forman os minerais e as rochas, e identifica algúns

minerais como característicos de cada proceso xeolóxico de formación.

Compara, en diferentes partes do planeta, o mapa simplificado de placas tectónicas con outros máis actuais

achegados pola xeoloxía e a xeodesia.

Entende e explica por que se moven as placas tectónicas e que relación ten coa dinámica do interior terrestre.

Coñece as principais estruturas xeolóxicas.


Explica os principais trazos do relevo do planeta e a súa relación coa tectónica de placas.

Comprende e explica a relación entre a tectónica de placas, o clima e as variacións do nivel do mar.

Relaciona as principais estruturas xeolóxicas (dobras e fallas) coa tectónica de placas.

Comprende e describe a distribución da sismicidade e o vulcanismo no marco da tectónica de placas.

Comprende e analiza como os procesos externos transforman o relevo.

Analiza o papel da radiación solar e da gravidade como motores dos procesos xeolóxicos externos.

Coñece os principais procesos edafoxenéticos e a súa relación cos tipos de solos.

Coñece a distribución da auga no planeta, e comprende e describe o ciclo hidrolóxico.

Relaciona os procesos de escoamento superficial e as súas formas resultantes.

Diferencia as formas resultantes da modelaxe glacial, asociándoas co seu proceso correspondente.

Comprende a dinámica mariña e relaciona as formas resultantes co seu proceso correspondente.

Relaciona algúns relevos singulares co tipo de rocha.

Relaciona algúns relevos singulares coa estrutura xeolóxica.

Entende e desenvolve a analoxía dos estratos como as páxinas do libro onde está escrita a historia da Terra.

Coñece a orixe dalgunhas estruturas sedimentarias orixinadas por correntes (ripples e estratificación cruzada)

e bioxénicas (galerías e pistas), e utilízaas para a reconstrución paleoambiental.

Coñece e utiliza os métodos de datación relativa e das interrupcións no rexistro estratigráfico a partir da

interpretación de cortes xeolóxicos e correlación de columnas estratigráficas.

Relaciona fenómenos naturais con cambios climáticos, e valora a influencia da actividade humana.

Coñece e utiliza os principais termos no estudo dos riscos naturais: risco, perigo, vulnerabilidade e custo.

Analiza casos concretos dos principais fenómenos naturais que acontecen no noso país: terremotos, erupcións

volcánicas, movementos de ladeira, inundacións e dinámica litoral.


determinadas características de cada zona.

Interpreta as cartografías de risco.

Coñece e valora as campañas de prevención e as medidas deautoprotección.

Analiza e comprende os principais fenómenos naturais acontecidos durante o curso no planeta, o país e o seu

ámbito local.

Identifica a procedencia dos materiais e dos obxectos que o/a rodean, e realiza unha táboa sinxela onde se

indique a relación entre a materia prima e os materiais ou obxectos.

Localiza información na rede de diversos tipos de depósitos, e relaciónaos con algún dos procesos xeolóxicos

formadores de minerais e de rochas.

Elabora táboas e gráficos sinxelos a partir de datos económicos de explotacións mineiras, estima un balance

económico e interpreta a evolución dos datos.

Coñece e relaciona os conceptos de augas subterráneas, nivel freático, resurxencias de auga e circulación da

auga.

Coñece e enumera os principais acontecementos xeolóxicos que aconteceron no planeta, que estean

relacionados coa historia de Iberia, as Baleares e as Canarias.

Integra a xeoloxía local (cidade, provincia e/ou comunidade autónoma) cos principais dominios xeolóxicos, a

historia xeolóxica do planeta e a tectónica de placas.

Coñece e describe os principais elementos xeolóxicos do itinerario.

Recoñece e clasifica mostras de rochas, minerais e fósiles da zona.


CA

A

Reconstrúe a historia xeolóxica da rexión e identifica os procesos activos.

Coñece e analiza os seus principais recursos e riscos xeolóxicos.

CS

C

Comprende a importancia da xeoloxía na sociedade, e coñece e valora o traballo dos/das xeólogos/as en distintos

ámbitos sociais.

Identifica manifestacións da xeoloxía no ámbito diario, coñecendo usos e aplicacións desta ciencia na economía,

na política, no desenvolvemento sustentable e na protección ambiental.

Argumenta sobre a evolución do concepto de tempo xeolóxico e a idea da idade da Terra ao longo de historia do

pensamento científico.

Relaciona fenómenos naturais con cambios climáticos, e valora a influencia da actividade humana.

Coñece e valora as campañas de prevención e as medidas deautoprotección.

Compila información ou visita algunha explotación mineira concreta, e emite unha opinión crítica fundamentada

nos datos obtidos e/ou nas observacións realizadas.

Comprende e valora a influencia humana na xestión as augas subterráneas, expresando a opinión sobre os efectos

desta en medio.

Coñece a xeoloxía básica de España identificando os principais dominios sobre mapas físicos e xeolóxicos.

Comprende a orixe xeolóxica da Península Ibérica, as Baleares e as Canarias, e utiliza a tecnoloxía da información

para interpretar mapas e modelos gráficos que simulen a evolución da península, as illas e os mares que as rodean.

Comprende a necesidade

CC

EC

Selecciona información, analiza datos, formula preguntas pertinentes e procura respostas para un pequeno

proxecto relacionado coa xeoloxía.

Identifica mediante unha proba visual, en fotografías e/ou con espécimes reais, variedades e formacións de rochas,

realizando exercicios prácticos na aula e elaborando táboas comparativas das súas características.

Comprende e explica os fenómenos ígneos, sedimentarios, metamórficos e hidrotermais en relación coa tectónica

de placas.

Coñece as unidades cronoestratigráficas, e amosa o seu manexo en actividades e exercicios


7.5 AVALIACIÓN

13.1. AVALIACIÓN INICIAL NA ESO

Data prevista de realización: Primeira semana de curso

Proba: A fin de determinar o punto de partida da formación inicial dos alumnos, realizarase unha proba

inicial prestando especial atención o nivel de adquisición dos estándares de aprendizaxe avaliables

imprescindibles de cada materia do curso anterior.

Este Departamento ten deseñadas probas de avaliación inicial para cada materia e nivel, nas que se miden:

Os resultados da proba inicial escrita valoraranse seguindo a escala :

≥80-100%

70-80%

50-70%

30-50%

≤30%

Descrición do tipo de proba: Constará de:

Un texto que o alumnado ten que ler coa finalidade de contestar a preguntas que se realizan sobre o

mesmo e que nos vai servir para valorar a comprensión lectora.

Unha serie de termos para que escriba un texto, o máis amplo posible, no que os relacione o cal nos vai

permitir valora a expresión escrita

Un texto que o alumnado ten que ler, para subraiar nel as ideas máis importantes e resumilo en poucas

liñas, e por último terá que dar o significado duns termos que aparecen nel. Esta pregunta vainos permitir

ver a comprensión lectora, comprobar si sabe extraer as ideas principais do mesmo e ver o grao de

coñecemento de determinados conceptos de Bioloxía.

Interpretación de gráficos, táboas.

Unha ilustración na que terán que por nome a unas partes que se sinalan e contestar a diferentes preguntas

sobre a mesma.

Unhas frases nas que terán que indicar as que son verdadeiras e as que son falsas e corixir estas últimas

Contestar a una serie de preguntas do curso anterior que consideramos que son importantes para o

presente curso.

Completar mapas conceptuais.

Mecanismo para informar ás familias: A través do titor/titora e da axenda escolar do alumno/a. Naqueles

casos que se considere oportuno falará o prfesor directamente coas familias tras polo en coñecemento do

titor/a.

Consecuencias do resultado da proba: Unha vez valoradas estas probas, adoptaranse medidas individuais

tales como boletíns de actividades de repaso e reforzo, materiais curriculares adaptados ás necesidades

específicas dos alumnos e medidas colectivas, nas que durante unhas sesións trabállanse contidos básicos

para poder abordar a programación prevista do curso correspondente.


13.2. AVALIACIÓN CONTÍNUA NA ESO

Perioricidade coa que se faran as probas escritas: Farase un exame por tema:

En Bioloxía e Xeoloxía de 1º de ESO 4 exames por trimestre (un exame por unidade didáctica).



En PMAR 6 exames por trimestre (dous exames por cada unidade didáctica)

Descrición do tipo de proba: A proba que se realizará ao alumnado constará de:

Resolución de exercicios.


Resposta a preguntas ou cuestións.

Definición de termos.

Sinalar diferenzas.

Elaboración de oracións con termos científicos.

Identificación de elementos en imaxes gráficas e debuxos.

Realizar debuxos de diferentes elementos naturais e poñer nome as súas partes.

Cualificación das probas, traballos individuais ou colectivos, caderno de clase, observación do traballo

na aula: A cualificación de cada un destes apartados xa vai indicada nas táboas na que se indica a relación

entre os aspectos curriculares de cada unidade, non obstante, a modo de resumo podemos dicir que:

As probas escritas puntúan un 70%.

Os traballos individuais ou en grupo un 70% cando non se fai proba escrita.

O caderno de clase un 10%.

Observación do traballo na aula un 20%.

Aspectos que se van valorar dentro da observación do traballo na aula e instrumentos para a recollida

desta información: Os aspectos que se van valorar son os seguintes:

Actitude positiva ou pasiva e interese fronte ao traballo diario.

Comportamento axeitado ou inaxeitado na clase e laboratorio

Non traer o material de xeito reiterado.

Dilixencia no desenvolvemento de actividades.

Coidado e respecto polo material didáctico e do laboratorio.

Interese por manter limpo e en condicións o seu lugar de traballo.

Respecto polos compañeiros e polo profesorado.

Os instrumentos para a recollida desta información serán:

Listas de control.

Caderno do alumno/a.

Cálculo da cualificación de cada unha das avaliacións: A nota da avaliación calcularase segundo as

porcentaxes sinaladas.

No caso de que se realicen varias probas escritas a nota final será a media aritmética da puntuación acadada

en cada unha delas. Para a realización da mesma requerirase ter un mímimo dun 3 en cada de exame. Con

valores inferiores a éste non se realizará nota media e a avaliación estará suspesa.

O redondeo da nota na avaliación ao número enteiro próximo será o redondeo matemático, de modo que

aquelas cualificacións iguais ou superiores a 5 décimas redondearán á unidade seguinte e as inferiores a 5

décimas, redondearán o enteiro inferior. Dito redondeo farase sempre que existan actitudes académicas

positivas de traballo, constancia, esforzo, puntualidade, curiosidade nas presentacións escritas e expresión

escrita.

Considerase a avaliación superada cando a nota sexa igual ou superior a cinco.

Mecanismo/s para recuperar unha avaliación non superada: Ao final de cada avaliación, aqueles

alumnos/as que non superaran a mesma realizarán unha proba de recuperación na que se terán que

examinar de tódolas unidades didácticas e estándares de aprendizaxe que entraron nela .

Considerase a recuperación da avaliación superada cando a nota sexa igual ou superior a cinco.


13.3. AVALIACIÓN FINAL NA ESO

Alumnado que deberá realizar a avaliación final: O alumnado que teña unha, dúas ou tres avaliación

suspensas terá que facer a avaliación final, de tal xeito que se examinará únicamente das avaliacións que

teña suspesas, é dicir, o que suspendera unha fará o exame desa avaliación, o que suspendera dúas desas

dúas o o que suspenderá tres fara un exame global da materia.






Sinalar diferenzas.




Estándares que se van avaliar: Avaliaranse tódolos estándares correspondentes as avaliacións que teña

que recuperar. O que teña que recuperar una avaliación avaliarase dos estándares vistos na mesma; o que

teña que recuperar dúas terá que avaliarse de tódolos estándares vistos nesea dúas avaliacións e o que teña

que recuperar as tres avaliacións terá que avaliarse de tódolos estándares tratados nelas.

Como se calcula a cualificación final: O alumno/a superará a materia se a cualificación final é de 5 puntos

ou superior a 5. De non obter un mínimo de cinco, terá que acudir ás probas extraordinarias en setembro.

O redondeo da nota na avaliación final ao número enteiro próximo será o redondeo matemático, de modo

que aquelas cualificacións iguais ou superiores a 5 décimas redondearán á unidade seguinte e as inferiores

a 5 décimas, redondearán o enteiro inferior. Dito redondeo farase sempre que existan actitudes académicas


escrita.

13.4. AVALIACIÓN EXTRAORDINARIA NA ESO






Sinalar diferenzas.




Como se calcula a cualificación: O/a alumno/a superará a materia se a cualificación final é de 5 puntos

ou superior a 5

O redondeo da nota na avaliación extraordinaria ao número enteiro próximo será o redondeo matemático,

de modo que aquelas cualificacións iguais ou superiores a 5 décimas redondearán á unidade seguinte e as

inferiores a 5 décimas, redondearán o enteiro inferior.


13.5. RECUPERACIÓN E AVALIACIÓN DE PENDENTES NA ESO

Mecanismos para o seguimento: Ao longo do curso entregaránselle ao alumnado con materias pendentes

do departamento, unha serie de cuestións baseadas fundamentalmente nos estándares de aprendizaxe da

materia pendente, das que se examinará posteriormente nas datas fixadas pola dirección do Centro ou no

seu defecto polo departamento de Bioloxía e Xeoloxía.

As preguntas farán referencia aos contidos explicados o curso anterior e poderán respondelas empregando

o libro de texto que se utilizara en dito curso.

Estas actividades entregaranllas á xefa de departamento, para que sexan corrixidas e entregadas de novo ao

alumnado.

Nas actividades entregadas indicarase a data límite de entrega, de modo que aquelas cuestións resoltas e

entregadas fóra de prazo non computarán na nota.

A xefa de departamento, na súa hora de titoría de alumnos ou nos recreos establecidos previamente de común

acordo co alumno/a, resolverá dúbidas sobre os distintos contidos.

Como se avalía: Farase un exame por avaliación, na que o alumnado con materias pendentes responderá a

unha serie de cuestións elixidas de entre as que lle foron entregadas previamente, que fan referencia aos

estándares de aprendizaxe vistos o curso anterior. As datas do exames serán publicadas polo departamento.

Valorarse ata cun máximo de dous puntos, sobre a nota do exame, a resolución correcta das actividades

realizadas polo alumnado e entregadas a xefa de departamento nas datas fixadas.

A nota de cada avaliación será a suma da nota do exame, e se realizou as actividades, da cualificación obtida

nas mesmas.

A nota de aprobado para cada avaliación é de cinco ou superior.

Que pasa co aquel alumnado que suspende algunha avaliación?: A decisión a tomar variará en función

do número de avaliacións que teña suspensas e da nota que sacara en cada una delas:

- O alumnado que teña unha soa avaliación suspensa, con nota mínima de 3, fará media coas aprobadas, e

se a nota final é de cinco ou superior considerarase superada.

- No caso de que a nota da avaliación sexa inferior a 3 ou a media sexa inferior a cinco terá que facer un

exame, dos contidos de dita avaliación.

- Se non supera a avaliación suspensa terá que facer o exame global da totalidade da materia.

- Os/as alumnos/as que teñan dúas avaliacións suspensas, ou tres avaliacións suspensas realizarán un exame

global de toda a materia do curso pendente.

- Os alumnos que suspendan o exame global, terán que acudir á proba ordinaria de maio, fixada por Xefatura

de Estudos, para poder superar a materia.

- Os alumnos/as que non superen a materia en maio, serán examinados na proba extraordinaria de setembro,

que versará sobre as cuestións entregadas durante o curso.

Como se calcula a cualificación final?. O/a alumno/a superará a materia se a cualificación final é de 5

puntos ou superior a 5.





escrita.

No caso do alumnado que aprobe a materia pendente por avaliacións, a nota final será a media aritmética

das tres avaliacións.

No caso do alumnado que teña que ir ao exame global ou á proba ordinaria da materia pendente a nota final

será a nota que saque no exame.


Descrición do tipo de proba extraordinaria: A proba que se realizará ao alumnado constará de:





Sinalar diferenzas.




O número de preguntas será igual ao número de temas que ten que recuperar, e dicir, haberá una pregunta

por tema; cada unha puntuará un 10%


ou superior a 5



inferiores a 5 décimas, redondearán o enteiro inferior

NOTA: No momento en que se coñeza o modelo de proba da reválida de Bioloxía e Xeoloxía de 4º de

ESO os exames que se realicen en dito curso deseñaranse en función do mesmo.

13.6. AVALIACIÓN INICIAL EN BACHARELATO

Data prevista de realización: Primeira semana de curso

Proba: A fin de determinar o punto de partida da formación inicial dos alumnos, realizarase unha proba

inicial prestando especial atención o nivel de adquisición dos estándares de aprendizaxe avaliables

imprescindibles de cada materia do curso anterior.

Este Departamento ten deseñadas probas de avaliación inicial para cada materia e nivel, nas que se miden:

Os resultados da proba inicial escrita valoraranse seguindo a escala :

≥80-100%

70-80%

50-70%

30-50%

≤30%

Descrición do tipo de proba:

1. Para o alumnado de 1º de bacharelato a proba de avaliación inicial constará de:

Un comentario dun texto científico

Resolución dun problema

Resposta a preguntas ou cuestións

Definición de termos

Elaboración de oracións con termos científicos




2. Para o alumnado de 2º de bacharelato a proba de avaliación inicial seguirá o modelo de exame da reválida.

Este curso como aínda non se sabe como vai ser utilizarase o modelo de selectividade que avaliará os

contidos sobre os que se profundizará ao longo do curso.

Ademais desta proba escrita empregaranse outros dous instrumentos para realizara avaliación inicial:

Entrevista coa profesora que lles impartiu docencia da materia de Bioloxía e Xeoloxía en 4º de ESO e

en 1º de bacharelato no centro.

Análise das actas da avaliación ordinaria e extraordinaria do alumnado que cursou 4º de ESO e 1º de

bacharelato no centro.

Mecanismo para informar ás familias: A través do titor/titora e da axenda escolar do alumno/a. Naqueles

casos que se considere oportuno falará o prfesor directamente coas familias tras polo en coñecemento do

titor/a.

Consecuencias do resultado da proba: Unha vez valoradas estas probas, adoptaranse medidas individuais

tales como boletíns de actividades de repaso e reforzo, materiais curriculares adaptados ás necesidades

específicas dos alumnos e medidas colectivas, nas que durante unhas sesións trabállanse contidos básicos

para poder abordar a programación prevista do curso correspondente. Así mesmo, adecuarase o proceso

de ensino ás características do alumnado, deseñarase a metodoloxía a empregar e elaboraranse os

criterios de avaliación.

13.7. AVALIACIÓN CONTÍNUA EN BACHARELATO

Perioricidade coa que se faran as probas escritas:

En Bioloxía e Xeoloxía de 1º de Bacharelato:

1. Primeira avaliación: Tres exames, o primeiro, do bloque 1 , a finais de outubro, o segundo do bloque

2 a finais de novembro.

2. Segunda avaliación: Dous exames, o primeiro dos bloques 3 e 4, a terceira semana de decembro e o

segundo en febreiro, do bloque 5.

3. Terceira avaliación: Catro exames, o primeiro a finais de marzo, do bloque 6, o segundo do bloque

7, no mes de abril, o terceiro, do bloque 8, no mes de maio e o cuarto, do bloque 9, no mes de xuño.

En Cultura Científica de 1º de bacharelato, realizarase un exame por cada avaliación,nos meses de

decembro, febrero e maio.

En Ciencias da Terra e do Medioambiente de 2º de Bacharelato:

1. Primeiro trimestre: Dous exames, o primeiro, das unidades didácticas 1 e 2, a finais de outubro, o

segundo das unidades didácticas 4, 5 e 6 a terceira semana de decembro.

2. Segundo trimestre: Dous exames, o primeiro en xaneiro, das unidades didácticas 6 e 7 en xaneiro e

o segundo, das unidades 9 e10 en febreiro.

3. Terceiro trimestrew: Dous exames, o primeiro, das unidades didácticas 11 e 12 a finais de marzo, o

segundo das unidades didáctica 13, 15 e 16 no mes de maio.

1. En Bioloxía 2º de Bacharelato:

1. Primeira avaliación. Dous exames, o primeiro a última semana de outubro, das unidades didácticas

1,2,3 e o segundo a penúltima semana de novembro das unidades didácticas 4, 5 e 6.

2. Segunda avaliación: Dous exames, o primeiro a segunda semana de xaneiro, das unidades didácticas

7, 8, 9 e o segundo a última semana de febreiro das unidades didácticas 10/11/12.

3. Terceira avaliación: Tres exames, o primeiro a finais de marzo das unidades didácticas 13, 14, 15 e

16, o segundo das unidades didácticas 17, 18 e 19 a finais de abril e oterceiro, das unidades didácticas

19, 20 e 21 a mediados de maio.

2. En Xeoloxía 2º de Bacharelato:

1. Primeira avaliación: Dous exames, o primeiro, das unidades didácticas 1 e 10, a finais de outubro, o

segundo da unidades didáctica 4, a cuarta semana de novembro.


2. Segunda avaliación: Tres exames, o primeiro en decembro da unidade didáctica 6, o segundo en

xaneiro, da unidade didáctica 2 e o terceiro en febreiro da unidade didáctica 3

3. Terceira avaliación: Tres exames, o primeiro, da unidade didáctica 5 a finais de marzo, o segundo

da unidade didáctica 7 no mes de abril e o terceiro das unidades didácticas 8 e 9 no mes de maio.


En Bioloxía e Xeoloxía e CulturaCientífica de 1º de Bacharelato a proba constará de:

1. Resolución de exercicios

2. Resolución de casos prácticos

3. Comentarios de textos científicos

4. Resolución de problemas

5. Resposta a preguntas ou cuestións

6. Test (verdadeiro/falso e opción múltiple)

7. Textos mutilados

8. Definición de termos

9. Elaboración de oracións con termos científicos

10. Identificación de elementos en imaxes gráficas e debuxos.

11. Realizar debuxos de diferentes elementos naturais e poñer nome as súas partes.

En Bioloxía de 2º de Bacharelato a proba constará de:

1. Un apartado de Cuestións no que se presentarán catro cuestións para desenvolver. Todas elas estarán

relacionadas cun tema dos propostos no temario e poderán conter varios apartados.

Por outra banda, a formulación destas cuestións tamén poderá basearse nun gráfico, debuxo, esquema

ou imaxe fotográfica.

O valor máximo de cada cuestión é de 2 puntos, polo que a puntuación máxima que se pode

acadar neste apartado é de 8 puntos. 2. Un apartado de Terminoloxía no que aparecen quince termos. A forma de responder a esta pregunta

consiste en agrupar de tres en tres, mediante unha frase con sentido biolóxico, aqueles termos que se

consideren relacionados, tendo en conta que cada termo só se pode utilizar unha vez. Non se valorarán

os termos agrupados que non estean reunidos mediante unha frase, ou as frases que sexan incorrectas.

A valoración máxima deste apartado é de 1 punto (0,2 puntos por cada frase). 3. Un apartado Test no que se presentan dez frases. O alumnado debe indicar cales son verdadeiras (V)

e cales son falsas (F).

O valor máximo deste bloque é de 1 punto (0,1 punto por cada frase). As respostas erróneas

puntúan negativamente (0,1 punto por cada acerto).

En Ciencias da Terra e do Medioambiente a proba constará de:

1. Unha pregunta na que deben respostar a unhas cuetións relacionadas cun tema dos propostos no temario

e poderán conter varios apartados.



A valoración máxima é de 3 puntos (0,5 puntos por cuestión) 2. Un apartado de Cuestións no que se presentarán catro cuestións para desenvolver. Todas elas estarán















1. Unha pregunta na que deben respostar a unhas cuetións relacionadas cun tema dos propostos no temario

e poderán conter varios apartados.



A valoración máxima é de 3 puntos (0,5 puntos por cuestión) 2. Un apartado de Terminoloxía no que aparecen doce termos. A forma de responder a esta pregunta




A valoración máxima deste apartado é de 1 punto (0,25 puntos por cada frase ben construída). Una pregunta de definir conceptos, en concreto, cinco

A valoración máxima deste apartado é de 2 puntos (0,4 puntos por definición). 3. Un apartado Test no que se presentan dez frases. O alumnado debe indicar cales son verdadeiras (V)


O valor máximo deste bloque é de 1 punto (0,1 punto por cada acerto). As respostas erróneas

puntúan negativamente (0,1 punto por cada erro).

En Xeoloxía de 2º de Bacharelato a proba constará de:

1. Unha pregunta na que deben respostar a unhas cuestións relacionadas cun tema dos propostos no

temario e poderán conter varios apartados.



A valoración máxima é de 4 puntos

2. Unha pregunta pregunta na que deben respostar a unha cuestión relacionada cun tema dos propostos

no temario, ilustrando a resposta de forma gráfica.



no temario que poderáconter apartados.

A formulación desta cuestión poderá basearse nun gráfico, debuxo, esquema ou imaxe fotográfica.


4. Un apartado Test no que se presentan dez frases. O alumnado debe indicar cales son verdadeiras (V)




5. Unha pregunta na que se lles representa unha gráfica e teñen que respostar aunha serie de cuestión.


Cualificación das probas, traballos individuais ou colectivos, caderno de clase, observación do traballo

na aula: A cualificación de cada un destes apartados xa vai indicada nas táboas na que se indica a relación

entre os aspectos curriculares de cada unidade, non obstante, a modo de resumo podemos dicir que:

1. En Bioloxía e Xeoloxía e Cultura Científica de 1º de bacharelato:



A observación do traballo na aula un 20%.

En Bioloxía e Xeoloxía, Ciencias da Terra e do Medioambiente e en Xeoloxía de 2º de

bacharelato:



A observación do traballo na aula un 10%.

Aspectos que se van valorar dentro da observación do traballo na aula e instrumentos para a recollida

desta información: Os aspectos que se van valorar son os seguintes:

Traballo na aula.

Actividades e exerccios realizados na aula.

Exercicios e traballos que o alumnado realice na casa.

Traballo realizado no laboratorio.


Respostas a cuestións de carácter oral.

Traballos e exercicios sen realizar ou entregados fóra de prazo (sen xustificación válida) serán

cualificados con cero puntos.

Os instrumentos para a recollida desta información serán:

Listas de control.

Caderno do alumno/a.

Cálculo da cualificación de cada unha das avaliacións: A nota da avaliación calcularase segundo as

porcentaxes sinaladas.

No caso de que se realicen varias probas escritas a nota final será a media aritmética da puntuación acadada

en cada unha delas. Para a realización da mesma requerirase ter un mímimo dun 3 en cada de exame. Con

valores inferiores a éste non se realizará nota media e a avaliación estará suspesa.

O redondeo da nota na avaliación ao número enteiro próximo será o redondeo matemático, de modo que

aquelas cualificacións iguais ou superiores a 5 décimas redondearán á unidade seguinte e as inferiores a 5

décimas, redondearán o enteiro inferior. Dito redondeo farase sempre que existan actitudes académicas


escrita.

Considerase a avaliación superada cando a nota sexa igual ou superior a cinco.

Mecanismo/s para recuperar unha avaliación non superada: Ao final de cada avaliación, aqueles

alumnos/as que non superaran a mesma realizarán unha proba de recuperación na que se terán que

examinar de tódolas unidades didácticas e estándares de aprendizaxe que entraron nela .

Considerase a recuperación da avaliación superada cando a nota sexa igual ou superior a cinco.

13.8. AVALIACIÓN FINAL EN BACHARELATO

Alumnado que deberá realizar a avaliación final: O alumnado que teña unha, dúas ou tres avaliación

suspensas terá que facer a avaliación final, de tal xeito que se examinará únicamente das avaliacións que

teña suspesas, é dicir, o que suspendera unha fará o exame desa avaliación, o que suspendera dúas desas

dúas o o que suspenderá tres fará un exame global da materia.


En Bioloxía e Xeoloxía e CulturaCientífica de 1º de Bacharelato a proba constará de:







7. Textos mutilados






1. Un apartado de Cuestións no que se presentarán catro cuestións para desenvolver. Todas elas

estarán relacionadas cun tema dos propostos no temario e poderán conter varios apartados.

Por outra banda, a formulación destas cuestións tamén poderá basearse nun gráfico, debuxo,

esquema ou imaxe fotográfica.


acadar neste apartado é de 8 puntos.


2. Un apartado de Terminoloxía no que aparecen quince termos. A forma de responder a esta pregunta

consiste en agrupar de tres en tres, mediante unha frase con sentido biolóxico, aqueles termos que

se consideren relacionados, tendo en conta que cada termo só se pode utilizar unha vez. Non se

valorarán os termos agrupados que non estean reunidos mediante unha frase, ou as frases que sexan

incorrectas.

A valoración máxima deste apartado é de 1 punto (0,2 puntos por cada frase). 3. Un apartado Test no que se presentan dez frases. O alumnado debe indicar cales son verdadeiras

(V) e cales son falsas (F).




1. Unha pregunta na que deben respostar a unhas cuetións relacionadas cun tema dos propostos no




A valoración máxima é de 3 puntos (0,5 puntos por cuestión) 2. Un apartado de Terminoloxía no que aparecen doce termos. A forma de responder a esta pregunta

consiste en agrupar de tres en tres, mediante unha frase con sentido biolóxico, aqueles termos que

se consideren relacionados, tendo en conta que cada termo só se pode utilizar unha vez. Non se


incorrectas.

A valoración máxima deste apartado é de 1 punto (0,25 puntos por cada frase ben

construída). 3. Una pregunta de definir conceptos, en concreto, cinco

A valoración máxima deste apartado é de 2 puntos (0,4 puntos por definición). 4. Un apartado Test no que se presentan dez frases. O alumnado debe indicar cales son verdadeiras












A valoración máxima é de 2 puntos 3. Unha pregunta pregunta na que deben respostar a unha cuestión relacionada cun tema dos propostos




4. Un apartado Test no que se presentan dez frases. O alumnado debe indicar cales son verdadeiras



puntúan negativamente (0,1 punto por cada erro). 5. Unha pregunta na que se lles representa unha gráfica e teñen que respostar aunha serie de cuestión.


Estándares que se van avaliar: Avaliaranse tódolos estándares correspondentes as avaliacións que teña

que recuperar. O que teña que recuperar una avaliación avaliarase dos estándares vistos na mesma; o que

teña que recuperar dúas terá que avaliarse de tódolos estándares vistos nesea dúas avaliacións e o que teña

que recuperar as tres avaliacións terá que avaliarse de tódolos estándares tratados nelas.


Como se calcula a cualificación final: O alumno/a superará a materia se a cualificación final é de 5 puntos

ou superior a 5. De non obter un mínimo de cinco, terá que acudir ás probas extraordinarias en setembro.





escrita.

13.9. AVALIACIÓN EXTRAORDINARIA EN BACHARELATO


En Bioloxía e Xeoloxía e Cultura Científica de 1º de Bacharelato a proba constará de:







7. Textos mutilados






1. Un apartado de Cuestións no que se presentarán catro cuestións para desenvolver. Todas elas estarán







consideren relacionados, tendo en conta que cada termo só se pode utilizar unha vez. Non se


incorrectas.






1. Unha pregunta na que deben respostar a unhas cuetións relacionadas cun tema dos propostos no




A valoración máxima é de 3 puntos (0,5 puntos por cuestión)

2. Un apartado de Terminoloxía no que aparecen doce termos. A forma de responder a esta pregunta




A valoración máxima deste apartado é de 1 punto (0,25 puntos por cada frase ben construída).


4. Una pregunta de definir conceptos, en concreto, cinco

A valoración máxima deste apartado é de 2 puntos (0,4 puntos por definición). 5. Un apartado Test no que se presentan dez frases. O alumnado debe indicar cales son verdadeiras (V)












A valoración máxima é de 2 puntos 3. Unha pregunta pregunta na que deben respostar a unha cuestión relacionada cun tema dos propostos




4. Un apartado Test no que se presentan dez frases. O alumnado debe indicar cales son verdadeiras (V)



puntúan negativamente (0,1 punto por cada erro). 5. Unha pregunta na que se lles representa unha gráfica e teñen que respostar aunha serie de cuestión.



ou superior a 5




NOTA: No momento en que se coñeza o modelo de proba da reválida de Bioloxía, Xeoloxía e Ciencias

Da Terra de 2º de Bach. os exames que se realicen en dito curso deseñaranse en función do mesmo.

13.10. RECUPERACIÓN E AVALIACIÓN DE PENDENTES NO BACHARELATO

Mecanismos para o seguimento: Ao longo do curso o alumnado con materias pendentes de cursos

anteriores realizarán un único exame por avaliación, coas características indicadas para o exame da propia

materia.

A materia que entra en cada exame é a mesma que a asignada para o grupo de referencia.

As datas do exame serán fixadas polo departamento de Ciencias Naturais.

A xefa do departamento, se o alumnado pendente o demanda, nas horas de titoría de alumnos ou nos recreos

concretadas de acordo mutuo, poderán responder ás dúbidas do alumnado ou dirixilos no traballo ou estudo

Como se avalía: Farase un exame por avaliación, na que o alumnado con materias pendentes responderá a

unha serie de cuestións referidas aos temas que entran na proba. As datas do exames serán publicadas polo

departamento.

A nota de aprobado para cada avaliación é de cinco ou superior.

Que pasa co aquel alumnado que suspende algunha avaliación?: A decisión a tomar variará en función

do número de avaliacións que teña suspensas e da nota que sacara en cada una delas:

- O alumnado que teña unha soa avaliación suspensa, con nota mínima de 3, fará media coas aprobadas, e

se a nota final é de cinco ou superior considerarase superada.


- No caso de que a nota da avaliación sexa inferior a 3 ou a media sexa inferior a cinco terá que facer un

exame, dos contidos de dita avaliación.

- Se non supera a avaliación suspensa terá que facer o exame global da totalidade da materia.

- Os/as alumnos/as que teñan dúas avaliacións suspensas, ou tres avaliacións suspensas realizarán un exame

global de toda a materia do curso pendente.

- Os alumnos que suspendan o exame global, terán que acudir á proba ordinaria de maio, fixada por Xefatura

de Estudos, para poder superar a materia.

- Os alumnos/as que non superen a materia en maio, serán examinados na proba extraordinaria de setembro,

que versará sobre as cuestións entregadas durante o curso.

Como se calcula a cualificación final?. O/a alumno/a superará a materia se a cualificación final é de 5

puntos ou superior a 5.





escrita.

No caso do alumnado que aprobe a materia pendente por avaliacións, a nota final será a media aritmética

das tres avaliacións.

No caso do alumnado que teña que ir ao exame global ou á proba ordinaria da materia pendente a nota final

será a nota que saque no exame.

Descrición do tipo de proba extraordinaria: A proba que se realizará ao alumnado constará de:





Sinalar diferenzas.




O número de preguntas será igual ao número de temas que ten que recuperar, e dicir, haberá una pregunta

por tema; cada unha puntuará un 10%


ou superior a 5





14. MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE

14.1. MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE NA ESO

Co fin de dar resposta ás diversas necesidades que se van a producir no alumnado, en relación coas

diferenzas individuais nos ritmos de aprendizaxe, motivacións, interese ou dificultades de

aprendizaxe, terase en conta unha serie de aspectos que permitan individualizar o proceso de

ensinanza-aprendizaxe e serán os seguintes:

En cada unidade didáctica distinguiranse os contidos básicos, dos complementarios ou de

ampliación.

As actividades que se propoñan terán diversos grados de dificultade de tal xeito que se podan

seleccionar aquelas que deba realizar cada alunmno/a en función de seu maior ou menor grado

de adquisición de coñecementos e de habilidades. Os niveis que se establecerán serán:

Nivel baixo: En 1º e 2º da ESO, e co obxecto de que todo o alumnado deste nivel poida

acadar os mínimos, entrégaselles un manual adaptado a estas necesidades, partindo do

texto de referencia do correspondente curso.

Nivel medio : seguirán a programación normal de aula.

Nivel alto : seguirán a programación normal de aula e farán actividades de ampliación.

Actividades de reforzo para aqueles alumnos/as que non acaden os obxectivos desexados.

Actividades complementarias sempre que se considere necesario.

Atención individualizada para a aprendizaxe da lingua naqueles casos nos que o alumnado

descoñeza os idiomas cooficiais.

No caso do alumnado diagnosticado con TDAH, se lle aplicará o protocolo recomendado polo

Departamento de Orientación, que se acolle a normativa vixente.

Os recursos e materiais que se utilicen non serán sempre os mesmos, terán diversos grados de

dificultade progresiva ó longo de cada bloque temático e se presentarán os contidos de

diferentes maneiras.

Sempre que se traballe en grupo, estes serán flexibles de tal xeito que os alumnos/as poidan

situarse en diferentes tarefas, adaptando as actividades ás necesidades e características de cada

grupo.

14.2. MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE NO BACHARELATO

No Bacharelato, o alumnado presenta unha grande diversidade de intereses, motivacións, capacidades

e estilos de aprendizaxe, tendo en conta isto e para dar resposta a esta diversidade e lograr que os

alumnos e as alumnas alcancen os obxectivos propostos, adoptaranse as seguintes medidas:

Actividades de detección de coñecementos previos:

- Debate e actividade pregunta-resposta sobre o tema introducido polo profesor, co fin de

facilitar unha idea precisa sobre de onde se parte.

- Repaso das nocións xa vistas con anterioridade e consideradas necesarias para a

comprensión da unidade, tomando nota das lagoas ou dificultades detectadas.

Programas de reforzo para o alumnado que promociona a 2º curso con materias pendentes.

Programas de seguimento para o alumnado de 2º curso que opta por ampliar a matrícula con

2 ou 3 materias de 2º curso.

Medidas de acceso ao currículo para alumnado con necesidades educativas especiais.

Adaptacións curriculares, apoio e atencións educativas específicas para alumnado con n.e.e.

Modalidade de fraccionamiento para alumnado con n.e.e.: cando se considere que as

adaptacións curriculares non son suficientes para alcanzar os obxectivos, o alumnado poderá

cursar o Bacharelato fraccionando en dous partes as materias que compoñen o currículo de

cada curso.


Exención de materias para o alumnado con n.e.e.: cando se considere que as medidas

anteriores non son suficientes para alcanzar os obxectivos do Bacharelato, poderase autorizar

a exención total ou parcial dunha materia sempre que tal medida non impida a consecución

das aprendizaxes necesarias para obter a titulación. As materias obxecto de exención serán a

Educación Física e as Linguas Estranxeiras.

Adaptacións Curriculares para alumnado con Altas Capacidades Intelectuais.


15. PROCEDEMENTOS PARA ACREDITAR OS COÑECEMENTOS NECESARIOS NOS

CONTIDOS PROGRESIVOS

No artigo 36 “continuidade de materias de bacharelato” do DECRETO 86/2015, do 25 de xuño,

polo que se establece o currículo da educación secundaria obrigatoria e do bacharelato na

Comunidade Autónoma de Galicia, relaciónanse no ANEXO VI unha serie de materias de 2º de

bacharelato cuxa superación en dito curso está condicionada á superación das correspondentes

materias de primeiro curso indicadas no devandito anexo, por implicar continuidade, entre as que

figuran “Bioloxía” e “Xeoloxía” de 2º de bacharelato.

Non obstante, o alumnado poderá matricularse da materia de segundo curso sen cursar a

correspondente materia de primeiro curso, sempre que o profesorado que a imparta considere que o

alumno ou a alumna reúnen as condicións necesarias para poder seguir con aproveitamento a materia

de segundo.

Segundo o exposto anteriormente, o alumnado asignado ao departamento didáctico de Bioloxía e

Xeoloxía, que curse en segundo de bacharelato Bioloxía ou/e Xeoloxía sen ter cursado Bioloxía e

Xeoloxía de primeiro de bacharelato, precisa dita acreditación.

O departamento de Bioloxía e Xeoloxía acorda que dito alumnado deberá superar unha serie de

traballos que versarán sobre os contidos incluídos na materia de primeiro e que se relacionen coa

cursada en segundo, os cales serán entregados ao profesor/a da materia de segundo curso antes da

primeira avaliación.

Os traballos serán revisados e corrixidos polo profesor/a da materia de segundo ou a xefa de

departamento, cualificándose de Apto ou Non apto.


16. METODOLOXÍA

Traballar de xeito competencial na aula supón un cambio metodolóxico importante; o docente pasa a

ser un xestor de coñecemento do alumnado e o alumno ou a alumna adquire un maior grao de

protagonismo.

Un dos elementos clave no ensino por competencias é espertar e manter a motivación cara á

aprendizaxe no alumnado, o que implica unha nova formulación do papel do alumno, activo e

autónomo, consciente de ser o responsable da súa aprendizaxe. Así mesmo, co propósito de manter a

motivación por aprender é necesario procurar todo tipo de axudas para que os estudantes comprendan

o que aprenden, saiban para que o aprenden e sexan capaces de usar o aprendido en distintos contextos

dentro e fora da aula.

Para potenciar a motivación pola aprendizaxe de competencias requírense, ademais, metodoloxías

activas e contextualizadas. Aquelas que faciliten a participación e implicación do alumnado e a

adquisición e uso de coñecementos en situacións reais, serán as que xeren aprendizaxes máis

transferibles e duradeiros.

Na área de Bioloxía e Xeoloxía, necesitamos adestrar de xeito sistemático os procedementos que

conforman a estrutura das diferentes materias. Se ben a finalidade da área é adquirir coñecementos

esenciais que se inclúen no currículo básico e as estratexias do método científico, o alumnado deberá

desenvolver actitudes que conduzan á reflexión e análise sobre os grandes avances científicos da

actualidade, as súas vantaxes e as implicacións éticas que en ocasións se presentan. Para iso

necesitamos certo grao de adestramento individual e traballo reflexivo de procedementos básicos

da materia: a comprensión lectora, a expresión oral e escrita, a argumentación en público e a

comunicación audiovisual.

Nalgúns aspectos da área, sobre todo naqueles que pretenden sistematizar o uso de procesos do

método científico, deseñaranse estruturas de aprendizaxe cooperativa para permitir que, a través

da resolución conxunta das tarefas, os membros do grupo coñezan as estratexias utilizadas polos seus

compañeiros e poidan aplicalas a situacións similares.

Por outro lado, cada alumno e alumna parte dunhas potencialidades que definen as súas intelixencias

predominantes, por iso, deseñaranse as tarefas con actividades de xeito que permitan a cada un dos

alumnos desenvolver ao máximo o seu potencial.

Na área de Bioloxía e Xeoloxía é indispensable a vinculación a contextos reais, así como xerar

posibilidades de aplicación dos contidos adquiridos. Para iso, deseñaranse problemas e situacións

reais nas que os alumnos teñen que resolver adaptando os coñecementos adquiridos á eses

plantexamentos para poder así adestralos nas correspondentes competencias.


17. MATERIAIS E RECURSOS DIDACTICOS INCLUIDOS LIBROS DE TEXTO

Libro de texto: “Bioloxía y Xeoloxía”. Ed. Santillana. Libros de consulta de diferentes editoriais.

Libros e revistas científicas de consulta: Entrevistas de Eduardo Punset, Investigación y Ciencia,

Science, Nature...

Xornais: artigos de ciencia de actualidade.

CDs de recursos educativos para cada libro de texto.

Libros e revistas de consulta.

Xornais e artigos de ciencia de actualidade.

Material informático.

Material de laboratorio.

Representacións anatómicas.

Láminas de procesos biolóxicos e xeolóxicos.

Diapositivas.

Páxinas web de interese científico e divulgador: CSIC, fundación-diversidad, nationalgeographic,

visiblebody, kalipedia, advancedfertility, sociedadgeológica, astronoma etc

Vídeo proxector e DVDs.

Colecciones de rocas y minerales

Mapas murales

Fotocopias de esquemas, debuxos, fotografías, adecuados aos contidos e elaborados polo

Departamento.

Laboratorio de Bioloxía e Xeoloxía.

Biblioteca do centro.

Aula de informática do centro.

Presentacións PowerPoint elaboradas polos profesores do Departamento.


18. ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES

As actividades complementarias e extraescolares organizadas polo departamento de Ciencias

Naturais para o curso 2016/2017 figuran na Programación Xeral Anual de Centro, non obstante, a

continuación, facemos unha relación das mesmas:

Criado en la UE: alumnado de 3º de ESO. Primeiro trimestre

Naturnova: alumnado de 1º de ESO, PMAR e de 4º de ESO. Primeiro ou segundo trimestre.

Actividade sobre oefecto invernadoiro: alumnado de PMAR. Primeiro trimestre

Obradoiro Quérote +: alumnado de 3º de ESO. Por confirmar a data

Actividade organizada polo CSIC: alumnado de bacharelato (solicitouse o curso pasadoa

través da nai dun alumno do centro que traballa no Oceanográfico). Por confirmar a data.

Saída a SOGAMA: alumnado de 1º de Bacharelato e de 2º de Ciencias da Terra. Segundo

trimestre

Atlantis, la ciencia del mito. Alumnado de 4º da ESO e 1º e 2º de bacharelato. Segundo

trimestre

Exper-i-Ciencia CSIC. Son unhas charlas divulgativas do CSIC que non teñen que ver coa

outra actividade do CSIC mencionada anteriormente ( a convocatoria deste curso aínda non

saíu). Por confirmar data

Casa de las Ciencias con 2º de Bacharelato. Segundi trimestre

Visita Museo Científico (Escola de Minas). Alumnado de 2º de bacharelato que cursa

Xeoloxía. Por confirmar a data

Conferencia sobre a doazón de óganos. Por confirmar a data

Indicar que si ao longo do curso xurde algunha actividade que o departamento considere do seu

interese será levada a cabo e farase constar a súa realización na memoria que se realiza ao final de

curso


19. INDICADORES DE LOGRO PARA AVALIAR O PROCESO DO ENSINO E A

PRÁCTICA DOCENTE

A continuación proponse unha escala de valoración das diferentes fases da actividade educativa, (preparación,

desenvolvemento e avaliación) do proceso ensinanza-aprendizaxe.

INDICADORES DE LOGRO

VALORACIÓN

SI

NON

Planificación

1 Realizo a programación da miña actividade educativa tendo como

referencia o Proxecto Curricular e, no seu caso, a programación de área.

2 Formulo os obxectivos didácticos de forma que expresan claramente as

habilidades que os meus alumnos e alumnas deben conseguir como

reflexo e manifestación da intervención educativa.

3 Selecciono e secuencio os contidos (coñecementos, procedementos e

actitudes) da miña programación de aula cunha distribución e unha

progresión adecuada ás características de cada grupo de alumnos e

alumnas.

4 Adopto estratexias e programo actividades en función dos obxectivos

didácticos, en función dos distintos tipos de contidos e en función das

características do alumando.

5 Planifico as clases de modo flexible, preparando actividades e recursos

(persoais, materiais, de tempo, de espazo, de agrupamentos.) axustados ao

Proxecto Curricular, á programación didáctica e, sobre todo, axustado

sempre, o máis posible ás necesidades e intereses do alumnado.

6 Establezo, de modo explícito, os criterios, procedementos e instrumentos

de avaliación e Auto avaliación que permiten facer o seguimento do

progreso do alumnado e comprobar o grao en que alcanzan as

aprendizaxes.

7 Planifico a miña actividade educativa de forma coordinada co resto do

profesorado (sexa por nivel, ciclo, departamentos, equipos educativos e

profesores de apoios).

Motivación inicial do alumnado

8 Presento e propoño un plan de traballo, explicando a súa finalidade, antes

de cada unidade problemática.

9 Presento situacións introdutoras previas ao tema que se vai tratar

(traballos, diálogos, lecturas).

Motivación ao longo de todo o proceso

10 Manteño o interese do alumnado partindo das súas experiencias, cunha

linguaxe clara y adaptada.

11 Comunico a finalidade das aprendizaxes, a súa importancia,

funcionalidade, e aplicación real.

12 Dou información dos progresos conseguidos así como das dificultades

encontradas.

Presentación dos contidos (conceptos, procedementos e actitudes)

13 Relaciono os contidos e actividades cos intereses e coñecementos

previos do meu alumnado.

14 Estruturo e organizo os contidos dando unha visión xeral de cada tema

(mapas conceptuais, esquemas, que teñen que aprender, que é

importante).

15 Facilito a adquisición de novos contidos a través dos pasos necesarios,

intercalando preguntas aclaratorias, sintetizando, exemplificando.


Actividades na aula

16 Presento actividades que aseguran a adquisición dos obxectivos

didácticos previstos e as habilidades e técnicas instrumentais básicas.

17 Propoño ao meu alumnado actividades variadas(de diagnóstico, de

introdución, de motivación, de desenvolvemento, de síntese, de

consolidación, de recuperación, de ampliación e de avaliación).

18 Nas actividades que propoño existe equilibrio entre as actividades

individuais e os traballos en grupo.

Recursos e organización da aula

19 Distribúo o tempo adecuadamente: (breve tempo de exposición e o resto

do mesmo para as actividades que o alumnado realiza na clase).

20 Adopto distintos agrupamentos en función do momento, da tarefa a

realizar, dos recursos a utilizar etc., propiciando sempre un adecuado

clima de traballo.

21 Utilizo recursos didácticos variados (audiovisuais, informáticos, técnicas

de aprender a aprender), tanto para a presentación dos contidos como para

a práctica do alumnado, favorecendo o uso autónomo por parte dos

mesmos.

Instrucións, aclaracións e orientacións para as tarefas do alumnado

22 Comprobo, de diferentes modos, que o alumnado comprendeu

a tarefa que ten que realizar: facendo preguntas, facendo que verbalicen

o proceso.

23 Facilito estratexias de aprendizaxe: como solicitar axuda, como buscar

fontes de información, pasos para resolver cuestións, problemas, dou

ánimos e asegúrome a participación de todos.

24 Controlo frecuentemente o traballo do alumnado: explicacións adicionais,

dando pistas, feedback ou retroalimentación.

Clima da aula

25 As relacións que establezo co meu alumnado dentro da aula e as que estes

establecen entre si son correctas, fluídas e desde unhas perspectivas non

discriminatorias.

26 Favorezo a elaboración de normas de convivencia coa aportación de todos

e reacciono de forma ecuánime ante situacións conflitivas.

27 Fomento o respecto e a colaboración entre o alumnado e acepto as súas

suxestións e aportacións, tanto para a organización das clases como para

as actividades de aprendizaxe.

28 Proporciono situacións que facilitan ao alumnado o desenvolvemento da

afectividade e das relacións interpersoais como parte da súa Educación

Integral.

Seguimento/control do proceso de ensinanza-aprendizaxe

29 Reviso e corrixo frecuentemente os contidos, actividades propostas,

dentro e fóra da aula, adecuación dos tempos, agrupamentos e materiais

utilizados.

30 Proporciono información ao alumnado sobre a execución das tarefas e

como pode melloralas e, favorezo procesos de Auto avaliación y

coavaliación.

31 En caso de obxectivos insuficientemente alcanzados propoño novas

actividades que faciliten a súa adquisición.

En caso de obxectivos suficientemente alcanzados, en curto espazo de

tempo, propoño novas actividades que faciliten un maior grao de

adquisición.

Diversidade

32 Teño en conta o nivel de habilidades do alumnado, os seus ritmos de

aprendizaxes, as posibilidades de atención, etc., e en función deles, adapto

os distintos momentos do proceso de ensinanza-aprendizaxe (motivación,

contidos, actividades).


33 Coordínome con outros profesionais (profesores de apoio, Equipos de

Orientación Educativa e Psicopedagóxica, Departamentos de Orientación

e outros), para modificar e/o adaptar contidos, actividades, metodoloxía,

recursos aos diferentes ritmos e posibilidades de aprendizaxe.

AVALIACIÓN

34 Teño en conta o procedemento xeral, que concreto na miña programación

de aula, para a avaliación das aprendizaxes de acordo co Proxecto

Curricular e os regulamentos da avaliación.

35 Aplico criterios de avaliación e cualificación (ponderación do valor dos

traballos, das probas, tarefas de clase etc.) en cada un dos temas de acordo

co Proxecto Curricular e os regulamentos respectivos.

36 Realizo unha avaliación inicial ao principio de curso, para axustar a

programación, na que teño en conta o informe final do titor anterior, o

informe doutros profesores, o do Equipo de Orientación Educativa e

Psicopedagóxica, o do Departamento de Orientación e o do Educación

Medica.

37 Contemplo outros momentos da avaliación inicial: a comezos dun tema,

dunha Unidade Didáctica, a subproblematica de novos bloques de contido

etc.

39 Utilizo sistematicamente procedementos e instrumentos variados de

recollida de información para a avaliación (rexistro de observacións,

carpeta do alumno, ficha de seguimento, diario de clase).

40 Corrixo, cualifico e explico habitual, sistematicamente e oportunamente

os traballos e as actividades, as probas escritas do alumnado e, dou pautas

para a mellora das súas aprendizaxes.

41 Uso estratexias e procedementos de Auto avaliación e coevaliación en

grupo que favorezan a participación do alumnado na avaliación.

42 Utilizo diferentes técnicas de avaliación en función da diversidade do

alumnado, das diferentes áreas, dos temas, e dos contidos.

43 Dou seguimento adecuado e oportuno aos estudantes de acordo aos

resultados da avaliación.


20. MECANISMOS DE REVISIÓN, AVALIACIÓN E MODIFICACIÓN DA

PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA EN RELACIÓN AOS RESULTADOS ACADÉMICOS E

PROCESOS DE MELLORA.

Nesta sección temos a intención de promover a reflexión do profesorado e autoavaliación da realización e

desenvolvemento das programacións didácticas. Para iso, ao finalizar cada unidade didáctica levarase a cabo

unha secuencia de preguntas que permitan ao profesorado avaliar o funcionamento do programado na clase e

desenvolver estratexias de mellora para a propia unidade.

Do mesmo xeito, proponse unha ferramenta para a avaliación da programación didáctica no seu conxunto. Isto

pódese facer ao final de cada trimestre recollendo as melloras no seguinte cadro:

AVALIACIÓN DA PROGRAMACIÓN

DIDÁCTICA

ESCALA


Insuficiente

Básico

Competente

Excelente

1.- Deseñáronse unidades didácticas ou temas a

partir dos elementos do currículo?

2.- Secuenciáronse e temporalizáronse as

unidades didácticas/temas/proxectos?

3.- O desenvolvemento da programación

respondeu á secunciación e temporalización?

4.- Engadiuse algún contido non previsto á

programación?

5.- Foi necesario eliminar algún aspecto da

programación prevista?

6.- Secuenciáronse os estándares para cada unha

das unidades/temas?

7.- Fixouse un grao mínimo de consecución de

cada estándar para superar a materia?

8.- Asignouse a cada estándar o peso

correspondente na cualificación?

9.- Vinculouse cada estándar a un/varios

instrumentos para a súa avaliación?

10.- Asociouse con cada estándar os temas

transversais a desenvolver?

11.- Aplícouse a metodoloxía didáctica acordada

a nivel de organización, recursos didácticos,

agrupamiento do alumnado, etc.?

12.- Son adecuados os materiais didácticos

utilizados?

13.- O libro de texto é adecuado, atractivo e de

fácil manipulación para o alumnado?

14.- Deseñouse un plan de avaliación inicial

fixando as consecuencias da mesma?

15.- Elaborouse unha proba de avaliación inicial

a partir dos estándares?

16.- Fixouse para o bacharelato un

procedementos de acreditación de coñecementos

previos?

17.- Establecéronse pautas xerais para a

avaliación continua: probas, exames, etc.?

18.- Establecéronse criterios para a

recuperación dun exame e dunha avaliación?

19.- Fixáronse criterios para a avaliación final?


AVALIACIÓN DA PROGRAMACIÓN

DIDÁCTICA

ESCALA


Insuficiente

Básico

Competente

Excelente

20.- Establecéronse criterios para a avaliación

extraordinaria?

21- Establecéronse criterios para o seguimento de

materias pendentes?

22.- Fixáronse criterios para a avaliación desas

materias pendentes?

23.- Elaboráronse os exames tendo en conta o valor

de cada estándar?

24.- Definíronse programas de apoio,

recuperación, etc. vinculados aos estándares?

25.- Leváronse a cabo as medidas específicas de

atención ao alumnado con NEE?

26.- Leváronse a cabo as actividades

complementarias e extraescolares previstas?

27.- Informouse ás familias sobre criterios de

avaliación, estándares e instrumentos?

28.- Seguiuse e revisouse a programación ao longo

do curso?

29.- Usáronse as TIC no desenvolvemento da

materia?

30.-Foron axeitadas as estratexias metodolóxicas

propostas?


21. MODO DE DAR A COÑECER A PROGRAMACIÓN AO ALUMNADO E AOS PAIS E

NAIS

Ao comezo de curso, os procedementos formais de avaliación, os instrumentos de avaliación, os

estándares imprescindibles para obter unha valoración positiva de cada materia e criterios de

cualificación daranse a coñecer ao alumnado, así como aos seus pais, nais ou representantes legais.

No primeiro caso, a información será fotocopiada e entregada en cada unha das aulas nas que se

imparta a materia do departamento; no segundo caso mediante a publicación desta programación

didáctica na páxina web do Instituto.


22. ORGANIZACIÓN DO DEPARTAMENTO

O Departamento de Ciencias Naturais no curso 2016-2017 está formado por tres membros:

Mª del Carmen Fernández Cortés, profesora de Ensino Secundario con destino definitivo no

centro. Imparte clases do Ámbito científico no 1º curso de PMAR, de Bioloxía e Xeoloxía nos

dous cursos de 3º da ESO e, finalmente, de Bioloxía en 2ºE de bacharelato . É a Xefa do

Departamento de C.Naturais.

Mónica Iglesias, profesora de Ensino Secundario, substituta, con destino durante o presente curso

no centro. Imparte clases de Bioloxía e Xeoloxía nos dous cursos de 1º da ESO, de Bioloxía e

Xeoloxía en 1º de bacharelato de adultos, e da materia de Ciencias da Terra e do medioambiente

en 2º de bacharelato, tanto de adultos como ordinario.

Marta Ramada Zamora, profesora de Ensino Secundario, con destino definitivo no centro. Imparte

clases de Bioloxía e Xeoloxía en 4º da ESO, de Bioloxía e Xeoloxía e de Cultura Científica en 1º

de bacharelato ordinario, de Xeoloxía en 2º de bacharelato ordinario, e finalmente, de Bioloxía en

2º de bacharelato de adultos.


23. REFERENCIAS NORMATIVAS

- Lei Orgánica 2/2006, do 3 de maio, de Educación (LOE), modificada parcialmente pola Lei

Orgánica 8/2013, do 9 de decembro, para a mellora da calidade educativa (LOMCE).

- Real Decreto 1105/2014, do 26 de decembro, polo que se establece o currículo básico da

Educación Secundaria Obrigatoria e do Bacharelato (BOE do 3 de xaneiro de 2015).

- Orde ECD/65/2015, do 21 de xaneiro, pola que se describen as relacións entre as competencias,

os contidos e os criterios de avaliación da educación primaria, a educación secundaria obrigatoria

e o bacharelato (BOE do 29).

- Decreto 86/2015, do 25 de xuño, polo que se establece o currículo da educación secundaria

obrigatoria e do bacharelato na Comunidade Autónoma de Galicia (DOG do 29). No caso das

programacións didácticas de Educación Primaria, Decreto 105/2014, do 4 de setembro, polo que

se establece o currículo da educación primaria na Comunidade Autónoma de Galicia (DOG do 9).

- Orde do 15 de xullo de 2015 pola que se establece a relación de materias de libre configuración

autonómica de elección para os centros docentes nas etapas de educación secundaria obrigatoria

e bacharelato, e se regula o seu currículo e a súa oferta (DOG do 21).

- Resolución do 27 de xullo de 2015, da Dirección Xeral de Educación, Formación Profesional e

Innovación Educativa, pola que se ditan instrucións no curso académico 2015/16 para a

implantación do currículo da educación secundaria obrigatoria e do bacharelato nos centros

docentes da Comunidade Autónoma de Galicia (DOG do 29).

- Orde do 13 de xullo de 2016 pola que se amplía a relación de materias de libre configuración

autonómica de elección para os centros docentes nas etapas de educación secundaria obrigatoria

e bacharelato e se regula o seu currículo e a súa oferta.

- Resolución do 15 de xullo de 2016, da Dirección Xeral de Educación, Formación Profesional e

Innovación Educativa, pola que se ditan instrucións para a implantación, no curso académico

2016/17, do currículo establecido no Decreto 86/2015, do 25 de xuño, da educación secundaria

obrigatoria e do bacharelato nos centros docentes da Comunidade Autónoma de Galicia.

- Real Decreto 310/2016, do 29 de xullo, polo que se regulan as avaliacións finais da Educación

Secundaria Obrigatoria e do Bacharelato.


A presente programación didáctica é asinada polas profesoras:

Mª DEL CARMEN FERNÁNDEZ CORTÉS

Xefa do Departamento de Ciencias Naturais

MÓNICA IGLESIAS MONTERO

MARTA RAMADA ZAMORA

Vigo, 25 de outubro de 2016

· pdf fileprogramación dpto. ciencias naturais. ies politécnico. curso...

Documents