Droogte en honger in Afrika

‘Ik ben bang. Als het de komende week niet regent, mislukt de oogst. Dan verlies ik mijn boerderij’, zegt boer Pieter Uys in Zuid-Afrika. ‘Mijn drie broers, mijn twee zussen, mijn vijf man personeel..., wat kan ik doen?’. Matilde woont in Mozambique. Ze snapt de zorgen van boer Uys in het buurland. ‘Onze oogst is al mislukt. Van mijn zeven koeien zijn er nog maar twee over. Er is geen voer voor het vee en ons eten wordt met de dag duurder. We hadden gerekend op overstromingen in deze tijd van het jaar. Het werd kurkdroog met een verzengende hitte, een half jaar lang, te lang voor ons…’

Bron: http://www.nrc.nl/nieuws/2016/05/06/droogte-in-de-hoorn-van-afrika In de inleiding gaat het over droogte en voedselgebrek in Afrika in onze laatste winterperiode. Voor tientallen miljoenen mensen ligt de hongerdood op de loer. Hoe kan dat en wat is eraan te doen? De onderzoeksvragen In deze lesbrief zoek je een antwoord op de volgende hoofdvraag: Hoe kan het dat de hongerdood voor tientallen miljoenen mensen in Afrika op de loer ligt en wat is eraan te doen? De bijbehorende deelvragen zijn: • Waar is het droog in Afrika? • Waarom rekent men in zuidelijk Afrika op regen in de tijd van oktober tot mei? • Waardoor is het nu zo droog in Afrika en wat zijn de gevolgen? • Is de honger alleen een natuurramp of zijn er ook menselijke oorzaken? • Welke oplossingen kun je bedenken om voedsel- en watergebrek te voorkomen? Uitwerking Het maken van de lesbrief kost ongeveer een lesuur. Je werkt alleen of samen met een medeleerling. Gebruik internet en de Grote Bosatlas.

Opdracht 1 Waar is het droog? Lees de inleiding en bekijk bron 1 en 2. Bron 1 Kans op woestijnvorming

Bron: USDA / https://www.oneworld.nl/data/achtergrond/droogte-afrika-7-grafieken Bron 2 Kans op droogte in Afrika, 2015/2016

Bron: http://www.rodekruis.nl/actueel/nieuws/extreme-droogte-in-afrika-door-el-nino Vraag 1 Bekijk bron1 en gebruik in de atlas de kaart Afrika - Bevolkingsdichtheid. Waarom is de kans op een grote hongersnood in de woestijngebieden niet groot?

Vraag 2 Gebruik bron 1 en in de atlas de kaart Afrika - Veehouderij. Waarvan leven de bewoners van streken zoals de Sahel die grenzen aan de woestijn? Vraag 3 Bron 3 Vuistregel Bedenk met behulp van bron 3 waarom juist aan de randen van de woestijnen de kans op hongersnood erg groot is. Vul de volgende zinnen in: Soms valt er veel .......... Dan is er genoeg .............. voor de dieren en mensen. De kuddes ...................... Wanneer een paar jaar later de .......... uitblijft, is er geen ................... meer. Er heerst dan ................ Vraag 4 Vergelijk de kaartjes van bron 1 en 2. Bekijk ook de atlaskaarten Afrika, Temperatuur en neerslag in januari en juli. Welke uitspraak is juist? I In gebieden in Afrika waar normaal veel regen valt was in 2015/2016 de kans op uitzonderlijke droogte heel groot. II De gebieden waar in 2015/2016 de kans op uitzonderlijke droogte groot was, liggen in gebieden met een grote kans op woestijnvorming. Vraag 5 Bekijk bron 4. Bron 4 Grote droogtes sinds 1964

Bron: https://www.oneworld.nl/data/achtergrond/droogte-afrika-7-grafieken Schrijf de namen van de vier landen op waar sinds 1964 de meeste droogtes voorkwamen. Vraag 6 Bestudeer de atlaskaart Afrika - Vluchtelingen. Geef in bron 4 met gekleurde symbolen aan waar hongersnood de oorzaak kan zijn voor vluchtelingenstromen.

Hoe droger het klimaat is, hoe onregelmatiger de neerslag valt.

Opdracht 2 Waardoor is het zo droog? Vraag 7 Gebruik de atlaskaartjes Afrika - Temperatuur en neerslag en kies de juiste woorden in de tekst. In januari is het winter / zomer in Afrika ten zuiden van de evenaar. Het is daar dan heet / koel. De stijgende / dalende lucht zorgt dan voor regen / droogte. In de maand juli is het juist vochtig / droog in het gebied ten noorden van de evenaar. Vraag 8 Bekijk op internet het filmpje Extreme droogte in Oost-Afrika (3 minuten): https://www.youtube.com/watch?v=Y7rG7a947jI Welk natuurverschijnsel versterkt de droogte in Oost-Afrika? Vraag 9 Bekijk bron 5 en bron 6. Bron 5

Bron 6

Bron: http://oceanworld.tamu.edu/resources/oceanography-book/equatorialcurrents.htm Welk verband zie je tussen het voorkomen van El Niño, verhoging van zeewatertemperatuur op de Grote Oceaan en droogte en honger in Afrika? Vraag 10 Weerkundigen weten niet precies waarom El Niño ook invloed heeft op het weer in Afrika. Ze denken wel dat het verschijnsel heftiger en vaker zal voorkomen. Geeft bron 5 hiervoor aanwijzingen? Licht je antwoord toe.

Vraag 11 Bekijk bron 7 en de neerslagkaartjes bij Afrika. Bron 7 De landbouw in Ethiopië

In welke maanden van het Meherseizoen is vooral veel regen nodig en past dat in het normale neerslagpatroon in Ethiopië?

Vraag 12 De Voedsel- en landbouworganisatie FAO heeft een rode lijn onder de zomermaanden getekend. Bedenk wat de FAO met die lijn wil zeggen. Bron 8 Wel grond, geen eten... Zimbabwe wordt met harde hand geregeerd door president Mugabe. Steeds meer mensen kwamen in verzet tegen de onderdrukking. Om de rust te herstellen pakte dictator Mugabe het land van duizenden blanke boeren af en verdeelde de grond onder honderdduizenden kleine zwarte boeren. De rust keerde terug, maar de maïsopbrengsten namen jaar na jaar af, tot minder dan de helft van de opbrengst door de herverdeling van het land. Vroeger was Zimbabwe de voedselschuur van Afrika, nu lijden de mensen honger. Bron 9 Maïsexporteur Zambia Zambia voerde een jaar geleden veel maïs uit naar buurland Zimbabwe. De verkoop van de grote voedselvoorraden bracht veel geld op voor beter onderwijs en een betere gezondheidszorg. Maar de voorraadschuren zijn nu leeg. En nu de regen uitblijft hebben honderdduizenden Zambianen niet genoeg te eten. Bron 10 Brandhaard Congo Gevechten in het oosten van de Democratische Republiek Congo verergeren de voedselcrisis in dat land. In vier provincies is de noodtoestand uitgeroepen. Voor meer dan zes miljoen mensen dreigt voedseltekort.

Vraag 13 Lees bron 8 t/m 10. Welke twee soorten redenen worden genoemd als oorzaak van voedsel-tekorten voor de mensen? Kies uit: A. Politiek en cultureel B. Cultureel en economisch C. Economisch en politiek Vraag 14 Bekijk bron 11.

Bron 11 Maïsprijs in Somalië

Hoeveel meer moest een gezin in Somalië in 2011 betalen voor een zak maïs dan zeven jaar daarvoor en welke redenen kun je bedenken voor de prijsstijging?

Opdracht 3 Geen honger meer in Afrika? Vraag 15 Bekijk bron 12.

Bron 12 Uitdelen van eten in verschroeid Somalië

Bron: http://www.dvhn.nl/extra/In-Beeld-El-Ni%C3%B1o-slaat-weer-toe-21125107.html Bron 12 is een voorbeeld van noodhulp. Waarom is noodhulp op de lange duur geen oplossing voor voedseltekort?

Vraag 16 Irrigatiemethoden

Bron 13 A (links) en B (rechts)

Bron: http://dir.indiamart.com/coimbatore/drip-irrigation.html Bron: http://farminglandscapesociety.blogspot.nl/2013_07_01_archive.html Welke manier van bevloeiing in bron 13 is de beste in hete, winderige en droge gebieden. Leg je antwoord uit. Vraag 17 Bekijk in de atlas de twee kaartjes Afrika - Temperatuur en neerslag in januari en juli. Gebruik ook bron 14.

Bron 14 Stuwdam in de Zambezirivier

Bron: NRC Bedenk met behulp van de kaarten een oplossing voor het probleem van droogte en honger in delen van Afrika. Vul daarvoor bron 15 in. Bron 15 Water sparen Veel rivieren in zuidelijk Afrika worden gevoed door regen die in het zomerhalfjaar / winterhalfjaar valt. Door het bouwen van ................................... kan het water dat in die periode valt worden opgeslagen. De watervoorraad kan worden gebruikt voor ................ (bevloeiing) in de .............. en voor het opwekken van ............................. Deze oplossing kan ook goed worden toegepast in Ethiopië. Daar valt in het oosten / westen veel regen in de zomertijd / wintertijd. De landen ten zuiden / oosten / westen / noorden van Ethiopië zijn niet blij met deze oplossing, want .........................

Vraag 18 Samenvatting

Hieronder staan de vragen waarop je in deze lesbrief een antwoord hebt gegeven. 1. Waar is het droog in Afrika? 2. Waarom rekent men in zuidelijk Afrika op regen in de tijd van oktober tot mei? 3. Waardoor is het nu zo droog in Afrika en wat zijn de gevolgen? 4. Is de honger alleen een natuurramp of zijn er ook menselijke oorzaken? 5. Welke oplossingen kun je bedenken om voedsel- en watergebrek te voorkomen? De onderstaande woorden kun je zien als heel korte antwoorden op deze vragen. Schrijf achter elk van de volgende woorden steeds het nummer van de vraag die daar het beste bij past. El Niño; ondervoeding; stuwdammen; Oost-Afrika; druppelirrigatie; hoogste zonnestand; stijgende voedselprijzen; politiek; waterbesparing; oorlogen; noodhulp; onderdrukking