editoriali “minat”nË rrugËn drejt evropËs · emisionet, lajmet dhe dokumentarët...

1ALBISLAM | 1 Nëntor 2009 | 13 Dhul Kade 1430

EDITORIALI

Koha në të cilën po jetojmë është një kohë e integrimeve të ndryshme dhe tërëndësishme për kombin tonë në përgjithësi. Në rrugën e këtyre integrimeve padyshim sena presin sfida të mëdha dhe në anën tjetër duhet të lirohemi nga shumë vese negative metë cilat do të kemi shumë vështirë të dëshmojmë, se ne jemi për ndryshime.

Kur jemi te pengesat që na dalin në këtë rrugë zakonisht nga elita jonë dëgjojmë analizatë ndryshme, të cilat në njëfarë mënyre na alarmojnë për minat e vendosura në këtë rrugëdhe të cilat në qoftë se nuk mënjanohen me kujdes, padyshim se mund të na kushtojnëshumë më tepër se vetëm mosintegrimi atje ku jemi nisur. Nuk është për t’u habitur kurelita e një populli e kryen me përgjegjësi detyrën që ka marrë përsipër ndaj popullit të vetdhe i mëson ata se cilës rrugë duhet të mësyjnë për të dalë nga errësira në dritë. Por ajo qëna bën të çuditemi është kur nga kjo elitë dëgjohen zëra se njëra nga këto mina përmes sëcilës mund të minohet në tërësi procesi i integrimeve mbarëkombëtare është identitetifetar i shqiptarëve muslimanë.

Për çudi, një identitet i cili për një kohë të gjatë na ka bërë faktorë të rëndësishëm, jovetëm në zhvillimet rajonale, por edhe ato ndërkombëtare, tashmë jo vetëm që na duhet taharrojmë, por edhe ta konsiderojmë si një aksident të historisë sonë mbarëkombëtare.

Madje edhe në rastet kur nga elita evropiane dërgohen mesazhe të qarta se identitetinuk diskutohet, por pengesë kryesore është “korrupsioni, luftërat e pafundme ndërmjetpartive, mosgarantimi i të drejtave, ndërhyrjet në drejtësi dhe media etj.”, ata megjithatëkëmbëngulin se zgjidhja për shqiptarët qëndron në fshirjen e kujtesës kolektive, kur biefjala për identitetin fetar dhe hapja e një faqeje të re të një kombi në tërësi. Nga ky popullkërkohet pothuajse që ai të zhvishet nga vlera, të cilat megjithë zbehjen e tyre kanë bërëqë të na mbetet një pikë nderi e burrërie.

Prandaj në vend që kjo elitë të jetë shpresa e tij, e cila me besim të madh në vetvete dhenë vlerat që bart do ta udhëheqë drejt integrimeve të dobishme dhe do të ndikojëpozitivisht në zhvillimin e tij, mu ajo e injoron veten dhe vlerat që ka duke menduar se meinjorimin e vetes, madje edhe të prezantimit të rrejshëm të saj do të mund të arrihetndokund.

Në anën tjetër disa të tjerë duke mos qenë të vetëdijshëm, se edhe ata janë pjesë erëndësishme e kësaj elite, madje në disa raste edhe vendimtarë për shumë zhvillimeparapëlqejnë për veten e tyre të qëndruarit në periferi, duke u bërë kështu pjesë eproblemit e jo pjesë e zgjidhjes.

Kjo situatë më kujton rastin e dijetarit të madh Imam Ahmedit nga i cili u kërkua të heqëdorë nga një e vërtetë, të cilën pushteti i asaj kohe dëshironte të ishte ndryshe. Atëherë kydijetarë duke qenë i bindur në veten e tij, se ajo që ai po prezanton është e vërteta, atyre qëi kërkuan atij një kompromis në dëm të së vërtetës iu drejtua me këto fjalë: “Në qoftë se tëpandershmit e përhapin vazhdimisht të pavërtetën, ndërsa në anën tjetër të diturit eheshtin të vërtetën, atëherë më thoni se kur do të vijë koha që ky popull ta njohë atë qëështë e vërteta.”

Shpresoj që këto fjalë të arta të këtij dijetari të madh të lëkundin sadopak ambiciet tonapër ta ngritur zërin jo vetëm që të dëshmojmë se ajo që ne po flasim është e vërteta, poredhe për shkak të këtij populli të ngratë, i cili nuk po mundet ende të dalë jashtëlaboratorëve të eksperimenteve të ndryshme e lëre më të integrohet ndokund më tutje.

Në emër të redaksisë: Enis RAMA

“MINAT”NË RRUGËN DREJT EVROPËS

2

PËRMBAJTJA

AKTUALEMediet dhe “shpëlarja e trurit” 3-7Regjimi Iranian dhe shtirja e madhe! 8-11

KËNDI IM“Feja e shqiptarit është...” 12-18Islami dhe elitat shqiptare 19-21Mënyrat e përfitimit 22-24

AKIDEKur vizita e varreve kthehet në idhujtari! 25-28

FIKHBetimet – rregulla dhe sqarime 29-31

AVANCIMI PERSONALPropozime kreative 32-35

LIBRIPrijësi i drejtë dhe asket

Omer Bin Abdulaziz 36-38

FAMILJAFëmijët dhe gurbeti 39-40Shqiptarja dhe mbulesa e saj fetare 40-43

TEFSIRKush e nderoi këtë popull 44-46

HADITHËmbëlsia e imanit 47-50

BOTA ISLAMEIrani, a thua sa është islamik? 51-54

FETVA DHE KONSULTIMENacionalizmi dhe racizmi nuk kanë prioritet

para Fesë Islame 55-57

HISTORIA e pranuam islamin me dhunë? 58-60

REDAKSIAOmer BERISHA – kryeredaktor

Anëtarë të redaksisë:Ahmed KALAJA, Bekir HALIMI, Agim BEKIRI, Driton LEKAJ, Ali SHABANI, Ismail BARDHOSHI,

Talha KURTISHI, Bledar HAXHIU, Sedat SHABANI, Agron TERZIQI, Lulzim SUSURI, Genc PLUMBI, Zeki ÇERKEZI,Enver AZIZI, Bashkim BAJRAMI, Bilal TEQJA.

Bashkëpunëtorë: Ekrem AVDIU dhe ENIS RAMARoald HYSA – redaktor gjuhësorHalil BERISHA – redaktor teknik

Dorlir KRAJA (ENSARTDESIGN Studio) - ballinaSedat RAMADANI - shpërndarje dhe marketing

Boton: AlbIslam

Adresa: rr: 110 nr: 5 | Çarshia e vjetër | Shkup 1000email: [email protected]

sms: +389 75 436 718 | fax&tel: +389 2 3230 827Revista është e regjistruar pranë Agjencisë për

Informata të Maqedonisë nr. 02-124/2ISSN: 1409-6250

Tirazhi: 2000

ABONIMI NJË VJEÇARPër Maqedoni: 600 den, Jashtë vendit: 20 euro

(në çmim janë të përfshira edhe harxhimet postare)e-mail: [email protected]

ALBISLAM DOOELXhirollogaria: 300000002770453

Komercijalna Banka A. D. – SkopjeNumri tatimor: 4030008038784

Abonimet me euro mund t'i bëni online nëpërmjet shërbimitPAYPAL. Të dhënat mund t'i gjeni në www.revista-albislam.com


AKTUALE

SHKRUAN: JUSTINIAN TOPULLI

Sot po përjetojmë një atmosfere kupropagandohet me të madhe liria emedies dhe pavarësia e saj dhe njerëzit

për pasojë mendojnë, se me të vërtetë mediaështë plotësisht e lirë dhe e pavarur. Në faktkëto dy koncepte “liria dhe pavarësia”, nëterrenin ku vepron media sot, nuk janëgjithmonë rrjedhoja logjike të njëra-tjetrës.Ndërmjet tyre qëndron barriera e interesit.Dihet se mediet, sidomos ato të fuqishmet,nuk krijohen nga gazetarët, por nga biznese,të cilat kanë interesa politike dheekonomike të përcaktuara. Asnjë media nëbotë nuk mund të sigurojë mbijetesën e sajnë mënyrë ta pavarur, pa mbështetjen enjerëzve të biznesit. Kjo nga njëra anë,ndërsa nga ana tjetër çdo biznesmen kapolitikat e tij, që assesi nuk mund të cenojnëinteresat e tij ekonomike dhe politike,përkundrazi duke u nisur nga ky arsyetim

fare i thjeshtë, na bëhet e ditur se asnjëgazetar apo strukturë mediatike, sado e lirëqë të jetë, nuk mund të dalë jashtëagjendave që përcaktohen nga punëdhënësii tyre, ndryshe kjo armë kaq e fuqishmemund të kthehet në bumerang përmbështetësit apo krijuesit e tyre. E thënëshkurt, sot fjala e lirë dhe e pavarurpasqyron aq vërtetësi dhe objektivitet përaq sa ajo nuk bie ndesh me trendin e atyreqë dominojnë politikën globale apo lokale.

Nëse hedhim sytë në zhvillimet e sotmeglobale dhe sidomos ato rajonale vihet relehtësisht sesi kjo arenë edhe në aspektinmediatik dominohet nga trendet

MEDIET DHE“SHPËLARJAE TRURIT”Në këto media vihet re qartë një bajraktarizëm për tëqenë “më katolikë se papa”, ndryshe sipasmenaxhuesve të tyre, nuk mund të kapen trendetglobale që sjellin përfitime politike dhe ekonomike

proglobaliste, proamerikane dhe prope -rëndimore. Por në mediet tona lokale kytrend nuk ndalet vetëm këtu, por në pozitate të voglit dhe të ndjesisë së inferioritetit,kjo kalon në caqet ekstreme të servilizmitdhe të zellit të hipokrizisë së tejskajshme.Në këto media vihet re qartë njëbajraktarizëm për të qenë “më katolikë sepapa”, ndryshe sipas menaxhuesve të tyre,nuk mund të kapen trendet globale qësjellin përfitime politike dhe ekonomike.Mendësia e interesit është ajo që kapushtuar trurin e këtyre njerëzve dhe jointeresi për të vërtetën reale.

Mbas rënies së kampit lindor komunistdhe sidomos mbas ngjarjeve të 11 shtatorit,në arenën perëndimore dhe në atë botërorekrahas trendit për përhapjen e globalizmitështë bërë shoqërues i pandarë i tij edhe eashtuquajtura “luftë kundër terrorizmit”.Natyrisht ideologët e kësaj “lufte të re” janëkujdesur mirë që “terrorizmi” në fjalë tëmarrë fytyrën e Islamit. Këtë objektiv tëtyre askush nuk mund ta përmbushë mëmirë sesa propaganda mediatike, mjet për tëcilin Hitleri shprehej se: “shumë lehtë mundtë gënjehej dhe po aq lehtë të besohej”.Duke qenë se kjo luftë kërkon t’i ndajënjerëzit “ose me ne, ose kundra nesh” tëvegjlit dhe servilët e interesit, kanë rendurtë parët për të rrokur flamurin e atij, që përsytë e shumicës shihet si fitimtari i kësajbeteje të stisur.

Kryesisht nën dritën e këtyre treelementëve që parashtruam më sipër duhenparë “varësia”, “mungesa e objektivitetit”dhe “dezinformimi”, që karakterizon njëpjesë të mirë të aktivitetit mediatik nërajonin tonë, dhe sidomos kur bëhet fjalëpër tema, që kanë të bëjnë me Fenë Islamedhe Muslimanët.

Arti i dezinformimit Dezinformimi, manipulimi, dhe

spekulimet mediatike janë fenomene tëhershme në shoqërinë njerëzore. Për këtoforma të mashtrimit të njeriut Allahu na kafolur edhe në Kuran. Kështu Zoti ynë natregon në Librin e Tij, sesi Iblisi arriti tëmashtrojë prindërit tanë në xhenet duke juthënë: “Zoti juaj jua ka ndaluar pemën,vetëm që të mos bëheni engjëj ose tëpavdekshëm.” Dhe iu betua atyre (dukethënë): “Vërtet, Unë jam për ju këshillues isinqertë!” Dhe i mashtroi me dinakërinë etij.”1

Në këto ajete duket qartë se“mashtruesi” ka shfrytëzuar naivitetinnjerëzor dhe është shfaqur në pamjen e njëkëshilltari të sinqertë, pas informacionit tëtë cilit nuk fshihet ndonjë interes personal,por vetëm e vërteta. Kjo metodë gjen fushëveprimi edhe tek mediet e sotme meemisionet, lajmet dhe dokumentarëttelevizivë, me të cilët pretendojnë se duantë informojnë publikun për një dobi apo përnjë rrezik të panjohur më parë prej tyre.Shembull tipik i tyre, kundrejt Islamit duketnga lajmet e rreme, që jepen shpesh për të

4

AKTUALE

...Në mediet shqiptare i jepetnjë hapësirë kohe dhe lirishprehje shumë e madhenjerëzve armiqësorë ndajIslamit, ndërkohë që privohendhe kufizohen së tepërmi ataqë e mbrojnë atë...

“

“

1 Araf: 20-22.


AKTUALE

ashtuquajturit “terroristë islamikë”, qëzbulohen pa pritur e papandehur në kohë tëcaktuara, nga organet kompetente dhe qëjanë sinqerisht në shërbim të sigurisëkombëtare. Rasti më i fundit ishte ai i ArtanKristos nga Durrësi, apo jehona mediatikeqë iu bë para disa vitesh deklarimit të ish-shefit të SHISH-it F. Klosi, se studentëshqiptarë që arsimohen në vendet arabebëjnë shkolla gjysmë ushtarake! Po kështunë këtë linjë mund të përmendet edhe rastimë flagrant i luftës ndaj Irakut, ku e gjithëpropaganda u përqendrua tek armët eshkatërrimit në masë, që ai gjoja zotërontedhe që rezultoi një falsitet i turpshëmkriminal.

Një formë tjetër e manipulimit ështëmos-publikimi i fakteve që mbështesin njëtjetër realitet nga ai të cilin mbështetpolitika e një medie të caktuar. Allahu thotëpër njerëz të tillë: “Kush e shpalli Librin qësolli Musai si dritë dhe udhërrëfyes përnjerëzit?! Librin që ju e keni shpërndarë nëfletë, ca prej të cilave i tregoni, ndërsashumicën e fshihni”2

Kjo është praktika që njihet me emrin“politika e standardeve të dyfishta”, kuparaqiten vetëm faktet që inkriminojnëkundërshtarin dhe assesi ato që e lehtësojnëapo tregojnë pozitën e tij të pafajshme.Ndërkohë që një politikë mediatiketërësisht e kundërt ndiqet ndaj atij qëmbështetet. Rasti tipik është ai i konfliktevetë armatosura, si për shembull ai nëPalestinë, ku shumë prej medieveperëndimore dhe ato shqiptare janëzëdhënëse të njëanshme në favor të shtetitsionist. Apo siç është rasti kur në medietshqiptare i jepet një hapësirë kohe dhe lirishprehje shumë e madhe njerëzvearmiqësorë ndaj Islamit, ndërkohë që

privohen dhe kufizohen së tepërmi ata që embrojnë atë.

Një formë tjetër e manipulimit ështëdeformimi i fakteve dhe falsifikimi i tyre, nëmënyrë të atillë që të favorizojnë dikë apo tëinkriminojnë dikë tjetër. Allahu thotë nëKuran: “Ata i kanë shtrembëruar fjalët eShkrimeve të shenjta dhe kanë harruar njëpjesë të mirë nga ato këshilla.”3

Shtrembërimi këtu përfshin dy anë:shtrembërimin e drejtpërdrejtë të tekstitose të faktit, si dhe shtrembërimi nëpërmjetinterpretimit të gabuar. Mediet tona janë tëmbushura me tilla forma manipulimi, njërast tipik skandaloz është edhe ai fundit kuA. Kristo i akuzuar për “terrorizëm” kishtekritikuar lavdërimin e Bin Ladenit, ndërsanga ana e disa medieve u paraqit e kundërta,sikur të ishte ai që e lavdëronte Bin Ladenin!Meqë jemi tek ky shembull mund ta marrimatë edhe si fakt të shtrembërimeve nëinterpretime, ku A. Kristos një ligjëratë ku aika folur për xhihadin iu interpretua ngamediet si thirrje për terrorizëm!

Formë tjetër e manipulimit mediatikështë edhe përzierja e fakteve të vërteta meato të pavërteta, pasi kështu është më i lehtë

...A. Kristo i akuzuar për “ter-rorizëm” kishte kritikuarlavdërimin e Bin Ladenit,ndërsa nga ana e disamedieve u paraqit e kundërta,sikur të ishte ai që elavdëronte Bin Ladenin!...

“

“

2 Enam: 91. 3 Maide: 13.

kalimi i tyre tek masat e gjera. Allahu thotënë Kuran: “Mos e përzieni të vërtetën me tëpavërtetën, dhe të vërtetën mos e fshihnime vetëdije.”4 Dhe natyrshëm përzierja egënjeshtrës me të vërtetën, nuk bën gjëtjetër vetëm se fsheh një të vërtetë më tëmadhe. Shembull për këtë mund të marrimdeklarimet e shpeshta mediatike, se nëShqipëri ka pasur “elementë islamikë”ekstremistë të ardhur nga bota islame, qëkërkonin të kryenin akte terroriste nëShqipëri dhe të krijonin baza për aktivitetine tyre terrorist në Evropë. Si argument përkëtë paraqitej fakti, se ata kishin qenënjerëz të kërkuar apo edhe të dënuar nëmungesë në vendet e tyre të origjinës. Kyfakt ishte i vërtetë, por siç do të shpjegoninmë pas po nëpërmjet medieve dy nga ishshefat e SHIK-ut, B. Gazidede dhe F. Klosiishte se këta njerëz ndonëse ishin larguarnga vendet e tyre për arsyet që thuheshin,ata nuk kishin ardhur në Shqipëri për tëpërmbushur ndonjë mision apo aktivitetterrorist, por thjesht kishin gjetur strehëpër t’i shpëtuar ndjekjes së shteteve amë,duke u punësuar në shoqata të ndryshmearabe-islame. Mirëpo vitet kaluan dhe nëmendjet e shqiptarëve u regjistrua vetëm evërteta e shtrembëruar, ndërsa e vërteta

kaloi pa bërë aspak jehonë. Në një intervistëqë CNN zhvilloi me Zbigniev Brzezinskin,para luftës së Gjirit, ish-këshilltar përsigurimin kombëtar amerikan nëpresidencën e Niksonit, i cili u shpreh se:“Unë nga lajmet politike që jepen nëpërmjetgazetave dhe TV marr vetëm 20% të tyre,ndërsa 80% që mbetet janë thjesht vetëmgënjeshtra dhe dezinformim.”

Një tjetër formë është zhveshja e njëngjarje apo realiteti të caktuar ngaambienti, atmosfera apo konteksti, ku ajo kalindur dhe është zhvilluar dhe më pasparaqitja e saj në kushte krejt të tjera dhe nënjë ambient krejt tjetër, në mënyrë të atillëqë kjo ngjarje të kontrastojë dukshëmnegativisht apo pozitivisht, sipas interesavetë caktuara. Këtu si argument fetar mund tëpërmendim fjalën e Ibën Omerit, i cilishprehej shumë negativisht për havarixhët,sepse ata ajetet e Kuranit që kishin zbriturkohë më parë për jomyslimanët i aplikoninmbi besimtarët muslimanë! Apo më qartë sekjo është shprehja proverbiale e Aliut përkëta njerëz, ku si slogan të tyre ngrininfjalën e Zotit “gjykimi i takon vetëmAllahut” duke thënë: “Thonë të vërtetën,por nëpërmjet saj kërkojnë të pavërtetën”.Pra, se ajeti me të cilin ata argumentoheshinpër të zhvlerësuar apo edhe për të nxjerrënga feja sahabët ishte vërtetë fjala e Allahut,por se kjo fjalë ishte nxjerrë jashtëkontekstit kuranor për t’iu veshur njëngjarje që s’kishte të bënte fare me të.Kështu për shembull nga mediet e sotme kylloj manipulimi kryhet me mjeshtërinë mëtë madhe, në lajme, reportazhe dhedokumentarë të ndryshëm. Skena e ngjarjesapo e realitetit në këto raste vendoset ecopëzuar dhe e shpërndarë në një atmosferëkomentesh të ngjyrosura me një ngjyrë të

6

AKTUALE

...Unë nga lajmet politike qëjepen nëpërmjet gazetave dheTV marr vetëm 20% të tyre,ndërsa 80% që mbetet janëthjesht vetëm gënjeshtra dhedezinformim...

“

“4 Bekare: 42.


AKTUALE

caktuar, pozitive ose negative, të cilat nërealitet nëse do të vendoseshin në truallindhe ambientin e tyre real nuk do të kishin tënjëjtin konotacion apo frymë, që atyrekërkohet t’u vishet me pa të drejtë. Kështupër shembull sulmet e “terroristëveislamikë” ndaj Izraelit, paraqiten nën njëatmosferë që sundohet nga dëshira për tëjetuar në paqe e këtij shteti dhe e drejta e tijpër të ekzistuar, ndërkohë që anashkalohenapo ceken fare përciptazi dhuna epërditshme që provojnë palestinezët,embargo, shpronësimi, persekutimi,diskriminimi, shpërngulja dhe prishja eshtëpive... etj., duke i dhënë kështurezistencës palestineze pamjen e njëegërsire që kërkon të shqyejë çdo gjë të butëdhe të djeg çdo gjë të gjelbër!

Një tjetër formë e manipulimit ështëfryrja e një ngjarje apo një realiteti tëcaktuar tej përmasave të tij reale. Allahuthotë në Librin e Tij të shenjtë: “O Ithtarët eLibrit! Mos e kaloni kufirin në besimin tuajdhe për Allahun thoni vetëm të vërtetën!Mesihu - Isai, i biri i Merjemes, është vetëmi Dërguar i Allahut dhe Fjala e Tij…”5 Njëformë të tillë manipulimi me publikun ne eshohim nga shumë tituj bombastikë, qëmbushin faqet e gazetave tona përditë,ndërkohë që realiteti është krejt ndryshe.Tituj si për shembull “Allahu” prish kishat”për disa mbishkrime murale që ishin bërëmbi ikonat në muret e kishave tëVoskopojës. Apo “Al-Kaeda, zbulohen shtatëllogari bankare në Shqipëri” dhe kjo përllogaritë bankare të Jasin El-Kadiut, njëbiznesmeni saudit, që deri më sot nuk i kanëgjetur asnjë fakt, që të tregojë lidhjen e tij tësupozuar me Al-Kaedën. Ndërsa një epërditshme tjetër po për këtë fakt shprehej“Al-Qaeda financues e një klani

biznesmenësh në Shqipëri”! apo“Terrorizmi, pranga islamikut shqiptar” përarrestimin e A. Kristos. “Hoxha” i fshatit,prodhues bombash” për një besimtar qëvdiq aksidentalisht nga një lëndëshpërthyese, që ai përdorte për të zënëpeshk etj... Tituj të tillë i gjen kaq shumë nëmediet tona të përditshme, saqë është evështirë t’i numërosh.

Një formë tjetër është mungesa eprofesionalizmit në mbledhjen e lajmeve.Kjo shfaqet jo vetëm nga mënyra sesitrajtohen ato, por sidomos kur lajmet kanëtë bëjnë me Islamin dhe muslimanët,përcillen në mënyrë fare amatore dhe papërgjegjësi për verifikimin e lajmit qëpërhapet. Allahu thotë në Kuran: “O ju qëkeni besuar! Nëse ndonjë njeri ipandershëm ju sjell ndonjë lajm, sigurohunimirë (në është i vërtetë), për të mos i bërëdëm ndokujt pa dashje, e të pendohenipastaj për atë që keni bërë.”6 E rëndësishmepër këta njerëz është fakti se: edhe nëseështë thashetheme, përderisa ai përbënlajm që tërheq vëmendjen duhet përhapursa më shpejt, aq më tepër kur ky lajm preknjë komunitet që vazhdimisht është nënsulmin e medieve.

Këto janë disa nga format e manipulimitmediatik që iu serviren masave të popullit,natyrisht dhe nuk janë të vetmet. Sotmënyrat e “shpëlarjes së trurit” janëkthyer në një art më vete, të cilat për shkaktë lehtësisë së shpërndarjes, masivitetitdhe përthithjes vihen më së shumti nëzbatim nëpërmjet mjeteve të informimitpublik. Ato e kryejnë më së mirimanipulimin e opinionit publik, për tafutur atë në hullitë e interesave të tyreekonomike dhe politike.

5 Nisa: 171. 6 Huxhurat: 6.

8

AKTUALE

PROF. HAMID IBËN HALEF OMERI

Pasi gjërat në Iran filluan të dalin ngakontrolli i regjimit në pushtet, Hamenei indjeu dridhjet e karriges së vet dhe kjo

erdhi si rezultat i tërmetit që çoi nëmanipulimin e zgjedhjeve presidenciale,kurse regjimi iranian për pak muaj ushndërrua në njerëz të armatosur me armëkonvencionale dhe këto armë ishin dy llojesh:

1. Shkopinj të trashë vdekjeprurës. 2. Tukje1(shtirje) dhe hipokrizi politike, që do të thotë;hyrje në luftë me vendet perëndimore dheIzraelin nëpërmjet deklaratave dhe akuzavebombastike në mënyrë që të tërheqinvëmendjen e njerëzve nga kriza që pokalojnë. Faktet tregojnë se kjo nuk është herae parë që regjimi iranian i kthehet kësajstrategjie, por historia e saj është e vjetër saedhe vetë revolucioni i Homeinit! Kjostrategji është e dështuar, edhe më shpejt se

REGJIMI IRANIAN DHESHTIRJA E MADHE!Para se të filloj me temën, të cilën synoj ta shtjelloj dua t’ju përcjell pikë së pari teorinë e rrejshme tëarmiqësisë së regjimit iranian me Perëndimin dhe Izraelin, dhe të argumentoj të kundërtën, duke ofruarpara jush prova e dëshmi faktike dhe historike, me qëllim që të mos mbeten vetëm fjalë të pretenduara

1 Tukje do të thotë shtirje, por në terminologjinë Shiite ka të bëjë me fshehjen e pikëpamjeve dhe të ideologjisësë tyre para të tjerëve, duke u shtirë si muslimanë të devotshëm dhe duke i fshehur pikëpamjet e tyre për t’itërhequr njerëzit e për t’i bërë shiitë.


AKTUALE

sa do të shkruhen këto rreshta, dhe kjo për tëheshtur zërin e zhurmshëm të popullit, qëende mbahet peng për t’i bindur ata, mepretekstin se të gjitha këto kundërshtime tëbrendshme janë nga ndërhyrja e vendeveperëndimore dhe e Izraelit në punët e tyre tëbrendshme. Por udhëheqja sioniste kanjoftuar për mbështetjen dhe përshëndetjetqë i ka drejtuar revolucionit, përveç kësaj atakanë deklaruar qartë se do të kontribuojnë,që të vendosin sa më shpejt marrëdhëniediplomatike me kreun, posa që ai të fitojë.

Larg nga ngjarjet që po ndodhin në Iranunë do të doja të shqyrtoj paksa historinëekspansioniste të regjimit në Iran me këtë llojtukje (shtirje) politike, për suksesin e tij nëfushën e propagandës dhe përfitimit sa më tëmadh prej saj. Para se të filloj me temën, tëcilën synoj ta shtjelloj dua t’ju përcjell pikë sëpari teorinë e rrejshme të armiqësisë sëregjimit iranian me Perëndimin dhe Izraelin,dhe të argumentoj të kundërtën, duke ofruarpara jush prova e dëshmi faktike dhehistorike, me qëllim që të mos mbeten vetëmfjalë të pretenduara.

Prej dëshmive historike është skandali injohur (Iran Gate), ose historia ebashkëpunimit ushtarak midis Iranit dheAmerikës, që ndodhi në vitet e 80 të shekullittë kaluar me rastin e pushtimit të AmbasadësAmerikane në Teheran. Kur lufta e fjalëve

kishte arritur kulmin mes dy vendeve,Homeini me ndjekësit e tij vazhdoninmallkimin e atij që e quanin “Djalli i Madh”.Presidenti Iranian, Ebulhasan Beni Sadër nëParis bëri një marrëveshje mezëvendëspresidentin George H. W. Bush nëprani të përfaqësuesit të Mossadit, Ari benMinascia, për t’i shitur Iranit lloje tëpërparuara të armëve amerikane nëpërmjetIzraelit, për t’u përdorur nga ushtria e Iranitnë luftën e saj kundër Irakut, për një shumëprej 1.217.410 USD. Ky rast na u zbulua nëdokumente të lëshuara nga U. S. Arkiva eSigurisë Kombëtare Amerikane, më10/11/2006, me gjithë detajet e rëndësishmenë lidhje me këtë rast. Prej argumenteveështë edhe deklarata e ish-zëvendëspresidentit iranian për çështjetligjore dhe parlamentare Mohamed AliAbtahi, në përfundim të kongresit “Gjiri dhesfidat e ardhshme“, i cili u mbajt në emiratine Abu Dabit në 13/1/2004, kur ai u shpreh mefjalët se: “Irani i ka ndihmuar shumëamerikanët në luftën e tyre kundërAfganistanit dhe Irakut. Po të mos ishtebashkëpunimi i Iranit, nuk do të kapitulloninaq lehtë Kabuli dhe Bagdadi.” Ndoshta do tëduket edhe më qesharake se si forcatamerikane në Irak morën përgjegjësinëkryesore për të siguruar mbrojtjen epresidentit iranian gjatë vizitës së tij në Irakvitin e kaluar, ata u përkujdesën nëmaksimum ndaj tij, që nga mbërritja e deri nëlargimin nga vendi!

Për sa i përket nivelit të marrëdhënievendërmjet Iranit dhe Izraelit do të mjaftontedeklarata e Ministrit të Punëve të Jashtme nëqeverinë Netanjahu, David Levy, kur ai tha:“Izraeli nuk ka thënë ndonjëherë se Iraniështë armik.” Gazeta “Ha’aretz” 1/6/1997”Sharon në kujtimet e tij shkruan: “Nuk kamparë nga shiitet armiqësi ndaj Izraelit për njëkohë të gjatë, armiqtë tanë të vërtetë janëorganizatat terroriste palestineze” Kujtimet e

...Irani i ka ndihmuar shumëamerikanët në luftën e tyrekundër Afganistanit dheIrakut. Po të mos ishtebashkëpunimi i Iranit, nuk dotë kapitullonin aq lehtë Kabulidhe Bagdadi...

“

“

10

AKTUALE

Sharonit, një përkthim i Antoine Obeid- fq.576” Fakti qëndron se ne ketë temë nuk kavend për të sjellë më shumë argumente,dokumente apo deklarata. Ai që dëshiron tabëjë këtë, nuk do ta ketë të vështirë, përshkak se ekzistojnë me dhjetëra dokumentedhe artikuj të botuar në internet, e që merrenekskluzivisht me këtë aspekt. Për fat të keqka ende të atillë, që beson se Irani është ai qëmbanë flamurin e xhihadit dhe të rezistencëskundër Amerikës dhe Izraelit, kjo fatkeqësinuk mbetet e kufizuar vetëm tek masa e gjerëe popullit, por ka përfshirë edhe shtresat eintelektualëve!

Pyetja përsëri mbetet, çfarë e shtyn Iraninpër të krijuar armiqësi me këto shtete? Dhepse nuk deklarohet për marrëdhëniet e tij meato si në kohën e “Shah-ut” (Reza Pahlevit)?Dhe pse këto vende shkëmbejnë deklarataarmiqësie false? Në dukje qëndron, - ndërsaAllahu e di më së miri-, se në shfaqjen e Iranitsi kundërshtar i Amerikës apo i Izraelit kainteresa të përbashkët për to, sepse me këtëarrihen dy objektiva:

I: Është ajo që disa janë shprehur si-“nevojë ekzistenciale për Izraelin”, është editur se Izraeli si gjithmonë paraqitet mepetkun e dobësisë nga rreziku ipashmangshëm dhe i rrethuar nga një murshtetesh armiqësore, që mund të marrëndihma dhe armë nga kombet e mëdhaperëndimore, dhe kemi parë se si bota bëhetaleat i saj për të parandaluar furnizimin mearmë të Hamasit .

II: (Kjo është ajo që është e fshehtë përshumicën, pra tukje) Shkëlqimi dhepropaganda e shiitëve, me qëllim që tëkonkurrojnë ndaj Islamit Sunit, që nuk është ipranuar për projektin perëndimor, dhe kjomund të kryhet nëpërmes paraqitjes sëmedhhebit shiit, si medhheb që ngrihet mbibazën kryesisht në parimin e revolucionit dherezistencës ndaj armikut. Shumica jonë ekemi ndierë këtë ndikim me deklaratat e

zjarrta të Nasrullah-ut dhe Nexhad-it tëpërsëritura vazhdimisht kundër Izraelit. Kyobjektiv përshkallëzohet nën qëllimin e madhamerikan që orvatet për të sjellë një ekuilibërmes forcave të rajonit, që të përdoren si mjetepër të goditur njëri-tjetrin, dhe nga efektet ekëtij qëllimi ka qenë vetë synimi i Amerikësqë t’i japë shtrirje Iranit në Irak, për shkak tëshumicës sunite që Amerika dëshiron t’ifrenojë ata. Të njëjtën një gjë e shohim nëLiban, me qëllim dobësimin e sunive atje dhet’i bëjë udhëheqësit e tyre aleatë të Amerikës.Realiteti flet dhe aludon se armiqësia iranianekundër Amerikës dhe Izraelit në pjesën më tëmadhe mbetet vetëm retorikë boshe ekërcënimeve të pabaza, që nuk tregon asnjëlëvizje apo ndryshim real, përveçmanovrimeve taktike. Sa i përketkërcënimeve në mënyrë specifike doja tëpërmend përleshjet e Hezbollahut meIzraelin, të cilat kanë dhënë prova se janëpërleshje taktike të kodifikuara dhe të lidhurame llogaritë iraniane e jo diçka tjetër, dhe nukka prapa saj ndonjë fitore për umetin. Cili dotë ishte komenti i Hezbollah-ut rreth asaj qëndodhi në Gaza gjatë agresionit të funditsionist mbi ta. Mund të kuptohet nga ai qëndjek strategjinë e këtij organizimi, se qëllimika qenë të vendoset në Libanin jugor si njëalternativë e milicisë së krishterë, e cila kadështuar që të kufizojë veprimtarinë egrupeve palestineze në Liban, sepse ajo ështëmë e aftë për të penguar grupet e armatosurapalestineze që kanë qasje në pikat e kontaktitme armikun. Dikush mund të pyesë: A nukështë Irani përkrahës i Xhihadit në Palestinë?Ovacionet iraniane që vërejmë sot ndajlidershipit të Hamasit dhe Fatahut nëPalestinë, nuk mund të jetë gjë tjetër vetëm senjë manipulim politik i radhës nga ana e tyre.Unë mendoj se njerëzit e Hamasit janë shumëtë zgjuar, që të mundet t’i mashtrojë Irani.Irani nuk jep diçka për hir të Zotit, kush i vraupalestinezët dhe i dëboi nga Iraku dhe i shtyri


AKTUALE

të largohen nga shtëpitë e tyre e të jetojnë nëhapësira pa kulm mbi kokë. Ai që i bëri këtonë Irak nuk mund t’i mëshiroj në Palestinë. Inderuari vëllai im lexues, duhesh të jesh isigurt se marrëdhëniet mes Shteteve tëBashkuara, Izraelit dhe Iranit janëmarrëdhënie të bashkëpunimit strategjik dhejo e kundërta, unë do të ngre një pyetje qëkërkon prej teje një qasje objektive.

1. Sa luftëra kanë shpërthyer midis Iranitdhe Amerikës, ose Izraelit, që prej fillimit tërevolucionit e deri tani? Realiteti tregon qëAmerika vetëm ka vazhduar luftërat kundërarmiqve historikë të Iranit, Afganistani, i ciliende shkakton zemërimin racor iranian, përshkak të rënies së shtetit safavit nga duart eafganëve (1722-1729). Edhe për atë që sot popërballet Irani me Safavitët e ri, dhe kështuIrani mbetet një vend i sigurt për shkak tëaftësive të tij nga përfitimi pikëtakimeve mesprojektit të tij “të shtirjes” dhe projektitamerikan, këto pika që administrata e re eObamës disa prej tyre i ka nxjerrë haptazi,nëpërmjet mbledhjeve të koordinimit tëpozicioneve kundër Talibanit. Çfarë e lidhIranin me Izraelin në mënyrë specifike? Kanga ata që e shohin se kjo lidhje është më elashtë se sa krijimi i këtyre dy shteteve.Hebrenjtë ende ndjehen mirënjohës ndajpersianëve, për shkak të komandantit persian“Siriusi i Madh”, që i liroi hebrenjtë ngarobëria në Babiloni, ku dhe është gjetur njëorganizatë hebraike e të rinjve në Teherannën emrin “Siriusi i Madh!” Është eçuditshme, se çifutët persianë janë ata që ederdhin më shumë gjakun e palestinezëve setë tjerët. Ish-zv. presidenti i qeverisë izraeliteShaul Mofaz, hartues i planit ushtarak për t’upërballur me rezistencën palestineze, e cilapati si rezultat masakrën në Nablus dheXhenin është persian i lindur në Teheran nëvitin 1948. Familja e tij kishin emigruar nëPalestinë në vitin 1957 dhe Dan Halutz, ish-shef i forcave ajrore izraelite me nofkën

“Gjenerali i konspiracioneve”, që dhe shënoinjë nga masakrat më të rënda në korrik tëvitit 2002, kur ai urdhëroi bombardimin e njëndërtese banimi për vrasjen e një udhëheqësitë Hamasit, ku ranë viktima 14 civilë dhe upërfshinë 9 fëmijë, është i fundit që i përketfamiljes së emigrantëve hebrenj nga“Hageori” Iranian.

Së fundi, duke konfirmuar atë që upërmend më sipër, se nuk ka armiqësi reale(ideologjike) midis Iranit dhe këtyre vendeve,por kjo nuk ekziston as në doktrinën emedhhebit imamije (ithna asherije), qëinkurajon për një armiqësi të tillë. Unë nukmund të mohoj ekzistimin e disamosmarrëveshjeve të interesave mes Iranitdhe këtyre shteteve, apo konkurrencës nëvendet ku kanë influencë. Këto llojmosmarrëveshjesh mund të zgjidhen mepakte politike, përkundër asaj qëmosmarrëveshjet ideologjike, të cilat nukmund të përfundojnë me marrëveshjepolitike. Kjo vlen edhe për mosmarrëveshjet,që lindin nga rrymat e këtyre dy projekteve,atij shiit dhe amerikan, në botën arabe dheveçanërisht në vendet e Gjirit, dhe kështuështë e lehtë të vihet re bashkëpunimi dhekoordinimi mes properëndimorëve dherrymave sektare në këto vende, kundërrrymave sunite.

Pyetja mbetet: A do të ketë sukses edhekësaj radhe sistemi ekspansionist i shtirjesme mashtrimin e popullit të tij, ashtu siç kanëmashtruar më herët, dhe që arriti tëmashtrojë edhe shumë muslimanëemocionalë? Një popullsi, të cilët jetojnëpërafërsisht 14 milion njerëz nën kufirinminimal të varfërisë (në bazë të raportit tëBankës Qendrore Iraniane), e cila ështëlodhur me humbjen e burimeve të saj mbizgjerimin e projekteve të hartuara nga ata qëkanë vënë turbanë mbi kokat e tyre .

Përshtati: Rashit ZYLFIU

12

KËNDI IM

SHKRUAN: ISMAIL BARDHOSHI

Tashmë jemi mësuar që herë pas here tëdëgjojmë ndonjë deklaratë, koment,prononcim, debat apo të lexojmë ndonjë

artikull gazete, ose librin e ndonjëperëndimori të përkthyer në shqip, kukërkohet që muslimanët shqiptarë tëreformojnë doktrinën dhe rregullat eIslamit, me qëllim që sipas tyre të përshtatetme realitetin ku ndodhet sot kombi shqiptar,

“FEJA E SHQIPTARITËSHTË...”

një ushtri e tërë shkrimtarësh, gazetarësh,opinionistësh, intelektualësh, politikbërësish janëangazhuar për deformimin e realitetit historik,shpërfytyrimin e normave të Fesë Islame,dezinformimin e opinionit publik mbi gjoja pasojatqë la Islamizimi i shqiptarëve


KËNDI IM

me fazat dhe proceset që ne po kalojmë, mesfidat që na presin në të ardhmen, mecivilizimin perëndimor etj. Për ta bërë sa mëtë prekshme çështjen që po trajtoj më duhettë theksoj se tashmë në adresë të titullarëvedhe predikuesve të Fesë Islame bëhen jovetëm akuza, por edhe kërkesa për t’i dhënëFesë Islame një frymë të re të ashtuquajturproperëndimore, pasi gjithnjë sipas tyre, nëtë kundërt Islami që kemi trashëguar, apo qëpo na vjen nga vendet arabe do të bëhetpengesë për proceset që tashme kanë nisur.Është fare e qartë se ky projekt nuk është mëthjeshtë një thirrje drejtuar hoxhallarëve,por në fakt një ushtri e tërë shkrimtarësh,gazetarësh, opinionistësh, intelektualësh,politikbërësish janë angazhuar përdeformimin e realitetit historik,shpërfytyrimin e normave të Fesë Islame,dezinformimin e opinionit publik mbi gjojapasojat që la Islamizimi i shqiptarëve, ose qëmund të ketë një devocion i mundshëmfetaro – islam në trojet shqiptare, dukesynuar që nga njëra anë të parandalojnëmasivizimin e njohjes dhe praktikimit tëIslamit, dhe nga ana tjetër të ushtrojnëtrysni dhe fobi mbi predikuesit e Islamit.Faktikisht muslimanët ndeshen kudo nëbotë me përpjekjet dhe propagandën epareshtur për krijimin e një fryme fetareIslame të re, që në thelb duhet të shkëputetnga Islami burimor, por duke marrëparasysh kushtet gjeografike, politike dhestrategjike te trojeve tona, ballafaqimi bëhetakoma më i nxehtë dhe më i ndërlikuar.

Disa nga idetë apo projektet përformimin e kësaj fryme janë si më poshtë:

Normat etike–ligjore islame kanë qenë tëpërshtatshme për kohën kur filloi përhapja eIslamit, pasi në krahasim me qytetërimetdhe legjislacionet e mëparshme legjislacioniIslam është më i përparuar, por krahasuarme stadin e sotëm të lirive dhe të drejtave tënjeriut, ku ka arritur civilizimi perëndimor

është i prapambetur, kështu që muslimanëtduhet të bëjnë ndryshime dhe reformarrënjësore për t’iu përgjigjur kërkesave tëcivilizimit bashkëkohor. Ky është mesazhiqë jepet në shumë shkrime.

Përafrimi mes feve kryesore në trojetshqiptare nën pretekstin e ruajtjes dhekonsolidimit të traditës së tolerancës fetare.Një angazhim ky për të cilin bëhen takime tërregullta dhe të niveleve të ndryshme. Kjonismë në thelbin e saj synon të krijojëfrymën e lartpërmendur të një Islami, qënuk do të ketë lidhje esenciale me burimet etij dhe do të eliminojë dallimet e veçoritëmes feve, çka me kalimin e kohës do të çojënë një shkrirje dhe asimilim gradual tëidentitet të komunitetit musliman. Në fakt,toleranca dhe bashkëjetesa meskomuniteteve fetare në Shqipëri është pa mëtë voglin dyshim një traditë që e kanë krijuarmuslimanët ndër shekuj, pasi sipasmësimeve të Fesë Islame njeriu nukdetyrohet të ndryshojë fenë me dhunë, portoleranca fetare përdoret si një ombrellë përtë realizuar qëllimin që cekëm më lart.

Propaganda intensive se shqiptaret janëpjesë e familjes perëndimore dhe për këtëarsye duhet të përqafojnë të gjitha ato, qësipas tyre quhen vlera perëndimore, madjeduke deklaruar shpeshherë se jemi kthyernë familjen e vlerave perëndimore, apo seduhet të kapim nivelin e kulturësperëndimore.

Hoxhallarët e shkolluar në vendet arabepërbëjnë një rrezik për drejtimin që kamarrë kombi shqiptar, sepse sipas tyre poadaptojnë modelin e islamit arab, i cili ështëintolerant dhe i prapambetur.

Muslimanët duhet të ndjekin shembulline të krishterëve në ndarjen e fesë nga sistemii jetës.

Islami është shkaku i peripecive dheprapambetjes së popullit shqiptar. Ai ështëshkaku që Perëndimi na sheh me dyshim,

14

KËNDI IM

prandaj: ose duhet të çrrënjoset, ose duhettë reformohet, në mënyrë që të bëhet ipranueshëm për Evropën.

Duhet të ndalohet dërgimi i studentëvenë vendet arabe dhe të hapet një universitetnë vendin tonë për përgatitjen ehoxhallarëve dhe kuadrove tanë, me qëllimqë të mënjanohet Islami i modelit arab dhetë formohet një islam që përputhet gjoja meevropianizimin e shoqërisë shqiptare. Nëfakt, do të ishte me interes hapja e njëuniversiteti për përgatitjen e kuadrove këtu,sepse nevoja është e madhe, por ç’të keqe katë shkojnë besimtarët muslimanë për tëmarrë dije në universitetet e vendevearabe!?

Është e kuptueshme, se hedhja e këtyreideve, ose angazhimi për zbatimin e këtyreprojekteve vjen, ose nga dashakeqësia, osenga mosnjohja e realitetit të Islamit. Por ajoqë është me rëndësi të nxirret në pah në njëpërballje të tillë është realiteti i Fesë Islame,pasi në këtë mënyrë njerëzit do të arrijnë tëkuptojnë sesa qëndrojnë idetë e mësipërmedhe se kush janë qëllimet e atyre që iparashtrojnë ato. Në fakt, sqarimi i realitetit,burimeve dhe synimeve të Islamit është njëtemë shumë e gjerë, porse këtu mund tëcekim disa fakte në mënyrë shumë tëpërmbledhur për këto teza të hedhura vitete fundit pas demokracisë.

Islami është feja që Allahu i Lartësuarzgjodhi për njerëzit, sikurse thuhet nëKuran: “Sot jua përsosa fenë tuaj, e plotësovadhuntinë Time ndaj jush dhe zgjodha qëIslami të jetë feja juaj.” (Maide 3). Fjala Islamnga ana gjuhësore do të thotë: dorëzim dhenënshtrim. Allahu i Lartësuar thotë nëKuran: “Kthehuni tek Zoti juaj dhenënshtrojuni Atij, para se t’ju vijë dënimi,sepse atëherë nuk do të mund t’ju ndihmojëkush.”. (Zumer 54). Megjithëse në këtë ajetflitet për nënshtrimin e vullnetshëm ndajAllahut të Lartësuar, në tekstet e shenjta

vërejmë se fjala “Islam” është përdorur edhepër nënshtrimin e pavullnetshëm ndajAllahut, që në fakt është një rrjedhim ipashmangshëm i ligjësive hyjnore. Kështu,sipas kuptimit të fundit të gjitha krijesat janëtë nënshtruara ndaj Allahut, përfshimuslimanin dhe jo-muslimanin, tëdevotshmin dhe të shthururin, ngaqë tëgjitha janë të dorëzuara plotësisht ndajurdhrave dhe ligjeve të Allahut për krijim,formim, rregullim dhe harmonizim. Kjo dotë thotë se çdo gjë në qiej dhe në Tokë ndodhdhe lëviz në zbatim e në harmoni të plotë meurdhrat dhe ligjësitë hyjnore. Ata që besojnëapo përqafojnë fe të tjera veç Islamit, jovetëm që kundërshtojnë ligjet fetare,zbatimi i të cilave varet nga vullneti i tyre,por shkojnë edhe në kundërshtim me ligjet ekrijimit dhe të formimit, e prandaj AllahuFuqiplotë thotë: “A mos kërkojnë ata fetjetër në vend të fesë së Allahut, ndërkohë qëAtij i nënshtrohen të gjithë krijesat në qiejdhe në Tokë, me hir e me pahir, dhe tek Ai dotë kthehen të gjithë?!”. (Ali Imran 83).

Nga ana fetare termi “Islam” përdoret,edhe me kuptim të përgjithshëm, edhe mekuptim të veçantë e përjashtues. Kuptimi ipërgjithshëm është: Dorëzimi ndaj Allahut,duke adhuruar vetëm Atë, duke iunënshtruar atij me respekt, duke u dëlirur edistancuar nga shirku (shokvënia ndajAllahut, idhujtaria) dhe idhujtarët. Në këtë

...toleranca dhe bashkëjetesames komuniteteve fetare nëShqipëri është pa më të voglindyshim një traditë që e kanëkrijuar muslimanët ndërshekuj...

“

“


KËNDI IM

përkufizim përfshihen të gjithë Pejgamberëtdhe enbijatë (lajmëtarët), si dhe pasuesit etyre të drejtë, kështu që sipas këtij kuptimipërfshirës feja e të gjithë Pejgamberëve,enbijave dhe pasuesve të tyre të drejtë kaqenë Islami. Ata të gjithë quhen muslimanë.Duke bërë të ditur se feja e të gjithë enbijaveështë një, Pejgamberi thotë: “Enbijatë janëvëllezër për babë; nënat e tyre janë tëndryshme, por feja e tyre është një”. Kjo dotë thotë se feja dhe besimi i tyre është injëjtë, edhe pse legjislacionet i kanë pasur tëndryshme. Kësisoj Feja Islame me kuptimin epërgjithshëm përfshin çdo umet, që kapasuar me saktësi e përpikëri Pejgamberin,apo lajmëtarin, që ka qenë i dërguar ngaAllahu posaçërisht për ta e ndër ta. Errjedhimisht, pasuesit e drejtë të Teuratitpara abrogimit të legjislacionit të Teuratitquhen muslimanë, të dëlirë, të distancuarnga idhujtaria (hunefa), në fenë e Ibrahimit,në Islam. Po kështu quhen edhe pasuesit edrejtë të Isait alejhi selam, para dërgimit tëMuhamedit alejhi salatu ue selem. Nuk kaasgjë për t’u habitur, kur themi se feja ePejgamberëve ka qenë vetëm një dhe ajoështë Islami, sepse besimi, parimet dhevlerat në të cilat ftonin ata kanë qenë tënjëjta. Madje edhe parimet dhe synimet epërgjithshme të legjislacioneve të tyre kanëqenë unike. Thirrja që bënë të Dërguarit eAllahut bashkohet të paktën në këto tri pika:

Besimi se Zoti është një dhe se vetëm Aimeriton të adhurohet.

Besimi në profetët dhe në të gjitha lajmete sjella prej tyre, si dhe zbatimi i mësimevetë tyre, si rruga e vetme kjo që të çon tekAllahu. Këtu fjala vjen mund të përmendim:namazin, zeqatin, agjërimin, xhihadin,drejtësinë, besnikërinë, ndershmërinë,pajisjen dhe promovimin e vlerave dhevirtyteve të larta dhe ndalimin e paturpësivedhe veseve të ulëta.

Njohja e njerëzve me gjendjen e tyre pas

vdekjes, si: besimi dhe pohimi i ringjalljes,botës tjetër, jeta e varrit, dënimi dhebegatimi në varr, fazat në të cilat do tëkalojnë njerëzit në Ditën e Gjykimit,shpërblimi dhe ndëshkimi, xheneti dhexhehenemi.

Atëherë edhe pse legjislacionet epejgamberëve janë të ndryshme atopërputhen në ftësën për në teuhid, nërealizmin e asaj që është në interes tënjerëzve dhe në inkurajimin për sjellje dhemoral të lartë.

Allahu i lartësuar thotë: “Ai ka urdhëruarpër ju atë Fe, të cilën ta zbuloi ty (oMuhamed) dhe që pati urdhëruar përNuhun, Ibrahimin, Musain dhe Isain…”. [EshShura: 13]. “Çdo populli Ne i çuam një tëdërguar (që tu thoshte): Adhuroni Allahundhe shmangni idhujt!”. [Nahël: 36].“Ibrahimi nuk ka qenë, as hebre, as ikrishterë, por ka qenë besimtar i vërtetë nënjë zot, musliman, i përulur ndaj Allahut dhenuk ka qenë nga idhujtarët.” [Ali Imran: 67].

“Thuaj: “O ithtarët e Librit, ejani të biemnë një fjalë të përbashkët mes nesh dhe jush:se do të adhurojmë vetëm Allahun, se nuk dot’i shoqërojmë Atij asgjë (në adhurim) dhe senjëri-tjetrin nuk do ta mbajmë për zot, nëvend të Allahut!” Nëse ata nuk pranojnë,atëherë thuajuni: “Dëshmoni se ne i jeminënshtruar Allahut!” [Ali Imran: 64]

Ndërsa Islami me kuptim të veçantë dhepërjashtues është ai me të cilin u dërguaMuhamedi paqja dhe lavdërimi qoftë mbi të,që përmban Sheriatin (legjislacionin) eKuranit, sepse ky legjislacion i shfuqizoi tëgjitha legjislacionet e mëparshme, kështu qëkushdo që pason Muhamedin quhetmusliman, ndërsa ai që e kundërshton atënuk quhet musliman, qoftë edhe nësepretendon se ndjek ndonjë pejgamber tëmëparshëm. Për rrjedhim, nëse përmendetfjala “Islam” pa ndonjë përcaktim, ajo padyshim shënon vetëm Sheriatin që solli i

16

KËNDI IM

Dërguari ynë paqja dhe lavdërimi qoftë mbitë. Dihet që Muhamedi është i dërguari ifundit për njerëzit dhe xhinët. Mesazhi qëpërçoi i Dërguari ynë është i vlefshëm dhe idetyrueshëm për çdo kohë dhe çdo vendderi në Ditën e Kiametit. Pas dërgimit tëMuhamedit paqja dhe lavdërimi qoftë mbitë, askujt nuk do t’i vlejë dhe nuk do t’ipranohet besimi, puna dhe adhurimi, nësenuk e pranon atë si të dërguar dhe nuk ikryen veprat në përputhje me udhëzimet etij. Për këtë fakt, Allahu i Lartësuar thotë:“Thuaj (o Muhamed): “O njerëz, unë jam iDërguari i Allahut për të gjithë ju.” [A’raf:158]. “Padyshim se feja e vërtetë dhe epranuar tek Allahu është vetëm Islami.” [AliImran: 19]

Ata që kërkojnë prej muslimanëve tëshkëputen nga e kaluara dhe të sajojnë njëfrymë fetare të re, që sipas tyre do tëpërputhej me aspiratat evropiane, nisen ngaideja se:

Së pari, legjislacionet fetare qiellore nëpërgjithësi dhe Feja Islame në veçanti nukjanë hyjnore, por produkte njerëzore, qëkanë ardhur si përgjigje ndaj kërkesave tëkohës kur janë themeluar.

Së dyti, se njeriu ka aftësi logjike për tënxjerrë ligje, të cilat japin drejtësi dhegarantojnë jetë të qetë e të lumtur.

Së treti, se normat fetare që zbatuan tëdërguarit dhe posaçërisht i Dërguari ynëMuhamedi paqja dhe lavdërimi qoftë mbi të,duke qenë se janë produkt njerëzor kanëqenë të përshtatshme dhe të dobishme në tëkaluarën, por ato nuk mund t’i përgjigjenkërkesave të kohës, nuk vlejnë për zgjidhjene problemeve të sotme dhe nuk arrijnëstadin e zhvillimit dhe të përparimitbashkëkohor.

Si përgjigje për të gjitha këto mund tëpërmendim në mënyrë shumë tëpërmbledhur disa prej veçorive të normavefetare, që solli Muhamedi paqja dhe

lavdërimi qoftë mbi të, për njerëzit:1. Normat etike dhe ligjore që solli

Muhamed paqja dhe lavdërimi qoftë mbi të,nuk janë produkt njerëzor, por janë shpallurnga Allahu i Lartësuar. Kështu që feja,doktrina dhe normat për të cilat kërkohet tëndryshojnë nuk janë njerëzore apo tokësore,por hyjnore. Burimi i tyre i vetëm ështëAllahu i Lartësuar, ndërsa Muhamedi paqjadhe lavdërimi qoftë mbi të, thjeshtë ua kakumtuar njerëzve sipas shpalljes hyjnore.Duke qenë se legjislacioni që solli dhe zbatoiMuhamedi paqja dhe lavdërimi qoftë mbi të,është hyjnor, ai assesi nuk mund tëpërmbajë ndonjë gabim, që domethënë senuk mund të jetë kontradiktor, nuk mund tëzhvlerësohet dhe nuk mund të jetë në dëmtë njerëzve. Ndërsa ligjet që prodhon njeriusado i gjykueshëm dhe i arsyeshëm të jetëdhe sado të përpiqet për të qenë objektiv, dotë rezultojnë me të meta dhe me mangësi,madje shpeshherë edhe me pasoja të rëndapër nevojat jetike të njerëzve. Kjo, sepsekapaciteti intelektual i njeriut është ikufizuar. Njeriu nuk e kapërcen dotdimensionin e kohës dhe të vendit ku jeton.Për më tepër që njerëzit kanë prirje, mide,shije dhe kapacitete të ndryshme, errjedhimisht atë që e shikon të arsyeshëm etë dobishëm njëri nuk e shikon të tillë tjetri.

...Nuk ka asgjë për t’uhabitur, kur themi se feja ePejgamberëve ka qenë vetëmnjë dhe ajo është Islami,sepse besimi, parimet dhevlerat në të cilat ftonin atakanë qenë të njëjta...

“

“


KËNDI IM

Ligjvënësi në mënyrë që të prodhojë ligje enorma të drejta duhet të plotësojë disakushte, si:

- Të njohë mentalitetet, prirjet, dëshiratdhe nevojat e njerëzve në të gjithë hapësirënkohore dhe vendore, në mënyrë që ligjet tëjenë të vlefshme e të përshtatshme për tëgjithë dhe të zgjidhin hallet e problemet e tëgjithëve, gjë që njeriu nuk e arrin dot.

- Te jetë i zhveshur nga interesat, prirjetdhe dëshirat personale, në mënyrë që tëmënjanojë subjektivizmin, por edhe këtënjeriu nuk e plotëson dot.

Pikërisht për këtë arsye ligjet e nxjerranga njerëzit nuk janë të qëndrueshme eobjektive, nuk garantojnë drejtësi për tëgjithë, nuk sjellin stabilitet dhe qetësi për tëgjithë. Ajo që vërejmë aktualisht ështëdëshmia më e madhe për këto që po themi.

2. Shenjtëria dhe pacenueshmëria.Muslimanët i zbatojnë normat etiko-ligjoreme kënaqësi dhe respekt, sepse janë tëvetëdijshëm se burojnë nga Ai që e di mëmirë, se çfarë është në dobi të njeriut dheçfarë është në dëm të tij.

3. Globalizmi. Njerëzit e të gjithakombeve, ngjyrave, kohëve dhe vendeverrjedhin nga një njeri i vetëm që ështëAdemi alejhi selam, dhe Feja Islame dukeqenë se është shpallur nga Krijuesi i të gjithënjerëzve e ka kapacitetin që t’i shndërrojë tëgjithë njerëzit pa dallim në një komunitetose bashkësi të vetme, por me kusht qënjerëzit të përmbushin qëllimin për të cilinjanë krijuar, adhurimin e Allahut tëLartësuar, sipas mësimeve të Muhameditpaqja dhe lavdërimi qoftë mbi të. Shumësisteme u janë paraqitur njerëzve si të aftapër realizimin e diçkaje të tillë, por realishtkanë rezultuar të papërshtatshme, tëdëmshme e të dështuara. Sot jemidëshmitarë të rënies së ideologjisë dhesistemit komunist, por edhe të dështimit tëskemës së sistemit financiar kapitalist.

4. Gjithpërfshirja dhe përsosmëria. 5. Qëndrueshmëria dhe vazhdimësia.

Muslimanët udhëhoqën me normat ligjoreislame shumë popuj për shekuj me radhë,ndonëse në vende dhe kohë të ndryshme,duke garantuar për ta drejtësi, qetësi dhestabilitet, çka përbën një ndër argumentetmë të mëdha mbi përfshirjen, përsosmërinëdhe qëndrueshmërinë e kësaj feje.

6. Elasticiteti, fleksibiliteti dhepërshtatshmëria. Kështu, Feja Islame është epërshtatshme për të gjithë njerëzit, në çdokohë dhe në çdo vend. Përmes rregullavetërësore Feja Islame i jep shpjegim të gjithafenomeneve, i përgjigjet kërkesave të tëgjitha kohëve, zgjidh të gjitha problemet,plotëson të gjitha nevojat ligjore, ekanalizon përparimin dhe progresinmaterial në dobi të njeriut, përputhet meprirjet e natyrshme njerëzore dhe me çdo tëvërtetë shkencore. Në këtë drejtim popërmend tre ajete kuranore, të cilëtpërmbajnë nga një rregull të tërësishëm:

“Allahu do për ju të lehtën dhe jo tëvështirën.” [El Bekare: 185].

“Allahu nuk e do prishjen, korrupsionin”[Bekare: 205].

“Ne i çuam të dërguarit Tanë me prova tëqarta dhe bashkë me ta zbritëm Librat dhepeshoren e (drejtësisë): që njerëzit të vënëdrejtësi dhe të sillen me njëri-tjetrin medrejtësi.” [Hadid: 25].

7. Drejtësia. Ligjet e Zotit janë krejtësishttë drejta dhe një ndër aspektet që nxjerrinnë pah drejtësinë e ligjeve të Zotit ështëedhe fakti se ato nuk i trajtojnë njësoj gjërate diferencuara dhe as nuk bëjnë diferencimmes gjërave të barabarta. Kësisoj, në FenëIslame drejtësia është parim absolut. Nukështë e mundshme që gjërat apo çështjet ebarabarta të mos trajtohen njësoj në FenëIslame. Këtu mund të japim një shembull:Megjithëse në shumë aspekte Feja Islame etrajton femrën të barabartë me mashkullin,

18

KËNDI IM

në disa aspekte për shkaqe absolutisht tëarsyeshme dhe të qenësishme, si diferencanë kapacitete dhe në funksione intelektuale,fizike, biologjike, familjare, shoqërore etj.,nuk i trajton të barabartë, por megjithatësecili prej tyre ka të drejtat dhe detyrimet etij. Në këtë mënyrë mbrohet prejardhjagjenealogjike e njeriut, shumëzohennjerëzit, mbrohet nderi, virtyti dhe morali ilartë, arrihet prehja, qetësia mëshira dhedhembshuria në familje, krijohet familja,ruhen dhe respektohen lidhjet farefisnore,formohet një shoqëri e ndershme dhe erregullt, bëhet një ndarje e drejtë e tëardhurave në shoqëri, e të tjera synime tëlarta. Ndërsa po të shohim në krahun e atyreqë e trajtojnë femrën të barabartë memashkullin në të gjitha aspektet, ne do tëkonstatojmë se synimet e mësipërme nukmund të realizohen plotësisht. Konstatojmëse:

- fisnikëria dhe nderi nuk mund të ruhenpër shkak të marrëdhënieve të paligjshme,

- përqindja e lindjeve bie për shkaqet qëdihen,

- familja pothuajse nuk ekziston, përshkak se femrat në masë kërkojnë tëpunësohen, bëhet një ndarje e padrejtë e tëardhurave në shoqëri dhe fëmijët mund tëdalin jashtë kontrollit familjar,

- përhapet shthurja, imoraliteti,prostitucioni, veset e ulëta, bie niveli moral ishoqërisë,

- zbehet lidhja prind – fëmijë dhe mëshirae dhembshuria mes tyre, sepse ato mund tëkultivohen vetëm në gjirin e familjes. Këtojanë disa nga pasojat e lëvizjes feministe përbarazinë gjinore, por ka edhe shumë tjera.

8. Mbrojtja dhe arritja e interesave tënjeriut në këtë botë dhe në botën tjetër.Synimet e Sheriatit Islam vërtiten rretharritjes dhe kompletimit të gjërave, që janënë dobi të njeriut, si në këtë botë edhe nëbotën tjetër dhe rreth mënjanimit apo

minimizimit të gjërave të dëmshme, si nëkëtë botë edhe në botën tjetër. Gjërat që iurdhëron Islami janë: ose tërësisht tëdobishme për njeriun, ose janë më shumë tëdobishme sesa të dëmshme, dhe po ashtuedhe gjërat që i ndalon janë: ose krejtësishttë dëmshme, ose më shumë të dëmshme sesatë dobishme. Në mënyrë të veçantë FejaIslame mbron interesat jetike të njeriut, si:fenë, jetën, lindjet (shumëzimin e njerëzve,prejardhjen gjenealogjike dhe nderin),mendjen dhe pasurinë.

9. Mesataria. 10. Barazpeshimi mes interesave të

indivit dhe interesave të bashkësisë. Një arsye më shumë që muslimanët e

trojeve tona të mos ia vënë veshin thirrjevetë lartpërmendura është edhe paaftësia qëtregojnë çdo ditë e më shumë ligjvënësit,politikbërësit dhe opinionistët e trevavetona për t’u dhënë zgjidhje problemeve tëshumta, prej të cilave vuan dhe ankohet çdoditë shoqëria jonë, si: krimi, korrupsioni,varfëria e skajshme, prostitucioni,shpërbërja e familjes, numri në rritje idivorceve, vetëvrasjet, padrejtësia, dhunaetj. Ndonëse shpesh krenohen dukedeklaruar, se ligjet e hartuara prej tyre janëtë shkëlqyeshme problemet e njerëzve savijnë edhe shtohen, çka do të thotë semënyra e vetme për zgjidhjen e tyre janënormat hyjnore.

...Ligjet që prodhon njeriusado i gjykueshëm dhe iarsyeshëm të jetë dhe sado tëpërpiqet për të qenë objektiv,do të rezultojnë me të metadhe me mangësi...

“

“


KËNDI IM

SHKRUAN: TALHA KURTISHI

Nuk do mend e as ndonjë analizë të thellëfakti, se pjesa dërrmuese e elitësshqiptare në trojet e saj emërtimin

Islam në identitetin e shumicës shqiptare ekonsideron si pengesë. Sipas tyre Islami sipjesë e identitetit shqiptar prishkohezionin brenda kombëtar, pengonintegrimet euroatlantike, i largonshqiptarët nga rrënjët e tyre evropiane... Mëkujtohet një deklaratë e Sali Berishës, i cilitha se “prova se shqiptarët janë evropianëështë qenia e tyre i vetmi popull katolik nëPerandorinë Bizantine” dhe konkludimi i

përbashkët me Nanon se “për të dëshmuarpërkatësinë evropiane të shqiptarëve duhenfshirë 555 vjet histori dhe mbi të gjitha jetëe shqiptarëve, për t’u rilidhur me periudhëne Perandorisë Bizantine”. Zëdhënësi i ri-konvertimit katolik të shqiptarëve IsmailKadare këtë hap e arsyeton me arsyen“kombëtare”, ngase Evropa nuk nambështet pa u kthyer në katolik. Libri metitull “Nacional-islamizmi shqiptar” iautorit Kastriot Myftaraj është një provë evërtetë e asaj që mundet të quhet islamofobinë aksion. Në këtë libër prej mbi treqindfaqesh autori e quan Islamin: “asht një fetotalitariste” (fq. 110), një fe e cila eposhtëron njerëzimin: “Që islami është fe e

ISLAMI DHE ELITATSHQIPTARE

mohimi i një pjese të identitetit do të rezultojë edhe me projektim jo të qartë në të ardhmen. Nëse një gjendjee këtillë do të lidhet me elitat shkencore, politike-shoqërore dhe joqeveritare, atëherë ndikimi negativ do t’ipërfshijë të gjitha shtresat e kombit në shtrirjen e tyre horizontale dhe vertikale.

20

KËNDI IM

poshtnimit njerëzor, kjo kuptohet dhe ngafakti që ajo ka adoptu për ritin e faljes,ranien përmbys” (fq. 102). Sipas tijshqiptarët ndodhen para alternatives: “oseIslamin, ose shtetin e bashkum nacionalshqiptar’ (fq. 91). Jehonën e këtyre thirrjevepër rikthim tek rrënjët e dëgjojmë edhe nëtrojet shqiptare jashtë Shqipërisë, porqëllimi i këtij shkrimi nuk është citimi ikëtyre fjalëve që dëshmojnë qartë përparagjykimet e elitës shqiptare ndaj Islamit.Duke e vënë në spikamë këtë dukuri globaleTarik Ramadan shkruan: “Paragjykimet janëarmiku i vërtetë i Islamit. Në të kaluarënmungesa e informacionit ishte shkak imosnjohjes së kulturave, realiteteve dhendodhive. Sot informacionet jo të plota dhesipërfaqësore krijojnë një iluzion tërrejshëm të diturisë.”

Qëllimi i këtij shkrimi është të riafirmojënevojën për inkorporimin e vlerës islame nëveprimtarinë e elitës shqiptare. Duke folurpër identitetin kombëtar të shqiptarëvePaskal Milo ka shkruar: “Unë si historian evlerësoj identitetin kombëtar tëshqiptarëve, nuk po flas evropian ose jo, sinjë produkt të zhvillimit historik. Kombidhe integriteti kombëtar janë një proces qëzhvillohet gradualisht nën efektin e mjaftfaktorëve, të cilët kanë si rezultate krijimine kombit dhe identitetit shqiptar, qëpërgjithësisht në Ballkan kombet janëmbrujtur në shekullin XIX, por ka pasurtatim që kanë pasur një vonesë historike nëmbrujtjen e tyre si komb.” Si pasojë i këtijzhvillimi historik sot shqiptarët, në pjesëndërrmuese të tyre janë një komb tek i cilipërbërësi islam është një pjesë e pandarë eidentitetit. Përkatësia e tyre fetare është njërealitet i jetës së tyre dhe përcaktues ivlerave të tyre si qenie shoqërore dhekombëtare. Prandaj nuk duhet që kypërcaktues i identitetit të vendoset nëgrupin e tipareve “jo të preferuara” dhe

vazhdimisht t’ia “kujtojmë” vetesprejardhjen (e cila si zakonisht ndalet tekajo fetare) dhe rrënjët. Një tendencë ekëtillë ndikon negativisht në vetëdijenkombëtare ngase një person i tillë mbetet nëudhëkryq mes së kaluarës dhe së tashmes, imjegullohet edhe e ardhmja, sepse mohimi injë pjese të identitetit do të rezultojë edheme projektim jo të qartë në të ardhmen.Nëse një gjendje e këtillë do të lidhet meelitat shkencore, politike-shoqërore dhejoqeveritare, atëherë ndikimi negativ do t’ipërfshijë të gjitha shtresat e kombit nështrirjen e tyre horizontale dhe vertikale.

Islami përgjatë shekujve sipas dëshmiveedhe të jo muslimanëve, ka qenë motivuesidhe shtytësi kryesor i një qytetërimimadhështor, që deri sot nuk e ka humburshkëlqimin e tij, një sistem i mrekullueshëmdhe origjinal idesh, veprash dhe vlerash, ishumëllojshëm por i unifikuar, që përshin tëgjitha aspektet jetës individuale dheshoqërore. Ai ishte nxitësi kryesor i njëndryshimi rrënjësor në aspektin shpirtërordhe moral, ndryshoi njeriun dhe shoqërinë.Islami prej atyre që e përqafuan atë nxorinjë faktor krijimtarie me ndikim epokalhistorik. Një realitet kaq ndikues dhe kaqmotivues nuk duhet të mbetet jashtëfaktorëve përcaktues të veprimtarisë

...Nëse do të marrim si kriterparimin e racionales, atëherëshumë lehtë do të pohonim,se Islami është një religjionmodern, ai nuk e njeh mëkatine trashëguar, inkarniminhyjnor e as trinitetin...

“

“


KËNDI IM

elitare. Me mohimin e tij ne lejojmë që tëndikohemi vazhdimisht nga rryma tëndryshme, që i përcaktojnë tiparet eidentitetit të “preferuar” dhe të bëhemi njëkomb që vazhdimisht përdoret për tëtestuar ide të ndryshme, siç ndodhi mekomunizmin.

Prandaj në kohën e globalizimit kuridentitetet përcaktohen dhe ri-përcaktohennën ndikimin e ndryshimeve të shpejta,ndryshime të cilat sipas Gidens-it edetyrojnë njeriun të shpikë mekanizmaefektivë për ripërtëritjen e identitetitpersonal, Islami si botëkuptim ofron shumëparime dhe vlera që jetën individuale dheatë shoqërore e bëjnë më të lehtë, më tëbukur dhe me vizon më të qartë për tëkaluarën, të tashmen dhe të ardhmen.

Islami nuk është gjë që duhet të na bëjëtë turpërohemi apo ta mohojmë përkatësinëtonë islame si pjesë e identitetit tonë. MuradHofmani një diplomat gjerman si përgjigjendaj kërkesës që të flasë për temën: “Çfarëkërkon Islami në Gjermani” ka shkruar: Përkëtë lloj pyetjesh amerikanët kanë njëterminologji të veçantë. Ajo quhet loadedquestion, që nënkupton përgjigjen negatived.m.th., këtu nuk ka Islam dhe këtu nuk kavend për Islamin. Për këtë shkak e shoh tënevojshme t’ju kujtoj për historinë e gjatë tëIslamit në Evropë. Do t’ju kujtojmonumentet e arkitektonike islame nëSicili, Spanjë, në Ballkan dhe në Azinë emesme. Spanja ka qenë islame për një kohëmë të gjatë, se sa është sot katolike. NëEvropë sot jetojnë 30 milionë muslimanë. NëSHBA dhe Kanada numri i muslimanëveështë tetë milion. Vetëm në Moskë jetojnëgjysmë milioni muslimanë. Nuk ka dyshimse Islami është këtu. Pas pyetjes në fjalëfshihet paragjykimi i gabuar për Islamin, sinjë religjion oriental, i cili nuk është ipërshtatshëm për Evropën dhe Amerikën.Një pohim i këtillë krijon neveri për shumë

historianë të kulturës, që e dinë shumëqartë se Islami si Hebraizmi dhe Krishterimivijnë nga Lindja e Afërt, dhe se shkrimet eshenjta janë shpallur në të folmet e sënjëjtës grup gjuhësh, atyre semite. Nëse ekrahasojmë Islamin me Krishterimin me tëdrejtë do të konkludonim, se Krishterimi kashumë më tepër tipare orientale se saIslami. Inkarnacioni, triniteti, sakramentet,murgjëria, priftëria, qëndrimi negativ ndajseksuales janë tipare që Krishterimi i kangërthyer në vetvete nën ndikimin ereligjioneve të Lindjes së Largët. Nëse do tëmarrim si kriter parimin e racionales,atëherë shumë lehtë do të pohonim, seIslami është një religjion modern, ai nuk enjeh mëkatin e trashëguar, inkarniminhyjnor e as trinitetin.

Për ndikimin e Islamit në zhvillimin ekulturës evropiane është e lehtë të gjendenprova. Njerëzit në Perëndim nuk duhet tëpërkujtohen për sistemin numerik arab, përnjohuritë mjekësore etj... Në këto kushte tëflitet për Evropë të Krishterë dhe përkulturën e saj judeo-krishtero-perëndimoreështë një gabim dhe një fyerje ndajmuslimanëve. E vërteta është se duhet tëflasim për humanizmin evropian me tiparete tij hebreje, të krishtera dhe islame.Prandaj Islami jo vetëm që është këtu, porme të drejtë është këtu (në Gjermani).

Njeriu në thelb është një krijesë, e cilavazhdimisht është në kërkim të njohurivemë të plota për atë që nuk e njeh. Kjo ia bënatij të domosdoshëm kërkimin e një kuptimipër vetveten, për botën që e rrethon dhembi të gjitha për Zotin. Ky është një kërkimthelbësor, të cilit ai nuk mund t’i shmanget.Njeriu i pjekur e di vendin e tij në këtërealitet dhe identiteti fetar, Islami, feja që eka vërtetuar pamundësinë e përplasjes mesarsyes së shëndoshë dhe shpalljes hyjnore, endihmon të arrijë te kjo njohje, që e ia bëntë qartë udhën ku ai duhet të ecë...

22

NGA IBËN KAJIM EL XHEUZIJE

Gjashtë rregulla për të mësuarJanë gjashtë fazat e marrjes së diturisë:1. Të pyesësh në mënyrën më të mirë.2. Të qëndrosh i qetë dhe të dëgjosh me

vëmendje3. Të kuptosh mirë4. Të nxënit përmendësh (memorizimi)5. Mësimi6. Veprimi sipas njohurive të marra dhe

përmbajtja rreth kufijve të tyre.

Frytet e nënshtrimitNjë nga selefët (gjeneratat e para) tha:

“Vërtet një rob mund të kryejë një mëkat dhetë hyjë në Xhenet, ndërsa një tjetër mund tëkryejë një vepër të mirë dhe të hyjë nëzjarr.” është pyetur: Si ka mundësi kjo? ” Ai u

përgjigj: “Ai që ka mëkatuar mendonvazhdimisht për mëkatin e bërë, kjo ishkakton frikë, pendim, lot, ndihet iturpëruar para Krijuesit të tij tëLartmadhëruar, pikërisht kjo e bën tëqëndrojë para Allahut me zemër të thyer,kokulur dhe i nënshtruar. Pra, ky mëkatështë shumë më i dobishëm për të, se sashumë vepra të bindura, ngase kjo ka bërë qëtë jetë i nënshtruar dhe përulur, që shpie nëshërbim të lumturisë dhe suksesit, aq sa kymëkat të bëhet shkak për të hyrë në Xhenet.Ndërsa kryerësi i veprës së mirë, nuk ellogarit atë si dhuratë nga Zoti i tij,përkundrazi ai bëhet arrogant, mburret meveten e tij e thotë: “Unë kam arritur kaq ekaq”. Pra, kjo gjë e ndihmon në rritjen emëtejshme të vetëmburrjes, krenarisë dhearrogancës, derisa kjo të bëhet shkak përshkatërrimin e tij.

MËNYRAT E PËRFITIMIT

Nuk ka dyshim se zemra zë ndryshk, ashtu sikurse enët metalike prej argjendi, të cilat bëhen tëpapërdorshme. Kështu që ndryshku i zemrës rafinohet nga dhikri (përmendja e Allahut) i vazhdueshëm


Pastrimi i zemrësNuk ka dyshim se zemra zë ndryshk,

ashtu sikurse enët metalike prej argjendi, tëcilat bëhen të papërdorshme. Kështu qëndryshku i zemrës rafinohet nga dhikri(përmendja e Allahut) i vazhdueshëm. Dhikripastron zemrën derisa ajo bëhet si njëpasqyrë me shkëlqim.

Megjithatë kur dhikri braktiset do tëthotë që ndryshku është rikthyer, por pastajkur fillon, zemra nis të pastrohet prapë. Pra,zemra është duke u bërë me “ndryshk” përdy arsye: nga mëkatet dhe gafleti(neglizhenca për përmendjen e Allahut).Gjithashtu pastrohet dhe lustrohet nga dygjëra, nga Istigfari (kërkimi i faljes) dhedhikri.

Lufta (xhihadi) kundër vetvetesLufta kundër “unit” ka katër faza.1. Të luftoni të udhëhequr nga mësimet e

fesë së vërtetë, pa të cilën nuk do të kishtesukses. Në të vërtetë nuk mund të ketëlumturi të vërtetë, as ndonjë kënaqësi nëkëtë botë apo në botën tjetër, veç përmes saj.

2. Përpjekje për të vepruar sipas asaj qëështë mësuar, prej diturisë pa veprim nuk dotë përfitojmë, ajo do të na shkaktonte mëtepër dëm.

3. Përpjekja për të ftuar të tjerët për tëmësuar atë që nuk e dinë, përndryshe mundtë konsiderohesh prej atyre që e fshehin atëqë Allahu e ka shpallur nga udhëzimet meshpjegime të qarta. Njohuritë e tilla nuksjellin dobi, as nuk e mbrojnë një person ngadënimi i Allahut.

4. Përpjekja për të qenë i durueshëm dhekëmbëngulës kundër atyre që ekundërshtojnë këtë thirrje drejt Allahut dhendaj atyre që përpiqen të shkaktojnë dëm.Duke pasur të gjitha këto vështirësi të kemiparasysh sjelljen e durimtarëve për hir të

Allahut.Kur këto faza të jenë përfunduar atëherë

një person i tillë konsiderohet të jetë nëmesin e të devotshmëve. Selefët janë pajtuarse një dijetar nuk mund të quhet i devotshëmderi sa ai të njohë dhe të dijë të vërtetën, tazbatojë atë dhe t’ua mësojë atë të tjerëve.Pra, kushdo që ka njohuri, vepron me të dheia mëson të tjerëve konsiderohet nga tëdevotshmit.

Sprovat e zemrësIbën Kajimi thotë duke komentuar mbi

hadithin vijues: “Sprovat dhe fatkeqësitë dot’i prezantohen zemrës si rrogoz kallami ithurur shkop me shkop. Çdo zemër që ipërthith këto sprova do të ketë një shenjë tëzezë në të. Çdo zemër që i refuzon këtosprova do të ketë shenja të bardha në të.Kështu që zemrat do të jenë dy llojesh. Njërado të jetë si guri i bardhë, e cila nuk do të jetëe dëmtuar për sa kohë që toka dhe qielli do tëekzistojnë. Ndërsa tjetra do të jetë e errëtdhe e ndryshkur si anija e përmbysur, nukështë në gjendje të njohë të mirën, as tërefuzojë të ligën”.1

Fitnet (sprovat) që i paraqiten zemrës dheqë janë shkak për dobësimin e saj janë:Sprovat që kanë të bëjnë me epshin dhesprovat që kanë të bëjnë me dyshimet.

Zemrat kur i janë ekspozuar këtyrefitneve janë dy lloje:

KËNDI IM

...Një dijetar nuk mund tëquhet i devotshëm deri sa aitë njohë dhe të dijë tëvërtetën, ta zbatojë atë dhet’ua mësojë atë të tjerëve...

“ “1 Sahih, shih: Sahihu Muslim nr. 144

24

KËNDI IM

Lloji i parë: Një zemër, e cila i ështëekspozuar këtyre sprovave i thithë ato si njësfungjer që përthith ujë, duke lënë në të njënjollë të zezë. Një zemër e atillë vazhdon t’ithithë këto sprova, që i janë paraqitur deri satë nxihet dhe të prishet. Kështu që pasindodhë kjo, dy sëmundje të rrezikshme dhevdekjeprurëse e mbajnë atë të zhytur deri nëshkatërrim.

a) Hutimi për veprat e mira dhe tëkëqija. As nuk e njeh të mirën, as nuk erefuzon të keqen. Kjo sëmundje mund tambajë atë deri në atë masë, saqë ai beson tëmirën për të keqe dhe të keqen për të mirë.Sunetin e bën bidat, ndërsa bidatet sunet, tëvërtetën të pavërtetë, ndërsa gënjeshtrën tëvërtetë.

b) Duke gjykuar në bazë të tekave dhedëshirave, edhe përkundër asaj që i Dërguarii Allahut paqja dhe mëshira e Tij qoftë mbi të,erdhi duke i robëruar dëshirat dhe tekat e tij,si dhe udhëheqjen sipas tyre gjithashtu.

Lloji i dytë. Një zemër e bardhë në të cilëndrita mbetet e ndritshme dhe shkëlqimi i sajështë ndriçues. Pra, kur sprovat i janëparaqitur një zemre të tillë ajo i refuzon dhelargohet prej tyre. Kjo ia rrit edhe me tepërfuqinë e dritës dhe të shkëlqimit të saj.

Katër parimet e adhurimit:Ajeti “Vetëm Ty të adhurojmë” (Ijjake

nabudu) është ndërtuar mbi katër parime:Përcaktimi se Allahu dhe i Dërguari i Tij

duan dhe janë të kënaqur me:a) Thëniet e zemrësb) Të gjuhësc) Veprimet me zemër dhed) Veprimet me gjymtyrëPra, el Ubudijeh (të qenit rob dhe

adhurues ndaj Allahut) është një termgjithëpërfshirës për të gjitha këto katër faza,që në të vërtet realizojnë fjalën “Vetëm Ty tëadhurojmë”.

a) Thënia me zemër është besimi për atë

që Allahu na ka njoftuar në mënyrë tëpërsosur për sundimin e Tij, rreth emrave tëTij, rreth veprimeve të Tij, engjëjve të Tij,dhe të gjitha ato që Ai ka dërguar me gjuhëne Pejgamberit të Tij paqja dhe mëshira eAllahut qoftë mbi te.

b) Thënia me gjuhë është të informojëdhe të përcjellë atë që Allahu e zbriti, për tëthirrur në të, për ta mbrojtur atë, për tëshpjeguar risitë e rreme, të cilat ekundërshtojnë atë, për të krijuar njëmemorie, për të transmetuar atë që aiurdhëron.

c) Veprimi me zemër, si: dashuria përAllahun, mbështetja në Te, pendimi tek Ai,duke pasur frikë dhe shpresë tek Ai, duke ebërë fenë krejtësisht në mënyrë të sinqertëpër Te. Duke pasur durim në atë që Aiurdhëron dhe ndalon, si dhe duke qenë tëkënaqur me Te. Duke pasur besnikëri dhearmiqësi për hir të Tij. Duke e nënshtruarveten para Tij, duke qenë i përulur para Tij,përveç kësaj veprimet e zemrës, janë tëlidhura vërtet me veprimet e gjymtyrëve...dhe veprimet e gjymtyrëve pa veprimin ezemrës janë shumë pak të dobishme.

d) Veprimi i gjymtyrëve: si namazi,kujdesi për pjesëmarrje në tubime të hairit,ndihmesa ndaj të paaftëve, shfaqja e butësisëdhe mirësisë ndaj krijesave, si dhe vepra tëtjera të ngjashme me këto.

Përktheu: Burbuqe REXHA

...Kjo sëmundje mund tambajë atë deri në atë masë,saqë ai beson të mirën për tëkeqe dhe të keqen për tëmirë. Sunetin e bën bidat,ndërsa bidatet sunet...

“

“


AKIDE

SHKRUAN: BLEDAR HAXHIU

Lavdia i takon Allahut, Zotit të botëve,paqja dhe bekimi i Tij qofshin mbiProfetin tonë, Muhamedin, familjen,

shokët e tij dhe mbi të gjithë ata që epasojnë me devotshmëri deri në Ditën eFundit. Po shkruajmë rreth kësaj teme përfaktin se sot shumë njerëz kanë rënë nëkthetrat e idhujtarisë në të cilën kanë qenënjerëzit para Islamit, dhe për shkak se janëinjorantë e konsiderojnë atë si pjesë të fesëapo adhurim të Allahut. Në përpilimin ekëtij shkrimi jemi mbështetur në broshurënme titull: “Vizita e varreve në përputhje mefenë dhe kur ajo kthehet në idhujtari” tëautorit: Muhjidin Muhamed Berkeviut ngadijetarët e mëdhenj të medhhebit hanefi,kjo për faktin që të nxirret në pah, se me tëvërtetë dijetarët hanefi kanë luajtur një roltë madh në luftimin e idhujtarisë dhepastrimin e adhurimit për Allahun Një tëvetëm e pa shok.

Ky dijetar ndër të tjera thotë nëbroshurën e tij: “Shumë prej njerëzve nëkëtë kohë i kanë kthyer disa varre në idhuj,duke u falur në to, duke therur kurbane dheduke i dedikuar atyre vepra dhe shprehje tëcilat nuk janë të denja për besimtarët, ndajdhe dëshirova që të sqaroj për ta atë që kaligjëruar Sheriati, në mënyrë që të dallohet

e vërteta nga e kota”. Dije, se lumturia evërtetë dhe nderi më i madh që mund tëarrijë njeriu në këtë botë dhe në tjetrën vjennë sajë të pasimit të Profetit të Allahut,nderimi dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të,porse shejtani, i cili është armik i hapët përnjeriun, e devijon atë me kurthet e tij ngarruga e drejtë dhe e fton atë për në gjynahete mëdha, që të jetë prej banorëve të zjarrit,ndaj dhe qëllimi më i madh tek ai ështërrëmbimi i besimit, që më pas të jetë prejbanorëve të përjetshëm në zjarrin exhehenemit.

Nga kurthet më të mëdha në të cilat ai ika hedhur njerëzit është ajo tek e cila i kaftuar në kohët e hershme dhe të sotmet, nëmadhërimin e varreve aq sa më në fund disai morën ato si idhuj, të cilët i adhuruan nëvend të Allahut. Fillimi i kësaj sëmundjeje tëmadhe ka nisur me popullin e Nuhut alejhiselam, sikurse na thotë Allahu: “Nuhu tha:“O Zoti im, ata më kundërshtuan mua dhe udhanë pas atyre njerëzve, pasuria dhefëmijët e të cilëve nuk kanë sjellë gjë tjetër,veç shkatërrimit. Ata kurdisën një kurth tëmadh, dhe thanë: ‘Mos i lini kurrsesi zotattuaj! Mos e lini kurrsesi as Veddin, asSuvain, as Jeguthin, as Jaukën, as Nesrin”! 1

Ibën Abasi dhe të tjerët kanë thënë: Këtakanë qenë disa njerëz të mirë ke populli iNuhut, kur ata vdiqën njerëzit filluan të

KUR VIZITA E VARREVEKTHEHET NË IDHUJTARI!Me të vërtetë dijetarët hanefi kanë luajtur një rol të madh në luftimin e idhujtarisë dhe pastrimin e adhurimitpër Allahun Një të vetëm e pa shok

1 Nuh, 21-23

26

AKIDE

qëndronin te varret e tyre dhe u bënë atyrebuste dhe pasi kaloi një kohë ata filluan t’iadhurojnë”.2

Kjo ishte shkëndija e parë në adhurimine idhujve dhe këta njerëz ranë në dy fitne:fitnen e varreve dhe fitnen ebusteve/përmendoreve. Këto që të dyja i kapërmendur Profeti sal-lallahu alejhi ueselem, në një hadith të saktë që përcillet ngaAishja, se Umu Seleme i përmendi Profetitnjë kishë, të cilën e kishte parë në Habeshe3

me emrin Maria dhe gjëra të tjera në të, aitha: “Ata janë njerëz, që kur u vdes ndonjënjeri i mirë ndërtojnë mbi varrin e tij faltoredhe pikturojnë aty piktura; ata janë njerëzitmë të këqij tek Allahu i Madhëruar”.4

Në këtë hadith është përmendurbashkimi midis skulpturave dhe varrevedhe meqenëse shkëndija dhe shkaku iadhurimit të idhujve janë varret, atëherëProfeti e parandaloi umetin e tij nga ky llojsprovimi në mënyra të shumta: prej tyre: SeProfeti ka ndaluar që ato të shndërrohen nëxhami sikurse është pohuar një gjë e tillë nëlibrin e saktë të Muslimit nga Xhundub ibënAbdullah Bexheliu, se ai ka dëgjuar Profetinsalallahu alejhi ue selem, pesë ditë përparase të vdiste të thoshte: “Vërtet ata që kanëqenë përpara jush i merrnin varret eprofetëve të tyre si faltore, prandaj mos imerrni varret si xhami, sepse unë jua ndalojnjë gjë të tillë”. Ndërsa në të dy librat e saktëpërcillet nga Aishja, se Profeti salallahualejhi ue selem, në sëmundjen e vdekjes tha:“I mallkoftë Allahu hebrenjtë dhe tëkrishterët, ata i morën varret e profetëve tëtyre si faltore”.5 Duke na tërhequr vërejtjenprej asaj që ata vepruan. Një numër ikonsiderueshëm dijetarësh nga të gjithamedhhebet janë shprehur qartë mbi

ndalesën e ndërtimit të xhamive mbi varre.Prej tyre: se Profeti salallahu alejhi ue

selem, ka ndaluar vendosjen e kandilave6

tek varret sikurse ka transmetuar Ahmedidhe autorët e Suneneve, nga Ibën Abasi seProfeti salallahu alejhi ue selem, i kamallkuar vizitueset e varreve, ata qëndërtojnë mbi to xhami dhe ata që vendosinnë to kandila”.7 Çdo gjë që e ka mallkuarProfeti, veprimi i saj konsiderohet ngagjynahet e mëdha dhe mallkimi përndriçimin e varreve ka ardhur për shkak seme këtë veprim ka shpenzime tëpadobishme të pasurisë, ka shfaqjeekstreme në madhërimin e varreve duke ipërngjarë ato me idhujt, ndaj dhe për këtëdijetarët kanë thënë: nuk lejohet që dikushtë zotohet për varret se do të japë vaj, qirinjapo çfarëdo gjëje tjetër. Nuk lejohet kryerjae këtij zotimi në mënyrë kategorike, madjeas nuk duhet të dhurojë diçka për shkak tëvarrit, sepse kjo dhuratë nuk është e saktëdhe nuk merret parasysh.

Prej tyre: Ndalimi i lyerjes së varreve megëlqere dhe ndërtimit mbi to, sikurse na kapërcjellë Muslimi në librin e tij të saktë ngaXhabiri, se Profeti salallahu alejhi ue selem,ka ndaluar lyerjen me gëlqere të varrevedhe që të ndërtohet mbi to”. Ky ndalimpërmban në vetvete dy aspekte: ndalimin e

...Lumturia e vërtetë dhe nderimë i madh që mund të arrijënjeriu në këtë botë dhe nëtjetrën vjen në sajë të pasimittë Profetit të Allahut...

“ “2 Buhariu. 3 Abisini. 4 Buhariu. 5 Buhariu dhe Muslimi.

6 Në kohën tonë neonë, qirinj, apo zbukurime të tjerandriçuese.

7 Ebu Daudi, Nesaiu, Tirmidhiu dhe Ahmedi.


AKIDE

ndërtimit dhe ngritjes së tyre me gurë apotë ngjashme me to,8 ndërsa tjetri: që tëndërtohen mbi to tyrbe dhe kube, sepse kjoështë vepër e injorancës para-islame.

Prej tyre: Ndalimi i mbishkrimeve nëvarre, Ebu Davudi ka përcjellë në Sunenin etij nga Xhabiri, se Profeti salallahu alejhi ueselem, ndaloi që të shkruhen në varre, apoqë ato të ngrihen.” D.m.th. me dhè tjetër veçdheut që nxjerr vetë varri.9 Çdokush që hynsot nëpër varreza përballet me mbishkrimetë panumërta që vihen tek varret, ku disatregojnë lavde për të vdekurin, disa të tjerëthurin poezi e disa flasin rëndë dhe shajnëedhe Allahun, Allahu na ruajt!

Prej tyre: Ndalimi i faljes në varrezasikurse është përcjellë nga Muslimi nëSahihun e tij nga Ebu Merthed Ganeviu, seProfeti salallahu alejhi ue selem, ka ndaluarpër uljen mbi varre dhe faljen në to”. NdërsaEbu Seid Hudriu përcjell se Profeti salAllahualejhi ue selem, ka thënë: “Toka është egjitha e pastër, me përjashtim të nevojtoresdhe varrezave”.10 Hadithet që e ndalojnë njëgjë të tillë janë të shumta, kjo për faktin sespecifikimi i kryerjes së faljes nëpër varrezaështë i ngjashëm me madhërimin e idhujve,kur dikush bie në sexhde para tyre, ndaj dheProfeti salallahu alejhi ue selem, i mallkoihebrenjtë dhe të krishterët, sepse ata ikthyen varret e profetëve të tyre në faltore.Këta njerëz faleshin në vendet ku kishinvarrosur profetët, edhe për faktin semendonin se sexhdeja në varret e tyre ishtemadhërim për këto varre dhe kjo është njëidhujtari e qartë; prandaj Profeti thoshte: “OAllah, mos e bëj varrin tim idhull qëadhurohet”.11 Ose duke menduar se drejtimipër nga varret në momentin e faljes është

më i mirë, sepse ndërtohet nga dy gjëra:adhurimi Allahut dhe madhërimi iprofetëve dhe kjo është idhujtari e fshehtë.

Prej tyre: Profeti salallahu alejhi ueselem, ka ndaluar që varri i tij të merret sivend feste, pra, që të vizitohet në mënyrë tëvazhdueshme dhe periodike. Na përcilletnga Ebu Hurejre, se Profeti salallahu alejhiue selem, ka thënë: “Mos i ktheni shtëpitëtuaja në varre dhe mos e bëni varrin timvend festë, më çoni selam sepse selamettuaja më arrijnë kudo që të jeni”.12 Me këtëhadith Profeti i tërheq vërejtjenbesimtarëve, që shtëpitë e tyre të mos ibëjnë si varre duke mos u falur e përkujtuarAllahun në to, përkundrazi njeriu duhet tagjallërojë shtëpinë e tij me namaz dhedhikër, duke e dalluar atë nga varret tek tëcilat nuk kryhen vepra të tilla. Po ashtu nëkëtë hadith paralajmërohemi dhe natërhiqet vërejtja për mos-madhërimin evarrit të tij, duke e marrë atë si vend i cilivizitohet në kohë të caktuara, përkundraziProfeti e nxit umetin e tij që të dërgojnësalavate për të aty ku janë dhe në vendet etyre, sepse Allahu ka vendosur melaqe, tëcilët ia përçojnë Profetit selamet e umetit tëtij. Këtë paralajmërim Profeti e bëri ngafrika se mos muslimanët bien në gabimin eidhujtarisë – duke ndërmarrë udhëtime meqëllim vizitën dhe madhërimin e varreve -,sikurse ranë në këtë gabim popujt para tyre,të cilët i madhëruan varret e Profetëve, aqsa i kthyen ato në idhuj. Prandaj Profetisalallahu alejhi ue selem, ndër të tjera kathënë: “Nuk ndërmerret udhëtimi përadhurim, veçse për në tre xhami: nëxhaminë time, në xhaminë e Qabesë dhe nëxhaminë Aksa”.13

8 Ndërsa në kohën tonë me mermer, qeramikë; ndërtojnë buste, vendosin foto dhe portrete etj. 9 Varri sipas Islamit nuk duhet të ngrihet më shumë se një pëllëmbë. 10 Ahmedi, Tirmidhiu, Ebu Daudi dhe Hakimi. Hadithi është i saktë. 11 Ahmedi, Maliku dhe Abdurrezaku. 12 Ebu Daudi, Sahih Albani. 13 Buhariu dhe Muslimi.

28

AKIDE

Imagjino kur Profeti i Zotit ndalon tëbëhet një gjë e tillë me varrin e tij ndërkohëqë ai ka qenë njeriu më i mirë që ka shkelurmbi këtë tokë, atëherë çfarë mund të thuashpër varret e të tjerëve? Ndaj muslimaniduhet t’i thërrasë arsyes dhe të mos bjerëpre e mashtrimeve të shejtanit i cili kërkonnga njerëzit të largohen nga adhurimi dhemadhërimi i Allahut, për t’i hedhur më pasnë adhurimin e çdo kotësie ku një nga tëcilat janë varret e njerëzve të mirë. Aspekttjetër që duhet ta pohojmë këtu është faktise: në momentin që njerëzit i marrin varrete njerëzve të mirë si vende vizite, atadomosdoshmërish bien në kundërshtimeme parimet e larta Islame dhe adhurimin eAllahut Një, të cilat shqetësojnë çdo kënd qënë zemrën e tij ka qoftë dhe një grimënënshtrimi për Allahun, apo që ka xhelozipër atë që cenon njësimin e Allahut dhe që eurren idhujtarinë.

Nga dëmet e marrjes së varreve si vendepelgrinazhi mund të përmendim: se njerëzite teprojnë në madhërimin e tyre, i sheh se siqë nga larg i përkulen e i nderojnë varret,vendosin ballin e tyre në pjesën e varrit dhee puthin, kërkojnë prej tyre strehim apozgjidhjen e problemeve dhe të nevojave,rrotullohen rreth tyre dhe presin për tokurbane; kështu që të gjitha këto veprimeqë ata ia dedikojnë varreve, nuk janë gjëtjetër vetëm se forma adhurimi, të cilat ipërkasin vetëm Allahut, që është i Gjalli ipavdekshëm, Atij që i përgjigjet nevojtarëvedhe që e largon të keqen. Allahu thotë nëKuranin Famëlartë: “Nëse nga Allahu tëgodet ndonjë fatkeqësi, atëherë askushpërveç Tij nuk mund të të shpëtojë. E nëse tëdhuron ndonjë mirësi, dije se vetëm Ai ështëi Fuqishëm për çdo gjë”.14

Ndërsa në një ajet tjetër thotë: “PërveçAllahut, mos iu lut tjetërkujt nga ata që nuktë sjellin as dobi, as dëm. Nëse do ta bëjekëtë, atëherë ti do të ishe vërtet keqbërës.Nëse Allahu vendos që të të godasë ndonjë ekeqe, askush nuk mund të ta largojë atë,përveç Tij, e nëse Ai do të të bëjë ndonjë tëmirë, s’ka kush që ta pengojë mirësinë e Tij.Ai ia jep atë mirësi kujt të dojë prej robërvetë Tij. Ai është Falës dhe Mëshirëplotë.Thuaj: “O njerëz, ju erdhi e Vërteta nga Zotijuaj. Kush udhëzohet në rrugën e drejtë, aiështë udhëzuar për dobinë e vet dhe kush ehumb rrugën e drejtë, ka humbur në dëmine vet, ndërsa unë nuk jam mbikëqyrësijuaj”.15

Po ashtu thotë: “Nëse ti (o Muhamed) ipyet ata (paganët) se kush i ka krijuar qiejtdhe Tokën, me siguri që do të të thonë:“Allahu”. Thuaju: “Si mendoni, nëse Allahudëshiron të më shkaktojë ndonjë dëm, amund ta largojnë atë idhujt që ju i adhuronikrahas Tij?! Po nëse Ai dëshiron të mëmëshirojë, a mund ta pengojnë atamëshirën e Tij?!” Thuaju: “Mua më mjaftonAllahu. Tek Ai le të mbështeten ata qëkërkojnë mbështetje”. 16

Ndaj le të jetë ky shkrim një thirrje për tëgjithë muslimanët që të kryejnë në varrezavetëm atë që është e urdhëruar, dhe tëlargohen nga çdo gjë që është e ndaluar, nëmënyrë që të jenë të shpëtuar dhe që vizitae varreve të mos kthehet në idhujtari tëshëmtuar. E lusim Allahun ta pastrojëbesimin tonë dhe të na largojë nga çdo llojidhujtarie dhe adhurimin tonë ta bëjë vetëmpër Allahun të vetëm e pa shok.

14 Enam, 17. 15 Junus, 106-108. 16 Zumer, 38.


FIKH

SHKRUAN: AGIM BEKIRI

Betimi ose të bërit be nënkuptonpërmendjen e një emri apo cilësie tëAllahut për ta siguruar dikë se themi të

vërtetën, ose se do të kryejmë një veprimpatjetër. Në gjuhën arabe bëhet me pjesëzat:“uav”, “ba” dhe “ta” që i përshtatenparafjalëve të gjuhës shqipe: “për” dhe“pash”. Arabisht thuhet: vallahi, bilahi,tallahi që do të thotë: pasha ose për Allahun.Si shembull betimi, duke përmendur njëcilësi të Zotit mund të sjellim një pjesë tëhadithit, ku thuhet: “Zjarri vazhdimisht dotë përsëris: A ka më (njerëz për të hyrë nëtë), derisa Zoti Krenar të vendosë këmbën eTij në të e atëherë do të thotë: pashakrenarinë Tënde, mjaft, mjaft” 1

Sipas pikëpamjes së besimit islamndalohet rreptësisht betimi te dikush tjetër

pos Allahut pa marrë parasysh, sa i shtrenjtëështë ai në të cilin betohemi, ngase imadhëruari i vetëm i denjë është Allahu,kurse krijesat nuk mund të madhërohenderi në atë shkallë saqë të betohemi në to.Mu për këtë i Dërguari i Allahut ka thënë:“Ka bërë kufër ose shirk ai që betohet nëdikë tjetër pos Allahut” 2. Nga kjo kuptojmëse të gjitha betimet që i dëgjojmë aty-këtu,si: për kokë të nënës, apo babait, apofëmijëve, për besë, pasha flamurin, përnderin e fraza tjera të shumta janë gabimeqë duhet t’i mënjanojmë. Betim mëkatar apoi gabuar gjykohet edhe kur përmendim njëfrazë pa pasur qëllim betimin, siç bëjnë disanjerëz, të cilët shpeshherë betohen nëQabenë, Profetin, ndonjë të dashur të tyre,edhe pse ai mund të mos ketë për qëllimbetimin. Për të kuptuar sa mëkat i madhështë betimi në dikë tjetër pos Allahut do tëpërmendim fjalën e Abdullah ibën Mesudit,

BETIMET – RREGULLADHE SQARIME

të gjitha betimet që idëgjojmë aty-këtu, si: përkokë të nënës, apobabait, apo fëmijëve, përbesë, pasha flamurin, përnderin e fraza tjera tëshumta janë gabime qëduhet t’i mënjanojmë

1 Buhariu dhe Muslimi 2 Tirmidhiu

30

FIKH

që ka thënë: “Për mua më e dashur është tëbetohem në Allahun rrejshëm, se sa në dikëtjetër me sinqeritet.”3 Kjo thënie e tij natregon shumë, sidomos nëse marrimparasysh se betimi në Allahun rrejshëmështë mëkat i madh. Përmendja e Allahutapo e ndonjë cilësie të Tij i jep peshë betimitdhe për hir të kësaj duhet që të pranohetfjala e shoqëruar me betim, sidomos kurargumentet mungojnë dhe betimi vjen nganjë njeri i drejtë. Buhariu dhe Muslimi napërcjellin se Pejgamberi, sal-lallahu alejhiue selem, ka thënë: “Isai i biri i Merjemeskishte parë një njeri teksa po vidhte. I kishtethënë atij: A po vjedh? Jo, pasha Atë pos tëcilit zot të vërtetë nuk ka - ishte përgjigjurai. Isai i tha: Unë i besova Allahut dhepërgënjeshtrova syrin tim.”

Llojet e betimit:Betimet janë tre lloje: a) betimi i

paqëllimtë (el-jemin el-legu), b) betimifundosës (el-jemin el-gamus) c) betimi iplotfuqishëm (el-jemin el-mun’akide)

Betimi i paqëllimtë: Më lart përmendëm se: nëse dikush

betohet te dikush tjetër pos Allahut, mirëpopa pasur si qëllim betimin, kjo fjalë e tijgjykohet si një mëkat që duhet mënjanuar.Tani kemi një situatë tjetër dhe bëhet fjalëpër atë shprehje që ka formën e betimit (nëAllahun apo në ndonjë cilësi të Tij), mirëponuk thuhet për t’u betuar, por thjesht njëfjalë goje me të cilën është mësuar gjuha. Kybetim nuk sjell pasoja dhe detyrime ndryshenga betimet e tjera, të cilat sipasLegjislacionit Islam në raste kur atoshprehen bëhen detyra që duhet kryer. Këtëdo ta sqarojmë më poshtë, kur do të flasimpër dy llojet e betimeve, atë fundosës dhe të

plotfuqishëm.Betimi i paqëllimtë është i falur nga

Allahu i Madhëruar. Ai në Kuranin e Tijthotë: “Allahu nuk ju merr në përgjegjësipër betimet tuaja të paqëllimta, por ju merrpër ato që i bëni qëllimisht me gjithë zemër.Allahu është i butë dhe fal shumë.” 4, “Allahunuk ju merr në përgjegjësi për betimet ejuaja të paqëllimta (për betim), por ju merrpër ato që jeni betuar qëllimisht” 5 Aishja,radijallahu anha, thotë: fjala e Allahut:“Allahu nuk ju merr në përgjegjësi…” kazbritur për fjalët: vallahi jo, vallahi po…6.

Betimi fundosës (ose betimi i rremë):Është betimi i rrejshëm, i cili nëpërkëmb

të drejtat e njerëzve, betim me të cilinsynohet mëkati dhe tradhtia. Quhet“fundosës”, ngase e fundos në mëkat pastajnë zjarr atë që e thotë. Konsiderohet prejmëkateve më të mëdha dhe nuk ka shpagimtë caktuar, ngase nuk hyn në fuqi. Allahu iMadhëruar thotë: “Mos i përdorni betimettuaja për dredhi mes jush, e të rrëshqitnipas forcimit, e ta shijoni të keqen (edredhisë), për shkak se penguat (të tjerët)nga rruga e Allahut, e ju do të keni dënim tëmadh.” 7 Imam Taberiu duke komentuarkëtë ajet mes të tjerash thotë: “Mos i bënibetimet e juaja derë për mashtrim e tradhti,duke u munduar ta siguroni palën tjetër, enë fakt fshihni mashtrimin.”8 Në lidhje mekëtë Ebu Hurejra na përcjell se Pejgamberi,

...Për mua më e dashur ështëtë betohem në Allahun rre-jshëm, se sa në dikë tjetër mesinqeritet...

“ “3 Taberaniu 4 Bekare: 225

5 Maide: 89 6 Buhariu

7 Nahël: 94 8 Tefsir Taberi: 14/166


FIKH

sal-lallahu alejhi ue selem ka thënë: “Pesëgjëra nuk ka shpagim për to9: shirku, vrasjapa të drejtë, shpifja mbi besimtarin, ikja ngafronti dhe betimi që domosdoshmërish iamerr pasurinë tjetrit pa të drejtë.”10

Betimi i plotfuqishëm:Është betimi i drejtë që bëhet me

këmbëngulje për të vërtetuar veprimin apomosveprimin e diçkaje. Nëse e çon në vendbetimin e tij, atëherë s’ka gjë për të, në tëkundërtën ai detyrohet me shpagim. Allahui Madhëruar thotë: “Allahu nuk ju merr nëpërgjegjësi për betimet tuaja të paqëllimta,por ju merr për ato që i bëni qëllimisht megjithë zemër…”11 Shpagimi për thyerjen ebetimit është i përcaktuar në KuraninFamëlartë. Allahu thotë: “Allahu nuk jumerr në përgjegjësi për betimet e juaja tëpaqëllimta (për betim), por ju merr për atoqë jeni zotuar qëllimisht. E shpagimi i tij (ibetimit të bërë) është duke i ushqyer dhjetëtë varfër me ushqim mesatar që ushqenifamiljen tuaj, ose duke i veshur ata (tëdhjetë), ose duke liruar një rob. E kush nukka mundësi t’i bëjë këto, le të agjërojë triditë. Ky është shpagim për betimet tuaja kuri thyeni ato. Ruani betimet tuaja. KështuAllahu ju sqaron dispozitat e veta, ashtu qëtë jeni mirënjohës.”12 D.m.th. kush thyenbetimin e tij ai zgjedh mes tre shpagimeve:

1. ushqimi i dhjetë të ngratëve2. veshja e tyre3. lirimi i një robiNëse nuk mund t’i bëjë këto, atëherë ai

agjëron tre ditë, pra, pika e katërt mund tëzgjidhet vetëm nëse nuk mund të bëjëasnjërën prej tri të parave.

Disa rregulla:1. Betimi vlerësohet në bazë të nijetit të

atij që betohet, d.m.th. kush betohet për diç -ka, mirëpo dëgjuesi kupton diçka tjetër, vle -rësimi bëhet në bazë të nijetit të atij që ështëbetuar, nëse nuk cenon të drejtën e dikujt,përndryshe rregulli themelor është se betimivlerësohet në bazë të asaj që kupton kërkuesii betimit, siç ka thënë Pejgamberi, sal-lallahualejhi ue selem: “Betimi merret në bazë tënijetit të atij që e kërkon atë.” 13 Argumentpër të parën është rasti që na përcjell Suvejdibën Handhali, i cili thotë: U nisëm për tek iDërguari i Allahut e me ne ishte Vail ibënHuxhri, të cilin e rrëmbeu një armik. Unë ubetova se ai ishte vëllai im dhe e lëshuan,ndërkohë që të tjerët ngurruan (sepse në faktnuk ishte vëllai i tij). Kur u takuam me tëDërguarin e Allahut dhe i treguam përngurrimin e tyre dhe se unë isha betuar se ekam vëlla, më tha: “Ke thënë të drejtën,muslimani është vëlla i muslimanit.” 14

2. Është i falur ai që e thyen betimin e tijgab imisht ose në harresë, Allahu i ma dhë ru -ar thotë: “Zoti ynë, mos na dëno nëse ha rro -j më ose gabojmë”. 15

3. Nëse ndonjëri gjatë betimit bën për ja -sh timin, duke thënë “inshaAllah – nëse doAllahu”, për të nuk ka thyerje betimi. Pejga -mb eri, sal-lallahu alejhi ue selem, ka thënë:“Kush betohet për diçka duke thënë “nësedo Allahu” është i lirë ta përmbushë betiminapo ta lërë atë.” 16

4. “Kush betohet për një gjë, pastaj shehdiçka më të mirë, le ta bëjë më të mirën dhele të shpaguaj betimin e tij të parë.” 17

5. Kush betohet se do t’ia ndalojë vetv et -es diçka që e ka të lejuar, ajo gjë nuk i nda lo -het dhe betuesi ngarkohet me shpagim.

9 Nuk ka shpagim (kefaret) do tëthotë: nuk fshihet mëkati i tyre meagj ërim, lëmoshë apo lirim ro bë ri -sh, ngase kështu shpaguhet be ti mii plotfuqishëm. Kjo nuk mohonfaktin, se këto mëkate të mëdha

mu nd të shlyhen me pendim të sin -qer të dhe duke kërkuar falje nga tëdëmtuarit. 10 Ahmedi, kurse hadithin e vlerë -sojnë hasen Sujutiu dhe Munaviu. 11 Bekare: 225

12 Maide: 89 13 Ibën Maxhe, sahih 14 Ibën Maxhe, sahih 15 Bekare: 286 16 Ibën Maxhe, sahih 17 Muslimi

32

PËRMBLODHI: AGRON TERZIQI

1. Si qëndrojnë raportet e tua me Allahun,cili është preokupimi yt kryesor gjatëditës?

2. Nëse dështon, atëherë mos u dëshpëro,por përkundrazi kremto, ngasemossuksesi në fillim të çfarëdo projektigjithsesi në mbarim përmban njëpërfundim të suksesshëm.

3. Parashtroja vetes këtë pyetje: “Çfarë mundtë bëj tani, që nëse e bëj rregullisht do tëketë ndikim të dobishëm dhe me vlerë nëjetën time?”

4. Suksesi dhe dështimi qëndron në mendjendhe intelektin tonë. Në jetë nuk ekzistondiçka që quhet e pamundur, kjo ekziston

vetëm në mendjen e të falimentuarve. Kurtë ballafaqohesh me ndonjë detyrëmbështetu tek Allahu dhe thuaj; mundemta kryej... e thjeshtë... e lehtë....! Pra, përnjerëzit e suksesshëm konsiderohet diçkae mundur për t’u realizuar, ndërsa përdështakët e pamundur.

5. Çdo pengesë para suksesit tëndkonsideroje sfidë.

6. Në shumicën e rasteve ti je rezultat imendimeve dhe i botëkuptimeve të tua.

7. Njerëzit e suksesshëm janë optimist.Optimizmi përbën një përqindje tëkonsiderueshme te suksesit. Shumica enjerëzve të suksesshëm nuk mendojnë përtë kaluarën dhe problemet e saj. E kaluaraka shkuar dhe ka ikur, ndërsa ne tanijetojmë në një ditë të re, që i ka

PROPOZIMEKREATIVE

E kaluara ka shkuar dhe ka ikur, ndërsa ne tani jetojmë në një ditë të re, që i ka karakteristikat dhe prurjet e saj të reja. Shpreso dhe mendo mirë vazhdimisht.


AVANCIMI PERSONAL

karakteristikat dhe prurjet e saj të reja.Shpreso dhe mendo mirë vazhdimisht.

8. Vetëm ti je përgjegjës për të gjithaveprimet dhe botëkuptimet e tua.

9. Shembulli ynë në këtë botë është sikurseshembulli i bujkut, sepse atë që mbjellimsot do ta korrim në të ardhmen. Prandaj,medito se a je vërtetë duke mbjellë nëmendjen tënde mendime të frytshme?Zëvendëso mendimet e dështuara dhe tëpashpresa me mendime të mira dheproduktive. Përse të mos synosh qëshprehjet negative, të cilat i ke bërë zakont’i përdorësh t’i transformosh në fjalëfrytdhënëse dhe kështu do të vëreshshumë shpejt në jetë efektin e tyre pozitiv.Bëhu prej atyre që i kontrollojnëmendimet dhe fjalët e tyre.

10. Injoro dhe braktis ata persona që nëmënyrë të përsëritur deklarojnë: eparealizueshme, e vështirë, e pamunduretj. Dije se ai që i thotë këto fjalë ështëinjorant, ngaqë me lejen dhe ndihmën eZotit çdo gjë është e mundshme.

11. Varësisht prej sasisë së angazhimit dhepreokupimit tënd rreth një çështjeje, medëshirën e Zotit do të arrish suksese dherezultate të caktuara. Të suksesshmit pasmbështetjes në Allahun dhe mendimit tëmirë në Të, besojnë në aftësitë e tyre dhekanë vetëbesim të lartë.

12. Që të ndryshojnë të tjerët dhe rrethi kujeton lipset që së pari ti të ndryshosh.

13. Nëse përqendrohesh në kërkim tëzgjidhjes, nëse mendja jote pyet përzgjidhjen, me lejen e Zotit do ta gjeshzgjidhjen e duhur. Në të shumtën e rastevene e arrijmë atë që përqendrohemi në të.

14. Përmes të menduarit për suksesin ti kegjasa më të mëdha që t’i zbulosh edhemënyrat e duhura që të çojnë drejtzgjidhjes finale. Një gjë është e përbashkëtgati për të gjithë njerëzit e suksesshëm, seata gjithmonë mendojnë dhe meditojnë

për suksese dhe për arritje. Ata kanë njëmoto, se çfarëdo përvoje që përfundon memosrealizim të kënaqshëm është një hap irëndësishëm drejt një suksesi të madh,ngase për ta nuk ekzistojnë veprime tëdështuara, por vetëm përvoja.

15. Ngulmi mund të përkthehet thjesht edhesi sukses paraprak. Këmbëngulja dhe zelliçojnë drejt shumë zgjidhjeve të reja dhekreative.

16. Ai që është më fleksibël është edhe më isuksesshëm me veten dhe të tjerët.Prandaj ji fleksibël.

17. Çdo gjë fillon me hapin e parë. Dyshimidhe hezitimi janë pengesat e para qëshfaqen në rrugën e suksesit.

18. Forca jote kryesore pas besimit tek Allahui Madhërishëm prehet në fuqinë evullnetit, durimit dhe të mundësisë sëkalimit të pengesave për të hulumtuar dhetestuar mundësitë e ndryshme, gjersa tëarrish të gjesh zgjidhjen e artë për vetedhe për të tjerët. Ai që zotëron vullnet, aizotëron edhe fuqinë.

19. Mendo për përvojat e tua të suksesshmedhe shkruaj me saktësi, se çfarë dëshirontë arrish në ditën e sotme.

20. Askush nuk ka mundësi të ndikoj tek tivetëm nëse ti personalisht e pranon një gjëtë tillë.

21. Mos shkatërro asgjë para se të jesh ipërgatitur për të ndërtuar diçka më tëmirë në vend të saj. Ku qëndron dobia tëprishësh një pallat e të ndërtosh në vendtë tij një tendë?

22. Mos u merr me atë që ke punuar në tëkaluarën, por preokupohu me atë se çfarëdo të bësh sot dhe në të ardhmen.

23. Kujdesu çfarë po sheh, çfarë po dëgjondhe po lexon. Kushtoji kujdes ushqimitshpirtëror duke falur namaz, duke u lutur,agjëruar dhe duke u përkushtuar nëadhurim në pjesën e tretë të natës, atëherëkur Allahu Fuqiplotë zbret në qiellin e

34

AVANCIMI PERSONAL

kësaj bote dhe pyet: a ka kush ndonjëkërkesë që t’ia plotësoj... Ushqeje shpirtin me leximin e Kuranit dhelibrave të dobishëm. Caktoji vetes një orartë veçantë për të dëgjuar dhe lexuar libra,që lidhen drejtpërsëdrejti me avancimintënd personal.

24. Medito rreth jetës së njerëzve tësuksesshëm dhe do të mësosh, se që tëgjithë janë ballafaquar me pengesa tëshumta gjatë rrugëtimit të tyre drejtsuksesit. Madje ndoshta ata që më sëshumti kanë tentuar e dështuar janë më tësuksesshmit dhe më të pasurit. Në jetëdështimi konsiderohet një shkollëmahnitëse për të gjithë ne, sepse prej tijmësojmë, durimin, ngulmin dhe mësiminnga gabimet.

25. Hezitimi dhe frika nga marrja evendimeve, përballja me probleme, tëfolurit para publikut janë sëmundje mendikime fatale. Ka ardhur koha që mevetëbesim të ballafaqohesh me çdo sfidëqë ke përpara. Vetëbesimi dhe frika nukmund të qëndrojnë në një vend në jetën easkujt. Ti je trim, nismëtar, i guximshëmdhe iniciator.

26. Të gjithë liderët, kolosët, administruesitdhe mendimtarët, të cilët kanë udhëhequrpopullin kanë pësuar disfata. Dallimi ivetëm ndërmjet këtyre dhe dështakëveështë se ata pas dështimeve i kanë marrëpërsipër përgjegjësitë dhe u ngritën nëshkallët e suksesit duke pyetur veten:“Çfarë kërkohet prej meje që të veproj përtë arritur...” Ndërsa dështakët qysh nëdisfatën e parë tërhiqen dhe zmbrapsen,dhe nuk e kanë më kurajën dhe guximinqë të tentojnë sërish.

27. Mos i cakto zgjidhjes së problemit tëndvetëm një alternativë, por mendo dhevendos më shumë se një zgjidhje, sepse sido të veprosh nëse mundësia jote e vetmetë mos funksionojë? Çfarë do të ndodhë,

nëse rrethanat do të ndryshonin? Cili do tëjetë reagimi yt? Prandaj gjithmonë mendopër më shumë se një zgjidhje dhe mosharro që t’i shkruash ato në letër.

28. Ai person që nuk ka një synim të caktuarmadhor është njeri i humbur. Shembulli itij është sikurse shembulli i anijes, e cilalundron në oqean pa busull.

29. Të shumtë janë ata që pretendojnë se dinëgjithçka dhe kur ballafaqohen me ndonjëproblematikë rreth së cilës nuk kanënjohuri tregojnë mendjemadhësi ndaj sëvërtetës dhe veprojnë me hamendje. Nëseke guximin dhe dëshirën të arrish deri tezgjidhjet kreative prano së pari para vetesse nuk di aq sa duhet, porse ke nevojë përnjohuri më të shumta. Ky miratimkonsiderohet fuqi për ty dhe për të tjerët.Ky lloj pranimi do të kontribuoj dukshëmqë t’i të përparosh dhe të bëhesh i dijshëmpër t’u njohur me zgjidhjet përmeskërkimit të dijes dhe njohurive shkencore.

30. Nëse dëshiron t’i përfitosh të tjerët, nëseke dëshirë që të gëzosh popullaritet tenjerëzit, nëse synon që të ecësh në rrugëne gjetjes së zgjidhjes, atëherë zbulo tenjerëzit anët e tyre pozitive dhe inkurajoji,lavdëroji dhe uroji për to, e më pas bëju njëkritikë konstruktive kur të jeni vetëm.Askush nuk ka dëshirë që të kritikohet nëprani të të tjerëve, sepse njeriu është qenieemocionale dhe gjakësor nën lëkurë.Lavdëro, uro dhe përgëzo e pastaj kritiko epërmirëso.

31. A e ke kapur lapsin në dorë për të shkruarçfarë dëshiron të arrish sot. Nëse e bën një

...Mos shkatërro asgjë para setë jesh i përgatitur për tëndërtuar diçka më të mirë nëvend të saj...

“ “


AVANCIMI PERSONAL

gjest të tillë shprehi, atëherë kjo me lejene Zotit do të ndikojë që jeta jote tëndryshojë për të mirë, ku do të çojë nërealizimin e synimeve të tua.

32. Mendo, medito dhe pyet cilët janë atapersona, me të cilët unë po shoqërohemmë shumë? Sa është përkushtimi i tyrendaj fesë? Çfarë është të menduarit e tyre?Cili është perceptimi i tyre për jetën? Sindihem unë kur dëgjoj fjalët dhemendimet e tyre? Nëse zbulon se disa prejtyre nuk të inkurajojnë dhe nuk tëfrymëzojnë fare, mirëpo vetëm ndikojnënë vonimin tënd drejt suksesit, atëherëcila është arsyeja që të detyron tëvazhdosh të qëndrosh me ta? Ndeja meçfarëdo personi që përhap informatanegative dhuron pesimizëm dhe ndikonpër keq në të menduarit tënd, duke t’imbyllur dyert e zgjidhjeve, është humbje.Prandaj përcakto se kush janë ata dhelargohu prej tyre psiqikisht dhe fizikisht.Mendo për njerëzit e devotshëm, përkolosët e këtij umeti dhe rri me njerëz tësuksesshëm, të garantoj se shumë shpejtdo ta vëresh dallimin.

33. Përcilli me kujdes arritjet e tua ditore dhedo të arrish sukses me një shpejtësi tëmadhe. Vijimësia e pandërprerë është prejçelësave të suksesit.

34. Nëse për një punë shpenzon mundinmaksimal dhe papritur ndodh diçka epakëndshme, e cila ndikon që punët tëmos ecin për së mbari, mos e qorto dhemos e mallko veten, por thuaji fjalëshpresëdhënëse dhe inkurajuese, si p.sh.Allahu kështu ka caktuar dhe atë që kadashur ka vepruar, të Allahut jemi dhevetëm tek Ai do të kthehemi.

35. Optimisti i gjen dyert e zgjidhjesgjithmonë të hapura para vetes. Liderëtkanë arritur që të qëndrojnë stoikisht parasfidave të jetës, ndërsa vështirësitë që ikanë hasur gjatë rrugëtimit të tyre i kanë

shndërruar në raste dhe mundësi.36. Nëse je plotësisht i bindur se ke të drejtë,

atëherë prej kujt frikësohesh? Nëseveprimtaria jote është në përputhje mekënaqësinë e Allahut, pse atëherë tëekzistojë droja dhe frika prej njerëzve.Nisu qysh sot dhe thuaje qartë atë qëdëshiron, ngase Zoti ty të krijoi të jetosh ilirë.

37. Askush nuk mund të jetë i lirë plotësishtpërderisa nuk bëhet i sinqertë dhe besnikndaj vetes.

38. Ti je rezultat i asaj çfarë mendon, sjelljajote është produkt i mendimeve të tua,nëse sheh dikë duke qeshur dhe është ilumtur dije se mendimet e tij tëbrendshme janë pozitive. Ndrysho tëmenduarit tënd në drejtim të sferës sëshpresës, optimizmit dhe zgjidhjes, kjo medëshirën e Zotit do të reflektohet dhekthehet në sjelljet dhe raportet e tua me tëtjerët, duke të ofruar rehati dhe sukses.

39. Nëse një mendim mund të ndikojë, që tësëmuresh, atëherë ka mundësi gjithashtutë veprojë, që të ndihesh i shëndetshëm.

40. Ai që në jetë ka më shumë armiq se samiq, le ta kontrollojë mënyrën e tëmenduarit të tij.

...Nëse veprimtaria jote ështënë përputhje me kënaqësinë eAllahut, pse atëherë të ekzistojë droja dhe frika prejnjerëzve. Nisu qysh sot dhethuaje qartë atë që dëshiron,ngase Zoti ty të krijoi tëjetosh i lirë...

“

“

PREZANTIM I LIBRIT:

Ai nuk i honepste njerëzit që nuk punonin, qofshin këtaedhe njerëz të ditur dhe nga ana tjetër ai i ndihmontedijetarët nga arka e shtetit dhe nuk i linte ata nëmëshirën e njerëzve.

PRIJËSI I DREJTË DHEASKET OMER BIN ABDULAZIZ

36

SHKRUAN: GENC PLUMBI

Libri “Prijësi i drejtë dhe asket Omer binAbdulAziz” me autor të madhin e letraveislame Ibën Xheuzin, nuk është tjetër veçse

një përpjekje e autorit për të hedhur pakëzdritë mbi figurën e të ashtuquajturit me tëdrejtë, si Kalifi i Pestë i Drejtë. Themi pakdritë për arsye se figura e Omer ibënAbdulAzizit përfaqëson liderin e gjithë-pranuar nga miqtë dhe armiqtë, nëpërmjet tëcilit Allahu i dha mundësinë njerëzve nëpërgjithësi dhe muslimanëve në veçanti, që tënjihen në praktikë dhe nga afër me drejtësinëdhe mëshirën që përcjell Islami. Nuk kishte sitë ndodhte ndryshe, kur dihet se Omer ibënAbdulAzizi rrjedh nga një familje fisnike, siajo e kalifit të madh Omer ibën Hatabit(Allahu qoftë i kënaqur me të) dhe që nëfigurën e tij prej lideri përfshihen shumëvirtyte dhe cilësi, që i jepnin atij mundësinëpër të mbartur barrën e Islamit, pavarësishtmoshës së tij të re. Për këtë arsye autori–Allahu e mëshiroftë- është përqendruar tekkëto cilësi dhe virtyte, të cilat të gjitha sëbashku krijuan figurën madhore të Omer ibënAbdulAzizit, e cila edhe pse në një kohë të

largët prej sot qëndron shumë afër zemravetë muslimanëve në të gjitha kohët.

Autori e fillon me një njohje të shkurtërme Omer ibën AbdulAzizin dhe prejardhjen etij, ku vihet theksi në faktin se babai i tij ishteAsimi, i biri i Omerit dhe nëna e tij ishte vajzaqë e ndaloi nënën e vet të përzientequmështin me ujë nga frika se Allahu po ishihte. Kjo në vetvete do të thotë se Omeriibën AbdulAzizi ishte një fëmijë që lindi nganjë familje që e donte dhe e respektontedrejtësinë, dhe mbi të gjitha i ruhej Allahutnga padrejtësitë. Më tej autori vazhdon merininë e Omer ibën AbdulAzizit, e cilakarakterizohej në fillim nga shkujdesja,pëlqimi i rrobave dhe i aromave të mira, porqë më vonë ndryshoi tërësisht rrjedhën ejetës së tij duke iu përkushtuar dijes, gjuhësarabe dhe qëndrimit me dijetarët. Autori bënedhe dallimin mes kësaj periudhe dheperiudhës kur Omer ibën AbdulAzizi morikalifatin, ku vihet re shumë qartë thjeshtësiadhe përkushtimi i Omerit për botën tjetër, sidhe përpjekjet e tij për t’i qëndruar larg


LIBRI

dëshirave të kësaj bote.Një karakteristikë tjetër e Omerit ishte

edhe gatishmëria e tij për t’u këshilluar menjerëzit e dijes, një cilësi kjo tepër e theksuare udhëheqësve muslimanë. Gjithashtu IbënXheuzi, si një njohës i mirë i shkencës sëhadithit, na tregon edhe një anë tepër fisniketë Omer ibën AbduAzizit, që ishte përcjellja ehaditheve të Profetit nëpërmjet një grupi tënjohur sahabesh dhe tabi’inësh, siç është IbënOmeri, Ibën Ebi Seleme, Ubade ibën Samit,Mugira ibën Shube, Aishja dhe të tjerë. IbënXheuziu tregon se përpara se të merrtedetyrën e kalifit, Omer ibën AbduAzizi kishtekryer me nder dhe drejtësi shumë detyra tëtjera, siç ishte administrimi i Medinës, Mekës,Hixhazit dhe Taifit. Pas marrjes së kësajdetyre Omer ibën AbdulAzizi shfaqi njëthjeshtësi të madhe. Si një lider i madh Omeribën AbdulAzizi në një hytbe të vetmeparashtroi qëllimet dhe objektivat e kalifatittë tij. Gjithashtu autori tregon se Omerit nuk ipëlqenin debatet e kota në fe, madje ai ikritikonte ashpër ata njerëz të cilët nukkishin punë tjetër veç debateve dhepolemikave pa dobi. Ai shpesh thoshte: “Kurtë shohësh disa njerëz që distancohen nga tëtjerët në çështjet fetare, atëherë dije se ata pothemelojnë një humbje.”

Një nga metodat efikase që përdorte për tëorientuar dhe për të udhëzuar njerëzit ishtekëshilla nëpërmjet letrave. Ai këshillontenëpunësit e tij për drejtësi me njerëzit dhe ufliste ashpër atyre që përpiqeshin tapërdornin pushtetin e tyre për të përfituarapo për të bërë padrejtësi. Në libër autorisqaron faktin se drejtësia e Omerit, edhe psepër një periudhë shumë të shkurtër kohoreprej 2 vjet e gjysmë, pati ndikimin e saj nëmbarëvajtjen e jetës së tyre në aspektin esigurisë, begatisë dhe marrëdhënieve mesnjerëzve.

Ibën Xheuzi shfaq edhe një aspekt tjetër tërëndësishëm në jetën dhe suksesin e Omer

ibën AbdulAzizit, që është kujdesi i tij ijashtëzakonshëm për të ruajtur dhe mirë-administruar pasuritë e muslimanëve. Ai endalonte familjen e tij, që të përfitonin nga tëardhurat e muslimanëve, apo që të përdorninmjetet e shtetit. Për të arritur diçka të tillë aiemëronte njerëzit e duhur, që i frikësoheshinAllahut për gjithçka, e vogël apo e madheqoftë, haptazi apo fshehurazi, të cilëve ai ukërkonte llogari për çdo qindarkë. GjithashtuOmer ibën AbdulAzizi ishte një gjykatës idrejtë, i cili nuk mbante anën e asnjë pale. Përtë i varfri ishte i fortë derisa të merrte hakune tij dhe i pasuri ishte i dobët, derisa të merrtendëshkimin e merituar për padrejtësitë e tij.Një nga veprat e mëdha që arriti të bënteOmeri në pak kohë ishte ngritja e arsimit dheafrimi i njerëzve me dijen fetare. Ai dërgontedijetarë dhe mësues në të gjitha anët për t’imësuar njerëzit. Gjithashtu Omeri ibënAbdulAzizi ishte një njeri që e donte dherespektonte punën. Ai nuk i honepste njerëzitqë nuk punonin, qofshin këta edhe njerëz tëditur dhe nga ana tjetër ai i ndihmontedijetarët nga arka e shtetit dhe nuk i linte atanë mëshirën e njerëzve. Ai e urrente qënjerëzit të ushqeheshin nga harami dhe idënonte rëndë njerëzit që pinin verën, e cilaishte kthyer në një nxitëse të gjakderdhjes,imoralitetit dhe trazirave. Ai gjithashtu jeptelëmoshë aq shumë, sa shpeshherë vinte nëvështirësi familjen e tij, edhe pse ishte kalifi imuslimanëve. Omeri gjithmonë sillte në

...Gjithashtu autori tregon seOmerit nuk i pëlqenin debatet ekota në fe, madje ai i kritikonteashpër ata njerëz të cilët nukkishin punë tjetër veç debatevedhe polemikave pa dobi...

“ “

38

LIBRI

kujtesë Ditën e Gjykimit dhe qëndrimin e tijpara Allahut dhe kjo e ndihmonte atë që tëtregohej i drejtë me njerëzit edhe në rastezemërimi, apo atëherë kur dikush i bëntepadrejtësi.

Siç na e përcjell Ibën Xheuzi –Allahu emëshiroftë- Omerit i pëlqente që të merrtekëshilla nga Hasan Basriu për shumë aspektetë drejtimit të muslimanëve. Gjithashtu aimerrte këshilla edhe nga dijetari i madhTavusi dhe Ibën Ed’hemi. Omerit nuk ipëlqenin njerëzit servilë dhe përfitues,qofshin këta funksionarë apo poetë, të cilët ithurnin lavde të tepruara për ndonjë përfitimtë pavlerë, por gjithmonë ai zgjidhte atanjerëz që fjala u kishte peshë dhe që ekëshillonin sinqerisht. Omeri ishte një njeriasket. Në shumë gjëra ai i ngjau gjyshit të tijOmer ibën Hatabit. Atij i ndodhte shpeshherëqë të vonohej në ditën e Xhuma për tëmbajtur hytben, sepse priste që t’i thaheshinrrobat e vetme që kishte. Në ndryshim ngarinia e tij, rrobat e tij sa vinin dhe bëheshinmë të thjeshta dhe më të lira. Miqtë, shokëtdhe të afërmit e tij betoheshin se Omeri nukkishte rroba të tjera përveç atyre që vishtembi trup. Ai nuk e pranonte mendjem adh -ësinë brenda familjes së tij dhe gjithmonë ikëshillonte fëmijët, që të mos blinin sende tështrenjta për t’u dukur. Edhe ushqimi i tijishte tejet i thjeshtë. Aq i thjeshte ishteOmeri, saqë shpeshherë ai hante hudhra tështypura me vaj apo thjerrëza. Njerëzithabiteshin nga thjeshtësia e tij, aq sa ishtevështirë ta dalloje në mes të njerëzve të tjerë,se ai ishte kalifi, derisa dikush të fliste dhe taprezantonte. Ai nuk ngurronte që të ngrihejnë këmbë dhe t’i shërbente të tjerëve osemiqve dhe thoshte: “U ngrita si Omer dhe uula si Omer.” Ai kurrë nuk pranonte dhurata,sepse shpeshherë njerëzit përpiqeshin qënëpërmjet saj të kishin përfitime prej tij dhet’i fitonin zemrën. Kur ndodhej ngushtëOmeri kërkonte edhe borxh për të mbajtur

familjen. Autori na tregon se Omeri ishte njëadhurues i madh. Ai kishte një dashuri tëmadhe për Allahun dhe për Profetin të Tij, Aie kalonte natën në adhurim dhe shpeshvishte disa rroba të leshta, që i kishte tras h ë -guar nga i Dërguari i Allahut. Ai agjëronte çdotë hënë dhe të enjte. Ai lexonte Kuranin çdoditë, edhe pse nuk zgjatej. Gjatë adhurimit atiji dëgjohej e qara, derisa i binte të fikët. Aimerrte pamjen e njeriut të heshtur dhe tëpërulur dhe dukej se të gjitha shqetësimet eumetit rëndonin mbi të. Duke e parë në këtëgjendje shumë njerëzve u vinte keq për të.Shumë prej tyre nuk e kishin parë Omerin tëbuzëqeshte derisa ndërroi jetë. Omeri gji thm -onë këshillonte dhe tërhiqte vëmendjen eveçimit me një grua të huaj. Ai thoshte: “Kikujdes! Mos u veço me një grua, edhe nëse tëthotë vetja se mund t’i mësosh Kuranin.”Omeri gjithashtu ishte një dijetar që përhaptedijen. Ai mbante këshilla dhe mësime për bes -i mtarët, por gjithsesi ai nuk i ndahej dije -tarëve dhe mësimeve të tyre. Ai gjithashtu inderonte dhe i vlerësonte gratë. Së fundmi,shumë fëmijë të Omerit vdiqën para tij dhekjo e dëshpëroi shumë. Në fund të jetës së tijOmeri u sëmur rëndë dhe thuhet se i kanëdhënë helm. Para vdekjes së tij Omeri lexoiKuran derisa sa Allahu ia mori shpirtin. Omeriu varros në një tokë që ia bleu një murgu, i cilikishte dëshirë të madhe që t’ia dhuronte atëtokë Omerit, por ai refuzoi dhurimin.

Shembulli i Omer ibën AbdulAzizit ështënjë pishtar, i cili do të ndriçojë sa të jetë botarrugën e muslimanëve në udhëtimin e tyrenë jetën e dynjasë. Ai do të mbetet njëshembull i përkryer i forcës që i jep Islaminjeriut për të ru ajtur të drejtat që i takojnëAllahut dhe të dr ejtat që u takojnë krijesave.Lusim Allahun që ta përfshijë Omerin nëmëshirën e Tij të pa kufishme. Gjithashtuedhe autorin e këtij libri, të madhinAbdurrahman ibën Xheuziun.


FAMILJA

PËRGATITI: ENVER AZIZI

Duke pasur parasysh se një numër i madhi popullit tonë është shpërndarë nëpërvende të ndryshme të botës për të

siguruar jetën e tyre materiale ata kanëtërhequr me vete edhe familjet e tyre. Një gjëduhen ta kenë parasysh ata, se kudo që tëjenë nuk përjashtohen nga detyra, e cila janëtë detyruar për kujdesin dhe edukimin efamiljes së tyre. E parë nga ky prizëm shohimse një numër i madh i tyre e kanë neglizhuarnjë gjë të tillë, duke u arsyetuar se jetojnë nënjë mjedis, i cili kujdeset për fëmijët e tyre sinë aspektin e arsimimit ashtu edhe në atë tëedukatës. Por, nuk janë të vetëdijshëm se atajetojnë nën hijen e një sistemi, i cili është imaterializuar tërësisht. Kjo gjë i ka detyruarata t’i dorëzohen situatës. Mirëpo prindi që ekupton rrezikun që i kanoset fëmijës së tijduhet të angazhohet që fëmija të edukohetme frymën islame, ngase ai është shpëtimi ivetëm që të mos devijojë, apo të asimilohetfëmija.

Në këtë shkrim të shkurtër do të

përmendim disa elemente apo kritere, tëcilat kurbetçinjtë duhen të lidhen pas tyre.

E para. Jetën e tyre ta lidhin ngushtë mexhamitë ekzistuese atje. Kjo arrihet vetëmatëherë kur u bëhet me dije atyre, se xhamiaështë vendi më i pastër dhe në te pastrohennjerëzit. Një gjë e tillë mund arrihet duke imarrë me vete në xhami dhe duke i nxiturata që të dëgjojnë ligjërata dhe të ndjekinmësimet të cilat zhvillohen aty.

Kjo është metoda profetike e realizuarnga i Dërguari i Allahut, kur shkoi në Medine.Hapi i parë që ai zbatoi ishte ndërtimi ixhamisë, që në te të edukohen njerëzit, tëkrijohen personalitetet dhe ata të ndihmojnënë procesin e thirrjes në rrugë të Allahut.

E dyta. Nëse ata shkojnë nëpër xhami dhei mësojnë mirë mësimet e fesë, prindi duhett’i pyesë rregullisht ata, se a i kanë kryerobligimet e tyre pa u bërë tek ata i urryer dhemonoton, por ai duhet të mundohet që të

FËMIJËTDHEGURBETIPrindi që e kupton rrezikun që i kanoset fëmijës sëtij duhet të angazhohet që fëmija të edukohet mefrymën islame, ngase ai është shpëtimi i vetëm që tëmos devijojë, apo të asimilohet fëmija.

40

FAMILJA

kultivojë metodën më të mirë dhe mëefikase. Ky është një imperativ hyjnor, kuneve për çdo sfidë që na paraqitet duhet tëpërdorim urtësinë, që të ballafaqohemime fëmijën.

E treta. Duke pasur parasysh se ne tra -shëgojmë një kulturë, e cila është e ba z uarnë Islam, ata duhet t’i stimulojmë që takultivojnë atë kulturë. Atyre duhet t’i bë -jmë me dije se Islami ka qenë faktori kry -esor për ruajtjen e kulturave njerëzore.

E katërta. Prindi duhet ta përcjellëgjithnjë e të jetë në shoqërinë fëmijës sëtij, duke u bërë “antivirus”, i cili ia largonshoqërinë e degjeneruar. Kjo sepseshoqëria është elementi më kyç, i cilindikon në zhvillimin e fëmijës, qoftë nëaspektin pozitiv apo në atë negativ. IDërguari sal-lallahu alejhi ue selem thotë:“Njeriu është në fenë shokut të tij, pra, letë shikojë secili, se me kë po shoqërohet.”Në një thënie tjetër thotë: “Mos u shoqëropos me besimtarin, dhe mos ushqe pos tëdevotshmit.”

E pesta. Prindi nuk duhet t’i mbyllësytë ndaj fëmijëve të tij për asnjë çast. Aigjithnjë duhet të jetë në përcjelljen dhekëshillimin e tyre, sepse ai mbart mbi supedetyrimin ndaj tyre. Ky është njëimperativ nga Krijuesi i tij, i cili nëKuranin Famëlartë thotë: “O ju që kenibesuar ruani veten dhe familjen tuaj prejnjë zjarri, lëndë djegëse e të cilit janënjerëzit dhe gurët…”. Tahrimë, 6.

Prindi është shtylla e shtëpisë. Ai duhettë pyetet për çdo gjë. Resulullahu sal-lallahu alejhi ue selem ka thënë: “Çdonjëriprej jush është çoban dhe përgjegjës nështëpinë e tij. Burri është çoban nështëpinë e tij, e ai është përgjegjës përshtëpinë e tij. Gruaja është çobaneshë nështëpinë e saj, e ajo është përgjegjëse nështëpinë e burrit të saj…!”

SHKRUAN: VALBONA KELMENDI

Kultura dhe qytetërimi Islam ështëballafaquar dhe ka përthithur kulturadhe qytetërime nga më të ndryshmet

në pikëpamje nacionale, fetare, gjuhësoremadje nga të gjitha hapësirat e globit prejnjë skaji në skajin tjetër. Mjaft e vështirëështë të përcaktohet kontributi dhe meritae popujve muslimanë në formimin, sajimindhe zhvillimin e kësaj kulture e qytetëriminë botë dhe ndër ne, por për pjesën tonëballkanike rëndësi të veçantë kanëosmanlinjtë, që njëherësh paraqesin nyjëne fundit në zinxhirin e traditave islame.Megjithatë është gabim i madh shkencorqë kultura dhe qytetërimi Islam në Ballkan,të cilësohen si turke dhe t’u përshkruhenturqve, sepse i gjithi ky zhvillim dhe kjongritje kulturore e materiale u arrit me anëtë Islamit si fe, që është program e sistem

SHQIPTARJADHEMBULESA ESAJ FETARE

do të përpiqemi që në këtë diskutim të ofrojmëdisa dëshmi e fakte kulturologjike-historike ngakëndvështrimi se si nënçmohet e pse nënçmohetnjë shqiptare besimtare me mbulesë


FAMILJA

jete. Të dhënat historike e shkencore

tregojnë se lidhjet e popujve ballkanikë,veçanërisht ato iliro-shqiptare me arabëtdatojnë qysh para erës së re, dhepërkundër rëndësisë që ka bota arabe nëpërgjithësi dhe roli i fesë në veçanti përfenomenin shqiptar, kjo fushë e gjerë dhe epasur ka mbetur pothuajse e paprekur derisot nga institucionet tona. Problemi është injë natyre komplekse sociologjike,etnokulturore, politike e religjioze-ideologjike, si dhe kërkon një qasjeinterdisiplinare, duke u çliruar nga

paragjykimet dhe pasaktësitë e ndryshme.Duke u nisur nga niveli dhe gjendja

ekzistuese në shoqërinë tonë, qoftë edhenga ajo shkencore, e cila po përjeton njëtrysni nga palë të ndryshme gjeneratashedhe në këtë shekull, në vazhdim do tëpërpiqemi që në këtë diskutim të ofrojmëdisa dëshmi e fakte kulturologjike-historike nga këndvështrimi se sinënçmohet e pse nënçmohet një shqiptarebesimtare me mbulesë. Me fjalë të tjera,mbulesa nuk është imponim, dhunë,prapambetje, turqizëm, traditë arabe etj.,por është bindje ndaj urdhrit të Zotit dhender për femrën.

Ky diskutim nuk është i virgjër nëhapësirat e plasimit, qoftë ato mediatike,publicistike, debatuese etj., ky diskutimështë edhe njëherë mbarështrim për njësqarim shtesë për ata të cilët nuk i njohinvlerat kulturore dhe të vërtetat historike ereligjioze, dhe mund të themi se i ftojmë qët’i qasen studimeve reale për njohjen ekuptimit të drejtë e pa paragjykime përvlerat e besimit islam, dhe rëndësisë sëmbulesës së gruas. Besimi Islam me tëvërtetë që është feja, e cila e pastronplanetin nga idhujt. I ndalon çoroditjet enëpërkëmbjet. U garanton të drejtanjerëzimit e veçanërisht femrës, e kufizonpoligaminë, e ndalon imoralitetin,prostitucionin, forcon lidhjet familjare.Moralin e përgjithshëm e pastron meforcën e pesë shtyllave të fesë, ndërsa tekfemra thekson vlerat e larta edhe përmbulimin e saj. Kjo fe nuk i njeh, asmitologjinë, as besëtytninë. Mësimet e sajjanë të rëndomta e racionale. I drejtohetarsyes e vetëdijes njerëzore, ku në Kuranthuhet kështu: “…Thuaj: A janë tëbarabartë ata që dinë me ata që nuk dinë?Mësim marrin vetëm të mençurit”. (Zumer:9)

Zoti ia bëri njeriut detyrim parësor

42

FAMILJA

mësimin dhe përdorimin e lapsit, kurse sikriter vendosi devotshmërinë. E nësemendja e shëndoshë qëndron në themelete këtyre parimeve, a do të ishte diçka epakapshme apo e rëndë, që t’i bindet femrakëtij urdhri kuranor: (Nur: 31).? Përveç seajo zbaton urdhrin hyjnor, tregondevotshmëri ndaj Zotit dhe nga kjopërfiton shkëlqimin e të respektuarit dhengritjes morale. Kurani e trajton femrën nëmënyrën e duhur: si qenie njerëzore, sinënë, vajzë, fëmijë, si bashkëshorte, simotër, besimtare e sinqertë, bukuri tëxhenetit etj. Pastaj edhe Muhamedi alejhisalatu ue selam i ka dhënë rëndësi tëmadhe të drejtës dhe respektimit tëfemrës. Të dy këto burime (Kurani dheSuneti) e shohin femrën si faktor relevantnë veprimtarinë shoqërore, në punë,arsimim, në përzgjedhjen e bashkëshortit,në zotërimin e pasurisë vetjake etj.

Trajtimi i femrës në Islam mund tëllogaritet i përsosur. Kjo mund të shihet mëmirë, nëse i bëhet një vështrim krahasuesfemrës besimtare dhe asaj jo-besimtare,madje edhe te ne shqiptarët. Për vlerëndhe nderin që meriton të ketë femra,Profeti alejhi salatu ue selam thotë: “Kjobotë është pasuri, kurse pasuria e saj më emadhe është gruaja e mirë.” Në këtëkontekst neve sot ndodhemi ballë për ballëme një peizazh të çuditshëm. Pse, sepsebesimi dhe shoqëria Islame aq shumë enderon femrën sa s’mund të ndihet kurrë elënë anash ajo, as edhe për një çast tëvetëm, kurse besimet dhe shoqëritë e tjerae nënçmojnë femrën, saqë asaj i duhet tëharxhojë mund dhe energji dy herë mëshumë se sa normalja vetëm që të dëgjohetzëri i saj e më pas të lë përshtypjen, se poflet diçka të rëndësishme. Në këtë rast dotë bëjmë një krahasim.

Profetit Muhamed alejhi salatu ue selamnjë vit iu pamundësua kryerja e

pelegrinazhit në vendin e shenjtë Qabe dhekjo ndodhi gjatë udhëtimit të disapelegrinëve medinas për në Mekë. Nëvendin ku hasën pengesën ngajobesimtarët mekas Profeti i urdhëroipelegrinët, që ta përfundojnë aty këtëudhëtim dhe që t’i therin kurbanet emeshkujt t’i qethin flokët (rregull fetarepër kryerjen e haxhit). Pelegrinët nukvepruan menjëherë, dhe Profeti u mërzit,kështu që hyri te gruaja e tij, e cila ekëshilloi Profetin që fillimisht ai le të therëkurbanin dhe të qethë flokët. Profeti morikëshillën e saj, gjë e cila ndikoi që të gjithëshokët t’i therin kurbanet dhe ti qethinflokët.

Në anën tjetër, në ditët tona ndodhingjëra të çuditshme, kemi pasur rastin që tëshohim dhe të dëgjojmë para pak ditësh, sesi po “nderohet” e “civilizuara” ngashoqëria dhe nga shtresa më e lartë e njëaparati administrativ shtetëror. Nga radhëte deputeteve tona kemi rastin e deputetesparlamentare, që të paktën një herëshpërtheu dhe e nxori vrerin e akumuluartë nënçmimit që po përjeton gjiniafemërore nga gjinia e kundërt. Në bisedë esipër në studio, ajo (Besa Gaxherri-LDD)thotë: “ … ne femrat jemi shumë të zonjat,por ne duhet të punojmë dy fish më shumëse sa duhet. Përveç obligimeve familjare,obligimeve ndaj burrit, ne duhet gjithmonëtë shkojmë të përgatitura në punë dhe nëparlament, për shkak se në radhë të parënuk na dëgjohet fjala kollaj vetëm pse jemifemra, si dhe nëse e kemi idenë të qëlluar eanalizojnë më shumë se sa duhet, e nëse ijep kritika të thuhet: hajt se këtë e ka thënënjë femër…”.

Nëse ndodh kështu në shtresën më tëlartë të një shteti dhe brenda atyre qës’kanë të bëjnë me fenë, çfarë mund t’juthonë atyre që janë fetare e me mbulesë?Një gjë tjetër që duhet theksuar është se të

gjitha nënçmimet që po përjetonshqiptarja besimtare me mbulesë, i vijnëasaj si shkak se po përballet me interesat eatyre (jobesimtarëve), të cilët po e shohinsi rivale në profesione e lëmi të caktuara.Dhe për këtë shkak nuk po i jepet asnjëhapësirë që ajo të tregojë aftësitë e sajaprofesionale dhe zotësitë e saj arsimore.Prandaj përveç se është diçka banale ështëedhe injorancë e thellë të marrë dikushguximin e të thotë, se femra besimtare membulesë është e prapambetur, primitive,po e ndryshon identitetin e saj të kulturës,mbulesa e tyre e ka prejardhjen nga turqit,e kanë vënë me para etj…

Këtë banalitet e injorancë të thellë uahedh poshtë vetë fakti, se në të njëjtënkohë i nënshtrohen provimit, edheshqiptarja pa mbulesë, edhe ajo membulesë, ose mund të jenë në rangun ekolegjialitetit studimor, ku i nënshtrohenprovimit njëkohësisht dhe që të dy palëtpresin rezultatin e tij.

Dua të theksoj edhe një fakt. Nuk mundtë mohohet tashmë fakti i kolegjialitetit, icili pasqyron realitetin e përparimit për njëshkollim të lartë të femrës së mbuluarshqiptare, kurse për sa i përket përparimittë tyre edhe në jetën e përditshme, mendoj

dhe them se e dimë shumë mirë të gjithëne, se në çdo familje ose në çdo fis ka tëpaktën një të mbuluar brenda rrethit tëtyre, kështu që aty mund të gjesh modelete vërteta, të cilat i hedhin poshtë të gjithashpifjet dhe paragjykimet e mundshme tëatyre që me të vërtetë kanë probleme mevetveten dhe vizionin e vet. Kurseshkollimi i çdo njeriu, po ashtu edhe ishqiptares besimtare me shami është njëproces, i cili zhvillohet paralelisht nëpërgjenerata, kështu që nuk jemi diçka mëndryshe në parim, përveç rasteve kur rritete zhvillohet përparimi për shkak tëpërkushtimit e përkujdesjes individuale. Enëse kësaj ia ka frikën ndokush dhe eshfrytëzon lirinë e tepruar për të shpifur epër të bërë shantazh, themi se sot është ekotë kjo gjë për vetë faktin se gjërat realedhe gjërat e vërteta nuk ka mundësi t’ipërpijë toka apo t’i zhdukë ndokush, porato do të jenë të lira dhe do ta gëzojnëzhvillimin e tyre në një të ardhme jo tëlargët, si diçka normale e më shumë se kjo,si e admiruar nga të tjerët.

Për ta përmbyllur me një fjalë, mbulesae çdo besimtareje, po ashtu edhe e asajshqiptare është nder dhe bindje dhe bartetme nder e me bindje, nuk është dhunë dhenuk mund të bartet me dhunë. Ështëpastërti dhe nuk mund ta njollosë askush, eaq më pak nuk është biznes apo tregti, sesikur të ishte e tillë do të ishte më efalimentuara në sferën e tregtisë e tëbiznesit, saqë do të kishin ikur të gjithë tëirrituar prej saj. Prandaj duhet kuptuar dheduhet mësuar nga të gjithë, se Islami ështëfeja e parë dhe e vetme që rregullon,përmirëson, garanton dhe respekton tëdrejtën dhe pozitën e gruas në shoqëri.


FAMILJA

...Mbulesa e çdo besimtareje,po ashtu edhe e asajshqiptare është nder dhebindje dhe bartet me nder eme bindje, nuk është dhunëdhe nuk mund të bartet medhunë...

“

“

44

TEFSIR

SHKRUAN: OMER BERISHA

Krijuesi i njerëzve i krijoi njerëzit tëndryshëm, dhe nuk i la të jenë vetëmnjë popull, dhe kjo sigurisht ka

urtësinë e vet, përndryshe “po të donteAllahu do t’ju bënte një popull të vetëm”(Nahël 97). Në ajetet e sipërpërmendura

Allahu na thërret neve njerëzve të nasqarojë se të gjithë njerëzit janë tëbarabartë nga aspekti i përkatësisë së tyre,duke na përkujtuar krijimin e parë. Allahutë gjithë njerëzit i bëri nga një shpirt dheprej tij bëri edhe çiftin e tij. Krijoi Ademindhe Havanë, paqja qoftë me ta, e prej tyrebëri familjet, fiset dhe popujt.

Vullneti dhe dëshira e Allahut ishte që

KUSH E NDEROI KËTË POPULL

“O njerëz, Ne ju krijuamnga një mashkull dhe njëfemër dhe ju bëmë popuje fise që të njiheni mesvete. Më i nderuari prejjush tek Allahu është mëi devotshmi ndër ju.Vërtet Allahu është iDijshëm dhe i njoftuarmirë”. (Huxhurat 13).


TEFSIR

të ndodhë kështu, por kjo nuk nënkuptonpërçmimin e një popullit ndaj popullittjetër e as epërsinë. Qëllimi i këtijndryshimi brenda-njerëzor është “që tënjiheni mes vete”. Pra, secili nga ne kapërkatësinë e tij të pandryshueshme, siçthemi: jam biri i filanit nga ai fis e nga aivend. Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ueselem, ka thënë: “Mësojini prejardhjettuaja që t’i mbani lidhjet familjare, meqëmbajtja e lidhjeve familjare shtondashurinë në familje, rrit pasurinë dheshton pasardhësit”. Kështu prezantohemidhe njihemi me të afërmit tanë dhe menjerëzit tjerë për të shtuar çdo ditëdashamirët dhe miqtë tanë pavarësishtcilit popull i takojnë ata. Çdo njeri duhet tëjetë i kënaqur me përkatësinë që ka dhe tëmos e lakmojë përkatësinë e tjetrit, sepërkatësia fisnore apo kombëtare enjerëzve nuk i bën njerëzit të mirë, apo tëkëqij, por besimi i pastër dhe punët e mira,të cilat nuk janë monopol i askujt. Këtë emësojmë nga pjesa e ajetit: “Më i nderuariprej jush tek Allahu është më i devotshmindër ju”.

Këtë të vërtetë e thekson edheMuhamedi, paqja dhe lavdërimi qoftë mbitë, duke na thënë: “Vërtet Allahu nukshikon pamjet dhe pasuritë tuaja, porsezemrat dhe punët tuaja”. (Muslimi)

Të qenit i nderuar tek Allahu iMadhërishëm padyshim është njëprivilegj, që të gëzon pamasë, ndërsa

arritja e këtij privilegji mund të bëhet mepak lodhje dhe duke qenë i devotshëmndaj Zotit, që nënkupton respektimin eurdhëresave dhe ndalesave të Allahut.Kush e bën më mirë këtë do të jetë më inderuari tek Allahu, pavarësisht cilit kombi përket dhe cilën gjuhë flet ai. Nderiminga ana e Zotit d.m.th. përkrahja e Tij përty në gjithçka, që është e mirë dhe edobishme, qoftë në këtë botë apo nëtjetrën.

Mirëpo dikush e ka keqkuptuar këtëdhe mendon se për të qenë i nderuar apomë mirë të them i integruar në botënperëndimore neve duhet të bëjmëndryshime rrënjësore te populli jonë nëçdo aspekt. Por shumica dërrmuese epopullit shqiptar kanë zgjedhur për feIslamin dhe tani çfarë duhet të bëjnë përt’u integruar te një popull tjetër? Tëzhvishen nga feja dhe traditat e tyre?! Kjoështë pamundur, sepse Islami i kambushur thellësitë e zemrave të tyre,madje edhe të atyre që deklarohen simuslimanë, por që nuk falin namaz, nukagjërojnë e as nuk bëjnë haxhillëk. Tëgjithë janë të përqendruar në këtë fe,sepse e dinë se kjo fe deri më sot i karuajtur nga kthetrat e ndryshme ushtarakedhe ideologjike përgjatë historisë. Këtijpopulli nuk i pëlqen braktisja e Islamit e asmosbesimi. Çdo popull që e bëri këtë gjë eçoi atë në një prapambetje të dukshme.Kush e injoron këtë, ose është i shkujdesurdhe nuk e di çfarë bën, është partizan iatyre që nuk ia duan të mirën këtij populli.

Pse nuk e marrim për shembullJaponinë, e cila ka synime të qarta për tëmbartur zhvillimin perëndimor në vendine tyre nga njëra anë, por këmbëngulin nëruajtjen e besimeve dhe traditave të tyrenga ana tjetër, ndërsa disa prej neshhutohen dhe mendojnë të shpikin njëidentitet tjetër, duke dyshuar a jemi popull

...Këtij populli nuk i pëlqenbraktisja e Islamit e as mos-besimi. Çdo popull që e bërikëtë gjë e çoi atë në një pra-pambetje të dukshme...

“ “

46

TEFSIR

evropian pagan apo shqiptarë muslimanë?Kjo do të na çojë në një situatë pa zgjidhje,sikurse me vozitësin kur një person i thotëshko në të djathtë e tjetri i thotë shko në tëmajtë, ndërsa vozitësi hutohet dhe mbetetnë një vend, nuk mund të shkojë, as prapa,as përpara. Omeri, Allahu qoftë i kënaqurnga ai, ka thënë: “Ne jemi popull që Allahuna bëri krenarë me Islam, kurdo që tabraktisim atë Allahu do të na nënçmojë”.

Qëllimi i ekzistimit të popujve tëndryshëm – siç thamë – është njohja mestyre, çdoherë që devijohet nga ky qëllim,atëherë do të shkaktohet një nacionalizëmekstrem, duke e shndërruar kombin qëështë përkatësi në një komb që do të jetë fedhe besim, për të cilin do të jetojë, do tëluftojë, do të vdesë dhe do t’i përçmojë tëgjithë ata që nuk i përkasin atij kombi,sikurse përjetuam në shekullin e kaluar tëzezat e nazizmit, fashizmit, komunizmitetj.

“Vërtet Allahu është i Dijshëm dhe injoftuar mirë”. Allahu di gjithçka për judhe është i njoftuar për gjithçka qëveproni, ndaj udhëzon kë të dojë, e devijonkë të dojë, e mëshiron kë të dojë, endëshkon kë të dojë, e ngre kë të dojë dheul kë të dojë, sepse Ai është i Urti, i Dijshmidhe i Fuqishmi.

Vërtet njeriu është krijesë e bukur dhee nderuar, Allahu ka thënë: “Njeriun ekemi krijuar në formën më të bukur”;gjithashtu: “Ne i kemi nderuar bijtë eAdemit” si dhe shumë ajete të tjera, kulëvdohet krijesa njeri. Mirëpo nëse ai nuk enjeh Allahun dhe braktis rrugën e drejtëAllahu për këtë njeri do të thotë: “...pastaje kthyem në gjendjen më të poshtër”,përveç nëse i është përmbajtur fesë sëAllahut: “përveç atyre që besuan dhevepruan punë të mira”. Ai që devijon ngakjo rrugë s’është më i nderuar tek Allahu:“Kush e nënçmon Allahun, atë (njeri) nuk

do ta nderojë askush”.Kjo nuk nënkupton që jobesimtarët të

mos i thërrasim në Islam dhe t’ua bëjmë tëdashur këtë fe, duke ua kumtuar drejt,duke ua dashur të mirën, duke qenë tëdrejtë me ta, duke mos ju bërë padrejtësi.Allahu i Madhërishëm ka thënë: “Allahunuk ju ndalon që ndaj atyre që nuk juluftojnë dhe nuk ju dëbojnë prej shtëpivetuaja të bëni mirë dhe të jeni të drejtë meta. Allahu i do ata që mbajnë drejtësinë”.

Kështu na mëson Sheriati Islam, fejajonë e drejtë dhe e mesme, e cila naurdhëron të sillemi me drejtësi ndaj tëgjithë njerëzve, qofshin muslimanë apo jo.Ndërsa ajo që e prish gatishmërinë epopullit tonë, dhe shkakton përçarje ështëpretendimi i dikujt, se Islami është fe eprapambetjes, dhe kështu bën njëpërzierje të palogjikshme midis Islamitdhe zhvillimit perëndimor, kinse atokundërshtojnë njëra-tjetrën.

Nejse, padija bën çudira! Allahu nadrejtoftë të gjithëve.

...Allahu di gjithçka për ju dheështë i njoftuar për gjithçkaqë veproni, ndaj udhëzon këtë dojë, e devijon kë të dojë,e mëshiron kë të dojë, endëshkon kë të dojë...

“

“


HADITH

Na përcillet se Enes ibën Maliku ka thënë: E kam dëgjuar të Dërguarin e Allahut, sal-lallahu alejhi ueselem, duke thënë: “Tri gjëra kush i zotëron ai e ka shijuar ëmbëlsinë e besimit: të jetë Allahu dhe i

Dërguari i Tij më i dashur se çdo gjë tjetër, ta dojë njeriun vetëm për hir të Allahut dhe të urrejë kthiminnë kufër, ashtu si e urren hedhjen në zjarr”.

SHKRUAN: LULZIM SUSURI

Ky hadith përcillet nga sahabi i nderuarEnes ibën Maliku, Allahu qoftë i kënaqurme të. Ndërsa atë e shënojnë shumë

dijetarë në librat e tyre të hadithit, prej tyredo të veçonim: imam Buhariu, nr. 16, 21,6041 dhe 6941. Muslimi, nr. Nr. 163, 164 dhe165. Tirmidhiu, nr. 2624, Nesaiu, nr. 5003dhe Ibën Maxhe, nr. 4033. Pra, ky hadithpërmendet në gjashtë librat bazë tëhaditheve përveç Ebu Davudit që nuk eshënon atë.

Rëndësia e hadithit: Hadithi ilartpërmendur është bazë në kapitullin e tij,

ku përmes tij i Dërguari i Allahut, sal-lallahualejhi ue selem, na tregon jo vetëm përbesimin, por për ëmbëlsinë e tij dhe siarrihet ajo. Pra, të kesh besim është një gjëmadhështore dhe dhuratë e madhe nga Zoti,por ta ndjesh ëmbëlsinë e tij është edhe mëmadhështore, ngase shumëkush ka besim,por besimi i tij është aq i dobët sa nuk e kashijuar ëmbëlsinë e tij. Kjo i ngjan njeriut tësëmurë që për shkak të problemeve të tijedhe pse e ha mjaltin atij nuk i duket iëmbël, jo se mjalti e ka humbur shijen, por isëmuri për shkak të problemeve të veta nuke ndien atë ëmbëlsi. Hadithin elartpërmendur shumë dijetarë e përmendinbashkë me hadithin: “Kënaqësinë e besimite ka ndjerë njeriu, i cili është i kënaqur me

ËMBËLSIA E IMANIT

48

HADITH

Allahun për Zot të tij, me Islamin fe të tijdhe me Muhamedin profet të tij.”, ku thonëse këta dy hadithe e plotësojnë dhe shkojnëkrahas me njëri-tjetrin.

Komentimi i hadithit: “Tri gjëra kush i zotëron ai e ka shijuar

ëmbëlsinë e besimit’’Fjala “ëmbëlsi” ka si qëllim anën e saj

figurative, ngase besimi nuk është diçka qëmund të hahet apo të pihet, por me tëkuptohet, se njeriu që i zotëron këto tricilësi ai ndien në veten e tij një kënaqësi, ecila buron nga zemra dhe i ngjan ëmbëlsisë.Ashtu sikurse njeriu kur han diçka të ëmbëldhe pastaj e ndien në vetvete atë ëmbëlsidhe i vëren në trup gjurmët e saj, ashtu edhebesimtari e ndien në vetvete kënaqësinë ebesimit dhe gjurmët e tij. Mirëpo në dallimnga gjurmët e ëmbëlsirës së këndshme, tëcilat i ndien vetëm trupi, ëmbëlsinë ebesimit e ndien si trupi ashtu edhe shpirti.

“...të jetë Allahu dhe i Dërguari i Tij më idashur se çdo gjë tjetër”

E tërë Feja Islame ngrihet mbi dashurinëpër Allahun dhe të Dërguarin e Tij, sal-lallahu alejhi ue selem. Ta duash Allahunështë shumë më e vlefshme, se vetëm t’ifrikësohesh Atij. Dashurinë e robit ndajAllahut dhe Muhamedit, alejhi salatu ueselam, imam Bejdaviu e komenton me këtofjalë: “Me fjalën ‘dashuri’ është si qëllimdashuria, e cila ngrihet mbi themelet earsyes dhe të logjikës. Ajo nënkupton t’ijapësh përparësi çdo pune, të cilën mendja eshëndoshë e konsideron të arsyeshme, edhenëse kjo punë është në kundërshtim medëshirat e epshit trupor. Kjo që përmendëmngjan me njeriun e sëmurë, të cilit edhe psenuk ia dëshiron epshi pirjen e ilaçeve tëhidhura ai për shkak të arsyeve tëshëndosha logjike i pi ato për një dobi më tëmadhe se kënaqësia e stomakut.” Nëmomentin që e kupton këtë gjë, atëherë kybesimtar e ndien në vetvete shumë qartë

ëmbëlsinë e besimit të tij edhe atëherë kurndonjë adhurim mund t’i duket i vështirë.

Allahu është vendosur në radhë të parëpër shkaqet, të cilat çdo besimtar i di, ngaseçdo e mirë është vetëm prej Tij. Ai jep dhemerr, urdhëron dhe ndalon... dhe çdo kushpas Tij është pasues i Allahut dhe i urdhravetë Tij. Muhamedi, sal-lallahu alejhi ue selem,është përmendur së bashku me Allahun jose ai është i njëjtë me Zotin, por për shkak seai është shpjeguesi i rrugës së Zotit mësimete të cilit, nëse nuk ndiqen, sado që tëmundohet dikush t’i përkushtohetmësimeve të Kuranit larg Sunetit tëMuhamedit, sal-lallahu alejhi ue selem, aiprapë do të jetë i devijuar. Jo vetëm kaq pormospranimi i Muhamedit si i Dërguar i Zotitkëtij njeriu nuk i vlen besimi në Allahun,sado që mendon se mund ta ketë të sinqertëatë besim tek Allahu. Përveç kësaj qëpërmendëm, pra, dashurisë së Allahut dheProfetit, sal-lallahu alejhi ue selem, ështëdetyrim edhe dashuria e atyre që e duanAllahun dhe të Dërguarin. Pra, duhet tëduam çdo gjë që e do Allahu dhe këdo qëAllahu e do dhe këtë dashuri ndaj tyre tabëjmë vetëm për hir të Allahut.

Në fund të kësaj pike nuk mund të lë papërmendur edhe çështjen, se respekti iurdhrave të Muhamedit, sal-lallahu alejhiue selem, në Fenë Islame është idomosdoshëm dhe hadithet e tij sipasdispozitave fetare duhet të respektohen dhepraktikohen mu ashtu si urdhrat epërmendura në Kuran nga Allahu. Kjo përarsye se Allahu e shpalli Fenë Islame dhe ia

...njeriu nuk mund ta dojëtjetrin për hir të Zotitpërderisa vetë Zotin akomanuk ka arritur ta dojë...

“ “


HADITH

mësoi njerëzve përmes dy mënyrave,përmes shpalljes tek Muhamedi, sal-lallahualejhi ue selem, e cila do të shënohet nëKuran dhe pjesa tjetër, e cila nuk do tëshënohet në Kuran. Kjo na jep të kuptojmëse këto shpallje në obligueshmërinë e tyrenuk kanë dallim mes vete, sepse që të dyjajanë nga Zoti. Gabon rëndë ai që mendon sehadithi burimin e vet e ka nga Profeti, sal-lallahu alejhi ue selem, e asgjë më shumë.Profeti çdo gjë që e ka thënë nuk ka qenënga mendja e vet, por ka qenë shpallje ngaZoti.

Këtë e përmenda si këshillë për ata qëmendojnë se çdo fjalë e ardhur nga Allahunë Kuran është farz, ndërsa çdo fjalë eProfetit është sunet, i cili edhe nëse lihetnuk paraqet ndonjë problem. Ky mendimpërveç që është gabim ai është edhe rrezikpër besimtarin, sepse e largon nga kryerja eshumë farzeve që janë bazë në fe. Besimtariduhet ta dijë se ka rregulla të përmenduranë Kuran, të cilat nuk është farz kryerja etyre dhe e kundërta ka dispozita në hadith,të cilat janë farz për t’u kryer. Tërë këto që ipërmenda, kam si qëllim se rregullat epërmendura në Kuran dhe hadith e kanë tënjëjtën vlefshmëri për t’u pasuar nganjerëzit, e argumentojmë me fjalën elartpërmendur në këtë pjesë të hadithit.Gjithashtu mendimin e lartpërmendur eargumentojmë edhe me fjalën e Allahut: “Obesimtarë! Bindjuni Allahut, bindjuni tëDërguarit dhe atyre që drejtojnë punëttuaja”. (Nisa, 59) Në këtë ajet Allahu, edhepër vete, edhe për Pejgamberin, sal-lallahualejhi ue selem, e ka përsëritur veçan fjalën:“bindjuni”, ndërsa për njerëzit qëudhëheqin punët tona nuk i ka veçuar mefjalën: “bindjuni”, ajet ky për të cilinkomentuesit e Kuranit thonë se urdhrat eAllahut dhe të Pejgamberit, sal-lallahu alejhiue selem, kanë trajtim të njëjtë në fe për t’ikryer ato, apo për t’i respektuar, ndërsa

urdhrat e udhëheqësve tanë nuk janë tëpavarura nga dy të parat, këta të fundit nëseurdhrat i kanë në pajtim me ato të Allahutdhe të Profetit, atëherë duhet respektuar,përndryshe jo.

Fjala në hadith: “ta dojë njeriun vetëmpër hir të Allahut”

Në një transmetim tek Nesaiu shtohetedhe fjala: “ta dojë dhe ta urrejë vetëm përhir të Allahut...”

Ky është kushti i dytë për ta shijuarbesimtari ëmbëlsinë e imanit. Ai që analizonpak në radhitjen e këtyre gjërave njëra pastjetrës vëren qartë pse është bërë kjoradhitje mjaftë domethënëse. E para, ështëpërmendur dashuria ndaj Allahut dhePejgamberit, sal-lallahu alejhi ue selem, epastaj ka ardhur dashuria e të tjerëve përhir të Allahut. Sikur të përmendeshin nëradhitje të kundërt, atëherë nuk do të kishtekuptim, pra, njeriu nuk mund ta dojë tjetrinpër hir të Zotit përderisa vetë Zotin akomanuk ka arritur ta dojë. T’i duash të tjerët përhir të Allahut nënkupton që të mos i duashpër interesa të kësaj bote, t’i duash pse eduan Allahun dhe të jetë e njëjtë kjodashuri, si për atë që e njeh, si për atë qënuk e njeh (duke mos përjashtuar faktin seatë që e njeh pastaj mund ta duash edhe përshkak të afërsisë, por duke e pasurdashurinë bazë për të gjithë besimtarëtnjësoj, e cila thamë se është dashuria përAllahun). Të duash për hir të Allahut do tëthotë të duash çdo gjë që Ai e do, çdo gjë qëAi urdhëron për ta dashur, të duash çdo gjëqë Allahun e do dhe ta kesh këtë dashurivetëm për hir të Tij.

Fjala e tij: “dhe të urrejë kthimin nëkufër, ashtu si e urren hedhjen në zjarr”

Kjo pjesë e hadithit në një transmetimpërmendet edhe me shtojcën: “Të urrejëkthimin në kufër pasi Allahu e shpëtoi prejtij...”, ndërsa në një tjetër përmendetshprehja: “Futja në zjarr të jetë më e dashur

50

HADITH

për të, se sa kthimi në kufër pasi Allahu eshpëtoi prej tij”.

Besimtari është në gjendje të hidhet nëzjarr vetëm e vetëm ta ruajë fenë e tij, për tëështë më e lehtë të pranojë të digjet ngazjarri i kësaj bote vetëm që të shpëtojë ngazjarri i botës tjetër. Ai është në gjendje tëbëjë gjëra të tilla, sepse e ka kuptuar kushështë Zoti dhe Profeti i tij, e ka kuptuar secila është feja apo mësimi të cilin eurdhërojnë ata të dy.

Fjala e Profetit, sal-lallahu alejhi ueselem; “pasi Allahu e shpëtoi prej tij” nëshikim të parë na jep të kuptojmë, se mekëtë fjalë është si qëllim vetëm njeriu, i cilika qenë në kufër e pastaj Allahu e kaudhëzuar. Po kjo është e vërtetë, mirëpo nëkëtë fjalë në mënyrë indirekte futet edhe ainjeri, i cili kurrë nuk ka qenë në kufër dhe iaka frikën kufrit. Dijetarët e komentojnë këtëfjali me mendime të ndryshme, ku prej tyrethonë se njeriu, i cili ka qenë në kufër dhe ika provuar të gjitha haramet, lezetet dheepshet e kësaj bote e pastaj pasi ështëudhëzuar e urren kufirin më shumë sehedhjen në zjarr, atëherë personi që nukështë futur në këto harame dhe Allahu e kalindur në Islam e ka shumë më të lehtë tëruhet prej tyre. Ka mendimtarë që fjalën elartpërmendur e kanë arsyetuar me faktinse Profeti kur e tha këtë hadith ishte duke ifolur shokëve të tij, të cilët zakonisht kishinqenë në kufër e pastaj u udhëzuan në Islam,prandaj ishte e arsyeshme që t’u fliste atyrepër gjendjen që ata e kishin përjetuar. Sidoqë të jetë këto mendime nuk janë nëkundërshtim mes tyre, por të gjitha janë tëmundshme, ndërsa ajo që është me rëndësiështë fakti se në këtë fjalë hyn çdo gjendjeparaprake, e cila është më e lehtë se kufri, sip.sh., mëkatet e mëdha, ato të voglat,bidatet etj.

Dobi të hadithit: Nga hadithi ilartpërmendur do të veçonim disa dobi:

Ta duash Allahun dhe të Dërguarin e Tij,sal-lallahu alejhi ue selem, është puna më evlefshme në Islam.

Dashuria ndaj Allahut dhe Profetit, sal-lallahu alejhi ue selem, ndahet në dashuri eobliguar (farz) dhe e preferuar (mendub).Ajo farz ndaj tyre dëshmohet apodemonstrohet, duke kryer urdhrat dhe dukeu larguar nga ndalesat e tyre, kursedashuria e preferuar dëshmohet përmeskryerjes së suneteve dhe punëve vullnetare(nafile).

Dashuria pa kryerjen e obligimeve fetareështë vetëm pretendim i kotë, i cili nuk vlenaspak dhe pretenduesi i kësaj dashurie nukbën gjë tjetër, veçse është duke mashtruarvetveten.

Hadithi i lartpërmendur përmes tripikave të cekura në të përmbledh në vetveteçështjet bazë të fesë, të cilat janë:

-Pika e parë aludon në dashurinë e fesëdhe në interesimin për respektimin e sajdhe kjo arrihet duke respektuar Allahun,zbritësin e kësaj feje dhe të Dërguarin, sal-lallahu alejhi ue selem, komentuesin e kësajfeje.

-Pika e dytë simbolizon largimin ngadynjaja dhe dashuria e saj. Pra, çdo gjë tëkësaj bote që e duam mos ta duam për asgjëtjetër vetëm se për hir të Zotit.

-Pika e tretë sinjalizon rrezikun e kufritdhe të xhehenemit, ku përmes kësaj fjalieProfeti, sal-lallahu alejhi ue selem, nakëshillon duke na dhënë të kuptojmë sezjarri i kësaj bote, të cilin ju e konsideronishumë të rrezikshëm në krahasim me atë tëbotës tjetër, i cili është përgatitur përnjerëzit e këqij nuk është ai që mendoni ju,prandaj kini kujdes prej mëkateve dhekufrit, sepse do të bëheni pishman dikur.

Allahu e di më së miri!


BOTA ISLAME

Ana GjeografikeRepublika “Islamike” e Iranit është njëri

ndër shtetet e vendosur në perëndim tëAzisë. Emri i saj Iran është përdorur qyshnga periudha e Sasanidëve, por ështëzyrtarizuar në vitin 1935. Emri “Persi” ështëpërdorur për të treguar aspektin kulturor,ndërsa emri “Iran” është përdorur më tepërpër përfaqësim zyrtar. Irani është vendi itetëmbëdhjetë në botë për nga sipërfaqja, sidhe ka një pozitë të rëndësishmegjeostrategjike për shkak të vendndodhjessë saj qendrore në Euroazi.

Irani kufizohet në veri nga Armenia,Azer bajxhani dhe Turkmenia. Irani gjith -ashtu ka dalje në detin Kaspik. Kazakistani

dhe Rusia janë edhe fqinjët edrejtpërdrejtë të Iranit në veri. Iranikufizohet në lindje nga Afganistani dhePakistani, në jug me Gjirin Persik dhe Gjirine Omanit, në perëndim nga Iraku, dhe nëveriperëndim nga Turqia.

Irani përbëhet nga rrafshnaltat iranianeme përjashtim të brigjeve të Detit Kaspikdhe kufirit me Kazakistanin. Ky është njënga vendet më malorë të botës, peizazhi i tijdominohet nga vargjet malore, të cilatndajnë basenet e veçanta dhe rrafshnaltat endryshme nga njëra-tjetra. Pika më e lartë eIranit është mali Damavand që arrin 5.610m, i cili nuk është vetëm maja më e lartë evendit, por edhe pika më e lartë malore në

IRANI, A THUA SAËSHTË ISLAMIK?

TË DHËNA TË PËRGJITHSHME• Emri i plotë: Republika Islamike e Iranit.• Kryeqyteti: Teheran.• Sipërfaqja: 1.648,195 km2.• Banorët deri më 2009 : 74,196,000 • Përqindja vjetore e rritjes së

banorëve (2000 - 2005): 1.4 % • Përqindja e muslimanëve: 96 %.

• Gjuha : Persiane.• Monedha : Rijal (IRR)

• Themelimi i parë: 1906• Deklarimi si

republikë Islamike:1 Prill 1979

• Anëtar i Kombeve të Bashkuara:14 Dhjetor 1955

• Anëtar i KonferencësIslamike: 1969

SHKRUAN: DRITON LEKAJ

52

BOTA ISLAME

tokën Euro-Aziatike, në perëndim tëvargmaleve të larta Hindu Kush.

Ana HistorikeHistoria e kulturës iraniane kthehet

mbra psht në kohë para më shumë se dy mijëviteve, atëherë kur fiset beduine endacakeariane (persiane dhe kurde) u përqendruannë Iranin e sotëm. Irani nuk njohu asnjë he -rë në këtë periudhë unitetin dhe sigurinë,por u zhyt në luftëra fisnore. Pushtetet endr yshme, të cilat ndërroheshin njëra pastjet rit cilësoheshin si tiranike. Në këtë per i -u dhë besimi i popullit ishte Zeradetishtja.

Në vitin 559 para erës sonë Kurshi i Madhthemeloi perandorinë e parë persiane, kubashkoi në të Medianitët, Kaldeasit dheLedianët. Pas vdekjes së tij pushtetin e moridjali i tij Kumbuzi, i cili futi nën pushtetin etij Egjiptin e vjetër dhe kufijtë e perandorisësë tij arritën deri në Maqedoninë e vjetër.Pas tij pushtetin e mori djali i tij Dari i Parë,ku nën udhëheqjen e tij perandoria persianepërfundimisht u bë më e fuqishmja në botë.Më pas vazhduan luftërat me grekët dheromakët, ku persianët u dobësuan mjaft, pornë vitin 226 p.e.s. mbreti Erdeshir i parëthemeloi perandorinë sasanide persiane, ecila qëndroi në këmbë, derisa e rrëzuanmuslimanët me çlirimet e tyre të mëdha nëshekullin e shtatë.

Muslimanët gjatë udhëheqjes së Omerb. Hatabit dhe nën komandën e Sad b. EbiVekasit arritën t’i mposhtin persianët nëbetejën e njohur të Kadisijes dhe kjo hapirrugën për depërtimin e islamit në Persi.Pas çlirimit nga muslimanët Irani u bë vatëre dijes dhe pikënisje e çlirimeve të tjeraislame, edhe pse mbeti në anën tjetër burimtrazirash dhe orientimesh të ndryshmefetare dhe filozofike, për shkak të natyrës sëtij gjeografike, si dhe historisë së tij të pasurme kultura dhe besime të ndryshme. Iranine kanë udhëhequr një numër i madh

familjesh mbretërore duke filluar nga: ElMuadhafferije, Et Tejmurije, Es Saffurije,pastaj El Kaxharijje dhe në fund El Dehlevije,të cilën e pati themeluar Rida Shah EdDehleviu në vitin 1925.

Ana politike (Rregullimi shtetëror):Më pas në vitin 1979 revolucioni i udhë -

hequr nga Homeini, lideri fetar shiit korrisukses dhe përfundoi me rrëzimin e regjimittë Shahut dhe Irani u shpall RepublikëIslamike. Udhëheqës suprem në Irankonsiderohet El Velijjul Fakih, i cili tashti përtashti udhëhiqet nga Ali Hamenei. Kyinstitucion është themeluar për të garantuarorientimin shiit të Iranit. Ai udhëhiqet ngaKomisioni i Ekspertëve të Udhëheqjes dhe jonëpërmjet votimit të drejtpërdrejtë. Pas tijvjen kryetari, i cili zgjidhet çdo katër vjet dheka të drejtë të rizgjidhet vetëm një herë.Vendimet e tij dhe sistemi iranian nëpërgjithësi i nënshtrohet Komisionit përmbrojtjen e Kushtetutës. Gjithashtu Irani kaMexhlisin Shura në të cilin përfaqësohen tëgjitha grupet brenda Iranit.

Politika Iraniane dhe zgjerimi shiit:Kur flasim për Iranin dhe sistemin e tij

na duhet patjetër të flasim edhe përdrejtimin Shiit. Shiizmi si drejtim i ka fillet eveta tek Abdullah b. Sebe, i cili ka qenë njëçifut, që pranoi Islamin me qëllim që tashkatërronte nga brenda, sikurse veproi Palime Krishterimin. Ai shfrytëzoi konfliktinrreth udhëheqjes mes muslimanëve dhefillimisht duke e paraqitur mendimin e tij sipolitik vazhdoi gjersa pretendoi se Aliuishte Zoti. Shiitët pas tij u ndanë në shumëgrupe dhe orientime, por ajo që i bashkonështë lufta e tyre për ta çrrënjosur Islamin evërtetë dhe muslimanët. Grupi i “IthnaAsherijje” është grupi më i përhapur shiit,mbi parimet e të cilit është ngritur sotRepublika “Islamike” e Iranit.


BOTA ISLAME

Ndër parimet e tyre më të rëndësishme janë: Imamati: Ku pretendojnë se udhëheqja

është e përkufizuar në pasardhësit e Aliutdhe se pas fshehjes së imamit të dym bë dh -jetë atë e zëvendëson El Velijj El Fekih. Dy -mb ëdhjetë imamëve iu veshin atribute, qënuk i meriton askush pos Allahut të Lart ë su -ar, si: njohja e të fshehtës e të tjera. Besojnëse kur të dalë imami i tyre i dymbëdhjetë dot’i ndëshkojë kundërshtarët e shiave e qësipas librave të tyre janë muslimanët.

Et Tekije: Fshehja e fesë dhe gënjeshtra(sht i rja), të cilën e konsiderojnë si një prejpa rimeve bazë të drejtimit të tyre. Prandajedhe sot e kësaj dite është vështirë të deba t -o het me ta, ngase e përdorin gënjeshtrën dhemashtrimin dhe çfarë është më e çu di t sh mjaata dhe pasuesit e tyre krenohen me të.

Mus’hafi i Fatimes: Ata pretendojnë seekzi ston një kopje tjetër e Kuranit, të cilën ekishte Fatimja dhe është në zotërimin etyre. Edhe pse gjatë gjithë historisë ka mbe -tur thjesht një pretendim dijetarët e tyre epohojnë vazhdimisht këtë nëpër librat etyre, prandaj nuk i duhet vënë veshi atyreqë e mohojnë këtë, sepse përdorin tekijen.

Qëndrimi i tyre ndaj Sahabëve tëPejgamberit (paqja dhe mëshira e Allahutqofshin mbi të), ku besojnë se shumica etyre janë renegatë dhe librat e tyre janë tëmbushur plot shpifje dhe intriga ndaj tyre.

El Mut’a: që ka si qëllim martesën epërkohshme. Kjo është e lejuar tek ata, dhekështu i ka hapur derën amoralitetit masiv,dhe është një ndër armët e tyre përmashtrimin e muslimanëve të tjerë.

Këto ishin disa nga dallimet mes tyre dhemuslimanëve të tjerë, të cilat i bëjnë të kenëdallime thelbësore në besim dhe jo vetëm nëdisa çështje të fikhut, siç kanë pretenduarmë parë shumë prej atyre, që ftojnë përbashkim mes shiave dhe muslimanëve.

Shiizmi, Irani dhe historia bashkëkohore:Irani duke qenë i udhëhequr nga drejtimi

shiit luan një rol shkatërrimtar në rim ëk ëm -bjen e umetit. Duke u fshehur nën om br -ellën e Islamit dhe mbrojtjes së tij ata kanëarritur të mashtrojnë shumë muslimanëanekënd botës. Ndërsa realisht ata nuk janëasgjë tjetër më shumë se dora e djathtë eçdokujt që ia do të keqen Islamit dhe musli -ma nëve. Mjafton për këtë të shihen lëvizjete tyre të fundit në Irak, Afganistan, trazirate shënuara në shumë shtete islame, shtypjandaj sunitëve në Iran dhe mund të kuptohetlehtësisht, se të gjitha ato mbesin parullapropagandistike, që përdoren për masht -rimin e muslimanëve të thjeshtë.

Shembujt për këtë janë të shumtë, pormjafton të përmendet se ata pretendojnë semospajtimi mes tyre dhe Perëndimit është ilidhur në qëndrimin e tyre pozitiv ndajçështjes palestineze, ndërsa realisht ata vra -në me mijëra palestinezë në Liban gjatë lu ft -ës civile dhe vranë me qindra sosh dhe pe rs -ek utuan në Irak, edhe pse statusi i tyre ështëstatusi i refugjatit dhe e tëra kjo është njëpjesë e vogël e historisë sonë bashkëkohore.

Gjithashtu Shiitët nuk kanë qenë asnjë -he r ë partnerë të denjë të muslimanëve nërru gëtimin e tyre dhe pjesëmarrja e tyre nëko n greset për afrimin me muslimanët nukështë asgjë tjetër vetëm se mashtrim dhepër fitim në kohë për zbatimin e pro to ko ll -eve të tyre.

Sunitët në Iran:Informacionet për përqindjen e sunitëve

në Iran janë të ndryshme. Sipas statistikave

...Irani duke qenë i udhëhequrnga drejtimi shiit luan një rolshkatërrimtar në rimëkëmbjene umetit...

“ “

54

BOTA ISLAME

zyrtare ata përbëjnë 10%, por ajo që ështëmë e saktë është se ata përbëjnë rreth 20%të popullsisë. Ata ndahen në trinacionalitete: Kurdë, Beluçi dhe Turkmenë.

Gjatë revolucionit të Homeinit edhesunitët morën pjesë dhe ndihmuan nërealizimin e tij, mirëpo pas tij ata u privuannga të drejtat e tyre themelore. Edhe psepërbëjnë një të pestën e banorëve ata nukpërfaqësohen në qeveri dhe pushtetkonform përqindjes së tyre. Ata jo vetëm qëjanë të privuar nga postet e larta, por edheprej të drejtave themelore, si xhamitë p.sh.,ku Teherani llogaritet të jetë kryeqyteti ivetëm në të cilin nuk ka xhami dhe sunitëtdetyrohen të falen në hapësirat e ambasadëssaudite dhe pakistaneze. Kjo flet mjaft përgjendjen e mjerueshme të sunitëve në Iran.

Shqiptarët dhe Irani:Shiizmi paraqet edhe një sfidë tjetër për

mus limanët shqiptarë. Edhe pse gjeo gr afi ki -sht larg Iranit dhe ndikimit të tij prapë seprapë shqiptarët janë sfiduar nga regjimi iIranit dhe drejtimi i tij Shiit. Fillimisht dukepërmirësuar imazhin e tyre dhe duke iushmangur realitetit nëpërmjet literaturës sëllojllojshme që kanë shpërndarë dhe përkëtë shfrytëzuan edhe mendimin e mirë përta nga ana e “Vëllezërve Muslimanë” messhq i ptarëve. Por në denoncimin e men di -me ve dhe orientimit të tyre pas Allahut tëLartësuar rol të madh luajtën BashkësitëIslame dhe fryma e vetëdijesimit për rolin eKuranit dhe Sunetit në trojet shqiptare, tëcilat ishin të vëmendshme ndaj rolit shk a të -rri mtar shiit dhe nuk pranuan t’iu në ns ht -ro heshin ofertave të tyre tërheqëse. Shpre -sojmë se kjo lloj rezistence do të vazhdojëedhe më tej dhe sidomos kur në kohët e fu -n dit e tërë bota islame është sensibilizuarndaj veprimeve qëllimkëqija të Iranit në sh -u më sfera, dhe se në këtë spektri islam shq -iptar duhet të jetë i bashkuar dhe i një fjale.

Ekonomia Iraniane:Ekonomia e Iranit është e dominuar nga

eksportet e naftës dhe gazit, të cilatpërbëjnë 50-70% të ardhurave të qeverisëdhe 80% të ardhurave të eksportit ndërmjet2006 dhe 2008. Gjithashtu ekonomia nëmasë të madhe i takon sektorit publik, merreth 60% të ekonomisë së kontrolluardirekt nga qendra dhe të planifikuara ngashteti. Një tipar unik i ekonomisë së Iranitështë fryrja e madhe e buxhetit përfondacionet fetare, buxhetet e të cilave sëbashku janë sa gjysma e atij të qeverisëqendrore. Rritja e çmimeve të naftës i kalejuar Iranit të mbledhë një shumë tëmadhe rezervash, megjithatë kjo nuk kaarritur të lehtësojë vështirësitë ekonomike,të cilat përfshijnë dy sfera atë të papunësisëdhe të inflacionit. Shumë iranianëdetyrohen të largohen nga vendi, për shkaktë gjendjes së rënduar ekonomike. Industriairaniane mbështetet kryesisht në fushat, si:prodhimi i makinave, materialeve tëndërtimit, pajisjeve shtëpiake, ushqimevedhe mallra bujqësore, armatimet,farmaceutikë, si dhe në energji dhemateriale petrokimie. Irani llogaritet përnga rezervat e naftës si vendi i katërt nëbotë, ndërsa i dyti për nga rezervat e gazitnatyror. Gjithashtu ai zotëron edhe njëpasuri të madhe në bagëti.

...Teherani llogaritet të jetëkryeqyteti i vetëm në të cilinnuk ka xhami dhe sunitëtdetyrohen të falen në hapësir-at e ambasadës saudite dhepakistaneze...

“

“


FETVA DHE KONSULTIME

NGA: ALI SHABANI

Pyetje: Shpesh na ndodh që në mexhlisetë debatohet çështje si: feja apo kombi. Si eshqyrton Feja Islame këtë çështje?

Përgjigje: Së pari, themi se të gjithakëto dilema rrjedhin nga mosnjohja e Fesë

Islame, se ne këtë çështje e shqyrtojmënëpërmjet Fesë Islame, e jo krahasimi ikombit me fenë pa marrë parasysh se cilaështë ajo fe. Çdo herë ka ndikime në popullnga rryma të huaja, nga fe të tjera dhekështu që idetë shekullariste, që feja tëndahet nga jeta e përditshme ka çuar qësot në mesin e muslimanëve të diskutohet,

Në këtë rubrikë mirëpresim të gjitha pyetjet e juaja, ndërsa ato më interesante do të botohen. Pyetjet mund t'i dërgoni në [email protected]

NACIONALIZMI DHE RACIZMINUK KANË PRIORITET PARAFESË ISLAME

56


nëse feja vjen së pari apo kombi? Duhet tëdihet një herë e përgjithmonë, se fejaështë para se gjithash, e në prizmin e fesë,d.m.th., të asaj islame shikohet kombi.Allahu është që i ka krijuar njerëzit, racëne tyre, gjuhën e tyre, karakteristikat e tyree kështu me radhë. Allahu i Madhëruar kathënë: “Nga argumentet e Tij është krijimii qiejve e i tokës, ndryshimi i gjuhëve tuajadhe i ngjyrave tuaja. Edhe në këtë kaargumente për njerëzit.” Rum 22; të gjithënjerëzit e kanë prejardhjen nga Ademialejhi selam dhe Havaja; dhe prej këtyre tëdyve janë shpërndarë njerëzit në popujdhe fise, kombe të ndryshme, raca tëndryshme. Krijimi i kombit ështëparaqitur shumë më vonë, ndërsa feja kaekzistuar shumë, shumë më para kombit.Kur Allahu e ka marrë zotimin prejshpirtrave tanë, pesëdhjetëmijë vjet parase të na krijojë neve dhe na ka thënë:“Përkujto kur Zoti Yt nxori nga shpina ebijve të Ademit pasardhësit e tyre dhe ibëri dëshmues të vetes së tyre (duke uthënë): “A nuk jam Zoti juaj?” Ata thanë:“Po, dëshmuam!”. Të mos thoni në Ditën eKijametit: “Ne nga ky (dëshmim) ishim tëpanjohur”. Araf 172, a ka qenë në bazë tëkombit, apo të fesë? Nënkuptohet se ështëbërë në bazë të fesë. Për këtë shkak edheparashtrimi i kësaj çështjeje nuk ështëlogjik?

Pyetje: A i lejohet muslimanit tëmburret me përkatësinë e tij kombëtareduke i nënvlerësuar të tjerët?

Përgjigje: Kjo nuk lejohet në FenëIslame. Allahu i Madhëruar ka thënë: “Më inderuari prej jush është ai që i frikësohetmë shumë Atij”. (Huxhurat 13). Pejgamberisal-lallahu alejhi ue selem ka thënë: “O

njerëz, Zoti juaj është Një, babai juaj ështënjë, dijeni se arabi nuk ka dallim mejoarabin, as joarabi me arabin, as i kuqi mezezakun dhe as zezaku me të kuqin,përveçse në devotshmëri”. 1

Në Islam nuk lejohet që të nënçmohenpopujt dhe kombet e tjerë. Allahu iMadhëruar ka thënë: “O ju që besuat, nukbën të tallet një popull me një populltjetër, meqë të përqeshurit mund të jenëmë të mirë nga ata të cilët përqeshin dikëtjetër, e as gratë me gratë e tjera, sepsemund të ndodhë që gratë e tjera të jenë mëtë mira, se ato që përqeshin (duke enënçmuar njëri-tjetrin) dhe mos etiketoninjëri-tjetrin me llagape. Pas besimit ështëkeq të përhapet llagapi i keq. E ata që nukpendohen, janë mizorë.” Huxhurat 11. Merëndësi është udhëzimi në Fenë Islame, siçka thënë Pejgamberi sal-lallahu alejhi ueselem: “Më i miri që ka qenë gjatëinjorancës, do të jetë më i miri në Islam,nëse e kuptojnë mirë këtë fe”. 2

Pejgamberi sal-lallahu alejhi ue selem,ndërmjet sahabëve të tij kishte Bilalin, qëishte nga Etiopia me racë të zezë dhe ishtemyezini i Pejgamberit. Kishte SelmanFarisiun që ishte persian, kishte SuhejbRumin që ishte bizantin, kishte Abdullahibën Selamin me prejardhje çifute, kishtegruan e tij Marije Kibtijen, që ishte ngakoptët egjiptianë, Allahu qoftë i kënaqurme të gjithë.

Pyetje: Disa e ndiejnë veten më tëçmuar vetëm pse i takojnë racës sëbardhë?

Përgjigje: Të gjitha këto dallime mesnjerëzve Allahu i Madhëruar i ka bërë meurtësinë e Tij të pakufishme dhe askundnuk na ka njoftuar, se raca e bardhë e

1 Sahih ligajrihi, shih: Sahihu Tergib nr. 2964 2 Sahih, shih: Sahihul Xhami nr. 3267



çmon njeriun ndaj racës së zezë, por ështëdiçka tjetër që e dallon njeriun prejnjeriut. Këto dallime janë argumente tëAllahut rreth të cilave duhet të meditohet.

Në suazat e ajeteve që flasin për këtëtemë, i Dërguari i Allahut e ka edukuargjeneratën e sahabëve. Kur u ligjësuaezani, Pejgamberi sal-lallahu alejhi ueselem e urdhëroi Bilalin ta thërresëezanin. Kur u ngjit Bilali radijallahu anhuta thërresë ezanin, e ai ishte etiopian iracës së zezë, Muadhi radijallahu anhu tha:A ky i biri i të zezës do të na thërresë përnë namaz?!... Pejgamberi sal-lallahu alejhiue selem u zemërua shumë dhe i tha: “Ti, oMuadh, ke ende mbeturina të xhahilijetit”.Pastaj Muadhi u pendua dhe kërkoi ngaBilali që t’ia falë. Pra, Pejgamberi sal-lallahu alejhi ue selem e ka theksuar se kydallim, nëse shihet si nënçmim, i takonxhahilijetit, injorancës. Islami e dënonkëtë lloj dallimi. Po ashtu Pejgamberi sal-lallahu alejhi ue selem nuk e ka lejuar qënë mesin e muslimanëve të bëjnë dallimsipas racës dhe ka thënë: “O njerëz, Zotijuaj është Një, babai juaj është një, dijenise arabi nuk ka dallim me joarabin, asjoarabi me arabin, as i kuqi me zezakundhe as zezaku me të kuqin, përveçse nëdevotshmëri”. 3

Pyetje: Disa duke e ditur prejardhjen etyre dhe përkatësinë kombëtaredeklarohen se i përkasin një kombi tjetër.Çfarë thotë feja islame për këtë gjest?

Përgjigje: Nuk lejohet që njeriu duke editur se i takon një kombi, të deklarohet sei takon një kombi tjetër. Pejgamberi sal-lallahu alejhi ue selem, ka thënë: “Kushthirret në emër të dikujt tjetër përveç

babait të tij duke e ditur se nuk është babaii tij, xheneti është haram për të.” 4,gjithashtu ka thënë “Kush thirret në emërtë dikujt tjetër përveç babait të tij apothotë se e ka liruar dikush tjetër ngarobëria, atij i takon mallkimi i Allahut, imelaqeve dhe i gjithë njerëzve. Allahu ngaai nuk pranon, as farzet, as nafilet”. 5 ShejhUthejmini rahimehullah ka thënë: Njeriu eka për obligim të identifikohet sipaspërkatësisë që i takon, familjes, babait,gjyshit dhe nuk i lejohet të identifikohetme fis tjetër.

Shtojcë: Në këtë shtojcë desha tëtheksoj një gjë që pas hapjes së kufijve tëShqipërisë, patëm fatin që menjëherë tëshkojmë dhe të vizitojmë vëllezërit tanëshqiptarë atje, mirëpo vërejtëm një gjë seata në Shqipëri nuk na trajtonin sishqiptarë, por na thoshin maqedonas dheshqiptarëve të Kosovës, kosovarë, eshqiptarët thoshin ata, se janë ata që janënë shtetin e Shqipërisë. A thua vallë, edheshqiptarët që kanë mbetur në Greqi(Çamëri), duhet të trajtohen si grekë?! Sido të ishte halli po të ishim ne shqiptarët eMaqedonisë nën shtetin e Bullgarisë, ekosovarët, mos të kishin Kosovën? Si do t’itrajtojmë shqiptarët e Preshevës, qëjetojnë në shtetin e Serbisë?

Kudo që të jemi, jemi ata që jemi.

3 Sahih ligajrihi, shih: Sahihu Tergib nr. 2964 4 Sahihul Buhari nr.4326 5 Sahihu Muslim nr. 1370

58

HISTORI

SHKRUAN: ROALD HYSA

Kthimi i shqiptarëve nga të krishterë nëmuslimanë është bërë shpesh objekt idebateve publike tendencioze, ku shteti

osman është akuzuar për konvertime masiveme dhunë nëpërmjet taksave, xhizjes edevshirmesë. Historiografia komuniste i kashtrembëruar faktet e shtyrë nga njëmetodologji tejet e politizuar, ndërsa sotakoma ka njerëz që i mëshojnë këtyreshtrembërimeve, po ashtu për arsye të tjeratë politizuara.

Ndryshimi i strukturës konfesionale(besimeve) te shqiptarët qoftë të veriut dheato të jugut, pra, qysh nga Tregu i Ri që ështëpika më veriore e deri në Artë e në të gjithëÇamërinë ishte relativisht i ngadalshëm dhembetet një habi për të gjithë studiuesit përndryshimet e mëdha, që solli nga ana

demografike për ndjekësit çdo feje. Pas futjesnën sundimin e osmanëve të të gjithë trojeveshqiptare, edhe të atyre pak qytetevebregdetare që ishin nën kontrollin evenedikasve, u shoqërua natyrshëm edhe mendryshimin e strukturës konfesionale në tëgjithë vendin. Megjithatë na duhet të themipër hir të së vërtetës se sundimi osman nukishte ai që solli kontaktet e para me Islamin,që ishte feja dhe doktrina shtetërore dheligjore e tyre. Kontaktet me Islamin tëshqiptarëve janë shumë më të hershme sekaq dhe ka shumë të dhëna historike. Një ngakontaktet më të hershme dhe që na ve mëshumë në mendime është ekzistenca eXhamisë së Mlikut, e cila sipas një dokumentitë ardhur nga Halepi i Sirisë daton rrethviteve 1205 e deri më 1291 1. Pra, rreth njëshekull më parë se të ndodhte, në mos dhemë tepër, Beteja e Fushë-Kosovës dhe të

A E PRANUAMISLAMIN ME DHUNË?

Kthimi i shqiptarëve nga të krishterë në muslimanë është bërë shpesh objekt i debateve publike tendencioze,ku shteti osman është akuzuar për konvertime masive me dhunë nëpërmjet taksave, xhizjes e devshirmesë.Historiografia komuniste i ka shtrembëruar faktet e shtyrë nga një metodologji tejet e politizuar, ndërsa sotakoma ka njerëz që i mëshojnë këtyre shtrembërimeve, po ashtu për arsye të tjera të politizuara


HISTORI

shfaqeshin turqit osmanë si fuqi e kohës.Sipas disa të dhënave historike kemi edherastin e Jakub Shpatës, një nga princat e parëshqiptarë që u kthye e u bë musliman. Hapate parë drejt islamizimit masiv të shqiptarëvenuk janë bërë prej pushtetit osman, siç mundtë paraqitet rëndom nga historianët. Ato janëbërë prej tarikateve të ndryshme, siç mundtë përmendim bektashinjtë me Sari Salltëkunnë Krujë, në Tetovë Kalkandelët dhe nëJaninë teqeja e Sheh Hashimit, të cilët janëvendosur në territoret shqiptare para hyrjessë osmanëve 2. Duhet pasur parasysh se për tëkrishterët ortodoksë dhe për muslimanët,integrimi me të krishterët katolikë ishte njëposhtërim, rënie në një nivel më të ulët 3.Vetë osmanët nuk kishin treguar ndonjëinteres të veçantë ndaj prozelitizmit tëpopullsive të krishtera, si dhe përjashtimi ikonvertimeve me dhunë nga pikëpamjashtetërore, i dha një kuptim të veçantëparullës së ortodoksëve bizantinë “Më mirëçallma turke, sesa tiara papale” 4. Sipas tëgjitha të dhënave historike ndryshimi istrukturës konfesionale nuk ka qenë i shpejtëdhe ndryshime të ndjeshme janë bërë pas mëse një shekulli që sundimi osman zuri vendnë trojet shqiptare. Ndërkaq me hyrjen eMehmet Fatihut në Kostandinopojë, ai arritinjë marrëveshje me Patriarkun OrtodoksGenad Skolarin, duke sjellë në jetë kështusistemin e miletit osman, ku fillimishtpërfshiheshin të krishterët armenë,ortodoksët, hebrenjtë dhe muslimanët. Disahistorianë arsyet e konvertimit tëshqiptarëve i shohin tek taksa e xhizjes,porse sipas regjistrave të xhizjes, në shek.

XVI në Ballkan nuk kishte më tepër se 300konvertime në vit 5. Një numër jo-domethënës ky. Ndërkaq po të ishte kaq emadhe në sasi taksa e xhizjes, osmanët nukdo të kishin asnjë interes për ta konvertuarpopullsinë e krishterë, porse do të kishintendencën për të ruajtur atë gjendje për tëvjelë vazhdimisht xhizjen. Ndërkaq nëfqinjët tanë ku mbizotëronte ortodoksia dhemarrëveshjet e sulltan Mehmetit urespektuan nga ana e shtetit osman deriditën kur pushoi së qeni, nuk pati ndryshimetë ndjeshme, kjo edhe për meritë tëmarrëveshjes së osmanëve me Patriarkanën.Kështu në gjysmën e parë të shek. XVI,Arbëria vazhdoi ta ruante fizionominë e sajtë krishterë, procesi i islamizimit eci shumëngadalë, gjë që tregon se qeveria osmane nukndoqi dhunën e drejtpërdrejtë për kthimin etë krishterëve në fenë islame dhe nësanxhaqet shqiptare shtëpitë e krishterapërbënin 98.3%, kurse ato muslimane 1.7% 6.Ndërsa në gjysmën e dytë të shek. XVI keminga 84 qytetet kryesore ballkanike në 60qytetet më të mëdha mbizotëronin ende tëkrishterët, ku ritme më të shpejta kanëqytetet shqiptare 7. Ndërkaq feudalë tëmëdhenj nuk u detyruan nga osmanët që tëkthenin fenë për të ruajtur zotërimet, porseu përshtatën me sistemin e ri të timareve dhekështu në regjistrat osmanë do të gjesh derinë dy breza të tjerë timariotë të krishterë 8.Një nga tezat e ngritura prej disa studiuesveështë ajo e kthimit me dhunë nëpërmjetsistemit të devshirmesë, ose e thënë më mirëtë marrjes së të krishterëve dhe futja e tyrenë repartet e jeniçerëve, apo në shkollat e

1 “Në gjurmët e faltoreve të vjetra”, Fatri Maqellara, Qytetërimi Islam, buletin periodik, nr. 1/1999, fq. 9. 2 Kujtime, v. I (1885-1912), Eqerem bej Vlora, Shtëpia e Librit dhe e Komunikimit, Tiranë 2001, fq. 207. 3 Qytetërimi i Perëndimit Mesjetar, Jack Le Goff, Botimet Toena – Fondacioni Soros, Tiranë 1998, fq. 182. 4 Historia e Perandorisë Osmane, nën drejtimin e Robert Mantranit, Dituria, Tiranë 2004, fq. 283 dhe fq. 285. 5 Po aty, fq. 285. 6 Shqiptarët midis Lindjes dhe Perëndimit 1506-1839, fusha fetare I, Petrika Thëngjilli, Tiranë 2002, fq. 25-26. 7 Po aty, fq. 38. 8 Zgjimi kombëtar shqiptar, Stavro Skëndi, Phoenix & Shtëpia e Librit, Tiranë 2000, fq. 18.

60

HISTORI

9 Historia e Perandorisë Osmane, nën drejtimin e Robert Mantranit, Dituria, Tiranë 2004, fq. 283 dhe fq. 170;dhe “Histori e Ballkanit”, Georges Castellan, Sh.B. Çabej, fq. 117.10 Historia e Perandorisë Osmane, nën drejtimin e Robert Mantranit, Dituria, Tiranë 2004, fq. 136. 11 Dokumente të shekujve XVI-XVII për historinë e Shqipërisë, V. III (1603-1621), përg. Injac Zamputi, A.SH.SH.,Instituti i Historisë, Tiranë 1989, fq. 37.

larta sulltanore, ku përgatiteshin për tëshërbyer në pallatet e sulltanëve, apo tëfunksionarëve të lartë shtetërorë osmanë.Megjithatë le të shohim se çfarë thonëshifrat, ndërkohë që rekrutimi bëhej një herënë tre vjet ose në shtatë vjet dhe merreshin1.000-3.000 djelmosha 9 në të gjithë Ballkanin,ku kishte më tepër të krishterë. Me lejiminnga ana e Sulltan Muratit III në vitin 1582 tështetasve osmanë të inkuadroheshin nëoxhakun e jeniçerëve, pushon së ekzistuarisistemi i devshirmesë. Sipas të gjithë tëdhënave historike mesatarja e kësaj takse nëvit shkonte 1.000 djem dhe nga fillimi izbatimit të këtij sistemi në shek. XV e deri nëfund të shek. XVI, numri i djemve tëkrishterë të rekrutuar është ndërmjet200.000-300.000 vetëve. Pra, siç mund tëshihet se edhe kjo tezë e humbet vlerën e vetnga pikëpamja kohore, e sipërfaqes së madhegjeografike ku kryhej rekrutimi dhe ngapikëpamja numerike, që nuk përbën ndonjërritje të ndjeshme. Të rekrutuarit edevshirmesë për disa vjet me radhë merrninnjë edukim jashtëzakonisht të përzgjedhurnën kujdesin e mësuesve më të mirë, qëpërfshinte të gjitha disiplinat: sportive,ushtarake, intelektuale dhe artistike. Kjo gjëbëhej me qëllim që ata të përgatiteshin përt’u bërë të përsosur në të gjitha drejtimet,por duke zhvilluar njëkohësisht dhuntitë eveçanta të çdonjërit. Në të njëjtën kohë, ataformoheshin për të marrë përsipër të tëradetyrat shtetërore dhe për t’i kryer ato mefrymën e nënshtrimit të plotë dhe tëbesnikërisë së patundur ndaj sulltanit. Në tëvërtetë ata e ndërronin fenë, porse nukhumbnin, përkundrazi përfitonin nga kysistem dhe i mirëprisnin 10 të dërguarit

osmanë, që merreshin me rekrutimin e tyre.Ndërkaq popullsia e krishterë, veçanërishtajo katolike, gjendej pa drejtuesit e saj, oseedhe ato priftërinj që ishin, ishin injorantësiç vërehet edhe nga studiues të huaj. Ngaana tjetër serbët nëpërmjet kishëssvetisaviane i serbizonin të krishterëtkatolikë me dhunë, duke ua ndërruar deriedhe emrat dhe po ashtu vepronin edheortodoksët grekë, që për nga pikëpamja emiletit nuk përbënin ndonjë ndryshim tëmadh për sundimin osman, sepse inënshtroheshin Patriarkanës. Duke ugjendur para presioneve të tilla, ku “...deri nëkatër mijë frymë të krishtera me një prift tëvetëm keqbërës, konkubinar dhe që jepshembull të keq”11, nuk është për t’u habiturse si zona të tëra pak nga pak filluan tëislamizohen. Pra, arsyet janë komplekse dhenuk mund të jenë thjesht ato që janëparaqitur si presion i padurueshëm i tëashtuquajturit pushtim osman. Megjithatënjë fakt domethënës është se në vendet etjera të Ballkanit si grekët, serbët, malazezëtdhe rumunët, megjithëse janë fqinjët tanëdhe kanë qenë nën sundimin osmangjithashtu, nuk shihet të ketë pasurkonvertime në ndonjë numër të ndjeshëm.Ndërkaq zona të tëra në jug dhe në veri tëtrojeve shqiptare e kanë ruajtur identitetin etyre të krishterë, katolik apo ortodoks.Debatit të islamizimit mund t’i sillnim edheargumente të tjera, porse këto janë ato mëkryesoret dhe më të debatueshmet nëopinionin publik dhe fundja kaq na lejon kjosprovë.

editoriali “minat”nË rrugËn drejt evropËs · emisionet, lajmet dhe dokumentarët...

Documents