edukacja i szkolenie 2020 - european...
TRANSCRIPT
Edukacja i szkolenie 2020
Wnioski z posiedzeń grup roboczych
odbytych w latach 2014–2015
Wnioski z posiedzeń grup roboczych strategicznych ram edukacji współpracy w ramach pracy grup roboczych ET 2020
Systemy edukacji i szkolenia w Europie oferują obywatelom wspaniałe możliwości kształcenia przez całe życie. Mimo to więcej niż jeden na dziesięciu uczniów kończąc
szkołę nie posiada wystarczających kwalifikacji, mniej niż czterech na dziesięciu młodych ludzi ukończyło szkołę wyższą, a umiejętności rozumowania matematycznego oraz
czytania i pisania dwie z dziesięciu dorosłych osób opanowało na niskim poziomie.
Jak widać, pozostało wiele do zrobienia, aby zapewnić, że nasze systemy edukacyjne wyposażą Europejczyków w umiejętności konieczne, aby odnaleźli się oni na rynku pracy
i w społeczeństwie. Dzielenie się pomiędzy państwami członkowskimi informacjami dotyczącymi wspólnych wyzwań, udanych reform oraz dobrych praktyk jest nieocenione.
Grupy robocze „Education and Training 2020” stanowią istotne narzędzie służące współpracy w zakresie tworzenia polityki.
W ciągu ostatnich dwóch lat sześć grup roboczych wymieniało się dobrymi praktykami w dziedzinach polityki oświatowej, szkolnictwa wyższego, kształcenia i szkolenia
zawodowego, uczenia się dorosłych, umiejętności przekrojowych oraz cyfrowego i
otwartego uczenia się. Wzięło w nich udział ponad 400 ekspertów z 28 państw członkowskich UE, z państw kandydujących i z państw Europejskiego Obszaru
Gospodarczego, a także europejskich partnerów i działających na szczeblu europejskim stowarzyszeń reprezentujących grupy interesu.
Z przyjemnością przedstawiamy efekty pracy owych sześciu grup – wyniesione wnioski, internetowy zestaw narzędzi, trzy ramy odniesienia dla kompetencji oraz informacje
dotyczące polityki i kilka podręczników na ich temat.
Z uwagi na fakt, że sześć nowych grup roboczych w tym miesiącu rozpoczyna pracę,
żywimy nadzieję, że niniejsza broszura okaże się dokumentem pomocnym i inspirującym
do rozwijania wysokiej jakości systemów kształcenia i szkolenia w całej Europie. Musimy pracować nad reformami. Aby zachować dobrobyt i konkurencyjność – a także sprawić,
że wszyscy Europejczycy będą mogli w pełni cieszyć się życiem.
Tibor Navracsics
Europejski komisarz ds. edukacji, kultury, młodzieży i sportu
Luty 2016 r.
Wnioski z posiedzeń grup roboczych strategicznych ram edukacji współpracy w ramach pracy grup roboczych ET 2020
Spis treści
GRUPA ROBOCZA DS. POLITYKI OŚWIATOWEJ ................................................................ 3
GRUPA ROBOCZA DS. MODERNIZACJI SZKOLNICTWA WYŻSZEGO ..................................... 6
GRUPA ROBOCZA DS. KSZTAŁCENIA I SZKOLENIA ZAWODOWEGO .................................... 9
GRUPA ROBOCZA DS. KSZTAŁCENIA DOROSŁYCH ......................................................... 14
GRUPA ROBOCZA DS. UMIEJĘTNOŚCI PRZEKROJOWYCH ................................................ 20
GRUPA ROBOCZA DS. UCZENIA SIĘ CYFROWEGO I ONLINE ............................................ 23
Wnioski przedstawione w niniejszym dokumencie zostały opracowane przez Komisję we współpracy z członkami grup roboczych. Zawarte w nim informacje
mogą nie odzwierciedlać stanowiska Komisji lub państw członkowskich. Ich celem jest podsumowanie wniosków nieformalnej pracy grup roboczych.
Więcej informacji na ich temat można znaleźć tutaj (strona internetowa w języku angielskim):
http://ec.europa.eu/education/policy/strategic-framework/expert-groups_en.htm
Wnioski z posiedzeń grup roboczych strategicznych ram edukacji współpracy w ramach pracy grup roboczych ET 2020
1
Grupy robocze ET 2020, składające się z ponad 400 ekspertów administracji państw
członkowskich i innych zainteresowanych, stanowią jedne z głównych instrumentów zestawu narzędzi ET 2020. Ucząc się od siebie nawzajem i wskazując dobre
praktyki, wspierają one państwa członkowskie w podejmowaniu kluczowych wyzwań ich systemów kształcenia i szkolenia oraz pracy nad wspólnymi priorytetami na szczeblu
europejskim. W latach 2014–2015 działało sześć grup roboczych ET 2020.
Wynikiem pracy grupy roboczej ds. polityki oświatowej były przede wszystkim:
1. Internetowy zestaw narzędzi wraz z towarzyszącymi mu informacjami na temat polityki
wdrażania podejścia do promowania edukacji włączającej i redukowania przedwczesnego
kończenia nauki;
2. Poradnik dotyczący polityki służącej doskonaleniu przygotowania zawodowego
nauczycieli zatytułowany „Kształtowanie perspektyw kariery w nauczaniu”, poparty
przykładami z całej Europy i przedstawiający proponowanie działania.
Działająca w oparciu o wzajemne uczenie się i dyskusje na temat polityki grupa robocza ds.
modernizacji szkolnictwa wyższego przygotowała główne wnioski służące wdrażaniu planu
modernizacji szkolnictwa. Poruszono następujące zagadnienia:
1. restrukturyzacja szkolnictwa wyższego;
2. zależne od wyników finansowanie i umowy o realizację (ang. performance agreements);
3. regionalny trójkąt wiedzy;
4. umiędzynarodowienie, mobilność i nowo przybyli migranci;
5. zwiększanie zdolności do zatrudnienia;
6. zwiększanie liczby osób kończących wykształcenie wyższe.
Grupa robocza ds. kształcenia i szkolenia zawodowego opracowała 20 wytycznych dotyczących
sposobu tworzenia najbardziej przyjaznych warunków dla skutecznych systemów staży i uczenia
się w miejscu pracy. Niniejsze wytyczne obejmują następujące wyzwania dotyczące polityki:
1. zarządzanie na szczeblu krajowym i zaangażowanie partnerów społecznych;
2. wsparcie dla przedsiębiorstw organizujących staże, w szczególności MŚP;
3. atrakcyjność staży i zwiększanie jakości doradztwa zawodowego;
4. zapewnienie jakości uczenia się poprzez praktykę w miejscu pracy.
Grupa robocza ds. uczenia się osób dorosłych, w oparciu o wzajemne uczenie się i o dwa badania,
opracowała główne wnioski i zalecenia dotyczące kształtowania polityki mające na celu:
1. rozwój umiejętności podstawowych u osób dorosłych;
2. rozwój umiejętności ICT osób dorosłych i wykorzystywanie otwartych zasobów
edukacyjnych;
3. zwiększanie skuteczności, efektywności i spójności polityki.
Grupa robocza ds. umiejętności przekrojowych przyczyniła się do podjęcia wspólnych unijnych
ram odniesienia na rzecz kompetencji językowych i kompetencji cyfrowych i opracowania takich
ram dla kształcenia w zakresie przedsiębiorczości.
Grupa robocza ds. uczenia się cyfrowego i online przyczyniła się do:
1. stworzenia ram odniesienia, dzięki którym organizacje oświatowe mogą uwolnić
potencjał uczenia się cyfrowego i online – „organizacja oświatowa o wysokich
kompetencjach cyfrowych”;
2. wyciągnięcia głównych wniosków dotyczących następujących elementów otwartej
edukacji: zapewnienie jakości, tworzenie i używanie otwartych zasobów edukacyjnych.
Wnioski z posiedzeń grup roboczych strategicznych ram edukacji współpracy w ramach pracy grup roboczych ET 2020
2
W niniejszym dokumencie zawarto dodatkowe informacje na temat wyników pracy. Jest
on przeznaczony dla decydentów.
Wnioski z posiedzeń grup roboczych strategicznych ram edukacji współpracy w ramach pracy grup roboczych ET 2020
3
GRUPA ROBOCZA DS. POLITYKI OŚWIATOWEJ
Praca tej grupy roboczej polegała na udzieleniu wsparcia państwom w ich wysiłkach na rzecz
doskonalenia oświaty dzięki rozwojowi polityki oświatowej poprzez partnerskie uczenie się i
wymianę dobrych praktyk. Zgodnie z tymi założeniami grupa skupiła się na dwóch wyzwaniach:
przeciwdziałaniu zjawisku przedwczesnego kończenia nauki oraz poprawie kształcenia nauczycieli.
Do głównych rezultatów pracy tej grupy roboczej należą:
internetowy „europejski zestaw narzędzi” wraz z towarzyszącymi im informacjami na
temat polityki dotyczącymi sposobu wdrażania ogólnoszkolnego podejście do wspierania
edukacji włączającej i ograniczania zjawiska przedwczesnego kończenia nauki;
„Poradnik tworzenia polityki w zakresie doskonalenia kształcenia nauczycieli” omawiający
sposoby, w jakie poszczególne kraje mogą poprawiać adekwatność i jakość przygotowania
zawodowego mierzących się z wieloma wyzwaniami nauczycieli. Proponowane działania
polityczne zostały poparte licznymi przykładami z całej Europy.
Przedwczesne kończenie nauki
W kontekście spadającej w UE liczby uczniów przedwcześnie kończących naukę, ale także uderzających różnic między europejskimi państwami, regionami i grupami osób uczących
się, grupa robocza zbadała, w jaki sposób wspólne podejście na szczeblu lokalnym i szkolnym może stanowić najlepszą odpowiedź na złożony i wielowymiarowy charakter
zjawiska przedwczesnego kończenia nauki oraz wspierać sukcesy edukacyjne wszystkich dzieci i młodych ludzi. Biorąc pod uwagę fakt, że uczniowie kończą naukę z różnych
powiązanych ze sobą przyczyn, pod koniec długiego procesu stopniowego wycofywania
się, często związanego z niezadowalającymi wynikami w nauce, grupa stwierdziła, że szkoła jest tylko jednym z elementów, które mogą przyczynić się zwalczaniu
przedwczesnego kończenia nauki, ale nie może ona działać w izolacji, ponieważ poza nią istnieją czynniki, które wpływają na poziom zaangażowania dzieci i odnoszone przez nich
sukcesy.
W oparciu o wyniki tematycznej grupy roboczej ds. przedwczesnego kończenia nauki
(2011–2013), grupa robocza stwierdziła, że konieczna jest perspektywa ogólnoszkolnego podejścia do przeciwdziałania zjawisku przedwczesnego kończenia
nauki, w którym cała społeczność szkolna prowadzi wspólne, spójne działania w
ścisłej współpracy z wieloma zainteresowanymi podmiotami zewnętrznymi. Grupa robocza określiła niezbędne warunki polityczne i kroki umożliwiające skuteczne
wdrażanie tych założeń, jak również wiele dobrych praktyk na szczeblu szkolnym zaproponowanych przez przedstawicieli różnych państw członkowskich. Przykłady
dobrych praktyk i innych środków udostępnia się obecnie osobom odpowiedzialnym za kształtowanie i wdrażanie polityki europejskiej w ramach nowego „europejskiego zestawu
narzędzi dla szkół”1, wyjątkowej platformy internetowej, która pozostanie otwarta dla dalszej współpracy ludzi związanych ze szkołami w całej Europie. „Zestaw” promuje
edukację włączającą i ogólnoszkolne podejście oraz obejmuje szeroką tematykę. Będzie
on na bieżąco aktualizowany i rozszerzany.
Do głównych wniosków pracy grupy roboczej należą:
– Najlepszym sposobem na przeciwdziałanie przedwczesnemu kończeniu nauki jest zapewnienie każdemu dziecku i każdej młodej osobie równych szans na dostęp do opartej
1 Można go znaleźć na stronie internetowej School Education Gateway:
http://www.schooleducationgateway.eu/pl/pub/index.htm
Wnioski z posiedzeń grup roboczych strategicznych ram edukacji współpracy w ramach pracy grup roboczych ET 2020
4
na zachęcających i odpowiadających ich potrzebom programach nauczania wysokiej
jakości, włączającej edukacji oraz udział w niej i czerpanie z niej korzyści.
– Wszystkie osoby uczące się i oraz ich zróżnicowane potrzeby powinny
zajmować w szkołach centralną pozycję. Uczniom należy stawiać wysokie wymagania, aby mogli osiągnąć pełnię swojego potencjału.
– Skuteczne przywództwo i zarządzanie są niezbędne dla wspierania współpracy i wspólnych praktyk w obrębie społeczności szkolnej i organów szkół i innych
zainteresowanych stron w dążeniu do sukcesów edukacyjnych i zapobieganiu przedwczesnemu porzucaniu nauki.
– Konieczne jest zobowiązanie do inwestowania w ustawiczny rozwój zawodowy
dyrektorów szkół, nauczycieli i innych pracowników szkół z naciskiem na wiedzę na temat okoliczności prowadzących do wczesnego kończenia nauki oraz na kompetencje
i umiejętności niezbędne do wyrównywania szans edukacyjnych i przeciwdziałania utracie zainteresowania kontynuacją nauki.
– Działania związane z rozwojem i doskonaleniem szkół powinny obejmować walkę ze zjawiskiem przedwczesnego kończenia nauki oraz angażować w nią całą społeczność
szkolną, zainteresowane strony, zespoły składające się z zewnętrznych lokalnych inicjatyw, rodziców i rodziny.
– Edukacja to odpowiedzialność zarówno rodziców, jak i szkoły – musi się ona
opierać się na zasadzie wzajemnego zaufania i współpracy między nimi.
Kształcenie nauczycieli
Grupa wskazała kształcenie zawodowe nauczycieli jako dziedzinę polityki oświatowej, która zajmuje kluczowe miejsce we wspieraniu zwrotu w kierunku nowej kultury pracy i
metod nauczania. Ich przyjęcie położy podwaliny pod zwiększenie zdolności do
dostosowania się do zmieniających się sytuacji i warunków oraz do wzrostu atrakcyjności wyboru zawodu nauczyciela.
Podsumowując wyniki swojej pracy w dokumencie zatytułowanym „Kształtowanie perspektyw kariery w nauczaniu. Poradnik dotyczący polityki służącej
doskonaleniu przygotowania zawodowego nauczycieli”, grupa robocza przedstawiła powody, dla których jakość i adekwatność programów kształcenia
nauczycieli powinna stanowić centrum zainteresowania decydentów. Wskazała także możliwe rozwiązania.
W przewodniku skupiono się na trzech głównych wyzwaniach politycznych związanych z
kształceniem nauczycieli.
Po pierwsze, w przewodniku stawia się tezę, że umożliwianie zmian wymaga tworzenia
kompleksowych rozwiązań w polityce oświatowej, które umożliwiłyby w sposób spójny połączyć poszczególne etapy rozwoju zawodowego nauczycieli poprzez
przyjęcie perspektyw obejmujących całość ich kariery. Zawarto w nim przykłady
rozwiązań opartych na wizji zawodu nauczyciela biorącej pod uwagę płynne
przejście przez jej połączone ze sobą poszczególne etapy i łączącej różne, powiązane ze sobą perspektywy, w tym potrzeby kształcących się nauczycieli, systemy
wsparcia, planowanie kariery, organizację poziomów kompetencji oraz wpływ kultury szkolnej. Kształcenie nauczycieli jest w tym kontekście nie samodzielnym, jednorazowym
działaniem, lecz dłuższym, dynamicznym procesem.
Po drugie, od nauczycieli coraz częściej oczekuje się, że będą ze sobą współpracować,
aby rozwijać swoje umiejętności i zdobywać nową wiedzę. Grupa doszła do wniosku, że pomyślne wypromowanie wspólnego uczenia się wśród nauczycieli wymaga nie tylko
zmian w praktyce oraz środowisku pracy; wiąże się to także z koniecznością zmiany postaw oraz opracowania nowej kultury pracy, w której kształcenie nauczycieli pełnić
Wnioski z posiedzeń grup roboczych strategicznych ram edukacji współpracy w ramach pracy grup roboczych ET 2020
5
będzie kluczową rolę. Oparte na doświadczeniach poszczególnych państw wnioski
obejmują sposoby zachęcania do współpracy i jej wspierania, jak choćby tworzenie sieci kontaktów i organizowanie szkoleń badawczych i szkolenia w zakresie wspólnego
kierowania projektami.
Po trzecie, w przewodniku dowodzi się, że w coraz bardziej złożonych systemach
oświaty kierowanie kształceniem nauczycieli osiąga lepsze rezultaty, jeśli opiera się
podejściu polegającym na współpracy, w którym rządy ściśle współpracują z instytucjami kształcącymi nauczycieli oraz innymi zainteresowanymi stronami. Pochodzące z
poszczególnych krajów dowody wskazują na formy zarządzania oparte na współpracy (w tym nowe struktury, fora, mechanizmy finansowania i ramy), oparte na
dialogu i uczestnictwie, nakładającym na zainteresowane strony wspólną
odpowiedzialność za właściwe przygotowanie kadry nauczycielskiej.
W ramach każdego z tych zagadnień przewodnik łączy analizę kluczowych pojęć i ocenę
wdrażanych ostatnio w całej Europie rozwiązań w polityce oświatowej, przedstawia przykładowe środki wspierające zmiany i proponuje działania w
zakresie tworzenia polityki oświatowej.
Wnioski z posiedzeń grup roboczych strategicznych ram edukacji współpracy w ramach pracy grup roboczych ET 2020
6
GRUPA ROBOCZA DS. MODERNIZACJI SZKOLNICTWA
WYŻSZEGO
Zawarte poniżej wnioski sformułowano na podstawie wymiany między partnerami
reprezentującymi władze krajowe i instytucje szkolnictwa wyższego. Są one wynikiem pracy w
trakcie warsztatów, dotyczą poszczególnych krajów i zostały poparte dowodami.2
Restrukturyzacja szkolnictwa wyższego
Państwa członkowskie chcą wspierać szkolnictwo wyższe cechujące się wyższą jakością,
skutecznością i elastycznością. Reforma polityki oświatowej kształtuje krajobraz szkolnictwa wyższego na poziomie strukturalnym, poprzez zachęcanie do wertykalnej i
horyzontalnej dywersyfikacji i specjalizacji wśród instytucji lub konsolidacji opartych na
fuzjach i sojuszach. W celu stworzenia krajobrazu szkolnictwa wyższego, w którym osiągnie się równowagę w dążeniu do wysokiej jakości, wydajności i
elastyczności, rządy powinny – we współpracy z głównymi zainteresowanymi stronami – określić cel reform i uzgodnić całościową wizję szkolnictwa
wyższego. Powinny one przeanalizować możliwości doskonalenia systemów szkolnictwa wyższego oraz związek przyczynowo-skutkowy między planowanymi zmianami oraz
oczekiwanymi skutkami i efektami reform. Jest ważne, aby w ramach konsultacji na temat potrzeb i treści planowanych zmian wszystkie strony miały świadomość związku
pomiędzy proponowaną reformą i poprawą rezultatów kształcenia. Należy utworzyć ramy
prawne służące restrukturyzacji systemu oraz ocenie szacunkowych kosztów. Wreszcie powinny one oferować zachęty dla instytucji szkolnictwa wyższego oraz
monitorować i oceniać efekty reform. Reformom powinny towarzyszyć zachęty dla instytucji szkolnictwa wyższego oraz odpowiednie środki monitorowania i ewaluacji.
Zależne od wyników finansowanie i umowy o realizację
Władze powinny dążyć do zagwarantowania, że inwestycje ze środków publicznych w szkolnictwo wyższe ułatwią im pracę na rzecz społeczeństwa i gospodarki. Chociaż
przejrzysta formuła finansowania stanowi podstawę przydziału funduszy instytucjonalnych, w celu wzmocnienia planowania strategicznego i poprawy wyników
pracy instytucji rządy coraz częściej wykorzystują umowy o realizację. Umowy o realizację stanowią elastyczne narzędzie mogące stanowić uzupełnienie formuły
finansowania, ponieważ oba obejmują zarówno jakościowe, jak ilościowe cele, zróżnicowane w zależności od danej instytucji. Staranny dobór założeń i
wskaźników ilościowych daje instytucjom związki przyczynowe i łatwo zrozumiałe
mechanizmy, dzięki którym mogą one osiągać wyznaczone cele oraz łatwiej jest gromadzić dane. Systemy oparte na wydajności powinny być stosunkowo proste,
ponieważ wpływ danego wskaźnika na podejmowane decyzje zależy od odsetka dofinansowania, z którym jest on powiązany. W przypadku dofinansowania projektów
opartych na umowach o realizację, środki powinny, o ile to możliwe, stanowić uzupełnienie istniejącego budżetu. Jeśli nieosiągnięcie zakładanych celów wiąże się z
finansowymi konsekwencjami, zmniejszenie kwoty dofinansowania nie powinno zagrażać stabilności finansowej danej instytucji.
2 http://ec.europa.eu/education/policy/strategic-framework/expert-groups_en.htm
Wnioski z posiedzeń grup roboczych strategicznych ram edukacji współpracy w ramach pracy grup roboczych ET 2020
7
Regionalny trójkąt wiedzy
Instytucje szkolnictwa wyższego mogą przyczyniać się do rozwoju i wzrostu gospodarczego w regionach poprzez: a) zwiększanie innowacji poprzez badania naukowe;
b) wspieranie rozwoju przedsiębiorstw i biznesu; c) udział w rozwoju kapitału ludzkiego i umiejętności; oraz d) poprawę warunków środowiskowych i społecznych poprzez
rewitalizację i rozwój kultury. W celu stworzenia silnego regionalnego trójkąta wiedzy
instytucje szkolnictwa wyższego, przemysł, oraz władze lokalne i regionalne powinny ustalić wspólne priorytety współpracy, którymi będą się kierować przy
planowaniu wspólnej pracy i działań uwzględniających potrzeby i potencjał regionu, w którym się znajdują. Jest ważne, aby oferta edukacyjna instytucji
szkolnictwa wyższego i ośrodków badań, rozwoju i innowacji była odpowiedzią na potrzeby w danym regionie, a szkoły wyższe i szerzej rozumiana gospodarka i
społeczeństwo zacieśniały współpracę i zwiększały wymianę wiedzy. Aby uruchomić potencjał instytucji szkolnictwa wyższego w rozwoju regionalnym, rządy
powinny zapewniać instytucjonalną autonomię w zakresie finansowania,
wynagrodzeń i nieruchomości, dostosowywać zachęty finansowe do wyznaczanych celów i upraszczać odpowiedzialność wobec opinii publicznej poprzez monitorowanie i
ocenę wyników.
Umiędzynarodowienie, mobilność i nowo przybyli migranci
Aby Europa pozostała atrakcyjnym wyborem dla zagranicznych studentów konieczne są
kompleksowe strategie umiędzynaradawiania szkolnictwa wyższego, z których skorzystają także słuchacze lokalni. Instytucje szkolnictwa wyższego mogą również
odegrać kluczową rolę w integracji nowo przybyłych migrantów, z których połowa nie przekracza 25. roku życia, tj. znajdują się oni w wieku najwyższej aktywności
zawodowej. Na wczesnym etapie ich integrację można ułatwić poprzez: i) skuteczne systemy uznawania uprzedniego kształcenia, a także zindywidualizowane szkolenia i
podnoszenie kwalifikacji; ii) intensywne szkolenia językowe i kulturowe; iii) informacje, doradztwo i poradnictwo; oraz (iv) zwiększenie dostępu do instytucji szkolnictwa
wyższego poprzez usunięcie ograniczeń ze względu na status rezydenta.
Zwiększanie zdolności do zatrudnienia
Choć absolwenci szkół wyższych na rynku pracy na ogół radzą sobie lepiej niż ich koledzy
o niższych kwalifikacjach, systemy edukacyjne muszą zapewniać studentom
wykształcenie, które przygotuje ich do zmieniającej się rzeczywistości. Rządy mogą to ułatwiać poprzez: a) określanie przyszłego zapotrzebowania na umiejętności i
kwalifikacji; b) zapewnianie poradnictwa zawodowego; c) rozwijanie programów nauczania szkół wyższych odpowiadających potrzebom rynku pracy; oraz d) budowanie
relacji między instytucjami szkolnictwa wyższego i rynkiem pracy. W celu pełnego wykorzystania umiejętności prognozowania, należy skupić się na przewidywaniu
przyszłego zapotrzebowania na ogólne umiejętności i kompetencje.
Treść programów nauczania i zakres doradztwa zawodowego można poprawić
wykorzystując dostępne na poziomie krajowym zbiorcze i anonimowe dane
dotyczące przebiegu karier. Aby przygotować odpowiednie programy nauczania, konieczne jest odejście od praktyki nauczania skupionej na nauczycielu w kierunku
modeli, których centrum stanowi osoba ucząca się. Należy także przyjąć praktyczne, oparte o rozwiązywanie problemów podejście na nauki. Rządy będą mogły
wspierać ten projekt zachęcając do korzystania z aktywnego uczenia się, nowych sposobów uczenia się i nauczania, takich jak nauczanie w krótkich cyklach,
multidyscyplinarne i zawodowe studia pierwszego stopnia i studia wyższe ukierunkowane na zdobycie zawodu. Wdrażanie w instytucjach szkolnictwa wyższego
umiejętności przekrojowych i uczenia się w miejscu pracy to jedne z
najważniejszych sposobów na zmniejszenie liczby studentów przedwcześnie kończących
Wnioski z posiedzeń grup roboczych strategicznych ram edukacji współpracy w ramach pracy grup roboczych ET 2020
8
edukację. Dzięki nim wzrasta motywacja słuchaczy i ich szanse na znalezienie
zatrudnienia. Grupa robocza zgodziła się, że przy kształtowaniu polityki należy znaleźć równowagę między przystosowywaniem programów nauczania do potrzeb rynku pracy i
koniecznością zapewnienia studentom, a zarazem społeczeństwu, holistycznego wykształcenia.
Zwiększanie liczby osób kończących studia wyższe
Odsetek osób otrzymujących dyplomy uczelni wyższych i odnoszących sukcesy w nauce są ściśle związane z dostępem do kształcenia oraz jakości w szkolnictwie wyższym.
Stawianie jasno zarysowanych celów i priorytetów związanych z dostępem do kształcenia i sukcesami w nauce to wzajemnie wzmacniające się założenia tworzące
skuteczniejsze kombinacje różnych założeń polityki oświatowej. Polityka oświatowa opierająca się na zgromadzonych informacjach wymaga mierzenia sukcesów w nauce
w trakcie całego okresu kształcenia. Połączenie działań krajowych i instytucjonalnych rejestrów oraz przeprowadzonych wśród studentów ankiet może
stanowić przydatne źródło informacji dla instytucji tworzących politykę. Informacje o
wynikach powinny być łatwo dostępne dla wszystkich zainteresowanych stron poprzez przejrzyste publikacje i ich promocję.
Rządy powinny wspierać kompleksowe i przejrzyste systemy rozwoju wiedzy i umiejętności, począwszy od edukacji przedszkolnej, poprzez kształcenie na
poziomie wyższym, a na uczeniu się przez całe życie skończywszy. Trudności związane z ukończeniem szkoły wyższej można powiązać z podobnymi wyzwaniami w
szkołach średnich. Dzięki aktywnej współpracy z lokalnymi szkołami instytucje szkolnictwa wyższego mogą wpłynąć na wzrost aspiracji i poprawę wyników w nauce.
Rządy mogą wykorzystywać konkurencyjne zachęty finansowe, aby usprawniać
proces przechodzenia do szkół wyższych specjalnych grup studentów oraz aby wychodzić naprzeciw potrzebom nietradycyjnych studentów. Usuwanie „ślepych
zaułków edukacyjnych”, usprawnianie połączeń na różnych szczeblach i z różnymi podmiotami oraz zwiększanie uznawalności zdobytych kwalifikacji pomagają w
budowaniu skutecznych metod zachęcania do mobilności pomiędzy państwami członkowskimi i wewnątrz systemu.
Wnioski z posiedzeń grup roboczych strategicznych ram edukacji współpracy w ramach pracy grup roboczych ET 2020
9
GRUPA ROBOCZA DS. KSZTAŁCENIA I SZKOLENIA
ZAWODOWEGO
Grupa robocza ds. kształcenia i szkolenia zawodowego opracowała 20 wytycznych dotyczących
sposobu tworzenia i wspierania wydajnych systemów staży i uczenia się w miejscu pracy. Dotyczą
one czterech głównych wyzwań w zakresie organizowania staży, a mianowicie: zarządzania na
szczeblu krajowym; zaangażowania partnerów społecznych; wsparcia dla przedsiębiorstw je
oferujących, w szczególności MŚP; ich atrakcyjności; rozwoju poradnictwa zawodowego oraz
zapewnienia wysokiej jakości uczenia się w miejscu pracy. Zasady te zostały poparte praktycznymi
przykładami pochodzącymi z uczestniczących krajów przedstawiającymi możliwości wdrożenia
niektórych elementy programów staży i uczenia się w miejscu pracy.
Wśród uczestników grupy roboczej, pod przewodnictwem Komisji, znaleźli się przedstawiciele:
państw członkowskich UE i państw kandydujących, państw EFTA, partnerów społecznych UE,
instytucji kształcenia i szkolenia zawodowego, agencji Cedefop i Europejskiej Fundacji Kształcenia.
Zarządzanie na szczeblu krajowym i zaangażowanie partnerów
społecznych
Rządy powinny tworzyć przejrzyste i spójne ramy prawne umożliwiające
skuteczne działania stron stażu w oparciu o jasno ustalone wzajemne prawa i obowiązki (zasada nr 1). Do „stron stażu” należą stażysta, przedsiębiorstwo
organizujące staż oraz szkoła lub centrum kształcenia i szkolenia zawodowego. Ramy prawne powinny uznawać status stażysty jako osoby uczącej się oraz jego prawa do
wysokiej jakości szkoleń rozwijających wartościowe, uniwersalne umiejętności.
Staże podlegają większej liczbie aktów prawnych (dotyczących edukacji, pracy etc.) niż
jakiekolwiek inne formy kształcenia i szkolenia. W związku z tym należy zwrócić
szczególną uwagę na zachowanie spójności, przede wszystkim na szczeblu rządów poszczególnych państw. W kwestiach związanych z przebiegiem staży oraz ich oceną i
wystawianymi zaświadczeniami skuteczne prawodawstwo powinno chronić prawa i obowiązki głównych partnerów (organizatorów kształcenia i szkolenia zawodowego,
pracodawców, stażystów i partnerów społecznych), z udziałem przedstawicieli pracodawców i pracowników. Rządy nie powinny więc próbować zarządzać organizacją
staży w skali mikro, lecz poprzez tworzenie właściwych ram prawnych.
Krajowe rządy powinny stanowić pomost dla dobrze zorganizowanego,
obejmującego przejrzystą koordynację i proces podejmowania decyzji stałego
dialogu między partnerami organizującymi staże (zasada nr 2).
Należy również zwrócić uwagę na wzmocnienie roli partnerów społecznych poprzez
budowanie potencjału, przejmowanie własności i branie odpowiedzialności za wdrażanie nowych rozwiązań (zasada nr 3). Zaangażowanie partnerów społecznych
stanowi ważny element właściwie funkcjonującego systemu staży. Jednym z zagadnień, którymi zajmują się partnerzy społeczni jest skuteczność funkcjonowania programów
staży, o którą zabiegają zapewniając ich regularną ewaluację, przez co mogą wychodzić naprzeciw potrzebom rynku pracy.
Wysokiej jakości staże wymagają również wspierania stałej współpracy między
ośrodkami szkoleniowymi i przedsiębiorstwami zajmującymi się kształceniem i szkoleniem zawodowym (zasada nr 4). Mogą z niej korzystać przede wszystkim MŚP
o ograniczonych zasobach administracyjnych. Korzystają one także ze wsparcia w postaci szkoleń w zakresie przedsiębiorczości organizowanych we współpracy na szczeblu
lokalnym.
Na stażach powinni korzystać zarówno stażyści, jak i podmioty prowadzące szkolenia.
Wiele z tych przedsiębiorstw czerpie korzyści z oferowanych przez siebie programów
Wnioski z posiedzeń grup roboczych strategicznych ram edukacji współpracy w ramach pracy grup roboczych ET 2020
10
stażowych, ponieważ pozwalają im one pozyskać pracowników, którzy zdobywają
umiejętności odpowiadające ich potrzebom. Przyjmowanie stażystów pozwala im także na zwiększenie zainteresowania szkoleniami również wśród swoich pracowników; co z kolei
kreuje w nich oraz w całym sektorze swoistą „kulturę szkoleń”. Jest zatem ważne, aby organy zarządzania zapewniały równy podział zasobów i korzyści wśród
przedsiębiorstw, organizatorów staży i osób uczących się (zasada nr 5).
Wsparcie dla przedsiębiorstw organizujących staże, w szczególności MŚP
Przejrzyste i spójne ramy prawne stanowią istotny warunek wstępny, który może jednak
być niewystarczający, aby zachęcać przedsiębiorstwa do przyjmowania stażystów. Wiele przedsiębiorstw, w szczególności MŚP, wciąż widzi w nich obciążenie związane z kosztami
administracyjnymi wynikającymi z wyznaczaniem osób do prowadzenia szkoleń, współpracą z ośrodkami kształcenia i szkolenia zawodowego itd. Z uwagi na to środki
wsparcia, które uatrakcyjniają staże i zwiększają ich dostępność dla MŚP (zasada nr 6) mogą być konieczne, aby zachęcić przedsiębiorstwa do przyjmowania
stażystów.
Aby zwiększyć szanse osób młodych na rynku pracy, programy staży powinny być na bieżąco aktualizowane i dostosowywane do potrzeb rynku pracy, przy czym powinny być
brane pod uwagę potrzeby danego przedsiębiorstwa w odniesieniu do poszukiwanych przez nie umiejętności. Wymaga to znalezienia właściwej równowagi między
umiejętnościami poszukiwanymi przez przedsiębiorstwa oferujące staże i zwiększaniem zdolności do zatrudnienia stażystów (zasada nr 7).
Jest bardzo ważne, aby koncentrować się na przedsiębiorstwach bez doświadczenia ze stażystami (zasada nr 8), które mogą potrzebować wsparcia –
zarówno finansowego, jak i w innych obszarach.
Kształcenie i szkolenie zawodowe obejmujące staże może odgrywać istotną rolę w zapewnianiu włączenia społecznego osób młodych znajdujących się w trudnej sytuacji,
którzy nieraz pozostają bez pracy, wykształcenia lub szkolenia. Przyjmowanie stażystów z tej kategorii może się jednak wiązać z dodatkowymi kosztami ponoszonymi przez
przedsiębiorstwa, które się na to zdecydują. Należy więc udzielać wsparcia przedsiębiorstwom oferującym staże osobom niepełnosprawnym (zasada nr 9).
Jest również ważne, aby zachęcać i wspierać przedsiębiorstwa przy wyznaczaniu wykwalifikowanych szkoleniowców i mentorów (zasada nr 10).
Atrakcyjność staży i zwiększanie jakości doradztwa zawodowego
Popularyzowanie staży zależy nie tylko od zachęcania do nich przedsiębiorstw, ale także
od promowania ich pozytywnego wizerunku wśród ich potencjalnych uczestników i ich rodziców, w porównaniu do innych ścieżek edukacyjnych. Jest więc ważne, aby
kształcenie i szkolenie zawodowe nie były postrzegane jako „ślepa uliczka”, z której
trudno przejść do innych edukacyjnych lub zawodowych ścieżek. Powinno się więc promować mobilność między kształceniem i szkoleniem zawodowym a innymi
ścieżkami edukacyjnymi i zawodowymi (zasada nr 11). Mobilność można poprawiać na przykład dając absolwentom szkół kształcenia i szkolenia zawodowego
formalny dostęp do szkolnictwa wyższego poprzez tworzenie programów pomostowych lub łączenie umiejętności przekrojowych na wszystkich szczeblach kształcenia i
szkolnictwa zawodowego.
Odbyte w tych organizacjach staże obecnie nie są postrzegane na równi z
wykształceniem ogólnym lub akademickim i w wielu krajach często widzi się je jako
drugorzędne. Koniecznie trzeba więc poprawić wizerunek kształcenia i szkolenia zawodowego i oferowanych przez nie staży poprzez promowanie doskonałości
(zasada nr 12). Promowanie doskonałości oznacza, że wszystkie podmioty
Wnioski z posiedzeń grup roboczych strategicznych ram edukacji współpracy w ramach pracy grup roboczych ET 2020
11
zaangażowane w zapewnianie kształcenia i szkolenia zawodowego (osoby uczące się,
szkoły, nauczyciele, firmy szkoleniowe i partnerzy społeczni) powinni starać się o zwiększanie godności zawodowej rozwijając umiejętności wysokiej jakości, zarazem
pokazując je ogółowi społeczeństwa.
Poradnictwo zawodowe służące wspieraniu młodych osób przy podejmowaniu
uzasadnionych decyzji (zasada nr 13) jest ważne przy pomaganiu im w trakcie ich przechodzenia od kształcenia do pracy. Poradnictwo zawodowe stanowi proces ciągły,
który może rozpoczynać się na wczesnym etapie jeszcze w szkole podstawowej i trwać, kiedy młodzi ludzie dojrzewają i dokonują wyborów dotyczących ich ścieżek
edukacyjnych i zawodowych. Aby umożliwić im do niego łatwiejszy dostęp, można by
przyjąć dobre, wielostronne podejście, które połączyłoby spotkania twarzą w twarz osób uczących się z doradcami z innymi sposobami zapewniania wsparcia, jak choćby przez
internet, telefoniczne punkty informacyjne itp.
To, czy młodzi edukacja będzie dla młodych ludzi atrakcyjna i czy ją ukończą zależy także
od ich relacji z nauczycielami i szkoleniowcami oraz od ich kompetencji. Aby zwiększać atrakcyjność staży poprzez zwiększanie jakości nauczycieli kształcenia i
szkolenia zawodowego (zasada nr 14), należy więc stale dostosowywać umiejętności pedagogiczne nauczycieli i osób prowadzących szkolenia. Innym ważnym działaniem jest
stała współpraca między szkołami i przedsiębiorstwami, dzięki której możliwe jest
zapewnienie dobrej jakości staży i zwiększanie wiedzy – nauczycieli na temat nowoczesnych metod pracy, a szkoleniowców w zakresie pedagogiki i dydaktyki.
Zwiększenie atrakcyjności staży w zakresie kształcenia i szkolenia zawodowego wymaga wywarcia wpływu na sposób myślenia młodych ludzi i ich rodziców, których punkt
widzenia może być przestarzały. Jego zmiana wymaga promowania atrakcyjności kształcenia i szkolenia zawodowego i staży poprzez różnorodne działania
informacyjne (zasada nr 15). Działania mające na celu zwiększanie świadomości, takie jak możliwość „spróbowania” zawodu (ang. tasters) i job shadowing mogą pomóc
młodym ludziom w podejmowaniu uzasadnionych decyzji dotyczących ich edukacji i
kariery. Tego rodzaju starania mogą również pomóc w zwalczaniu istniejących stereotypów i uprzedzeń dotyczących kształcenia i szkolenia zawodowego i staży. Aby
działania te były skuteczne, we współudziale z partnerami społecznymi powinno się rozpocząć akcję mającą na celu zwiększanie świadomości, zarówno na poziomie
krajowym, jak i sektorowym.
Zapewnienie jakości uczenia się poprzez praktykę w miejscu pracy
Współpraca między państwami w Europie od ponad dekady koncentruje się na
zapewnienia jakości kształcenia i szkolenia zawodowego. Ostatnio obiektem zainteresowania stała się także jakość uczenia się w miejscu pracy. Uczenie się w miejscu
pracy wymaga tworzenia przejrzystych ram zapewniania jakości na poziomie systemu, organizatorów staży i przedsiębiorstw oraz systematycznego
przesyłania informacji zwrotnych (zasada nr 16). Na wszystkich szczeblach (organów wyznaczających politykę oświatową, przemysłu, organizatorów kształcenia i
szkolenia zawodowego) powinno się uzgadniać warunki funkcjonowania zapewnienia
jakości. Należy też jasno wyznaczyć role i zakres odpowiedzialności różnych partnerów oraz mechanizmy ich współpracy. Samo istnienie umów formalno-prawnych nie
gwarantuje jednak wysokiej jakości uczenia się w miejscu pracy.
Kluczową kwestią jest to, że systemy i instytucje powinny mieć możliwość dostosowania
się do zmian. Rządy powinny ustanowić mechanizmy przystosowywania treści programów kształcenia i szkolenia zawodowego do zmieniających się potrzeb
przedsiębiorstw i społeczeństwa (zasada nr 17). Może to wymagać systematycznego podejścia do tworzenia polityki dotyczącej tego sektora oraz regularnie
przygotowywanych prognoz i ocen reform i programów pilotażowych.
Osiągnięcie wysokiej jakości staży wymaga także budowania wzajemnego zaufania i szacunku poprzez stałą współpracę między partnerami organizującymi staże
(zasada nr 18). Aby zapewnić spójność między nauczaniem w edukacji formalnej i tą w
Wnioski z posiedzeń grup roboczych strategicznych ram edukacji współpracy w ramach pracy grup roboczych ET 2020
12
prywatnych przedsiębiorstwach, na szczeblu lokalnym współpraca może obejmować
egzaminy końcowe stażystów przeprowadzane wspólnie przez firmowych wewnętrznych szkoleniowców, nauczycieli i przedstawicieli środowisk zawodowych. Na poziomie
krajowym pod uwagę można wziąć dialog między organami publicznymi.
Zapewnianie odpowiedniego, uzasadnionego i autentycznego oceniania
wyników nauki (19) jest ważnym elementem zapewnienia jakości uczenia się w miejscu pracy. Z uwagi na fakt, że proces nauki może odbywać się w różnych
środowiskach edukacyjnych, wyniki nauczania powinny stanowić wspólny punkt odniesienia dla oceny. Aby ocena była możliwie realistyczna, powinna się ona odbywać w
środowisku identycznym lub podobnym do miejsca wykonywania zawodu. Kwalifikacje i
szkolenie egzaminatorów są kolejnym istotnym aspektem zapewnienia jakości oceny.
Aby jakość szkoleń w przedsiębiorstwach była wysoka, należy wspierać ustawiczne
kształcenie zawodowe szkoleniowców wewnętrznych i poprawiać warunki, w jakich pracują (20). Należy zachęcać do uznawania kwalifikacji szkoleniowców na
szczeblu krajowym. Należy jednak unikać sytuacji, w której wystąpiłaby nadmierna regulacja pracy firmowych szkoleniowców – mogłaby ona odwodzić pracowników od tej
ścieżki kariery.
Wnioski z posiedzeń grup roboczych strategicznych ram edukacji współpracy w ramach pracy grup roboczych ET 2020
13
•Zasada nr 1: Przejrzyste i spójne ramy prawne umożliwiające skuteczne działania partnerów organizujących staże w oparciu o jasno ustalone, wspólne prawa i obowiązki
•Zasada nr 2: Dobrze zorganizowany, obejmujący przejrzystą koordynację i proces podejmowania decyzji stały dialog między stronami stażu
•Zasada nr 3: Wzmocnienie roli partnerów społecznych przez budowanie zdolności, przyjmowanie wartości i branie odpowiedzialności za wdrażanie nowych rozwiązań
•Zasada nr 4: Stała współpraca między przedsiębiorstwami organizującymi staże oraz szkołami lub centrami kształcenia i szkolenia zawodowego.
•Zasada nr 5: Dzielenie się kosztami i korzyściami wśród przedsiębiorstw, organizatorów kształcenia i szkolenia zawodowego i osób uczących się
Współpraca z krajowym rządem i
partnerami społecznymi
•Zasada nr 6: Środki wsparcia uatrakcyjniające i ułatwiające dostęp do staży dla MŚP
•Zasada nr 7: Poszukiwanie równowagi między konkretnymi umiejętnościami poszukiwanymi przez przedsiębiorstwa i koniecznością poprawy szans stażystów na rynku pracy
•Zasada nr 8: Koncentracja na firmach bez doświadczenia w pracy ze stażystami
•Zasada nr 9: Udzielanie wsparcia przedsiębiorstwom oferującym staże osobom niepełnosprawnym
•Zasada nr 10: Motywowanie i wspieranie przedsiębiorstw przy wyznaczaniu wykwalifikowanych szkoleniowców i mentorów
Wsparcie dla przedsiębiorstw
organizujących staże, w szczególności MŚP
•Zasada nr 11: Promowanie mobilności między kształceniem i szkoleniem zawodowym a innymi ścieżkami edukacyjnymi i zawodowymi
•Zasada nr 12: Poprawianie wizerunku kształcenia i szkolenia zawodowego poprzez promowanie doskonałości
•Zasada nr 13: Poradnictwo zawodowe służące wspieraniu młodych osób przy podejmowaniu uzasadnionych decyzji
•Zasada nr 14: Zwiększanie atrakcyjności staży poprzez zwiększanie jakości nauczycieli kształcenia i szkolenia zawodowego
•Zasada nr 15: Promowanie atrakcyjności kształcenia i szkolenia zawodowego i staży poprzez różnorodne działania informacyjne
Atrakcyjność staży i zwiększanie jakości
doradztwa zawodowego
•Zasada nr 16: Tworzenie przejrzystych ram zapewniania jakości na poziomie systemu, organizatorów staży i przedsiębiorstw oraz systematycznego przesyłania informacji zwrotnych
•Zasada nr 17: Przystosowywanie treści programów kształcenia i szkolenia zawodowego do zmieniających się potrzeb przedsiębiorstw i społeczeństwa
•Zasada nr 18: Sprzyjanie wzajemnemu zaufaniu i szacunkowi poprzez stałą współpracę między stronami stażu
•Zasada nr 19: Zapewnianie odpowiedniego, uzasadnionego i autentycznego oceniania wyników nauki
•Zasada nr 20: Wspieranie ustawicznego rozwoju zawodowego szkoleniowców wewnętrznych i poprawa ich warunków pracy
Zapewnienie jakości uczenia się poprzez praktykę w miejscu
pracy
Skuteczne staże i uczenie się w miejscu pracy 20 zasad przewodnich
Wnioski z posiedzeń grup roboczych strategicznych ram edukacji współpracy w ramach pracy grup roboczych ET 2020
14
GRUPA ROBOCZA DS. KSZTAŁCENIA DOROSŁYCH
Grupa robocza ds. uczenia się osób dorosłych, w oparciu o wzajemne uczenie się i o dwa badania,
opracowała główne wnioski i zalecenia dotyczące kształtowania polityki mające na celu:
zwiększanie umiejętności podstawowych dorosłych, rozwój ich umiejętności cyfrowych i
wzmacnianie efektywności, skuteczności i spójności polityki.
Kształcenie osób dorosłych może przyczynić się poprawy gospodarek i
życia społeczeństw.
Kształcenie dorosłych przynosi korzyści jednostkom, przedsiębiorstwom i społeczeństwu. Dorośli kontynuujący kształcenie zarabiają więcej, łatwiej znajdują zatrudnienie, cieszą
się lepszym zdrowiem i są bardziej aktywnymi obywatelami. Kształcenie dorosłych zwiększa innowacyjność, produktywność i zyski przedsiębiorstw oraz motywację
pracowników. Poprawia ono również konkurencyjność gospodarki narodowej i przyspiesza jej wzrost.
Duża liczba dorosłych o niskim poziomie umiejętności podstawowych stanowi poważne wyzwanie dla społeczeństwa. Zbyt mało dorosłych ma dostęp do
kształcenia. Cel UE udziału 15 % dorosłych w kształceniu ustalony na 2020 r. jest daleki
od osiągnięcia.
Aby podnieść podstawowe umiejętności dorosłych, potrzebny jest silny
bodziec.
Do podstawowych umiejętności dorosłych należą czytanie, pisanie, mówienie, liczenie i umiejętności cyfrowe. Ich poprawa może umożliwić rozwój osobisty, zwiększenie szans
na zatrudnienie i konkurencyjności gospodarek narodowych. Kształcenie w zakresie umiejętności podstawowych może zmniejszyć nierówności społeczne, zwiększyć stopień
uczestnictwa w społeczeństwie, spójności i aktywnego obywatelstwa i przyczynić się do poprawy zdrowia psychicznego i fizycznego.
Wszystkie państwa członkowskie UE muszą pomóc jeszcze wielu dorosłym
lepiej opanować podstawowe umiejętności, których potrzebują, aby dobrze funkcjonować w społeczeństwie.
Potrzebują one proaktywnej polityki, która pozwoli im poprawiać możliwości i zachęty, z których będą mogli korzystać obywatele. Muszą one także wspierać integrację dorosłych
migrantów i uchodźców w społeczeństwie.
Aby skutecznie promować kontynuowanie edukacji wśród dorosłych i
osiągnąć ich większy udział w życiu społeczeństwa, konieczna jest
lepsza komunikacja i współpraca.
Skuteczniejsze strategie informacyjne skierowane do jasno określonych grup docelowych realizowane na poziomie krajowym i regionalnym oraz na szczeblu placówek kształcenia
dorosłych mogą podnosić świadomość na temat podstawowych umiejętności oraz zwiększać motywację zainteresowanych, by mogli doskonalić swoje umiejętności.
Państwa członkowskie powinny zapewniać wysokiej jakości edukację o jasno
sprecyzowanych celach nauczania oraz generować popyt na edukację formalną, pozaformalną i nieformalną. Powinna ona należeć także do oferty proponowanej
bezrobotnym dorosłym; szkolenie i podnoszenie umiejętności są najskuteczniejsze, gdy nauka jest dobrowolna.
Wnioski z posiedzeń grup roboczych strategicznych ram edukacji współpracy w ramach pracy grup roboczych ET 2020
15
Wielu dorosłych z chęcią zdobywałoby nową wiedzę, aby poprawić swoją pozycję na
rynku pracy, a programy zdobywania podstawowych umiejętności przydatnych w miejscu pracy pozwalają na osiągnięcie korzyści zarówno przez pracodawców,
jak i pracowników. Państwa członkowskie powinny ściśle współpracować z pracodawcami i związkami zawodowymi, aby zwiększać liczbę i zakres programów
zdobywania podstawowych umiejętności przydatnych w miejscu pracy.
Wnioski z posiedzeń grup roboczych strategicznych ram edukacji współpracy w ramach pracy grup roboczych ET 2020
16
Tego typu wysokiej jakości programy są niezbędne, aby zwiększać
krajowe wskaźniki opanowania podstawowych umiejętności przez
dorosłych.
Edukacja w ich zakresie wymaga metodologii nauczania skrojonej właśnie na nie, a także
wysokiej jakości wykorzystywanych materiałów pomocniczych, w tym materiałów
autentycznych z życia codziennego.
Państwa członkowskie powinny tworzyć wspierające proces przyswajania wiedzy strategie
oceny i samooceny mające zastosowanie przed rozpoczęciem nauki, w jej trakcie i po jej zakończeniu.
Uczenie dorosłych podstawowych umiejętności stanowi wyzwanie i wymaga specjalistycznego przygotowania. Państwa członkowskie potrzebują
wykwalifikowanych w tym zakresie nauczycieli, atrakcyjnych ścieżek kariery i odpowiednich warunków zatrudnienia oraz wysokiej jakości szkoleń wstępnych i
ustawicznego rozwoju zawodowego skoncentrowanego na przygotowaniu merytorycznym
i strategiach związanych stricte z pracą z dorosłymi.
Uczący się dorośli, którzy muszą rozwijać swoje podstawowe umiejętności, aby dotrzeć
do końca swojej edukacyjnej drogi nieraz potrzebują dodatkowego wsparcia, m.in. w formie wyspecjalizowanych usług doradztwa zawodowego, przejrzystych ścieżek rozwoju
oraz możliwości uzyskania certyfikatów i potwierdzenia ich dotychczasowego wykształcenia. Skuteczne wsparcie zwiększa prawdopodobieństwo, że dorośli podejmą
kolejne kroki na ścieżce, którą obrali.
Aby zachęcać do udziału w omawianych programach i ich kończenia, powinny one być
organizowane jak najbliżej miejsca zamieszkania ich adresatów. Praktyczne wsparcie w
sprawach takich jak opłaty za kurs, koszty podróży; należy także zapewniać opiekę nad dziećmi i czas wolny. Powinna istnieć możliwość przerywania i późniejszego
kontynuowania nauki.
Wszyscy dorośli potrzebują dziś umiejętności cyfrowych.
Uczący się dorośli potrzebują nie tylko bardziej rozwiniętych umiejętności czytania i
pisania, ale także umiejętności cyfrowych. W Europie rośnie przepaść w ich opanowaniu (ang. digital skills divide). Umiejętności cyfrowe należą do kategorii
umiejętności podstawowych. Wielu dorosłych nie posiada jednakże umiejętności potrzebnych do życia i pracy w coraz bardziej zinformatyzowanym społeczeństwie oraz
rynku pracy. Nie mogą oni w pełni korzystać z możliwości oferowanych przez media cyfrowe i ryzykują coraz dalej idące wykluczenie wobec coraz większej ilości informacji i
usług oferowanych online.
W kształceniu dorosłych należy w większym stopniu wykorzystywać
zasoby cyfrowe.
ICT (ang. Information & Communications Technology – technologie informacyjno-
komunikacyjne) mogą i powinny odgrywać większą rolę w nabywaniu umiejętności czytania i pisania. Urządzenia przenośne, otwarte zasoby edukacyjne (OZE) i
media społecznościowe posiadają ogromny potencjał na rozpowszechnianie dostępu do kształcenia osób dorosłych. Mogą one wspomagać nieformalne uczenie
się dorosłych i zwiększać formalne i nieformalne możliwości edukacyjne. Potencjał ICT w uczeniu się dorosłych jak dotąd nie został w pełni wykorzystany. Osoby uczące się
powinny mieć możliwość przyswajania umiejętności cyfrowych nie ponosząc przy tym
żadnych kosztów. Działania informacyjne są konieczne w celu zaangażowania grup, do których trudno dotrzeć. Powinno opracowywać się programy wykorzystujące ICT przy
nauczaniu dorosłych umiejętności czytania, pisania i liczenia.
Wnioski z posiedzeń grup roboczych strategicznych ram edukacji współpracy w ramach pracy grup roboczych ET 2020
17
Oczekuje się, że „rewolucja OZE” przyniesie udostępnienie wysokiej jakości zasobów
edukacyjnych dla wszystkich, o każdej porze, w każdym miejscu i po stosunkowo niskich kosztach. Ostatnio przeprowadzone badanie Komisji Europejskiej3 pokazuje, że w wielu
państwach członkowskich efekty owej „rewolucji” nie objęły sektora edukacji dorosłych. Jeżeli państwa członkowskie będą oczekiwać, że temu wyzwaniu sprosta stopniowy,
napędzany przez rynek rozwój, większość potencjału ICT pozostanie niewykorzystana. Aby przezwyciężyć słabości infrastruktury ICT w dziedzinie kształcenia dorosłych,
konieczne są inicjatywy polityczne dużej skali.
3 Dokument „Adult Learners in Digital Learning Environments” (EAC-2013-0563)
Wnioski z posiedzeń grup roboczych strategicznych ram edukacji współpracy w ramach pracy grup roboczych ET 2020
18
Polityka w dziedzinie ICT powinna zapewniać właściwą równowagę między
czterema elementami:
jasną wizją promowania umiejętności cyfrowych osób dorosłych oraz
wykorzystywanie potencjału cyfrowego;
udostępnianiem wysokiej jakości zasobów edukacyjnych;
kompleksowymi programami mające na celu wspieranie kształcenia dorosłych w rozwoju swoich umiejętności oraz skutecznego używania ICT; oraz
innowacyjnymi podejściami mającymi na celu zapewnienie adekwatnych inwestycji w infrastrukturę i sprzęt.
Polityka kształcenia dorosłych musi być spójna i skoordynowana.
Strategiczne, długoterminowe koncentrowanie się na zrównoważonym kształceniu dorosłych przy skutecznym zarządzaniu i systemowym podejściu do zwiększenia
umiejętności podstawowych, przyniesie korzyści w wielu obszarach polityki. Zapewni ona również znaczny zwrot z inwestycji w postaci spadku wydatków socjalnych i bogatszej i
bardziej dynamicznej gospodarki. Niskiej jakości krótkoterminowe programy kształcenia
dorosłych są nieekonomiczne i nieefektywne.
Kształcenie dorosłych jest złożoną dziedziną polityki. Ma ona duży wkład w
kształt wielu innych dziedzin (np. polityki w zakresie gospodarki, zdrowia, rodziny itd.). Odpowiedzialność za politykę kształcenia dorosłych jest często podzielona między
różne ministerstwa i agencje (np. zajmujące się edukacją, szkoleniami, migracją, wymiarem sprawiedliwości itp.) oraz kilka szczebli (lokalny, regionalny, krajowy). To
dzielenie się odpowiedzialnością nieraz skutkuje sytuacjami, w których polityka edukacji dorosłych staje się podzielona, a jej skuteczność cierpi z powodu niewystarczającej
koordynacji.
Kształcenie dorosłych zapewniają różnorakie organizacje z sektora rządowego, prywatnego i trzeciego. W związku z tym skuteczność polityki edukacji dorosłych i jej
realizacja jako całość jest często osłabiana przez brak koordynacji między wieloma stronami, czego skutkiem jest jej fragmentacja i niespójność.
Poprawa podstawowych umiejętności przyniesie znaczące korzyści w wielu obszarach polityki. Skuteczna polityka wymaga ścisłej współpracy między m.in.
następującymi ministerstwami: edukacji, pracy i polityki socjalnej, gospodarki i zdrowia oraz partnerów społecznych i społeczeństwa obywatelskiego. We wszystkich państwach
członkowskich należy usprawnić współpracę między poszczególnymi obszarami polityki.
Jest to szczególnie istotne dla realizacji skutecznych strategii docierania do trudno dostępnych grup dorosłych.
Państwa członkowskie muszą zagwarantować, że polityka edukacji dorosłych będzie opierać się na długoterminowej, strategicznej wizji, która będzie jednak wystarczająco
elastyczna, aby sprostać nowym wyzwaniom, takim jak kryzys uchodźczy, i dostosowywać się do sytuacji w odpowiedzi na informacje zwrotne pochodzące od
użytkowników i z monitorowania.
Polityka edukacji dorosłych powinna opierać się na badaniach i
odpowiednim monitorowaniu.
Przeprowadzanie reform polityki kształcenia dorosłych musi opierać się na
wiarygodnych informacjach potwierdzających najskuteczniejsze rozwiązania. Inwestując w badanie skutecznych rozwiązań i monitorując skutki wdrożonej polityki, w
perspektywie długoterminowej państwa mogą zapewniać edukację w sposób bardziej efektywny, a przy tym oszczędzać pieniądze. Grupa robocza ds. kształcenia osób
dorosłych przyczyniła się do stworzenia ram, którymi przy podejmowaniu decyzji mogą kierować się osoby tworzące politykę oświatową.
Wnioski z posiedzeń grup roboczych strategicznych ram edukacji współpracy w ramach pracy grup roboczych ET 2020
19
Wnioski z posiedzeń grup roboczych strategicznych ram edukacji współpracy w ramach pracy grup roboczych ET 2020
20
GRUPA ROBOCZA DS. UMIEJĘTNOŚCI PRZEKROJOWYCH
Grupa robocza ds. umiejętności przekrojowych przyczyniła się do wykorzystania wspólnych
unijnych ram odniesienia w zakresie kompetencji językowych i cyfrowych i rozwoju
zapowiadanych podobnych ram dla umiejętności związanych z przedsiębiorczością.
Umiejętności przekrojowe w kontekście zdolności do zatrudnienia,
innowacji i aktywnego obywatelstwa
Umiejętności niezbędne w XXI wieku uległy znacznej zmianie z uwagi na fakt, że oparte na wiedzy społeczeństwo jest coraz bardziej zglobalizowane i zintegrowane. Oprócz
podstawowych umiejętności, takich jak przedsiębiorczość, rozwiązywanie problemów, krytyczne myślenie i umiejętności cyfrowe, zgodnie z przyjętym w 2006 r. zaleceniem w
sprawie kluczowych kompetencji, umiejętności przekrojowe mają coraz większe znaczenie. Umiejętności przekrojowe są kluczowe dla zdolności do zatrudnienia,
innowacji i aktywnego obywatelstwa.
Są one jednak słabiej zakorzenione w kształceniu i szkoleniu formalnym i są często
przyswajane w ramach uczenia się nieformalnego i pozaformalnego. Jest je więc trudno
zdefiniować, oceniać i weryfikować. Trudniej jest ich także nauczać i uczyć się ich. Powinny je obejmować programy nauczania i programy szkoleń oraz związane z nimi
efekty nauczania.
Grupa robocza ds. umiejętności przekrojowych zajęła się tymi wyzwaniami. Skupiono się
na narzędziach, które mogą ułatwiać uczenie się, nauczanie, ocenianie i dokumentowanie niektórych z tych umiejętności przekrojowych. Grupa przyczynia się
do rozwoju i dyskusji na temat wspólnych ram odniesienia dla języków, kompetencji cyfrowych i umiejętności w zakresie przedsiębiorczości.
Mimo że grupa w założeniu miała zająć się synergiami i przenoszalnością między
umiejętnościami przekrojowymi, kwestie je charakteryzujące nie były omawiane z powodu braku przekrojowego podejścia na szczeblu krajowym do rozwijania kompetencji.
Mogłoby to stanowić część przyszłych prac.
Poprawa wyników nauczania i uczenia się języków
Aby sprostać temu wyzwaniu, dzięki wcześniejszemu mapowaniu i analizie porównawczej
nauczania i uczenia się języków w kształceniu i szkoleniu, państwa członkowskie doszły do porozumienia w sprawie głównych wyzwań i roli europejskich ram odniesienia
Rady Europejskiej (CEFR)4.
Do głównych wniosków pracy grupy należą:
W centrum uwagi polityki wielojęzyczności należy postawić nauczanie i uczenie się języków oparte na lepszym rozumieniu zasad wynikających z CEFR;
Nauczyciele języków obcych w toku swego ustawicznego kształcenia mogą kierować się wskazówkami współtworzonego przez Komisję Europejską i
Europejskie Centrum Języków Nowożytnych projektu RELANG5.
Należy kontynuować i wspierać starania o szersze rozpowszechnianie i skuteczniejsze wdrażanie zasad CEFR, w szczególności tych dotyczących
projektowania programów nauczania, kształcenia nauczycieli oraz oceniania.
4 http://www.coe.int/t/dg4/linguistic/cadre1_en.asp
5 http://relang.ecml.at/
Wnioski z posiedzeń grup roboczych strategicznych ram edukacji współpracy w ramach pracy grup roboczych ET 2020
21
Większy nacisk należy położyć na ocenę i samoocenę wyników w nauce, aby
pomóc osobom uczącym się i nauczycielom w lepszym planowaniu ustawicznego nabywania kompetencji językowych.
Lepiej wykorzystując przekrojowe/przenoszalne kompetencje językowe, zakres językowego repertuaru można rozszerzać w oparciu o posiadane już
umiejętności.
Należy regularnie weryfikować adekwatność treści programów nauczania i uczenia
się języków do realiów rynku pracy, oczekiwań osób uczących się, pracodawców oraz przedstawicieli szkolnictwa wyższego i innych placówek edukacyjnych.
Powinno się popularyzować poziomy CEFR jako przejrzyste narzędzie przydatne
m.in. w egzaminach szkolnych, podczas rekrutacji pracowników i w CV – w stosownych przypadkach za pomocą europejskiego portfolio językowego.
Unijne ramy kompetencji w zakresie kompetencji informatycznych
Kompetencje językowe to więcej niż tylko funkcjonalne umiejętności ICT; obejmują one
twórcze, krytyczne i grupowe wykorzystywanie narzędzi ICT.
W celu wypracowania wspólnego rozumienia kompetencji cyfrowych, zostały one podzielone na „części składowe”. Celem tego zabiegu było utworzenie ram kompetencji.
Europejskie ramy kompetencji dla obywateli (DIGICOMP, ang. European Digital Competence Framework for Citizens) są już dostępne6 i dotyczą pięciu obszarów:
przetwarzania informacji, komunikacji, tworzenia treści, bezpieczeństwa i rozwiązywania problemów. Łącznie obejmują 21 kompetencji w zakresie wiedzy, umiejętności i postaw.
Na ich podstawie, w oparciu o opisy poszczególnych poziomów biegłości językowej7 oraz
dzięki wsparciu zainteresowanych stron (organizatorów kształcenia i szkolenia zawodowego, agencji zatrudnienia, przedsiębiorstw, środków doradztwa zawodowego,
partnerów społecznych i decydentów), można rozwijać narzędzia dla osób uczących się i obywateli. Narzędzia samooceny pozwalają każdemu obywatelowi na określenie
opanowanych kompetencji, nabytych umiejętności i stopnia przyswojenia wiedzy oraz braków, które powinien uzupełnić, aby ułatwić sobie naukę lub
poszukiwanie pracy.
Europejskie ramy kompetencji dla obywateli oferują opisy wyników w nauce na trzech
poziomach biegłości (w EUROPASS-CV) oraz osiem poziomów biegłości w innych
obszarach (samoocena, projektowanie programów nauczania, ocena talentu itd.).
Przyjęcie przez państwa członkowskie ram DIGICOMP pokazuje ich przydatność8.
Rozwijanie kompetencji przedsiębiorczych obywateli
W całej Europie istnieje wiele interesujących inicjatyw mających na celu włączenie nauki
przedsiębiorczości w kształcenie formalne i pozaformalne. Istnieją jednak zasadnicze
różnice między poszczególnymi państwami, a nawet szkołami. Jedno z wyzwań dotyczy różnych interpretacji pojęcia kształcenia w zakresie przedsiębiorczości – od jego
wąskiego rozumienia koncentrującego się na zakładaniu firm do szerszego podejścia obejmującego kreatywność, podejmowanie ryzyka i innowacyjność.
Aby wspierać rozwój kształcenia w zakresie przedsiębiorczości i jego wkładu w umiejętności przekrojowe, uzgodniono jej roboczą definicję:
6 http://ftp.jrc.es/EURdoc/JRC83167.pdf
7 Zob. w szczególności s. 14 sprawozdania DIGCOMP
8 Zob. mapa: https://ec.europa.eu/jrc/en/digcomp/implementation?search
Wnioski z posiedzeń grup roboczych strategicznych ram edukacji współpracy w ramach pracy grup roboczych ET 2020
22
„O przedsiębiorczości można mówić wtedy, gdy korzysta się z nadarzających się
okazji i wykorzystuje pomysły, przekształcając je w coś wartościowego dla innych. Owa wartość może być natury finansowej, kulturowej lub społecznej”.
Po skonsultowaniu się z ponad 200 zainteresowanymi stronami (w tym w ramach spotkań ekspertów grup roboczych) powstały europejskie ramy koncepcyjne w zakresie
kompetencji przedsiębiorczości (ENTRECOMP, ang. European Conceptual Framework for Entrepreneurship Competence). Zostaną one opublikowane w
czerwcu 2016 r. Będą się one opierać na trzech obszarach kompetencji i 13 kompetencjach. Wszystkie zostaną opatrzone opisami.
Aby ułatwić pracę nauczycielom, przedsiębiorstwom i osobom indywidualnym, będą im
towarzyszyć uznawane w całej UE kwestionariusze służące samoocenie umiejętności w zakresie przedsiębiorczości.
Ustalono również, że istnieje potrzeba wymiany dobrych praktyk między państwami członkowskimi. Zaistniała ona na przykład w kontekście projektu „Entrepreneurship
360”9, w ramach którego eksperymentowano z tworzeniem polityki. Dobre praktyki zostały także udostępnione na stronie internetowej School Education Gateway10.
9 http://www.oecd.org/site/entrepreneurship360/home/
10 http://www.schooleducationgateway.eu/pl/pub/index.htm
Wnioski z posiedzeń grup roboczych strategicznych ram edukacji współpracy w ramach pracy grup roboczych ET 2020
23
GRUPA ROBOCZA DS. UCZENIA SIĘ CYFROWEGO
I ONLINE
Grupa robocza ds. uczenia się cyfrowego i online (WG DOL, ang. Working Group on Digital and
Online Learning) przeanalizowała wyniki badań, udostępniła dobre praktyki i rozwinęła
metodologie i narzędzia służące zwiększaniu jakości i stopnia wdrożenia uczenia się cyfrowego i
online.
Ramy odniesienia służące instytucjom edukacyjnym w tworzeniu
innowacyjnych i otwartych środowisk edukacyjnych
Technologie cyfrowe wykorzystywane w edukacji osiągnęły wysoki poziom dojrzałości;
odpowiednia infrastruktura, urządzenia, narzędzia/oprogramowanie i treści są coraz łatwiej dostępne i coraz częściej używane. Niemniej jednak technologie uczenia się
cyfrowego i online w różnych państwach członkowskich wdrożono w różnym stopniu. Przywództwo instytucyjne, kompetencje nauczycieli i spójne ramy polityki pozostają
istotnymi barierami na drodze do powszechnego wykorzystywania ICT.
Wśród decydentów politycznych i praktyków istnieje zgoda co do tego, że w celu
osiągnięcia optymalnego wykorzystania uczenia się cyfrowego i online potrzebne są podejścia holistyczne. Grupa robocza oraz JPTS11 wspólnie opracowały
ramy odniesienia „Cyfrowo kompetentna organizacja edukacyjna” (ang. The Digitally-Competent Educational Organisation), aby organizacje edukacyjne stawały się bardziej
kompetentne cyfrowo. Obejmują one sześć obszarów zmian instytucjonalnych: Przywództwo i zarządzanie; Metody nauczania i uczenia się i rozwój zawodowy;
Treści i programy nauczania; Współpraca i tworzenie sieci kontaktów; Ocena; Infrastruktury.
Zapewnienie jakości otwartych i innowacyjnych środowisk edukacyjnych
Zagadnieniu zapewnienia jakości otwartych i innowacyjnych środowisk edukacyjnych poświęcono spotkanie, którego uczestnicy mogli wymieniać się doświadczeniami i wiedzą.
Wraz z włączeniem w edukację uczenia się cyfrowego i online pojawiają się nowe kwestie i wyzwania w zakresie zapewnienia jakości. Różnią się one w zależności od punktu
widzenia trzech różnych grup: osób uczących się, nauczycieli i instytucji. Nie istnieją
jasne i zrozumiałe wytyczne zapewnienia jakości. Mogłyby one:
zachęcać do rozwoju kompetentnych cyfrowo organizacji edukacyjnych, a także
kompetencji cyfrowych nauczycieli i uczniów;
umożliwiać praktykom dokonywanie oceny różnych aspektów jakości uczenia się
cyfrowego i online oraz promować wykorzystywanie wysokiej jakości cyfrowych i otwartych zasobów edukacyjnych; oraz
pomagać studentom w rozwijaniu zdolności do krytycznej i niezależnej oceny jakości materiałów cyfrowych i internetowych.
11 Instytut Badań Przyszłych Technologii (ang. Institute for Prospective Technology Studies) stanowi część
Wspólnego Centrum Badawczego Komisji Europejskiej.
Wnioski z posiedzeń grup roboczych strategicznych ram edukacji współpracy w ramach pracy grup roboczych ET 2020
24
Opracowywanie i włączanie treści cyfrowych we wszystkie etapy
kształcenia
Wysokiej jakości, łatwo dostępne otwarte materiały edukacyjne mogą przyczyniać się do
przekształcania edukacji i metod nauczania w kierunku otwartego i zindywidualizowanego
uczenia się. Niezbędne są wysiłki na rzecz poprawy użyteczności istniejących platform poprzez duże projekty pilotażowe. Mogłyby one także pomóc nam lepiej zrozumieć, w
jaki sposób nauczyciele korzystają z OZE.
Bariery językowe pozostają przeszkodą dla dalszej europejskiej współpracy w
zakresie otwartych zasobów edukacyjnych, zwłaszcza w szkolnictwie. Co więcej,
różnice w programach nauczania utrudniają rozwój klasyfikacji wskaźników jakościowych, które można by jednolicie rozumieć i stosować.
Szczegółowa mapa zasobów mogłaby być przydatna przy ich transgranicznym wykorzystywaniu i wprowadzaniu do użytku wszelkiego rodzajów cyfrowych
materiałów edukacyjnych.
W krajach o ograniczonej liczbie użytkowników OZE stworzenie podtrzymywalnego
modelu tych zasobów może być utrudnione. Badanie podtrzymywalności modeli ponadnarodowej współpracy w zakresie OZE mogłoby okazać się korzystne.
Ułatwianie dostępu do zbiorów otwartych zasobów edukacyjnych
Brak spójnych metadanych i powszechnie przyjętej klasyfikacji zasobów edukacyjnych jest przeszkodą utrudniającą korzystanie z OZE, gdyż utrudnia on nauczycielom ocenę
jakości i adekwatności zasobów.
Przyszłe wysiłki na rzecz promowania OZE powinny brać pod uwagę wymiar zapewnienia
jakości, a także klasyfikację i standaryzację metadanych. Ustalenie minimalnych standardów dotyczących metadanych mogłoby usprawnić upowszechnianie
otwartych zasobów edukacyjnych i innych cyfrowych materiałów edukacyjnych.
Jaśniejsze prawo autorskie
Istniejące ramy prawa autorskiego są dla nauczycieli zbyt skomplikowane12. Obecne
ramy prawne często odnoszą się raczej do działalności analogicznej, a nie cyfrowej. Prostota i jasność powinny stanowić zasady przewodnie rządzące reformą
obowiązujących w Europie ram prawnych prawa autorskiego.
Wyzwania, z którymi w obecnych ramach mierzą się praktycy w kształceniu i szkoleniu
nieraz wymagają specjalistycznej wiedzy prawnej. Utworzenie punktów kontaktowych, które oferowałyby nauczycielom porady dotyczące praw
autorskich w uczenie się cyfrowym i online mogłoby pomóc przezwyciężać przeszkody w jego wdrażaniu.
Określono ważne trendy w uczeniu się cyfrowym i online
Do najważniejszych z nich należą:
Technologie mobilne i szybszy dostęp do Internetu doprowadziły do powstania nowych
hybrydowych form łączenia formalnego, pozaformalnego i nieformalnego
uczenia się.
12 De facto obowiązującym standardem licencjonowania otwartych zasobów edukacyjnych
jest Creative Commons.
Wnioski z posiedzeń grup roboczych strategicznych ram edukacji współpracy w ramach pracy grup roboczych ET 2020
25
Systemy oświaty otworzyły się na nowe podmioty13; nauczyciele i osoby uczące się
mogą budować silne i pluralistyczne wspólnoty dające wartościowe doświadczenia edukacyjne.
Wszechobecność mediów społecznościowych i cyfrowych technologii w całym społeczeństwie pokazuje konieczność otwarcia środowiska edukacyjnego przez
instytucje oświatowe w celu zwiększania zdolności do zatrudnienia i aktywnego obywatelstwa.
Cyfrowe i otwarte zasoby edukacyjne można wykorzystywać, dzielić się nimi i dostosowywać je do różnych kontekstów edukacyjnych, umożliwiając osobom
uczącym się współtworzenie materiałów pomocniczych i pozwalając na bardziej
autentyczną naukę.
Danych generowanych w trakcie korzystania z internetu można użyć do
indywidualizowania uczenia się, nauczania i oceniania (analityka uczenia się). Obecnie istnieje niewiele europejskich badań dotyczących procesu uczenia się i nauczania
pomocnych w tworzeniu polityki oświatowej i ustanawianiu praktyk, w tym w odniesieniu do zagadnień takich jak prywatność i ochrona danych.
Główne wnioski grupy roboczej
Wdrażanie innowacji wymaga holistycznego podejścia oraz angażowania zainteresowanych podmiotów na wszystkich szczeblach systemu edukacji. Proces
„otwierania się” środowisk edukacyjnych i zwiększania ich innowacyjności jest wielowymiarowy i jest czymś więcej niż tylko wykorzystywaniem technologii cyfrowych.
Stały się możliwe nowe partnerstwa i metody współpracy pomiędzy instytucjami i ponad granicami i należy je wspierać.
Zindywidualizowane uczenie się, które umożliwiają technologie cyfrowe może
przynieść znaczną poprawę wyników kształcenia.
Kompetencji cyfrowych i nabywania umiejętności nie można oddzielić od sposobu,
w jaki zostały zorganizowane procesy uczenia się i tego, jak programy nauczania przekładają się na praktykę pedagogiczną.
Wykorzystanie technologii cyfrowych oznacza, że gromadzi się coraz więcej danych dotyczących procesów uczenia się. Tego rodzaju „analityka uczenia się” ma znaczący
potencjał na indywidualizowanie i doskonalenie kształcenia. Pojawiają się jednak pytania dotyczące prywatności oraz ochrony i przechowywania danych, na które
trzeba znaleźć odpowiedź. Aby tworzona polityka oparta była na obiektywnych danych,
należy wspierać kontynuację europejskich badań w tym zakresie.
13 Niniejsze informacje stanowią główny wniosek komunikatu o „otwieraniu edukacji”. COM/2013/0654 final.