elektronik seçim sistemi ve türkiye'de uygulanabilirliği
TRANSCRIPT
Elektronik
Seçim/Oylama
Elektronik seçim, halkın yaptığı seçimin elektronik
aygıtlarla toplanıp, değerlendirilmesi işlemidir.
Elektronik oylama kiosklarla, delikli kartlarla ve optik
oy pusulaları ile yapılabilir.
Elektronik seçim sistemleri 1960 lardan beri
kullanılmaktadır.
i-Oylama
Ayrıca bir başka yol olarak seçmen telefondan,
seçim için düzenlenmiş özel bilgisayar ağlarından
ya da internet üzerinden de oy verebiliyor.
İlk fikir 1890 larda Kennedy Dougan’a ait.
Martin A. Coyle tarafından geliştirilen bir prototip
elektronik oylama makinası 1961 de Ohio’nun Buttler
ve Greene bölglerinde kullanılıyor.
Sayım elle yapılmış veya merkezi bir sisteme
aktarılarak değerlendirilmiş.
Tarihçe
1960 larda Kaliforniya Üniversitesi’nden iki profesör
Joseph P. Harris ve William Rouverol tarafından delikli
kart sistemi fikri ortaya atılıyor.
İlk olarak elektronik seçim sistemi punched card
(delikli kart) teknolojisi piyasaya çıktığında, 1964
yılında, ABD’nin 7 bölgesinde düzenlenen Başkanlık
Seçimleri’nde kullanıldı.
1965 te Joseph P. Harris Votomatic patentini IBM’e
satıyor.
Tarihçe
İlk Başarılı Kullanım
TarihçeTarih sahnesinde kabul edilen ilk elektronik seçim
2001 yılında, Avustralya’da yapılmış.
İnternet üzerinden yapılan ilk elektronik seçimse (i-
oylama) 2007 yılına dayanıyor.
Günümüzdeyse Estonya’da halk, mobil cihazları
üzerinden diledikleri lokasyonda oylamaya
katılabiliyor.
Estonya‘da seçmenler akıllı kart aracılığıyla internet
üzerinden dünyanın her yerinde oy
kullanabilmektedir.
Dünyadan Örnekler• Birleşik Krallık,
• Hollanda,
• İtalya,
• Brezilya,
• Kanada,
• Estonya,
• Avustralya,
• ABD ,
• Fransa,
• Venezüella,
• Hindistan…
Bu ülkeler haricinde Avrupa Birliği’nin de bu konuda
ciddi çalışmalar var.
Dünyadan Örnekler
e-Oylama
Seçmenlerin verdiği oyları toplayan ve tablolaştıran seçim
makinaları 1996′dan bu yana Brezilya‘da ve 2004 yılından
bu yana Hindistan‘da tüm seçimlerde, ABD ve
Venezüella‘da da büyük ölçüde kullanılmaya devam
edilmektedir.
Venezüella‘da seçmenlerin birden fazla oy kullanmasını
önlemek için bir aygıt aracılığıyla seçmenin parmak izi
alınıyor ve ulusal veri tabanındaki parmak izleriyle
karşılaştırılıyor.
Dünyadan Örnekler
i-oylamaİnternet üzerinden yapılan seçimlerin popülerlik
kazanmasıyla internet ortamında seçim teknolojisini
kullanan ülkeler ;
• 2000 yılından beri İngiltere‘de belirlenen pilot
bölgelerde ve İsviçre‘de ,
• 2005 yılındaki yerel seçimlerle birlikte
Estonya‘da,
• 1991′den bu yana Kanada‘da,
• 2003 yılında Amerika’da yaşayan seçmenleri
için Fransa‘da
• 1991′den beri Belçika‘da genel ve yerel
seçimlerde kullanılmaktadır.
HindistanEn kalabalık elektronik oy verme uygulaması 2004 yerel
seçimleri.
Kolay ve kullanılabilir bir sistem olması katılım sayısının
yüksek olmasında avantaj sağlamış.
Yeniden programlanamayan mikroişlemciler kullanılmış.
Üretim sonrası yazılımda sahteciliğin önüne geçilmiş.
Aygıtın fiyatı 200$ civarında. 390 Milyon kişi 1 milyon
aygıttan oy kullanmış.
1800 tanesi arızalanmış.
1214 yerel merkezde seçim kurullarınca sayımlar yapılmış.
Yazılımın kapalı olması risk oluşturuyor.
Ayrı bir kağıt çıktı üretilmediği için oylamanın
doğruluğunun denetlenebilmesi mümkün değil.
Brezilya1996 dan beri kullanılmakta.
Usulsüzlükleri önlemek için ayrıca kullanılan oy bir camın
arkasında gösterilip onaylanmaktadır.
2002 yılı seçimlerinde 360 bin aygıt kullanılmış.
Aygıtın fiyatı 1000$ civarında.
Yazıcıların arızalanması sonucu uzun kuyruklar oluşmuş.
Ayrı bir kağıt çıktı ürettiği için oylamanın doğruluğunun
denetlenebilmesi mümkün olmuş. İtirazlar kağıt oyların
sayılması yöntemi ile değerlendirilmiş.
VenezüellaParmak izi ile kontrol.
Dokunmatik ekranlar üzerinden.
Ayrı bir kağıt çıktı ürettiği için oylamanın doğruluğunun
denetlenebilmesi mümkün olmuş. İtirazlar kağıt oyların
sayılması yöntemi ile değerlendirilmiş.
Hile karıştığı iddası ile aygıtların %1 i tekrar kontrol ediliyor.
İncelenecek makinaları seçecek olan rastgele sayı
üretecinin rastgele sayı üretmediği ve sandık sonrası
anketler ile sandıktan çıkan sayıların uyuşmadığı
ispatlanmış.
Ayrıca oy verme aygıtları ile seçim merkezi arasında
iletişimin iki yönlü olması kuşku uyandırıcı olarak tespit
edilmiş.
Sistemin
Avantajları• Oy kullanmada zaman tasarrufu
• Hızlı seçim sonucu
• Geçersiz oy kullanılmasının önüne geçilmesi
• Okur yazar olmayan nüfus için kolay kullanım
• Kağıt ve mürekkep tasarrufu veya daha az kullanımı
• i-oylama olması durumunda yakıt, kağıt, mürekkep,
insan kaynağı v.b. diğer seçim için gerekli unsurlardan
ciddi manada tasarruf.
Yapılabilecek
Sahtekarlıklar
• Seçimden önce aygıtlara kötü amaçlı yazılımların
yüklenmesi
• Telsiz ve uzaktan yapılabilecek saldırılar
• Sunuculara yapılabilecek saldırılar
• Aygıtların hatalı ayarlanması
Tespit Edilen
Problemlerden
Örnekler
• Florida‘da Punched Card bazlı elektronik oylama
sistemlerinden biri olan Votomatic Sistemi’ndeki
yazılım hatalarının 2000 yılı ABD Başkanlık Seçimi
sonuçlarını etkilediği ortaya çıktı.
• Kaliforniya‘da 2004 seçimlerinde 6 binden fazla
yabancı oy tespit edildi.
• Almanya‘da 2005 yılı Bundestag seçimlerinde
elektronik sistem 2 milyon seçmen tarafından
kullanıldı ve güvenlik açığı dolayısıyla
kullanımından vazgeçildi.
Tespit Edilen
Zaafiyetler
• Örneğin ABD’de kullanılmakta olan Diebold
firmasına ait DKE aygıtına bir dakikada kötü amaçlı
program yüklenebileceği ve bu programla tespit
edilmeden oy çalmanın yanı sıra bütün kayıtların ve
sayaçların yeni oylarla uygun hale getirilmesinin de
mümkün olduğu gösterilmiştir (Feldman, Halderman
ve Felten 2006).
• Aynı şekilde Hollanda, Almanya ve Fransa’da
değişik versiyonları kullanılan ES3B aygıtının
programının kolaylıkla değiştirilebileceği ve aygıttan
yayılan elektromanyetik dalgalar kaydedilerek
kullanılan oyların izlenebileceği gösterilmiştir
(Gonggrijp et al, 2006).
Mecruri Yöntem Bu yöntemde seçmen oyunu elektronik olarak
kullandıktan sonra ayrıca üretilen kağıt oy
pusulasını bir cam arkasında görmekte, bu pusula
seçmenin onayından sonra ayrı, güvenli bir
haznede biriktirilmektedir. Eğer seçmen oyunun
yanlış kaydedildiğini saptarsa sandık görevlileri
oyu iptal etmekte ve seçmen yeniden oyunu
kullanmaktadır.
Güvenli haznede biriktirilen bu kağıt pusulalar
seçimden sonra gerekirse
yeniden sayım veya sistemlerin denetimi için
kullanılabilmektedir.
Chaum YöntemiChaum ise daha karmaşık bir pusula sistemi
önermektedir.
Bu sistemde bazı şifreleme yöntemleri kullanılarak
seçmene oyunu kullandıktan sonra
yanında götüreceği bir pusula basılmaktadır.
Pusula üstündeki bilgiler şifreli olduğu için
seçmenin kime oy verdiği belli olmamaktadır.
Ancak her seçmen için tek olarak
üretilmektedir. Seçimden sonra oy makinesinin
kaydettiği oylar bir web sitesinde
yayınlanmakta ve seçmen isterse kendi verdiği oyun
bu oylar arasında olup olmadığını bu
pusulayla karşılaştırarak denetleyebilmektedir.
Ancak bu sistem karmaşıklığı ve
denetleme için seçmenin bir internet erişimi olmasını
gerektirmesi nedeniyle kısa vadede
uygulanabilir görünmemektedir.
SonuçTüm bu elektronik seçim sisteminin tekniklerini ve
uygulayan ülkelerin örneklerini gördükten sonra
seçim hilelerinin elektronik seçimle de
engellenemeyeceğini görebiliyoruz.
Hilesiz bir seçim için demokrasiyi kabullenmiş bir
ortam ve seçmen çoğunluğu gerekiyor.
Önemli olan vicdandan ve başkasının oyuna el
sürmemekten geçiyor.
Türkiye’ye en uygun yapı mecruri yöntemi olabilir.
Türkiye’de Örnek
Uygulama
Türkiye, 1 Ekim tarihi itibariyle borsaya kotalı tüm
şirketler için genel kurul toplantılarına elektronik
ortamda katılma sistemini hayata geçiren ilk ülke
oldu.
Yıllık genel kurul toplantılarının gerçek zamanlı
olarak takip edilmesini, toplantı öncesinde genel
kurula ilişkin tüm belgelere erişilebilmesini,
elektronik ortamda temsilci tayin edilebilmesini,
genel kurulu canlı olarak izleyip görüş iletilmesini ve
oy kullanmasını sağlayan e-Genel Kurul Sistemi (e-
GKS) devreye alındı.
Kaynaklar• http://americanhistory.si.edu/vote/punchcard.html
• http://webrazzi.com/2014/04/04/elektronik-secim-
turkiye/
• ELEKTRONİK OY VERME
SİSTEMLERİNDEGÜVENLİK: DENEYİMLER VE
TÜRKİYE İÇİNÖNERİLER Yrd. Doç. Dr. Melda AKIN
Hindistan Elektronik Seçim Sistemi Uygulama Videoları
• http://www.youtube.com/watch?v=pCeaUOnv3To
• http://www.youtube.com/watch?v=Z9gdacMoeHM